pankreas hastalıkları

Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Gastroenteroloji Hemşiresi Pınar Kalkışım tarafından hazırlanmıştır.

Pankreas Hastalıkları


Endokrin Fonksiyon

Pankreasta langernans adacıklarından alfa hücreleri (glukagon) ve beta hücreleri (insülin) vardır.


Ekzokrin Fonksiyon

Pankreasın dış kenarında asini hücreleri bulunur . Sindirim enzimleri Burdan salgılanır.

Bu enzimleri küçük kanallar ile virsung kanalına boşaltırlar. Virsung kanalı ana safra kanalı ile birleşerek ampulla vaterdan duedonuma açılır.


Pankreatik Amilaz:Karbonhidratları Hidrolize eder.

Tripsinojen: DuedonumMukozasından salınan

Enterokinaz ile aktif tripsine Dönüşür.

Pankreatik Lipaz: Yağ asitlerini hidrolize

Eder.


Pankreas Hastalıkları


Pankreatit:

Pankreasın iltihabi hastalıklarına pankreatit denir. Akut ya da kronik seyreder.


Pankreatit

AkutİnterstisyelPankreatit

Akut HemorajikPankreatit

Biliyer Pankreatit

Alkolik Pankreatit

KronikPankreatit


1.Akut İnterstisyel Pankreatit:

Pankreas dokusunda diffüz enflamasyon ve ödemle karakterizedir. Pankreasın anatomik özellikleri korunmuştur; pankreas dokusunda nekroz veya hemoraji yoktur. Prognozu hemorajik pankreatitin prognozu kadar kötü değildir.


2.Akut Hemorajik Pankreatit:

İnterstisyel pankreatitin daha ağır şeklidir. Pankreas dokusunda enflamasyon , hemoraji ve nekroz gelişir.


3.Biliyer Pankreatit:

55-65 yaş arası kadınlarda daha yaygındır. Safra taşı veya biliyer tortuların vater kabarcığını geçici olarak tıkaması sonucu gelişir.


4.Alkolik Pankreatit:

Genç erkeklerde daha yaygındır. Kesin nedeni bilinmemektedir ancak büyük olasılıkla toksik maddelere maruziyet sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir.


5. Kronik Pankreatit:

Kronik irreversibl enflamasyon, fibröz ve hücre hasarı sonucu işlevsel pankreas dokusunun hasarıyla karakterizedir.


Pankreatit Nedenleri:• Alkol suistimali (akut ve kronik alkolizm)• Safra taşları • Cerrahi girişim (abdominal, kardiyak, kardiopulmoner by-pass)• Travma (künt, delici)• ERCP• İnfeksiyonlar • Metabolik bozukluklar (gebelik , hiperkalsemi-hiperparatiroidizm)• Vaskülit• İlaçlar• Renal yetmezlik• Renal TX


Belirti ve Bulgular: Akut epigastrik ağrı: Umbilikal

alanda ortaya çıkar , sabit ve şiddetlidir, sırta doğru yayılabilir. Alkol alımı veya yağlı bir öğünü takiben kısa süreli ağrılar ortaya çıkabilir.

Sırtüstü yatış pozisyonunda ağrı daha şiddetli hissedilir. Hastanın oturur pozisyon alması, ileri doğru eğilmesi, dizlerini bükmesi veya cenin pozisyonunu alması ağrıyı hafifletir.


Bulantı ve kusma şikayetleri oldukça yaygındır, ağızdan herhangi bir şey alındığında bulantı/kusma şiddetlenir.


Ateş nadiren 38.8 in üstüne çıkar, hipotansiyon ve taşikardi gözükür.


Lökositoz, hiperglisemi, yüksek serum amilaz ve lipaz düzeyleri


Abdominal hassasiyet , rijidite, progresif distansiyon ve bağırsak seslerinde azalma


24 saat içinde belirgenleşen hafif sarılık gözlenebilir.


Grey Turner Belirtisi: Karın yan duvarında mavimsi bir renk değişikliğidir. Bu mavimsi renk değişikliği kanamaya işaret etmektedir.


Cullen Belirtisi: Göbek deliği etrafında mavimsi bir renk değişikliğidir. Cullen belirtisi kanamaya işaret etmektedir.


Kolanjiografi

Tomografi

MR

Amilaz veLipaz

DüzeyleriAnjiografi

Ultrasound

DirektBatın

Grafisi

Fizik Muayene

Kolesistografi

Tanı


• İleus veya uzun süreli kusma var ise nazogastrik tüp takılır; orali stoplanır.

Tedavi Yönetimi


• Hipotansiyon ve şoku önlemek amacıyla İ.V hidrasyona başlanır.


• Lökositoz, katabolizma artışı ile ilişkili belirtiler ve malnütrisyon ile ilişkili laboratuvar sonuçları izlenir.


• Yaşam bulguları, günlük kilo değişimi, saatlik idrar çıkışı, bağırsak sesleri ve dışkı düzeni (sıklık, renk, koku, kıvam) izlenir.


• Serum amilaz değeri normal düzeye gerilediği ve abdominal ağrı geçtiği zaman oral beslenmeye başlanır. Oral alıma başlayan hasta , beslenme konusunda bilgilendirilir.


• Enflamasyonun uzadığı durumlarda total parenteral beslenmeye başlanır. Total parenteral beslenmeye başlanmasıyla vücutta başlamış olan katabolik reaksiyonlar kontrol altına alınır.


• Endoskopik transduodenal sfinkterotomi: Dışarı atılamayan tıkayıcı safra taşlarının alınması amacıyla endoskopik transduodenal sfinkterotomi yapılabilir.


• Akut pankreatit kontrol altına alındıktan sonra taş ile dolu safra kesesi cerrahi girişimle çıkarılır.


Pankreas dokusunda ödem , gerilme ve kimyasal irritasyon ile ilişkili AĞRI

Hemşirelik Tanıları


• Yetersiz oral alım ve malabsorbsiyon ile ilişkili Vücut Gereksiniminden Az Beslenme


• Karın boşluğunda sıvı geçişi ve sıvı alımının azalması nedeniyle Dehidretasyon Riski


• Malnütrisyon ile ilişkili Enfeksiyon Riski


Hastalık süreci ve beklenen sonuçlar konusunda açıklama yapılır.

Hasta Eğitimi


Beslenme: Akut faz boyunca oral yolla beslenmenin kesilme nedeni ve önemi açıklanır. Oral beslenmeye geçildiğinde alkol tüketimi yasaklanır, hasta küçük öğünler halinde beslenmesi için teşvik edilir; yağ oranı düşük bir diyet önerilir.


Pankreas salgılarını uyardığı için sigara içilmemesi ve stresten kaçınılması gerektiği vurgulanır.

pankreas hastalıkları

Health & Medicine