Öğretim programlarının temel Öğeleri
DESCRIPTION
Öğretim Programlarının Temel Öğeleri. PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM. Programın Temel Öğeleri. HEDEFLER- Kazanımlar. Öğrenme Yaşantıları. Öğrenme Yaşantılarının Düzenlenmesi. Ölçme ve Değerlendirme. GERİ BESLENME (DÖNÜT VE DÜZELTME). Temel Sorular:. Bireye hangi davranışlar kazandırılacak? - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Öğretim Öğretim Programlarının Programlarının Temel ÖğeleriTemel Öğeleri
PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Programın Temel ÖğeleriProgramın Temel Öğeleri
HEDEFLER-Kazanımlar
Öğrenme Yaşantıları
Öğrenme Yaşantılarının Düzenlenmesi
Ölçme ve Değerlendirme
GERİ BESLENME (DÖNÜT VE DÜZELTME)
Bireye hangi davranışlar kazandırılacak? Davranış değişmesi için hangi yaşantılar
gereklidir? Yaşantılar nasıl düzenlenmelidir? Tasarlanan sonuçlar gerçekleşti mi?
Temel Sorular:Temel Sorular:
PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
1.HedefDavranışUzak HedeflerGenel HedeflerÖzel HedeflerDavranışsal Hedefler
Niçin Eğitim?Ne tip birey?
2. İçerik (Kapsam)Üniteler-TemaKonular
Ne öğretelim?
3. Eğitim Durumları(Öğrenme Yaşantıları)Öğretim stratejileriYöntem ve tekniklerAraç ve gereçlerNasıl öğretelim?Nerede öğretelim?Ne zaman öğretelim?Ne ile öğretelim?
4. Sınama Durumları(Ölçme ve Değerlendirme)
Ne kadar öğretildi?Ne düzede hedeflere ulaşıldı?
PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Niçin?Hedef
(Davranış)
Eğitim DurumlarıÖğretme-Öğrenme
Süreci
Nasıl?
İçerik(Kapsam)
Ne?
Ne kadar?Ölçme ve
Değerlendirme(Dönüt)
Ne kadar?
PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİDört temel aşamadan oluşur;
1.Program Geliştirmenin Planlanması• Planlama çalışma gruplarının oluşturulması• Program geliştirme çalışma planı• İhtiyaç belirleme
2. Program Tasarısı Hazırlama
• Hedef yazma/belirleme• İçerik analizi yapma/belirleme• Eğitim durumları hazırlama• Sınama durumları
3. Programın Denenmesi4. Programın Değerlendirme
1. Çalışma Gruplarının oluşturulması
Çalışma gruplarını üç grupta toplayabiliriz. I. GRUP: Program karar ve koordinasyon grubu2. GRUP: Program çalışma grubu3. GRUP: Program danışma üyeleri grubu
Program Karar ve Koordinasyon Grubu
• Hangi alanlarda program geliştirmeçalışmalarının yapılacağına karar verilir.
• Ülkede başat olan eğitim felsefesinin buprogramlara yansıtılması sağlanır.
• Hazırlanan programları kabul yada değiştirmede karar organıdır.
• Tüm program geliştirme çalışmalarındakoordinasyonu sağlar.
Grupta Bulunan Üyeler şunlardır;
• Milli Eğitim Bakanlığı temsilcileri (Talim Terbiye Kurulu/Teftiş Kurulu/İlgili genel müdürlük temsilcileri/Program dairesinden bir uzman).
• Program geliştirme alan uzmanı (akademisyen)• Öğretmen örgütlerinin temsilcileri • Konu alanı uzmanları ve temsilcileri (öğretmenler, meslek odası
birliği ve temsilcisi)• Veli temsilcileri. • Öğrenci temsilcisi
Program Çalışma Grubu
Programın;• hazırlanması, • uygulanması, • değerlendirilmesi, ve • geliştirilmesi aşamalarında sürekli görev yapan
bir gruptur.
Grupta bulunan üyeler;
• Program geliştirme uzmanı• Eğitimde ölçme ve değerlendirme uzmanı• Konu alanı uzmanları (Alt ve üst sınıfdüzeylerinden, yakın ders alanlarından• Branş öğretmenleri ve alandan üniversite
öğretim elemanları• Dilbilim uzmanı
Program Danışma Grubu
Program çalışma grubuna danışma yapacak uzmanlardan oluşur. Gerektiğinde katılırlar. Bunlar;
• Eğitim Psikologu• Eğitim Sosyologu• Eğitim Felsefecisi• Eğitim Ekonomisti• Eğitim Denetçisi• Eğitim Teknoloğu• İletişim Uzmanı• Okul yöneticisi• Gerekli görülen diğer uzmanlar..
2. Program Geliştirme Çalışma Planı
• Program geliştirme sürecinde hangi işlemlerin, ne zaman ve ne kadar sürede gerçekleştirileceğini belirleyerek bir zaman takvimi hazırlanır.
3. İHTİYAÇ BELİRLEME
Programın hazırlanması için bir program ihtiyacının ortaya çıkması ve bu ihtiyacın en iyi şekilde karşılanması için gerçek ihtiyacın ne olduğunun belirlenmesi gerekir.
İhtiyacın belirlenmesi, yapılacak eğitim etkinliklerinin programlanması için gerekli bilgileri elde etmede ve program hedeflerinin yerindeliğini ortaya koymada da yardımcı olur.
By_Ofspring 2007/2008
İhtiyaç belirleme aşamasında şu sorulara cevap aranmalıdır:
▪ Toplumun beklenti ve ihtiyaçları nelerdir? ▪ Bireyin ihtiyaçları nelerdir? ▪ Konu alanı ile ilgili ihtiyaçlar nelerdir? ▪ Doğanın ihtiyaçları nelerdir?
→ Toplum, birey, konu alanı ve doğayı göz önüne alıp, bunlardan birine ters düşmeden, onlarla uyum içinde olacak şekilde belirlenen hedeflere aday hedefler denir.
→ Aday hedefler süzgeçlerden (Eğitim Sosyolojisi, Eğitim Psikolojisi, Eğitim Ekonomisi ve Eğitim Felsefesi) geçirilerek olası hedefler ortaya konur.
Kendini gerçekleştirme
Kendine saygı gösterme
Sevme ve ait olma
Güvenlikte olma
Fizyolojik
Maslow’un İnsan İhtiyaçları Hiyerarşisi
Kendini Gerçekleştirme• “Kendini Gerçekleştirme” kavramını ilk kez Maslow kullanmıştır. • Sağlıklı bir kişiliğin gelişebilmesi için gerekli olan gereksinmelerden
meydana gelen, piramit biçiminde bir gereksinmeler hiyerarşisi ortaya koymuştur.
• Bu gereksinmelerin en tepesinde kendini gerçekleştirme gereksinmesi bulunmaktadır. Ancak kişinin kendini gerçekleştirmek için güdülenebilmesi, daha alt basamaklarda yer alan – fizyolojik, – güvenlik, – ait olma ve – saygınlık sağlama ile ilgili temel gereksinmelerin yeterince doyum
sağlamasına bağlıdır. • Temel gereksinmelere doyum sağlayan insan kendini gitgide daha özgür
ve iyi hissedecek, sonuçta kendisinde var olan tüm potansiyelleri açığa çıkaracaktır. Yani gerçek anlamda “kendisi” olacak, kendisini gerçekleştirecektir.
1. Genel ihtiyaçların belirlenmesi: Toplumun ihtiyaçları
Okur-yazarlık Mesleki beceriler Sosyal düzen ve ahlak Kişilerarası ilişkiler Kültür ve değerler aktarma Yaratıcılık ve yenilik
•Önceki eğitim •Var olan bilgi, beceri, tutum •Mevcut performans •Öğrenme biçimleri •Öğrenmeyi etkileyen faktörler •Mevcut kaynaklar •Bireysel gereksinimler
2. Bireysel ihtiyaçların belirlenmesi
By_Ofspring 2007/2008
1. Farklar Yaklaşımı
Bu yaklaşım gözlenenle beklenen başarı düzeyleri arasındaki farkı ortaya çıkarır. Bu tanımı şöyle formüle edebiliriz:
Bireyin gerek duyduğu yeterlilikler - Bireyin sahip olduğu yeterlilikler = Bireye kazandırılmak istenen yeterlilikler
Okul ortamı ve eğitim birimleri genellikle bu yolla ihtiyaç değerlendirmesi yapar.
Örnek: İngilizce hazırlık kursu
2. Demokratik Yaklaşım
İhtiyaç, çoğunluğun veya toplumdaki baskı gruplarının isteklerinden hareketle belirlenir.
Birçok insanın ihtiyaç değerlendirme süreci içinde olması insan ilişkileri ve halkla bütünleşme özelliğine sahip olması bu yaklaşımın en önemli özelliğidir.
Yüksek sayıda insan grubunun katılımı ihtiyacı belki çok geçerli kılar; ama, bu o ihtiyacın çok değerli olduğu anlamına gelmez.
Örneğin turizm dersine yönelik bir program tasarısı hazırlama sürecinde ihtiyacın, grubun çoğunluğunun ilgileri, istekleri ve yetenekleri doğrultusunda hazırlanması
3. Analitik Yaklaşım
Bu yaklaşım, gelecekte ortaya çıkması olası durumlardan yola çıkarak ihtiyacın belirlenmesi sürecidir. Bu durumla ilgili bugünkü mevcut duruma ait bilgilerden yararlanılır ve geleceğe yönelik kestirimler yapılır. Bu yaklaşımda eleştirel düşünceden yola çıkılarak çözüm aranır.
Örnek: Gelecekte internetin önemli bir araç olacağı varsayımından hareketle, öğretmen adaylarının öğretim sürecinde internetin kullanımına ilişkin gereksinim duyacakları bilgi ve becerilerin belirlenmesi.
By_Ofspring 2007/2008
4. Betimsel Yaklaşım
Bir nesnenin yokluğu veya eksikliği ile ortaya çıkan zararla o nesnenin varlığının ortaya koyacağı, sağlayacağı yarardan hareketle ihtiyaç belirlenmesi sürecidir.
Örneğin; Türkçeyi iyi bilmeyen öğrencilerin diğer derslerden başarısız olmasına bağlı olarak programda Türkçe dersine ağırlık verilmesinin ihtiyaç olarak görülmesi gibi.
İHTİYAÇ BELİRLEME TEKNİKLERİ
Delphi (Anket geliştirme) Tekniği: Ortak (çoğunluğun) görüş ve düşünceleri belirlemek üzere bireylerden yazılı (mektup ya da açık uçlu sorulardan oluşan anket) olarak alınan raporların değerlendirilmesine dayanan bir tekniktir. Mektuba cevap veren uzmanlar birbirinden bağımsız ve habersizdir. Böylece var olan durum analiz edilir ve gelecekte nelerin, nasıl olabileceği üzerinde görüşlerin alınması sağlanır. Bu süreçte, öncelikle amaçlar belirlenir ve bunların gelecekte alacağı durum üzerinde çalışılır. Bireylerin bağımsız düşünmesini sağlar ve ekonomiktir.
Progel (Dacum) Tekniği: Mesleklerin beceri profilleri (mesleki yeterlik) çıkarılarak yeterlik alanları belirlenir ve iş analizi çalışmalarına dayanır.
• DACUM, İngilizce (Developing a Curriculum) sözcüklerinin kısaltılmışıdır ve program geliştirme anlamında kullanılmaktadır.
• Bu teknik temel olarak, iş ortamında işin en geçerli ve en gerekli olan işlemlerinin işin ustaları tarafından belirlenmesi ve daha sonra iş ve işlemlerin bir panel çalışmasıyla kesinleşmesini içerir. İş/meslek analizine benzer ancak daha kısa sürede tamamlanabilir.
İş/Meslek Analizi Tekniği: Meslek işlem basamaklarına göre analiz edilir ve gerekli davranış düzeyleri belirlenir.
• İş ya da meslek, işlere/fonksiyonlara ayrılır. Bunlar; bilgi, beceri, mesleki tutum ve alışkanlıklardan diğer bir anlatımla bilişsel, duyuşsal ve devinişsel davranışlardan oluşur. İş analizi süreci iş ortamında çalışan, alanlarında usta bireylerin çalışmasıyla gerçekleşir.
• İş analizi; programın içeriğinin belirlenmesinde, bir işin gerektirdiği yeterliliklerin ortaya konulmasında, işlerin tanımlanmasında, iş başvurusu yapanların seçiminde, eğitimin amaçlarını belirlemede vb. faydalar sağlar.
• Gözlem Tekniği: İhtiyaç konuları doğal ortamında uygun teknikle gözlenir ve rapor alınarak değerlendirme yapılır.
• Gözlem, okul merkezli olarak bireysel bilgi ve araştırmaya dayanır. Olaylar doğal ortamlarında doğrudan gözlenerek bilgi toplanmaya çalışılır.
• Gözlem yaparken, öğrencilerin bilgi düzeyleri, okuma, yazma, konuşma, problem çözme yetenekleri ve eleştirel düşünme becerileri gibi temel becerilerin gözlenmesi çok önemlidir.
İHTİYAÇ BELİRLEME TEKNİKLERİ
• Testler / Ölçme Araçları• Eğitimde test, bireyde aranan özelliklerin ne miktarda var olduğunu belirlemek
üzere yapılan işlemlerdir.• Kritik bazı davranışların belirlenmesi amacıyla hazırlanıp, programın girişinde ya
da sonunda öğrenciye uygulanan Başarı Testleri veya diğer ölçme araçlarının sonuçlarına göre öğrenme ihtiyaçlarını belirlemek mümkündür.
• Görüşme / Grup Toplantıları• Görüşme yoluyla öğrenenlerin ve programla ilgili olabilecek tüm katılımcıların
(öğretmenlerin, yöneticilerin, velilerin, yayıncı ve yazarların, uzmanların, iş çevrelerinin, politikacıların, vb.) program hakkındaki görüş ve tepkileri sözlü olarak belirlenir.
• Görüşme, yüz yüze olabileceği gibi anket formları, tele konferans ya da internet aracılığı ile de olabilir.
• Kaynak / Literatür Tarama• Son yıllarda yurt içi ve yurt dışındaki eğilimler, bilimsel çalışmalar, mevcut
programa ilişkin verilen raporlar değerlendirilerek mevcut program incelenmektedir.
İHTİYAÇ BELİRLEME TEKNİKLERİ
HEDEFLER
Hedef; yetiştirilecek bireyde bulunması
uygun görülen, eğitim yoluyla kazandırılabilir
istendik özelliklerdir.
Programın hedef boyutunda “Bireyleri niçin
eğitiyoruz?” sorusuna cevap aranır.
Eğitimin hedefleri üçe ayrılır:
Uzak Hedefler
Genel Hedefler
Özel Hedefler
Milli Eğitimin Hedefleri
Okulun Hedefleri
Dersin ve Konunun Hedefleri
HEDEFLERİN / SEVİYELERİ
Ülkenin Eğitim Felsefesi
Anayasal uzak amaçlar
Milli eğitimin uzak amaçları
Belirli öğretim kurumlarının genel amaçları
Belirli düzeyde okulların genel amaçları
Dersin özel amaçları
Belirli bir konunun öğretim amaçları
PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Amacın Düzeyi
Amaçların Hiyerarşisi
Amaçları Kimin Hazırladığı
Amaçların Özelliği
Örnek
Eğitimin küresel amaçları
Uluslar arası kuruluşlar
Öneri niteliğinde UNESCO’nun belirlediği eğitimin küresel amaçları
Eğitimin Genel Amaçları
Yasa ile belirlenmiş (1739 S.K)
Eğitilmiş bireyin genel özelliklerini yansıtır.
Türk Milli Eğitimin Genel Amaçları
Okulun
Amaçları
Yasa ile belirlenmiş (1739 S.K 2547 YÖK) Milli Eğitim kade-
mesini bitiren bireylerin özellik-lerini yansıtır.
İlköğretimin amaçları
Bir komisyon tarafından hazırlanır TTKB onaylar
Dersin
Amaçları
Bir derste kazan-dırılması gereken hedeflerdir.
Sosyal Bilgiler dersinin amaçları
Ünitenin Amaçları
Bir komisyon tarafından hazırlanır TTKB onaylar
Bir derste kazan-dırılması gereken hedeflerdir.
Sağlığımızı koru-yalım ünitesinin amaçları
Konunun amaçları
Bir komisyon tarafından hazırlanır TTKB onaylar
Bir konuda öğrenci-den beklenen davra-nışları ifade eder.
Sağlığımızı korumanın önemini kavrayabilme
Soyut Genel
Somut Davranışa dönük
I. Uzak Hedefler: Ülkenin politik hedefleri olup yetiştirmek istediği insan tipi ile ilgilidir. Uzak hedeflerin şekli ülkenin anayasası ile belirlenir.
1739 sayılı Milli Eğitim temel Kanunu’nun 2. maddesinde Türk Milli Eğitiminin uzak hedefi şu şekilde belirtilmiştir:
“Biryandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak; öte yandan milli birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk milletinin çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir otağı yapmaktır”
II. Genel Hedefler: Uzak hedeflerle tutarlı olan ve uzak hedeflerin gerçekleşmesine hizmet eden okulların hedefleri ile milli eğitimin hedefleri genel hedeflerdir.
Türk Milli Eğitim Sisteminin Genel Hedefleri(1739)1.1.Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasada ifadesi bulunan Atatürk Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasada ifadesi bulunan Atatürk Milliyetçiliğine bağlı; Türk milletinin milli, ahlâki, insani, manevi ve kültürel Milliyetçiliğine bağlı; Türk milletinin milli, ahlâki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluğunu bilen ve bunları davranış Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluğunu bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar yetiştirmek. haline getirmiş yurttaşlar yetiştirmek.
3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini gerçekleştirerek, gerekli bilgi, İlgi, istidat ve kabiliyetlerini gerçekleştirerek, gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların kendilerini kutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda kendilerini kutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak.bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak.
2. Beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımından dengeli ve Beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip insan haklarına saygılı, girişken kişilik ve teşebbüse değer insan haklarına saygılı, girişken kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan yapıcı, yaratıcı ve veren, topluma karşı sorumluluk duyan yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek.verimli kişiler olarak yetiştirmek.
III. Özel Hedefler: Bir disiplin ya da çalışma alanında öğrenciye kazandırılması uygun bulunan bilgi, beceri, ilgi, tutum ve alışkanlıklar gibi özelliklerdir (Derslerin hedefleridir.) Öğrencilerin yetiştirilmesi için eğitim durumlarının hazırlanması ve değerlendirilmesinde bu özel hedefler işe koşulur.
DİKKAT!• Hedefler tasarlanırken yukarıdan aşağıya
• (uzak → genel → özel) doğru tasarlanır.
• Fakat gerçekleştirilirken aşağıdan yukarıya doğru
• (özel → genel → uzak) gerçekleştirilir.
• Hedeflerin belirlenmesinin yanı sıra aşamalı olarak
sınıflandırılmasının da önemi vardır. Hedeflerin kolaydan zora,
basitten karmaşığa, somuttan soyuta doğru sıralanması öğrenme
etkinliklerini olumlu yönde etkileyecektir.
• Hedef cümlelerinin sonunda ne kazanılacağını ifade eden kelime kullanılmalıdır:
• Bilgisi, becerisi, gücü, yeteneği, alışkanlığı vs. veya “-bilme” ekiyle biten bir bileşik sözcük.
• Örnek: - Matematik dersinde dört işlemden yararlanarak problem çözebilme (çözme yeteneği)
• - Bilgisayar Programlama dersinde, verilen bir problem durumunun çözümüne en uygun programı hazırlayabilme
Bir Hedefte Bulunması Gereken ÖzelliklerBir Hedefte Bulunması Gereken Özellikler
Bir Hedefte Bulunması Gereken ÖzelliklerBir Hedefte Bulunması Gereken Özellikler
• 2) Hedefin ilgili olduğu konu alanı belirtilmelidir.
• Örnek: - Felsefede geçen temel kavramların bilgisi
- Bilgisayarda donanım parçalarını tanıyabilme
- Bilimsel yöntemi kullanabilme (Yanlış)
- Doğrusu: Kimya dersinde verilen doğal problemlerin
çözümünde bilimsel yöntemi kullanabilme
Bir Hedefte Bulunması Gereken ÖzelliklerBir Hedefte Bulunması Gereken Özellikler
• 3) Açık-Seçiklik:
• Örnek: - Biyoloji Dersinde sürüngenlerin sindirim sistemi bilgisi
- Problem Çözme ile ilgili süreçler bilgisi (Yanlış).
- Doğrusu: Matematik dersinde tam sayılarla ilgili problemlerin çözümünde süreçler bilgisi
- Bilgisayarda komutları kullanabilme (Yanlış).
- Doğrusu: Bilgisayarda işletim sistemlerine ilişkin komut işlemlerini yapabilme
Bir Hedefte Bulunması Gereken ÖzelliklerBir Hedefte Bulunması Gereken Özellikler
• 4) Öğrenci Davranışına Dönüklük:
• Örnek: - Türkçe dersinde noktalama işaretlerini kullanma becerisinin öğretilmesi (Yanlış).
• Doğrusu: Türkçe dersinde noktalama işaretlerini kullanabilme
- Öğrencilere disket ile ilgili işlemleri yapma becerisi kazandırmak (Yanlış).
- Doğrusu: Bilgisayar dersinde disket ile ilgili işlemleri yapabilme
Bir Hedefte Bulunması Gereken ÖzelliklerBir Hedefte Bulunması Gereken Özellikler
• 5) Genellik-Sınırlılık
• Genellik ilkesi; Hedef cümlesinin yeterince kapsamlı olmasını ifade eder. Genellik, hedefin yazıldığı plan türüne göre değişir: Örneğin:
• - Türkçe Dersi: Günümüz Türkçesiyle yazılmış düzeyine uygun bir metni anlayabilme (Yıllık plan)
• - Türkçe Dersi: Günümüz Türkçesiyle yazılmış düzeyine uygun bir öyküyü anlayabilme (Ünite planı)
• Türkçe Dersi: Ömer Seyfettin’in “Forsa” adlı öyküsünü anlayabilme (Günlük plan)
• Örnek: - 5 ile 7’ yi çarpma gücü (Yanlış)
• Doğrusu: Matematik dersinde sayılar arasındaki belli ilişkileri kavrama gücü
Bir Hedefte Bulunması Gereken ÖzelliklerBir Hedefte Bulunması Gereken Özellikler
• Sınırlılık ilkesi: Hedef cümlesi öğrenciye kazandırılacak tek bir
özelliği içermelidir.
• Örnek:- Türkçe dersinde duygu ve düşüncelerini yazılı ve
sözlü olarak anlatabilme (Yanlış)
• Bilgisayar dersinde bilgisayarın donanım parçalarını monte
edebilme ve onların arızalarını giderebilme (Yanlış)
Hedeflerin Belirlenmesinde Dikkat Edilecek hususlar
Öğrenci Davranışına Dönük Olma
Hedeflerin öğrencilerin öğretimin sonucunda neler neler yapabileceğini ifade etmesi
Öğrenci Yaşantılarına Dönük Olma
Hedefler öğrencinin öğretme-öğrenme etkinliklerine aktif olarak katılımın sağlayacak özelliklere sahip olmalıdır.
Öğrenciye Uygunluk Öğrencinin ilgi ve ihtiyaçları ile gelişim özeliklerine uygun olmalıdır.
Kenetlilik(Konu alanı ile ilişkilik)
Hedefler konular ile bağlantılı olarak ifade edilmelidir. Hedefler bir içerik ile ilişkili olmalıdır.
Açık-seçiklik Hedef ifadeleri okuyanlar için açık ve seçik olmalıdır
Öğrenme Ürününe Dönüklük
Hedefler öğrenme sonucuna dönük olmalıdır.Öğretimi tamamlayan bir öğrencinin ne yapacağını gösterir nitelikte olmalıdır.
Güvenilir(Tutarlı)
olma
Hedefler birbirlerini destekler ve mantıksal açıdan tutarlı olmalıdır.
Genellik ve sınırlılıkHedefler hangi özelliklerin kazandırılacağını belirtecek kadar genel ve kazandıracağı özelliği başka bir özellikle karıştırmayacak kadar sınırlı olmalıdır.
KAZANIMLAR YAZILIRKEN UYULMASI GEREKEN İLKELER
Hedef alanda olmalı
Gözlenebilir ve ölçülebilir olmalı.
İfade açık ve anlaşılır olmalıdır. Kazanım ifadesinden herkes aynı anlamı çıkarmalıdır.
Cümlelerin sonundaki eylem ifade eden sözcükler “ yazar, açıklar, tasarlar, ilişki kurar” gibi kazanım ifade eden şekilde ve geniş zaman kullanarak yazılmalıdır.
Basitten karmaşığa, somuttan soyuta doğru sıralanmalıdır.
Kazanımlar öğretmenlerin yapacakları değil, öğrencinin yapacakları yani öğrencide gerçekleşecek davranış değişiklikleri olmalıdır.
Birbirinin önkoşulu oluş biçimlerine göre sıralanmalıdır.
Soru: Türk eğitim sisteminde genel hedefler aşağıdakilerden hangisine dayalıdır?(KPSS-2005)
A) Türk Milli Eğitim Temel Kanunu’naB) Okul YönetmeliklerineC) Tebliğler Dergisine D) Şura KararlarınaE) Öğretim Programlarına
Soru: Aşağıdakilerden hangisi Türk Milli Eğitim Kanunu’nda belirlenen Türk Milli Eğitiminin temel ilkelerinden birisi değildir?
A) Laiklik B) Karma eğitim C) Okul-Aile işbirliğiD) Yöneltme E) Toplumsallaşma
Soru: Aşağıdakilerden hangisi uzak hedef ifadesidir?A) İletişim becerilerini geliştirebilmeB) Karşılaştığı problemlere bilimsel araştırma yöntemlerini kullanabilmeC) Teknolojiyi ve bilimsel gelişmeleri takip edebilmeD) Çağdaş uygarlık seviyesine ulaşabilmeE) Sağlıklı yaşam alışkanlıklarını kazanabilme
Hedef Belirleme
Programın ilk ve temel öğesi olan hedef belirleme, program geliştirmenin en önemli aşamasıdır. Çünkü, programın diğer öğeleri de hedef doğrultusunda tespit edilir ve düzenlenir.
Eğitimde hedef belirlenirken birtakım unsurlar vardır. Bunlar; belirleyiciler, süzgeçler ve ürünlerdir.
Hedef Belirleme
Toplumun Gerçekleri ve İhtiyaçları
Konu (disiplin) Alanının Nitelikleri
Bireyin İlgi ve İhtiyaçları
Doğanın Denge ve Niteliği
Belirleyiciler Süzgeçler Öğrenme Ürünleri
Kazanımlar
BilişselDuyuşsal
Devinişsel
Eğitim Felsefesi
Eğitim Psikolojisi
Eğitim Sosyolojisi
Eğitim Ekonomisi
Olası HedeflerAday
Hedefler
PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Öğrenilmiş davranışlar bilişsel, duyuşsal, devinişsel olarak sınıflandığı gibi, her alan da kendi içinde basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta ve birbirinin
önkoşulu olacak şekilde aşamalı olarak sıralanmıştır.
İstendik davranışların basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta, birbirinin
ön koşulu olacak şekilde aşamalı sıralanmasına Taksonomi denir.
Değişik alanlarda öğrenilmiş davranışlar, birbirlerinden kopuk değildir. Tersine aralarında yatay ve dikey anlamlı ve sıkı bir ilişki vardır. Bu, biri olmadan diğeri olamaz anlamına gelebilir.
BilgiKavramaUygulamaAnalizSentezDeğerlendirme
AlmaTepkide bulunmaDeğer vermeÖrgütlemeKişilik/ Kendine Mal etme
UyarılmaKılavuzla yapmaBeceriDuruma uydurmaYaratma
Bilişsel Alan Duyuşsal Alan Devinişsel Alan
DAVRANIŞ ALANLARI
Bilişsel AlanKişinin öğrenilmiş davranışlardan zihinsel yönü ağır basanlar bu kapsamın içindedirler. Böyle olmakla birlikte öğrenilmiş hiçbir davranış tek bir alana girmez. Örneğin, Fen Bilgisi dersinde kanın yapısını ve görevlerini açıklamada bilişsel davranışlar daha ağır basarken, kan ihtiyacı olan birine kan verme, canlıları sevme, trafik kurallarına uyma, saygılı olma gibi davranışlarda duyuşsal yön ağırlık gösterir.
PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Basitten Karm
aşığa Doğru
Bilişsel Alan Basamakları
Bilgi
Kavrama
Uygulama
Analiz
Sentez
Değerlen-dirme
Bilgi Bilgi Bilgi Bilgi Bilgi
Kavrama Kavrama Kavrama Kavrama
UygulamaUygulama Uygulama
Analiz Analiz
Sentez
Bu basamakta her hangi bir nesne ve olguyla ilgili bazı özellikleri kişinin görünce tanıması, sorunca ezberden aynen tekrar etmesi davranışlarını kapsar.
Elde edilen bilginin niçin ve nasıl olduğu önemli değildir. Kısaca öğrencilerin daha önce öğrendikleri bilgileri hatırlaması ve tanıması ile ilgili bir süreçtir.
BİLGİ BASAMAĞI
Hedef/Kazanım Alanları Göstergeler Örnekler
Bilgi Söyler, yazar, tanımlar, hatırlar, tanır,
tekrarlar, belirtir, seçer, yerleştirir,
isimlendirir, listeler, sıraya koyar, eşleştirir,
sıralar, gösterir, işaretler vb.
Eğitim kavramını tanımlar.Bilişsel alanın basamaklarını söyler/yazar.Derinin katmanlarını sıralar.Akciğer loblarının isimlerini listeler.Lale devrinin ünlü şairlerini söyler/yazar.Soy gazları söyler.
KAVRAMA BASAMAĞI
• Bilişsel Alanın bilgi basamağında elde edilen bilgilerin, bu basamakta kişi tarafından özümlenmesi, kendine mal edilmesi söz konusudur.
• Kavrama basamağında, öğrencinin bilgi basamağında elde ettiği bilgileri anlamını kaybetmeden başka bir biçimde ifade etmesi, yani çevirmesi, anlamını açıklaması, yani yorumlaması, bu anlama dayanarak nesnelerin gelecekteki durumlarını kestirmesi yani öteleme yapması gerekmektedir.
• Olayı veya olguyu öğrencinin kendi kelimeleri, sembolleri, şekilleri veya gösterimleriyle verebilmesi veya özetleyebilmesidir.
• Verilen tanımı, bir başka şekil üzerinde veya bir başka örnekle açıklayabilmesidir.
Hedef/Kazanım Alanları Göstergeler Örnekler
Kavrama Açıklar, özetler, tahmin eder, örnek verir,
anlamını değiştirmeden kendi cümleleriyle ifade eder, ana fikrini çıkarır, tablo ve grafikle bir fikri
özetler, tablo ve grafikle gösterir, çevirir
vb.
Aile planlaması yöntemlerini açıklarBloom Taksonomisin bilgi basamağındaki hedeflerin özelliklerini örneklerle açıklar.İyonlaşma enerjisinin periyodik cetvelde nasıl değiştiğini açıklar.Sesli okumanın önemine örnekler verir.Bir cismin hız-zaman değişimini grafikle ifade eder.
UYGULAMA BASAMAĞI• Kavrama basamağında kazanılan davranışlara
dayanarak öğrencinin kendisi için yeni olan daha önce karşılaşmadığı bir sorunu çözebilme yeterliğine kavuşması bu ana basamakta olur.
• Bu basamakta daha önceden kazanılan bilgiyi yeni durumlarda kullanır. Öğrenci sorunu çözerken ilgili ilkeleri genellemeleri kullanmalıdır.
• Uygulama düzeyinde öğrenci, bilgi birikimini kendisine sunulan yeni durumları anlama ve yeni problemleri çözmek için kullanır.
• Burada önemli olan kavramla veya olayla ilgili durumun ya da problemin yeni olmasıdır.
Uygulama Bilgi ve kavrama basamağındaki
edinimleri uygular, ilke ve düşünceleri kullanır, problem
çözer, ilke ve düşünceden
yararlanır, herhangi bir düzeneği hazırlar
vb.
Geometri dersinde Geometri dersinde üçgenlerde benzerlik ile ilgili üçgenlerde benzerlik ile ilgili problemleri çözer.problemleri çözer.Kendisine verilen çeşitli Kendisine verilen çeşitli reaksiyon denklemlerini reaksiyon denklemlerini denkleştirirdenkleştirirBloom Taksonomisin her bir seviyesine uygun kazanımlar yazarSesli okuma tekniklerine uygun bir metni sınıfta okur.Beden eğitimi dersinde öğrendiği bir hareketi günlük yaşamında doğru kullanır.
Hedef/Kazanım Alanları Göstergeler Örnekler
ANALİZ BASAMAĞI
• Öğrencilerin bir bütünün örüntülerini ve bunlar arasındaki ilişkiyi görebilmesi becerilerini kapsar. Bir bütünün parçalarını ve bu öğeler arasındaki ilişkileri bir araya getirebilme becerilerini kapsar. Analiz düzeyinde öğrenmeye sahip öğrenci parçacıkları tanıyabilmekte, onlar arasındaki ilişkileri belirleyebilmekte ve son olarak parçacıklar cinsinden bütünü açıklayabilmektedir.
• Karmaşık bir bilgi yapısını, yani nesneler, olgular, olaylar, sistemler ve yapıları öğrenebilmek için onları analiz etmek zorunluluğu olabilir. Örneğin bir şiiri anlamak için, şiirdeki ilişki ve kuralları analiz etmek gerekir.
• Bu analizler sonucu, nesnel evrenin öğelerini, öğeler arasındaki ilişkileri, dayandıkları temel sayıltıları ilkeleri anlayabilir
Analiz Analiz eder, öğelerine ayırır, ilişkileri saptar,
ayrıntıları görür, bağıntıları tespit
eder, bölümler arası ilişkileri fark eder vb.
Bir doğrunun denkleminin bulunuşunun dayandığı temel ilkeleri belirler.Bilgisayarı oluşturan parçaları belli ölçütlere göre öğelerine ayırır.Noktalama işaretleriyle sesli okuma arasındaki ilişkiyi saptar.İdeal gaz denkleminden yola çıkarak sıcaklık-basınç ilişkisini ortaya çıkarır.Kendisine verilen cümleyi doğru olarak ögelerine ayırır.
Hedef/Kazanım Alanları Göstergeler Örnekler
SENTEZ BASAMAĞI
Öğeleri belli ilişki ve kurallara göre birleştirip bir bütün oluşturma işidir.
Sentezde yenilik, buluş, icat, özgünlük söz konusudur.
Toplumsal sorunları çözmede yeni bir yöntem, teknik geliştirme; yeni bir plan oluşturma; toplumsal olguları açıklayan yeni ilkeler ortaya koyma gibi etkinlikler bu basamakta olur.
• Sentez düzeyinde bilgiye sahip olan öğrenci ilgili kavram veya olayı kullanarak özgün çözümler ortaya koyabilir.
Sentez Yeni bir şey hazırlar, özgün olarak ortaya
çıkarır, yeni bir şey önerir, belli
ilişkilere göre bütünleştirir, sonuç çıkarır,
öneride bulunur, üretir, fikir ya da
düşünceleri yeniden düzenler
vb.
Bloom taksonomisine alternatif bir sınıflama önerir.Boyle-Mariotte ve Charles yasalarını kullanarak İdeal gaz denklemini kurar.Sesli okumada nefesi doğru kullanabilmeyle ilgili fikirler sunar.Beden eğitimi dersinin önemine ilişkin özgün bir fikir üretir.Sayı problemlerinin çözümü ile ilgili yeni bir yöntem oluşturur.Sıcaklığı ölçmek için termometreye alternatif bir araç tasarlar.
Hedef/Kazanım Alanları Göstergeler Örnekler
• Öğrencilerin herhangi bir konuya ilişkin yargıda bulunmasını ve değer biçmesini gerektiren davranışları kapsar.
• Hüküm ya da karar verebilme, daha önce öğrenilenleri bir başka şartta yeniden ele alma, onlardan yararlanabilme ve onları başka ortamlara taşıyabilmesi, yeni varsayımlarda bulunulmasını ve çeşitli durumlarda geçerli olup olmadığının araştırabilmesini içerir.
• DEĞERLENDİRME BASAMAĞI
Değerlendirme Belli ölçütlere göre eleştirir, değerlendirir,
yargıda bulunur vb.
Asit yağmurlarının canlılar üzerindeki etkisini değerlendirir.Öğrenme hedeflerinin sınıflandırılmasında Bloom taksonomisinin etkiliğini değerlendirir. Beden eğitimi dersinde yapılan hareketlerin sağlığımız açısından önemini değerlendirir.Radyoaktivitenin insan sağlığı üzerindeki etkilerini değerlendirir.
Hedef/Kazanım Alanları Göstergeler Örnekler
Soru: Aşağıdakilerden hangisi ilköğretim düzeyinde amaçların belirlenmesinde diğerlerine göre daha az etkilidir? (KPSS 2005)
A) Toplumsal değer yargıları B) Toplumun yaşam biçimi C) Bireyin geleceğe yönelik ihtiyaçları D) Konu alanının temelleri E) Toplumdaki istihdam olanakları
Soru: Öğretme-öğrenme süreci sonunda öğrencilere kazandırılması planlanan hedeflerinin belli niteliklerde olması gerekir. Aşağıdakilerden hangisi bu niteliklerden biri değildir? (KPSS 2002)
A) Davranışın hangi koşullar altında gösterilmesi beklendiğini belirtmeB) Öğrencinin hazır bulunuşluğuyla erişilebilir olmaC) Gözlenebilir ve ölçülebilir olmaD) Öğrencilerin kendi çabalarıyla ulaşabilecekleri nitelikte olmaE) Öğrenci davranışı olarak ifade edilebilme
Soru: Aşağıdakilerden hangisi, hedef davranışlara bağlı olarak belirlenmez? (KPSS 2002)
A) Test durumlarıB) Değerlendirmede kullanılacak ölçütlerC) Öğrenme yaşantıları için gerekli hazırlıklar D) Öğrenme-öğretme etkinlikleriE) Eğitimin genel hedefleri
Soru: Bilişsel öğrenmelerle ilgili aşamalı sınıflamada, "uygulama" basamağının içerdiği süreç aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS 2002)
A) Öğrenilenleri ilk kez karşılaşılan bir durumda kullanmaB) Ortaya konmuş bir ürünün öğelerini belirlemeC) Ortaya konmuş bir üründeki ilişkileri belirlemeD) Yeni ve özgün bir ürünü ortaya koymaE) Bir ürünün, belli ölçütlere uygunluğunu belirleme
Soru: Aşağıdakilerden hangisinin, "noktalama işaretlerini doğru kullanabilme" hedefine erişmiş olan öğrencileri diğerlerinden ayırma gücü en azdır? (KPSS 2001)
A) Verilen bir yazıda eksik bırakılmış noktalama işaretlerini doğru olarak tamamlama B) Bir yazıda, hatalı konulmuş olan noktalama işaretlerini saptamaC) Noktalama işaretlerinin cümledeki görevlerini yazmaD) Noktalama işaretleri kusursuz olan cümleler yazmaE) Noktalamanın bir yazıdaki anlama nasıl etki ettiğini gösteren örnekler bulma
Soru: Verilen hedef davranışın başta verilen hedef düzeyi için uygun bir örneği aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS 2003)
Hedef Düzeyi Hedef Davranış A) Bilgi Öğelere AyırabilmeB) Analiz Özgün bir bütün meydana getirebilme C) Kavrama Başka bir biçimde ifade edebilme D) Alma Saygı duyma E) Değerlendirme Yordama
Soru: Türkçe dersinde, anlatım üzerinde durulurken bir öğrencinin özgün bir öykü yazması, aşağıdaki davranış düzeylerinin hangisine örnek olabilecek bir düzeye eriştiğini gösterir? (KPSS 2002)A)Kavrama B) Hatırlama C) Değerlendirme D) Analiz E) Sentez
Soru: Aşağıdaki davranışlardan hangisi "suyun buharlaşması olayının kavrama düzeyinde öğrenildiğini” gösteren bir kanıt olamaz? (KPSS 2001)A)Olayı değişik bir örnekle açıklamaB)Olayı kendi ifadesiyle açıklamaC)Olayın kitaptaki tanımını söylemeD)Olayı kendi çizdiği bir şema ile gösterme E)Olayı resmederek ifade etme
Soru: Aşağıdaki sorulardan hangisinin, bilişsel alan sınıflamasına göre diğerlerinden daha yüksek düzeydeki bir hedef davranışı ölçmeye yönelik olduğu söylenebilir? (KPSS 2004)A)ATP ne demektir?B)Kök hücre çalışmaları neler getirebilir?C)Doku çeşitleri nelerdir?D)Biyoloji biliminin konuları nelerdir?E)Biyolojinin alt alanları nelerdir.
Soru: Aşağıdakilerden hangisi "kavrama" düzeyinde bir hedef alanı değildir?A)Bir konuyu resim yaparak açıklamaB)Bir cümlenin anlamını açıklamaC)Okuduğu bir hikayenin sonucunu tahmin etme D)Okuduğu bir şiiri bölümlerine ayırma E)Verilen bir grafiği yorumlama
Soru. “Küreselleşmenin eğitim üzerindeki etkileri” konusunda özgün bir kompozisyon yazma çalışması yapan Pınar’ın, bilişsel alanın hangi düzeyinde beceriler geliştirmesi beklenir?A) Kavrama B) Sentez C) DeğerlendirmeD) Analiz E) Bilgi
Soru. Öğretme - öğrenme sürecinde, aşağıdakilerden hangisi yapılırsa bireyin bilişsel gelişimine en fazla hizmet edebilir?A) Öğretmen öğrencilere yeni bilgileri vermeden önce eski bilgileri özetlerseB) Dışsal uyaranlardaki aşırılıktan kaçınılır, içsel uyaranlar kontrol edilirseC) Öğrenciler farklı düşünmeye ve çoklu bakış açısı geliştirmeye yönlendirilirseD) Sınıfta sessiz bir ortam yaratılarak öğrenciler öğrenme konusunda uyarılırsaE) Öğrenilenler konusunda alıştırmalar yaptırılarak öğrenme pekiştirilirse
Duyuşsal AlanBir nesne, bir olaya karşı tutum, tavır ve duygu gibi davranışlardır. Bu alandaki davranışlar bireyin yaşantılarının ürünüdür. Duyuşsal davranışların oluşmasında ailenin, çevrenin önemi büyüktür. Bireylere bu alanla ilgili davranış değişikliği yapmak ve yanlış olan davranışları ortadan kaldırmak, bu tür davranışların derecesini ölçmek zordur. Bu alana giren davranışlar yaparak yaşayarak, model alınarak kazanılır. Razı olma, isteklilik, gönüllü oluş, bir işi yapmaktan zevk alma, takdir etme, eleştiriye açık olma, adanmışlık, bağlılık, özveride bulunma, kararlılık, tutarlılık, tahammül gösterme, paylaşma gibi davranışlarda bu alana giren davranışlardır.
Bu alan da bilişsel alan gibi kendi arasında aşamalı olarak sınıflandırılmıştır. Bilişsel alanın bilgi basamağında sayılabilecek bazı öğeler olmadan, duyuşsal alandaki özellikler gerçekleşmeyebilir. Çünkü bilmediğimiz bir nesneye, olguya karşı herhangi bir sevgi, nefret, korku vb. gibi duygusal bir tepki gösteremeyiz.Bu alandaki hedef cümlelerin sonunda, isteklilik, farkındalık, açıklık, hoşgörülük, adanmışlık gibi sözcükler yer alır.Kişilerin düşünce ve inançlarına karşı hoşgörülü oluş.Birlikte çalışmaktan zevk alış.Büyüklere karşı saygılı oluş.
PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Basitten Karm
aşığa Doğru
Duyuşsal Alan Basamakları
Alma AlmaAlmaAlmaAlma
Tepkide Bulunma
Tepkide Bulunma
Tepkide Bulunma
Tepkide Bulunma
Değer Verme
Değer Verme
Değer Verme
Örgütleme Örgütleme
Kişilik
ALMA:Belirli bir olayı fark etme isteğidir.
-Farkında olma (uyarıcıları fark etme söz konusudur)
-Almaya isteklilik (uyarıcıyı reddetmeme söz konusudur)
-Kontrollü-seçici dikkat (uyarıcılar arasında seçici olunur ve seçilene odaklanılır)
75/114
• Söz konusu kavram, olgu veya herhangi bir uyarıcıya karşı bireyin dikkatini yöneltmesi, farkında olması.
• Belirli bir fikir, olay ya da uyarıcıya dikkat etme• Bunlara karşı hoşgörülü olma• Belirli uyarıcıları diğerlerinden ayırarak seçme• Öğrenci bu aşamada karşılaştığı olayların, olguların, değerlerin,
özelliklerin, kuralların farkında olur. Örnek:- Trafik kurallarına uymanın öneminin farkında olur.- İnternetin olumsuz yanlarının farkındadır. - Gazete ve diğer medya araçlarında sigaranın zararlarıyla ilgili
haberler dikkatini çeker.- Bilgisayar hakkında konuşanı dikkatlice dinlemeye dönük olur.- Sesli okumanın öneminin farkına varır.
1. Alma:
TEPKİDE BULUNMA:Bu aşamada tepki gösterme söz
konusudur. Deneyimlerin sonucu olarak yeni davranışlarda bulunur.
-Tepkide uysallık (olaya razı olma söz konusudur)-Tepkide isteklilik (gönüllü olarak aktivitelere
katılma)-Tepkide doyum (zevk alma, mutluluk söz
konusudur)
77/114
• Uygun davranışı gösterme isteğinde bulunmak, uyarıcıya karşılık vermek
• Belirli uyarıcılarla ilgilenme• Onlara belli biçimlerde tepkilerde bulunma
Bu aşamada öğrenci farkında olduğu olayı, olguyu, ilişkiyi değeri kabul eder, ona yönelik tepkide bulunur, karşılık verir ve bunların sonuçlarını gözler. Sonuç olumlu ise davranımdan zevk alır, mutluluk duyar.
Örnek:• Trafik kuralarına uymada isteklidir• Kimya ile ilgili deneyler yapmaya istekli olur.• Arkadaşlarıyla birlikte bilgisayarda çalışma yapmaya istekli olur.• Başkalarına yardım etmekten zevk alır.• Beden eğitimi dersinde gösterilen hareketleri yapmaya istekli
olur.
2. Davranımda (Tepkide) Bulunma:
DEĞER VERME:Bir şeyin değerini kabul edip ona
kuvvetli bağlılık gösterir.
-Bir değeri kabullenme (değeri kabullenip önem verir)
-Bir değeri tercih etme (birini diğerine yeğleme)-Bir değere adanmışlık (üst seviyede inanç ve
kesinlik içerir, ona bağlılık söz konusudur)
79/61
3. Değer Verme
• Kabullenme, taraftar olma, adanma (Doğru olduğuna inanma ve başkalarını da uyarma), telkinde bulunma.
• Bir davranış, olay ya da olguya önem verme• Bir değeri diğerlerine tercih etme• Bir değere kendini adama
Eğer bir önceki aşamada uygulamalar ve tercihler olumlu sonuç vermiş ise kıymet biçme/değer verme aşamasında birey farkında olduğu değer, yargı veya olguyu benimser, tercih eder ve onun savunucusu olur. Onların doğru olduğuna inanır. Ancak onlarla ilgili mantıklı gerekçeler henüz gelişmemiştir.
Örnek: Trafik kurallarına uymaya çalışır. Bilgisayar kullanılmasının önemini, eğitim-öğretim için takdir
eder. Günlük yaşamda bilimin rolünü takdir eder. Beden eğitimi dersinin insan sağlığındaki önemine değer verir.
ÖRGÜTLEME:Birey kendisini ve diğer insanları organize
etme davranışı gösterir.
-Bir değeri kavramsallaştırma (benimsenen değere yeni bir anlam verir)
-Bir değer sistemini örgütleme (bireyin bir yaşam felsefesi oluşturması beklenir)
81/61
4. Yeniden Düzenleme (Örgütleme)• Değer, olgu, yargı veya kavramla ilgili tercihlerde hisler yerini
mantığa bırakır. Öğrenci daha önceki inançları ile tutum ve davranışları ile yenilerini karşılaştırır, ilişkiler kurar, uzlaşma yolları arar.
• Davranışlarında kararlılık gösterir, davranışla ilgili değerler oluşturur, durumla ilgili özgün ve yeni davranışlara sahiptir.
Örnek:Başarısını artırmak için yeni yöntem geliştirmede kararlılık gösterir.Bilgisayar kullanma konusunda kendini yargılamada kararlı olurSesli okurken kurallara uymada kararlı olurKendine beden sağlığı için içinde spor olan bir yaşam planı oluşturur
KİŞİLİK KALİNE GETİRME:Birey ömrü süresince geliştirdiği,
kendine ait bir değer sistemi oluşturur.
-Davranışı ölçüt haline getirme (değerlerle tutarlılık gösteren bir davranışın gösterilmesi)
-Karakterlenme (birey değerle özdeşleşmiştir)
83/61
5. Kendine Mal Etme (Kişileştirme)• Duyuşsal alanın en üst seviyesidir. Öğrenci vardığı sonuçları,
yaptığı tercihleri değerlendirir ve genelleyebilir. Onları davranış biçimine dönüştürebilir.
• Özümsenen değerlerle tutarlı bir yaşam felsefesi ya da dünya görüşü geliştirme
• Alışkanlık haline getirir, kişiliğe sahip olur, vb. kelimeler en önemli göstergeleridir.
Örnek: Trafik kurallarının uygulaması gerektiğini her platformda savunur. Bilgisayar kullanmayı alışkanlık haline getirir. Sağlık için spor yapmaya alışkanlık haline getirir.
Hedef/Kazanım Alanları
Göstergeler Örnekler
Alma
Tepkide Bulunma
Farkında olur, dönük olur, ilgi duyar, eğilim
gösterir, dikkatli olur vb.
Bilgisayar hakkında konuşanı dikkatlice dinlemeye dönük olur.Sesli okumanın öneminin farkına varır.Beden eğitimi dersinin sağlığımız açısından öneminin farkında olur.
Razı olur, gönüllü olur, onaylar, istekli olur, zevk alır vb.
Arkadaşlarıyla birlikte bilgisayarda çalışma yapmaya istekli olur.Okuma metinlerini sesli okuma tekniklerine uygun okumaya istekli olur.Beden eğitimi dersinde gösterilen hareketleri yapmaya istekli olur.
Değer Verme
Örgütleme
Kişilik Haline Getirme
(Değerler Bütünüyle
Nitelenmişlik)
Takdir eder, açık olur, adanır, kendini verir, önemser, değer verir
vb.
Bilgisayar kullanılmasının önemini, eğitim-öğretim için takdir eder.Sesli okumayla ilgili yeni fikirlere açık olur.Beden eğitimi dersinin insan sağlığındaki önemine değer verir.
Kararlı olur, değerler oluşturur, özgün
davranır, tutarlı olur, kendini gösterir vb.
Bilgisayar kullanma konusunda kendini yargılamada kararlı olurSesli okurken kurallara uymada kararlı olurKendine beden sağlığı için içinde spor olan bir yaşam planı oluşturur
Alışkanlık haline getirir, kişiliğe sahip olur, kişilik
haline getirir, karaktere sahip olur, sürekli aynı
davranışlarda bulunur vb.
Bilgisayar kullanmayı alışkanlık haline getirir.Sesli okumayı alışkanlık haline getirir.Sağlık için spor yapmaya alışkanlık haline getirir.
DEVİNİŞSEL ALAN Kişinin kaslarını, organlarından bir veya birkaçını kullanarak kazandığı
becerilerdir. Genellikle fiziksel özellik taşırlar. Belirli hareketlerin basitten karmaşığa doğru bir sıra izlenerek belirlenen standartlara uygun olarak yapılmasıdır.
Bisiklete binme, yüzme, bir müzik aleti çalma, bir şekil çizme, on parmak daktilo yazma, bir otomobilin lastiğini değiştirme gibi hareketler devinişsel alana giren davranışlardır.
Diğer davranışlar gibi aşamalılık gösterirler. Kişi bu alanla ilgili bir davranışı öğrenirken
önce o davranışı gözler, sonra aynı davranışı tekrarlamaya çalışır, sonra beceri haline getirir. Elde ettiği bu beceriyi yeni durumlara uygular. En üst basamakta da bu becerileri kullanarak yeni ürünler
ortaya çıkarmaya çalışabilir. Becerilerin edinilmesinde genelde bir kılavuz vardır. Bazı beceriler işlem
yapraklarından da öğrenilebilir.
PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Basitten Karm
aşığa Doğru
Devinişsel Alan Basamakları
Uyarılma Uyarılma Uyarılma UyarılmaUyarılma
Kılavuzlama Kılavuzlama Kılavuzlama Kılavuzlama
Beceri Beceri Beceri
Duruma Uydurma
Duruma Uydurma
Yaratma
Hedef/Kazanım Alanları
Göstergeler Örnekler
Uyarılma
Kılavuz Denetiminde
Yapma
Duyu organlarıyla tanır, izler, gözlem yapar, bir beceriyi algılar, bir beceriyi
yapmak için vücudu hazır duruma getirir
vb.
Bilgisayar kullanabilmek için, vücudu hazır duruma getirirSesli okuma için vücudu hazır hale getirirBeden eğitimi dersinde hareketlerin nasıl yapıldığını izler
Kılavuz yardımıyla yapar, kılavuz ile
örneğini yapar, kılavuz denetiminde kendi
başına yapar vb.
Öğretmenin yardımıyla bilgisayar kullanırFen Bilgisi dersinde basit deneyleri laboratuarda öğretmeniyle beraber yaparÖğretmen yardımıyla piyano çalarBilgisayarın donanım parçalarını öğretmen gözetiminde söker/takar.
Beceri Haline Getirme
Duruma Uydurma
Yaratma
Kılavuz olmadan kendi başına istenilen nitelikte yapar, belli nitelikte bir işi gerçekleştirir,
istenilen nitelikte ve belli sürede yapar, istenilen
nitelikte, sürede ve yeterlikte yapar vb.
Bilgisayarı, verilen nitelikte Bilgisayarı, verilen nitelikte zorlanmadan kullanır.zorlanmadan kullanır.Müzik dersinde bir melodiyi ezgisine Müzik dersinde bir melodiyi ezgisine uygun çalaruygun çalarİlk yardım hizmetlerini kurallara uygun İlk yardım hizmetlerini kurallara uygun yaparyaparBilgisayarda on parmak yazı yazarBilgisayarda on parmak yazı yazarDamardan kanı, kurallara uygun olarak Damardan kanı, kurallara uygun olarak bir dakikada alırbir dakikada alır
Edinilmiş bir beceriyi benzer duruma uyarlar, transfer
eder, becerisel genellemede bulunur vb.
Bilgisayara benzer teknolojileri kullanır.Bilgisayara benzer teknolojileri kullanır.Elde ettiği becerilerle ilk kez karşılaştığı Elde ettiği becerilerle ilk kez karşılaştığı başka bir müzik aletini çalarbaşka bir müzik aletini çalarElde ettiği becerilerle, bir programın Elde ettiği becerilerle, bir programın yeni versiyonlarını kolayca çalıştırıryeni versiyonlarını kolayca çalıştırır
Özgün bir iş yapar, özgün bir eser oluşturur, yeni bir eser tasarlar, yeni bir şey üretir
vb.
Bilgisayarda kendine özgü bir yazılım Bilgisayarda kendine özgü bir yazılım hazırlar.hazırlar.Sesli okuma konusunda kendisine özgü Sesli okuma konusunda kendisine özgü teknik geliştirirteknik geliştirirYeni ve orijinal bir beste yaparYeni ve orijinal bir beste yaparDuygu ve düşüncelerini anlatan özgün Duygu ve düşüncelerini anlatan özgün bir resim yaparbir resim yapar
Soru: Aşağıdakilerden hangisi eğitim hedefleriyle ilgili sınıflamada duyuşsal alan içinde yer alır?(KPSS-2002)A) Bir müzik aleti çalmaB) Toplama işlemi becerisiC) Bilgisayarda “kelime işlem” programını kullanmaD) Topluluk karşısında konuşmaE) Fen Bilgisi dersine yönelik tutum.
Soru: I. Farkı öğrencilere hoşgörülü olma.II. Demokratik ilkelere uyma eğilimi gösterme.III. Düşünceleri yansıtan bir kompozisyon yazma. IV. Bu pateninde yeni bir hareketi kolayca uygulamaV. Eğitim için yeni bir eğitim modeli geliştirme.Yukarıdakilerden hangileri, duyuşsal alanla ilgili hedeflere örnektir?(KPSS-2003)A) I ve II B) II ve III C) IV ve VD) I, II, ve III D) III, IV ve V
Soru: Devimsel(psikomotor) becerilerin öğretilmesinde, aşağıdaki öğretim tekniklerinden hangisinin en etkili olması beklenir?A) Düz anlatımB) Örnek olay incelemesiC) Örneğini göstererek yaptırmaD) Soru-CevapE) Küçük grup tartışması
Soru. Türk Millî Eğitimi yurttaşlarına, topluma karşı sorumluluk duyma, geniş bir dünya görüşüne sahip olma, hür ve bilimsel düşünce gücüne sahip olmagenel hedeflerini kazandırmak istemektedir.
Yukarıda belirtilen davranışlar, Bloom’un taksonomisine göre aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?(KPSS-2008)
A) Duyuşsal - duyuşsal - bilişselB) Duyuşsal - bilişsel - psikomotorC) Duyuşsal - bilişsel - duyuşsalD) Bilişsel - duyuşsal - psikomotorE) Bilişsel - bilişsel - duyuşsal
Soru: Eğitim amaçlarının sonuçları ve başarı düzeyini kesin, net ve açık bir şekilde ifade edilmesi gerekmektedir. Bu gereklilik eğitimin amaçlarının hangi yönünü doğrudan ilgilendirir? (KPSS 2004)
A) Öğrenci davranışına dönük olmalıdır. B) Çok boyutlu olmalıdırC) Hiyerarşik bir düzende sıralanmalıdır. D) Öğretmen etkinliklerini kapsamalıdırE) Evrensel kültür değerleriyle ilişkili olmalıdır.
Soru: Öğretmenin, öğretme-öğrenme sürecinde birey temelini dikkate alarak, içeriği düzenli ve anlamlı bir bütünlük içinde sunmaya öncelik vermesi gerekir. Bunun bireye sağlayacağı en önemli fayda aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS 2004)
A) Öğretimin hedeflerine daha etkili ulaşılması B) İçerikte ön plana çıkan ayrıntılara odaklanılması C) İşbirliği içinde çalışılmasıD) Materyallerin daha ekonomik kullanılmasıE) Öğretimin eğlenceli olarak algılanması
Soru: Aşağıdakilerden hangisi program geliştirme sürecinde aday hedeflerin, kesin hedeflere dönüştürülmesinde kullanılan süzgeçlerden birisi değildir?
A) Eğitim Felsefesi B) Eğitim Psikolojisi C) Eğitim SosyolojisiC) Eğitim Ekonomisi D) Eğitim Teknolojisi
İçerik = Ne Öğretelim?
• Eğitim programının amaçlarına ulaşması için öğretilecek konular içerik olarak adlandırılır.
• İçerik seçiminde bazı ölçütlere dikkat edilmesi gerekir.
İçerik seçiminde dikkat edilecek ölçütler
• Geçerlik ve güvenirlik• Bilimsellik• Öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarını karşılama• Faydalılık• Öğrenilebilirlik• Sosyal gerçeklerle tutarlılık
Geçerlilik ve güvenirlik
• Geçerlilik
İçeriğin amaçla ilişkisi
Güncel ve doğru bilgileri kapsaması
= Tutarlılık (konunun başında anlatılanla sonradan söylenenler arasında çelişkiler olmamalı)
Güvenirlik
Bilimsellik
• Öğretilecek içerik bilgi depolamayı değil bilgi üretmeyi hedeflemelidir, dolayısıyla içerik soru ve merak uyandırarak öğrenciyi araştırmaya yönlendirmelidir
İlgi çekicilik
• İçerik öğrenci için açık olmalı öğrencinin ilgi ve ihtiyacını karşılar nitelikte olmalıdır.
• İçerikte yer alan konu, kavram veya olgunun niçin öğrenileceğinin öğrenci tarafından bilinmesi derse karşı ilgiyi arttırır.
Faydalılık
Öğretilecek konular günlük hayatla ilişkilendirilmelidir. Bir başka deyişle içerik öğrencinin mevcut ve gelecekteki problemlerine cevap verecek nitelikte olmalıdır
Sosyal gerçeklerle tutarlılık
• Belirlenen içerik öğrencinin sosyo-ekonomik durumu, toplumun sosyal yapısı, tercihleri ve değerleri ile uyumlu olmalıdır.
İçerik Belirleme İlkeleri (İçeriğin sahip olması gereken nitelikler)
• Hedeflerle tutarlı,• Öğrencilerin gelişim düzeylerine, ilgi ve isteklerine uygun,• Öğrencilerin öğrenme düzeylerine ve önbilgilerine uygun,• Bireysel ve toplumsal fayda sağlayıcı,• Öğrenilebilir, güncel, geçerli ve öğrenciler için anlamlı,• Bilimsel açıdan geçerli,• Özel bir alanla ilgili,• Önceki öğrenmelere dayalı, sonraki öğrenmelere
hazırlayıcı,
İçerik Belirleme İlkeleri (İçeriğin sahip olması gereken nitelikler)
• Kendi içinde tutarlı ve ilişkili (Konuların ön koşul öğrenmelere ve aşamalılık özelliğine sıralanması)
• Gerçek yaşamla bağlantılı, kullanılabilir, yararlı ve ekonomik (Bilgi işlevsel olmalı durağan olmamalı),
• Somutlaştırılmış,• Sistematik/aşamalı (somuttan soyuta, basitten
karmaşığa, kolaydan zora, bilinenden bilinmeyene,, yakından uzağa, genelden özele…vb.)olmalıdır
İçerik Düzenleme Yaklaşımları a. Doğrusal Programlama Yaklaşımı (Tyler ve Bloom)
Ardışık sıralı, yakın ilişkili, zorunlu ya da önkoşul
öğrenmelerin ağırlıklı olduğu konuların
düzenlenmesinde kullanılır. Özellikle aşamalılık
özelliği taşıyan ders içeriklerinin düzenlenmesinde
elverişlidir.
b. Sarmal Programlama Yaklaşımı (Bruner)
Önceki konuların yeri ve zamanı geldikçe tekrarlandığı,
konuların kendi içinde ve birbiriyle ardışıklık ilişkisinin
bulunduğu, özellikle dil öğretiminde ağırlıklı olarak
kullanılan bir yaklaşımdır.
c. Modüler Programlama Yaklaşımı (Vygotsky)
Öğrenme üniteleri modüllere ayrılır. Her modül
kendi içinde doğrusal, sarmal ya da farklı yaklaşımla
düzenlenebilir. Modüller arasında aşamalı bir bağ
olması önemli değildir; önemli olan her modülün
anlamlı bir bütün oluşturmasıdır.
Özellikle beceriye dayalı ders içeriklerinin
düzenlenmesinde kullanılır.
d. Piramitsel Programlama Yaklaşımı
• İlk yıllarda geniş tabanlı konuların yer aldığı giderek uzmanlaşmanın küçük birimlerde olduğu ve daraldığı bir düzenleme tarzıdır.
• Bu yaklaşıma göre içerik, ayrıntılı ve kesin bir biçimde belirlenmiş konular bütününden oluşur. Program esnek değildir. Bilgiler karmaşık ve özel bir formata büründürülür ve konuların kapsamı giderek daralır.
• Bir konu alanına yönlenmiş olan yükseköğretimde kullanılan bir yaklaşımdır.
• Öğrencinin programa başlamadan önceki ve programı bitirdikten sonraki durumu kesinlikle bilinmektedir. Öğrenci programı bitirdikten sonra o alanın uzmanı olur.
• Eğitim fakültesi programları ve meslek lisesi programları buna örnek olarak verilebilir.
e. Çekirdek Programlama Yaklaşımı (J. Dewey)
• Bu yaklaşımda da ilk yıllarda ortak ve geniş konuların verildiği ve
sürecin sonunda uzmanlaşmanın olduğu bir durum vardır.
• Piramitsel Programlama Yaklaşımı’ndan temel farkı, birden fazla
uzmanlık seçeneği sunuyor olması ve daha esnek olmasıdır.
• Ortak, zorunlu konular programın çekirdeğini oluşturur ve çekirdek
konular ilk öğrenilecek konular olarak planlanır.
• Bu çekirdek program etrafında her öğrenci ilgi duyduğu alanlarda
ders alabilir.
f. Konu Ağı / Proje Merkezli Programlama Yaklaşımı (John Dewey)
• Konular ağının öğrencilere bir harita gibi çıkarılıp
verildiği, belirli zamanlarda nerelerde olmaları
gerektiğinin söylendiği ve öğrencilerin konuların
içeriğine bireysel ya da grup olarak karar verdikleri bir
düzenlemedir.
• Konular küçük projeler olarak belirlenebilir. Dönem
ödevleri, sunu ya da proje ödevleri bu programlama
yaklaşımına örnek olarak verilebilir.
g. Sorgulama Merkezli Programlama Yaklaşımı (John Dewey)
• İçeriğin öğrencilerin sorularına göre oluşturulmasına dayanan
bir düzenleme yaklaşımıdır. Bu yaklaşım öğrencilerin
sorularına ve gereksinimlerine yanıt verme gerekliliğini
benimseyen felsefi görüşe (ilerlemecilik) göre temellendirilir.
• Özellikle ilkokul düzeyinde öğrenci soruları çok değerli bir
öğrenme yaşantısı oluşturabilir. Eğitim düzeyi yükseldikçe
daha sınırlı ve özel uzmanlık alanlarına ilişkin sorulara göre
programların içerikleri düzenlenir.
Belirtke Tablosu (Hedef-İçerik Tablosu)
• Bir eğitim programında yer alan hedef ve hedef davranışlarla, program içeriğinin iki boyutlu bir çizelge üzerinde gösterilmesine belirtke tablosu denir.
• Belirtke tablosunun hazırlanmasında üç aşama önemlidir.• Öğretim hedeflerini belirleme; (Üst yatay bölüme
yazılır)• Ders içeriğini belirleme; (Dikey boyuta içerik yazılır)• Hedeflerle içerik arasındaki ilişki tabloda gösterilir
Belirtke Tablosu (Hedef-İçerik Tablosu)
• Hedeflerin hangi kategoride (yani Bilişsel, Duyuşsal ve Psikomotor) ve hangi düzeyde (bilgi, kavrama vs) oldukları belirlenir.
• Hedeflerin ünite ve Bloom Taksonomisinin basamakları bazında toplam sayıları belirlenir.
• Bu tablo sayesinde hangi konuların hangi hedeflerin gerçekleşmesine hizmet ettiği ve dersin bütününde ne kadar ağırlık taşıması gerektiği kolaylıkla görülebilir.
BELİRTKE TABLOSU
Hedefler
Konular
Bilişsel Alan
Bilgi Kavrama Uygulama Analiz Sentez
Değerlendirme
1.Ünite
2.Ünite
3.Ünite
BELİRTKE TABLOSU ve DEĞERLENDİRME
• Test/sınav hazırlarken, belirtke tablosunda bulunan hedef ve davranışlar göz önünde bulundurularak madde sayısı belirlenir.
• Burada, belirlenen hedefler ile test maddelerinin sayısı, testin kapsam geçerliliğini sağlayacağı şekilde planlanmalıdır.
• İşlenen tüm konular, önemlilik derecesine göre yoklanmalıdır.