mesleki solunum sistemi hastalıkları - meslek hastalıkları
DESCRIPTION
Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları Sunumu - Meslek Hastalıkları - İş Sağlığı ve GüvenliğiTRANSCRIPT
Ekrem ÇAKMAK Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
İş Sağlığı ve Güvenliği Yüksek Lisans
135212110
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Eğitim ve Araştırma Merkezi
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzman Yardımcısı
Makine Mühendisi
HOŞGELDİNİZ!
www.ekremcakmak.com
0555 838 3883
MESLEK HASTALIKLARI #Solunum Sistemi Hastalıkları#
Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Eğitim Uzman Yardımcısı
Makine Mühendisi
Ekrem ÇAKMAK
3 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Tozlar
Tozun partikül büyüklüğü çok değişik olabilir.
Mikrondan daha ufak - 500 mikrona kadar
Daha büyük olan partiküller havada asılı durumda kalamaz, ağırlıkları nedeniyle çökerler.
İnsan sağlığı bakımından önemli olan boyutlar: 0.5 – 100 mikron arasındaki büyüklüklere sahip tozlar!
Daha büyük olan partiküller solunum yollarına giremezler.
4 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Tozlar Solunması Tozlar fiziksel, kimyasal özelliklerine veya biyolojik
davranışlarına göre sınıflandırılabilirler.
İnsan sağlığı bakımından tozun büyüklüğü, kimyasal bileşimi, yüzey şekilleri, çökme hızı gibi özelliklerinin yanı sıra en önemli özelliği biyolojik davranışıdır. İnsan vücudunda tozlar değişik biyolojik etkiler gösterebilirler.
Tozun kimyasal özelliği
Tozun büyüklüğü
Tozun solunum havasındaki yoğunluğu
Toza maruz kalma süresi
Kişisel hassasiyet
Toza maruz kalan kişinin akciğerlerinin sağlığı
5 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Tozlar Çeşitleri
İnert tozlar: Baryum tozu (çok yoğun maruziyeti sonucu hastalık oluşturur.)
Toksik tozlar: Kurşun, krom, nikel, kadmiyum gibi metallerin tozları (Kimyasal reaksiyon sonucu zehirlenme oluşturur.)
Alerjik tozlar: Pamuk tozu, keten, kenevir tozu, şeker kamışı tozu, kuşların tüylerinden gelen tozlar gibi organik tozlar ve cam yünü (cam elyafı), kireç tozu gibi inorganik tozlar
Fibrojenik tozlar: Akciğerlere ulaştığında orada depolanır, fibrotik reaksiyona yol açar, silikozis vb.
Kanserojen tozlar: Asbest lifleri en bilinenidir. Bunun dışında krom, nikel, kadmiyum gibi bazı metal tozları ile arsenik tozları
6 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Maruziyet
Akciğerlerde hastalık meydana gelmesi bakımından büyüklüğü 0,5 ile 5 mikron arasında olan tozlar en büyük tehlikeyi oluşturur.
Toza bağlı akciğer hastalığı meydana gelmesi bakımından en kısa maruziyet süresi 3 yıl olarak kabul edilmekle birlikte çoğu kez 10 yıl ve daha uzun süreli etkilenmenin sonunda hastalık ortaya çıkar.
7 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Bazı Partiküllerin Büyüklükleri
Partikül adı Büyüklüğü (mikron)
Sigara dumanı 0,01-0,4
Egzos dumanı 0,04-1
Bakteri 0,03-20
Metal tütsüleri 0,001-100
Çimento tozu 3-100
Bitki sporları 10-40
Polen 10-100
İnsan saç kılı 5-500
Aksırık materyali 10-400
Kül 1-1000
Dökümhane tozu 1-1000
MH Sınıflandırma Şekli
8 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Etkene (Faktöre) Göre
Fiziksel Nedenli Meslek Hastalıkları
Kimyasal Nedenli Meslek Hastalıkları
Toz Nedenli Meslek Hastalıkları
Biyolojik Nedenli Meslek Hastalıkları
Ergonomik Nedenli Meslek Hastalıkları
Etkilenen (Zarar Gören) Sisteme Göre
Mesleki Cilt Hastalıkları
Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları
Mesleki Kalp-Damar Hastalıkları
Mesleki Sinir Sistemi Hastalıkları
Meslekki Genitoüriner Sistem Hastalıkları
Mesleklere Göre
Madencilerin Meslek Hastalıkları
Kaynakçıların Meslek Hastalıkları
Yüksekte Çalışanların Meslek Hastalıkları
Sağlıkçıların Meslek Hastalıkları
Boyacıların Meslek Hastalıkları
MH SINIFLANDIRMA ŞEKLİ
9 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
A GRUBU Kimyasal Nedenlerle Olan Meslek Hastalıkları 1
B GRUBU Mesleki Deri Hastalıkları 2
C GRUBU Pnömokonyozlar ve Diğer Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları 3
D GRUBU Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar 4
E GRUBU Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları 5
Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü
10 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
İLO Sınıflandırması 2.1.1. Fibrojenik mineral tozlarına bağlı pnömokonyozlar (silikozis,
antrako-silikozis, asbestosis)
2.1.2. Silikotüberküloz
2.1.3. Fibrojenik olmayan mineral tozlarına bağlı pnömokonyozlar
2.1.4. Siderozis (Kanda demirin artması)
2.1.5. Sert metal tozlarına bağlı bronkopulmoner hastalıklar
2.1.6. Pamuk, keten, kendir, kenevir, şeker kamışı tozlarına
(bagasozis) bağlı bronkopulmoner hastalıklar
2.1.7. İş sürecinin doğasında olan, belirlenmiş sensitize edici ajanlar
ve irritanlara bağlı astım
11 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
İLO Sınıflandırması 2.1.8. İş etkinliklerinden kaynaklanan organik tozların veya mikrobik olarak
kontamine olmuş aerosolların inhalasyonuna bağlı ekstrinsik allerjik alveolit
2.1.9. İş etkinliklerinden kaynaklanan kömür tozu, taş ocağı tozu, odun tozu,
hubuat ve tarım faaliyetlerinden çıkan tozlar, ahırlardan çıkan tozlar, tekstil
kaynaklı tozlar ve kağıt tozlarına bağlı kronik obstrüktif pulmoner hastalık
2.1.10. Aluminyuma bağlı akciğer hastalıkları
2.1.11. İş sürecinin doğasında olan, belirlenmiş sensitize edici ajanlar ve
irritanlara bağlı üst solunum yolu bozuklukları
2.1.12. Doğrudan bağlantısı bilimsel olarak gösterilmiş veya ulusal düzenlemeler
ve uygulamalara uygun yöntemlerle belirlenmiş, iş etkinliklerinden kaynaklanan
risklere maruz kalma ile çalışanın hastalığı arasında bağ kurulan, işyerindeki
yukarıda sözü edilmeyen diğer solunum sistemi hastalıkları
12 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Solunum Sistemi Hastalıkları
Bisinosis (Bisinoz)
Göğüste sıkışma, öksürük ve solunum yollarında tıkanıklık olur. Bu etkiler akut-
kronik olabilir.
Bu hastalığa pamuk, keten ve kendir (kenevir) tozları sebep olur ve hastalık bu
maddelerden en çok etkilenen tekstil işçilerinde daha sık görülür.
Akciğer Kanseri (Lung Cancer)
Birçok belirtisi ve türü vardır. Kromatlar, arsenik, asbest, kloroeterler, radyasyon,
nikel ve polinükleer aromatik hidrokarbon bileşikleri gibi maddeler bu
hastalığa yol açar.
Birçok sanayi kolundaki çalışanlar bu maddelerden etkilenmektedirler.
Asbestosis (Asbestoz)
Özel bir tedavisi yoktur. Hastalık 10-20 yıllık bir süre sonunda ortaya çıkar.
Asbestin yol açtığı bu hastalığa en çok izolasyon ve tersane işçileri
yakalanmaktadır.
Kömür Tozu Hastalığı
Bu hastalığa kömür tozları yol açar.
Kömür madeni işçilerinin yaklaşık %5’inin bu hastalığa yakalandığı tahmin
ediliyor.
Kömür Tozu Hastalığı (Antrako-Siliko )
Silikosis (Slikoz)
İlerleyen bir hastalıktır ve solunumu engeller.
Bu hastalığa silica kristalleri sebep olur ve bu maddeden en çok madenciler,
döküm işçileri, taş, kil ve cam işleyenler etkilenir.
Astım
Bu hastalığa yol açan maddeler hububat tozları, un, metaller, inorganik kimyasal
maddeler, izosiyonat, enzimler ve mantarlardır.
Bu maddelerden tarım, üretim ve montaj gibi geniş bir alandaki çalışanların
etkilendiği görülür
13 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Mesleki Astım Türk Toraks Derneği: Bugüne kadar meslek astımına yol açabileceği bildirilmiş tüm iş alanları ülkemizde bulunmaktadır. Bu nedenle üretim alanında çalışanların tamamının risk altında olduğu söylenebilir. Türkiye’de erişkin nüfusta astım sıklığı %5-8 oranındadır. Erişkin nüfusun son sayımlara göre 51 milyon olduğu göz önüne alındığında yaklaşık 2.5 milyon ile 4 milyon arasında erişkin astımlı hasta olduğu hesaplanmaktadır. Erişkin astım olgularının da %15-%26’sının meslek nedenli olduğu düşünülürse meslek astımlı olgu sayısının
375.000-500.000 arasında olabileceği söylenebilir.
14 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Mesleki Astım Nedenleri Mesleki Astım;
Düşük molekül ağırlıklı maddeler: İzosiyanatlar %14, Odun tozu %6,Metaller %4,Lehim/reçine 4, Glutaraldehid %3, Reçineler %3, Kaynak dumanı 3, İrritan gazlar %2 Boyalar %,
Yüksek molekül ağırlıklı maddeler: Un, tahıl %9, Laboratuar hayvanları %3, Diğer hayvanlar %2, Lateks %2, Enzimler %2, Kesme yağları %2”
olarak İngiliz göğüs hastalıkları uzmanlarınca ortaya konulmuştur.
15 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Pnömokonyoz
Uluslararası Çalışma Örgütü(ILO) pnömokonyozu “akciğerlerde toz birikimi ve buna bağlı doku reaksiyonları” olarak ifade edilmektedir. Maruz kalınan etken toza bağlı olarak farklı isimlerde hastalıklar meydana gelmektedir.
Pnömokonyoz terimi yerine son yıllarda "mesleki akciğer hastalığı" terimi tercih edilmeye başlanmıştır. Pnömokonyoz terimi ise akciğerlerde toz depolanması ile seyreden hastalıklar için kullanılmaktadır.
16 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Silikosiz Silika, farklı kayalar (kum taşı, granit, arduvaz taşı gibi) içerisinde %20’den % 100’e
kadar değişen oranlarda bulunmaktadır. Silikozis, kristal yapıdaki silika tozlarının
solunması, akciğerde birikmesi ve akciğerlerde bu tozlara karşı oluşan reaksiyon
sonucu akciğerde fibrozis gelişimi ile sonuçlanan bir hastalıktır.
Silikozis nedeni: Serbest kristalize silisyum dioksit (Si O2) içeren ince toz! (ince toz
= ≤ 5 mikron)
Tozlara bağlı olarak meydana gelen meslek hastalıkları en çok akciğer hastalıkları
şeklindedir.
Bunlar arasında en klasik olanı da silis tozunun akciğerlerde depolanmasına bağlı
olarak meydana gelen silikozis!
17 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Silikosiz
Serbest silisyum dioksit içeren tozun bulunduğu her ortam silikozis gelişmesi bakımından risklidir.
Madenler, taş ocakları, sondaj çalışmaları, tünel açma çalışmaları ve kumlamacılık yapılan iş yerlerinde solunabilir boyuttaki (aerodinamik çapı 0,5-5 mikron arasında) silika partiküllerine maruziyet sonucu hastalık oluşmaktadır.
Silikozis ayrıca inşaat işçilerinde, çimento ve beton üretiminde, cam imalatında, yol yapımında, çanak çömlek yapımında, döküm işlerinde, diş laboratuvarlarında ve hatta tarımla uğraşanlarda görülebilmektedir.
Silikozis açısından en riskli iş kolları kumlamacılık yapılan alanlardır. Kumlama yapılırken silika yerine daha az zararlı olabilecek malzeme kullanılsa bile, kumlama yapılan yüzeyde (örneğin metal yüzeyi) var olan silika partikülleri sonucu hastalık oluşabilmektedir.
18 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Silikosizle Mücadele
Çalışma Bakanlığı tarafından ‘Ulusal Pnömokonyoz Önleme Programı’ oluşturularak 2015 yılı sonuna kadar kısa, orta ve uzun vadeli hedefler ortaya konulmuştur.
Kot kumlama sektöründe silikozis olgularının hızlı artması ve ölümlerin çok yüksek olması nedeniyle Sağlık Bakanlığı Mart 2009’de bir genelge yayınlayarak silika içeren malzemelerle kumlama yapılmasını yasaklamıştır.
Sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanılan hastalıklar grubuna eklenmiştir.
19 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Kömür İşçisi Pnömokonyozu
Kömür başlıca karbon, hidrojen, oksijen ve nitrojenden oluşmasına rağmen, kömür tozu esasen içinde 50’den fazla madde ve onun oksit bileşenlerinden oluşan kompleks ve heterojen bir karışımdır.
Kömür tozunda bulunan önemli mineraller kaolinit, illit, kalsit, pyrit ve kuvartsdır (silika)
KİP’nu esasen kömür tozunun kömür tozundaki serbest silika miktarı ve yüksek uçucu içeriği gibi özellikler ve maruziyet faktörleri belirler.
KİP Türkiye’deki en sık görülen meslek hastalığı konumundadır.
20 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Kömür İşçisi Pnömokonyozu
Kömür işçisi Pnömokonyozu;
Kömür madenciliği sektöründe,
Kömür parçalama ve yüklemesinde, karbon işleyen grafit değirmenlerinde ve grafit madenciliğinde,
Karbon elektrodlarının yapımında, karbon karası üretiminde,
Kömür temizlenmesi aşamasında, büyük miktarda kömür işleyen üretim tesisterinde,
sıkça görülmektedir.
21 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Kömür İşçisi Pnömokonyozu
Maruziyet miktarı direkt olarak;
kişinin çalışma özgeçmişi,
işyerindeki tozla mücadeleyi gösteren mühendislik önlemlerinin etkinliği,
kişisel veya statik monitörlerle yapılan toz ölçümlerinin yapılıp yapılmaması
ile belirlenebilir. Bazen toz maruziyet süresi ve miktarından ziyade kişisel yatkınlık nedeni ile çok az bir toz maruziyeti ile de pnömokonyoz gelişebileceği unutulmamalıdır.
22 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Kömür İşçisi Pnömokonyozu Madende yapılan çalışmalarda daha az toz çıkaracak metodların uygulanması; yapılan işlemler sırasında toz oluşumunun en aza indirilmesi için,
önceden yüzeylerin ıslatılması,
su bariyerleri ile oluşan tozun yayılmasının engellenmesi
havada asılı bulunan tozun çöktürülmesi,
Maden zemininde ve ekipmanların üzerinde biriken tozun havaya kalkmasını önlemek için;
yüzeylerin ıslatılması,
cevherin taşınması sırasında toz oluşumunun önlenmesi (kapalı bantlar, uygun bant hızı vb.)
23 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Kömür İşçisi Pnömokonyozu
Doğru planlanmış havalandırmayla;
havadaki toz konsantrasyonunun azaltılması,
oluşan tozun çalışanlara ulaşmasını engelleyici tedbirlerin alınması,
belirli aralıklarla ortamdan örnekler almak suretiyle havadaki toz miktarı ve cins tayininin yapılması
gibi teknik tedbirlerin alınması birincil tedbirlerdir.
24 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Kömür İşçisi Pnömokonyozu
Maden işçilerinin işe giriş muayenelerinin, aralıklı
(periyodik) kontrol muayenelerinin, geç
muayenelerinin (işten ayrıldıktan sonra) yapılması ise
ikincil önlemlerdir.
25 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Asbestozis
Asbest ateşe, neme, aside ve korozyona dirençli olması yanında güçlü, dayanıklı, esnek ve ucuz olması gibi çeşitli olumlu özellikleri nedeniyle “mucize mineral” olarak adlandırılmıştır.
Yirminci yüzyılın ikinci yarısından sonra karsinojenik olduğu ortaya çıkınca, ismi adeta “öldürücü toz” olmuştur.
Endüstride “amyant” olarak da bilinen asbest dünyada ısıtma boruları, yalıtım, su borusu kaplamaları, seramik musluk tutturucuları, zemin, duvar ve tavanlarda yangın emniyeti için, kanalizasyon boruları, otomobil ve motosiklet fren balataları gibi pek çok alanda kullanılmaktadır
26 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Asbestozis
Asbest kristalize olmuş lif şeklindeki silikatlatların tamamını içeren bir sözcüktür.
Partiküllerin fizik özelliklerinden “boy/en” orantısına “aspect ratio” denir. Herhangi bir partikülde aspect ratio 3’ten küçükse toz, 3 veya daha fazla ise (yani boyu eninin 3 katından büyükse) lif olarak adlandırılır.
Ülkemizde yaygın bulunan asbestli toprak duvarların boyanmasında ve bebeklerde kullanılmaktadır. (çevresel maruziyet)
Ülkemizde asbestin endüstriyel kullanımı çok fazla olmamasına rağmen, çevresel asbest maruziyeti önemli bir halk sağlığı sorunudur.
27 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Asbestozis
Asbest temasının doğrudan kanıtları akciğer dokusunda (cerrahi veya post-mortem), bronko alveoler lavajda ve balgamda lif sayısı ve asbest cisimciklerinin varlığıdır.
Asbest temasının güvenli bir seviyesinin olmadığı bilinen bir bilimsel gerçektir. Mesleki asbest vakalarında maruziyetten 15-20 yıl sonra akciğer hastalıklarının seyrettiği yönündedir.
Asbeste bağlı gelişen hastalıklar önlenebilir hastalıklardır. Halk sağlığı açısından çevresel asbest temasını azaltmak ve/veya yok etmek için tüm koruyucu önlemler alınmalıdır.
28 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Asbestozis Asbest madenlerinde
Asbestli çimento kullanılan yapı malzemeleri
Tekstil sanayinde
Isı yalıtkanı olarak
Yanmaya karşı yalıtım malzemesi
Fren balatası, conta, camcı macunu
Asbestin sanayide en çok kullanılan türü, beyaz asbest(=krizotil asbest-en çok ısı yalıtımı amacıyla) Sıcak su ve buhar boruları/kazanları, İnşaat sektöründe(öz. Asbestli çimento), Fren ve debriyaj balatası imalinde, Boru imalinde, Eski binaların onarımı veya yıkımı, eski gemilerin sökülmesi ve
parçalanması işleri.
29 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Asbest’e Bağlı Hastalıklar
Asbest’le direk ilişkili
Asbestozis
Akciğer kanseri
Apikal akciğer fibrozu
Plevra hastalıkları
Malign plevral mezotelyoma
Benign plevra epanşmanı
Plevra plakları, plevra kalınlaşması
Perikard fibrozisi
Malign peritoneal mezotelyoma
30 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Berilyozis
Berilyum; çok yüksek erime noktası, yüksek gerilme direnci, nispeten düşük yoğunluğu ve yüksek oksitlenme direnci gibi özellikleri nedeniyle:
Savunma, havacılık, uzay, telekomünikasyon ve bilgisayar endüstrilerinde kullanıma uygun bir metaldir.
Günümüzde özellikle berilyumflorür, berilyumklorür, berilyumnitrat, berilyum sülfat gibi berilyum tuzları sanayide yaygın olarak kullanılmaktadır.
31 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Berilyozis
Berilyum; çok yüksek erime noktası, yüksek gerilme direnci, nispeten düşük yoğunluğu ve yüksek oksitlenme direnci gibi özellikleri nedeniyle:
Savunma, havacılık, uzay, telekomünikasyon ve bilgisayar endüstrilerinde kullanıma uygun bir metaldir.
Günümüzde özellikle berilyumflorür, berilyumklorür, berilyumnitrat, berilyum sülfat gibi berilyum tuzları sanayide yaygın olarak kullanılmaktadır.
Berilyum kullanımının olduğu sektörlerde çalışanların kıyafetleri ile temas etme, berilyum üretiminin/kullanımının olduğu endüstrilerde yaşanan kazalar ve floresan lambaların kırılması gibi yollar bu kapsamda değerlendirilebilecek maruziyet biçimleridir.
32 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Berilyozis
Berilyum kullanımının yaygın olduğu sektörler;
Atomik endüstri, Dental teknisyenlik, Elektronik sanayisi, Laboratuvar, Metal ve alaşım üretimi, Nükleer reaktör endüstrisi, Radar üretim sektörü, Seramik üretimi, Uçak endüstrisi, Uzay sanayisi dir.
Ateş, halsizlik, burun akıntısı, burun kanaması, prodüktif olmayan öksürük, göğüs ağrısı, nefes darlığı gibi semptom ve bulgular gelişebilir. Mide bulantısı, kusma, ağızda metalik tat oluşumu ise rastlanabilecek diğer şikayetlerdir.
Türkiye’de izin verilen berilyum eşik değeri 2 miligram/m3’tür.
33 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Bissinosis
Bissinosis son 10 yıldır “Organik Tozla İndüklenen Astım Benzeri Hastalık” olarak tanımlanmaktadır. Özellikle pamuk tozuna kronik maruziyet durumundaki çalışanlarda öksürük, balgamın arttığı görülmektedir.
Bissinosis gelişme riski toz maruziyetinin yoğunluğuna, maruziyet süresine, işe ve lif tipine bağlıdır.
Çalışma yerlerindeki toz kontrolu, eski teknolojinin terk edilmesi olgu sayısını azaltmaktadır
34 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
KOAH
Halk dilinde "kronik bronşit", "müzmin bronşit" gibi adlarla bilinen KOAH, akciğerlerdeki hava yollarının daralmasına bağlı olarak soluk alıp verme sırasında hava akımının kısıtlanması ile nitelenen süreğen (kronik) bir hastalıktır.
Hastalarının %19 unun iş yerinde maruz kalınan zararlı gaz ve partiküllerden kaynaklandığını göstermektedir.
Uzun süreli kömür, altın madenlerinin tünellerinde, karayolu tünellerinin yapımında, biriket üretim alanlarında çalışanlarda, solunan partikül miktarı sürekli 10000μg/ m3 ise KOAH meydana gelme şansızlığı yüksektir.
35 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
KOAH
Sülfür oksit/sülfür dioksitler en çok kömür ve gaz yağının yandığı iş yerlerinde, nitrojen oksit/nitrojen dioksit yüksek ısıda yapılan yakma işlemlerinde serbestleşir.
Trafiğin yoğun olduğu ana arterlerdeki temel kirleticiler nitrojen oksitlerdir. Trafikte önemli kirleticilerden biriside kurşundur.
Tarım alanında çalışanlar; hayvan yetiştiricileri, çiftçilerde maruz kaldıkları zararlı gaz ve partiküller (ortamdaki amonyak, hidrojen sülfür, inorganik ve organik tozların miktarı) nedeniyle KOAH gelişebilir.
36 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
KOAH
KOAH’a neden olan sigara dışı faktörleri mesleksel maruziyet;
Tahıl çiftçiliği; tahıl unları, organik ve inorganik tozlar
Hayvan yetiştiriciliği; organik tozlar, amonyak, hidrojen sülfid,
Toz maruziyeti; kömür madenciliği, sert taş madenciliği, tünel kazıcılığı, betonarme işletmeciliği, inşaat işçiliği, altın madenciliği, demir ve çelik üretimi, biriket-tuğla üretimi,
Kimyasallara maruziyet; plastik, tekstil, kauçuk endüstrisi, deri işçiliği, gıda üretim işçiliği,
Kirletici “Pollutant” maruziyeti; kamyon ve tır taşımacılığı, otomobil yapım ve onarımı.
37 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
1.Kullanılan Zararlı Maddelerin Değiştirilmesi 2. Kapalı Çalışma Yöntemi 3.Ayırma (Ortam ve KKD) 4.Havalandırma (Lokal-Genel) 5.Nemli çalışma yöntemi 6.Sürekli temizlik ve bakım 7.Üretim planlaması (Çalışma saatleri-temas) 8. Çalışma ortamı ölçümleri
1.Kişisel Koruyucular 2.Eğitim (alan)
1.İşe Giriş Muayeneleri(Odio, Kanda Pb) 2.Periyodik Muayeneler** 3.Sağlık Eğitimi (veren)
SSMH’larından Korunma Yöntemleri
TIBBİ TEDBİRLER
ÇALIŞMA ÇEVRESİNE AİT TEDBİRLER (KAYNAKTA KONTROL)
İŞÇİYE AİT TEDBİRLER
Meslek Hastalıklarından Korunmak Mümkündür.
Koruma sırası / Önemi / Öncelikler / Neler
Önleme Yöntemleri
38 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
İşyeri ortamında toz kontrolü en önemli koruyucu yaklaşımdır. Tozun oluştuğu
bölümlerde uygun havalandırma düzenekleri kurulması, tozumanın önüne geçmek
için ıslak çalışma yöntemi uygulanması, gereken durumlarda koruyucu maskelerin
kullanılması gibi önlemler koruma için önemlidir.
Toz ölçümleri
Periyodik kontrol muayeneleri
İşe giriş muayenesi (Akciğer rahatsızlığı yönünden riskli olanlar, aşırı sigara içenler
belirlenmeli ve toz maruziyeti olan işlerde çalışması önlenmeli!)
Tozlu işyerlerinde çalışanlara periyodik tıbbi kontrol, röntgen ve SFT
Sağlık eğitimi
Koruyucu Maskeler
39 Ekrem ÇAKMAK / ÇSGB – 07/11/2013
Solunum cihazları, gaz ve toz maskeleri, dalgıç donanımları, yangın maskeleri gibi donanımlar tozlu, kapalı ortamlarda, oksijenin yetersiz olduğu yerlerde ve yer altı işlerinde koruyucu olarak kullanılırlar.
www.ekremcakmak.com
0555 838 38 83
0 312 527 51 28
Ekrem ÇAKMAK ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzman Yardımcısı
Teşekkürler