pasojat varËsisË dhe tË bashkËvarËsisË qË lidhen me

PASOJAT E VARËSISË DHE TË BASHKËVARËSISË QË LIDHEN ME VARËSINË

NGA ALKOOLI DHE DROGAT ILEGALE

TEMAT KRYESORE:

I. SI NDODHË VARËSIA NGA ALKOOLI DHE DROGAT ILEGALE

MASAT PARANDALUESE DHE SHËRUESE

II. SI NDODHË BASHKËVARËSIA ME RASTIN E PËRKUJDESJES SË TË VARËSUARVE NGA ALKOOLI DHE DROGAT ILEGALE


Referues: Dr. med. Xhevat Hasani

1

I. SI NDODH VARËSIA NGA ALKOOLI DHE DROGAT ILEGALE


2Referues: Dr. med. Xhevat Hasani

NDARJA E DROGAVE:

DROGAT LEGALE:

DUHANI

ALKO0LI - BIRRA - VERA

KAFEJA

ÇAJI I ZI I INDIAN - „ ÇAJI RUSIT“

DROGAT GJYSMËLEGALE:

DISA LLOJE MEDIKAMENTESH:

MEDIKAMENTET PËR QETËSIM PSIKIK - BENZODIAZEPINAT etj.

DISA GRUPE MEDIKAMENTËSH KUNDËR DHIMBJEVE -MORFINA etj.

DROGAT ILEGALE:

KANABISI, HEROINA, COKAINA, OOPIJUMI, EXTASY, LSD etj.

SUBSTANCA AKTIVE

- SECILA SUBSTANCË VARËSUESE E KA SUBSTANCËN AKTIVE QË SHPIE NË VARËSI PSIKIKE DHE TRUPORE

SHKAQET FILLESATARE TË KONSUMIMITË ALKOOLIT DHE

TË DROGAVE ILEGALE


MOSHAT E REJA: PUBERTET - ADOLESHCENCË

KURRESHTJA

DËSHIRA PËR TA TREGUAR VETËN

SHOQËRIA

KONFLIKTET NË FAMILJE etj.

MOSHAT E RRITURA - PJEKURA

FATKEQËSITË - TRAUMAT

HUMBJA E TË AFËRMEVE

HUMBJET MATERIALE - LOJËRAT E FATIT

SI NDODH VARËSIA NGA ALKOOLI DHE DROGAT ILEGALE


KONSUMI I HERËPASHERSHËM PËR SHKAQET E PËRMENDURA MË LARTË

SHPËRBLIMI: DISPONIM I MIRË PSIKIK - SHPIRTËROR - HARRESA E BENGAVE etj.

KOSUMI I MËTEJESHËM PËR TË PASUR DISPONIM TË MIRË SHPIRTËROR

KRIJIMI I SHPREHISË PËR TË KONSUMUAR ALKOOL OSE DROGA ILEGALE

ADAPTIMI I STRUKTURAVE TË TRURIT NDAJ ALKOOLIT DHE DROGAVE ILEGALE

RRITJA E KONSUMIT PËR TË ARRITUR EFEKTE TË NJËJTA DISPONUESE - QETËSUE

VARËSIA - I VETMI AKTIVITET I TË VARËSUARIT BËHET SIGURIMI I ALKOOLIT DHE I DROGAVE ILEGALE

SHENJAT E VARËSISË NGA ALKOOLI DHE DORGAT ILEGALE


DY SHENJAT KRYESORE:

FILLIMI I DITËS/MËNGJESIT - ME KONSUMIM TË ALKOOLIT OSE / DHE TË DROGAVE ILEGALE

SINDROMI I MUNGESËS: ME RASTIN E MUNGESËS / NDËRPRERJES SË KONSUMIMIT - SHFAQËN SHENJAT E NDËRPRERJES SË KONSUMIT - gjerm: „ENTZUGSSYNDORM“

SINDROMI I MUNGESËS - NDËRPRERJES:

SHQETSIMET PSIKIKE:

SIPAS LLOJIT TË SUBSTANCËS VARËSUESE:- PAKËNAQËSI, MOSDURIM, MOSVULLNET, NERVOZITET, NGACMUESHMËRI TË LARTË, MOSKONZENTRIM, ÇRREGULLIME TË GJUMIT, AGRESIVITET - DHUNË VERBALE OSE FIZIKE etj.

SHQETËSIMET TRUPORE:

SIPAS LLOJIT TË SUBSTANCËS VARËSUESE:- LËVIZJE TË SHEPEJTA OSE TË NGADALËSUARA TRUPORE, RRITJE OSE RËNIE E SHTYPJES SË GJAKUT DHE E PULSIT, DJERËSITJE, FRYMËMARRJE E SHPEJTUR OSE E NGADALËSUR, GERQE-DHIMBJE TRUPORE etj.

PASOJAT E VARËSISË NGA ALKOLI DHE DROGAT ILEGALE (1)


PASOJA KRYESORE ËSHTË – V A R Ë S I A PASOJAT PSIKIKE:

DEPRESIONI DHE ÇRREGULLIMET TJERA PSIKIKE DERI TE SKIZIFRENIT E INDUKUARA - VETËVRASJET

TE VARËSIA NGA ALKOOLI: DEPRESIONI, DELIRI, PSIKOZA ALKOLIKE - VETËVRASJET

PASOJAT TRUPORE:

DËMTIMI I STRUKTURAVE TË CAKTUARA TË TRURIT

SËMUNDJET/ÇRREGULLIMET PSIKIKE DHE TRUPORE

TE ALKOOLI: DËMTIMI I MËLQISË, I LUKTHIT, I ZORRËVE

HELMIMI:

HELEMIMI NDODH PËR SHKAK TË MARRJES ME SASI TË MADHE - MBIDOZIMIT

GJENDJA PA VETËDIJE - KOMA - VDEKJA

PASOJAT E VARËSISË NGA ALKOOLI DHE DROGAT ILEGALE (2)


PASOJAT SHOQËRORE/SOCIALE/ PËR TË VARËSUARIN:

IZOLIMI, MOSKOMUNIKIMI, HUMBJA E SHPREHIVE TË MIRA, PRISHJA E MARRËDHNIEVE ME RRETHIN, HUMBJA E VENDIT TË PUNËS

PASOJAT SHOQËRORE/SOCIALE/ PËR FAMILJARËT DHE TË TJERËT:

BASHKËVARËSIA/CO-VARËSIA

TË BASHKËVARSUARIT VUAJNË PËR TË VARËSUARIT

KRIMI: DUHUNA/KONFLIKTET/VJEDHJET/PLAÇKITJET etj.

PASAOJAT SHOQËRORE - EKONMIKE

KOSTOJA E LARTË E TRAJTIMIT AFATGJATË SHËNDETËSOR

INVALIDITETI, PENSIONIMI I PARAKOHËSHËM

KOSTOJA E PËRKUJDESIT AFATGJATË

TRAJTIM-SHËRIMI I VARËSISË NGA ALKOOLI DHE DROGAT ILEGALE (1)


TRAJTIM - SHËRIMI PRIMAR:

DUHET TË NDODH NË FAZËN E KRIJIMIT TË SHPREHISË PËR KONSUMIM

KËSHILLIMET PSIKOSOCIALE - PSIKOTERAPITË -KËSHILLIMORËT etj.

QËNDRIMET E FAMILJARËVE, TË KOLEGËVE TË PUNËS DHE TË PERSONAVE TJERË REFERENT:

QËNDRIM REFUZUES NDAJ KONSUMIMIT

QËNDRIM MOTIVUES PËR VETËNDËRPREJE TË KONSUMIT

QËNDRIM KËSHILLUES PËR KËRKIM TË NDIHMËS NGA INSTITUCIONËT:NGA KËSHILLIMORET PËR PARANDALIMIN E VARËSISË



TRAJTIM-SHËRIMI SEKUNDAR:

NDODHË NË FAZËN E VARËSIMIT TË PLOTË TË VARËSUARVE

QËNDRIMI I TË BASHKËVARËSUARVE: FAMILJARËVE, KOLEGËVE DHE TË PËSONAVE TJERË REFERENT:

QËNDRIM MOTIVUES DHE KËRKUES QË I VARËSUARI TA KËRKOJË NDIHMËN INSTITUCIONALE TË PERSONAVE PROFESIONAL:

MJEKU I SHTËPISË, KËSHILLIMORËT PËRKATËSE

TRAJTIMI PSIKOTERAPEUTIK AMBULANTOR: PSIKOLOGJIK, PSIKATRIK

TRAJTIMI SPITALOR PSIKIATRIK DHE TRUPOR



TRAJTIM-SHËRIMI TERCIAR: NDODHË NË FAZËN E SHFAQJES SË PASOJAVE TË VARËSISË

SIÇ JANË: ÇRREGULLIMET PSIKIKE, TE ALKOOLI DËMTIMI I MËLQISË etj.

QËNDRIMI I TË BASHKËVARËSUARVE: FAMILJARËVE,

KOLEGËVE DHE TË PËRSONAVE TJERË REFERENT:

QËNDRIM MOTIVUES DHE KËRKUES QË I VARËSUARI TE TRAJTOHET NGA PERSONAT PROFESIONIT NË MËNYRË AMBULANTORE OSE SPTALORE

NË RASTE TË VEÇANTA ME RREZIKSHMËRI PËR TË VARËSUARIN OSE PËR RRETHINË - HOSPITALIZIM I DOMOSDOSHËM

II. SI NDODHË BASHKËVARËSIA ME RASTIN E KONSUMIT TË ALKOOLIT DHE

TË DROGAVE ILEGALE- MASAT PARANDALUESE DHE SHËRUESE


SI KRIJOHET BASHKËVARËSIA/CO-VARËSIA:

DUKE U PËRKUJDESUR TË TJERËT („BEZUGSPERSONEN“) PËR TË VARËSUARIT NGA ALKOOLI DHE DROGAT ILEGALE

CILËT JANË PERSONAT E GODITUR: „BETROFENE PERSONEN“

FAMILJARËT, KOLEGËT E PUNËS DHE „PERSONAT NDIHMUES“

„SINDROMI I PERSONAVE NDIHMUES“ -„HELEFERSYNDOM“

SI MANIFESTOHET BASHKËVARËSIA/CO-VARËSIA:

PËR FAMILJARËT DHE TË TJERËT - AKTIVITETI KRYESOR JETËSOSR BËHET NDIHMA DHE PËRKUJDESI I TË VARËSUARVE

ME KALIMIN E KOHËS SHFAQËN SHENJAT E BASHKËVARËSISË

FAZAT E KRIJIMIT TË BASHKËVARËSISË/CO-VARËSISË

I. FAZA E MARRJES NË MROJTJE DHE E ARSYETIMIT


ÇKA NDODHË NË KËTË FAZË:

TË BASHKËVARËSUARIT: FAMILJARËT, KOLEGËT E PUNËS DHE PERSONAT TJERË NDIHMUES:

PERSONIN I CILI KA FILLUAR QË KONSUMIN E ALKOOLIT OSE / DHE TË DROGAVE TA KTHEJ NË SHPREHI E MBËSHTESIN GABIMISHT:

IA ARSYETOJNË KONSUMIN ME NGJARJET JO TË MIRA, ME HUMBJET E TIJ

SIPAS RASTIT E MBËSHTESIN EDHE FINACIARISHT PËR KONSUMIM

OSE IA PAGUAJNË BORXHET E KRIJUARA

EFEKTI:

I VARËSUARI E HUMBË VETËPËRGJEGJËSINË PËR NDËRPREJEN E KONSUMIT

I VARËSUARI VAZHDON TË KONSUMOJ PA KONTROLL

II. FAZA E KONTROLLIT TË VAZHDUESHËM


KUR NDODHË KJO FAZË E BASHKËVARËSISË:

KUR PERSONI VEÇË ËSHTË VARËSUAR NGA ALKOOLI OSE / DHE DROGAT ILEGALE

ÇKA NDODHË NË KËTË FAZË: TË BASHKËVARËSARIT: FAMILJARËT, KOLEGËT E PUNËS, PERSONAT NDIHMUES:

PËRPIQEN TA KONTROLLOJNË KONSUMIMIN E ALKOOLIT OSE/DHE TË DROGAVE NGA ANA E TË VARËSUARIT

P. SH: „ASNJË PIKË ALKOOL NË SHTËPI“ - QË I VARËSUARI TË MOS E KETË SHANSIN PËR TË PIRË

SHOQËRIMI I TË VARËSUARIT NGA TË THERËT: „ROJEBËRJA“

EFEKETI:

I VARËSUARI E HUMBË MËTEJ VETËPËRGJGJEGJËSINË SEPSE TË TJERËT MIRREN ME TË

VAZHDON QË TË KONSUMOJË ALKOOL OSE/DHE DROGA ILEGALE FSHEHURAZI

III. FAZA E ANKIM-FAJËSIMIT TË TËVARËSUARIT

KUR NDODHË KJO FAZË: - KUR VARËSIA VEÇË ËSHTË KRONIFIKUAR


ÇKA NDODHË NË KËTË FAZË:

TË BASHKËVARËSUARIT: FAMILJARËT, KOLEGËT E PUNËS, PERSONAT NDIHMUES:

TË DËSHPËRUAR NGA MOSSUKSESI HEQIN DORË NGA PËRKUJDESI I TË VARËSUARIT

TË VARËSUARIN E AKUZOJNË PËR TË GJITHA DËSHTIMET E DERITANISHME

EFEKETI: TË VARËSUARIT NË KËTË FAZË TE SHUMTËN E HERAVE E HUMBIN

VENDIN E PUNËS

PREJ TIJ LARGOHEN KOLEGËT TË CILËT MË PARË E KANË PËRKUJDSUR

TË VARËSUARIT TË SHUMTËN E HERAVE KONFLIKTUOHEN ME FAMILJARËT DHE TË TJERËT

NDARJET NGA PARTNERI/PARTENERJA JANË TË SHPESHTA

VETËREFLEKTIMI I VARËSUARI VELERËSON SE GJINDET NË SITUATË TË RREZIKSHME

ARRIN QË PËR PERIUDHA KOHORE TË SHKURTËRA TË MOS KONSUMOJË

AI TANI FILLON TË MENDOJË SE DUHET T`U NËSHTROHET TERAPIVE ADEKUATE

FILLON ME TERAPI

SHENJAT E BASHKËVARËSISË / CO-VARËSISË


ÇKA VËREHET TE TË BASHKËVARËSUARIT:

DERISA I VARËSUARI NË SAJË TË TERAPIVE ADEKUATE PËRMIRËSOHET OSE SHËROHET

TË BASHKËVARËSUARIT - FAMILJARËT, KOLEGET, PERSONAT NDIHMUES:

VAZHDOJNË TË VUAJNË NGA SHENJAT E BASHKËVARËSISË EDHE PAS SHUMË VITESH

TË BASHKËVARËSUARIT VËREJNË SE MENDIMET, VEPRIMET DHE NDIJESITË E TYRE JETËSORE:

KANË MBETUR TË LIDHURA ME ANGAZHIMET E TYRE NDAJ TË VARËSUARIT

FRIKA SE I VARËSUARI SËRISH DO T`I KTHEHET KONSUMIMIT I NDJEKË TË BASHKËVARËSUARIR SI „HIJA TRUPIN!“

TË BASHKËVARËSUARIT VUAJNË NGA FRIKAT, PAGJUMËSIA, PASIGURIA DHE SIPAS RASTIT EDHE NGA GJENDJET DEPRESIVE

SHENJAT E TILLA JANË TË NGJAJSHME ME ATO TË TRAUMATIZIMIT SEKUNDAR

TRAJTIMI I TË BASHKËVARSUARVE


TRAJTIMI PSIKOLOGJIK:

TË BASHKËVARËSUARIT: FAMILJARËT DHE TË TJERËT TË CILËT PËR VITE TË TËRA JANË PËRKUJDESUAR PËR TË VARËSUARIN DUHET TË TRAJTOHEN NË ASPEKTIN PSIKOLOGJIK

QËLLIMI I TRAJTIMIT:

TË BASHKËVARËSUARIT LIROHEN NGA:

NGA MËNYRA E TË JETUARIT ME BARRËN E PËRKUJDESIT TË ISH-TË VARËSUARIT

TË MËSOHEN QË ISH- TË VARËSUARIN TA LËNË TË JETOJË NË SAJË TË PËRGJEGJËSISË SË VETË

T`U KTHEHEN TË SJELLJEVE DHE RRJEDHAVE TË JETËS NORMALE

TË MENDOJNË DHE T`IA GJEJNË KUPTIMËSINË JETËS SË TYRE

KËSHILLA PËR TË VARËSUARIT

NËSE KONSUMIMI I ALKOOLIT OSE I DROGAVE ILEGALE KA FILLUAR T`JU BËHET SHPREHI:


PËRPJEKJET VETANAKE: PËRPIQUNI QË ME VETËDIJEN DHE FORCAT TUAJA VETANKE

TA NDËRPRENI SA MË SHPEJTË TË JETË E MUNDUR KONSUMIN

MOS PRITNI QË PËRGJEGJEGJËSITË TUAJA TI MARRIN TË TJERËT: FAMILJARËT, KOLEGET E PUNËS DHE „NJERËZITË NDIHMUES“

EFEKTI: KËSISOJ E SHPËTONI VETËN NGA VARËSIA DHE TË TJERËT

NGA BASHKËVARËSIA

KËRKONIE NDIHMËN E TË TJERËVE: NËSE NUK MUNDËNI QË ME FORCAT TUAJA TA DËRPRISNI

KONSUMIN

KËRKONIE NDIHMËN E PERSONAVE PROFESIONIT:

MJEKU I SHTËPISË, KËSHILLIMORET PËRKATËSE, GRUPET E VETËNDIHMËS, PSIKOLOGËT, PSIKIATRAT

KËSHILLA PËR TË BASHKËVARËSUARIT

NËSE ANTARI I FAMILJES, KOLEGU I PUNËS OSE NDONJË MIK A SHOK I JUAJI KA FILLUAR TË KONSUMOJ ALKOOL OSE DROGA ILEGALE:


E DREJTA E INKURAJIMIT:

JU KENI TË DREJTË QË KONSUMUESIN TA INKURAJONI PËR NDËRPRERJEN E KONSUMIT

POR JO DUKE E MARRË MBI VETE TËRË PËRGJEGJËSINË VETANAKE TË KONSUMUESIT

E DREJTA E KËSHILLIMIT DHE E MOTIVIMIT:

KËSHILLONIE DHE MOTIVONIE KONSUMUESIN QË AI TA MARR PËRGJEGJËSINË PËR NDËRPREREJEN E KONSUMIT

KËRKONI NGA KONSUMUESI/ I VARËSUARI / QË TA KËRKOJË NDIHMËN E PERSONAVE PROFESIONIST

E DREJTA E KUJDESIT PËR VETËN TUAJ:

KRAHAS NDIHMËS QË IA JEPNI KONSUMUESIT / TË VARËSUARIT / JU DUHET QË TA NDIHMONI EDHE VETËN

T`U NËNSHTOHENI KËSHILLIMEVE PSIKOSOCIALE DHE SIPAS NEVOJËS EDHE PSIKOTERAPIVE ADEKUATE QË MOS TË BASHKËVARËSOHENI

FRYMËZIME RILINDËSISH


Naim Frashëri:„... Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë...!“

„...Dhe vetëm dritë e diturisë përpara do të na shjerrë...!“

Gjergj Fishta:

„...Porsi kanga e zogut t'verës, qi vallzon n'blerim të prillit,

Porsi i ambli fllad i erës, qi l`mon gjitë e drandofillit,

Porsi vala e bregut t'detit, porsi gjáma e rrë`fes zhgjetare,

Porsi ushtima e nji tërmetit, njashtu á' gjuha jonë shqyptare...!“

Ndre Mjeda:

„...Molla t`kuputuna t`një degët, dy qershia lidhë një rrfanë,

Ku fillojnë kufijtë e geget, rrinë dy bija me një nanë!“

pasojat varËsisË dhe tË bashkËvarËsisË qË lidhen me

Documents