OIKOGENEIA FON TRAP AMERIKH.indd 3 27/9/16 10:27 π.μ.

Η οικογένεια φον Τραπ στην Αμερική

OIKOGENEIA FON TRAP AMERIKH.indd 5 27/9/16 10:27 π.μ.

Εικονογράφηση εξωφύλλου: Σταύρος Παλάντσας Εσωτερική εικονογράφηση: Εύα ΚαραντινούΣελιδοποίηση: Κωνσταντίνα Ελαιοτριβάρη

© 2016 ΕΚΔOΣΕΙΣ «AΓΚΥΡA» Δ. A. ΠAΠAΔΗΜΗΤΡΙOΥ A.Β.Ε.Ε., Λ. Κατσώνη 271 και Γ. Παπανδρέου, Άγιοι Aνάργυροι, Τ.Κ. 135 62 Τηλ.: 210 2693800-4, Fax: 210 2693807 Κεντρικό κατάστημα: AΓΚΥΡA-ΠOΛΥΧΩΡOΣ, Σόλωνος 124 - Aθήνα Τ.Κ. 106 81 • Τηλ.: 210 3837667, Fax: 210 3837066 e-mail: info@e-agyra.gr • www.e-agyra.gr • www.agyraland.gr

ISBN: 978-960-547-264-1

Χώρα προέλευσης: ΕλλάδαAπαγορεύεται η αναπαραγωγή μέρους ή όλης της έκδοσης, η μεταφορά σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό αποθηκευτικό σύστημα ή αναμετάδοση με οιασδήποτε μορφής ηλεκτρονικά, μηχανικά, φωτοτυπικά ή άλλα μέσα, χωρίς την προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη. Ν. 2121/1993, καθώς και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν και στην Ελλάδα.

OIKOGENEIA FON TRAP AMERIKH.indd 6 27/9/16 10:27 π.μ.

TA KΛAΣIKA THΣ AΓKYPAΣ

ΜΑΡΙΑ ΦΟΝ ΤΡΑΠ

αγκυρα

Η οικογένεια φον Τραπ στην Αμερική

Μετάφραση

ΝΕΣΤΟΡΑΣ ΧΟΥΝΟΣ

OIKOGENEIA FON TRAP AMERIKH.indd 7 27/9/16 10:27 π.μ.

9

Περιεχόμενα

Πάνω στο Αμέρικαν Φάρμερ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13Τα πρώτα δέκα χρόνια είναι δύσκολα. . . . . . . . . . . . 20Τα πράγματα μπαίνουν σε μια τάξη . . . . . . . . . . . . . 32Η Μπάρμπαρα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Και τώρα τι γίνεται; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56Το άγαλμα της Ελευθερίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63Ξανά από την αρχή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74Το Θαύμα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82Στο Μέριον . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93Η Μύγα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102Το Στόου στο Βερμόντ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112Ένα νέο κεφάλαιο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125Το τέλος μιας ονειρεμένης διαμονής . . . . . . . . . . . . 136Το καινούριο σπίτι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142Συναυλίες σε περίοδο πολέμου . . . . . . . . . . . . . . . 162Το μουσικό κάμπινγκ της Οικογένειας Τραπ . . . . . . 167Εικόνες από τη ζωή στο κάμπινγκ . . . . . . . . . . . . . 189Ο οργανισμός Αλληλεγγύης για τον λαό

της Αυστρίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197Ένα γράμμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210Η αλησμόνητη χρονιά. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214Cor Unum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219

OIKOGENEIA FON TRAP AMERIKH.indd 9 27/9/16 10:27 π.μ.

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ:

ΑΜΕΡΙΚΗ

OIKOGENEIA FON TRAP AMERIKH.indd 11 27/9/16 10:27 π.μ.

13

Πάνω στο Αμέρικαν Φάρμερ

Ήταν Σεπτέμβρης του 1938. «Ορίστε το Αμέρικαν Φάρμερ», είπε χαμογελώντας ο οδηγός

του λεωφορείου που μας είχε φέρει στις αποβάθρες του Λονδίνου, δείχνοντας ένα μάλλον μικρό, άσπρο καράβι.

«Πόσοι επιβάτες είμαστε;» ρώτησε ο Γκέοργκ τον καμαρότο ο οποίος οδηγούσε τα μέλη της Οικογένειας Τραπ στις καμπίνες τους.

«Εβδομήντα, κύριε. Ούτε λίγοι ούτε πολλοί. Έχω μπαρκάρει και σε μεγάλα καράβια, αλλά τούτο ’δώ το προτιμώ. Οι επιβάτες γνωρίζονται στη διάρκεια του ταξιδιού και γίνονται σαν μια μεγάλη οικογένεια».

«Πόσες μέρες θα μας πάρει μέχρι Νέα Υόρκη;»«Έντεκα, κύριε. Το πλεούμενό μας είναι μικρό, μόνο εφτά χιλιάδων

τόνων. Ωστόσο, είμαι βέβαιος ότι θ’ απολαύσετε το ταξίδι σας».Πράγματι, το απολαύσαμε – και με το παραπάνω. Από την πρώτη

κιόλας μέρα, νιώσαμε τη φιλική ατμόσφαιρα πάνω στο καράβι. Οι περισσότεροι επιβάτες ήταν Αμερικανοί, που επέστρεφαν στην πατρίδα τους. Οι καμπίνες μας βρίσκονταν κοντά η μία στην άλλη κι όσο για την τραπεζαρία, ένα τεράστιο, ολοστρόγγυλο τραπέζι είχε παραχωρηθεί αποκλειστικά στην Οικογένεια Τραπ.

OIKOGENEIA FON TRAP AMERIKH.indd 13 27/9/16 10:27 π.μ.

14

Η Ο ΙΚΟΓΕΝΕ ΙΑ ΦΟΝ ΤΡΑΠ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡ ΙΚΗ

«Λοιπόν, παιδιά, ακόμα δεν μπορώ να το πιστέψω», είπε ο Γκέοργκ όταν συγκεντρωθήκαμε όλοι για το μεσημεριανό. Όμως, κάπως έτσι αισθανόμαστε κι εμείς οι υπόλοιποι – δεν μπορούσαμε να πιστέψουμε ότι ταξιδεύαμε πραγματικά για την Αμερική.

«Έγιναν τόσο πολλά σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, που νιώθω σχεδόν ζαλισμένη», είπα. «Όλα μοιάζουν σαν ένα όνειρο... Αρκεί να σκεφτεί κανείς πού βρισκόμαστε πριν από έξι βδομάδες...»

«Εγκαταλείψαμε το σπίτι μας και...»«Σκαρφαλώσαμε στα βουνά, Νότιο Τιρόλο, Ιταλία», είπε ο Βέρνερ.«Ναι, και για να μην κινήσουμε υποψίες, αναγκαστήκαμε να

φύ γουμε με τα καθημερινά μας ρούχα και τώρα, οι άλλοι επιβάτες που βλέπουν τις αυστριακές φορεσιές μας, ρωτούν να μάθουν αν είμαστε Ολλανδοί ή Νορβηγοί», πρόσθεσε γελώντας η Χέντβιγκ.

«Κι ύστερα ακολούθησαν ατέλειωτες βδομάδες αναμονής και αγω-νίας», συνέχισε ο Ρούπερτ.

«Ποιας αναμονής;» θέλησε να μάθει η Λόρλι. Η μικρούλα παρα-κολουθούσε τη συζήτησή μας με τα μάτια γουρλωμένα.

«Λησμόνησες, Λόρλι», θύμισε η Άγκαθα στη μικρότερη αδερφή της, «πως όταν ήμαστε στα βουνά του Σεντ Γκέοργκεν, προ-σευχόμαστε κάθε πρωί: “Θεούλη μου, βοήθησέ μας να φτάσουμε σώοι στην Αμερική”; Βλέπεις, κάτι τέτοια ταξίδια κοστίζουν πανάκριβα, κι εμείς δεν είχαμε διόλου χρήματα. Υπάρχει όμως κάποιος στην Αμερική που μας θέλει για να δώσουμε συναυλίες εκεί, κι έτσι ο πατέρας τού έγραψε και τον παρακάλεσε να μας βγάλει τα εισιτήρια του καραβιού και να μας δανείσει λεφτά για το ταξίδι. Αυτό λοιπόν περιμέναμε στο Σεντ Γκέοργκεν».

«Και τα εισιτήρια έφτασαν μόλις την περασμένη εβδομάδα», είπε ο πάτερ Βάσνερ. «Εγώ, πάλι, δεν μπορώ να το πιστέψω ότι μου έδωσαν άδεια να έρθω μαζί σας στην Ιταλία. Θυμάστε πώς νιώσαμε όταν διαβάσαμε στις εφημερίδες ότι την άλλη κιόλας μέρα από την

OIKOGENEIA FON TRAP AMERIKH.indd 14 27/9/16 10:27 π.μ.

15

Μ Α Ρ Ι Α Φ Ο Ν Τ ΡΑ Π

αναχώρησή μας έκλεισαν τα σύνορα και δεν μπορούσε πια κανείς να βγει από τη χώρα;»

«Ναι», είπε ο Ρούπερτ. «Και πόσο τυχεροί σταθήκαμε, πατέρα, που η ιταλική κυβέρνηση δεν επέτρεψε να πληρωθείς τη σύνταξή σου έξω από την Ιταλία. Έτσι μαζεύτηκαν αρκετά χρήματα με τα οποία πληρώσαμε τη διαμονή μας στο Σεντ Γκέοργκεν και τα εισιτήρια για το Λονδίνο».

«Εγώ», είπα, «θα θυμάμαι πάντα πόσο ευγενικό ήταν από μέρους του κυρίου Βάγκνερ να μας στείλει τα εισιτήρια».

Ξεμακραίνοντας από τις αγγλικές ακτές, πέσαμε σε κακοκαιρία. Μέσα σε μια νύχτα, οι επισκέπτες της τραπεζαρίας εξαφανίστηκαν. Πού βρίσκονταν άραγε όλοι αυτοί οι πρόσχαροι συνταξιδιώτες που φλυαρούσαν ευτυχισμένα σε τόσες διαφορετικές γλώσσες, όλοι εκείνοι που απολάμβαναν το χθεσινοβραδινό δείπνο; Την ώρα που σερβιριζόταν το πρωινό στην τραπεζαρία, τα γκαρσόνια πηγαινοέρχονταν άσκοπα, μια και δεν είχαν σχεδόν τίποτα να κάνουν. Εγώ και ο Γκέοργκ κατεβήκαμε, αλλά όλο το υπόλοιπο τεράστιο στρογγυλό τραπέζι της Οικογένειας Τραπ, παρέμεινε αδειανό. Μετά το πρωινό πέρασα απ’ όλες τις καμπίνες μας και βρήκα τα άμοιρα παιδιά μου στα πρόθυρα της αυτοκτονίας, το γνησιότερο σημάδι της ναυτίας.

«Όπου να ’ναι θα έρθει κι η σειρά σου. Καλύτερα να ξαπλώσεις», είπε ο Γκέοργκ κοιτάζοντάς με ανήσυχα. «Και μια που το ’φερε ο λόγος, πώς είναι η Μπάρμπαρα;»

«Μια χαρά», απάντησα και αποσύρθηκα υπάκουα στην καμπίνα μου, την οποία μοιραζόμουν με τις μικρές κόρες μου. Κίτρινες σαν το λεμόνι οι μικρές, άφησαν τον πατέρα τους να τις τακτοποιήσει στις άνετες πολυθρόνες της καμπίνας. Κόντρα σε όλες τις προφητείες του γιατρού, η Μπάρμπαρα δεν έδειχνε να σκοτίζεται για την έξαψη των τελευταίων μηνών, ούτε για την ανικανότητά μου να τραφώ ή να ξεκουραστώ σωστά. Υποτίθεται πως θα ερχόταν στον κόσμο

OIKOGENEIA FON TRAP AMERIKH.indd 15 27/9/16 10:27 π.μ.

16

Η Ο ΙΚΟΓΕΝΕ ΙΑ ΦΟΝ ΤΡΑΠ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡ ΙΚΗ

κάποια στιγμή μετά τα Χριστούγεννα και καταπώς έδειχναν τα πράγματα, είχε αποφασίσει να φανεί συνεπής στο ραντεβού της.

Ξάπλωσα λοιπόν στο κρεβάτι μου, όπως μου είχε πει ο Γκέοργκ, και περίμενα να με πιάσει ναυτία. Κάθισα αρκετή ώρα ακίνητη, αλλά δεν έγινε τίποτα. Το καράβι τιναζόταν πέρα-δώθε σαν καρυδότσουφλο, τριζοβολούσε και βογκούσε, έγερνε μια από ’δώ και μια από ’κεί, αλλά το στομάχι μου δεν φαινόταν να ενοχλείται. Η ώρα περνούσε, κανείς δεν ερχόταν να με δει κι άρχισα να βαριέμαι. Σαν να μην έφτανε αυτό, με είχε κόψει η πείνα κι έτσι, όταν το γκονγκ σήμανε την ώρα του μεσημεριανού, σηκώθηκα, ανέβηκα στην τραπεζαρία και στρογγυλοκάθισα η καλή σου στο τεράστιο τραπέζι, ως η μοναδική εκπρόσωπος της Οικογένειας Τραπ. Ο Γκέοργκ, ο άλλος επιζών της οικογένειας, μπαινόβγαινε από καμπίνα σε καμπίνα, κρατώντας τα κεφάλια των άλλων, που δεν μπορούσαν πια να σταθούν στα πόδια τους από τον εμετό.

Τρεις μέρες αργότερα, όταν κόπασε η καταιγίδα, το κατάστρωμα πλημμύρισε από πρασινισμένα πρόσωπα με βαθουλωμένα μάτια, που ξαναβρήκαν όμως γρήγορα το χρώμα τους κάτω από τις ευεργετικές ηλιαχτίδες. Τώρα, η θάλασσα απλωνόταν ξανά λάδι.

Από την πρώτη κιόλας στιγμή είχα συνειδητοποιήσει πως έπρεπε να μάθουμε αγγλικά, μια και αυτή τη γλώσσα μιλούν όλοι στην Αμερική.

«Πολύ καλά. Αφού πρέπει να μάθω αγγλικά, θα ξεκινήσω αμέ-σως!»

Όταν ο σύζυγός μου πρόσεξε τη βιασύνη μου, δεν μπόρεσε να κρατηθεί: «Ξέρεις πώς μπορείς να μάθεις αγγλικά μέσα σε είκοσι τέσσερις ώρες;» με ρώτησε κοροϊδευτικά. «Μαθαίνεις κάθε ώρα κι από ένα εικοστό τέταρτο!»

Κάτι τέτοιο σχεδόν είχα κι εγώ στο μυαλό μου όταν την πρώτη ηλιόλουστη μέρα, που μαζεύτηκαν επιβάτες στο κατάστρωμα, τους πλεύρισα, οπλισμένη με μολύβι και μπλοκάκι, κι έμεινα για λίγο να

OIKOGENEIA FON TRAP AMERIKH.indd 16 27/9/16 10:27 π.μ.

OIKOGENEIA FON TRAP AMERIKH.indd 17 27/9/16 10:27 π.μ.

18

Η Ο ΙΚΟΓΕΝΕ ΙΑ ΦΟΝ ΤΡΑΠ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡ ΙΚΗ

παρακολουθώ τις συζητήσεις τους. Όταν ξεχώρισα μια παρέα άντρες και γυναίκες που μιλούσαν αγγλικά, τους πλησίασα και, όσο πιο ευγενικά και μελιστάλαχτα μπορούσα, είπα τη μοναδική φράση που ήξερα, δείχνοντας το ρολόι μου.

«Παρακαλώ, τι είναι αυτός;»«Ένα ρολόι», αποκρίθηκε ένας κύριος κοιτάζοντάς με φιλικά.«Ένα λολόι», έγραψα σοβαρή στο μπλοκάκι μου. «Και αυτός;»

συνέχισα, δείχνοντας το δαχτυλίδι μου.«Αυτό είναι ένα δαχτυλίδι», μου απάντησε.Κι αυτό στάθηκε η απαρχή μιας ανεπανάληπτης σειράς

μαθημάτων αγγλικής γλώσσας. Οι συνταξιδιώτες μου καταλάβαιναν τη λαχτάρα μου να μάθω τη γλώσσα τους όσο πιο γρήγορα γινόταν. Καταλάβαιναν, επίσης, πόσο απαραίτητο ήταν αυτό για εμάς, κι έδειχναν όλη την καλή τους διάθεση. Έτσι, πολύ σύντομα είχα γεμίσει το μπλοκάκι μου με λέξεις και μικρές φράσεις.

Η αγαπητή μις Πάουελ, μια αξιαγάπητη Αγγλίδα ηθοποιός, είχε αναλάβει να διορθώνει την προφορά μου, ενώ ο κύριος Τζόνσον, ένας ευγενέστατος Αμερικανός γιατρός, με ξεμονάχιασε μια μέρα και μου έμαθε ένα σωρό λέξεις από την αμερικάνικη αργκό. Προσπαθώντας να κρατηθώ σοβαρή, έγραψα στο μπλοκάκι μου: «Αν κάποιος είναι πολύ θυμωμένος και θες να τον ηρεμήσεις, του λες... Αν θέλεις να διώξεις κάποιον από το δωμάτιό σου, του λες...» Ένιωσα αληθινή ευγνωμοσύνη για τον δρα Τζόνσον, ιδίως μερικές βδομάδες αργότερα, όταν αντιμετωπίσαμε καταστάσεις όπου μας φάνηκαν πολύ χρήσιμες οι συμβουλές του.

Η διαδικασία της αμερικανοποίησής μας επιταχυνόταν ολοένα. Οι φίλοι μας μάς έδωσαν να δοκιμάσουμε γνήσια αμερικάνικα ποτά, όπως τζίντζερ έιλ και Κόκα Κόλα. Η τζίντζερ έιλ ήταν μια χαρά, αλλά την Κόκα Κόλα την απέρριψα αποφασιστικά από την πρώτη κιόλας δοκιμή. «Είναι πολύ αμερικάνικη», διαμαρτυρήθηκα. Επιπλέον, ο δρ. Τζόνσον μάς έμαθε να ξεχωρίζουμε τα αμερικάνικα νομίσματα.

OIKOGENEIA FON TRAP AMERIKH.indd 18 27/9/16 10:27 π.μ.

19

Μ Α Ρ Ι Α Φ Ο Ν Τ ΡΑ Π

Μάθαμε τα πρώτα μας αμερικάνικα τραγούδια, «Το Παλιό μου Σπίτι στο Κεντάκι» και τον «Γέρο Νέγρο Τζόε» σε καινούρια ενορ-χήστρωση από τον πάτερ Βάσνερ, και μας άρεσαν πάρα πολύ. Την τελευταία βραδιά, στο αποχαιρετιστήριο πάρτι, καταλάβαινα κιόλας αρκετά από τις συζητήσεις τους, χάρη στους καινούριους φίλους μας: τη Βικτόρια Πάουελ, τον δρα Τζόνσον, τη Μαίρη Ουγκό, μια δασκάλα από το Ντάλας, και τον ευγενέστατο Αμερικανό πρόξενο ο οποίος επέστρεφε στο σπίτι του, στο Σινσινάτι, από τις Νότιες Θάλασσες. Λένε πως η πρώτη εντύπωση που σχηματίζεις για κάποιον είναι η πραγματική, και πάντα σ’ αυτήν θα γυρίζεις, ξανά και ξανά. Δεν είχαμε συναντήσει άλλη φορά Αμερικανούς, και σχηματίσαμε την εντύπωση πως είναι ευγενικοί, μεγαλόψυχοι και πρόθυμοι να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους.

Όταν ξυπνήσαμε το τελευταίο πρωινό, περνούσαμε ήδη το Νάντακετ και σύντομα θα φτάναμε στη Νέα Υόρκη. Ανεβήκαμε όλοι στο κατάστρωμα και κοιτάζαμε τους εντυπωσιακούς πύργους του Μανχάταν που ξεπρόβαλλαν μέσα από την ομίχλη, σαν αντικατοπτρισμός.

Επιτέλους – η Αμερική!

OIKOGENEIA FON TRAP AMERIKH.indd 19 27/9/16 10:27 π.μ.