rn ORKUSTOFNUN

Ranns6kn a frarennsli ur borun a Hceoarenda, Grfmsnesi

Vigdis HarOard6ttir, Kristjan Scemundsson

Greinargero VH-KS-2003-1 0

GREINARGERf) ~ ORKUSTOFNUN~ ~~~~~~?FNUN VH/KS-2003/10LLJ Greinargeroasafn

28. april Verknumer: 8-600-501

Rannsoknir a frarennsli -Or bornn a Hreoarenda, Grimsnesi.

Undinitua fekk til ranns6knar prju syni, pann 28/4 2003, f svortum 6gagnsrejum floskum sem tekin voru via borun holu a Hreaarenda Grfrnsnesi. Syni voru tekin af Sigurbjorgu Sverrisd6ttur pann 25/4 2003 og baa hun urn greiningu a borvatni, og heIst aa athugaa yrai urn hvort mengun af olfu hafi att ser staa. Synin eru af stut via bor, ur pytti urn 5 rn fra bor og priaja synia var tekia neaar f lreknum f lygnu neaan via frarennslia ur holunni.

Lysing a frarennsli (mynd 1): Skolvatn fra bor rennur f lrek stutt fni honum. Lrekurinn veraur hvftur en svo f6r aa bera a raualituau ffnefni, sem settist til f lygnum.

Tilgangur borunar er aa fa aara holu til vinnslu kolsYru. Via borunina hefur skolvatninu veria veitt f lrek nalregt borstaa. Petta hefur valdia litarbreytingu a lreknum og komia hefur kvortun hja sumarbustaaareigendum. Affallsvatn fra holu 1 rennur f pennan sarna lrek.

Mynd 1. Borinn via Hceaarenda. Skuraurinn ncest bor er til aa taka grofasta botnfallia. Myndina tok Sverrir Porhallsson 28/4 2003.

Syni voru sett i glrerar kolbur og skoouo undir a.fallandi Ij6si . Eins og sja rna af mynd 2 er syni merkt "af stut" Ij6sgratt og sandkennt. Eftir stutta stund hefur grugg sest a botn kolbunnar, og eftir tva tinla er vatnssynio oroio trert ao hluta til. Vatnssyni merk "ur pytti" er rauoleitt og gruggugt. Eftir smastund hefur grugg sest a botninn og eftir 2 tima er vatnssynio oroio trert ao hluta en enn pa rauoleitt. Syni 6merkt (ur lreknum) er Ij6sbleikt og ekki sest grugg i botn kolbunnar.

Af pvf sem raoa rna af lit vatnsins og af utfellingu gruggsins og gero jarolaganna sem borao er f er 6parfi ao efnagreina sYnin. pannig hattar til ao i berggrunni undir Hreoarenda er hahitasooio berg mea miklum utfellingum af leir (grrenn, grar, rauour) og kalki (hvftt), pannig ao bergio er Ij6sleitt, og a koflum rauoleitt og gragrrent sem pa litar vatnio via borun. Via borun niour f urn 250 m, fyrir f60ringu holunnar greti hafa verio notuo vistvren sapa sem mengar ekki umhverfio (leyfo via neysluvatnsboranir) . Pao greti verio skyringin a loorinu f lreknum. Via f60ringu er steypt, p.e. notao er sement. Hafi eitthvao af pvf faria f lrekinn botnfellur pao nrestum strax. Eftir f6arun er einungis notaa vatn via borunina og er boraa f ummyndaa Ij6st berg sem veraur m6leitt, rauoleitt eoa grrenleitt alIt eftir pvf f hvers konar jarolag er borao. Bergio malast smatt og leirinn er mjog ffnkorna og getur petta pvf skolast mea vatninu, en botnfellur smam saman er fjrer dregur borunarstaonum.

Pao skal tekio fram, ao via pr6fun holunnar, eftir ao borun er lokio innan orfarra daga, kemur upp urn 1000e heitt vatn, sem gerist jafnan pegar vatn ur holum a pessu svreoi frer ao renna frjalst. Petta mun bretast via affallio fra holunni sem fyrir er og mun auka rennslio i lreknum litllega fra pvf sem nu er. Petta er aa mestu skolvatn sem hefur fario ut f reoar f borun og mun standa yfir f stuttan tfma.

Ni()ursto()ur Vokvinn er litaaur af orffnu muldu bergi sem er ymist hvitleitt, grrenleitt, m61eitt eoa rauoleitt eftir pvi f hvaaa bergtegund er veria aa bora pa stundina. Liturinn stafar af ffnmuldu borsvarfi sem er algjorlega skaalaust jaroefni. Syni eru ekki men guo af oliu. Feiti (kollua d6p) er borin a gengjur pegar stongin er sett i borsteng. Hugsanlega getur sest af peim sokum brak a skolvatnspolli.

2

Mynd 2. Synin jJrju, af stut er via borinn, ur pytti um 5 mfra bar og omerkt er ur la:k urn 200 mfra bar.

Vigdfs Haroard6ttir jaroefnafrceoingur

Orkustofnun Grensasvegi9 108 Reykjavik s.5696000 e-mail vh@os.is

3