o’zbekiston respublikasi ТМИ
DESCRIPTION
O’zbekiston Respublikasi ТМИ. Maъруза : Бухгалтерия (молиявий ) хисоботи. РЕЖА. Молиявий хисобот тугрисидаги тушунча ва унинг тузилишининг асосий тамойиллари. Хисоботнинг турлари ва унинг таркиби. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/1.jpg)
O’zbekiston Respublikasi O’zbekiston Respublikasi ТМИТМИ
Maъруза: Бухгалтерия (молиявий )
хисоботи
![Page 2: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/2.jpg)
РЕЖАРЕЖА
Молиявий хисобот тугрисидаги тушунча ва Молиявий хисобот тугрисидаги тушунча ва унинг унинг тузилишининг асосий тамойиллари. тузилишининг асосий тамойиллари.
Хисоботнинг турлари ва унинг Хисоботнинг турлари ва унинг таркиби.таркиби.
Хисоботларни тузиш, такдим Хисоботларни тузиш, такдим килиш ва тасдиклаш тартиби.килиш ва тасдиклаш тартиби.
![Page 3: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/3.jpg)
Таянч ибораларХисобот
шакллари
Баланс
Хусусий ва жалб
килинган маблаглар
Пул окимлари тугрисида
хисобот
Балансмоддалари
Актив Пассив
Аналиктик хисоб
регистрлари
Молиявий натижалар тугрисида
хисобот
Бухгалтерия баланси
Хисобот турлари
Йигма хисобот
Синтетик хисоб
регистрлари
Асосий ва айланма
маблаглар
![Page 4: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/4.jpg)
1.Хисобот тугрисидаги тушунча ва унинг тузилишининг асосий тамойиллари
Бухгалтерия хисобининг мухим вазифаси
Корхона хужалик фаолияти бошкарувини таъминлаш максадида унинг молиявий холати тугрисида умумлаштирилган маълумотлар
бериб боришдир.
Бажарилган ишлар натижасини тахлил килиш учун, бу маълумотларни маълум бир вактда (ой, квартал, йил) умумлаштириш ва тартибга солиш керак булади. Бунга, узида корхонанинг хужалик фаолияти тугрисидаги маълумотларни умумлаштирган хисоблар тузиш ёрдамида эришилади. Хисобот курсаткичлари хужалик хисобининг барча объектлари тугрисидаги маълумотлар буйича тузилади.
![Page 5: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/5.jpg)
Хисобот буХисобот бу - Хужалик хисоби маълумотларидан тузилган якуний курсаткичлар тизимидир.
Ундаги маълумотлар ёрдамида корхона хужалик фаолияти тахлил килинади, керакли молиявий карорлар кабул килинади.
Хисобот учун керакли маълумотлар
Кредитларни бериш ва инвестицион карорлар кабул килиш
Корхонанинг келажакдаги пул окимларини бахолаш
Корхона бошкарув органи ишини бахолаш
![Page 6: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/6.jpg)
Корхона хисоботидан фойдаланувчилар • Хакикий ва потенциал инвесторлар
• кредиторлар
• мол етказиб берувчилар
• харидорлар
• корхона ишчилар
• давлат муассасалари,вазирлик
• кенг жамоатчилик
• корхона фаолияти билан кизиккан юридик ва жисмоний шахслар
![Page 7: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/7.jpg)
Корхона фаолиятига алокадор булган маълумотлардан фойдаланувчилар
• Инвесторлар шу корхонага жалб килинган маблаглар узини оклаш ёки окламаслиги, корхона акцияларини ушлаб туриш керакми ёки уларни сотиш фойда бермайдими деган саволларга жавоб топиш учун, керакли маълумотлар олишлари мумкин. Бундан ташкари хиссадорлар, сотиб олган акциялар учун дивидендларни тулаш кобилияти тугрисида маълумотларга эга булишлари учун;
• кредиторлар, берилган кредитлар учун уларга тегишли керак булган фоизлар
вактида туланиши ёки туланмаслиги тугрисида маълумотлар олиш учун;• мол етказиб берувчилар, узи берган товар (иш, хизмат) учун уларга тегишли
керак булган фоизлар вактида туланиши ёки туланмаслиги тугрисида
маълумотлар олиш учун;• харидорлар, корхона фаолиятини узлуксизлиги (айникса улар корхона билан
узок муддатли шартномаларга эга булган холларда) тугрисида маълумотлар олиш учун;
![Page 8: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/8.jpg)
• Ишчиларга, уз иш хакларини ва келажакда шартнома асосида ишлаш ёки ишламаслик учун, корхона фаолиятининг баркарорлиги ва фойдалилик даражаси тугрисида маълумотлар тугрисида маълумотларолиш учун;
• давлат муассасаларига, корхона ресурсларини таксимланиши, корхона фаолияти билан таниши учун маълумотлар керак булади. Шунингдек давлат муассасаларига, корхона фаолиятини мувофилаштириш, солик сиёсатини юритиш ва миллий даромадни аниклаш учун турли хил статистик маълумотлар олиш учун;
• жасмоатчилик узи яшаб турган жойнинг иктисодий ривожланишига корхонанинг таъсирини билиб олиш мумкин. Чунки корхона ахолининг иш билан таъминланиши, махаллий мол етказиб берувчиларни куллаб кувватлаш, махаллий бюджетга корхонанинг кушаётган хиссаси
![Page 9: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/9.jpg)
Хисобот буйсуниши
керак булган асосий
тамойиллар
Даромадлар ва харажатлар, уларнинг келиб тушгандан сунг хисобларда акс эттирилади ва
бухгалтерия хисобида тан олинади
Корхонада бухгалтерия хисоби иккиёклама ёзув усулида олиб борилади.
Корхона узлуксиз фаолият курсатади деб каралади
Хужалик операциялари, хужалик маблаглари ва манбалари пул микдорида бахоланади
Хисоботдаги маълумотлар фойдали ва кенг камровли булиши керак
Хисоботдаги маълумотлар ишончли, хатоликлардан холи булиши керак.
Хисоботлар уз вактида тайёрланиши ва такдим килиниши керак.
![Page 10: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/10.jpg)
Хисоботда керагидан ортик маълумотлар булиши
Ишга зарар келтиради
Бухгалтерия хисобини юритишда ишларнинг асоссиз купайиб кетишига сабаб булади.
Хисоботни тугри ташкил килишга тускинлик килади
![Page 11: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/11.jpg)
2. Хисоботларнинг турлари ва унинг таркиби
Бухгалтерия хисоботларини
тузишдан олдин таёргарлик
ишлари утказилади
Счетлардаги ёзувлар оборотларининг аниклаш
Колдикларни аниклаш
Аналитик счетлар буйича оборотларни аниклаш
Синтетик счетлардаги ёзувларни бош дафтарга ёзиш
![Page 12: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/12.jpg)
Юридик шахсларнинг бухгалтерия хисоби таркибига
1-БХМС га асосан
Молиявий натижалар
тугрисидаги хисобот 2-шакл
Хусусий капитал харакати
тугрисидаги хисобот 5-шаклПул окимлари
тугрисидаги хисобот 4-шакл
Асосий воситалар харакати
тугрисидаги хисобот 3-шакл
Бухгалтерия баланси 1-шакл Изохлар,хисоб-
китоблар ва тушунтиришлар.
![Page 13: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/13.jpg)
Активлар
Мажбуриятлар
Уз маблаглари
Захиралар
Даромадлар
Харажатлар
![Page 14: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/14.jpg)
Актив = хусусий капитал + мажбуриятлар
АктивларКорхона томонидан назорат килинадтган
ресурлар иктисодий манфатлар олиш максадидакорхонанинг олдинги фаолияти натижасида
хосил килинган
Корхона активлари корхонанинг утган даврдаги фаолияти натижаси хисобланади.Корхона активларни сотиб олиш,ишлаб чикариш ёки бошка усллар ёрдамида хосил килинади.Корхона активларидан хусусий мулкини бошкариш,товар-моддий захираларни ишлаб чикариш ва хизматлар фойдаланилади.
![Page 15: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/15.jpg)
Активларда мужассамлашган иктисодий манфаатлар,корхона томонидан турли хил йуллар билан узлаштирилиши мумкин. Масалан : АКТИВЛАР
1.Товар моддий захираларни ишлаб чикариш, хизматлар курсатишда алохида ёки бошка активлар билан богликликда ишлатилиши мумкин
4.
3.
2. Бошка активлар билан алмаштириш мумкин
Мажбуриятларни бажариш учун ишлатилиши мумкин
Корхона тасисчилари уртасида таксимланиши мумкин
![Page 16: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/16.jpg)
Мажбуриятлар Корхонанинг бошка бирор корхона ёки жисмоний шахс олдидаги мажбурий бурчидир
Мажбурият юзага келадиган вазиятлар
Мажбурият юзага келадиган вазиятлар
Актив кабул килингандаАктив кабул килинганда
Активни олиш учун шартнома
тузилганда
Активни олиш учун шартнома
тузилганда
![Page 17: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/17.jpg)
Тулаш
Бошка активларни
бериш
Бу мажбурият-
ларни бошкалар зиммасига юклаш
Мажбурият-ларни киммат-ли когозларга айирбошлаш
Хизматлар курсатиш
![Page 18: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/18.jpg)
Мажбуриятлар хакдор томон уз хукукларидан воз кечганда ёки бу хукуклардан махрум булгандан кейин сунгган хисобланади.
Корхонанинг уз маблаглари
Активлардан мажбуриятларни чиказиб ташлангандан сунгги
корхона активларидир.
Захиралар
Корхоналар уз маблагларининг кисми булиб, бу кисм келажакда
маълум бир харажатларга йуналтирилиши мумкин.
Даромадлар
Активларнинг купайиши ёки хисобот давида мажбуриятларнинг
камайишидир
![Page 19: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/19.jpg)
Устав капитали
Кушилган капитал
Захирадаги капиталлар
Таксимланмаган фойда
![Page 20: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/20.jpg)
Корхонанинг Корхонанинг умумий даромадиумумий даромади
Асосий Асосий даромад даромад
КушимчаКушимчадаромаддаромад
Товар-моддий захираларни
сотишдан олинган Гонорар ва рентадан корхона
асосий фаолият турига боглик холда олинган
Фоизлар ва дивидендлар
олишдан
Асосий фаолият туридан олинадиган
даромадлар
![Page 21: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/21.jpg)
Асосий булмаган фаолият турига оборотда булмаган ва олдиндан сотиш мулжалланмаган активларни беришдан, кимматли когозларни кайта бахолашдан ва бошкалардан олинган даромад кириши мумкин.
Харажатлар
бу активларнинг камайиши ёки хисобот даврида мажбуриятларнинг купайишидир. Харажатларни аниклаш уз ичига, корхона бошкариш, товар - моддий захираларни ишлаб чикариш ва уларни сотиш, ишларни бажариш ва хизматлар курсатиш билан боглик харажатларни ва зарарни олади
![Page 22: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/22.jpg)
Молиявий натижалар т¢ƒрисида хисобот хам бухгалтерия хисоботининг мухим элементларидан биридир.
Молиявий натижалар
бу корхона иктисодий фаолиятининг фойда ва зарар к¢ринишидаги якуний натижаси-дир.Бунда даромадлар ва харажатлар фао-лият турини чегаралаш й¢ли билан к¢рса-тилиши мумкни.
![Page 23: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/23.jpg)
3. Хисоботларни тузатиш,такдим килиш ва тасдиклаш
Республикамизда барча юридик шахслар йиллик ва йил чораги учун молиявий хисоботларни 1-бухгалтерия хисобининг миллий стандарти “Ћисоб сиёсати ва молиявий хисобот”га асосан к¢рсатилган шакл ва хажмларда тузадилар ва такдим этадилар. Ушбу стандартга мувофик юридик шахслар (давлат бюджетидаги муасасалар, суƒурта ташкилотлари ва банклардан ташкари) учун йиллик ва йил чораги хисоботи шакллари куйидаги хажмларда такдим этилиши лозим:
![Page 24: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/24.jpg)
2 – молиявий натижалар т¢ƒрисидаги хисобот
2а – дебиторлик ва кредиторлик карзлари тугрисида маълумотнома
3 – асосий воситалар харакати тугрисида тугрисида хисобот
4 – пул окимлари т¢ƒрисидаги хисобот
5 – уз сармояси т¢ƒрисидаги хисобот
Йиллик хисобот учун
1 - бухгалтерия баланси
![Page 25: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/25.jpg)
ярим йиллик ва чораклик молиявий хисоботлар учун
1 – бухгалтерия баланси
2 – молиявий натижалар т¢ƒрисида хисобот
2а – дебиторлик ва кредиторлик карзлари тугрисида маълум от нома
![Page 26: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/26.jpg)
Кичик корхона ва микрофирмалар йиллик молиявий хисоботлари
1 – бухгалтерия баланси
2 – молиявий натижалар т¢ƒрисида хисобот
2а – дебиторлик ва кредиторлик карзлари тугрисида маълумот нома
![Page 27: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/27.jpg)
Табдиркорлик фаолияти билан шуƒулланувчи, мулкчилик шаклидан катъий назар (бюджет муассасалари, суƒурта ташкилотлари ва банклардан ташкри), - ¡збекистон Республикаси конунчилигига к¢ра хукукий шахс хисобланган корхоналар хамда хукукий шахс хисобланган корхоналар хамда хукукий шахс хисобланмаган, лекин мустакил балансга ва хисоб – китоб счётига эга б¢лган корхона, бирлашма ва ташкилотнинг филиаллари, ваколатхоналар ва бошка б¢лимлари хам чораклик ва йиллик хисобот топширишади. Чет эл инвестициялари иштирокида ташкил топган корхоналар факат йиллик молиявий хисобот топширадилар.
![Page 28: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/28.jpg)
Йиллик молиявий хисоботда корхона фаолиятининг хисобот йилидаги якуний натижаларига таъсир этувчи асосий омиллар, корхонанинг йиллик молиявий хисоботи ва соф фойдани таксимлаш натижалари б¢йича к¢рилган мухокама карорлари, бухгалтерия хужжатларининг текширилганлиги т¢грисидаги аудиторлик хулосалари баён этилган тушунтириш хати илова килинади.Агар кириш баланси йил бошига ¢згартирилган б¢лса, у холда хисоботга илова килинган тушунтириш хатида ¢згартириш сабаблари тушунтирилади. Шунингдек унда кабул килинган ва кейинги йил кабул килиниши керак б¢лган хисоб сиёсати (агар у хисобот йилидаги кабул килингандан фарк килса) келтирилади.
![Page 29: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/29.jpg)
Молиявий хисобот шаклларида к¢зда тутилган хамма к¢рсаткичлар келтирилади. У ёки бу модда (сатр, устун) т¢лдирилмаган холларда, яъни корхонанинг керакли активлари, пассивлари, жараёнлари б¢лмаганда, ¢ша моддалар (сатрлар, устунлар) чизиб к¢йилади.Корхона, ишлаб чикариш бирлашмаси ва ташкилот ¢зининг барча б¢линмаларининг фаолият к¢рсаткияларини хисобот шакли маълуотларига киритиши шарт.Молиявий хисобот тузишда хисобот даврининг энг охирги календар куни хисобот тузиш куни хисобланади.Корхона балансининг моддалар т¢лик ¢тказилган активлар ва пассивлар инвентаризацияси маълумотларига асосланган б¢лиши керак.
![Page 30: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/30.jpg)
амалдаги доимий инвентаризация хайъати аъзолари томонидан инвентаризация натижасида аникланган моддий бойликларнинг хакикий микдори бўлган бухгалтерия хисоби маълумотлари ¢ртасидаги фарклар т¢ƒриланиши керак. Шунингдек дебитор ва кредитор карзлари хам таккослаш далолатномаси ёки ¢заро тасдикланган хисоб – китоб колдиклари расмийлаштирилган хатлар асосида инвентаризация ¢тказилган б¢лиши керак. Йиллик хисоботга илова килинадиган тушунтириш хатида ¢тказилган инвентаризация ¢тказилмаган б¢лса, унинг сабаблари акс эттирилиши шарт.Баланс моддаларининг микдори молия, солик органларини ва банк муассасалари хисоб – китоби билан келишилган ва айнан бир хил б¢лиши шарт. Ушбу хисоб – китоблар б¢йича ноаник микдорларни балансда колдиришга й¢л к¢йилмайди.
![Page 31: O’zbekiston Respublikasi ТМИ](https://reader037.vdocuments.site/reader037/viewer/2022102518/56815a64550346895dc7a831/html5/thumbnails/31.jpg)
Бунинг учун, йиллик хисоботни такдим этишга кадар, Молиявий хисобот ва бухгалтерия балансида бирорта ¢чириш ёки бузиб т¢ƒрилаш б¢лмаслиги керак. Агар шундай холларга й¢л к¢йилса, хато тузатилган сана к¢рсатилган холда хисобот ва балансга имзо чекиб тасдикланган шахсларнинг тегишли изохлари б¢лиши шарт. ¡тган йил хисоботи (у тасдиклангандан с¢нг) маълумотларнинг хам, жорий хисобот маълумотларнинг хам нот¢ƒрилиги эътироф этилса, бу нарса жорий хисоботда (хатога кайси даврда й¢л к¢йилган б¢лса, ¢ша давр хисобига, чорак йил бошидан) т¢ƒриланади.Баланс тузишга кадар, жорий йил охирига аналитик счётларнинг оборот (айланма)лари ва колдиклар билан Бош китоб ссчётларининг оборотлари ва колдиклари албатта таккосланиши зарур. ¡тган йил охирига б¢лган баланс маълумотлари корхонанинг ташкилий кайта курилиши, товар – моддий кийматликларнинг кайта бахоланиши ва бошка шунга ¢хшашларни хисобга олган холда, 3-устунда, яъни кириш балансининг йил бошига к¢рсатилади.