operativni kriterijumi i indikatori održivog gazdovanja ... · 1.1.4.1. obim izrađenih karata na...

1

Crna GoraMinistarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja

Operativni kriterijumi i indikatoriodrživog gazdovanja šumama u Crnoj Gori

lokalni konsultantiAlija Bralić, Zehra Demić, Blažo Jokanović, Dragan Marković,

Kenan Pepić, Dragan Terzić, Joveta Terzić, Žarko Vučinić iMensura Nuhodžić, SNV savjetnik

u saradnji sa

Franc Ferlin,međunarodni konsultant

Podgorica, maj 2011

2

Kriterijum 1: Održavanje i odgovarajuće unaprjeđenje šumskih resursa i njihovog doprinosa globalnomkruženju ugljenika

Pod-kriterijum 1.1: Održavanje i odgovarajuće unaprjeđenje površina pod šumama i šumskim zemljištem i jačanje njihovihproizvodnih, ekoloških i socijalnih funkcija – uzimajući u obzir vlasništvo, vrste drveća, otvorenost i namjenu šuma išumskog zemljišta - gazdovanjem šumama primjenom prirodi bliskog načina uzgoja u skladu sa propisima, planovima iprogramima i posebnim tehničkim standardimaPod-pod-kriterijum Indikator Izvor verifikacije

1.1.1. Održavanje i gdje je moguće, povećavanjeukupne površine šuma i šumskog zemljišta na račungoleti, naročito planskim korišćenjem iusmjeravanjem prirodnih procesa širenja šuma,kao i vještačkim podizanjem novih šuma na načinkoji je prilagođen prirodnim uslovima i zahtjevimaekoloških, socijalnih i ostalih funkcija šuma

1.1.1.1. Površina šuma i njene promjene u odnosu naprethodni uređajni uređajni period, na nivou ŠP/GJ,prikazana po:a) vlasništvu;b) strukturi (šuma, šumsko zemljište, goleti /drveće van šume);c) namjeni šuma i šumskog zemljišta;d) porijeklu šuma;e) otvorenosti šuma i šumskog zemljišta.1.1.1.2. Obim i promjene površine šuma i šumskogzemljišta (bez goleti) u odnosu na (a) ukupnustrukturu po površinu i (b) prethodni uređajni period,na nivou ŠP/GJ (za državnu i privatnu svojinu)1.1.1.3. Promjena površine šuma i šumskog zemljišta uodnosu na (a) ukupnu površinu šuma i šumskogzemljišta i (b) prethodni uređajni period, na nivouŠP/GJ (za državne i privatne šume)1.1.1.4. Nove šume, nastale prirodnim sukcesijama, nanivou ŠP/GJ 1.1.1.5. Broj i površina novih šumskihkultura goletiu odnosu na (a) sve površine pogodne zapošumljavanje i (b) na prethodni planski period, na

Prostorni Plan Crna GoreRegionalni planoviNacionalna inventura šumaPlan razvoja šuma i programigazdovanja šumamaProjekti pošumljavanja i njegekulturaIzvođački projekatNacionalni Plan Protiv bespravnihaktivnosti u šumarstvuIzvještaji o realizaciji godišnjihprograma gazdovanja UŠIzvještaj o realizaciji Planapošumljavanja neobraslogzemljišta u Crnoj Gori za period2005 - 2014

3

nivou ŠP/GJ1.1.2. Povećanje površine visokih šuma u prirodnimuslovima pogodnim za prevođenje niskih,izdanačkih šuma i šikara u viši uzgojni oblik, napovršinama gdje je to moguće, kako bi se povećalaekonomska, ekološka ili socijalna vrijednost tihprostora

1.1.2.1. Promjene površine pod visokim šumama uodnosu na (a) ukupnu površinu šuma, (b) ukupnupovršinu šuma i šumskog zemljišta (bez goleti) i (c)prethodni uređajni period, na nivou ŠP/GJ (za državnei privatne šume)1.1.2.2. Broj i površina novih šumskih kultura i novihsastojina sjemenskog porijekla, podignutih uizdanačkim / niskim šumama i (ostalom) šumskomzemljištu, u odnosu na (a) svu površinu tih šuma /zemljišta i (b) prethodni uređajni period, na nivouŠP/GJ (za državne i privatne šume)

Nacionalna inventura šumaPlan razvoja šuma i programigazdovanja šumamaProjekti pošumljavanjaIzvještaji o realizaciji o realizacijiplanskih dokumenata1.1.3. Povećanje otvorenosti šuma koje sunamijenjene za održivo korišćenje, gdje je tomoguće u skladu sa prirodnim uslovima,izgradnjom šumskih puteva i vlaka na ekološkiprihvatljiv način, sa ciljem bi se povećalaekonomska i socijalna vrijednost šumskih resursa

1.1.3.1. Obim i promjene površine pod šumama išumskim zemljištem u odnosu na prethodni uređajniperiod, na nivou ŠP/GJ (za državne i privatne šume),prikazan po sljedećim kategorijama dostupnosti /otvorenosti: (a) neotvorene (0 – 5 m/ha), (b) lošeotvorene (5.1 - 10.0 m/ha), (c) srednje otvorene (10.1-15.0 m/ha), (d) dobro otvorene (15.1 – 20.0 m/ha) i(e) vrlo dobro otvorene (iznad 20.0 m/ha)

Nacionalna inventura šumaPlan razvoja šuma i programigazdovanja šumamaTehnički prijem izgrađenihšumskih puteva1.1.4. Unaprjeđenje funkcija šuma sprovođenjemintegralnog planiranja i gazdovanja šumama, kojeobuhvataju sve šume, šumsko zemljište i goleti, bezobzira na vlasništvo, na savremenim suštinskimosnovama kako u analognim tako i elektronskim /digitalnim bazama podataka i kartama, uvođenjemmonitoringa i intenzivnim sprovođenjem kartiranjai racionalne valorizacije funkcija, proglašavanjemšuma prema namjeni, harmonizacijom tipova šumau skladu sa evropskom klasifikacijom.

1.1.4.1. Obim izrađenih karata na nivou ŠP/GJ uodnosu na funkcije i namjenu šuma, predstavljen popojedinim godinama,1.1.4.2. Površina šuma po funkcijama, prikazana zanaglašene funkcije, na nivou ŠP/GJ1.1.4.3. Površina šuma po namjeni i njene promjene uodnosu na prethodni uređajni period, (za državne iprivatne šume), na nivou ŠP/GJ1.1.4.4. Pokrivenost šuma i šumskog zemljišta sa

Izrađeni planovi na osnovupoboljšane metodologije planiranjaIzrađene Karte funkcija šumaIzrađene Karte namjena šumaDefinisan Program izrade planskihdokumenata i stepen njegoverealizacijePlan uspostavljanja i nadogradnjeelektronskih baza podataka

4

planskom dokumentacijom:a) planom razvoja šuma;b) programima gazdovanja šuma;c) elektronskim bazama podataka;d) digitalnim kartama (po vrstama tematika) injene promjene u odnosu na prethodni planski period,na nivou ŠP/GJ sa1.1.4.5. Površina šuma prikazana po tipovim šuma, nanivou ŠP/GJ

(informacionog sistema za šume)Programi i izvještaji o radu UŠ i NP

1.1.5. Ograničavanje promjene namjene šuma išumskog zemljišta u ostale oblike korišćenja (uuslovima gdje su ekološke, proizvodne ili socijalnefunkcije šuma posebno naglašene), razgraničenješumskih parcela u odnosu na vlasništvo,sprovođenje odnosno ograničavanje ostalihaktivnosti vezanih za koriščenje šumskog zemljišta

1.1.5.1. Obim promjene namjene šuma, prikazan pogodinama, na nivou GJ1.1.5.2. Obim izvršenog razgraničenja parcela,prikazan po godinama, na nivou GJ1.1.5.3. Obim otuđivanja / zamjene državnih šuma,prikazan po godinama, na nivou GJ1.1.5.4. Obim ostalih aktivnosti, prikazan po godinama,na nivou GJ

Izvještaji UŠ i Šumarske inspekcije

1.1.6. Povećanje stepena i kvaliteta realizacijeplaniranih aktivnosti, mjera i radova naunaprjeđenju prostornih aspekata šuma i šumskihzemljišta i njihovih funkcija

1.1.6.1. Realizacija planiranih aktivnosti / mjera (ufizičkom i finansijskom smislu), u odnosu na planiraniobim, prikazan po godinama, na nivou ŠP/GJ (zadržavne i privatne šume)Izvještaji o realizaciji 10-godišnjih igodišnjih programa gazdovanjašumama

5

Pod-kriterijum 1.2: Održavanje i unaprjeđenje višenamjenskog proizvodnog potencijala šuma po zapremini, strukturi ivrijednosti - uzimajući u obzir vlasništvo, funkcije, namjenu, otvorenost, vrstu i uzgojni oblik šuma - primjenom prirodibliskog načina gazdovanja u skladu sa propisima, planovima i programima

Pod-pod-kriterijum Indikator Izvor verifikacije

1.2.1. Povećanje drvne zapremine i zapreminskogprirasta do optimalnog stanja, naročito u otvorenim(privrednim) šumama

1.2.1.1. Drvna zapremina i zapreminski prirast uodnosu na (a) optimalno stanje i (b) prethodni planskiperiod, na nivou GJ, prikazani po:a) strukturi obraslosti površina (šuma, šumskozemljište, goleti / drveće van šume);b) otvorenosti šuma i šumskog zemljišta;c) funkcije i namjena šuma i šumskog zemljišta;d) porijeklo šuma;e) glavni tip šume i uzgojni oblicik sastojine;f) glavne vrste drveća.1.2.1.2. Struktura drvne zapremine po debljinskimrazredima u odnosu na prethodni planski period, nanivou GJ (za državne i privatne šume), prikazana po:a) otvorenosti šuma i šumskog zemljišta;b) funkcijama i namjeni šuma i šumskogzemljišta;c) porijeklu šuma;d) glavnim tipovima šuma i uzgojnim oblicimasastojina;e) grupama vrsta drveća.

Nacionalna inventura šumaSastojinske inventure šumaProgrami gazdovanja šumama

1.2.2. Poboljšanje strukture šuma, naročito namalim površinama kod raznodobnih, stablimično igrupimično prebirnih i prebirnih sastojina, saciljem stvaranja optimalne debljinske strukture

1.2.2.1.Struktura stabala po debljinskim stepenima utim sastojinama u odnosu na (a) normalno stanje i (b)prethodni uređajni period, na nivou GJ (za državne iprivatne šume), prikazana po:a) otvorenosti šuma;b) funkcijama i namjeni šuma;

6

c) tipovima šuma;d) grupama vrsta drveća.1.2.3. Povećanje obima visokih sastojina na malimpovršinama potom raznodobnih (na računjednodobnih i na većim površinama raznodobnih),stablimično prebirnih (na račun raznodobnih) igrupimično prebirnih (na račun raznodobnih istablimično prebirnih) sastojina, primjenomunaprijeđenih načina gazdovanja, kao što sugrupimično postepeni, prebirni i grupimičnoprebirni , odnosno njihova kombinacija

1.2.3.1. Obim tih uzgojnih oblika sastojina u otvorenimprivrednim šumama u odnosu na (a) sve visokeprivredne šume i (b) prethodni planski period, nanivou GJ (za državne i privatne šume)1.2.3.2. Obim primjene unaprjeđenih načinagazdovanja šumama u praksi (kod doznake stabala), uodnosu na prethodni planski period, na nivou GJ (zadržavne i privatne šume)

Nacionalna inventura šumaSastojinske inventure šumaProgrami gazdovanja šumamaKnjiga doznakeZapisnici komisija o pregledudoznakeZapisnici o prijemu sječišta1.2.4. Povećanje obima i kvaliteta prelaznihuzgojnih oblika sastojina koje se prevode u višiuzgojni oblik, indirektnom konverzijom izdanačkihšuma, naročito na manjim površinama

1.2.4.1. Ukupni procenat prelaznih uzgojnih oblikaizdanačkih sastojina, po obimu na manjim površinama,u odnosu na (a) sve izdanačke privredne šume i (b)prethodni uređajni period, na nivou GJ (za državne iprivatne šume)1.2.4.2. Obim i procenat primjene indirektnekonverzije šuma u odnosu na ukupni obim konverzije,prikazan po godinama, na nivou GJ (za državne iprivatne šume)

Nacionalna inventura šumaSastojinske inventure šumaProgrami gazdovanja šumamaProjekti konverzije šumaKnjiga doznakeZapisnici o prijemu sječišta1.2.5. Uspostavljanje i održavanje približnograzmjera dobnih razreda u visokim šumamaprimjenom prilagođenih tehnika visokih progalnih istrukturnih (prebirnih) proreda niskog intenziteta,u cilju akumulacije prirasta, pravilnog vertikalnogstrukturiranja i uravnoteženog prirodnogpodmlađivanja u tim sastojinama

1.2.5.1. Površina sastojina u odnosu na (a)uravnoteženo stanje, (b) privredne šume i (c)prethodni uređajni period, na nivou GJ (odvojeno zadržavne i privatne šume)1.2.5.2. Obim izvršenih proreda, prikazan pogodinama, na nivou GJ (za državne i privatne šume)Nacionalna inventura šumaSastojinske inventure šumaProgrami gazdovanja šumamaIzvođački projektiKnjiga doznakeZapisnici komisija o pregledudoznakeZapisnici o prijemu sječišta

7

1.2.6. Obezbjeđivanje odgovarajućeg obima ikvaliteta pošumljavanja i popunjavanja, šumskihkultura na goletima, izborom stanišnim uslovimaprilagođenih vrsta drveća, kvaliteta reproduktivnogmaterijala i načina pošumljavanja, kao iobezbjeđivanjem odgovarajućeg obima i kvalitetanjege i zaštite mladih kultura, u cilju osnivanjakvalitetnih, mješovitih i stabilnih odraslih sastojina

1.2.6.1. Obim izvršenih radova na pošumljavnju goleti injezi mladih kultura, prikazan po godinama, na nivouGJ (za državne i privatne šume)1.2.6.2. Obim novih kultura na nivou GJ (za državne iprivatne šume), u odnosu na prethodni uređajniperiod, prikazan po:a) vrstama drveća kojima se pošumljavalo;b) mješovitosti kultura (čiste, sa 2 -3, sa 4 -5 vrsta...) i načinu miješanja (pojedinačno,grupimično);c) načinu (sadnja, sjetva) i tehnici pošumljavanja;d) kvalitetu odnosno uspjehu pošumljavanja.

Projekti pošumljavanja i njegekulturaIzvještaji o realizaciji godišnjihprograma gazdovanjaIzvještaj o realizaciji Planapošumljavanja neobraslogzemljišta u Crnoj Gori za period2005-20141.2.7. Obezbjeđivanje odgovarajućeg obima ikvaliteta prirodnog podmlađivanja i popunjavanjazrelih sastojina visokih i izdačakih šuma, koje suodređene za obnovu, primjenom tipovima šuma istanišnim uslovima prilagođenih načina i tehnikaobnove, naročito na malim površinama, u ciljuosnivanja što kvalitetnijih i stabilnijih novih,raznodobnih sastojina

1.2.7.1. Pripremljene sastojine za prirodnu obnovu ipopunjavanje, prikazane po godinama, na nivou GJ (zadržavne i privatne šume)1.2.7.2. Obim podmladnih jezgara u sastojinama,posebno za visoke i izdanačke šume, u odnosu na cijeluplaniranu površinu za obnovu, na nivou GJ (za državnei privatne šume)1.2.7.3. Obim zrelih sastojina određenih za obnovu(visoke i izdanačke šume), u odnosu na prethodniuređajni period, na nivou GJ (za državne i privatnešume)1.2.7.4. Obim primjene pojedinih načina prirodneobnove (čistom sječom, na malim ili velikimvelikopovršinska ili malopovršinska oplodna ili sličnaobnova sa kraćim razdobljem podmlađivanja,skupinasta / grupimična obnova sa dužim razdobljempodmlađivanja), odvojeno za visoke i izdanačke šume,prikazan p ogodinama, na nivou GJ (za državne iprivatne šume)

Sastojinske inventure šumaProgrami gazdovanja šumamaIzvođački projektiZapisnici o prijemu radova

8

1.2.8. Poboljšanje otpornosti mlađih razvojnih fazasastojina (mladika, guštika i letvenjaka), u visokim iizdanačkim šumama, sprovođenjem mjera njegešuma (negativna i pozitivne selekcije)

1.2.8.1. Procenat kvalitetno podignutih mladihrazvojnih faza sastojina, u odnosu na cijelokupnupovršinu, posebno za visoke i izdanačke šume, nanivou GJ (za državne i privatne šume)1.2.8.2. Obim izvršenih pojedinih mjera njege, posebnoza visoke i izdanačke šume, prikazan po godinama, nanivou GJ (za državne i privatne šume)

Sastojinske inventure šumaProgrami gazdovanja šumamaIzvođački projektiZapisnici o prijemu radova1.2.9. Poboljšanje otpornosti srednjedobnihsastojina (od stadijuma letvenjaka pa dalje) visokogporijekla, u sastojinama koje imaju odgovarajućiuzgojni potencijal, primjenom mjera visokeselektivne prorede odnosno pozitivne selekcije,kako bi se postiglo optimalniji ekološki i ekonomskiefekat

1.2.9.1. Udio kvalitetnih i stabilnih srednjedobnihvisokih sastojina u otvorenim privrednim šumama, uodnosu na cijelu površinu te razvojne faze, na nivou GJ(za državne i privatne šume)1.2.9.2. Obim izvršenih proreda u tim sastojinama,prikazan po godinama, na nivou GJ (za državne iprivatne šume)1.2.9.3. Sprovedeni obim pozitivne selekcije (koddoznake), prikazan po godinama, na nivou GJ (zadržavne i privatne šume)

Nacionalna inventura šumaSastojinske inventure šumaProgrami gazdovanja šumamaIzvođački projektiKnjiga doznakeZapisnici komisija o pregledudoznakeZapisnici o prijemu sječišta1.2.10. Poboljšanje kvaliteta i otpornostisrednjedobnih sastojina izdanačkog porijeklaprevođenjem tih šuma u visoke

1.2.10.1. Udio kvalitetnih srednjedobnih izdanačkihsastojina u otvorenim privrednim šumama, u odnosuna cijelu površinu tih sastojina, na nivou GJ (za državnei privatne šume)1.2.10.2. Obim izvršenih proreda u tim sastojinama,prikazan po godinama, na nivou GJ (za državne iprivatne šume)

Nacionalna inventura šumaSastojinske inventure šumaProgrami gazdovanja šumamaProjekti konverzije šumaKnjiga doznakeZapisnici o prijemu sječišta1.2.11. Održavanje optimalne mješovitosti ipovećanje mješovitosti jednoličnih šuma svihuzrasta, uzgojnih oblika i razvojnih faza, krozšumskouzgojne mjere i tehnike, naročito u korist

1.2.11.1. Površinski udio pojedinih tipova mješovitostisastojina (čiste, sa 2 - 3, sa 4 - 5, sa 6 -10 vrsta), uodnosu na prethodni planski period, prikazan zakategorije šuma po:a) namjeni;Nacionalna inventura šumaPlan razvoja šuma i programigazdovanja šumama

9

plemenitih i ostalih rijetkih vrsta drveća b) porijeklu;c) glavnim tipovima šuma i uzgojnim oblicimasastojina;d) razvojnim fazama sastojina.1.2.11.2. Zapreminski udio pojedinih vrsta drveća (svihmogućih, za koje postoje uređajni podaci), u odnosu naprethodni planski period, prikazan za kategorije šumapo: a) namjeni;b) porijeklu;c) glavnim tipovima i uzgojnim oblicimasastojina;d) razvojnim fazama sastojina.1.2.12. Smanjenje obima devastiranih /degradiranih visokih i izdanačkih šuma zbognjihovog neplanskog korišćenja,

1.2.12.1. Obim i promjene ukupne površinedevastiranih / degradiranih šuma po (a) porijeklušuma i (b) vrsti degradacije, u odnosu na prethodniuređajni period, na nivou GJ (za državne i privatnešume)1.2.12.2. Broj i obim sprovedenih projekatarekonstrukcije tih šuma u odnosu na svu devastiranu /degradiranu površinu, prikazan po godinama, na nivouGJ (za državne i privatne šume)1.2.12.3. Obim sprovedenih mjera rekonstrukcije šumaprikazan po (a) porijeklu šuma i (b) vrstamarekonstrukcije (prirodna, vještačka) i po godinama, nanivou GJ (za državne i privatne šume)

Nacionalna inventura šumaSastojinske inventure šumaPlan razvoja šuma i programigazdovanja šumamaProjekti rekonstrukcijedevastiranih / degradiranih šumaZapisnici o prijemu radova

1.2.13. Očuvanje i unaprjeđivanje potencijalapojedinih vrsta drveća i grupa drveća van šumeradi njegovih ekoloških i socijalnih funkcija,naročito usmjeravanjem prirodnih procesa i, ako jepotrebno, dodatnim uzgojnim mjerama

1.2.13.1. Obim i promjene (po površini i/ili zapremini)stanja drveća van šume, u odnosu na prethodniuređajni period, na nivou GJ (za državna i privatnazemljišta)1.2.13.2. Obim tih uzgojnih mjera po godinama, naInventure drveća van šumaGodišnji izvještaji UŠ o sječama (zapotrebe MONSTAT-a)

10

nivou GJ (za državna i privatna zemljišta)1.2.14. Povećanje stope realizacije planiranihaktivnosti, mjera i radova na unaprjeđenjuproizvodnog potencijala šuma, uključujući obavezevlasnika i korisnika šuma za izvršenje radova nauzgoju šuma (veza sa 1.1.2., 1.2.4., 1.2.6., 1.2.7.,1.2.8., 1.2.9. i 1.2.10.) u obimu koji je srazmjeranobimu sječa, u zavisnosti od tipova šuma, odnosnovrsta i razvojnih faza sastojina, u skladu saposebnim kriterijumima*

1.2.14.1. Procenat realizacije aktivnosti / mjera uukupno (u fizičkom i finansijskom smislu), u odnosu naplanirani odnosno realizovani, prikazan po godinama,na nivou GJ (za državne i privatne šume)Izvještaji o 10-godišnjih i godišnjihprograma gazdovanja šumamaIzvođački projektiRješenja za sječu

Posebni kriterijumi za srazmjernost radova na uzgoju šuma u odnosu na obim sječa, u zavisnosti od tipova šuma, odnosno vrsta i razvojnih fazasastojina, u skladu sa Zakonom o šumama, su sljedeći:a) Vršenje sadnje i, ako je potrebno, popunjavanja zasada, kao i same njege zasada, u obimu od najmanje 75% (nepodmlađene) površine, nastale nakonplanske čiste sječe šume (zbog obnove, rekonstrukcije ili konverzije);b) Vršenje njege prirodnog mladika ili guštika, „oslobođenog“ nakon završne sječe šume (zbog obnove, rekonstrukcije ili konverzije), u obimu odnajmanje 75% te (podmlađene) površine;c) Vršenje njege prirodnog mladika i guštika, uključujući šumsku kulturu tog uzrasta, u okviru jednodobnih i velikopovršinsko raznodobnih sastojina,odvojenih od zrelih sastojina u kojima se vrše sječe obnove, u obimu od najmanje 75% površine tih sječa;d) Vršenje njege razvojnih faza prirodnog mladika i guštika, uključujući šumsku kulturu tog uzrasta, koje su pomješane sa odraslim i zrelim fazama uu okviru grupimično raznodobnih i grupimično prebirnih sastojina, u kojima se vrše sječe, u obimu od najmanje 75% površine tih mladih razvojnihfaza odnosno jezgara podmlađivanja;e) Vršenje nekomercijalnih uzgojnih sječa u visokim šumama, u obimu od najmanje 25% površine komercijalnih sječa u tim šumama; ako površinasastojina za sprovođenje nekomercijalne uzgojne sječe u visokim šumama nema, odnosno nema dovoljno, vršenje uzgojnih sječa odnosno njihovogpreostalog obima (do tih 25%) u izdanačkim šumama;f) Vršenje nekomercijalnih uzgojnih sječa u izdanačkim šumama, ako su predmet gazdovanja samo te šume, u obimu od najmanje 25% drvne masekomercijalnih sječa izdanačkih šuma kao ig) Vršenje pošumljavanja goleti, ako je to primjenjivo, u obimu od najmanje 3% površine komercijalnih sječa.

11

1.2.15. Jačanje savjetodavne podrške vlasnicimašuma i izvođačima radova, naročito prilikom izradeizvođačkog projekta, doznake i praćenja vršenjaradova, u cilju osposobljavanja što većeg brojavlasnika šuma i izvođača radova za pravilno vršenjetih radova

1.2.15.1. Broj vlasnika privatnih šuma i izvođačaradova koji su preko stručnih kurseva osposobljeni završenje radova u šumarstvu, prikazan po godinama, nalokalnom nivou UŠ1.2.15.3. Broj i udio vlasnika šuma i izvođača radovakoji su uredno izvršili radove na uzgoju, prikazan pogodinama, na lokalnom nivou UŠ

Godišnji programi i izvještaji oradu UŠ i NPUpitnik za vlasnike šumaUpitnik za izvođače radovaPotvrde o osposobljenostiPod-kriterijum 1.3: Jačanje doprinosa šumskih resurasa globalnoj ravnoteži ugljenika i ublažavanju klimatskih promjena,unaprjeđenjem proizvodnog potencijala šumskih resurasa i proizvodnje drvne mase / biomase šuma za energetske svrhePod-pod-kriterijum Indikator Izvor verifikacije

1.3.1. Povećanje količine uskladištenog ugljenika iapsorpsijskog kapaciteta šuma u šumskimpodručjima i sastojinama, kroz povećanjepovršinskog obima i poboljšanje kvaliteta šumskogpokrivača (veza sa 1.1.1. – 1.1.2.), a naročito krozpovečanje drvne zalihe i poboljšanje horizontalne ivertikalne strukture šuma (veza sa 1.2.1. – 1.2.5.)

1.3.1.1. Ukupna količina uskladištenog ukljenika ipromjene u odnosu na prethodni uređajni period, nanivou ŠP/ GJ, prikazana po:a) površinskoj strukturi (šuma, šumsko zemljište,goleti / drveće van šume);b) porijeklu šuma,c) glavnim tipovima šuma i uzgojnim oblicimasastojina;d) grupama vrsta drveća.

Nacionalna inventura šumaPlan razvoja šuma i programigazdovanja šumamaProračuni količine šumskogugljenika na osnovu CDMmetodologijeIzvještaji o ispunjavanju obavezaprema Kyoto protokolu1.3.2. Uspostavljanje planskih i informacionihuslova za intenziviranje proizvodnje kao i stvarnopovećanje proizvodnje drveta lošijeg kvaliteta idrvne biomase u šumama (veza sa 3.3.2. i 3.3.3.), naračun povećanog obima uzgojnih sječa u visokim iizdanačkim šumama, rekonstrukcije degradiranihšuma i sanitarnih sječa (veza sa 1.1.2., 1.2.9., 1.2.10.i 1.2.12.), kao i smanjenja drvnog ostatka u šumama(veza sa 3.3.2.), uz intenziviranje savjetodavnih

1.3.2.1.Napravljena procjena raspoložjivostipotencijala i ponude proizvoda od šumske biomase, nalokalnom nivou1.3.2.2. Uspostavljenost baze podataka za biomasu, nalokalnom nivou UŠ1.3.2.3. Obim proizvodnje i plasmana celuloznog iogrevnog drveta i drvne biomase u šumamapredstavljene po godinama, na nivou ŠP/GJ (državne i

Posebne studijeIzvođački projektiIzvjšeštaji komisija o prijemusječištaGodišnji izvještaji UŠ i NPGodišnji statistički izvještaji(MONSTAT)

12

aktivnosti i u tim oblastima za vlasnike šuma iizvođače šumskih radova i prioritetnousmjeravanje budžetskih sredstava odnosnopodsticaja za te namjene

privatne šume)1.3.2.4. Količina drvnog ostatka u šumama nakon sječeza četinare i lišćare, po godinama, na nivou GJ (državnei privatne šume)1.3.2.5. Vrste i obim sprovedenih savjetodavnihaktivnosti, vezanih za te svrhe, po godinama, nalokalnom nivou UŠ1.3.2.6. Broj vlasnika šuma i izvođača radova koji suedukovani u te svrhe, po godinama, na lokalnom nivouUŠ1.3.2.7. Obim i udio budđetskih odnosno podsticajnihsredstava u odnosu na sva podsticajna sredstvanamjenjena šumama , usmjeren u te svrhe, pogodinama, na lokalnom nivou UŠ1.3.3. Uspostavljanje i razvoj prerede celuloznog iostalog (lošijeg, sitnijeg) drveta i drvne biomase izšuma, kao i drvnog ostatka iz prerade oblovine, unove proizvode od biomase sa dodatnomvrijednošću (ćumur, sječka, briketi i peleti), nalokalnom nivou

1.3.3.1. Obim proizvodnje celuloznog drveta, ćumura,sječke, briketa i peleta, po godinama, na lokalnomnivou1.3.4. Intenziviranje saradnje sa svimzainteresovanim subjektima u lancu proizvodnje ikoriščenja drvne mase / biomase u cilju promocijekorišćenja svih oblika drvne mase / biomase uenergetske svrhe, zalaganje za uspostavljanjetržišta proizvoda od biomase, kao i stvarnopovećanje obima korišćenja drvne mase / biomaseu te svrhe

1.3.4.1. Obim aktivnosti (lokalnih jedinica UŠ) sazainteresovanim kupcima celuloznog drveta i drvnebiomase i (potencijalnim) korisnicima proizvoda izdrvne biomase u zemlji i inostranstvu1.3.4.2. Broj zainteresovanih preduzetnika zaizgradnju prerađivačkih kapaciteta za preraduceluloznog drveta i drvne biomase, kao i brojzainteresovanih korisnika proizvoda iz biomase,prikazan po potencijalnom obimu biomase, nalokalnom nivou UŠ

Godišnji izvještaji UŠ i ostalihinstitucija koji su vezani zakorišćenje biomaseProgrami i projekti korišćenjašumske biomase u energetskesvrheProgrami energetske efikasnosti

13

1.3.4.3. Broj institucija, programa, projekata u lancuprerade, tržišta i korišćenja drvne mase / biomase uenergetske svrhe, na lokalnom nivou1.3.4.4. Obim trgovine tim proizvodima od biomase nalokalnom nivou1.3.4.5. Obim upotrebe drvne mase u energetske svrhepo vrstama proizvoda (celulozno i ostalo nekvalitetnodrvo, ogrevno drvo, drvni ostatak iz šume, drvniostatak iz prerade, čumur, sječka, briketi i peleti), pogodinama, na lokalnom nivou1.3.4.6. Udio energije koja je proizvedena iz drveta uukupnoj potrošnji energije, po godinama, na lokalnomnivou

Ankete prerađivača i korisnika(proizvoda iz) biomaseRegistar djelatnosti institucija ipreduzećaGodišnji statistički izvještaji(MONSTAT-a)

Pod-kriterijum 1.4: Održavanje i unaprjeđenje šumskih resursa i njihovog doprinosa globalnom kruženju ugljenikaobezbjeđivanjem opštih institucionalnih i ekonomskih uslova u skladu sa propisima i programima


1.4.1. Vršenje opštih upravnih, planskih i ostalihstručnih i tehničkih poslova, vezanih za navedenesvrhe

1.4.1.1. Obim navedenih poslova UŠ po vrstamaposlova i godinama, na lokalnom nivou UŠ Godišnji programi i izvještaji oradu UŠ i NP1.4.2. Obezbjeđivanje neophodnih budžetskihsredstava za sprovođenje aktivnosti, mjera i radovana unaprjeđenju šumskih resursa i održivomkorišćenju šuma za potrebe proizvodnje biomasekao i usmjeravanje podsticajnih sredstavakorisnicima za te svrhe

1.4.2.1. Obim raspoloživih i iskorišćenih budžetskihodnosno podsticajnih sredstava po vrstama aktivnostii mjera za navedene svrhe, po godinama, na lokalnomnivou UŠGodišnji program upotrebesredstava Uprave za šume iizvještaj o njegovoj realizaciji

1.4.3. Obezbjeđivanje neophodnog broja iosposobljenosti stučnog kadra za obavljanje

1.4.3.1. Broj kadrovski osposobljenih ljudi,angažovanih na navedenim poslovima, predstavljen po Sistemizacija UŠ i NP i njenausklađenost sa potrebama

14

poslova vezanih za navedene svrhe stepenu stručne osposobljenosti i periodiciangažovanja, na lokalnom nivou UŠ (za državne iprivatne šume)1.4.3.2. Obim aktivnosti na izgradnji i unaprjeđivanjustručnih kadrova, prikazan po aktivnostima iperiodici, na lokalnom nivou UŠ1.4.4. Obezbjeđivanje učešća svih zainteresovanihstrana, u izradi i implementaciji planskihdokumenata u šumarstvu na lokalnom nivou

1.4.4.1. Broj institucija i pojedinaca na lokalnom nivouUŠ, nivou koji su učestvovali u izradi:a) plana razvoja šuma,b) programa gazdovanja šumama1.4.4.2. Broj institucija i pojedinaca na lokalnom nivouUŠ, koje su učestvovale u praćenju implementacije:a) plana razvoja šuma,b) programa gazdovanja šumama.

Izvještaji UŠIzvještaji sa Javnih rasprava

15

Kriterijum 2: Održavanje zdravja i vitalnosti šumskog ekosistema

Pod-kriterijum 2.1: Održavanje zdravlja, biološke stabilnosti, vitalnosti i otpornosti ekosistema šuma primjenom prirodibliskog načina gazdovanja šumama, u kojem su integrisane kako mjere uzgoja tako i mjere preventivne zaštite šuma


2.1.1. Uvažavanje mehanizama, prirodi bliskognačina gazdovanja šumama (kao što su održavanjeprirodne strukture; prirodno podmlađivanje isukcesije, staništu prilagođene vrste drveća;optimalna mješovitost sastojina i šumskih kultura;prirodna selekcija i uzgojno - zaštitna ulogapokrova starih stabala; pozitivne biološke osobinestabala budućnosti; vitalnost zrelih stabala,naročito u konteksu klimatskih promjena izagađenja vazduha) u planiranju i praksigazdovanja šumama uključujući sprovođenjeodređenih preventivnih mjera zaštite, integrisanihu sistem redovnog gazdovanja šumama

2.1.1.1. Udio šuma, u kojima se u praksi gazdovanjašumama uvažava prirodne mehanizme i procese , nanivou GJ (za državne i privatne šume)2.1.1.2. Obim sanitarnih sječa u okviru redovnihplanskih sječa, prikazan po godinama, na nivou GJ (zadržavne i privatne šume)Sastojinske inventureKnjige doznakeZapisnici komisija o pregledudoznakeZapisnici komisija o prijemuizvršenih radova / sječištaGodišnji program monitoringaIzvještaji UŠ, NP i Šumarskeinspekcije

2.1.2. Praćenje zdravstvenog stanja i oštećenjašuma, naročito zbog uticaja biljnih bolesti ištetočina, klimatskih promjena, zagađenja vazduha,šumarskih djelatnosti i pašarenja, uključujućiuspostavljanje decentralizovanig baza podataka, nalokalnom nivou, u skladu sa propisima.

2.1.2.1. Monitoring sproveden na nivou ŠP/GJ (zadržavne i privatne šume)2.1.2.2. Stanje i promjene šuma, u odnosu na prethodniplanski period, na nivou ŠP/GJ (za državne i privatnešume) sa aspekta oštećenosti:a) praćenje vizuelnih promjena kruna stabala(defolijacija);b) mehanička oštećenja stabala ;c) stanje podmlatka zbog uticaja stoke i divljači.

Izvještaji UŠ, Šumarske inspekcije iNPGodišnji program monitoringaTekući izvještaji o pojavama štetnihuticaja2.1.3. Uspostavljanje propsnog šumskog reda i 2.1.3.1. Prostor u sječištu (odsjek / parcela) na kojima Izvještaji UŠ, Šumarske inspekcije i

16

kontrole sječišta i šuma, u skladu sa savremenijimshvatanjem šumskog reda i ekološke uloge drvnihostataka odnosno mrtve dendromase u šumi (vezasa 4.1.4.)

je propisno izvršen šumski red, prikazan po godinama,na nivou GJ (za državne i privatne šume)2.1.3.3. Prostor u sječištu (odsjek / parcela) saneokoranim drvnim sortimentima poslije završenesječe, na nivou GJ (za državne i privatne šume)2.1.3.4. Prostor u sječištu (odsjek/ parcela) sa planskiostavljenim drvnim ostatkom (kvrgavih ili trulihstabala) drveta, prikazan po godinama, na nivou GJ (zadržavne i privatne šume)

NPGodišnji program monitoringaZapisnik o tehničkom prijemuizvršenih radova nakon sječe

2.1.4. Povećanje stope i kvaliteta realizacije svihplaniranih i potrebnih aktivnosti, mjera i radova nasvim vidovima zaštite, očuvanja i sanacije šuma

2.1.4.1. Procenat realizacije pojedinih aktivnosti /mjera i ukupno (prikazano u fizičkom i finansijskompokazateljima), u odnosu na planirani / potrebni obim,prikazan po godinama, na nivou ŠP/GJ (za državne iprivatne šume)Izvještaji o realizaciji 10-godišnjih igodišnjih programa gazdovanjašumama (planova zaštite)Godišnji program monitoringa

Pod-kriterijum 2.2: Održavanje zdravlja, biološke stabilnosti i otpornosti šuma primjenom posebnih mjera zaštitešuma,putem primjene preventivnih mjera zaštite, suzbijanja bolesti i štetočina, kao i sanacije oštećenih šuma na način i uobimu koji je u skladu sa propisima, planovima i posebnim tehničkim standardimaPod-pod-kriterijum Indikator Izvor verifikacije

2.2.1. Sprovođenje preventivnih aktivnosti i mjerazaštite šuma od bolesti i štetočina, sprovođenjemjera prevencije i monitoringa, kao i primjenamjera neposredne zaštite od pojave bolesti ištetočina

2.2.1.1. Obim konstatovanih potencijalnih žarištapojave bolesti i šumskih štetočina po pojedinimvrstama, prikazan po godinama, na nivou GJ (zadržavne i privatne šume)2.2.1.2. Obim izvršenih preventivnih mjera (npr.postavljanja lovnih stabala i/ili feromona zapotkornjake) i neposrednih mjera na suzbijanju bolestii štetoćina (po vrstama mjera), prikazan po godinama,na nivou GJ

Godišnji izvještaji UŠ, Šumarskeinspekcije i NPTekući izvještaji o pojavama štetnihuticajaGodišnji program monitoringa

17

2.2.2. Sprovođenje preventivnih aktivnosti i mjerazaštite šuma od požara (izrada karata stepenaugroženosti od požara po pojedinim staništima idonošenja plana zaštite šuma od požara, izrada iodržavanje protivpožarnih pruga i prosjeka,organizovanje službe osmatranja i javljanja u tokupožarne sezone, edukacija i unaprjeđivanjesaradnje sa vlasnicima šuma, lokalnimstanovništvom i nadležnim institucijama, zabraneloženja otvorene vatre i dr.) i obezbjeđivanjepodrške sprečavanju širenja odnosno suzbijanjunastalih požara

2.2.2.1. Broj u ranoj fazi otkrivenih (od strane UŠ) isuzbijenih šumskih požara, prikazan po godinama, nanivou ŠP/GJ2.2.2.2. Broj i obim šumskih požara u odnosu prikazanpo godinama, na nivou ŠP/GJ2.2.2.3. Obim izvršenih preventivnih aktivnosti (odstrane UŠ) i mjera na zaštiti od požara (po vrstamamjera), prikazan po godinama, na nivou ŠP/GJ2.2.2.4. Broj zainteresovanih strana i lica koje suučestvovale u sprečavanju širenja požara, prikazan pogodinama, na lokalnom nivou2.2.2.5. Preduzete mjere i aktivnosti na edukacijiprotivpožarne zaštite2.2.2.6. Ostvarena saradnja sa Institucijama i medijimau toku požarne sezone u cilju efikasnije protivpožarnezaštite

Karta požarne ugroženosti šumaPlan zaštite šuma od požaraGodišnji programi gazdovanjašumamaProgram rada UŠ i NPGodišnji program monitoringaIzvještaji UŠ, NP, Šumarskeinspekcije i vatrogasnih jedinica

2.2.3. Sprovođenje preventivnih aktivnosti(uključujući uspostavljanje i održavanje tzv.dežurnog zelenog telefona i saradnju sa nadležniminstitucijama ) na sprečavanju bespravnih sječa idrugih bespravnih aktivnosti u šumama, vršenjekontinuiranog nadzora šuma, sprječavanje,praćenje i vrednovanje aktivnosti, u skladu saposebnim akcionim planom

2.2.3.1. Obim (po površini i zapremini) bespravnihsječa u šumama iskazan po vrstama sječa (čista sječa,sječa velikog obima, ostale bespravne sječe) u odnosuna planirane sječe, prikazan po godinama, na nivou GJ,odelenja, parcele (za državne i privatne šume)2.2.3.2. Broj i obim uzurpacija šuma i šumskogzemljišta, prikazan po godinama, na nivou GJ.2.2.3.3. Broj zainteresovanih strana koje suučestvovale u prijavljivanju bespravnih sječa, prikazanpo mjesecima i godinama, na lokalnom nivou UŠ

Karta ugroženosti šuma odbespravnih sječaAkcioni plan za suzbijanjebespravnih sječa i izvještaji onjegovoj realizacijiProgram rada UŠ, NP i ŠumarskeinspekcijeNacionalna inventura šumaInventure bespravnih sječaIzvještaji UŠ, NP i Šumarskeinspekcije2.2.4. Sprovođenje sanitarnih sječa u oštećenim 2.2.4.1. Obim i intenzitet sanitarnih sječa (po Godišnji programi gazdovanja

18

sastojinama (zbog nepovoljnih uticaja klimatskihpromjena, zagađenja vazduha, bolesti i štetočina,prirodnih nepogoda i dr.) u intenzitetu koji jeprilagođen negativnom stepenu uticaja kao ifiziološke otpornosti stabala; u slučaju oštećenostistabala zbog negativnog uticaja klimatskihpromjena i zagađenja vazduha, po pravilu samouklanjanjem stabala sa najvećim stepenomoštećenja

uzrocima) na drvnu zapreminu, prikazan u odnosu naplanirane sječe, prikazan po godinama, na nivou GJ,odelenja, odsjeka i parcele (za državne i privatnešume)2.2.4.2. Udio doznačenih stabala za sanitarnu sječuzbog uticaja klimatskih promjena , zagađenja vazduha,prirodnih nepogoda, bolesti i štetočina, prikazanodvojeno za potpuno suva i oštećena stabala, prikazanpo godinama, na nivou GJ, odelenja, odsjeka parcele (zadržavne i privatne šume)

šumamaGodišnji izveštaji UŠ i NPGodišnji program monitoringaGodišnji izvještaj o sušenju šumaKnjiga doznake (za sanitarne sječe)2.2.5. Sprovođenje plana sanacije uklanjanjemoštećene drvne mase i unošenjem vrsta koje suprilagođene stanišnim uslovima

2.2.5.1. Obim plana i izvršenih mjera na sanaciji šuma,prikazan po vrstama oštećenja i vrstama mjera, uodnosu na ukupni obim oštećenih šuma, po godinama,na nivou GJ,odelenja , odsjeka , parcele (za državne iprivatne šume)Plan sanacije šuma njegovarealizacijaProgram rada UŠ i NPIzvještaj šumarske inspekcije

Pod-kriterijum 2.3: Održavanje zdravlja i biološke stabilnosti šuma u skladu sa zahtjevima očuvanja stabilnosti šumskogekosistema, propisima i tehničkim standardimaPod-pod-kriterijum Indikator Izvor verifikacije

2.3.1. Minimizovanje uticaja šumarskih djelatnostina šumski ekosistem (podmladak, zemljište,sastojinu, stanište, ostale biljne i životinjske vrste)upotrebom ekološki prihvatljivih tehnologija,tehničkih sredstava i načina vršenja radova nakorišćenju šuma i izgradnji šumske infrastrukture,u prostoru i vremenu prilagođenom, kako bi seispoštovali zahtjevi i potrebe ostalih, naročitougroženih biljnih i životinjskih vrsta,sprovođenjem savjetodavnih aktivnosti i vršenjanadzora kao i sprječavanjem aktivnosti koje

2.1.3.1. Udio sastojina (odsjeka / parcela) sa jakimuticajem šumarskih djelatnosti, prikazan po vrstamadjelatnosti i godinama, na nivou GJ (za državne iprivatne šume)2.1.3.2. Obim izgradnje šumskih infrastrukturnihobjekata koja je imala jak uticaj na šumski ekosistem,prikazan po godinama, na nivou GJ (za državne iprivatne šume)

Izvođački projekti / projektiizgradnje šumske infrastruktureZapisnici o tehničkom prijemuizvršenih radova i izgradnješumske infrastruktureIzvještaji UŠ, Šumarske inspekcije iEkološke inspekcije

19

ugrožavaju šumski ekosistem

2.3.2. Minimizovanje negativnog uticaja pašarenja idivljači na ekosistem šuma (podmladak, sastojinu iostale biljne vrste) (veza sa 3.4.2.), primjenomodgovarajućih preventivnih mjera zaštite(podmlatka i stabala), praćenjem oštećenostipodmlatka i stabala, nadzorom pašarenja isprječavanjem vršenja tih aktivnosti akougrožavaju šumski ekosistem

2.3.2.1. Obim izvršenih preventivnih mjera zaštitešumskog podmladka i stabala, prikazan po godinama,na nivou ŠP/GJ (za državne i privatne šume)2.3.2.2. Obim i udio površina šuma sa jakim uticajempašarenja i divljači, u odnosu na prethodni uređajniperiod, na nivou ŠP/GJ (za državne i privatne šume)Plan razvoja šuma i programigazdovanja šumaGodišnji programi gazdovanjašumaIzvještaji UŠ, NP, Šumarskeinspekcije i Ekološke inspekcije

2.3.3. Obezbjeđivanje upotrebe ekološkiprihvatljivih (međunarodnih konvencijamadozvoljenih) hemijskih sredstava u šumama zasuzbijanje bolesti i štetočina, zaštitu izbojaka odstoke i divljači i suzbijanje požara), praćenje tihaktivnosti i sprječavanje upotrebe nedozvoljenihsredstava

2.3.3.1. Vrsta, namjena i obim upotrijebljenihhemijskih sredstava u šumi, prikazan po godinama, nanivou ŠP/GJ Programi gazdovanja šumamaPlan suzbijanja boljesti i štetoćinaIzvještaji UŠ, Šumarske inspekcije iEkološke inspekcije2.3.4. Inventarisanje bespravnih odlagališta otpadau šumama, praćenje i usmjeravanje uklanjanjabespravno odloženog otpada (kao obaveze vlasnikai korisnika), uspostavljanje mjesta za propisnoodlaganje sitnog otpada u šumama (za potrebeposjetioca) i sprječavanje daljeg bespravnogodlaganja otpada u šumama

2.3.4.1. Broj i obim nelegalnih odlagališta otpada ušumama (odvojeno na krupni i sitni), na nivou ŠP/GJ2.3.4.2. Obim uklonjenog otpada iz šume, prikazan pogodinama, na nivou ŠP/GJ (za državne i privatnešume)2.3.4.3. Broj obezbijeđenih propisnih odlagališta ušumi namijenjenog za potrebe posjetioca, na nivouŠP/GJ (za državne i privatne šume)2.3.4.4. Broj identifikovanih pokušaja nelegalnogodlaganja otpada u šumi, prikazan po godinama, nanivou GJ

Kartografska evidencija formiranihodlagališta otpada u šumiGodišnji program monitoringaProgram rada UŠ i NPIzvještaji UŠ, NP, Šumarskeinspekcije i Ekološke inspekcije

20

Pod-kriterijum 2.4: Održavanje zdravlja i vitalnosti šumskog ekosistema


2.4.1. Vršenje stručnih, obrazovnih, savjetodavnihi propagandnih aktivnosti, vezanih za zaštitu iočuvanje šuma

2.4.1.1. Broj i obim aktivnosti UŠ po vrstama ikorisnicima usluga, prikazan po godinama, nalokalnom nivou UŠ2.4.1.2. Broj vlasnika privatnih šuma i izvođača radovakoji su preko stručnih kurseva osposobljeni za zaštitušuma, po vrstama zaštite, prikazan po godinama, nalokalnom nivou UŠGodišnji program monitoringaGodišnji programi i izvještaji oradu UŠ i NPPlanovi sanacije šuma i izvještaji onjihovoj realizacijiGodišnji program za šumarstvo iizvještaj o njegovoj realizacijiSistemizacija UŠ i NP i njenapopunjenost

2.4.2. Obezbjeđivanje neophodnih budžetskihsredstava za potrebne aktivnosti i mjere na zaštiti iočuvanje šuma

2.4.2.1. Obim opredijeljenih i iskorišćenih budžetskih(za državne šume) odnosno podsticajnih sredstava (zaprivatne šume), po vrstama aktivnosti i mjera za tesvrhe, prikazan po godinama, na lokalnom nivou UŠ2.4.3. Obezbjeđivanje osposobljavanje neophodnogbroja stučnog kadra za obavljanje poslova na zaštitii očuvanju šuma

2.4.3.1. Broj angažovanih kadrova (za državne iprivatne šume) po stručnoj spremi, prikazan pogodinama, na lokalnom nivou UŠ2.4.3.2. Vrsta i obim aktivnosti na izgradnji iunaprjeđivanju kadrovskih kapaciteta, prikazan pogodinama, na lokalnom nivou UŠ

21

Kriterijum 3: Održavanje i unaprjeđenje proizvodnih funkcija šuma (drvni i nedrvni proizvodi iz šume)

Pod-kriterijum 3.1: Unaprjeđenje korišćenja drvnih proizvoda iz šume poboljšanjem otvorenosti šuma u skladu ekološkimstandardima, tehnološkim i ekonomskim mogućnostima, propisima, programima i posebnim tehničkim standardima


3.1.1 Povećanje otvorenosti šuma izgradnjomšumske infrastrukture za potrebe gazdovanjašuma i određene javne svrhe u skladu sa zakonom,u što optimalnijem obimu i kvalitetu (manji nagibi,veći radijusi krivina, utvrđena podloga i propisnaizgrađenost putnog tijela, uključujućiodvodnjavanje, stabilizaciju padina i nagiba),upotrebom tehnologija i tehničkih sredstava zaizgradnju, koje minimizuju uticaj na šumskiekosistem, kako bi se obezbijedio racionalanpristup transportu proizvoda iz šuma

3.1.1.1. Otvorenost šuma šumskim putevima (m/ha), uodnosu na prethodni planski period, na nivou GJ(državne i privatne šume)3.1.1.2. Dužina i promjene prosječne transportnedistance i prosječnih troškova transporta drveta (pom3), u odnosu na prethodni planski period, na nivou GJ(državne i privatne šume)3.1.1.3. Obim novoizgrađene i rekonstruisane šumskeinfrastrukture, , prikazan po porijeklu šuma i pogodinama, na nivou GJ (državne i privatne šume)

Planovi razvoja šuma i programigazdovanja šumamaProjekti izgradnje šumskih putevaGodišnji izvještaji UŠ i NPIzvještaji komisija o nadzoru /prijemu izgradnje i održavanjaputeva3.1.2. Povećanje otvorenosti šuma izgradnjomšumskih vlaka za potrebe gazdovanja šumama,uključujući njihovu sanaciju, u što većem mogućemobimu i kvalitetu izvođenja, upotrebom tehnologijai tehničkih sredstava u izgradnji, koji minimizujuuticaj na šumski ekosistem, kako bi se obezbijediošto racionalan pristup kod transporta drvnihsortimenata iz šuma

3.1.2.1. Otvorenost šuma postojećim vlakama (m/ha),u odnosu na prethodni planski period, na nivou GJ(državne i privatne šume)3.1.2.2. Dužina i promjene prosječne distancaizvlačenja drvnih sortimenata i prosječnih troškovaizvlačenja (po m3), u odnosu na prethodni planskiperiod, na nivou GJ (državne i privatne šume)3.1.2.2. Obim izgradnje i sanacije šumskih vlakaprikazan po po porijeklu šuma i po godinama, na nivouGJ (državne i privatne šume)

Programi gazdovanja šumamaIzvođački projektiGodišnji izvještaji UŠ i NPIzvještaji komisija o nadzoru /prijemu izgradnje vlaka

3.1.3. Postepeno uvođenje novih tehničkih sredstvaza transport drvnih sortimenata, u skladu sa

3.1.3.1. Obim izvlačenja drvnih sortimenata tehničkimsredstava (starija/novija), na nivou GJ (državne i Posebne ankete / analize

22

ekološkim zahtjevima i unaprijeđenimmogućnostima savremeno izgrađenih odnosnorekonstruisanih šumkih puteva i vlaka

privatne šume)3.1.3.2. Obim prevoza drvnih sortimenata u odnosu nasavremenost tehničkih sredstava, na nivou GJStandardi

3.1.4. Povećanje obima i kvaliteta održavanjašumske infrastrukture za potrebe gazdovanjašumama i za određene javne svrhe, posebnošumskih puteva na način da su takvi putevi stalno ufunkciji

3.1.4.1. Obim održavanja šumskih puteva, u ovomokviru puteva od javnog karaktera, prikazan pogodinama, na nivou GJ (državne i privatne šume)3.1.3.2. Dužina šumskih puteva, koji su stalno ufunkciji, na nivou GJ (državni i privatni)Godišnji programi održavanjadržavnih šumskih putevaGodišnji izvještaji UŠ o izgradnjišumskih puteva

Pod-kriterijum 3.2: Unaprjeđenje korišćenja šuma povećanjem planiranog prinosa i diverzifikacijom njegove strukture, uzunaprjeđenje metodologije planiranja gazdovanja šumama, u skladu sa proizvodnim potencijalom, uzgojnim potrebamašuma i potrebama tržišta, propisima, programima i posebnim tehničkim standardima


3.2.1 Povećanje prinosa (etata) i diverzifikacijanjegove strukture, naročito na račun otvaranjašuma i intenzivnijih uzgojnih sječa u određenimtipovima odnosno vrstama visokih šuma, a naročitou izdanačkim šumama

3.2.1.1. Visina prinosa (etata) u odnosu na proizvodnipotencijal šuma i na prethodni planski period, na nivouGJ (za državne i privatne šume), prikazana po:a) Bonitetu staništab) vrsti zemljišta (šuma, šumsko zemljište, goleti/ drveće van šume);c) otvorenosti šuma i šumskog zemljišta;d) namjeni šuma i šumskog zemljišta;e) porijeklu šuma;f) glavnim tipovima šuma i uzgojnim oblicimasastojina;g) glavnim vrstama drveća.3.2.1.2. Struktura prinosa (etata) po vrstama prinosa uodnosu na prethodno plansko razdoblje, na nivou GJ(za državne i privatne šume), prikazana po:a) otvorenosti šuma i šumskog zemljišta;

Programi gazdovanja šumama(godišnji i 10-godišnji)

23

b) namjeni šuma i šumskog zemljišta;c) porijeklu šuma;d) glavnim tipovima šuma i uzgojnim oblicimasastojina;e) glavnim vrstama drveća.3.2.2. Uvođenje fleksibilnosti u pogledu mogućegobima doznake drvne mase za sječu odnosnorealizacije sječa na nivou odsjeka ili parcele, uodnosu na (programom gazdovanja šumama)planirani obim, u cilju prilagođavanja visine sječerealnim potrebama i mogućnostima u konkretnimsastojinama, u dozvoljenom odstupanju od ± 20%od planiranog obima

3.2.2.1. Udio sječišta (po površini i drvnoj masi), nakojima se koristilo dozvoljena odstupanja u pogleduobima sječe, kao i obim tih (±) odstupanja, na nivou GJ(za državne i privatne šume)Izvođački projektiUgovori sa korisnicima šumaKnjiga doznakeIzvještaji komisije za pregleddoznake

3.2.3. Korišćenje raspoloživog etata u okviruplaniranog prinosa (veza sa 3.2.1.), primjenomunaprijeđenih sistema gazdovanja šumama (veza sa1.2.3. – 1.2.10.) i doznake stabala za sječu nanačelima uzgoja / njege šuma, koja - uzunaprijeđivanje kvaliteta sastojina - omogućavaizradu kvalitetnijih sortimenata

3.2.3.1. Količina (bruto) doznačene drvne mase uodnosu na prethodni planski period, na nivou GJ (zadržavne i privatne šume), prikazana po:a) vrsti zemljišta (šuma, šumsko zemljište, goleti/ drveće van šume);b) otvorenosti šuma i šumskog zemljišta;c) namjeni šuma i šumskog zemljišta;d) porijeklu šuma;e) glavnim tipovima šuma i uzgojnim oblicimasastojina;f) glavnim vrstama drveća.3.2.3.2. Struktura (bruto) doznačene drvne mase podebljinskim razredima na nivou GJ (za državne iprivatne šume), prikazana po:a) otvorenosti šuma i šumskog zemljišta;b) namjeni šuma i šumskog zemljišta;c) porijeklu šuma;d) glavnim tipovima šuma i uzgojnim oblicimasastojina;

Knjiga doznake i izvještaji opregledima doznakeGodišnji izvještaji UŠ i NP

24

e) grupama vrsta drveća.3.2.3.3. Udio sječišta (po površini i zapremini), nakojima je doznaka izvršena na savremenim prinicpimauzgoja/njege, prikazan po godinama, na nivou GJ (zadržavne i privatne šume)3.2.3.4. Udio doznačene drvne mase sa navedenimrazlozima za sječu (uzgojni, sanitarni i dr.) naodređenom uzorku sječišta, prikazan po godinama, nanivou GJ (za državne i privatne šume)Pod-kriterijum 3.3: Unaprjeđenje korišćenja šuma uz poboljšanje tehnologije, kvaliteta i efikasnosti izvođenja šumskihoperacija, kao i projektovanja, administrativnih procedura i uvođenje automatskog praćenja porijekla sortimenata, uskladu sa ekološkim zahtjevima, ekonomskim mogućnostima i potrebama tržišta, propisima, programima i posebnimtehničkim standardima,


3.3.1. Realizacije sječa u odnosu na planirani obim(u onim šumama gdje se nedovoljno koriste uodnosu na Plan ), naročito na račun otvaranja šumai intenziviranja sječa sa uzgojnim karakterom uizdanačkim i visokim šumama

3.3.1.1. Razmer (bruto) realizacije sječa i prinosa(etata) na nivou GJ (za državne i privatne šume),prikazan po:a) vrsti zemljišta (šuma, šumsko zemljište, goleti/ drveće van šume);b) otvorenosti šuma i šumskog zemljišta;c) namjeni šuma i šumskog zemljišta;d) porijeklu šuma;e) glavnim tipovima šuma i uzgojnim oblicimasastojina;f) glavnim vrstama drveća;g) godinama sječa.

Programi gazdovanja šumama iizvještaji o njihovoj realizaciji(godišnji i 10-godišnji)

3.3.2. Maksimalno korišćenje dozvoljenog obimasječa (veza sa 3.3.1.) i boljeg iskorištenja posječenog

3.3.2.1. Količina (neto) realizovane mase drvnihsortimenata, kao i drvne biomase, na nivou GJ (za Izvještaji o prijemu drvnih

25

drveta u šumi, naročito na račun drveta lošijegkvaliteta i sitnog drveta

državne i privatne šume), prikazana po:a) vrsti zemljišta (šuma, šumsko zemljište, goleti/ drveće van šume);b) otvorenosti šuma i šumskog zemljišta;c) namjeni šuma i šumskog zemljišta;d) porijeklu šuma;e) glavnim tipovima šuma i uzgojnim oblicimasastojina;f) glavnim vrstama drveća;g) godinama sječa.3.3.2.2. Razmer bruto (doznačene) i realizovane drvnemase, po godinama sječa, na nivou GJ (za državne iprivatne šume)

sortimenata i sječištaGodišnji izvještaji UŠ i NPGodišnji izvještaji MONSTAT-a

3.3.3. Poboljšanje kvalitetne strukture drvnihsortimenata, kao posljedica bolje doznake stabala(veza sa 3.2.5.) i sprovođenja optimalnijeg načinakrojenja drvnih sortimenata, kome se daje posebannaglasak kroz osposobljavanje kadrova na sječi iizradi drvnih sortimenata

3.3.3.1. Struktura (neto) drvne mase po vrstamadrvnih sortimenata, uključujući drvnu biomasu, nanivou GJ (za državne i privatne šume), prikazana po:a) vrsti zemljišta (šuma, šumsko zemljište, goleti/ drveće van šume);b) otvorenosti šuma i šumskog zemljišta;c) namjeni šuma i šumskog zemljišta;d) porijeklu šuma;e) glavnim tipovima šuma i uzgojnim oblicimasastojina;f) grupama vrsta drveća;g) godinama sječa.3.3.3.2. Udio sječišta (po površini i zapremini), nakojima se izvršilo optimalno krojenje drvnihsortimenata, prikazan po godinama sječa, na nivou GJ(za državne i privatne šume)

Izvještaji o pregledu / prijemudrvnih sortimenata i sječištaGodišnji izvještaji UŠ i NPGodišnji izvještaji MONSTAT-aZapreminske tablice

3.3.4. Postepeno uvođenje savremenijih tehnologijakorišćenja šuma, kao što su mehanizovana sječa iiznošenje drvnih sortimenata , žičano ili

3.3.4.1. Broj i površinski udio sječišta, na kojima seprimjenjuju postojeće i na kojima nove tehnologijekoriščenja šuma, prikazan po vrstama tehnologija i Izvođački projektiGodišnji izvještaji UŠ

26

kombinovano žičano-užetno izvlačenje drvnihsortimenata , u uslovima gdje je to tehnološkimoguće, ekonomski izvodljivo i ekološkiprihvatljivo, kao i unaprijeđeno korišćenjepostojećih tehnologija, uz očuvanje animalnetehnologije u uslovima u kojima je ona još uvijeknajprihvatljivija, posebno u privatnim šumama

godinama sječa, na nivou GJ (za državne i privatnešume),

3.3.5. Izrađivanje kvalitetnijih, sastojinskim itehnološkim uslovima prilagođenih izvođačkihprojekata, koji se zasnivaju na savremeniminformacionim osnovama, kao i normativima završenje šumskih operacija, kako bi se obezbjediloefektivno i racionalno korišćenje šuma

3.3.5.1. Broj i površinski udio informacionosavremenih projekata u odnosu na sve izvođačkeprojekte, na nivou GJ (za državne i privatne šume)3.3.5.2. Broj i površinski udio sječišta, na kojima seprimjenjuje normiranje proizvodnje drvnihsortimenata, kao i broj i udio sječišta, na kojima su fazekorišćenja izvršene efikasnije od normiranih, uzočuvano stanje sastojine i zemljišta, prikazan pogodinama, na nivou GJ (za državne i privatne šume)

Izvođački projektiGodišnji izvještaj UŠ i NPStandardi, Normativi

3.3.6. Obezbjeđivanje poštovanja izvršene doznakestabala za sječu po količini, vrstama drveća istrukturi, kao i kvalitetne realizacije sječe, izrade iizvlačenja stabala, uz prethodnoobilježavanjepravaca obaranja / izvlačenja stabala(prilikom doznake), odnosno kvalitetne realizacijeizvođačkih projekata

3.3.6.1. Broj i površinski udio sječišta, na kojima se vršiobilježavanje pravaca obaranja / izvlačenja, prikazanpo godinama, na nivou GJ (za državne i privatne šume)3.3.6.2. Udio sječišta (po površini i zapremini) nakojima se dosledno ispoštovalo doznaku, prikazan pogodinama sječa, na nivou GJ (za državne i privatnešume)3.3.6.3. Obim realizacije doznake, prikazan podebljinskoj strukturi i zapremini stabala, na nivou GJ(za državne i privatne šume)3.3.6.3. Udio sječišta (po površini i zapremini) sakvalitetnom / propisnom realizacijom tih radova,prikazan po godinama sječa, na nivou GJ (za državne iprivatne šume)

Rješenja za sječuIzvođački projektiKnjiga doznakeZapisnici o pregledima sječištaAnalize na određenom uzorkusječištaGodišnji izvještaji UŠ i NP

27

3.3.7. Uspostavljanje elektronske baze podataka iautomatizovanog registrovanja (bar kod) i praćenjasledljivosti doznačenih stabala i drvnih sortimenata

3.3.7.1. Obim doznačene drvne mase i izrade drvnihsortimenata (po vrstama), za koji su uspostavljeneelektronske baze podataka i obim, koji se automatskiregistruje i prati, na nivou UŠ (za državne i privatnešume)Godišnji izvještaji UŠ i NP

3.3.8. Fleksibilnije i efikasnije sprovođenjeadministrativno-tehničkih postupaka kod doznake,prijema, obilježavanja i praćenja drvnihsortimenata, naročito primjenom bar koda

3.3.8.1. Prosječno vrijeme potrebno za odobravanjesječe vlasnicima privatnih šuma, nakon proslijeđenogzahtjeva za sječu, kao i vrijeme potrebno za prijemdrvnih sortimenata i sječišta, po godinama, nalokalnom nivou UŠ3.3.8.2. Udio administrativno-tehničkih postupaka kodprijema i obilježavanja drvnih sortimenata, koji su sezavršili u samo jednom navratu, prikazan pogodinama, na lokalnom nivou UŠ

Godišnji izvještaji UŠUpitnik za vlasnike i korisnikešuma

3.3.9. Jačanje savjetodavne podrške vlasnicimašuma i izvođačima radova na korišćenju šuma,naročito prilikom izrade izvođačkog projekta,doznake, praćenja vršenja radova i prijema sječištau cilju osposobljavanja što većeg broja vlasnikašuma i izvođača radova za pravilno i bezbjednovršenje radova

3.3.9.1. Broj privatnih vlasnika šuma koji su nakonizdatog rješenja za sječu primili savjet revirnogšumara za korišćenje šuma, prikazan po godinama, nalokalnom nivou UŠ3.3.9.2. Broj vlasnika privatnih šuma i izvođača radovakoji su preko stručnih kurseva osposobljeni zapravilno i bezbjedno izvođenje šumskih operacija nakorišćenju šuma, prikazan po godinama, na lokalnomnivou UŠ3.3.9.3. Broj i udio vlasnika šuma i izvođača radova kojisu uredno izvršili šumske radove, prikazan pogodinama, na lokalnom nivou UŠ

Godišnji programi i izvještaji oradu UŠUpitnik za vlasnike šumaUpitnik za izvođače radovaPotvrde o osposobljenostiPrimijenjeni standardi

28

Pod-kriterijum 3.4: Obezbjeđivanje ekološki održivog korišćenja nedrvnih proizvoda iz šume i šumskog zemljišta u skladusa mogućnostima, propisima, programima, posebnim mehanizmima i standardima


3.4.1. Usmjeravanje, podsticanje, praćenje ipromocija ekološki održivog sakupljanja i drugihnačina korišćenja nedrvnih šumskih proizvoda(NDŠP) u šumama, u obimu koja je procijenjena /planirana kao moguća, kao i vođenje brige ounaprijeđivanju potecijala šuma za te svrhe

3.4.1.1. Obim i udio šuma i šumskog zemljišta koji jeplanski namjenjen za korišćenje NDŠP, prikazan povrstama koje se koriste, na nivou GJ (za državne iprivatne šume)3.4.1.2. Obim izvršenih posebnih mjera u šumama zapodsticanje NDŠP potencijala, prikazan po vrstama igodinama, na nivou GJ3.4.1.3. Stvaranje mehanizma za ostvarivanje prihodaod koriščenja NDŠP za privatne šume3.4.1.4. Broj i obim ugovora sa otkupljivačima NDŠP(za UŠ i UVPŠ), prikazan po godinama, na lokalnomnivou3.4.1.5. Broj registrovanih berača / sakupljača NDŠP,prikazan po godinama, na lokalnom nivou3.4.1.6. Obim otkupa NDŠP po vrstama, na osnovuevidencija otkupljivača i drugih izvora, prikazan pogodinama, na lokalnom nivou3.4.1.7. Broj institucija i programa, koje/i se bavepromocijom korišćenja NDŠP i saradnjom u ovomsegmentu, na lokalnom nivou

Programi gazdovanja šumamaGodišnji izvještaji UŠEvidencije odkupljivača NDŠP

3.4.2. Obezbjeđivanje ekološki održivog korišćenjanedrvnih proizvodnih usluga šuma (NDPUŠ), krozpašarenje, uzgoj divljači, kresanja grana i korišćenjeopalog lišća, u obimu koji je procijenjen / planirankao održiv, kao i vođenje brige o obezbjeđivanju i

3.4.2.1. Obim i udio šuma i šumskog zemljišta u kojimase pružaju mogućnosti NDPUŠ, prikazan po vrstama,kao i udio površina koji je planski namjenjen za tusvrhu, u odnosu na sve kategorije šuma i šumskogProgrami gazdovanja šumamaGodišnji izvještaji UŠ

29

unaprijeđivanju potencijala šumskih zemljišta zemljišta u okviru GJ (državne i privatne šume)3.4.2.2. Obim izvršenih posebnih mjera u šumama zapodsticanje NDPUŠ potencijala, po vrstama mjera, nanivou GJ3.4.3. Usmjeravanje korišćenja šumskog zemljišta išumskih puteva u funkciji poboljšanja svih funkcijašuma

3.4.3.1. Obim korišćenja šumskih zemljišta i puteva uostale svrhe, prikazan po godinama, na nivou GJ(državne i privatne šume) Godišnji izvještaji UŠ

Pod-kriterijum 3.5: Unaprjeđenje koriščenja proizvodnih funkcija šuma obezbjeđivanjem opštih institucionalnih iekonomskih uslova i aktivnosti u skladu sa propisima i programima


3.5.1. Podsticanje formiranja zajedničkog fondakorisnika državnih šuma, vlasnika privatnih šuma ilokalne zajednice za izgradnju i održavanje šumskihputeva

3.5.1.1. Obim sakupljenih zajedničkih sredstava za tusvrhu, na lokalanom nivou Posebni izvještaji3.5.2. Obezbjeđivanje i transferisanje subvencijavlasnicima privatnih šuma (za kupovinu savremeneopreme za korišćenje šuma)

3.5.2.1. Obim planiranih i iskorišćenih podsticajnihsredstava i broj vlasnika privatnih šuma, koji su primilisubvencije za nabavku savremene opreme zakorišćenje šuma, prikazan po godinama, na lokalnomnivou UŠGodišnji budžetski programi iizvještaji o njihovoj realizaciji

3.5.3. Obezbjeđivanje neophodnog broja iosposobljenosti stručnog kadra u korišćenju šumakao i njegove stalnosti na operativnom nivou(„revirni“ sistem)

3.5.3.1. Broj kadrova, angažovanih na tim poslovima,po stručnoj spremi, prikazan po godinama, nalokalnom nivou UŠ (za državne i privatne šume)3.5.3.2. Vrsta i obim aktivnosti na unaprjeđivanjustručnih kapaciteta na korišćenju šuma, po godinama,Sistemizacija UŠGodišnji izvještaji o radu UŠ

30

na lokalnom nivou UŠ3.5.3.3. Broj i udio stalnih šumarskih stručnjaka uokviru GJ, po godinama, na lokalnom nivou UŠ (zadržavne i privatne šume)

31

Kriterijum 4: Očuvanje i odgovarajuće unaprjeđenje biološke raznovrstnosti u šumskim ekosistemima

Pod-kriterijum 4.1: Očuvanje i odgovarajuće unaprjeđenje strukturnog i funkcionalnog diverziteta privrednih šumaprimjenom prirodi bliskog načina gazdovanja šumama

Pod-pod-kriterijum Indikator Izvor verifikacije4.1.1. Očuvanje i podsticanje strukturnog diverziteta imješovitosti šuma (veza sa 1.2.2. – 1.2.5. i 1.2.11.),primjenom malopovršinskih sistema gazdovanja i mjeranjege, u skladu sa ciljevima unaprjeđenja proizvodnogpotencijala šuma, povećanja kapaciteta apsorpcijeugljenika i očuvanja zdravlja i vitalnosti šuma4.1.1.1. Površinski udio pojedinih tipova mješovitostisastojina i zapreminski udio pojedinih vrsta drveća uprivrednim sastojinama u odnosu na prirodne šume injihove promjene u odnosu na prethodni uređajniperiod, na nivou GJ4.1.1.2. Razlike u strukturnom diverzitetu privrednihšuma u odnosu na prirodne šume, kao i promjene uodnosu na prethodni uređajni period, na nivou GJ,prikazane uporedbom:a) površinskog udjela pojedinih oblika sastojina(jednodobni, velikopovršinsko raznodobni,malopovršinsko raznodobni, grupimičnoprebirni, stablimičmno prebirni);b) površinskog udjela razvojnih faza šuma;c) brojčanog udjela stabala po debljinskimstepenima (za malopovršinkso raznodobne iprebirne sastojine).4.1.1.3. Indikatori sistema gazdovanja i uzgojnih mjerau privrednim šumama dati kod navedenih osnovnihpod-pod-kriterijuma

Izvori kod navedenih osnovnihpod-pod-kriterijumaPosebne analizeProgrami gazdovanja šuma

4.1.2. Korišćenje i podsticanje prirodne obnove šuma(veza sa 1.2.7.), primjenom naročito malopovršinskihnačina prirodnog obnavljanja, u skladu sa (ciljevimaunaprjeđenja proizvodnog potencijala šuma i očuvanja4.1.2.1. Indikatori sistema obnove u privrednimšumama dati kod navedenih osnovnih pod-pod-kriterijuma

32

zdravja i vitalnosti šuma 4.1.2.2. Sličnost / različitost površinskog aspektaobnavljanja privrednih šuma (velikopovršinska,skupinasta, grupimična, stablimična obnova) u odnosuna prirodne šume u okviru uporedjivih tipova, nanivou GJ4.1.2.3. Udio faze obnavljanja i udio mlade fazeprivrednih šuma (do stadijuma letvenjaka) u odnosuna prirodne šume u okviru uporedjivih tipova šuma, nanivou GJ4.1.3. Očuvanje prirodne strukture šuma korišćenjemprirodi bliskog načina gazdovanja šumama, planskimostavljanjem određenih površina očuvanih prirodnihšuma, kojima se ne gazduje i dalje u ovom statusu(vodeći pri tom računa o zastupljenosti pojedinih tipovašuma), ograničavanjem unošenja drugih (staništimaneprilagođenih) vrsta drveća i sprječavanjemdegradacije šuma (veza sa 1.2.12.)

4.1.3.1. Površinski udio prirodnih odnosno izmijenjihšuma i njegove promjene u odnosu na prethodniuređajni period, na nivou GJ (za državne i privatnešume), prikazan po sljedećim kategorijama prirodnosti/ izmenjanosti:a) prašume,b) očuvane prirodne šume kojima se ne gazduje;c) privredne šume sa očuvanim prirodnimsastavom vrsta drveća;d) privredne šume sa promijenjenim prirodnimsastavom vrsta drveća (polu-prirodne šume);e) šumske kulture (vrsta sa dugom ophodnjom) if) šumske plantaže (brzorastućih vrsta).4.1.3.2. Udio privrednih šuma u kojima dominirajuunešene vrste i njegove promjene u odnosu naprethodni uređajni period na nivou GJ (za državne iprivatne šume)4.1.3.3. Zastupljenost degradiranih privrednih šumazbog neplanskog korišćenja i promjene u odnosu naprethodni uređajni period, na nivou GJ (za državne iprivatne šume)

Sastojinske inventure šumaPlan razvoja šumaProgram gazdovanja šumamaIzvođački projekatProgrami pošumljavanjaIzvještaji UŠ

4.1.4. Plansko ostavljanje dubećih i palih (šupljih,trulih), naročito krupnih („H“)stabala, kao i vrlo starih 4.1.4.1. Udio sječišta, u sastojinama sa ućeščem debelihstabala (iznad 50 cm), u kojima se planski ostavlja Nacionalna inventura šuma

33

djelova sastojina („ekoćelija“), u količini i distribuciji,potrebnoj za očuvanje biodiverziteta određenogšumskog tipa, vodeći prethodno računa o potencijalnomuticaju ostavljenih stabala na zdravlje i stabilnostšumskog ekosistemakrupna živa i mrtva H-stabla u iznosu do 2%, 3.1 –4.0% i iznad 4% drvne zalihe sastojine, na nivou GJ (zadržavne i privatne šume)4.1.4.2. Udio sječišta, u sastojinama sa ućeščem debelihstabala (iznad 50 cm), sa planski ostavljenim krupnimdrvnim ostatkom u iznosu do 1%, 1.1 – 2.0% i iznad3% posječene drvne mase, na nivou GJ (za državne iprivatne šume)4.1.4.3. Površinski udio sastojina (odsjeka / parcela),osim mladih i srednjedobnih razvojnih faza sastojina,sa učešćem mrtvog drveta u iznosu iznad od 2% drvnezalihe, na nivou GJ (za državne i privatne šume)4.1.4.4. Površinski udio privrednih šuma u/sa zrelimrazvojnim fazama, u kojima se udio mrtvog drveta nerazlikuje značajno od prirodnih (očuvanih) šuma uokviru uporedjivih tipova, na nivou GJ

Sastojinska in ventura šumaIzvođački projektiKnjiga doznakeIzvještaji komisija o pregledudoznakeIzvještaji specialista za ptice i zagljiveGodišnji izvještaji UŠ, NP iŠumarske inspekcije

34

Pod-kriterijum 4.2: Očuvanje zaštićenih, rijetkih, osjetljivih, posebnih i reprezentativnihšumskih ekosistema odnosno tipova šuma u skladu sa Pan-evropskim smjernicama za ocjenuzaštitićenih i zaštitnih šuma, EU Direktivom o habitatima i nacionalnim propisima, strategijama iprogramima


4.2.1. Inventarisanje i kartiranje šumazaštićenih, rijetkih, osjetljivih, posebnih ireprezentativnih šumskih ekosistema odnosnotipova šuma i uključivanje smjernica za njihovoočuvanje u plan razvoja / programe gazdovanjašumama

4.2.1.1. Obim inventarisanih i kartiranih šumskihekosistema / tipova, po vrstama, na nivou ŠP/GJ4.2.1.2. Uključenost smjernica za očuvanje ekosistema /tipova u šumarska planska dokumentaKarte funkcija šumaKarte namjene šuma (šume posebnenamjene)Program NATURA 2000Plan razvoja šuma i programigazdovanja šumamaProgrami upravljanja nacionalnihparkovaGodišnji izvještaji UŠ i NP i AZŽS

4.2.2. Obezbjeđivanje pogodnog stanjaočuvanosti zaštićenih, rijetkih, osjetljivih,posebnih i reprezentativnih šumskih staništaodnosno tipova šuma (veza sa 4.2.1.) kroz:

– prirodi blisko gazdovanje na način koji je utim šumama prilagođen / podređen tomcilju,

i ako je potrebno:

– ograničavanje ili konzervacija šuma na timstaništima;

– proglašenje područja šuma (sa značajnimučešćem ovih staništa / tipova) za ovunamjenu, kao i

– sprječavanje šumarskih aktivnosti koje tajcilj ugrožavaju.

4.2.2.1. Obim prilagođenog načina gazdovanja šumamaodnosno izvršenih mjera, po tipovima šuma, na nivouŠP/GJ (za državne i privatne šume)4.2.2.2. Broj i obim zaštićenih šuma odnosno posebnihpodručja (NATURA) očuvanja, na nivou ŠP/GJ (za državne iprivatne šume)4.2.2.3. Udio proglašenih zaštićenih šuma, u odnosu na (a)sve zaštićene šume i (b) sve šume, na nivou ŠP/GJ4.2.2.4. Značajnost promjena stanja očuvanostipredmetnihtipova šuma u odnosu na uporedive tipovešuma, u kojima se ne gazduje, kao i na naprethodni uređajniperiod, na nivou GJ (za državne i privatne šume)

35

Pod-kriterijum 4.3: Očuvanje diverziteta značajnih prirodnih šumskih predjela u skladusa Pan-evropskim smjernicama za ocjenu zaštitićenih i zaštitnih šuma i nacionalnimpropisima, strategijama i programima


4.3.1. Identifikovanje značajnih prirodnihšumskih predjela i kartiranje šuma, koje su važneza diverzitet tih predjela kao i uključivanjesmjernica za očuvanje predionog diverziteta uplan razvoja / programe gazdovanja šumama

4.3.1.1. Broj i obim identifikovanih predjela, nanivou ŠP/GJ4.3.1.2. Uključenost pojedinih smjernica za očuvanjeu planove Karta vrsta (korišćenja) zemljištaKarta šumskog pokrivačaKarte funkcija šumaKarte namjene šuma (šume posebnenamjene)Satelitski i avionski snimciPlan razvoja šuma i programigazdovanja šumamaProgrami upravljanja nacionalnihparkovaGodišnji izvještaji UŠ i NP i AZŽS

4.3.2. Očuvanje diverziteta prirodnih šumskihpredjela (veza sa 4.3.1.) kroz:

– prirodi blisko gazdovanje šumama na način,koji je u tim šumama prilagođen tom cilju,

i ako je potrebno:

– proglašenje šuma (u okviru tih predjela) zaovu namjenu), kao i

– sprječavanje šumarskih aktivnosti koje taj ciljugrožavaju.

4.3.3.1. Obim prilagođenog načina gazdovanjašumama, na nivou ŠP/GJ (za državne i privatnešume)4.3.3.2. Obim zaštićenih šuma, na nivou ŠP/GJ (zadržavne i privatne šume)4.3.3.3. Udio proglašenih zaštićenih šuma zbog tihvidova, u odnosu na (a) sve zaštićene šume i (b) svešume, na nivou ŠP/GJ (za državne i privatne šume)4.3.3.4. Značaj promjena strukturnog oblikašumskog pokrivača u okviru predjela, u odnosu nauporedive predjele u kojima se ne gazduje, uzimajućiu obzir velikopovršinske promjene u šumama (npr.opožarene površine, degradacije šuma, čiste sječe,pošumljavanja, obnove, konverzije i sanacije šuma),kao i promjena u odnosu na prethodni uređajniperiod, na nivou ŠP/GJ (za državne i privatne šume)

36

Pod-kriterijum 4.4: Očuvanje specifičnih prirodnih elemenata u šumama, kao i kulturnih,estetskih, duhovnih, istorijskih i rekreacionih vrijednosti šuma, u skladu sa Pan-evropskim smjernicama za ocjenu zaštitićenih i zaštitnih šuma i nacionalnim propisima,strategijama i programima


4.4.1. Inventarisanje i kartiranje specifičnihprirodnih elemenata, kao što su ključni biotopovivoda, močvara, stjenovitih područja i jaruga, kao ikulturnih, estetskih, duhovnih, istorijskih irekreacionih vrijednosti u šumama, i uključivanjesmjernica za njihovo očuvanje u plan razvoja /programe gazdovanja šumama

4.4.1.1. Obim inventarisanih i kartiranih biotopova ivrijednosti, po vrstama, na nivou GJ4.4.1.2. Uključenost pojedinih smjernica za očuvanje/ zaštitu tih biotopova i vrijednosti uplanove Karte funkcija šumaKarte namjene šuma (šume posebnenamjene)Plan razvoja šuma i programigazdovanja šumamaProgram NATURA 2000Programi upravljanja nacionalnihparkovaRegistri i planovi Lokalnih zajednicai organizacijaGodišnji izvještaji UŠ i NP

4.4.2. Očuvanje ključnih biotopova u šumama(veza sa 4.4.1) kroz:

– korišćenje šuma na način koji je podređentom cilju;

– ograničavanje ili isključivanje korišćenjašuma u tim područjima,

– proglašenje šuma za tu namjenu,

– sprječavanje šumarskih aktivnosti koje taj ciljugrožavaju.

4.4.2.1. Obim podređenog / ograničenog korišćenjašuma na nivou GJ (za državne i privatne šume)4.4.2.2. Obim zaštićenih šuma za te namjene, nanivou GJ (za državne i privatne šume)4.4.2.3. Obim neprihvatljivih aktivnosti u šumamakoje su određene za ze namjene, po vrstama, nanivou GJ (za državne i privatne šume)4.4.3. Očuvanje kulturnih, estetskih, duhovnih,istorijskih i rekreacionih vrijednosti šuma (vezasa 4.4.1) kroz:

– korišćenje šuma na način koji je prilagođen

4.4.3.1. Obim podređenog / ograničenog korišćenjašuma na nivou GJ (za državne i privatne šume)4.4.3.2. Obim zaštićenih šuma za te namjene, nanivou GJ (za državne i privatne šume)

37

tom cilju,

– ograničavanje ili isključivanje korišćenja utim djelovimja šuma,

– proglašenje šuma (sa značajnomkoncentracijom tih vrijednosti) za tunamjenu, sprječavanje aktivnosti koje taj ciljugrožavaju.

4.4.3.3. Udio proglašenih zaštićenih šuma za tenamjene, u odnosu na (a) sve zaštićene šume i (b)sve šume, na nivou ŠP/GJ4.4.3.4. Obim neprihvatljivih aktivnosti u timšumama, po vrstama, na nivou GJ (za državne iprivatne šume)

Pod-kriterijum 4.5: Očuvanje endemskih i ugroženih šumskih vrsta i njihovih šumskihhabitata u skladu sa IUCN smjernicama za ugrožene vrste, EU direktivama o habitatima ipticama, nacionalnim propisima, strategijama i programima


4.5.1. Inventarisanje i kartiranje habitataendemskih i ugroženih (definisanih IUCN Crvenomlistom za Crnu Goru) odnosno evropsko značajnihvrsta (definisanih i EU direktivama o habitatima ipticama) i uključivanje smjernica za njihovoočuvanje u plan razvoja / programe gazdovanjašumama

4.5.1.1. Obim inventarisanih i kartiranih staništa, povrstama, na nivou ŠP/GJ4.5.1.2. Uključenost smjernica za očuvanje pojedinihvrsta u planoveKarte funkcija šumaKarte namjene šuma (šumeposebne namjene)Crvena lista vrsta za Crnu Goru ipojedine regioneEU lista evropski značajnih vrsta(sa dodatkom za Crnu Goru)Ekspertize specijalista biologa zaugrožene vrsteProgram NATURA 2000Planovi razvoja šuma i planovigazdovanja šuma

4.5.2. Obezbjeđivanje pogodnog stanja habitataendemskih i ugroženih odnosno evropsko značajnihšumskih vrsta (veza sa 4.5.1.), a posredno s tim ipojedinih vrsta, kroz:

– gazdovanje šumama koje je u pojedinimdjelovima gdje se nalaze ti habitati prilagođeno

4.5.2.1. Broj endemskih i ugroženih šumskih vrsta(klasifikovan po IUCN kategorijama za Crvenu listu) uodnosu na ukupan broj vrsta vrsta u šumi i promjene uodnosu na prethodno uređajno razdoblje. Razlike ustanju populacija određenih ugroženih vrsta (npr.ptica) u privrednim šumama, u odnosu na uporediveprirodne (očuvane) šume, na nivou ŠP/GJ

38

/ podređeno ekološkim zahtjevima tih vrsta;i ako je potrebno:

– ograničavanje ili isključivanje korišćenja tihdjelova šuma,

– proglašenje područja šuma (sa značajnimobimom ovih habitata) za ovu namjenu, kao i

– sprječavanje šumarskih aktivnosti koje ciljeveočuvanja tih vrsta ugrožavaju.

4.5.2.2. Značajnost promjena stanja očuvanostihabitata vrsta u privrednim šumama u odnosu nauporedive šume, u kojima se ne gazduje, kao i nanaprethodni uređajni period, na nivou ŠP/GJ4.5.2.3. Broj i obim zaštićenih šuma odnosno posebnihpodručja zaštite i očuvanja (NATURA) habitatapojedinih vrsta, na nivou ŠP/GJ (za državne i privatnešume)4.5.2.4. Udio proglašenih zaštićenih šuma za tenamjene, u odnosu na (a) sve zaštićene šume i (b) svešume, na nivou ŠP/GJ4.5.2.5. Ekološki zahtjevi predmetnih vrsta zaprilagođeno gazdovanja šumama, predstavljeni povrstama, na nivou ŠP/GJ (za državne i privatne šume)4.5.2.6. Obim za te vrste neprihvatljivih aktivnosti ušumama, predstavljen po vrstama aktivnosti, na nivouŠP/GJ (za državne i privatne šume)

Programi upravljanja nacionalnihparkovaGodišnji izvještaji UŠ, NP i AZŠS

39

Pod-kriterijum 4.6: Očuvanje genetskih resursa vrsta šumskog drveća in situ iobezbjeđivanje raznovrstnog autohtonog šumskog reproduktivnog materijala, u skladu saMCPFE rezolucijom o šumskim genetskim resursima, EU i nacionalnim propisima ošumskom reproduktivnom materijalu, programima i posebnim tehničkim standardima


4.6.1. Inventarisanje i kartiranje lokaliteta rijetkih,ugroženih i zaštićenih genetskih resursa, kao iuključivanje smjernica za očuvanje istih u planrazvoja / programe gazdovanja šumama

4.6.1.1. Obim inventarisanih i kartiranih lokaliteta, povrstama drveća, na nivou ŠP/GJ4.6.1.2. Uključenost pojedinih smjernica u navedeneplanove Karte areala vrsta drveća iprovenijencijaKarte funkcija šuma (biodiverzitet)Plan razvoja šuma i programigazdovanja šumamaGodišnji programi i izvještaji ogazdovanju šumamaGodišnji izvještaji UŠ i NP

4.6.2. Očuvanje šumskih lokaliteta sa genetskimresursima rijetkih, ugroženih i zaštićenih vrsta(veza sa 4.6.1) kroz:

– prirodi blisko gazdovanje šumama koje je napredmetnim lokalitetima prilagođeno /podređeno ovom cilju,

i ako je potrebno:

– ograničavanje i isključivanje korišćenja šuma natim lokalitetima;

– zaštitu predmetnih šumskih lokaliteta, kao i

– sprječavanje svih šumarskih aktivnosti koje tajcilj ugrožavaju.

4.6.2.1. Obim prilagođenog / podređenog načinagazdovanja šumama, po vrstama drveća, na nivouŠP/GJ (za državne i privatne šume)4.6.2.2. Značajnost promjena stanja očuvanostipredmetnih lokaliteta u privrednim šumama u odnosuna šume, u kojima se ne gazduje, kao i u odnosu naprethodni uređajni period, na nivou ŠP/GJ4.6.2.3. Obim neprihvatljivih aktivnosti na predmetnimlokalitetima, po vrstama aktivnosti, na nivou ŠP/GJ (zadržavne i privatne šume)4.6.2.4. Obim za te svrhe zaštićenih šuma, na nivouŠP/GJ (za državne i privatne šume)4.6.2.5. Udio proglašenih zaštićenih šuma za te svrhe, uodnosu na (a) sve zaštićene šume i (b) sve šume, nanivou ŠP/GJ4.6.3. Očuvanje genetskih resursa i obezbjeđivanjesjemenskog potencijala autohtonih vrsta drveća

4.6.3.1. Broj i ukupna površina sjemenskih objekatapredstavljeno po vrstama drveća i provenijenciji, kao i Registar sjemenskih objekataPriručnik za proizvodnju šumskog

40

kroz:

– uspostavljanje sjemenskih objekata učestalih irijetkih vrsta drveća, u rasporedu kojiobezbjeđuje geografsku reprezentativnost iobimu koji zadovoljava potrebe vještačkeobnove šuma;

– uspostavljanje baze podataka o tim objektima isjemenskom materijalu;

– redovno praćenje stanja sjemenskih objekata pogodinama, kao i

– sprovođenje posebnih mjera njege i održavanjatih objekata.

broj glavnih sertifikata, na nivou ŠP/GJ (za državne iprivatne šume)4.6.3.2. Uspostavljenost baze podataka o sjemenskimobjektima i sjemenu, na lokalnom nivou UŠ4.6.3.4. Obim mjera njege i održavanja sjemenskihsastojina, po vrstama, na nivou ŠP/GJ (za državne iprivatne šume)

sjemena u prirodnim sjemenskimobjektimaKarte sjemenskih objekataBaza podatakaPotvrde o dobijanju glavnogsertifikataGodišnji programi i izvejštaji oradu UŠ (za tu oblast)Program održavanja i praćenjasjemenskih objekata4.6.4. Obezbjeđivanje adekvatnog šumskogreproduktivnog materijala odgovarajućim načinomsakupljanja i skladištenja sjemena iz sjemenskihobjekata i proizvodnje sadnog materijala, uodgovarajućem obimu i kvalitetu za potrebevještačke reprodukcije šuma

4.6.4.1. Količina sakupljenog i uskladištenog sjemenapo vrstama drveća, kvalitetu i godinama uroda, 4.6.4.2.Obim proizvodnje sadnog materijala po vrstamadrveća i tehnologiji proizvodnje, po godinama uroda,Priručnik za proizvodnju šumskogsjemena u prirodnim sjemenskimobjektimaProcjena dugoročnih potrebareprodukcionog materijala zapošumljavanjeGodišnji programi i izvještaji UŠ(sjemenska i rasadničkaproizvodnja)Izvještaji o pregledu sjemena irasadnika

41

Pod-kriterijum 4.7: Očuvanje i unaprjeđenje biloške raznovrstnosti obezbjeđivanjem opštih institucionalnih i ekonomskihuslova u skladu sa propisima i programimaPod-pod-kriterijum Indikator Izvor verifikacije

4.7.1. Vršenje stručnih, savjetodavnih i promotivnihposlova, vezanih za ove oblasti

4.7.1.1. Obim predmetnih poslova UŠ po vrstamaposlova i korisnicima usluga, po godinama, nalokalnom nivou UŠ Godišnji programi i izvještaji oradu UŠ i NP4.7.2. Obezbjeđivanje neophodnih budžetskihsredstava za aktivnosti i mjere na očuvanjubiodiverziteta šuma, kao i usmjeravanjepodsticajnih sredstava korisnicima

4.7.2.1. Obim opredijeljenih i iskorišćenih sredstavabudžeta (za državne šume) odnosno podsticajnihsredstava (za privatne šume) po vrstama aktivnosti imjera za te svrhe, po godinama, na lokalnom nivou UŠ4.7.2.2. Obim opredijeljenih i iskorišćenih podsticajnihbudžetskih sredstava po vrstama aktivnosti i mjera zapredmetne svrhe, po godinama, na lokalnom nivou UŠ

Nacionalni akcioni plan očuvanjaBiodiverzitetaGodišnji program za šumarstvo iizvještaj o njegovoj realizacijiGodišnji programi Lokalnesamouprave4.7.3. Obezbjeđivanje neophodnog broja iosposobljenosti stručnog kadra za obavljanjeposlova na očuvanju biodiverziteta šuma

4.7.3.1. Broj kadrova, angažovanih na predmetnimposlovima, prikazan po stručnoj spremi i pojedinimgodinama, na lokalnom nivou UŠ (za državne i privatnešume)4.7.3.2. Obim aktivnosti na izgradnji i unaprjeđivanjustručnih kapaciteta kadrova za te svrhe, prikazan povrstama aktivnosti i godinama, na lokalnom nivou UŠ

Sistemizacija UŠ i NP i njenapopunjenost

4.7.4. Unaprjeđivanje saradnje sa nadležniminstitucijama zaštite prirode i obezbjeđivanjeučešća zainteresovanih subjekata kod planiranja ipraćenja implementacije mjera u šumama posebnenamjene, na lokalnom nivou

4.7.4.1. Broj institucija i osoba koje su učestvovale kodplaniranja i praćenju implementacije, po godinama, ,na lokalnom nivou UŠ Izvještaji UŠ

42

Kriterijum 5: Održavanje i odgovarajuće unaprjeđivanje zaštitnih funkcija šuma

Pod-kriterijum 5.1: Održavanje i odgovarajuće unaprjeđivanje funkcija zaštite tla od erozijei zaštite voda u skladu sa Pan-evropskim smjernicama za ocjenu zaštitićenih i zaštitnih šumai nacionalnim propisima, strategijom i programima


5.1.1. Inventarisanje i kartiranje funkcija zaštite tlai voda i drugih ekosistemskih funkcija premanjihovoj naglašenost i uključivanje smjernica zanjihovu zaštitu u plan razvoja / programegazdovanja šumama

5.1.1.1. Obim inventarisanih i kartiranih funkcija, povrstama i naglašenosti, na nivou ŠP/GJ5.1.1.2. Uključenost pojedinih smjernica za zaštitu uplanoveKarte funkcija šumaKarte namjene šuma (zaštitnešume)Elaborat za proglašenje zaštitnihšuma Plan razvoja šuma iprogrami gazdovanja šumamaProgrami upravljanja nacionalnihparkovaGodišnji izvještaji UŠ i NPIzvještaj MZŽSMTORIzvještaji šumarske, ekološke ivodoprivredne inspekcijePosebne analizeProcjene eksperata (za eroziju ivode)

5.1.2. Održavanje i odgovarajuće unaprjeđivanjezaštite šumskog tla od erozije i , spiranja i zaštitevoda odnosno vodnog režima u šumama, naročito upodručjima sa naglašenim potrebama u te svrhe(veza sa 5.1.1) kroz:

– prirodi blizak način gazdovanje šumama koje jepodređeno ovim ciljevima a koje pored ostalog,uključuje podizanje novih šuma samo saautohtonim vrstama drveća; vršenje samostablimične sječe niskog intenziteta odnosnoizbjegavanje sječe na većim površinama ili većegintenziteta; upotrebu samo onih tehnologija,tehničkih sredstava i načina korišćenja šumakoji minimalno utiču na šumski ekosistem;izgradnju šumskih puteva i vlaka na način kao iu kvalitetu koji minimizuje spiranje, eroziju i

5.1.2.1. Obim navedenog podređenog gazdovanja imjera, po vrstama mjera, na nivou ŠP/GJ (za državne iprivatne šume)5.1.2.2. Obim i udio tih zaštitnih šuma na nivou ŠP/GJ(za državne i privatne šume)5.1.2.3. Udio proglašenih zaštitnih šuma zbognavedenih vidova, u odnosu na (a) sve zaštitne šume i(b) sve šume, na nivou ŠP/GJ5.1.2.4. Obim neprihvatljivih aktivnosti u tim šumama,po vrstama, na nivou ŠP/GJ (za državne i privatnešume)5.1.2.5. Udio šumskog tla sa prisustvompovršinskog spiranja i erozionih procesa u timšumama i promjene tih procesa, na nivou ŠP/GJ

43

uticaj na vodni režim; minimizovanjenegativnog uticaja životinjskih populacija i dr.) i,ako je potrebno,

– ograničavanje ili isključćivanje korišćenja šuma,

– proglašenje šuma sa naglašenim funkcijamazaštite šumskog tla i voda (za zaštitne šume),kao i

– sprječavanje svih aktivnosti u šumama koje teciljeve ugrožavaju.

5.1.2.6. Obim bujičnih tokova (na izabranim tokovima)iz tih šuma i promjene tih procesa, na nivou ŠP/GJ5.1.2.7. Trajnost i kvalitet odtoka voda iz tih šuma (uizabranim slivovima) i promjene tih procesa, na nivouŠP/GJ

5.1.3. Održavanje posebnog režima zaštite pitkevode u šumskim vodozaštitnim zonama krozograničenja ili zabranu korišćenja šuma i zabranuupotrebe hemijskih sredstava, u skladu sapropisima o vodama

5.1.3.1. Obim sprovođenja predmetnog režima zaštite,na odgovarajućem lokalnom nivou5.1.3.2. Kvalitet pitke vode iz predmetnih zona injegove promjene, odgovarajućem lokalnom nivouRegistar zaštićenih zona izvorapitke vodeAnalize nadležnih institucija

Pod-kriterijum 5.2: Održavanje i odgovarajuće unaprjeđivanje funkcija zaštiteinfrastrukturnih objekata i zaštite ostalih prirodnih resursa od prirodnih nepogoda inepoželjnih uticaja u skladu sa Pan-evropskim smjernicama za ocjenu zaštitićenih i zaštitnihšuma i nacionalnim propisima, strategijom i programima


5.2.1. Inventarisanje i kartiranje funkcija zaštiteinfrastrukturnih objekata i ostalih prirodnihresursa od prirodnih nepogoda prema njenojnaglašenost i uključivanje smjernica za njihovuzaštitu u plan razvoja / programe gazdovanjašumama

5.2.1.1. Obim inventarisanosti i kartirane funkcije, ponaglašenosti, na nivou ŠP/GJ5.2.1.2. Uključenost pojedinih smjernica za zaštitu uplanoveKarte funkcija šumaKarte namjene šuma (zaštitnešume)Elaborat za proglašenje zaštitnihšuma

44

5.2.2. Održavanje i odgovarajuće unaprjeđivanjezaštite infrastrukturnih objekata i ostalih prirodnihresursa od prirodnih nepogoda, naročito nalokalitetima gdje su te potrebeu šumama naglašene(veza sa 5.2.1), kroz:

– gazdovanje šumama koje je podređeno tom ciljui, između ostalog, uključuje podizanje iodržavanje većih kompleksa šuma iznad naselja,kao i pojaseva šuma duž većih saobraćajnica ilioko objekata koji negativnu utiču na čoveka;vršenje samo stablimične sječe niskogintenziteta; upotrebu tehnologija, tehničkihsredstava i načina korišćenja šuma, kojiminimalno oštećuju šumski ekosistem i dr.);

– ograničavanje ili isključivanje korišćenja šumana tim loklaitetima;

– proglašenje šuma sa naglašenom funkcijomzaštite infrastrukturnih objekata, kao i

– sprječavanje svih šumarskih aktivnosti koje teciljeve ugrožavaju.

5.2.2.1. Obim predloženog načina gazdovanja i mjera,po vrstama mjera, na nivou ŠP/GJ (za državne iprivatne šume)5.2.2.2. Obim i udio predmetnih zaštitnih šuma nanivou ŠP/GJ (za državne i privatne šume)5.2.2.3. Udio proglašenih zaštitnih šuma zbognavedenih vidova, u odnosu na (a) sve zaštitne šume i(b) sve šume, na nivou ŠP/GJ5.2.2.4. Obim neprihvatljivih aktivnosti u predmentnimšumama, po vrstama, na nivou ŠP/GJ (za državne iprivatne šume)5.2.2.5. Smanjenje uticaja lavina,usovi, bujica i nanosana infrastrukturne objekte zaštićene u predmetnimšumama, u odnosu na šume u kojima se te mjere nijesuprimijenile, na odgovarajućem lokalnom nivou5.2.2.5. Smanjenje uticaja emisija štetnih gasova i bukepored puteva sa formiranim zaštitnim pojasevimadrveća u odnosu na one bez zaštite, na odgovarajućemlokalanom nivou5.2.2.6. Smanjenost uticaja vjetra i ostalih abiotičkihčinilaca na infrastrukturne objekte zaštićenepredmetnim šumama, u odnosu na one bez zaštite sašumom, na odgovarajućem lokalnom nivou

Plan razvoja šuma i programigazdovanja šumamaProgrami upravljanja nacionalnihparkovaGodišnji izvještaji UŠ i NPIzvještaj MZŽSMTORPosebne analize / mjerenjaProcjene eksperata za pojedineoblasti iz oblasti zaštite prirode

Pod-kriterijum 5.3: Održavanje i odgovarajuće unaprjeđivanje zaštitnih funkcija šuma obezbjeđivanjem opštihinstitucionalnih i ekonomskih uslova u skladu sa propisima i programima


5.3.1. Vršenje stručnih i savjetodavnih poslova, 5.3.1.1. Obim predmetnih poslova UŠ po vrstama Godišnji programi i izvještaji oradu UŠ i NP

45

vezanih za ove funkcije poslova i korisnicima usluga, po godinama, nalokalnom nivou UŠ5.3.2. Obezbjeđivanje uslova za proglašenjezaštitnih šuma, na osnovu prethodno izrađenihstručnih osnova za elaborat o zaštitnim šumama ikonsultacija sa vlasnicima šuma

5.3.2.1. Obim i promjene površine zaštitnih šuma išumskog zemljišta, u odnosu na prethodni uređajniperiod, na nivou ŠP/GJ (za državne i privatne šume) Karte šuma po namjenama(zaštitne šume)Elaborat za proglašenje zaštitnihšuma5.3.3. Obezbjeđivanje neophodnih budžetskihsredstava za aktivnosti na proglašavanju zaštitnihšuma i za zaštitne mjere u šumama kao iusmjeravanje podsticajnih sredstava i odštetavlasnicima šuma

5.3.3.1. Obim raspoložjivih i iskorišćenih sredstavabudžeta (za državne šume) odnosno podsticajnihsredstava (za privatne šume) po vrstama aktivnosti imjera za te svrhe, po godinama, na lokalnom nivou UŠGodišnji budžetski program zašumarstvo i izvještaj o njegovojrealizacijiGodišnji program upravljanjaNacionalnih parkovaNacionalni akcioni plan očuvanjaBiodiverziteta

5.3.4. Obezbjeđivanje osposobljenosti stručnogkadra za obavljanje poslova vezanih za zaštitnefunkcije šuma na lokalnom nivou

5.3.4.1. Broj kadrova, angažovanih na predmetnimposlovima, prikazan po stručnoj spremi i pojedinimgodinama, na lokalnom nivou UŠ (za državne i privatnešume)5.3.4.2. Obim aktivnosti na izgradnji i unaprjeđivanjustručnih kapaciteta kadrova za navedene svrhe,prikazan po vrstama aktivnosti i godinama, nalokalnom nivou UŠ

Sistemizacija UŠ i NP i njenapopunjenost

5.3.5. Unaprjeđivanje saradnje sa nadležniminstitucijama i obezbjeđivanje učešćazainteresovanih subjekata kod planiranja i praćenjaimplementacije mjera u zaštitnim šumama, nalokalnom nivou

5.3.5.1. Broj institucija i osoba koje su učestvovale kodtog planiranja i praćenju implementacije, po godinama,na lokalnom nivou UŠ Izvještaji UŠ

46

Kriterijum 6: Održavanje i unaprjeđenje socio-ekonomskih funkcija šuma

Pod-kriterijum 6.1: Održavanje i unaprjeđenje ekonomskih funkcija šuma efikasnijim upravljanjem šumama,unaprjeđenjem makro i mikro ekonomike i ekonomske održivosti šumarskog sektora u skladu sa nacionalnom šumarskompolitikom, propisima, planovima i programima i tržišnim uslovima


6.1.1 Unaprjeđivanje kapaciteta i efikasnostiupravljanja državnim šumama kroz:

– zalaganje za ubrzano razgraničenje državnog iprivatnog šumskog posjeda odnosno parcelakoje su pod sporom;

– efektivnije planiranje i kvalitetnije upravljanjekoncesijama, uključujući, između ostalog,nastojanje da se transparentno predstavljaju svirealizovani radovi saglasno ugovoru;, kao igodišnje prilagođavanje obima koncesija i visinenaknada (u skladu sa propisanommetodologijom); odgovarajuću projektnu,stručnu i savjetodavnu podršku za pravilno,kvalitetno i efikasno vršenje radova; stalnopraćenje poslovanja koncesionara i dr.;

– kvalitetno i potpuno sprovođenje koncesionihugovora posebno u segmentu korišćenja drvetaniže vrijednosti , neotvorenih šuma kao iblagovremeno izvršavanje finansijskih obavezakoncesionara;

– upotrebu ostalih mehanizama za obezbjeđivanjefunkcije korišćenja državnih šuma, naročitodavanja šumskih radova na izvođenje i prodaju

6.1.1.1. Udio vlasnički razgraničenih šumskih parcela,na odgovarajućem lokalnom nivou6.1.1.2. Transparentno predstavljene koncesije na webportalu UŠ , sa prikazom ugovorenih i realizovanihradova shodno ugovoru,6.1.1.3. Prosječni iznos i promjene visine koncesionenaknade za korišćenje šuma, bez izgradnje iodržavanja šumskih puteva (€/m3), po godinama, nanivou GJ, prikazan po:a) namjeni šuma;b) otvorenosti šuma;c) porijeklu šuma;d) glavnim tipovima šuma i uzgojnim oblicimasastojina;e) glavnim vrstama drveća;f) vrstama sječa.6.1.1.4. Obim novoizgrađene šumske infrastrukture iprosječni iznos i promjene visine ukalkulisanihtroškova šumskih radova i investicija u izgradnjuputeva i vlaka (na odgovarajuću jedinicu), pogodinama, na nivou GJ6.1.1.5. Obim stručnih i savjetodavnih aktivnosti (povrstama) i praćenja, koje su obavljene od strane UŠ, na

Katastarska i posedovnadokumentaGodišnji program gazdovanjašumama UŠStručne osnove za koncesioniakt i ugovoreKoncesioni ugovori i ankesikoncesionih ugovoraIzvještaji o poslovanjukoncesionaraMjesečni i godišnji izvještaji i UŠIzvještaji o uplatamakoncesionih naknada, kojepriprema UŠIzvještaji o tehničkom prijemušumskih putevaIzvještaji o praćenjukoncesioanraPosebne analize

47

drvnih sortimenata, izuzev i prodaju drveta napanju.

lokalnom nivou UŠ6.1.1.6. Procenat (godišnje) realizacije naplatakoncesioinih naknada, na lokalnom nivou UŠ6.1.4.7. Broj i obim sprovedenih licitacija (za izvođenjeradova, prodaju drvnih sortimenata, prodaju drveta napanju) na lokalnom nivou UŠ6.1.2. Unaprjeđivanje kapaciteta i efikasnostiupravljanja privatnim šumama kroz:

– zalaganje za ubrzano razgraničenje privatnih idržavnih šuma;

– podsticanjem dobrovoljnog udruživanjaprivatnih vlasnika šuma (od strane UŠ) zaracionalnije zajedničko planiranje i korišćenjeprivatnih šuma;

– obezbjeđivanje (od strane UŠ) izradesastojinskih inventura i programa gazdovanja zaprivatne šume kao i izradu izvođačkih projekataza privatne posjede;

– kvalitetno sprovođenje programa gazdovanjašumama, rješenja za sječu i izvođačkih projekatauz stručnu odnosno savjetodavnu podršku UŠ iliprivatnih lica sa licencom i obzbjeđivanjefinansijskih podsticaja registrovanim posjedimaza efektivno upravljanje, gazdovanje iunaprjeđivanje privatnim šumama;

– uvođenje zajedničke prodaje (licitacija) drvetaiz privatnih šuma, naročito u saradnji sa UŠ.

6.1.2.1: Posjedovna struktura privatnih šuma(prikazana po parcelama i klasama) i njene promjene uodnosu na prethodni uređajni period, na nivou GJ6.1.2.2. Udio vlasnički razgraničenih privatnih šumskihparcela u odnosu na državne šume, na odgovarajućemlokalnom nivou6.1.2.3. Broj osnovanih udruženja vlasnika šumaiukupna površina tih šuma, na nivou GJ6.1.2.4. Obim zajedničkog planiranja (izvođačkimprojektima) i obim zajedničkog korišćenja privatnihšuma, na nivou GJ6.1.2.5. Obim zajedničkog koriščenja privatnih šuma isusjednih državnih šumskih enklava / parcela odstrane udruženja vlasnika šuma, na nivou GJ6.1.2.6. Pokrivenost privatnih šuma sa programimagazdovanja i sa izvođačkim projektima, na nivou GJ6.1.2.7. Obim realizacije planiranih sječa i šumskihradova (po vrstama radova), po godinama, na nivou GJ6.1.2.8. Obim stručnih poslova i savjetodavnihaktivnosti (po vrstama) koje su obavljene od strane (a)UŠ ili (b) privatnih lica sa licencom, na lokalnom nivouUŠ6.1.2.9. Broj i struktura registrovanih šumskih posjeda,na lokalnom nivou UŠ

Katastar parcela / nekretninaŠumarski informacioni sistemGodišnji programi i izvještaji ogazdovanju šumamaIzvođački projekti

48

6.1.2.10. Obim podsticajnih mjera (po vrstama mjera),koje su primili vlasnici privatnih šuma, po godinama,na lokalnom nivou UŠ6.1.2.11. Broj i obim aktivnosti na organizacijizajedničke prodaje drvnih sortimenata, po vrstamaakcija (licitacije, ostale), na odgovarajućem lokalnomnivou6.1.3.Unaprjeđenje makro i mikro ekonomikešumarstva, naročito kroz unaprjeđenje proizvodnefunkcije odnosno korišćenja šuma (veza sa 3.2.1. i3.2.3, 3.3.1. – 3.3.5., 3.3.7. – 3.3.9.) i povećanjeefikasnosti upravljanja šumama (veza sa 6.1.1. –6.1.2.)

6.1.3.1. Vrijednost proizvedenih/prodatih;a) drvnih sortimanata,b) nedrvnih šumskih proizvoda,c) ekosistemske usluge šuma,po njihovim vrstama i godinama, na nivou lokalnejedinice UŠ6.1.3.2. Neto prihodi preduzeća, odvojeno zakoncesionare i ostala preduzeća, po godinama, nanivou lokalne jedinice UŠ

Završni računi preduzećaGodišnji izvještaji nadležneinstitucijePosebne analize poslovanja

6.1.4. Poboljšanje ekonomske održivosti šumarstva,kroz povećanje ukupnog prihoda iz šuma (veza sa6.1.3.) i dodatnu podsticajnu podršku šumarstvu, uzkao preduslov realizovanje potrebnog obimabioloških, tehničkih i drugih investicija u šume, uskladu sa planovima i programima

6.1.4.1: Ukupni finansijski rezultat, prihodi i troškovi(po vrstama prihoda i troškova) iz poslova upravljanjai gazdovanja šumama (sektorski nivo), po godinama,na nivou lokalne jedinice UŠ (odvojeno za državne iprivatne šume)6.1.4.2. Troškovi pruženih ekosistemskih „usluga“šuma društvu (očuvanja biodiverziteta i zaštitehabitata; zaštite tla, voda i infrastrukture; rekreacionihusluga i održavanja kulturnih i duhovnih vrednostišuma), na lokalnom sektorskom nivou6.1.4.3. Stopa pokrivenosti planiranih potreba i izvorasredstava za gazdovanje šumama, po godinama, nanivou lokalne jedinice UŠ (za državne i privatne šume)6.1.4.4. Ukupni iznos planiranih i realizovanih

Godišnji izvještaji UŠ I UVPŠPosebne ekonomske analizegazdovanja šumama (UŠ i UVPŠ)Godišnji izvještaji Lokalnihzajednica

49

budžetskih odnosno podsticajnih sredstava za biološkei tehničke investicije u šume, po godinama, na nivoulokalne jedinice UŠ (za državne i privatne šume)6.1.4.5. Ukupni iznos realizovanih budžetskihsredstava Lokalne zajednice za podršku izgranje iodržavanja šumske infrastrukture i ostalih mjera, uodnosu na opredijeljena sredstva od naknada zakorišćenje državnih šuma, po godinama, na nivoulokalne jedinice UŠPod-kriterijum 6.2: Unaprjeđenje zapošljavanja u šumarstvu kroz povećanu potrebu za vršenje radova odnosno pružanjausluga za potrebe proizvodnih i ostalih funkcija, kao i unaprjeđenje bezbjednosti na radu u šumama, u skladu sa propisima,planovima i programima i posebnim tehničkim standardima


6.2.1. Kreiranje novih radnih mjesta i korišćenjemogućnosti za nova zapošljavanja (stalna isezonska) u šumarstvu

6.2.1.1. Broj radnika u šumarstvu, razvrstan postručnoj spremi, starostnoj i polnoj strukturi i njegovepromjene po godinama, na lokalnom nivou UŠ Godišpnji statistički izvještaji(MONSTAT-a)6.2.2. Obezbjeđivanje zaštite i bezbjednosti na raduu šumama kroz:

– informisanje upošljenih u šumarstvu o rizicamapo zdravlje i povredama na radu kao iosposobljavanje za bezbjednost na radu;

– primjenu svih potrebnih preventivnih mjera isredstava zaštite na radu u skladu sameđunarodnim (ILO) konvencijama inacionalnim propisima;

– planiranje, organizovanje i vršenje radova nabezbjedan način.

6.2.2.1. Broj stručnih kurseva i ostalih aktivnosti naosposobljavanju radnika6.2.2.2. Broj slučajeva ne/ upotrebe propisanih (HTZ)sredstava od strane radnika u šumi, i promjene pogodinama na lokalnom nivou UŠ6.2.2.3. Broj radnika u šumarstvu kojima poslodavacnije obezbjedio odgovarajućeosiguranja, na lokalnomnivou UŠ6.2.2.4. Broj povreda na radu i smrtnih slučaja ušumarstvu i promjene po godinama, na lokalnom nivouUŠ

Godišnji programi i izvještaji UŠIzvještaji ostalih nadležnihinstitucijaPlanovi zaštite na raduIzvođački projekti

50

Pod-kriterijum 6.3: Održavanje socijalne funkcije šuma podrške ruralnom razvoju i lokalnom stanovništvu, u skladu sanacionalnim politikama, propisima i programima


6.3.1. Obezbjeđivanje direktne i indirektne podrškešumarstva ruralnom razvoju i lokalnomstanovništvu, naročito kroz:

– usmjeravanje (50%) sredstava od naknada zakorišćenje državnih šuma, na pripadajučempodručju, u lokalni budžet;

– saradnju UŠ sa lokalnim zajednicama uizgradnji i održavanju šumskih puteva od javnoginteresa;

– podršku UŠ u promociji lokalnog preduzetništvavezanog za šume i šumarstvo.

6.3.1.1. Doprinos šumarstva i prerade drveta lokalnombruto društvenom proizvodu, po godinama6.3.1.2. Doprinos šumarstva budžetu Lokalnezajednice, po godinama6.3.1.3. Obim učešća UŠ u finansiranju izgradnje iodržavanja šumskih puteva od javnogintersa , pogodinama, na lokalnom nivou UŠ6.3.1.4. Broj osnovanih malih preduzeća vezanih zašume, šumarstvo i ekoturizam, na lokalnom nivou UŠ

Godišnji statistički izvještaji zalokalni nivoGodišnji izvještaji LokalnihsamoupravaPosebne analize

6.3.2. Obezbjeđivanje direktne i indirektne podrškešumarstva lokalnom stanovništvu kroz:

– snabdjevanje drvetom iz državnih šuma (do 10m³ po domaćinstvu) koje uključuje besplatnosakupljnje ogrjevnog drveta i korišćenje takvogdrveta u dubećem stanju (za socijalne slučajeve)kao i kupovinu drveta (po pogodnijimuslovima), u skladu sa zakonom o šumama;

– pružanje mogućnosti lokalnom stanovništvu završenje radova u državnim šumama;

– ukljućivanje lokalnog stanovništva u planiranje i

6.3.2.1 Udio stanovništva kome je besplatno odnosnopod pogodnim uslovima obezbjeđeno drvo iz državnihšuma i obim (fizički i finansijski), po godinama, nalokalnom nivou UŠ6.3.2.2. Obim obezbjeđenog drveta iz državnih šuma(fizički i finansijski), po načinu obezbješivanja igodinama, na lokalnom nivou UŠ6.3.2.3. Broj lokalnih izvođača radova u državnimšumama i izvršeni obim sječe i radova (fizički ifinansijski), po godinama, na lokalnom nivou UŠ6.3.2.4. Udio lokalnog stanovništva koje je participiralo

Godišnji programi i izvještaji UŠPlanovi održavanja i izgradnjeputeva (UŠ i lokalnih zajednica) iizvještaji o realizacijiPlanovi i izvještaji o radu lokalnihudruženja vlasnika šumaPlanovi sa područja eko-turizmaRegistar preduzećaAnkete lokalnog stanovništva

51

donošenje odluka u šumarstvu. u planiranju i donošenju dokumenata iz oblastišumarstva, po godinama, na lokalnom nivou UŠPod-kriterijum 6.4: Unaprjeđenje prerade i upotrebe drveta i drvih proizvoda u skladu sa nacionalnim politikama,mogućnostima i potrebama


6.4.1. Podsticanje veće stope finalizacije preradedrveta odnosno dodate vrijednosti (za noveproizvode iz drvne biomase veza sa 1.3.3.) nalokalnom nivou

6.4.1.1. Obim prerade drveta po vrstamaproizvoda i promjene po godinama, na lokalnomnivou Godišnji statistički izvještaji6.4.2. Podsticanje upotrebe drveta i drvnihproizvoda na loklanom nivou (u energetske svrheveza sa 1.3.4.)

6.4.2.1. Obim upotrebe drveta i drvnih proizvodapo glavi stanovnika, na lokalnom nivouPPod-kriterijum 6.5: Obezbjeđivanje održivog korišćenja rekreacionih i ostalih socijalnih funkcija šuma i pružanja tih usluga

u skladu sa planovima i programima

Pod-pod-kriterijum Indikator Izvor verifikacije6.5.1. Obezbjeđivanje ekološki prihvatljivog korišćenjarekreacionih i ostalih socijalnih funkcija šuma, ušumama koje su pretežno namjenjene toj svrsi (veza sa4.4.2. i 4.4.3.), odgovarajućim planiranjem,usmjeravanjem (u ovom okviru obilježavanjemšumskih puteva i staza namjenjenih za rekreciju),ekološkim osvješćivanjem stanovništva,uspostavljanjem tzv. edukativnih šumskih staza isaradnjom sa vlasnicima i korisnicima šuma i Lokalnom

6.5.1.1. Broj posjetioca šuma u rekreacione i ostalesocijalne svrhe i promejne po godinama, naodgovarajućem lokalnom nivou6.5.1.2. Uspostavljenost edukativnih staza na lokalnomnivou UŠ6.5.1.3. Obim saradnje i promotivnih aktivnosti unavedene svrhe na lokalnom nivou UŠ

Programi gazdovanja šumamaLokalni planovi i strategije razvojaeko-turizmaGodišnji izvještaji UŠGodišnji izvještaji lokalnihturističkih organizacijaIzvještaji i planovi sportskih

52

samoupravom institucija i organizacijaIzvještaji udruženja planinara,rekreativaca I lovacaProjekti rekreacijeIzvještaj o odobrenim grantovimaza projekte rekreacije u šumi6.5.2. Obezbjeđivanje rekreacionih usluga šuma,naročito infrastrukturnim opremanjem šumanamjenjenim za rekreaciju, održavanjem rekreativnihšumskih puteva i staza, prilagođavanjem intenziteta,prostorne i vremenske dinamike šumskih operacija uplaniranim rekreacionim područjima, vođenjem brige oestetici i drugim socijalnim vrijednostim šuma (veza sa4.4.2. i 4.4.3.), kao i obezbjeđivanjem ekonomskihuslova (budžetskog finansiranja projekata rekreacije),u saradnji sa vlasnicima i korisnicima šuma i Lokalnomsamoupravom

6.5.2.1. Obim izvršenih posebnih mjera / projekata zaopremanje šuma u navedene svrhe6.5.2.2. Iznos obezbjeđenih i iskorišćenih budžetskihsredstava Lokalne samouprave i korisnika državnihšuma u te svrhe

operativni kriterijumi i indikatori održivog gazdovanja ... · 1.1.4.1. obim izrađenih karata na...

Documents