ontwikkelingsgericht werken met jonge kinderen · 2017-03-15 · gevoelens van bekwaamheid (feeling...
TRANSCRIPT
Ontwikkelingsgericht werken met jonge kinderen
Spreker: Albert Janssens – CeSMOOPpt presentatie: CeSMOO
Wat we kennen …
welbevindenOpenheid en ontvankelijkheid, soepelheid en flexibiliteit, ontspanning en innerlijke rust, vitaliteit, ten volle kunnen genieten, zelfvertrouwen en zelfwaardegevoel, weerbaarheid en assertiviteit, spontaan en zichzelf zijn, energie uitstralen.
betrokkenheidEnergie, creativiteit en complexiteit, nauwkeurigheid, mimiek en uithouding, concentratie, verwoording, doorzetting, reactietijd, sterke voldoening, aangehouden en tijdvergeten activiteit, engagement, zich openstellen, intense waarneming en betekeniservaring
Wat als welbevinden en betrokkenheid niet goed scoren?
Een mogelijke oplossing…
M.I.S.C.
MediationalInterventionSensitizingCaregivers
Prof. Dr. Pnina S. Klein
MoreIntelligent and
Social/SensitiveChild
©StiBCO/CeSMOO
Een verhaal dat begint in de hersenen…
Bron: ©Elsevier
Een verhaal dat begint in de hersenen
• Wat we doen met kinderen, beïnvloedt hun hersenen.
• Lang werd gedacht dat onze interactie met het kind alleen het gedrag veranderde.
• Bij kinderen kunnen we zowel gedragspatronen als de structuur van de hersenen veranderen.
De ontwikkeling van de hersenen
De verloren synapsen:
Na het eerste levensjaar, gaan er al meer synapsen verloren dan dat er worden aangemaakt
Use it or lose it! (100.000 synapsen gaan elke seconde verloren).
Ongeveer 40% van de synapsen die op 2 jarige leeftijd aanwezig zijn verdwenen op de volwassen leeftijdKolb, 1999
Belangrijke kenmerken van de hersenen
• Hersencellen die niet gebruikt worden verdwijnen.
• Hersencellen die wel worden gebruikt, vormen connecties. (axonen en dendrieten).
• Hoe meer herhaling, hoe sterker de connecties worden en hoe langer ze zullen blijven.
• Dit verbinden gebeurt het hele leven lang.
Een belangrijke leeftijd…
• Tijdens de eerste 5 jaren van een kind is er een enorme aangroei van nieuwe hersencellen.
• Zij vormen a.h.w. een levensverzekering voor het kind
• Deze aangroei kan worden geremd door omgevingsfactoren zoals stress.
• Dit kan ernstige gevolgen hebben voor de ontwikkeling van het kind.
Wederkerigheid als uitgangspunt!!!
©StiBCO/CeSMOO
Oefening: still face experiment
Ik hou van je
Ik ben bij je
Ik deel je opwinding
Ik geef je
antwoord
de basis-boodschappen
©StiBCO/CeSMOO
We stralen 4 basisboodschappen uit!
Vreugde delen
Stemgebruik
(glim)lachen
Wederkerigheid Elkaar aanraken
Elkaar de beurt geven
Lichamelijke nabijheid
ABCof
Love
© Prof. Pnina S. Klein
Oogcontact
©StiBCO/CeSMOO
M.I.S.C.
cultuur
kennis van deontwikkelingmediatie
©StiBCO/CeSMOO
3 centrale uitgangspunten
M.I.S.C.
cultuur
kennis van deontwikkeling
mediatie
©StiBCO/CeSMOO
3 centrale uitgangspunten
Cultuurvisie
missie
Over-tui-
gingen
metho-des
ideeën
leer-stra-tegie
etc.©StiBCO/CeSMOO
cultuur
Maar ook belangrijk om weten…
M.I.S.C.
cultuur
kennis van deontwikkeling
mediatie
©StiBCO/CeSMOO
3 centrale uitgangspunten
Kennis van de ontwikkelingPnina Klein baseert haar theorie m.b.t. de ontwikkeling van kinderen voornamelijk op de wetenschappelijk onderzoeken van Stanley I. Greenspan (One of most acclaimed child psychiatrists!)
ontwikkeling
Als ontwikkelen lukt
‘Kijk es mama…’
IK(autonomie)KAN(competentie)TOON(relatie)
Sociaal‐emotioneel? Essenties
Twee voetjes
Zelfvertrouwen Vertrouwen in de (het) andere
SEO. Een basisschema
BuitenKomt binnen
VerwerktAntwoordt
Ontwikkelt
Als alles goed gaat…• Zet het kind een aantal essentiële stappen tijdens de leeftijd van nul tot vijfjaar
• Dank aan Dr. Stanley Greenspan om deze stappen helder in beeld te brengen. Hij leverde ons een soort ‘wegenkaart’
• Als alles goed gaat…
Stap 1: kijken, luisteren, kalm blijven (zelfregulatie) 0‐4mnd
• Kunnen stilvallen en op iets gericht zijn (kleur, geur, geluid, stem,…)
• Alle zintuigen brengen hier materiaal in
• De baby ‘oefent’ als het ware tussen wat hij ‘toelaat’, aankan terwijl hij er tochrustig onder kan blijven
Sleutelwoord
VeiligheidVoorspelbaarheid
Stap 2: contact leggen en onderhouden (intimiteit) 4‐6mnd
• Kirrend en kraaiend de ‘dialoog’ aangaan…
• Ontwikkelt een voorkeur voor de wereld van de menselijke relaties
• Groeiende wederkerigheid
• Aanvaarden van communicatie, relatie en iets teruggeven
• Deze stap vormt de basis voor alle verdere relaties, voor hechting. Er ontstaat eenveilige thuishaven van waaruit verdere ontdekking mogelijk wordt
Sleutelwoord
Hechting
Stap 3: gerichte wederzijdse communicatie(niet‐verbaal)6‐14mnd
• Het besef INVLOED te kunnen uitoefenen
• Eerste communicatiecirkels worden• gebruikt…wijzen naar, hand vastpakken,…
• Eerste grenzen zijn nodig (de belangrijke ‘neen’• van de opvoeder)
• Er is eerste besef ‘ik’‐’ander’
Sleutelwoord
Communicatie‘Invloed’
Stap 4: communicatiecirkels
• Kind wordt creator na imitator• Meerdere communicatiecirkels na elkaar• Het IK wordt duidelijker• Taal groeit• Kind stoot op barrières en kan dat aan• Kind kan ‘beschouwend’ kijken naar een situatie• Kind experimenteert in de speeltuin van gevoelens• Steeds meer elementen van de wereld worden met elkaar verbonden
Sleutelwoord
Communicatie(complexer)
Stap 5: emotie als idee 2‐3jr
• ‘Ik ben boos’ in de plaats van krijsen en stampen
• Dit ontwikkelt tijdens fantasiespel, verhaal. Het kind experimenteert gans het scala van wensen, impulsen, gevoelens
• ‘Doen‐alsof‐spel’ is hier heel belangrijk
• Gevoelens zijn hier wel nog aparte ‘eilandjes’, die nog snel kunnen wisselen
Sleutelwoord
Emotie(van doen naar taal)
Stap 6: emotioneel denken 3‐4jr
‘…Ik zal maar stoppen, anders wordt de juf boos en dan is het niet meer plezant in de klas…’
Emotionele uitingen worden meer dan aparte eilandjes. Erkomt logica in (oorzaak‐gevolg, tijd, ruimte). Het kind krijgtmeer en meer vat op de wereld en op het onderscheid
IK‐WERELD
Sleutelwoord
Emotioneel denken
M.I.S.C.
cultuur
kennis van deontwikkelingmediatie
©StiBCO/CeSMOO
3 centrale uitgangspunten
BEHOEFTEontwikkelen aan
Uitgangspunt MISC:Wat willen we bij de kinderen ontwikkelen?
©StiBCO/CeSMOO
zoeken naar informatie buiten het direct zintuiglijk
waarneembare, exploreren, vragen stellen en
hulp vragen
zoeken naar betekenisverlening en
opwinding
ervaren van succeservaringen en
afronden van opdrachten/taken
nauwkeurig waarnemen eerst denken dan doen, organiseren en plannen
BEHOEFTEontwikkelen aan
Uitgangspunt MISC:Wat willen we bij de kinderen ontwikkelen?
©StiBCO/CeSMOO
Mediatie
• Deze laag beschrijft hoe we van een interactie een ‘ontwikkelende’ interactie maken.
• Door deze kwaliteitsvolle interactie kan het kind de huidige ervaring vastzetten, verbinden met eerdere ervaringen en ze tenslotte gebruiken in de toekomst.
©StiBCO/CeSMOO
De mediatiecriteria:
1. Focusing2. Betekenis geven3. Uitbreiding4. Gevoelens van bekwaamheid5. Gedragsreglulering
Film: awareness test
1.Focusing
Focusing(Doelgerichtheid)
Richt de aandacht van het kind
op hetgeen het kan horen, zien,
proeven of maak zaken duidelijker.
Volg het kind.
Wees bewust van zijn wensen en zijn interesses.
Aandacht trekken en vasthouden!
©StiBCO/CeSMOO
2. Betekenis geven
Betekenis geven(Affecting)
• Wees enthousiast, deel dit• enthousiasme wanneer het kind zich• over dingen uit zijn omgeving• opwindt, (smaken, kleuren, muziek,• mensen, dieren, geuren ……..). •
• Benoem de zaken, geef de dingen• een naam, zodat het kind deze woorden• geleidelijk leert.
• Geef waarde aan de dingen door • ze in verband te brengen met jezelf • en met je eigen omgeving
Toon je emotionele betrokkenheid!
©StiBCO/CeSMOO
3.Uitbreiding
Uitbreiding(Expanding)
Toon het kind nieuwe dingen.
Zeg hoe en waarom dingen/zaken
gelijk of verschillend zijn, waarom
zaken gebeuren, waarom mensen
gelukkig zijn of verdrietig.
Verwijs naar het heden en de
toekomst.
Zeg meer dan het kind hoort, ziet, proeft, geef een verklaring en ontvang
de reactie
4.Gevoelens van bekwaamheid
Gevoelens van bekwaamheid(Feeling of competence)
Beloon:• Geef het kind het gevoel dat je gelukkig bent omwille van hetgeen het kind doet en
zeg waarom het dingen goed doet.
• Maak steeds oogcontact, glimlach naar het kind en druk het kind in je armen als je tevreden bent over zijn gedrag.
• Geef het daarna analoge opdrachten/oefeningen zodat het kind opnieuw succes ervaart en aan zich zelf kan toeschrijven.
Geniet samen van de successen en het falen!
©StiBCO/CeSMOO
5. Gedrags-regulering
Gedragsregulering(Regulation of behavior)
• Samen werken aan het plangedrag en de werkhouding van het kind. Vertel WAT je gaat doen, HOE je het doet en WAAROM je dingen doet in een bepaalde VOLGORDE: eerst dit …. dan dat enzovoorts. Geen verborgen agenda!
Wees model!
©StiBCO/CeSMOO
Een voorbeeld: de wigwam
zoeken naar informatie buiten het direct zintuiglijk
waarneembare, exploreren, vragen stellen en
hulp vragen
zoeken naar betekenisverlening en
opwinding
ervaren van succeservaringen en
afronden van opdrachten/taken
nauwkeurig waarnemen eerst denken dan doen, organiseren en plannen
BEHOEFTEontwikkelen aan
Wat willen we bij de kinderen ontwikkelen?
©StiBCO/CeSMOO
zoeken naar informatie buiten het direct zintuiglijk
waarneembare, exploreren, vragen stellen en
hulp vragen
zoeken naar betekenisverlening en
opwinding
ervaren van succeservaringen en
afronden van opdrachten/taken
nauwkeurig waarnemen eerst denken dan doen, organiseren en plannen
BEHOEFTEontwikkelen aan
Wat willen we bij de kinderen ontwikkelen en de mediatiecriteria
©StiBCO/CeSMOOGedragsregulering
Gevoelens van bekwaamheid
UitbreidingBetekenis verlening
Focusing
MEDIATIE
zoeken naar informatie buiten het direct zintuiglijk
waarneembare, exploreren, vragen stellen en
hulp vragen
zoeken naar betekenisverlening en
opwinding
ervaren van succeservaringen en
afronden van opdrachten/taken
nauwkeurig waarnemen eerst denken dan doen, organiseren en plannen
BEHOEFTEontwikkelen aan
Wat willen we bij de kinderen ontwikkelen en de mediatiecriteria
©StiBCO/CeSMOO
Gedragsregulering:
Gevoelens van bekwaamheid:
Uitbreiding: Betekenis verlening:
Focusing:
We
de
rk
er
ig
he
id
weten van KUNNEN
KIEZEN BEGRIJPEN
WETEN REALISEREN
Het kind ontwikkelt het
Bedankt!