parimet e kontabilitetit leksioni 1+2

8/12/2019 Parimet e Kontabilitetit Leksioni 1+2

1/17

Parimet e Kontabilitetit Punoi: Erjon Skordha, ACCA,MCP,MSC

1

Hyrje,

Ky kurs ka pr synim t prgatis studentt pr provimin e parimeve t kontabilitetit. Megjithate nuk synohet t

mbuloj t gjitha aspektet e mundshme t kontabitetit, pasi nj pjes e mir e tyre do t trajtohen m gjersisht

dhe me m shum detaja n lnd m t avancuara si Kontabilitet Fiannciar, Kontabilitet i Avancuar,

Standarde ndrkombtare t kontablitetit etj. Nga ana tjetr pr nj pjes t shtjeve t diskutuara do t ket

edhe njohuri t avancuara ilustruara me shembuj t synuara pr studentt q krkojn t kapin rezultate t larta

n provim.

Aktualisht departamenti i kontabilitetit nuk ka dhn nj guid (ose program lnde) se cili do t jet niveli i

njohurive q do testohet n provim, psh do te jete nje provim q do t synoj regjistrime, disa llogaritje dhe ca

koncepte teorike, apo nivel i avancuar me analiza dhe interpretime, ose cila do t jet struktuara e provimit

(pjes sht teori dhe pjes sht ushtrime). N asnj nga tezat e mparshme nuk sht dhn nj zgjidhje e

sygjeruar e tezs dhe kriteret e vlersimit. N provimin e fundit t realizuar nga departamenti i kontabilitetit

(shtator 2013) nuk mungonin edhe pyetjet n form eseje t cliat krkojnin aplikim t njohurve dhe analiza.

Struktuara e provimit ishte 60% teori dhe 40 % ushtrime, duke vn theksin te teoria, q mund t ket qn nj

pjes e performuar dobt nga studentt n provimet e mparshme.

Tema 1

,

Elementt kryesor t prkufizimit t msiprm jan:

Grumbullimi:Ky konsiston n indetifikimin e ngjarjeve/veprimeve ekonomike, matjen e tyre dhe regjistrimin n

nj form t caktuar n sistemin e kontabilietit.

Prpunimi:Konsiston n analizn, sistetizimin dhe prmbledhjen e trsis s ngjarjeve dhe veprimeve

ekonomike t regjistruara me synimin pr ti paraqitur ato n nj form t prshtatshme.

Raportimi:Qllimi final i kontabilitetit sht t raportoj informacion financiar te prdoruesit.

Raportimibhet nnj form t standardizuar(pasqyrat financiare) dhen disa raportet standardizuara

(Bilanci Kontabl, Pasqyra e t ardhurave, Pasqyra e lvizjeve t mjeteve monetare dhe pasqyra e ndryshimeve t

kapitalit).

Informacini Financiar:Nj element i rndsishm pr tu theksuar sht se kontabliteti financiar konsiston n

grumbullimin, prpunimin dhe raportimin vetm t informacionit financiar dhe vetm n raportet e

specifikuara m sipr. Grumbullimi, prpunimi dhe raportimi i informacioneve t tjera, t rndsishme pr

Kontabilitetit sht procesi i grumbullimit, prpunimit dhe raportimit t informacionit financiar.

sht Kontabiliteti


2/17


2

drejtimin, me natyre financiare, dhe jo n raportet standarde t prcaktuara nga kontabiliteti financiar (shiko m

lart), i prkasin fushave t tjera t studimit, si sht kontabiliteti menaxherial (q sht nj sistem informacioni

pr menaxhimin)

Elementt kryesort t ktij prkufizimi jan;

Paisjet:kryesisht shrbejn pr kapjen, prpunimin dhe ruajtjen e t dhnave (barcode reader, peshoreelektronike, kompjutera,servera etj)

Njerzit e prfshir: Kryesisht shrbejn n procesin e grumbullimit t informacionit dhe n prpunimin etij.

Procedurat:Kto jan veprime q jan t nevojshme pr t siguruar grumbullimin e veprimeveekonomike, prpunimin dhe raportimin e informacionit.

Nj pjes prej jush mund t keni kaluar nj eksperienc blerje n nj supermarket t madh. Le t themi q ju

nisni blerjet me frutat dhe perimet, pasi grumbulloni disa prej tyre, duke i vendosur n ambalazhe t veanta, i

oni te peshorja elektronike. Pershorja mat sasin e bler dhe personi q prdor at vendos/prcakton lloin e

artikullit, m pas ai printon nj barkod ku ndodhet informacioni pr sasin dhe produktin i cili ngjitet te qesja q

prmban produktin. N vijim ju mbushni karrocn me artikuj t tjer (q kan barkod) dhe shkoni te arka. Arktarilexon me lexuesh kodesh (barcode reader) mallrat e marra dhe printon fatur, ju pastaj paguani pr shumn q

tregon fatura.

Cilat jan elementt e sistemit t informacionit kontabl n kt shembull:

Paisjet: Kemi disa paisje t prdorura pr t grumbulluar, pwrpunuar dhe rruajtur informacionin kontabl:

Peshorja elektronike grumbullon nj pjes t informacionit n lidhje me sasin e bler, Lexuesi Optik: Lexon sasin dhe mallin e bler, Kompjuteri: Regjistron, pwrpunon dhe ruan tw dhwnat.

Njerzit: Gjithasthu kemi disa persona t prfshir n procesin e grumbullimit, prpunimit dhe raportimit t

informacionit. N rastin e supermarketit jan shum t dukshm ato q merren me grumbullimin e informacionit,

si personi q punon te peshorja dhe arktari. Nj pjes e informacionit prpunohet nga programet kompjuterike,

megjithat nj pjes e prpunimit bhet nga njerzit dhe raportet gjithashtu prgatiten nga njerzit.

Shembull 1 Sistemi i informacionit kontabl (SIK) n suprmarket-Njohuri t avancuara.

sht sistemi i informacionit kontabl (SIK)

Sistemi i informacionit kontabl sht trsia e paisjeve, njerzve dhe procedurave, q

grumbullojn prpunojn dhe raportojn informacion financiar.


3/17


3

Procedurat:Ktu prfshihen peshimi i frutave dhe perimeve pasi futen n ambalazhe, procedur tjetr sht

skanimi dhe regjistrimi i mallrave t bler. Numrimi i inventarit sht gjithashtu nj procedur q bhet n

mnyr periodike pr t siguruar saktsisn re regjistrimeve t inventarit.

Sistemi i informacionit kontabl duhet t shihet si nj pjes (nnsistem ) i bashksis m t madhe q quhet

sistemi i informacionit t menaxhimit. Menaxheret e supermarketit perdorin pr qllim t menaxhimit edhe

shum raporte t tjera prve atyre t prodhuara nga kontabiliteti financiar.

N rastin e msiprm informacion shtes q grumbullohet nga menaxhimi mund t jet identifikimi i klientit q

bn blerjet dhe far blerjesh ka br ai. Kjo realizohet duke skanuar kartn e klientit.

Gjithashtu menaxhimi mund t jet i interesuar pr t ditur sa jan mimet e konkurentve. Pr kt qllimdrgon disa persona t cilt bjn blerje te konkurentt ose thjesht pyesin (procesi i grumbullimit), mesatarizojn

vlerat e regjistruara (prpunimi) dhe raportojn (raportimi) n lidhje mimet e vrojtuara.

Dy raportet e fundit, ai mbi blerjet q bn klienti dhe raporti mbi mimet e konkurentve jan raporte shum t

rndsishme pr menaxhmin por nuk jan raporte t sistemit t informacionit kontabl.

Sistemi i informacionit kontabl grumbullon informacion n lidhje me ngjarjet dhe veprimet ekonomike.

.

Elementt e ktij prkufizimi jan:

Ndyshim n madhsin e pasuris s njsis:Kjo nkupton rritje t pasuris s njsis (pr shembull blerjea e nj

ndrtese) ose paksimin e saj (pr shembull shitja e nj ndrtese pakson aktivet e njsis).

Ndryshim n prbrjen e pasuris s njsis.sht ndryshim n prbrjen e aktiveve t njsis ose n strukturwn

e financimit. Pr shembull ditn e par t aktivitetit t saj pasuria e njsis prbhen nga kaptali i investuar nga

pronari prej 10,000,000 leksh. Te nesrmen pronari vendos t blej nj makineri prej 3,000,000 duke prdorur

parat e investuara. N kt dat pasuria nuk sht shtuar apo paksuarpor ka ndryshuar prbrjen e saj, nga

10,000,000 lek mjete monetare nw ditwn e parw sht kthyer n 7,000,000 lek MM dhe 3,000,000 lk

ndrtes nw ditwn e dytw.

Vendi q z SIK n trsin e sistemeve t informaconit q prdor menaxhmi

Veprimi ekonomik sht ndryshimi n madhsis ose prbrjen s pasuriss njsis ekonomike si

rezultat i vullnetit t njsis ose vullnetit t njsis dhe nj pale t tret

far informacioni grumbullon sistemi i informacionit kontabl


4/17


4

Ngjarjet e ekonomike. N librin e prof. Dhanos sht prcaktuar se ngjarja ekonomike sht madhsia e

ndryshimit n pasurin ose n prblerjen e pasuris s njsis ekonomike. Megjithat nuk ka nj ndarje t qarte

midis veprimit ekonomik dhe ngjarjes ekonomike.

Vullneti i njsis

Veprimet/ngjarjet ekomike quhet t brendshme kur kryehen vetm me vullnetin e njsis. Pr shembull,

ndrtimi i nj fabrike, pagimi i nj bonusi pr punonjsit.

Vullneti i njsis dhe i pals s tret

Veprimet/ngjarjet ekonomike quhen t jashtme kur pr kryerjen e tyre duhet jo vetm vullneti i njsis por edhe i

nj pale t tret. Ktu mund t prmendim nj transaksion shitje blerjes pr t cilin, q t ndodh, duhet vullneti i

t dyja palve.

Ngjarjet ekonomike dhe ngjarjet e binzesit.

Ngjarjet ekonomike jan pjse pwrbwrwse (nnbashksi) e bashksis s madhe q quhen ngjarje biznesi. Mund

t themi se ngjarjet ekonomike jan ato ngjarje biznesi q kan efekt financiar, (ngjarje q ojn n dryshimin e

madhsis dhe t prbrjes s pasuris s njsis ekonomike). Ngjarje biznesi q nuk jan ngjarje ekonomike

mund t jet hedhja e nj produkti t ri n treg (vetm hedhja nuk ka efekt financiar), lancimi/nisja e nj fushate

promocionale (edhe kjo nuk ka efekt financiar)

Nse pyetja n provim wshtw ...si klasifikohen veprimet ekonomike... ather ju duhet t pcaktoni se cili shtkriteri i klasifikimit i krkuar. Kritere klasifikimi mund t ket pa fund. N libr dhe n provim prcaktohen dy

kritere klasifikimi pr veprimet ekonomike.

Klasifikimi sipas efektit n aktive dhe detyrime

Veprime ekonomike q sjellin ndryshime brenda zrave t aktivit (psh arketimi i nj klienti) Veprime ekonomike q sjellin ndryshime brenda zrave t pasivit (psh konveritimi i llogarive t

pagueshme n dftesa t pagueshme)

Veprime ekonomike q rrisin aktivet dhe detyrimet (psh marrja e nj huaje) Veprime ekonomike q paksojn aktivet dhe detyrimet (psh pagimi i nj detyrimi)

Klasifikimi sipas efektit n sjellin n kapital

Veprime ekonomike q rrisin kapitalin (emetimi i aksioneve, deklarimi i fitimit etj) Veprime ekonomike q paksojn kapitalin (pagimi i dividendve, humbja et)

Klasifikimi i veprimeve ekonomike sipas efektit q kan n aktive dhe detyrime dhe efektit n kapital


5/17


5

Pr shkak se informacioni kontabl sht i rendsishm pr prdoruesit n lidhje me vendimarrjet e tyre,

nevoiten disa principe ose rregulla t prgjithshme pr mnyrn s funksionimit t kontablitetit. Pra parime mund

t quajm Disa pricipe t prgjithshme q rregullojn mnyrn e funksionimit t kontabilitetit.

Disa nga parimet mund t prmendim;

Parimi i njsis ekonomike;

Ky parim thekson q njsia ekonomike sht dicka unike e pavarur nga pronari apo njsi t tjera. E thn ndryshe

sistemi i nformacionit kontabl duhet t grumbulloj,prpunoj dhe raportoj vetm ato transaksione q i

prkasin njsis, jo transaksione t pronarve t saj, jo t njsive t tjera

Parimi bazs monetare.

Ky parim thekson prdorimin e bazs monetare n vlersimin e veprimeve ekonomike dhe n pasqyrimin e

elementve n pasqyra financiare. Kjo do t thot se ne nuk themi kemi 4 ndrtesa por i vlersojm ato n nj

baz monetare psh themi kmi 5,000,000 lek ndrtesa. Pra ndrtesat nuk i paraqesim n numr (sasi) por n

vler. E njjta gj aplikohet pr t gjith elementt e pasqyrave financiare.

Parimi i vijimsis.Kjo periudh duhet t jet m e madhe se 1 vit. Nse njsia ekonomike do t ndrpres aktivitetet vitin tjetr

pasqyrat financiare duhet t prgatiten mbi nj baz tjetr, jo mbi bazn e vijimsis psh baza e likuidimit . Kjo do

t ndikonte n vlersimin e aktiveve dhe t detyrimeve pr njsin. Zakonisht aktivet kan nj vler m t madhe

kur jan n prdorim sesa kur likuidohen. Pr shembull nj linj prodhimi e specializuar n prodhimi e nj produkti

X mund t ket vetm vlern e skrapit nse njsia do t likuidohej (ndoshta nuk mund t prdoret nga dikush

tjetr pr qllim prodhimi)

Parimi i Kostos

Parimi sht pak i vjetr pasi pr disa element t pasqyrave financiare sht edhe opsioni i vlersimit me vlern e

drejt (pr shembull aktivet afatgjata materiale, Aktivet e mbajtura pr qllim investimi, istrumentat financiar

etj). Pr t prditsuar parimin jan shtuar fjalt ose me vlern e drejt kur lejohet

Parimi i kompenzimit

Prkufizim: Aktivitetet e njsis indentifikohen vemas nga ato t pronarve t saj.

Prkufizim: Elementt e pasqyrave financiare vlersohen n baz monetare.

Aktivitetet e njsis do t vijojn pr nj periudh t pacaktuar m shum se 1 vit.

Elementt e pasqyrave financiare vlersohen kryesisht me kosto ose me vlern e drejt kur lejohet.

Elementt e pasqyrave financiare nuk kompensohen pasi duke u kompensuar informacioni i pasqyrave

financiare nuk kuptohet.

Cilat jan parimet kryesore t kontabilitetit


6/17


6

Ky parim specifikon q n pjesn m t madhe t rasteve kompensimi e elemtve t pasqyrave financiare i bn

ato t pakuptueshme. Megjithat sht nj prjashtim pr rastet kur sht i nevojshm kompensimi.

Parimi i Krahasimit.

Ky parim aplikohet pr pasqyrn e t ardhurave, n t ciln duhet t paraqiten jo vetm t ardhurat por

gjithashtu shpenzimet direkt t lidhura me krijimitn e tyre dhe shpenzimet e tjera t krkuara pr t mbajtur n

funksionim aktivietin e njiss.

Parimi i objektivitetit

Ky parim do t thot q nj kontabilist nuk mund t bj regjistrime n kontabilitet nse ai nuk ka dokumenta

(evidenc) pr t mbshtetur regjistrimet. Pr shembull pr t regjistruar shitjet evidenca sht fatura e shitjes

dhe kontrata nse ka.

Evidence e pavarur sht ajo evidenc q sigurohet nga dy pal jo t lidhura midis tyre (n rastin e kontratave).

Pr shembull nse blersi dhe shitsi do t kishin marrdhnje mn bij kontrata e shit-blerjes mund t quhet e

pavarur vetm kur ajo do t ishte m t njjtat mime (kushte) si n rastin kur nuk kemi lidhje midis dy palve.

Pr m tepr parimi krkon q evidenca t jet e plot. N rastin e shitjes m sipr kontabilisti duhet t krkoj sipjes t evidencs Aprovimin e shitjes dhe Flede daljene magazins, pr ta br t plot setin e

dokumentacionit t nevojshm.

TEMA 2

N foln ne temn e par se qllimi i kontabilitetit financiar ishte t raportonte informacion pr prdoruesit, n

disa raporte t standardizuara, dhe n formate t standardizuara. Por cilt jan raportet q ky sistemin

informacioni ju jep prdoruesve? Cilt jan prdoruesit kryesor t raporteve t kontabilitetit financiar?

Kontabiliteti financiar raporton informacion financiar te prdoruesit nprmjet katr pasqyrave t cilat jan.

Pasqyra e pozicionit financiar(Emri i vjetr Bilanci Kontabl) Kjo pasqyr tregon pozicionin financiar (aktivet,detyrimet dhe kapitalin) e njsis n nj dat t dhn.

Pasqyra e t ardhuratave totale(Pasqyra e t ardhurave si njihet anglisht comperehensive incomestatement), Kjo pasqyr tregon t ardhurat dhe shpenzimet e njsis gjat nj periudhe t caktuar.

T ardhurat e priudhs duhet t krahasohen me shpenzimet e krkuara pr sigurimin e tyre

Informacioni n pasqyra financiare duhet t mbshetet n evedencn e pavarur dh t plot.

Raportet e prodhuara nga kontabiliteti financiar.


7/17


7

Pasqyra e Levizjeve t mjeteteve monetare. Kjo pasqyr tregon si jan siguruar mjetet monetare dhe si janprdorur ato.

Pasqyra e ndryshimeve t kapitalit. Kjo pasqyr tregon si ka ndryshuar kapitali i pronarit gjat nj periudhe tcaktuar.

Prdoruesit e pasqyrave financiare mund t jet kushdo ktu prfshihen menaxhimi, aksionert, shteti, puonjsit,

shoqria n trsi etj, Megjithat disa prdorues kan mundsi t informohen n lidhje aktivitetet e njsis edhe

pa pasur kto pasqyra financiare. Ktu prfshihet menaxhimi i brendshm i njsis. Prandaj kryesisht pasqyrat

financiare jan destinuar pr ato q ndohen jasht njsis, t till si shteti, aksionert, bankat, etj. Qllimi i tyre

sht t jap informacion pr prdorusit e jashtm t njsis ekonomike t cilt nuk kan metoda t tjera

informimi.

Dallohen kryesisht dy forma kryesore t qeverisjes t bizneseve dhe roli i informacionit financiar ndryshon n

varsi t tyre. Kemi pronar-menaxher kjo form haset shum ne Europ (dh n Shqipri) dhe kemi rastin kur

menaxhmi sht i ndar me aksionert(kjo form haset shpesh n Amerik). Kur pronari sht dhe menaxher i

njsis ekonomike, ai aktualisht sht nj prdorues i brendshm i informacionit, dhe si rrjedhim informacioni i

prodhuar nga pasqyrat financiare mund t mos jet shum i rndsishm pasi pronari sht i informuar mbi

aktivitetet e njsis. Gjithashtu roli i kontablitetit fiannciar n kto lloj njsish sht m i vogl. (Rast tipik jan

firmat shqiptare ky m s shumti financiert prmbushin rolin e nj menaxheri taksash, sesa informojn

menaxhimin n lidhje me performancn e njsis, pozicionin financiare etj.)

Kur pronart nuk jan menaxher roli informues i pasqyrave financiare sht m i madh pasi kto prdorues nuk

kan forma t tjera informimi (prsa koh nuk jan aksioner kryesor t njsis n fjal). Paqyrat financiare

informojn aksionert se sa mir menaxhert po menaxhojn aktivietet q ju jan besuar. Nga delegimi i

prgjegjsive lind marrdhnja Principal (aksioner)Agjent (menaxher).Agjentt (menaxhert) raportojn n

lidhje me menaxhimin e tyre, nprmjet katr pasqyrave financiare te Principalt (pronart). Mund t thuhet se

roli i kontablitetit financiar sht m i rndsishm n kto njsi.

Pasqyrat financiare t prmenduar m sipr prbhen nga element t cilt klasifikohen n grupe t caktuara.

Elementt e pasqyrave financiare jan

Aktivet Detyrimet Kapitali

Cilt jan prdoruesit e pasyrave financiare.

A jan aksionert prdorues t brendshm apo t jashtm t njsis ekonomike? Njohuri tavancuara

Cilt jan elementt e pasqyrave financiare


8/17


8

T ardhuat dhe shpenzimetCfar jan aktivet

Aktivet jan rezerva q;

Kontrollohen nga njsia ekonomike (ky koncept prfshin kontrollin e prfitimeve nga aktivet dhe mbartjene rrisqeve t aktivit)

Sjellin prfitime (nj aktiv nuk mund t njihet nse njsia nuk pret prfitime nga ai) Kostot dhe prfitimet maten n mnyr t besueshme (q nj aktiv t njihet duhet q t dim sa sht

kostos e tij dhe cilat jan prfitimet e tij, pa ditur kostot/prfitimet nuk mund ti caktojm nj vler n

bilanc)

Jan rrjedhoj e veprimeve t kalura (nuk ht nj koncepet shum i rndsishm, thelbi sht q nukmund t njihet nj aktiv pr dicka q do t ndodh n t ardhmen)

Si klasifikohen aktivet

Aktive afatshkurtraprfitimet prej t cilave pritet t merren brenda nj viti.o Mjete monetare dhe ekujvalenteo Aktive afatshkurtra financiareo Aktive atshkurtra jo financiare

Aktive afatgjata-prfitimet prej t cilave pritet t merren n shum vite.o Aktive afatgjata materialeo Aktive afatgjata jo materialeo Aktive afatgjata financiare

far jan detyrimet?

Detyrimet jan detryimi q ka njsia pr t br pagesa ose pr t dhn aktive.Edhe detyrimi duhet tjet rrjedhoj e veprimeve t kaluara.

Detyrimet mund t lindin nga:

Ligji (ligji shpesh na detyron t bjm ose t mos bjm veprime t caktuara, psh ligji detyron njsin prt paguar tatimin mbi fitimin, ose pr t mbajtur ndalesat nga paga dhe pr tja paguar pastaj shtetit)

Kontrata (detyrimet q lindin nga nj kontrat m nj pal t tret psh kontrata e blerjes sjell detyrminpr t br pagesn mbasi ke marr mallin, kontrata e huase sjell detyrimin pr t paguar huan n afatet

dhe shumat t caktuara)

Premtimet (kjo pjes nuk testohet n parimet dhe as nj kontablitet financiar)Detyrimet kloasifikohen n

Afashkurtra-jan detyrime q priten t shlyhen brenda nj viti


9/17


9

Afagjatajan detyrime q pritet t shlyhen prtej nj viti.far sht kapitali?

Pr kapitalin mund t prdorim disa prkurizime

Kapitali mund t prkufizohet si diferenca e aktiveve me detyrimet. Mund t themi gjithashtu se sht interesi i imbetur i pronarve n njsin ekonomike. Fjala i mbetur do

t thot q nse njsia likuidohet, ajo q mund t marrin pronaret sht vetm far mbetet msi shlyhen

t gjitha detyrimet (n shum rast nuk marrin asjg)

Interesi i pronarve n njsin ekonomike(prkufizime m t detajuara t kapitalit do t merrni n lndn e kontablitetit financiar, aty do t diskutohet me

detaje se kur nj element mund t kllasifikohet si kapital dhe kur nj element mund t klasifikohet si borxh)

far jan t ardhurat?

T ardhurat jan flukse hyrse nga aktiviteti i zakonshm i njsis.Psh shitja e mallrave, produkteve etj.Me aktivitet t zakonshm t njsis ekonomike kuptohet ato atiivitete pr t cilat sht krijuar njsia

Flulkset e tjera hyrse si fitimet e realizuara nga njsia, dhe kontributet e pronarit nuk jan aktivitet i

zakonshm prandaj nuk mund t quhen t ardhura.

far jan shpenzimet?

Shpenzimet jan flukse dalse pr aktivitetin e zakonshm t njsis. Pr shembull shpenzimi pr pagat epunonjsve. Amortizimi i makinerive etj.Flukset dalse q nuk i prkasin aktivitetit t zakonshm t njsi nuk quhn shpenzime. Trheqjet e

pronarit nuk jan aktivitet i zakonshm prandaj nuk konsiderohen shpenzime, humbjet nuk vin nga

aktiviteti i zakonshm prandaj nuk konsiderohen shpenzime.

Si klasifikohen shpenzimet?

Ka dy klasifikime baz t shpenzimeve.

Shpenzime q lidhen direkt me shitjen e nj malli, produkti ose shrbimi. Ato do t quhen kosto e mallrave t

shitura(n rastin e nj njsie tregtare), kosto e produkteve t shitura (n rastin e nj njsie prodhuese) apo kostoe shrbimeve t shitura(n rastin e nj njsie shrbimi)

Shpenzime q nuk lidhen direkt me shitjen e nj produkti ose shrbimi. Kto do ti quajme kosto periudhe, ato jan

t nevojshme pr funksionimin e aktivitetit t njsis ekonomike.


10/17


10

Kosto direkte e lidhur me shitjet

Kosto periudhe

Kosto e mallrave t shitura sht kosto direkte e lidhur me shitjet, ndrsa shpenzimet e tjera jan kosto periudhe

t nevojshme pr funksionimin e aktivitetit t njsis ekonomike por q nuk jan t lidhura direkt me shitjet.

Parimi i krahasimit haset n dy pjese t pasqyrs s t ardhurave:

Nn zrin t ardhurat paraqitet kosto e mallrave t shitura duke krahasuar t ardhurat me kostot direkte

pr sigurimin e tyre. Nga ky krahasim del marzhi bruto. Zri t ardhurat sht nj z i rezervuar vetm pr t

ardhurat nga aktiviteti i zakonshm i njsis(shitja e mallrave, produkteve, shrbimeve), n kt z nuk mund tprfshihen Fitimet(ato nuk rezultojn nga aktiviteti i zakonshm) pasi do t shtremberonin krahasimin .

Pr t siguruar t ardhurat krkohen edhe ca shpenzime t tjera (prve KMSH) t cilat lidhen me funksionimin e

njsis. Kto shpenzime i quajm shpenzime operative (zakonisht shpenzime t administrats qndrore,

marketingu etj) Parimi i krahasimit thot q kto shpenzime duhet ti ngarkohen priudhs n t ciln ato

kontribuan pr t gjeneruar t ardhura. Njsia sht e lir t nxjerr nj nntotal n pasqyrn e t ardhurave, q

del nga krahasimi i marzhit bruto me shpenzimet operative (marzhit bruto i zbriten shpenzimet operative) duke

dhn fitimin operativ. Fitimi operativ sht rezultati neto i aktivitetit t zakonshm t njsis. T gjith zrat e

tjer (fitime, humbje, shpenizme interesi, tr nga interesi etj) renditen posht fitimit operativ pasi ato nuk jan

rezultat i aktiviteti t zakonshm t njsis (aktivitet i zakonshm sht shitja, blerja)

Karakteristikat cilsore t pasqyrave financiare jan ato cilsi q pasqyrat financiare duhet t kn pr prdoruesit

e tyre. Pra q t dim se far karakteristikash duhet t ken pasqyrat financiare duhet par se kush sht

prdoruesi i pasqyrave financiare.

Nse prdoruesit e pasqyrave financiare do t ishin fmijt e nj kopshti, pr ata pasqyrat financiare nuk do t

konsiderohen cilsore (t bukura) prsa koh ato nuk kan topa, ngjyra dhe vizatime. Fatmirsisht pasqyrat

financiare nuk destinohen pr kto prdorues

. Kur flitet pr karakteristika cilsore mbahen n konsideratkryesisht interesat e investitorve aktual dhe potencial.

Investitor aktual jan aksionert q kan investuar para pr njsin dhe huadhnsit q i kan dhn hua

njsis.

Ivestitort potencial jan ato q krkojn t blejn aksione t njsis (t bhen pronar t njsis) dhe ato t cilt

mendojn ti japin para hua njsis.

Tw ardhuat nga shitjet 100,000

Kosto e mallrave tw shitura (50,000)

Marzhi bruto 50,000

Shpenzim page (20,000)

Shpenzim sigurimi (5,000)

Shpenzim amortizimi (20,000)

Shpenzime te tjera (2,000)

E ardhura neto/(humbja neto) 3,000

far jan karakteristikat cilsore t paqyrave financiare.


11/17


11

Patjetr q ka dhe interesa t tjer q merren n konsiderat kur vendoset pr karakteristikat cilsore t

pasqyrave financiare, megjithat kryesisht jan interesat e investitorve aktuale dhe potencial q konsiderohen

nga bordi i standardeve ndrkonbtare t kontabilitetit kur nxirren rregullime pr kontabilitetin.

Pr shkak se vendimi i tyre prfshin invenstimin e nj shum t konsiderueshme parash ato do t donin nga

pasqyrat financiare kto karakteristika:

T kuptonin informacionin e paraqitur nga ato: Pa kuptuar informacionin pr ta do t ishte e vshtirmarrja e nj vendimi nse duhet t vazhdojn investimin te njsia apo jo. Nse duhet t blejn aksionet e

njsis n konsiderat apo t nj njsie tjetr, nse duhet t japin para borxh apo jo.

Informacioni i paraqitur prej tyr t ishte i rndsishm (t ndikoj) n vendimarrjet e tyre. T mund t besonin informacionin e paraqitur nga pasqyrat financiare. Dhe ato t mund t krahasonininformacionin e pasqyrave financiare.

Shkurtimisht katr karakteristikat jan:

Kutptueshmria. Rendsia Besueshmria Krahasueshmria

Nj prshkrim i detajuar pr seciln karakteristik.

KutpueshmriaMe kutpueshmri kutphet q informacioni i pasqyrave financiare duhet t jet i kuptueshm pr prdoruesit e

tyre.

Ky koncepet nnkutpon disa aftsi t prdoruesve pr t interpretuar dhe kutpuar informacionin e pasqyrave

financiare. I kuptueshm mund t interpretohet si i kuptueshm nga Kontabilistt.Pasqyrat financiare shpesh

duken abstrakte pr jokontabilistt, dhe e njjta gj vlen edhe pr studentt n vitin e dyt dh t tret faktultet

Pr ta shpesh kontabiliteti sht dika pa sens. Pr t kutpuar pasqyrat financiare duhen disa mjete pr ti

analizuar ato, mjete q ju do ti msoni n nivele t avancuara t studimme.

RndsiaInformacioni duhet t jet i rendsishm pr vendimarrjet e prdoruesve. Informacioni i rndsishm ndryshe

quhet material. Nj z i PF konsiderohet material kur paraqitja e gabuar e tij mund t ndikoj vendimin e

prdoruesit. Zrat material t PF paraqiten vemas ndrsa zrat jo matral agregohen(bashkohen).

Informacion m shum pr materialitetin-Informacion shtes


12/17


12

Materialiteti sht nj koncepet i rndsishm, dhe jo shum i traituar n librat e prof Dhamos. Nj informacion

mund t jet material pr dy arsye:

o Pr shak t natyrs s tij pshnj vjedhje e vogl e br nga menxhimi e njsis. Pr aksionert mundt mos jet e rndsishme shuma e vjedhur, por natyra e veprimit vjedhje, patjetr q sht e

rndsishme. Ajo tregon nj veprim q duhet ndshkuar ose nesr mund t sjell pasoja.

o Materialiteti pr shkak t shums/vlers. Nj informacion mund t jet material kur vlera e prfshirsht e konsiderueshme. Pr t prcaktuar se far vlerash n pasqyrat financiare konsiderohet

materiale jepen disa referenca:

1-2% e totali t aktiveve t njsis 0.5-1% e totalit t t ardhurave 5-10% e fitimit para tatimit.

Menaxhimi vendos duke prdorur njerin nga kto tregues (gjithashtu edhe gjykimin) se cili do t jet niveli i

materialitetit, Zrat q jan m t medha e niveli do paraqiten vemas pasi jan material, t tjert do t

paraqiten t bashkuar (agreguar) sepse nuk jan material.

Besueshmria.Informacioni i PF duhet t jet i besueshm. Infromacioni sht i besueshm kur plotsohen kto karakteristika.

Paraqitet thelbi i transaksioneve mbi formn e tyre ligjore. N disa raste forma ligjore e transaksionevefsheh thelbin e tyre.

Shembull i thelbit mbi formn:Njohuri t avancuara

Beni krijoi biznesin e tij, nj kantin vere, n fillim te vitit 2012, duke harxhuar nj shum t madhe

parash pr ndrtimin e kantins, blerjn e rrushit dhe prpunimin e tij. N fund t vitit i gjendur n

vshtirsi financiare dhe me shum borxhe ja shet kantinn banks X pr 300 milion lek me detyrimin

pr ta bler mbas 5 vitesh pr 500 milion. Gjat ksaj kohe Beni ka t gjitha prgjegjsit e menaxhmit t

kantins (do ta menaxhoj n t njjtn mnyr) si ishte menaxhuar m prpara.

Krkohet Cila sht forma e transaksionit dhe cili sht thelbi i tij.

Forma e transaksionit konsiston ne nj shitje t ndohur sot dhe nj blerj mbas 5 vitesh. N thelb Beni

vazhdon t shfrytzoj katinn njlloj si prpara shitjes. Nese kantina do t ishte shitur ai nuk do tmund ta shfrytzonte m. Pra asgj nuk ka ndryshuar n lidhje me akivitetin e njis. Nga analiza e

veprimit ekomik rezulton s kemi nj shtim t mjeteve monetare dhe nj detyrim pr t paguar mbas pes

vitesh nj shum 500 milion. Ky transakskon n thelb sht financim shuma 300 milion duhet t

regjistrohet si borxh dhe me kalimin e kohs t rritet duke reflektuar interesin e llogaritur mbi huan q

n fund t pes viteve t arrij shum 500 milion.


13/17


13

Studentt e mir mund t prdorin kriteret per njohjen e aktivit, si kontrolli, transferimi i rrisqeve dhe

prfitimeve, apo kur njihet nj detyrim. Prdorimi i ktyre termave mund t jap m shum cilsi

prgjigjjes. Disa ide do t ishin.

o Ne srish kontrollojm rrisqet dhe prfitimetn lidhje me aktivin (kantinn). Nse kantina do tishte shitur kto rriqe dhe prfitime i transferiohen blersit.

o Ne kemi nj detyrim kontraktualpr t bler (paguar) mbas pes vitesh. Kjo nuk mund tnjihet ndryshe prve se detyrim.

o Diferenca prej 200 (500-300) prbn interesin pr huan e marr. Infromacioni konsiderohet i besueshm gjithashtu kur ai sht dhn i plot.

Nuk do t ishte e mjaftusheme q t jepej vetm nj z n pasqyrn e bilancit kontabl n lidhje me

aktivet afatgjata materiale, pa dhn shpegime n shnimet shpjeguese t detajuara pr kt z. N kto

shnime do t jepet informncion n lidhje me politikat kontabl pr aktivet afatgjata t zgjedhura nga

njsia , sa sht kosto e aktive e analizuar n nnkategori, sa sht amortizimi deri n kt moment etj. T

gjitha kto shpjegime do ta bnin informacionin t plot dhe t kutpueshm.

Informacioni konsiderohet i besueshm kur prgatitsi sht i paanshm(neutral) n lidhje me pasqyratfinanciare.

Njohuri t avancuara mbi neutralitetin

Ky koncepet nnkutpon q jo vetm prgatitsi t jet i panshm n lidhje me pasqyrat financiare (jo

vetm ai t mendoj q sht i paanashm) por edhe t perceptohet nga palt e treta si i till. Pr

shembull nse prgatitsi i pasqyrave financiare t kompanis A sht vllai i pronarit dhe kompania ka

aplikuar pr nj hua te banka X, kjo e fundit nuk do ta perceptonte t paanshm prgatitsin e PF me

mendim se duke qn i lidhur me pronarin do t kt br nj paraqitje t zbukuruar t tyre edhe pse kjo

mund t mos jet e vrtet. Dhe si t till pasqyrat financiare nuk do t konsiderohen t besueshme.

Informacioni sht i besueshm kur sht prdorur parimi i kujdesit,Ku aktivet nuk jan mbivlersuar dhedetyrimet nuk jan nnvlersuar.

Mbivlersimi i aktiveve rregullohet nga stanadet kontabilitetit t cilat krkojn testimin nse aktivet kan

ren n vler sa her ka tregues pr dicka t till dhe uljen e vlers s tyre nse realisht ato kan rn n

vler. N parime ju do msoni m von metodn LCM pr vlersimin e inventarit q sht nj shembull i

aplikimit t parimit t kujdesit.

Nnvlersimi i detyrimeve do t thot q njsia duhet t njoh detyrimet, kur ato jan rrjedhoj eveprimeve t ndohura n kt periudh, edhe pse pagesat do t ndodhin n t ardhmen. Psh nse jan

shitur mallra me garanci n periudhn aktuale dhe pritet q disa prej tyr t kthen periudhn tjetr, njsia

duhet t njoh detyrimin e riparimit t aktiveve q do t kthehen n kt periudh.


14/17


14

Krahasueshmria.

Informacioni i pasqyrave financiare duhet t jet i krahasueshm.

Duke krasuar performancn e njsis pr disa vite rradhazi invenstitort do t mund t prcaktonin nse

njsia sht prmirsuar apo prkeqsuar dhe do t mund t parashikonin tendencn n t ardhmen.

Duke krahasuar disa njsi me njra tjetrn investitort do t mund t prcaktonin se cila njsi sht m e

vlefshme pr t investuar para.

Krahasueshmria bhet e mundur nse prdoren politika kontabile t qndrueshme, nga njri vit n

tjetrin brenda njsis, dhe midis njsive t t njjts industri.

Prmbledhurazi krakteristika e krahasueshmris do t thot:

Krahasueshmri brnda njsis nga njri vit n tjetrin Krahasueshmri midis njsive t s njjts industri Prdorim i politikave kontabile t njjta e t qndrueshme.

Ndrtimi i pasqyrave financiare bazohet n dy supozime kryesore.

Biznesi n vijimsi; aktiviteti i biznesit do t vijoj pr nj periudh t pacaktuar prtej nj vitl Kontabiteti rrits: aktivet detyrimet t ardhurat dhe shpenzimet do t njihen kur jan kryer dhe jo kur

arktohen/paguhen parat e lildhura me to.

Kontabliteti rrits quhet ndryshe edhe kontabilteti i t drejtave dhe detyrimeve t konstatuara. Q do t thot ne

ndalemi n fund t vitit dhe konstatojm sa jan t drejtat/aktivet dhe sa jan detyrimet, Nese nj aktiv sht

paksuar n vler ulim vlern e aktivit dhe njohim nj shpenzim. Nse nj aktiv sht shtuar n vler, rrisim

vlern e aktivit dhe njohin nj t ardhur t ardhur. Nse nj detyrim sht ulur n vler njohim nj t ardhur dhe

nse nj detyrim sht shtuar n vler njohim shpenzim.

Disa nga mnyrate vlersimit t elementve t pasqyrave financiare jan

Kosto historikeTregon sa ka kushtuar sigurimi i aktivit Kosto korrenteSa do t kushtonte aktualisht aktivi po t blihej Vlera e realizueshme.Vlera q mund t realizohet nga shitja e aktivit Vlera aktuale.Flukset e ardhshme nga aktivi t aktualizuar

Cilt jan supozimet kryesore pr ndrtimin e pasqyrave financiare.

Si vlersohen elementt e pasqyrave

Politika kontabl


15/17


15

Nj politik kontabl mund t prkufizohet si zgjedhja q bn njsia ekonomike pr parimet ose teorin e

kontabilitetit q ajo do t prdor pr drejtimin e praktikave t saj t kontabilitetit

9. Dallimi ndrmjet parimeve t kontabilitetit dhe politikave t kontabilitetit

- Parimet e kontabilitetit prdoren nga t gjitha njsit- Politikat kontabl mund t ndryshojn shum nga njsia n njsi;- Politikat kontabl jan aplikimi i parimeve t kontabilitetit pr probleme t veantaStandardet e kontabilitetit e qllimi i prgjithshm i tyre

Nj standard kontabliteti sht nj rregullim kontabl pr nj fush t caktuar. Pr shembull standardi pr

aktivet afatgjata materiale tregon se kur njihen, si vlersojhn n njohje, n fund t viitt, cfar informacioni

paraqitet pr AAGJM etj.

Qllimi i prgjithshm i Standardeve t Kontabilitetit

Qllimi i prgjithshm i standardeve sht t lehtsoj krahasimin e pasqyrave financiare. Nse bizneset

prdorin t njjtat rregulla pr kontabliteitn lentsuar krahasimin e pasqyrave sht shum i leht pasi ato

jan prgatitur n t njjtn baz.

Tema 3

N temn e par treguam se kontabiliteti fillonte me procesin e grumbullimi t informacionit. Mbasi informacioni

sht identifikuar dhe matuar ai regjistrohet n n ditarin e prgjithshm, i cili bn t mundur regjistrimin e

veprimeve ekonimike nj myr kronologjike.

N ditar shnohet ky informacion pr nj veprim ekonmik:

Data e veprimit ekonomik Prshkrimin e veprimit Referenca Llogarit q debitohen dhe llogarit q kreditohen dhe shumat prkatse

Mbasi M tej informacini katergorizohet sipas natyrs dhe vendoset n llogari. Llogaria sht vendi ku regjistrohet

informacioni me natyrt t njjt.

Informacion me natyr homogjene do t thot informacion pr nj gj t caktuar ose t nj natyre t caktuar. Pr

shembull llogaria Mallra grumbullon informacion q lidhet me hyrjet dhe daljet e mallrave e mallrave dmth aty

vendoset informacion vetm pr mallat dhe nuk vendoset informacion pr ndrtesat, klientt etj.

Prkufizim:Ditari i prgjithshm sht libri ku regjistrohen veprimet ekonomike n rend kronologjik.

Prkufizim: Llogaria sht mjet pr grumbulliin e informacionit me natyr homogjene.


16/17


16

Si konkluzion nj hap i rndsishm n prpunimin e informacionit t grumbulluar sht t prckatojn cila

sht natyra e tij, far tregon ai dhe ku duhet t vendoset.

Llogarit i klasifikojm n dy klasa kryesore:

Llogari t prhershme- kto jan llogari t bilancit kontabl.Ato grumbullojn informacion gjat periudhs, n fund t priudhs mbyllen pr t ndrtuar pasqyra

financiare dhe elen srish n fillim t priudhs tjetr (artikulli i eljes)

Llogari t prkohshme-kto jan llogari t pasqyrs s t ardhuravve dhe shpenzimeve.Ato grummbullojn informacion gjat periudhs, dhe n fund t priudhs mbyllen n pasqyrn e t

ardhurave dhe shpenzimeve. Ato nuk hapen n fillim t priudhs tjetr por fillojn me tepric zero.

Si funksionojn llogarit:

Llogarit e bilancit ndahen n llogari aktivesh, llogari detyrimesh dhe llogari kapitali. sht rregull konvencional q

llogarit t ken dy ana debi dhe kredi.llogarit e aktiveve shtohen n debi dhe paksohen n kredi. Llogarit e

detyrimeve dhe t kapitalit shtohen n kredi dhe paksohen n debi si n skemn m posht:

+ - - +

- +

+ - - +

totali I aktieve = totali I detyrimeve + kap

bilanci kontabwl

D aktive afatshkurtra K D detyrime afashkutra K

D kapital K

D detyrime afatgjata K

D aktive afatgjata K

Llogarit e pasqyrs s t ardhurave ndahen n llogari shpenzimesh (dhe humbjesh) dhe n llogari t ardhurash

(dhe fitimesh). Shpenzimet funksionojn njlloj si aktivet dhe t ardhurat funksionojn njlloj si detyrimet.

+ - - +

pasqyra e tw ardhurave

D shpenzIme K D te ardhura K

Ditari dhe llogarit jan pjes prbrse e sistemit t informacionit kontabl, ato mund t jen n form fizike por

zakonisht jan n form elektronike. Regulli i msiprm me debitime dhe kreditime dhe me llogari n form tje

prgjithsisht nuk ekziston n sistemet reale t informacionit kontbl. Zakonisht shtimet n llogari jan me shenj

pozitive dhe poksimet jan me shenj negative. Megjithat ai sht i nevojshm pr t msuar kontabiliteitn .


17/17


17

Regjistrimi i informacionit n ditar dhe n llogari duhet t bazohet n dokumenta.

Dokumentat i klasifikojm n dy lloje,

Dokumenta autorizues jan dokumenta q duhen pr t autorizuar nj tansaksion. (atorizim) Dokumenta justifikues jan dokumenta q justifikojn nj transakson.(fatura, kontrata, flete-hyrje, flete-

dalje, mandat arketim, mandat pagesa, etj)

Cilat jan avantazhet e ditarit t prgjithshm

T gjitha transaksionet ndodhen n nj vend Kontrollon saktesin e regjistrimeve (nse totali i debitimeve nuk sht i barabart me totalin e

debitimeve ateher kemi br gabim n regjistrime)

Diavantazhet e ditarit t prgjithshm

Prdoret vetem njga nj person-Nj person e vetm ka nj limit regjistrimesh q mund t bj n nj dit.Kur numri i regjistrimeve sht i madh sht e pamundur t registrohen t gjitha veprimet nga nj person

brenda dits N kt rast zgjidhja do t ishte prdorimi ditarve speciale (shum ditar q prdoren nga

shum persona)

Nuk kontrollon regjistrimet e kundrta. Kontrolli q bn ditari i prgjithshm me an t totaleve tdebive dhe kredive nuk sht i plot, kur kemi regjistrime t kundrta gabimi n regjistrim nuk kapet (pr

shembull arktimi i klientit sht regjistruar si debi LLA , Kredi Arka). Zgjidhja e problemit sht prdorimi

i bilancit vrtetues.

sht e vshtir t nxjerrim informacion-Nse duam t nxjerrim totalin e shitjve ose blerjeve n ditarin eprgjithshm sht nj proces i vshtir, pasi duhet t gjejm ku jan shitjet apo blerjet. Pr t zgjidhur

kt problem prdoren srish ditart special t cilt kan vetm nj lloj transaksioni. (psh ditari i shitjeve

ka vetm shitje).

parimet e kontabilitetit leksioni 1+2

Documents