PENERAPAN ALGORITMA GENETIKA UNTUK OPTIMALISASI

KOMPOSISI PARCEL PADA APLIKASI PEMESANAN PARCEL

Proposal Tugas Akhir

Diajukan Untuk Memenuhi

Persyaratan Guna Meraih Gelar Sarjana Strata 1

Teknik Informatika Universitas Muhammadiyah Malang

GALUH LARASATI WARDHANI

201110370311004

JURUSAN TEKNIK INFORMATIKA

FAKULTAS TEKNIK

UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH MALANG

AGUSTUS, 2015

i

ii

iii

iv

LEMBAR PERSEMBAHAN

Puji syukur penulis panjatkan ke hadirat Allah SWT atas rahmat dan karunia-Nya

sehingga penulis dapat menyelesaikan Tugas Akhir ini. Maka dari itu penulis menyampaikan

ucapan terima kasih yang sebesar-besarnya kepada :

1. Allah SWT. Atas semua Rahmat dan Hidayahnya dan kelancaran dalam menyelesaikan tugas

akhir ini.

2. Kedua orang tua, Bapak Sutrisno dan Ibu Eko Hary Pudjiwati dengan seluruh doanya dan

dukungan yang tiada henti untuk anak-anaknya.

3. Saudara Sorra Restu Wardhani, Pandu Praja Mukti Wardhana, Mukti Wardhana Pertiwi, Nur

Cahyani Mukti Wardhani, dan Wira Mukti Wardhani.

4. Dosen pembimbing Pak Yufis Azhar dan ibu Gita Indah, M. yang telah membimbing dengan

penuh kesabaran hingga selesai.

5. Dosen penguji Pak Eko Budi dan Pak Ali Sofyan, terimakasih banyak atas saran dan

dukungannya.

6. Para Dosen Teknik Informatika.

7. Teman-teman dan sahabat IT-A, Fitria Mulyana, Rosita Ummi, Andika, Yoka, Virial, Dicky

Cahyo dan teman-teman lainnya.

8. Staf dan Karyawan TU FPP. Terimakasih atas kesempatan dan pengalaman yang tidak akan

pernah dapat dibeli oleh apapun.

9. Teman-teman parttime TU FPP, mbak Dhea, Nana, dan Muchlisin yang selalu mendukung dan

memberi semangat.

v

KATA PENGANTAR

Dengan memanjatkan segala puji syukur kehadirat Allah SWT. Atas segala limpahan

rahmat dan hidayah-NYA sehingga penulis dapat menyelesaikan Tugas Akhir yang berjudul :

“PENERAPAN ALGORITMA GENETIKA UNTUK OPTIMALISASI

KOMPOSISI PARCEL PADA APLIKASI PEMESANAN PARCEL” Dalam penulisan

tugas akhir ini disajikan pokok-pokok bahasan yang meliputi perancangan dan pembuatan

aplikasi optimalisasi komposisi parcel menggunakan algoritma genetika.

Saya menyadari sepenuhnya bahwa dalam penulisan Tugas Akhir ini masih banyak

kekurangan dan keterbatasan. Oleh karena itu saya mengharapkan saran yang membangun

agar tulisan ini bermanfaat bagi perkembangan ilmu pengetahuan di masa depan.

Malang, Agustus 2015

Penulis

vi

DAFTAR ISI

LEMBAR PERSETUJUAN .................................................................................................. i

LEMBAR PENGESAHAN .................................................................................................. ii

LEMBAR PERNYATAAN ................................................................................................. iii

LEMBAR PERSEMBAHAN .............................................................................................. iv

ABSTRAK ............................................................................................................................ v

ABSTRACT ......................................................................................................................... vi

KATA PENGANTAR ........................................................................................................ vii

DAFTAR ISI ...................................................................................................................... viii

DAFTAR GAMBAR ............................................................................................................ x

DAFTAR TABEL ............................................................................................................... xii

BAB I .................................................................................................................................... 1

PENDAHULUAN ................................................................................................................ 1

1.1 Latar Belakang ............................................................................................................ 1

1.2 Rumusan Masalah ....................................................................................................... 2

1.3 Batasan Masalah ......................................................................................................... 2

1.4 Tujuan Penelitian ........................................................................................................ 3

1.5 Metodologi .................................................................................................................. 3

1.6 Sistematika Penulisan ................................................................................................. 4

BAB II .................................................................................................................................. 6

LANDASAN TEORI ............................................................................................................ 6

2.1 Pengenalan Algoritma Genetika ................................................................................. 6

2.1.1 Langkah – Langkah Algoritma Genetika ............................................................. 7

2.1.2 Komponen – Komponen Algoritma Genetika ..................................................... 9

2.2 Bahasa Pemrograman PHP ....................................................................................... 16

2.3 MySQL ..................................................................................................................... 17

2.3.1 Keunggulan MySQL .......................................................................................... 17

2.3.2 Kelemahan MySQL ........................................................................................... 19

vii

BAB III ............................................................................................................................... 20

ANALISA DAN PERANCANGAN SISTEM ................................................................... 20

3.1 Deskripsi Umum ....................................................................................................... 20

3.2 Analisis Permasalahan dan Penyelesaian.................................................................. 20

3.3 Perancangan Algoritma Genetika ............................................................................. 21

3.4 Perancangan Sistem .................................................................................................. 28

3.4.1 Use Case Diagram ............................................................................................. 28

3.4.2 Activity Diagram ................................................................................................ 28

3.4.3 Sequence Diagram ............................................................................................. 30

3.5 Perancangan Antar Muka (Interface)........................................................................ 33

3.5.1 Desain Menu Login Admin ............................................................................... 33

3.5.2 Desain Halaman Admin ..................................................................................... 33

3.5.3 Desain Halaman User ........................................................................................ 34

BAB IV ............................................................................................................................... 35

IMPLEMENTASI DAN PENGUJIAN .............................................................................. 35

4.1 Implementasi Sistem ................................................................................................. 35

4.1.1 Antar Muka Aplikasi.......................................................................................... 35

4.1.2 Implementasi Algoritma Genetika ..................................................................... 40

4.1.3 Tahap Pengujian ................................................................................................. 50

BAB V ................................................................................................................................ 62

PENUTUP........................................................................................................................... 62

5.1 Kesimpulan ............................................................................................................... 62

5.2 Saran ......................................................................................................................... 62

DAFTAR PUSTAKA ......................................................................................................... 63

viii

DAFTAR GAMBAR

No Keterangan Halaman

Gambar 2.1. Alur Proses Algoritma Genetika .................................................................... 8

Gambar 3.1 Use Case Diagram Admin dan User ............................................................... 29

Gambar 3.2 Activity Diagram Admin ................................................................................. 30

Gambar 3.3 Activity Diagram User ..................................................................................... 31

Gambar 3.4 Sequence Diagram Login Admin .................................................................... 31

Gambar 3.5 Sequence Diagram Pengelolaan Admin .......................................................... 32

Gambar 3.6 Sequence Diagram User .................................................................................. 33

Gambar 3.7 Class Diagram ................................................................................................. 33

Gambar 3.8 Desain Tampilan Menu Login ........................................................................ 34

Gambar 3.9 Desain Tampilan Halaman Admin .................................................................. 34

Gambar 3.10 Desain Tampilan Halaman User ................................................................... 35

Gambar 4.1 Tampilan Halaman User ................................................................................. 36

Gambar 4.2 Hasil Inisialisasi Populasi dan Individu .......................................................... 37

Gambar 4.3 Seleksi Individu............................................................................................... 38

Gambar 4.4 Hasil Optimalisasi ........................................................................................... 39

Gambar 4.5 Halaman Admin .............................................................................................. 40

Gambar 4.6 Halaman Tambah Data.................................................................................... 41

Gambar 4.7 Halaman Edit Data .......................................................................................... 41

Gambar 4.8 Tampilan Saat Hapus Data .............................................................................. 42

Gambar 4.9 Mengambil Data dari Database ....................................................................... 42

Gambar 4.10 Pengecekan Kondisi Random ....................................................................... 43

Gambar 4.11 Inisialisasi Individu Awal ............................................................................. 43

Gambar 4.12 Perhitungan Fitness ....................................................................................... 44

Gambar 4.13 Perhitungan Seleksi ....................................................................................... 45

ix

Gambar 4.14 Pembatasan Individu ..................................................................................... 45

Gambar 4.15 Inisialisasi permutasi dan Iterasi ................................................................... 46

Gambar 4.16 Kode Program Crossover .............................................................................. 48

Gambar 4.17 Kode Program Mutasi ................................................................................... 50

Gambar 4.19 Kode Program Penghentian Generasi ........................................................... 51

Gambar 4.20 Grafik Pengujian ........................................................................................... 61

x

DAFTAR TABEL

No Keterangan Halaman

Table 2.1. Perbandingan istilah pada sistem alamiah dan algoritma genetika .................... 6

Table 3.1 Inisialisasi Populasi dan Individu ....................................................................... 22

Tabel 3.2 Hasil Perhitungan Nilai Fitness .......................................................................... 25

Tabel 3.3 Hasil Seleksi ....................................................................................................... 25

Table 3.4 Pemilihan Induk Crossover ................................................................................ 26

Table 3.5 Hasil Crosssover ................................................................................................. 27

Table 3.6 Pemilihan Dua Gen ............................................................................................. 28

Table 3.7 Hasil Mutasi ........................................................................................................ 28

Tabel 4.1 Jumlah populasi 10 ............................................................................................. 52

Tabel 4.2 Jumlah populasi 20 ............................................................................................. 53

Tabel 4.3 Jumlah populasi 30 ............................................................................................. 54

Tabel 4.4 Jumlah populasi 40 ............................................................................................. 55

Tabel 4.5 Jumlah populasi 60 ............................................................................................. 56

Tabel 4.6 Jumlah populasi 80 ............................................................................................. 57

Tabel 4.7 Jumlah populasi 100 ........................................................................................... 58

Tabel 4.8 Peluang mutasi = 0,1 ........................................................................................... 59

Tabel 4.9 Peluang mutasi = 0,25 ......................................................................................... 60

Tabel 4.10 Peluang mutasi = 0,3 ......................................................................................... 61

xi

DAFTAR PUSTAKA

Diah Ayu, Farid, Penerapan Algoritma Genetika Untuk Optimalisasi Komposisi

Kebutuhan Gizi Tubuh Pada Aplikasi Menu Makanan. 2012.

Sofwan Aghus, Handoyo Eko, Ramadhony, Algoritma Genetika Dalam Pemilihan

Spesifikasi Komputer. Seminar Nasional Aplikasi Teknologi Informasi 2008 (SNATI 2008).

Teknik Elektro, Universitas Diponegoro Semarang.

Kahar, Novhirtamely, Aplikasi Linear Programming: Metode Simpleks Fungsi Tujuan

Maksimasi Untuk Menentukan Jumlah Produksi Parcel Hari Raya Idul Fitri.

Nugraha, Ivan. Aplikasi Algoritma Genetika Untuk Optimasi Penjadwalan Kegiatan

Belajar Mengajar. 2008.

Widodo Agus Wahyu, Mahmudy Wayan Firdaus. Penerapan Algoritma Genetika Pada

Sistem Rekomendasi Wisata Kuliner. Jurnal Ilmiah Kursor. Vol. 5, No. 4, Juli 2010.

Zukhri, Zainudin. 2013. Algoritma Genetika : Metode Komputasi Evolusioner Untuk

Menyelesaikan Masalah Optimasi. Yogyakarta: ANDI

Purnomo. Metaheuristics Algoritma Genetik. 2012. [Online].

http://hpurnomo.blog.uksw.edu/2012/10/metaheuristics-algoritma-genetik.html (diakses pada

tanggal 20 Juli 2015).

http://www.duniailkom.com/pengertian-dan-fungsi-php-dalam-pemograman-web/ (diakses

pada tanggal 18 Juli 2015)

http://openmind4shared.blogspot.com/2013/01/keunggulan-dan-kelemahan-mysql.html

(diakses pada tanggal 18 Juli 2015)

Hendra. Metode Seleksi pada Algoritma Genetika. 2012. [Online]

https://csuhendra.wordpress.com/2012/09/06/metode-seleksi-pada-algoritma-genetik-

menggunakan-roullete-wheel-dan-rank-based/ (diakses pada tanggal 28 Juli 2015)