ordu-giresun havalimanı olağanüstü trafiği Üzerine...

Ordu-Giresun Havalimanı Olağanüstü Trafiği

Üzerine bir Çalışma; 9-13 Nisan 2018 Olay

İncelemesi

Metehan Büyükkaya

Meteoroloji Genel Müdürlüğü

Ordu-Giresun Havalimanı Meteoroloji Müdürlüğü

Ordu

[email protected]

Akın Kolca Meteoroloji Genel Müdürlüğü

Batman Havalimanı Meteoroloji Müdürlüğü

Batman

[email protected]

Oğuzhan Kolay

Meteoroloji Genel Müdürlüğü

Milas-Bodrum Havalimanı Meteoroloji Müdürlüğü

Muğla

[email protected]

ÖZET

Ordu-Giresun Havalimanı, Ordu ve Giresun il sınırı yakınında, Ordu ili sınırları içinde yer

alan ve deniz üzerine dolgu metodu ile inşa edilmiş sivil bir havalimanıdır. Havalimanı 2015

yılında hizmete girmiş olup, hava trafiği iki şehre olan kısa mesafesi sebebi ile günden güne

artmaktadır. Bölgede, özellikle ilkbahar döneminde yaşanan sis hadiseleri, hava trafiğini

aksatmaktadır. Havalimanında yaşanan meteorolojik kaynaklı olağanüstü trafik

aksamalarının sebebi çoğunlukla alçak bulut tabanı ve düşük görüş mesafesidir. Bu

çalışmada, havalimanı idaresinden alınan olağanüstü trafik bilgileri incelenmiş, tüm pas ve

iptaller listelenmiş ve tablo haline getirilmiştir. Bu verilerden yola çıkarak, pas ve iptallerin

hangi dönemlerde yoğunlaştığı belirlenmiş ve sebepleri tartışılmıştır. Tüm bu olağanüstü

trafik içinden, en yoğun iptallerin yaşandığı 9-13 Nisan 2018 tarihleri seçilerek, bu tarihlere

ait Meteosat Second Generation (MSG) uydu ürünleri ve Ordu-Giresun Havalimanı

Meteoroloji İstasyonunun yaptığı gözlemler analiz edilmiş, uydu ürünlerinin tahmin ve

gözlemler için faydaları ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler — Ordu-Giresun Havalimanı, pas, divert, sis, alçak seviye stratus.

1. GİRİŞ

Havacılık endüstrisi gün geçtikçe daha hızlı gelişmektedir. Havacılık araçlarının hızlı, konforlu

ve ekonomik ulaşım sağlaması bu hızlı gelişimin temel sebepleridir. Hava ulaşımının daha hızlı

gelişebilmesi, havalimanlarının sayısının artması ile de doğru orantılıdır. Samsun’dan Artvin’e

kadar olan Karadeniz sahil şeridi boyunca 2015 yılına kadar yalnızca Trabzon ve Samsun

Çarşamba Havalimanları hizmet vermekte idi. 22 Mayıs 2015 yılında hizmete giren Ordu-

Giresun Havalimanı, Ordu ve Giresun halkının hava ulaşımı ihtiyacını gidermek açısından

önemli bir noktadır. Havalimanı, Ordu’nun Gülyalı ve Giresun’un Piraziz ilçelerinin arasına

deniz üzerine inşa edilmiştir (Şekil 1). Pist uzunluğu 3000 m, genişliği ise 45 m’dir.

Havalimanının yıllık yolcu kapasitesi 3 milyon kişidir [1].

Şekil 1: Çalışma alanının konumu.

Daha önce hava trafiği, meteorolojik kaynaklı trafik aksamaları ve kaza-kırımlar, uydu temelli sis

ve alçak seviye bulut tespiti üzerine çeşitli çalışmalar yapılmıştır [2-3].

Bu çalışmada, Ordu-Giresun Havalimanı’nın açıldığı günden 2018 yılı sonuna kadar olan

meteorolojik kaynaklı olağanüstü trafik rakamları incelenmiş, genel bir listeleme yapılmış,

sebepleri analiz edilmiştir. Örnek olay incelemesi olarak 9-13 Nisan 2018 tarihlerinde yaşanan

aksamalara değinilmiş ve bu periyottaki meteorolojik durum uydu ürünleri ve meydan gözlemleri

vasıtası ile analiz edilmiştir.

2. VERİ VE METOT

Çalışmanın ilk kısmı için, Ordu-Giresun Havalimanı Olağanüstü Trafik bilgileri, Ordu-Giresun

Havalimanı Başmüdürlüğünden temin edilmiştir. Bu veriler içinden pas ve divert bilgileri

süzülmüş, ardından sebeplerine göre ayrılmıştır. Meteorolojik kaynaklı olduğu tespit edilen pas

ve divert bilgileri yıllara ve aylara göre sıraya konmuş ve düzenlenmiş ve bu şekilde analiz

edilmiştir.

Çalışmanın örnek olay incelemesi kısmı için yine Ordu-Giresun Havalimanı Başmüdürlüğünden

alınan Olağanüstü Trafik bilgileri içinden 9-13 Nisan 2019 tarihinde kayıt altına alınan pas,

divert ve iptal bilgileri listelenmiş ve uçuş saatleri belirlenmiştir. Bu tarihler ve saatlere için

Ordu-Giresun Meteoroloji Müdürlüğünün hazırlamış olduğu havacılık amaçlı rutin hava raporu

(METAR) ve havacılık amaçlı seçilmiş hava raporu (SPECI) gözlemleri çıkarılmış ve

listelenmiştir [4]. Ayrıca yine aynı saatler için Meteosat İkinci Nesil (MSG) Hint Okyanusu 41,5

derece doğu uydusundan elde edilen bulut tepe yüksekliği (CTH) verileri alınmıştır [5]. Bu

veriler, Wisconsin-Madison Üniversitesi Uzay Bilimi ve Mühendislik Merkezi (SSEC)’nin

geliştirmiş olduğu İnsan-Bilgisayar Etkileşimli Veri Erişim Sistemi (McIDAS) yazılımı yardımı

ile görselleştirilmiş, düzenlenmiş, bir renk skalasına oturtulmuş ve 9 nokta smoothing

uygulanmıştır. Kullanılan renk skalasına göre sıcak renkler (kırmızı) alçak bulut tepe

yüksekliklerini, soğuk renkler (mavi) ise yüksek bulut tepe yüksekliklerini ifade etmektedir.

Uydu görüntülerinde parallax hatası düzeltmesi uygulanmamıştır. Uydunun Hint Okyanusu

üzerinde olduğu hesaba katılırsa görülen bulutların daha güneydoğuda olacağı düşünülmelidir

[6]. Çalışma bölgesine göre küçültülen görüntüler, uçuş saatlerindeki bulut tabakasının tepe

yüksekliğini analiz etmek için kullanılmıştır. METAR rasatlarından alınan bulut taban yüksekliği

ile birlikte bulut tabakasının toplam kalınlığı da yan çıktı olarak elde edilmiştir.

3. ANALİZ

3.1. Olağanüstü Trafik Verileri

Ordu-Giresun Havalimanı Başmüdürlüğünden alınan olağanüstü trafik rakamlarını önce yıllara

göre inceleyebiliriz (Tablo 1). Bu tablodan yıllar içinde trafiğin artmakta olduğunu görebiliriz.

Rakamlar içinde dikkat çeken diğer bir nokta ise çoğunlukla meteorolojik kaynaklı trafik

aksamasının, meteorolojik kaynaklı olmayanlara göre daha fazla olduğudur.

Tablo 1: Ordu Giresun Havalimanı 2015-2018 yılları arası olağanüstü trafik sayıları.

2015 2016 2017 2018

Meteorolojik

Kaynaklı 15 103 79 172

Meteorolojik

Kaynaklı Olmayan 18 42 90 50

Toplam 33 145 169 222

Bu çalışmada üzerinde durulacak olan pas ve divertlerin yıllar içindeki dağılımını incelersek,

planlanan fakat problem yaşanan trafiği görmüş oluruz. 2015 yılında mayıs ayının sonunda açılan

havalimanı aynı ay içinde 3 adet meteorolojik kaynaklı pas ve divert yaşamıştır. Bu aksamalar

düşük görüş mesafesi ve düşük bulut tabanı sebebi ile yaşanmıştır.

Tablo 2: Ordu Giresun Havalimanı 2015 yılı meteorolojik kaynaklı pas ve divert sayıları.

Pas Divert

Ocak - -

Şubat - -

Mart - -

Nisan - -

Mayıs 3 3

Haziran - 1

Temmuz - -

Ağustos - -

Eylül 1 1

Ekim - -

Kasım - -

Aralık - -

Toplam 4 5

2016 yılında Ordu-Giresun Havalimanında meteorolojik kaynaklı 22 pas ve 18 divert olayı

yaşanmıştır (Tablo 3). İncelendiğinde şubat-mayıs arasındaki periyotta yoğunlaştığı ve düşük

görüş mesafesi ve düşük bulut tabanı sebepli olduğu görülmektedir.


Pas Divert

Ocak 2 1

Şubat 6 5

Mart 2 2

Nisan 4 2

Mayıs 2 1

Haziran - 1

Temmuz - 2

Ağustos - 1

Eylül - -

Ekim 2 2

Kasım 4 1

Aralık - -

Toplam 22 18


yaşanmıştır (Tablo 4). Belirgin bir şekilde artan toplam rakam, artan trafik sebebi iledir. Yine

bahar aylarındaki pas ve divertler diğer aylara göre fazladır ve düşük görüş mesafesi ve düşük

bulut tabanı kaynaklıdır. Ayrıca 2017 yılında ekim ayında normalinden daha fazla bir olağanüstü

trafik yaşanmıştır.


Pas Divert

Ocak 1 3

Şubat 1 2

Mart - 4

Nisan 8 7

Mayıs 8 3

Haziran - 1

Temmuz - 2

Ağustos - 1

Eylül - -

Ekim 5 2

Kasım - -

Aralık - 2

Toplam 23 27


yaşanmıştır. Bahar aylarında pas ve divertlerdeki belirgin artışın, 2018 yılında peş peşe yaşanan

sisli ve alçak seviye bulutlu günlerden dolayı olduğu düşünülmektedir. Bunun dışında artan

trafikle birlikte ocak, şubat ve haziran aylarında da pas ve divertlerin yaşandığı görülmektedir.


Pas Divert

Ocak 3 3

Şubat 4 5

Mart 4 5

Nisan 12 9

Mayıs 9 10

Haziran 1 4

Temmuz - -

Ağustos 1 -

Eylül 1 1

Ekim 1 -

Kasım - -

Aralık 1 -

Toplam 37 37

Tablo 6’da incelenen tüm yılların pas ve divert sayıları bir arada görülmektedir. Bu tabloda ilk

dikkat çeken durum nisan (42) ve mayıs (39) aylarında tespit edilen yüksek pas ve divert sayıları

olmaktadır. Bu ayların ardından şubat (23) gelmektedir. Bu pas ve divertlerin büyük bir

çoğunluğu düşük görüş mesafesi ve düşük bulut tabanı sebebi ile yaşanmıştır.


Pas Divert Toplam

2015 2016 2017 2018 2015 2016 2017 2018

Ocak 2 1 3 1 3 3 13

Şubat 6 1 4 5 2 5 23

Mart 2 4 2 4 5 17

Nisan 4 8 12 2 7 9 42

Mayıs 3 2 8 9 3 1 3 10 39

Haziran 1 1 1 1 4 8

Temmuz 2 2 4

Ağustos 1 1 1 3

Eylül 1 1 1 1 4

Ekim 2 5 1 2 2 12

Kasım 4 1 5

Aralık 1 2 3

Toplam 86 87 173

3.2. 9-13 Nisan 2018 Olay İncelemesi

9-13 Nisan 2018 tarihleri arasında Ordu-Giresun Havalimanında yaşanan düşük görüş mesafesi

ve düşük bulut tabanı olayları, hava trafiğinde bazı aksamalara sebep olmuştur. 5 günlük

periyotta 20 iptal, 9 pas ve 8 divert gerçekleşmiştir. Havayolu şirketlerinin iptal ettiği uçuşlar

yerden hiç kalkmadıklarından dolayı incelenmemiştir. Fakat planlama yapılarak uçulan fakat

hedef havalimanına varıldığında olumsuz şarlar sebebi ile pas geçen ve divert eden uçuşların

şartları incelenmiştir. 9 Nisan’da 3 pas ve 3 divert, 10 Nisan’da 2 pas ve 3 divert, 12 Nisan’da 4

pas ve 4 divert olayı yaşanmıştır.

3.2.1. 9 Nisan 2019

9 Nisan’da yaşanan pas ve divertlerin saatleri sırasıyla 16.56, 17.05 ve 18.41 UTC’dir. Bu saatlere

en yakın METAR ve SPECI kayıtları Tablo 7’de çıkarılmıştır. Bu kayıtlara göre, görüş mesafesi

17.50 UTC’de 4000 m’den 3500 m’ye, bulut tabanı ise 300 ft ve 3-4/8 kapalılıkta iken 200 ft ve 5-

7/8 kapalılığa düşmüştür.

Tablo 7: Ordu Giresun Havalimanı 9 Nisan 2018 16.50-17.50 UTC arası METAR ve SPECI

kayıtları.

091650Z 30005KT 4000 BR SCT003 BKN008 11/10 Q1016 RMK RWY10 31004KT 270V340

(S) 091700Z 30004KT 260V340 4000 BR BKN002 11/10 Q1016 RMK RWY10 VRB02KT

091750Z 30003KT 260V340 3500 BCFG BKN002 11/10 Q1016 RMK RWY10 31003KT 270V010

(a) (b) (c)

(d)

(e)

Şekil 2: 9 Nisan 2019 16.45(a), 17.00(b), 17.15(c), 18.30(d), 18.45(e) UTC CTH uydu ürünleri.

Bu saatlere ait CTH uydu ürünlerini incelediğimizde (Şekil 2), inceleme bölgesi civarında parçalar

halinde alçak bulutlar olduğunu görmekteyiz. Bulut tabakasının tek parça halinde genişlediği ve

alçalmaya başladığı dikkat çekmektedir. Bulut tepe yüksekliği 500-1300 m arasında değişen

değerler almaktadır. Bulut taban yüksekliği de göz önüne alındığında bulut tabakasının

kalınlığının 400-1200 m arasında değiştiği görülmektedir.

3.2.2. 10 Nisan 2019

10 Nisan’da yaşanan pas ve divertlerin saatleri sırasıyla 07.19, 17.35 ve 17.49 UTC’dir. Bu

saatlere en yakın METAR ve SPECI kayıtları Tablo 8’de çıkarılmıştır. Bu kayıtlara göre, 06.50

UTC’de görüş 4300 m, bulut tabanı ise 400 ft’tir. 16.50 UTC’de görüş 6000 m iken 17.50 UTC’de

3500 m’ye, bulut tabanı da 500 ft’ten 200 ft’e düşmüştür.

Tablo 8: Ordu Giresun Havalimanı 10 Nisan 2018 06.50, 16.50 ve 17.50 UTC METAR

kayıtları.

100650Z VRB01KT 4300 BR BKN004 11/09 Q1015 RMK RWY10 17003KT 140V210

101650Z 08004KT 040V110 6000 BKN005 11/10 Q1014 RMK RWY10 08004KT 050V120

101750Z 30003KT 260V340 3500 BCFG BKN002 11/10 Q1014 RMK RWY10 31003KT 270V010

(a)

(b)

(c)

(d)

Şekil 3: 10 Nisan 2019, 07.15(a), 17.30(b), 17.45(c), 18.00(d) UTC CTH uydu ürünleri.

10 Nisan 07.15 UTC CTH ürününde (Şekil 3a) bölge üzerinde yüksek seviye (10.000 m) civarı

bulutlar görünmektedir. Fakat deniz üzerindeki çok alçak seviye (300-400 m) bulutların kıyıda da

devam ettiği düşünülmektedir. Diğer aksamaların yaşandığı 17.30-18.00 UTC arasındaki

ürünlerde havalimanı üzerinde çok alçak seviye (300-400 m) bulutlar dikkat çekmektedir. Yer

gözlemleri hesaba katıldığında tabakanın kalınlığının 100-300 m olduğu düşünülebilir.

3.2.3. 12 Nisan 2019

12 Nisan tarihinde pas ve divert eden uçakların saatleri sırasıyla 10.11, 10.04, 22.12 ve 22.29

UTC’dir. 09.50 UTC’de görüş mesafesi 6000 m ve bulut tabanı 700 ft’tir. 21.50 UTC’de ise

görüş mesafesi 4500 m, minimum görüş 2200 m ve bulut tabanı 500 ft’tir.

Tablo 9: Ordu Giresun Havalimanı 12 Nisan 2018 09.50 ve 21.50 UTC METAR kayıtları.

LTCB 120950Z 30006KT 6000 BKN007 12/10 Q1015 RMK RWY10 31006KT

LTCB 122150Z 14003KT 100V170 4500 2200E BCFG BKN005 12/11 Q1014 RMK RWY10 17003KT 120V200

(a)

(b)

(c)

(d)

(e)

Şekil 4: 12 Nisan 2019, 10.00(a) 10.15(b), 22.00(c), 22.15(d), 22.30(e) UTC CTH uydu

ürünleri.

12 Nisan 2019 10.00-10.15 UTC CTH ürünlerinde bölgenin neredeyse tamamı yüksek bulutlarla

kaplı olduğundan dolayı alçak bulutlar görünmemektedir. 22.00-22.30 UTC arası ürünlerde ise

alçak (1000 m) ve kısmi alçak (2000 m) bulut tepeleri görünmektedir. Yerdeki bulut tabanı hesaba

katıldığında 800-1800 m kalınlığında bir bulut tabakası olduğu ortaya çıkmaktadır.

3. SONUÇLAR

Ordu-Giresun Havalimanı, Doğu Karadeniz Bölgesinde diğer iki havalimanına nispeten uzak bir

noktada yer alması sebebiyle, bölgede yaşayanların ulaşım ihtiyaçlarını karşılayan ve gün geçtikçe

trafiği yoğunlaşan bir havalimanıdır. Yapılış şekli itibariyle, deniz üzerinde yer alan havalimanı,

denizin meteorolojik karakterini taşımaktadır.

Ordu-Giresun Havalimanı’na ait meteorolojik kaynaklı olağanüstü trafiğin incelendiği bu

çalışmada bazı temel sonuçlara ulaşılmıştır. Deniz üzerinde oluşan sis ve alçak seviye bulutlar

havalimanının konumu itibariyle, pist üzerine sıkça yerleşebilmektedir. Yaşanan meteorolojik

kaynaklı aksamaların büyük bir çoğunluğu düşük görüş mesafesi ve alçak bulut tabanı kaynaklıdır.

Bu aksamalar nisan ve mayıs aylarında en yüksek seviyesine ulaşmaktadır.

Örnek olay incelemesinde, 4 gün boyunca deniz üzerinde ve kıyı şeridi boyunca konumlanan

alçak seviye bulutlar, son yaklaşmada pistin görülmesini engelleyerek trafiğin aksamasına sebep

olmuşlardır. Bu gibi durumlar çok sık olmasa da bölgenin yapısı gereği bahar aylarında dönemsel

olarak görülebilmektedir. METAR ve SPECI’ler incelendiğinde ölçülen bulut tabanı ve görüş

mesafelerinin genel olarak çok düşük rakamlar olmadığı dikkat çekmektedir.

Tüm bu çıkarımlar değerlendirildiğinde, havalimanına ait aletli iniş sisteminin güncellenmesinin

bu aksamaların önüne geçebileceği düşünülmektedir. Ayrıca havalimanı için hazırlanan meydan

tahminlerinde özellikle alçak bulut tabanı konusunda hassas davranılırsa planlama yapılmadan

önce uçuşlar iptal edilerek zararların önüne geçilebilir.

KAYNAKLAR

[1] https://www.wikizeroo.org/index.php?q=aHR0cHM6Ly90ci53aWtpcGVkaWEub3JnL3dp

a2kvT3JkdS1HaXJlc3VuX0hhdmFsaW1hbsSx, Son Kontrol: 08.09.2019.

[2] Özdemir E.T., Kolay O., Meteorological Analysis of Fatal Istanbul Helicopter Accident on

Mar 10, 2017, Int. J. of Global Warming, on progress.

[3] Uzun B., Kolay O., Eumetsat Seviri Ürünleri Yardımı ile Sis Gözlem ve Analizi, III.

Meteorolojik Uzaktan Algılama Sempozyumu, Antalya, 2017.

[4] https://hezarfen.mgm.gov.tr/KodA/, Son Kontrol: 08.09.2019.

[5] https://archive.eumetsat.int/usc/, Son Kontrol: 08.09.2019.

[6] https://www.ssec.wisc.edu/mcidas/software/, Son Kontrol: 08.09.2019.

https://www.ssec.wisc.edu/mcidas/software/

ordu-giresun havalimanı olağanüstü trafiği Üzerine...

Documents