ЗМЕСТ - zubronok.byzubronok.by/media/files/metod_rab_vvoyo/metodkopilka/...16.01. “Зямлі...

ЗМЕСТ

1. Уводзіны..............................................................................................................2

2. Інфармацыйна-педагагічая карта праекта........................................................3

3. Механізмы рэалізацыі праекта..........................................................................4

3.1. Ігравы сюжэт праекта “Гэта мая краіна”.......................................................4

� Арганізацыйна-адаптацыйны перыяд........................................................4

� Ігравы модуль: “З глыбіні стагоддзяў”......................................................5

� Ігравы модуль: “Век высакароднасці, век вайсковай славы”................14

� Ігравы модуль “Беларусь сёння і заўтра”................................................26

3.2. Дзіцячыя органы самааб’яднанняў у змене “Гэта мая краіна”.................37

4. Спіс выкарыстаных скарачэнняў................................................................... 38

5. Кароткі тлумачальны слоўнік змены............................................................. 39

6. Дадатковы матэрыял. У скарбонку выхавацелям.........................................40

� Гістарычна-інфармацыйная спраўка па перыядах змены......................40

� Мая генеалогія............................................................................................45

� Палажэнне па віктарыне “Славянская міфалогія”..................................49

� Палажэнне па віктарыне “Замкі Беларусі”..............................................51

� Ігравая сітуацыя “Выбары”.......................................................................53

� Ігравая сітуацыя “Дзень дублёра”............................................................56

� Сцэнарый факельнага шэсця “Шляхамі продкаў”..................................58

� Сцэнарый шоу-праграмы “Дама сэрца”...................................................59

7. Літаратура.........................................................................................................64

Уводзіны

На сённяшні час, калі глабалізацыя як з’ява, абумоўленая выключна эканамічнымі прычынамі, ахоплівае ўвесь свет, паўстае пытанне аб

неабходнасці захавання народамі сваёй этнічнай і культурнай асаблівасці. Да

таго ж праблематычым для многіх дзяржаў постсавецкай прасторы (не толькі для нашай) з’яўляецца пошук свайго ўласнага шляху ў сучасным эканамічным і палітычным развіцці. Вырашэнне гэтых задач патрабуе ўдзелу ў сучасным

жыцці адукаванай асобы - грамадзяніна са сфарміраванай патрыятычнай

пазіцыяй, багатым, духоўным светам, яркага лідэра, здольнага павесці за сабою

іншых. Праграма “Гэта мая краіна!” і накіравана на вырашэнне гэтых праблем

на базавым узроўні.

Дзяржава і дзяржаўная сістэма павінна забяспечыць структурнасць,

планамернасць і змест чалавечага жыцця і развіццё канкрэтнай асобы.

Дзяржава выступае ў якасці сацыяльнага інстытута, у якім чалавек засвойвае

нормы паводзін і дзейнасці, асэнсоўвае свае правы і абавязкі ў адносінах да

іншых, уносіць свой уклад у сацыяльнае, эканамічнае, палітычнае і духоўнае

развіццё гармадства. Такім чынам, відавочна, што любая дзяржава ўзмацняецца законамі,

агульнымі правіламі, мэтамі і стратэгіяй развіцця - канкрэтнай ідэалогіяй. Пры

гэтым дзяржава і дзяржаўная ідэалогія ставіць сваёй мэтай прывіццё падрастаючаму пакаленню асноўных каштоўнасных арыенціраў, ідэй,

перакананняў, якія адлюстроўваюць сутнасць беларускай дзяржаўнасці і фарміруюць актыўную грамадзянскую і асабістую пазіцыю моладзі ва ўсталяванні моцнай і аўтарытэтнай дзяржавы.

Асноўныя каштоўнасныя арыенціры праекта “Гэта мая краіна!”

вызначаюцца Праграмай выхавання дзяцей і моладзі Рэспублікі Беларусь,

Канцэптуальнымі асновамі ідэйна-выхаваўчай работы з дзецьмі, навучэнцамі і студэнцкай моладдзю: развіццё нацыянальнай самасвядомасці і грамадзянскай

пазіцыі; фарміраванне любові да Радзімы і гонару за сваю краіну; асэнсаванне гістарычнай, культурнай і духоўнай самакаштоўнасці беларускага народа;

фарміраванне адказных паводзін, умення супрацьстаяць дэструктыўнай

ідэалогіі і асацыяльным праявам; праблема асэнсаваня адзінства беларусаў і іншых усходнеславянскіх народаў; праблема вызначэння шляхоў і метадаў

далейшага развіцця Беларусі на сучасным этапе; развіццё навыкаў здаровага ладу жыцця, самадысцыпліны.

Такім чынам, асноўнай мэтай праекта “Гэта мая краіна!” з’яўляецца:

Стварэнне ўмоў для грамадзянска-патрыятычнага выхавання

падрастаючага пакалення, асэнсаванне духоўнай, гісторыка-культурнай

самабытнасці беларускага народа.

7

Інфармацыйна-педагагічная карта праекта

№ Назва Анатацыя

1 Назва

праекта

Творча-ігравы праект “Гэта мая краіна!”

2 Мэта

праекта

Стварэнне ўмоў для грамадзянска-патрыятычнага выхавання

падрастаючага пакалення, асэнсаванне духоўнай, гісторыка-культурнай

самабытнасці беларускага народа, фарміраванне пачуцця гонару за сваю

краіну.

3 Педагагіч

ныя задачы

1 Фарміраванне актыўнай грамадзянскай пазіцыі, пачуцця гонару за

сваю краіну.

2 Выхаванне павагі да гісторыі сваёй краіны, яе мовы, традыцый,

культуры.

3 Фарміраванне поглядаў і перакананняў, каштоўнасных арыенціраў

праз захапляльныя формы, сацыяльна адобраную дзейнасць, праз праяўленне і падтрымку дзіцячых ініцыятыў, адказных паводзін,

умення супрацьстаяць дэструктыўным ідэям і асацыяльным

праявам.

4 Развіццё лідэрскіх якасцей асобы і творчага патэнцыялу дзіцяці 5 Змяншэнне колькасці міжасабовых канфліктаў праз развіццё

найлепшых духоўных каштоўнасцей, традыцыйна ўласцівых

нашаму народу.

Арганізацыйныя модулі змены:

1. Арганізацыйны (13-15.01)

2. Асноўны (16.01-30.02)

3. Выніковы (31.01-1.02)

4 Структура

змены

Гульнявыя модулі змены:

1. “З глыбіні стагоддзяў”

2. “Век высакароднасці, век вайсковай славы”

3. “Беларусь сёння і заўтра”

5 Асноўная

ідэя змены

Стварэнне ігравога сюжэта падарожжа па старонках беларускай

гісторыі па ўстаноўленых этапах-перыядах:

1.Этап першапачатковага засялення Беларусі славянамі. 2.Этап зараджэння этнічных, моўных, культурных асаблівасцей

беларускага народа.

3.Этап, які ў сваім значэнні супадае з сучасным партрэтам грамадства.

6 Удзельнікі Пераможцы абласных і рэспубліканскіх алімпіяд па гісторыі, пераможцы конкурсу “Лідэр года”, актывісты гісторыка-патрыятычных

клубаў, юныя арганізатары гісторыка-краязнаўчых музеяў.

7 Узроставая

група

Вучні сярэдняга і старэйшага школьнага ўзросту.

8 Колькасць

дзяцей

640

9 Партнёры Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь, клубы гістарычнага мадэліравання, Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь.

10 Тэрміны 13.01.04. - 02.02.05.

8

Заўвага: Прапануемы гульнявы праект не з’яўляецца прамой рэканструкцыяй

нашай айчыннай гісторыі. Хутчэй за ўсё, ён з’яўляецца пэўнай гульнявой

стылізацыяй, своеасабовай асацыяцыятыўнай праявай.

ІІННФФААРРММААЦЦЫЫЙЙННАА--ІІГГРРААВВААЯЯ ППРРААССТТООРРАА ППРРААЕЕККТТАА ““ГГЭЭТТАА ММААЯЯ ККРРААІІННАА!!””

ААРРГГААННІІЗЗААЦЦЫЫЙЙННАА--ААДДААППТТААЦЦЫЫЙЙННЫЫ ППЕЕРРЫЫЯЯДД

Арганізацыйна-адаптацыйны перыяд з’яўляецца найбольш складаным і вельмі важным перыядам змены. Больш падрабязна з сутнас-

цю і напрамкамі дзейнасці педагога-выхавацеля ў гэты перыяд гл. змену “За

честь страны”.

У кароткай форме інфармацыйна-ігравая прастора прадстаўлена ў

наступнай табліцы. Дата Тэма дня Задача дня Змест дня

13.01. Заезд Арганізаваць заезд і размеркаванне дзяцей

па атрадах.

Пазнаёміць іх аднаго

з адным, з умовамі пражывання, з асноўнымі патрабаваннямі і правіламі паводзін у

Нацыянальнам

дзіцячым

аздараўленчым

лагеры “Зубронак”.

Размеркаване па атрадах, арганізацыйна

гаспадарчыя сборы, экскурсіі па корпусе,

размеркаване па пакоях.

Гульні на знаёмства: “Снежны ком”,

“Чатыры кута”, “Каляровыя кропкі”, “Змей

Гарыныч”, “Мы палявалі на льва”, “Кацяня”

“Змейка”, “Я і мае цёзкі”.

Агеньчыкі знаёмстваў: “Вось ён - Я!”

14.01. Знаёмства Прывучыць дзяцей да выканання

неабходных

санітарна-гігіенічных

норм.

Пазнаёміць дзяцей з лагерам, школай і яго

асноўнымі службамі. Выхоўваць павагу

пашану да выхавацеляў і іншых

супрацоўнікў лагера.

Экскурсіі па лагеры. Прэзентацыя ДДТ

“Горад майстроў”. Прэзентацыя школы.

Гульні на знаёмства. МФР “Сем’Я”, “Я прывёз з сабой багаж”,

“Акіян жаднняў”, “Вячэрняя пошта”,

“Лесвіца каштоўнасцей”.

“Формула - 5“.

Размова “Колькі каштуе”.

15.01. Уверцюра Давесці да дзяцей

змест і характар

змены, настроіць іх на актыўны ўдзел у яе праграме.

Навучальная гульня “Падарожжа па шляхах

стагоддзяў”.

Лясная гульня “Сцяжынкамі продкаў”.

Корпусныя сустрэчы.

Навучальная гульня “Х-фактар”.

9

ППЕЕРРЫЫЯЯДД

““ЗЗ ГГЛЛЫЫББІІННІІ ССТТААГГООДДДДЗЗЯЯЎЎ””

(16.01.05. -19.01.05.)

Гульнявая мадэль “Зямля нашых продкаў”

Педагагічная задача:

� Знаёмства са старажытнай гісторыяй зямель Беларусі і жыццём

славянскіх продкаў беларусаў праз арганізацыю спецыфічных калектыўных

гульнявых форм дзейнасці. � Прыход да высновы, што Беларусь узнікла не на пустым месцы і што

беларусы – этнічныя славяне, якія вылучыліся з адзінай усходнеславянскай

народнасці.

Ігравыя мадэлі корпуса і атрада:

� Корпус уяўляе сабой племянны саюз усходніх славян. Назвай саюзу

служыць крыху змененая назва корпуса. Напрыклад: “Лазурычы”,

“Лесавічы”, “Азёрычы” і г.д.

� Атрад уяўляе сабой вобраз старажытнага славянскага племені. Племя

таксама мае ўласную назву.

Заўвага: Назва племені адлюстроўвае інтарэсы, асноўныя віды дзейнасці

членаў племені, месца пражывання і г.д.

Ігравыя задачы атрада:

� Ігравая задача корпуса – стварыць асобнае княства на выснове свайго

племяннога аб’яднання, абраць Вялікага князя.

� Ігравая задача атрада – увайсці ў склад княства і па магчымасці стаць яго

цэнтрам, вакол якога аб'яднаюцца ўсе астатнія атрады.

Задача лічыцца выкананай, калі напрыканцы гульнявага перыяду атрады

корпуса змогуць:

1) Пабудаваць свой горад (кожны атрад будуе свой, і найбольш дасканалы

становіцца цэнтрам-сталіцай княства).

Заўвага: Гарады таксама маюць сваю адметную назву.

2) Абраць на агульным зборы ўсяго племяннога саюзу Вялікага князя

(Выбіраецца з ліку найболей выдатных прадстаўнікоў плямён).

Ігравыя сродкі: � Карта (творча выкананы малюнак, на якім пазначана тэрыторыя племені і

паселішча ці гарадзішча, у якім “жыве” дадзенае племя).

Заўвага: Карты плямён выкананы такім чынам, каб быць злучанымі ў адну

агульную тэрыторыю.

� Умоўныя абазначэнні (уяўляюць сабой веды, уменні і дасягненні, якія

атрад атрымлівае ў выпадку выканання заданняў) прымацоўваюцца да

гульнявай карты атрада: - колас жыта (земляробства);

- дамашняя жывёла (жывёлагадоўля);

10

- рыба (рыбаводства);

- накавальня (рамяство);

- манеты (гандаль);

- кніга (пісьменнасць);

- выява ідала (міфалогія і веравызнанне).

� Горад (Будуецца атрадам напрыканцы першага перыяду, пасля таго, як

племя атрымае ўсе неабходныя веды, уменні і дасягненні. Знешні выгляд

горада мае асаблівасці, уласцівыя для гэтага племені). Ход арганізацыі і правядзення:

На азнаямляльнай гульні 15.01. “Падарожжа ў мінулае” дзеці знаёмяцца з правіламі гульні і яе асаблівасцямі. Сама гульня распачынаецца 16 студзеня.

З пачаткам гульні атрады паасобку змяшчаюць на корпусным стэндзе свае карты. На карце кожны атрад таксама пазначае сваё гарадзішча. Гульня,

галоўным чынам, заключана ў выкананні атрадамі разнастайных заданняў,

сутнасць якіх залежыць ад тэмы дня.

Развіццё гульнявага сюжэту ў рамках першага перыяду Дата Тэма

дня

Інфармацыйная

мэта

Гульнёвая задача

дня

16.01. “Зямлі маёй

імя жывое”

Давесці да дзяцей, што

найбольш уласцівымі заняткамі для

старажытных славян былі менавіта земляробства і жывёлагадоўля. Але разам з тым вялікую

ролю адыгрывалі збіральніцтва і рыбная

лоўля.

На корпусным узроўні правесці конкурс на выраб кармушак для

птушак.

Знайсці інфармацыю і выканаць

заданне:

скласці рэцэпт тых страў, якія маглі ўжываць старажытныя славяне. Старт сістэмы індывідуальнай

актыўнасці “А што там у кайстры?”

17.01. “З легендаў і

казак былых

пакаленняў”


старажытныя славяне

былі язычнікамі (пакланяліся розным

багам і духам) і што

духоўная культура

беларусаў і сёняшняга

часу нясе ў сабе адбітак

тых часоў.

На корпусным узроўні правесці віктарыну: “Славянская міфалогія”,

пабудаваць пры спрыяльнай пагодзе ідала – абаронцу племяннога саюзу

(корпуса). На атрадным узроўні правесці агеньчык “Вечар казак і паданняў роднай зямлі” і размову па

выніках віктарыны.

18.01. “Спачатку

было слова...”


толькі дзякуючы

развіццю пісьменства на Беларусі магла захавацца

і ўзбагачацца культурная

спадчына нашага народа.

Прыняць паспяховы удзел у

гульнёвай сітуацыі “Знайдзі алфавіт”.

Прыняць удзел у ІС “Мой радавод”.

Прыняць удзел у конкурсе “Слова аб

літары”. Старт ІС “Наш Летапіс”.

19.01. “Горад

шумны,


дзякуючы развіццю

Прыняць актыўны удзел у Ярмарке рамёстваў.

11

мнагалюдны” гандлю і рамесніцтва і сталі развівацца гарады

на Беларусі .

Пабудаваць свой горад.

19.01. “...і бышесть

імя князю

тому...”


першыя формы

дзяржаўных утварэнняў

старажытных славян –

княствы, маюць сваімі вытокамі шырокія формы

народнай дэмакратыі.

Правесці “Факельнае шэсце”,

здейсніць выбары князя.

Напрыканцы дня педагог-арганізатар разам з прадстаўнікамі савета старэйшын плямён падводзіць вынікі дня. І тыя атрады, якія здолелі паспяхова справіцца з заданнямі, атрымліваюць на сваю карту ўмоўныя сімвалы, якія

азначаюць тое, што дадзеныя ўменні, веды ці дасягненні былі цвёрда засвоены

племенем (атрадам).

Пасля таго, як племя засвоіць неабходныя навыкі (адбудзецца гэта напрыканцы трэцяга дня асноўнага перыяду), племя можа будаваць на месцы

свайго гарадзішча горад.

Горад (дакладней, яго макет) будуецца сіламі атрада з падручнага матэрыялу (папера, картон, пластык, фанера, прыродныя матэрыялы і г.д.) і павінен у пэўнай ступені адпавядаць гістарычнай рэчаіснасці. У склад горада абавязкова павінны ўвайсці наступныя будынкі:

- сцены,

- палац князя,

- галоўны храм (сабор),

- гасцінны двор,

- іншыя забудовы.

Найбольш дасканала выраблены горад, разам з тым добра ўзмоцнены,

становіцца сталіцай княства. А атрад, які пабудаваў яго, аб’яўляецца пераможцай першага гульнявага перыяду.

Перыяд лічыцца скончаным пасля асобнага рытуалу - веча (агульны збор

усяго племяннога саюза), на якім аб’яўляюцца вынікі першага перыяду. Пры

магчымасці веча павінна прайсці на вуліцы, пры вогнішчы з факеламі і неабходнай умоўна-абрадавай атрыбутыкай, распрацаваць якую павінны самі дзеці разам з выхавацелямі. Разам з тым праходзіць працэс яднання плямён у

адзінае княства (усе карты плямён аб’ядноўваюцца ў адну агульную),

абвяшчаецца аб стварэнні асобнага княства (кожнае княства павінна мець пры

гэтым саманазву).

Педагагічная і пазнавальная мэта – паказаць, што толькі разам, толькі

сумеснымі сіламі можна перанесці ўсе цяжкасці і вырашыць мноства праблем

і задач.

12

Праходзяць таксама і выбары Вялікага князя.

Вялікі князь – афіцыйны кіраўнік дзяржавы (корпуса). Выбіраецца агульным

галасаваннем з ліку найболей высакародных і славутых людзей княства

(падрабязна функцыі Вялікага князя разглядаюцца ў настуным перыядзе

змены). Найбольш выдатных і славутых людзей княства высвятляюць у

кожным племені праз сістэму індывідуальнай актыўнасці (гл. “Сістэма індывідуальнай актыўнасці першага перыяду”).

Выніковы дакумент перыяду:

� Выніковым дакументам перыяду павінна стаць стварэнне наказу

нашчадкам у выглядзе распісанага палатна, якое затым будзе вывешана на інфармацыйным шчыце корпуса ці сталовай.

Сістэма індывідуальнай актыўнасці першага гульнявага перыяду

“А што там у кайстры?”

Выхаваўчыя задачы:

1. Высветліць ступень індывідуальнай актыўнасці кожнага з дзяцей.

2. Стымуляваць дзяцей да актыўнага ўдзелу ў змене. Гульнявыя задачы:

Сабраць у кайстру, вялікую сумку вандроўніка, як мага большую колькасць

неабходных рэчаў.

Асноўныя атрыбуты:

Кайстра, рэчы.

Ход рэалізацыі: У кожнага члена племені ёсць свая асабістая падарожная сумка, ці як яе называюць беларусы - кайстра. Гэта сумка ўяўляе сабой невялікі канверцік з паперы, або, калі дазваляюць абставіны, мяшочак з тканіны. Гэтая кайстра

размяшчаецца на атрадным месцы. Кожны дзень дзеці напаўняюць (у

залежнасці ад актыўнасці сваёй уласнай пазіцыі на працягу дня) рознымі карыснымі рэчамі (вырабляюцца з паперы ці картону, а пры магчымасці, дроту

і іншых матэрыялаў). Напрыканцы перыяду на атрадным зборы кожны член

племені раскрывае для астатніх сваю кайстру, пры гэтым, ён паказвае і коратка

характэрызуе рэчы, атрыманыя ім. Такім чынам, відавочна праяўляецца самы

актыўны удзельнік, і менавіта ён ці яна становяцца кандыдатамі на пасаду

вялікага Князя ці Княгіні ў наступным перыядзе. № Рэч Пазіцыя

1. Лук і стрэлы Сімвалізуюць хуткасць, імклівасць, трапнасць.

Прызначаюцца за актыўнасць у спорце і падобных відах

дзейнасці . 2. Звітак Сімвалізуе граматнасць, інтэлект. Прызначаецца за поспехі

ў інтэлектуальных відах дзейнасці. 3. Трут, агніва Сімвалізуюць стараннасць, руплівасць. Прызначаюцца за

13

выкананне розных даручэнняў.

4. Люстэрка Сімвалізуе чысціню, акуратнасць. Прызначаецца за акуратнасць свайго месца ў пакоі, знешняга выгляду і г.д.

5. Серп Сімвалізуе працаздольнасць, любоў да працы.

Прызначаецца за плённую працу на карысць усяго племені. 6. Палітра Сімвалізуе творчасць, майстэрства. Прызначаецца за

поспехі на глебе творчасці і ўклад у творчыя дасягненні племені.

Сістэма індывідуальнага росту першага гульнявага перыяду

“Вузельчык на памяць”

Задачы:

Прывіць дзецям навыкі самааналізу і самаацэнкі. Асноўныя атрыбуты:

Невялічкія каляровыя ніткі (чырвоная і белая), на якіх завязваюцца вузельчыкі. Самі ніткі змяшчаюцца на кайстрах. Такім чынам, атрымліваецца цэласная

сістэма назірання за актыўнасцю і самааналізам дзейнасці дзяцей.

Ход правядзення:

Кожны дзень дзеці завязваюць на нітках вузельчыкі. Чырвоная нітка – Я навучыўся чамусьці новаму для себе, карыснаму.

Белая – Я спазнаў нешта новае, раней мне невядомае.

Сістэма самакіравання перыяду “З глыбіні стагоддзяў”

Задачы:

Развіццё адказнасці, самаарганізацыі і самакантролю.

Форма рэалізацыі: Узровень Орган

самакіра-

-вання

Прадстаўнік Характарыстыка

Канкрэтнае

даручэнне

Старэйшына Кіраўнік атрада (племені), займаецца ўнутранымі справамі арганізацыі атраднай

дзейнасці, узначальвае апарат знешніх сувязяў племені.

Размяркоўвае абавязкі па

выкананню

заданняў.

Жрацы Асобная служба, якая

займаецца аховай законаў,

традыцый, звычаяў і культуры

лагера “Зубронак”.

Складаюць

наказ нашчадкам.

Савет племені

Летапісец Вядзе летапіс атрада. Весці летапіс атрада.

Атрад

(племя)

Творчая

майстэрня

Майстры Вырашаюць усе творчыя

праблемы: мастацкія,

літаратурныя і г.д.

Творчае афармленне

перыяду,

выкананне

заданняў.

14

Храніцель

вогнішча

Выконвае функцыі даглядчыка за парадкам на атрадным месцы, сталовай.

Прыбіранне

атраднага месца

ў корпусе, прыбіранне

сталоў атрада ў

сталовай.

Знахар Наглядае за здароўем атрада (кантроль за адзеннем па

надвор’і, наведваннем

медчасці).

Заўвага: Іншыя, неабходныя на працягу дня, даручэнні, будуць давацца

старэйшынай племені, згодна методыке размеркавання гэтых даручэнняў.

Спіс гульнявых (ігравых) сітуацый і калектыўна-творчых спраў

першага перыяду:

1. Атрадная справа “Маё генеалагічнае дрэва”.

2. Ігравая сітуацыя “Мой абярэг”.

3. Ігравая сітуацыя “Псіхалагічны партрэт беларуса”.

4. Віктарына “Славянская міфалогія”.

5. Агеньчык “Вечар казак і паданняў роднай зямлі”.

6. Ігравая сітуацыя “Знайдзі алфавіт”.

7. Ігравая сітуацыя “Летапіс атрада”.

8. Ігравая сітуацыя “Слова аб літары”

9. Ігравая сітуацыя “Ярмарка рамёстваў”

10. Ігравая сітуацыя “Наказ нашчадкам”.

11. Факельнае шэсце, вогнішчы, веча.

Атрадная справа “Маё генеалагічнае дрэва”

Задача:

Пазнаёміць дзяцей з паняццем генеалогія, род, радавод, продак, нашчадак,

пакаленне, сям’я. Паказаць прыклад складання генеалагічнага дрэва. Ход правядзення:

Пасля ўступнага слова педагога (гл. Дадатк. матэрыял № 1) дзецям

прапаноўваецца скласці свой радавод на максімальна магчымую глыбіню

ведання сваіх каранёў (аб правілах складання радавода гл. Дадатк. матэрыял №

1). Атрыманыя радаводы вывешваюцца на атрадным месцы.

Ігравая сітуацыя “Мой абярэг”

Задача:

Садзейнічаць псіхалагічнаму самавызначэнню дзяцей у сацыяльным

асяроддзі праз паглыбленне ў гульнявую сітуацыю.


15

На асобным атрадным мерапрыемстве - ІС “Мой абярэг” - дзецям

прапануецца выбраць сабе асабісты татэм, “абярэг”, які складаецца з трох

элементаў:

� з’ява прыроды,

� жывёла, � расліна.

Напрыклад, вецер-рысь-ружа і г.д.

Пры гэтым як стыхія, расліна, так і жывёліна павінны атаясамлівацца дзецьмі са сваёй асобай. Гэта азначае, што абярэг павінен супадаць з псіхалагічным партрэтам дзіцяці - тэмпераментам, мэтамі, маральнымі якасцямі. Усё гэта па-мастацку і інфармацыйна афармляецца і змяшчаецца на

атрадным месцы. Пры выбарах “абярэгу” кожнаму члену племені патрабуецца

абаснаваць свой выбар.

Потым з атрыманага фактычнага матэрыялу вырабляецца “абярэг” племені. Ён складаецца з самых папулярных радавых “абярэгаў”.

Атрыманы матэрыял таксама размяшчаецца на атрадным месцы.

Ігравая сітуацыя “Псіхалагічны партрэт беларуса”

Задача:

Стварыць псіхалагічны партрэт беларуса ва ўзаемасувязі агульнаславянскіх і асабістых рысаў беларускага нацыянальнага характару.

Сродкі: Аркушы паперы:


На аркушы паперы, які падзелены на дзве паловы:

Рысы беларуса, якія аб’ядноўваюць

яго з іншымі ўсходнімі славянамі –

украінцамі і рускімі.

Рысы беларускага характару, якія

адрозніваюць яго ад іншых усходніх

славян - украінцаў і рускіх.

Пасля прамовы выхавацеля, яго ўступнага слова і неабходнага растлумачэння дзеці запаўняюць дзве паловы гэтага аркуша. Пасля

арганізатары апрацоўваюць атрыманыя вынікі, і на сталовай вывешваюцца

выявы беларусаў ў нацыянальным адзенні і побач з імі найчасцей сустракаемыя

рысы нацыянальнага характару, вылучаныя дзецьмі. Заўвага: Для малодшых атрадаў можна прапанаваць адзначыць толькі адну

пазіцыю – “Найбольш адметныя рысы беларуса”.

Віктарына “Славянская міфалогія”

Задача:

Даць дзецям уяўленне аб старажытнаславянскай, у тым ліку, і беларускай

міфалогіі і рэлігійных уяўленнях, пазнаёміць дзяцей з пантэонам старажытных

славянскіх багоў.

16

Ход правядзеня:

Віктарына праходзіць на корпусным узроўні ў завочнай форме (саму

віктарыну гл. Дадатковы матэрыял № 2). Вынікі падводзяцца на працягу

перыяду.

Агеньчык “Вечар казак і паданняў роднай зямлі”

Задача:

Нагадаць дзецям аб беларускім міфалагічным эпасе.


Праводзіцца ў традыцыйнай форме тэматычнага агеньчыка. Тэматыка –

беларускія народныя казкі і паданні. Матэрыл для самастойнай падрыхтоўкі (зборнікі казак і інш.) знаходзіцца ў бібліятэцы (гл. таксама “Шляхціч

Завальня,або Беларусь у фантастычных апавяданнях”).

Заўвага: У выніку неабходнасці дадатковай кансультацыі звяртацца да

вядучага метадыста змены.

Ігравая сітуацыя “Знайдзі алфавіт”

(рэкамендавана для старэйшых атрадаў)

Задача:

Пазнаёміць дзяцей са старажытным славянскім алфавітам.


У вечары перад правядзеннем сітуацыі педагог-арганізатар корпуса

пагружае ў сэнс гульні атрадных выхавацелей і выдае ім карткі-ключы, на

якіх пазначаны глагалічныя літары і адпаведныя ім літары кірылічныя. На другі дзень на ранішняй размове педагогі-выхавацелі даводзяць сэнс гульні да дзяцей, картка-ключ вывешваецца на атрадным месцы. Затым на працягу дня

дзеці атрада знаходзяць у корпусе, школе, сталовай і інш месцах кароткія

запіскі, напісаныя глаголіцай. У гэтых запісках пазначаны тыя месцы, дзе схаваны літары славянскага алфавіту. Задача атрадаў – сабраць той алфавіт на працягу дня як мага хутчэй.

Заўвага: Дзеля падрабязнага знаёмства з гульнёвай сітуацыяй педагогам-

арганізатрам неабходна прайсці дадатковую кансультацыю ў вядучага

метадыста змены.

ІС “Летапіс атрада”

Задача:

Скласці летапіс дзейнасці атрада, садзейнічаць псіхаэмацыянальнаму

асэнсаванню дзецьмі асноўных падзей змены.


Гульнявая сітуацыя пачынаецца 18.01. у тэматычны дзень “Спачатку было

слова” і далей разгортваецца на працягу ўсёй змены. Летапіс атрада – гэта

17

асобныя аформленыя пад “старажытнасць” звітак або нейкі сшытак, дзе кожны

дзень Летапісец атрада адзначае найбольш важныя падзеі ў атрадзе (дасягненні, перамогі, паражэнні, уражанні). Напрыканцы змены будзе падведзены вынік

спаборніцтва паміж летапісцамі, найбольш працавітыя з іх, што склалі мастацкі аформленыя, падрабязныя летапісы, будуць узнагароджаны спецыяльнымі дыпломамі і прызамі Нацыянальнага дзіцячага аздараўленчага лагера

“Зубронак”.

ІС “Слова аб літары”

Задача:

Пазнаёміць дзяцей з рознымі формамі гульняў са словамі. Ход правядзення:

Праводзіцца на корпусным узроўні ў завочнай форме, як набор творча-

інтэлектуальных конкурсаў:

1) Конкурс крыжаванак на пэўную тэматыку ці без яе. Пераможцай

становіцца атрад, які складзе самую вялікую крыжаванку. Пры

складанні крыжаванкі трэба памятаць пра некалькі неабходных правіл

іх складання:

Заўвага: Усе словы павінны быць у адзіным ліку назоўнага склону (выкл. тыя

словы, якія ў адзіным ліку не выкарыстоўваюцца, напрыклад: акуляры, сані і

г.д.)

2) Конкурс наборшчыкаў, калі з літар аднаго (пажадана доўгага) слова трэбы стварыць як мага болей іншых слоў. Напрыклад: абавязак – вяз, бак, забава і інш. Пераможцам становіцца той атрад, які знойдзе найболей слоў.

3) Конкурс анаграм - складанне іншага слова з усіх літар зыходнага слова, напрыклад: карта - карат – катар. Пераможцам становіцца той

атрад, які складзе ланцужок як мага даўжэйшы.

4) Конкурс таўтаграм. Патрабуецца скласці асэнсаваную фразу, у якой

усе словы (акрамя прыназоўнікаў і саюзаў пачынаюцца з адной

літары). Напрыклад ,“Аднойчы адна адметная асоба атрымала ад

астатніх аркуш і аловак”. Перамагае найболей даўжэйшая фраза. 5) Конкурс “Наадварот”. На пэўную тэматыку (папулярныя песні,

шырока вядомыя кінафільмы, літаратурныя творы, прымаўкі і прыказкі) трэба скласці фразы, дзе кожае слова мае супрацьлеглае арыгіналу значэнне). Нарыклад: “Глыбокае сіняе мора” – “Плыткая

жоўтая пустыня”. Перамагае атрад, які складзе найбольш прыгожыя,

арыгінальныя фразы.

Заўвага: У залежнасці ад узросту дзяцей трэба вар’іраваць складанасць

заданняў. У выпадку неабходнасці заданні могуць быць выкананы на рускай

18

мове. Але калі знойдуцца выкананыя на беларускай, то аўтараў неабходна

будзе адзначыць і ўзнагародзіць.

Ігравая сітуацыя “Ярмарка рамёстваў”

Задача:

Пазнаёміць дзяцей з рамяством і народнай прыкладной вытворчасццю.


У тэматычны дзень “Горад шумны многалюдны” ў Дзіцячым доме творчасці праходзіць арганізаваная ярмарка-выстава вырабаў як кіраўнікоў гурткоў,

вырабаў саміх дзяцей (кожны атрад павінен прадставіць не меней як дзьве

работы), а таксама і мастакоў, якія працуюць у жанры народнага прыкладнога дэкаратыўнага мастацтва. Заўвага: Пытанне аб размеркаванні сродкаў ад продажу вырабаў, будзе

разгледжана напярэдадні правядзеня ярмаркі-выставы.

ІС “Наказ нашчадкам”

Задача:

Правесці своеасаблівую псіхаэмацыянальную рэфлексію першага перыяду.

Гульнёвая задача:

Стварэнне палатна - “наказу” у выглядзе шэрагу малюнкаў, сімвалаў і інш.,

якія адлюстроўвалі б уражанні дзяцей ад перыяду і іх пажаданні на іншыя

перыяды змены.

Выконваюць яго групы жрацоў плямён (адна група ад корпуса). Выкананыя

палотнішчы змяшчаюцца на інфармацыйным шчыце корпуса ці сталовай.

Факельнае шэсце, вогнішчы, веча

Задача:

Падвесці вынікі перыяду. Мэтанакіравана заахвоціць дзяцей на актыўны

ўдзел у наступным перыядзе. Ход правядзеня: Кожны корпус праводзіць асобна (у якасці прыкладу гл.

(Сцэнарны матэрыял №1).

ДДРРУУГГІІ ППЕЕРРЫЫЯЯДД::

““ВВЕЕКК ВВЫЫССААККААРРООДДННААССЦЦІІ,, ВВЕЕКК ВВААЙЙССККООВВААЙЙ ССЛЛААВВЫЫ””

(19.1.05. – 23.01.05.)

Гульнёвая мадэль «Герб дзяржавы»

Педагагічная задача:

Выхаванне павагі да сярэднявечнай гісторыі Беларусі. Прыход да высновы,

што сярэднявечныя княствы на тэрыторыі Беларусі сталі першай формай

дзяржаўных утварэняў, і менавіта з іх бярэ свае вытокі сучаная беларуская

дзяржаўнасць.

Гульнявая мадэль корпуса:

Корпус уяўляе сабой сярэднявечнае княства. Княства мае сваю ўласную

назву (назва павінна адлюстроўваць частку тэрыторыі, на якой знаходзіцца - усходняе, заходняе і г.д.).

Гульнёвая мадэль атрада:

Атрад уяўляе асобнае ваяводства – частку асобнага княства. Ваяводства, як і плямёны, атрымліваюць назву ад назвы гарадоў, якія ўвайшлі ў княства. Ігравыя задачы княства:

Ігравой задачай княстваў з’яўляецца аб’яднанне ў адну вялікую

цэнтралізаваную дзяржаву.

Заўвага: Гульнявая задача лічыцца выкананай, калі напрыканцы перыяда

княствы (корпусы) змогуць:

� Стварыць свае асабістыя гербы і сцягі, а на іх выснове - агульны

дзяржаўны герб і сцяг.

� Скласці з дапамогай прадстаўнікоў княстваў (вальны сойм) СТАТУТ-

УНІЮ (своеасаблівае пагадненне паміж сабой).

� Усе корпусы прымуць удзел у спаборніцтвах і мерапрыемствах

перыяду і змогуць паспяхова выканаць гульнявыя заданні перыяду.

Гульнёвая задача ваяводства:

Атрыманне магдебургскага вольнага права на самакіраванне.

Заўвага: Гульнёвая задача лічыцца выкананай, калі напрыканцы перыяда

ваяводства атрымае з рук Вялікага князя такое права за асабісты ўклад у

выкананне агульнай задачы княства (корпуса). Дадзеная падзея знаходзіць сваё

адлюстраванне ў выглядзе спецыяльнага дакумента - Жалаванай граматы.

Выніковы дакумент перыяду:

Выніковым дакументам перыяду стане СТАТУТ-УНІЯ. Яна павінна адлюстраваць у сабе найбольш важныя прынцыпы існавання дзяржавы,

асноўныя рысы пагаднення паміж княствамі (корпусамі). Зацвердзіць сімволіку

дзяржавы (сцяг і герб).

Дадзены дакумент інфармацыйна і па-мастацку афармляецца прадстаўнікамі сойма і вывешваецца ў сталовай на інфармацыйным шчыце змены.

7

Акрамя таго, да выніковых атрыбутаў належыць аднесці: 1) Агульны герб і сцяг (складаюць яго прадстаўнікі геральдычных саветаў

усіх чатырох княстваў).

2) Вялікую карту Дзяржавы (напрыканцы перыяду ўсе карты княстваў

яднаюцца ў адну), якая вывешваецца на сталовай паблізу ад

інфармацыйнага шчыта змены.

Гульнявыя сродкі: � Агульналагерны інфармацыйны шчыт. Ён будзе размешчаны ў

файе сталовай. Яго задачай стане адлюстраванне поспехаў таго ці іншага княства (корпуса) на працягу дня.

Дата Тэма дня Княствы Атрадныя

справы

(колькасць

і якасць

выканання)

Выкананне

гульнёвага

задання

дня (у

залежнасці ад тэмы

дня)

Выкананне

абавязкаў

(дзяжурства,

даручэнні і інш.)

Парадак і чысціня

Лазурны

Лясны

Азёрны

21.01. “Пачатак

княтсва”

Сонечны

Лазурны

Лясны

Азёрны

22.01. “Пад гукі

лютні

мілагучнай”

Сонечны

На працягу дня ў суадносныя графы табліцы метадысты і загадчык аддзела выхаваўчай работы Жукава В.У. на выніках наведвання і праверкі корпусаў

могуць выстаўляць адзнакі па трохбальнай сістэме: 1) нездавальняюча; 2) здавальняюча;

3) выдатна. Менавіта згодна з дадзенымі гэтай табліцы і высветліцца корпус-пераможца

другога перыяду – княства, вакол якога будуць аб’ядноўвацца астатнія.

� Корпусны інфармацыйны шчыт: Размяшчаецца на корпусным стэндзе. Задача – адлюстраванне поспехаў ваяводства (атрада). Знешні выгляд падобны

на агульналагерны, толькі замест корпусаў стаяць атрады.

Развіццё гульнявага сюжэту ў рамках другога перыяду

8

Дата Тэма

дня

Змест

дня

Інфармацыйная

мэта

Гульнявыя і іншыя

задачы дня

20.01. “Пачатак

княтсва”

Інфармацыйнае і гульнёвае

паглыбленне ў

спецыфіку

перыяду.

Давесці да дзяцей

асноўныя гульнявыя

задачы перыяду.

Стварыць

інфармацыйныя карты:

міжкорпусную,

міжатрадную.

Старт сістэмы

індывідуальнай

актыўнасці. Стварыць

герб ваяводства, княства, пачаць іх запаўненне.

21.01. ___//____ _______//______ _______//________ __________//_________

22.01. “Пад гукі

лютні

мілагучнай”

Прыгажосць,

вытанчанасць,

выхаванасць.

Выхаванне перш за

ўсё эстэтычных

ідэалаў. Давесці да дзяцей, што і ў

ранейшыя часы

нашыя продкі імкнуліся быць

адукаванымі, прыгожымі, вытанчанымі.

Прыняць удзел у

конкурсе вершаў і балад,

ГС “Схаваная камера”.

Атрадная размова “Прыгажосць

рукатворная?”

Конкурс на складанне рэцэптаў прыгажосці. Шоу-праграма “Дама сэрца”.

23.01 “Дзень

мужнасці і

славы”

Мужнасць, сіла, адвага, рух,

здароўе, жыццё.

Вынікі перыяду.

Давесці да дзяцей,

што продкі нашыя

неадноўчы змаглі з мячом і шчытом

адстаяць

незалежнасць

Радзімы і што

толькі фізічна і маральна здаровы

чалавек здольны

быць сапраўдным

абаронцам Айчыны.

Высветліць

пераможцаў

перыяду.

Прыняць удзел у ГС

“Абаронцы княства”,

Спартландыі, віктарыне “Замкі Беларусі” і інш.

ГС “Вялікі вольны

сойму, скласці статут-унію, скласці герб

агульнай дзяржавы”.

� Герб княства: Сімвал княства. Задача - графічнае адлюстраванне поспехаў княства на працягу перыяду. Уяўляе сабой поле герба (форма шчыта можа быць любой, колер супадае з колерам корпуса), на якім за поспехі княства на працягу дня Геральдычны савет княства размяшчае наступныя сімвалы:

Ружа – сімвал адданасці (выкананне даручэнняў);

Меч – сімвал моцы і доблесці (перамогі ў спаборніцтвах);

Кніга – сімвал мудрасці (інтэлектуальнае першынства);

Птушка – сімвал чысціні (чысціня і парадак на корпусе);

9

Вагі – сімвал закону (выкананне законаў лагера);

Серп – сімвал працавітасці (выкананне плана дня, правядзенне атрадных

спраў);

Карона – сімвал улады (надаецца таму корпусу, які здолее перамагчы ў

гэтым спаборніцтве і аб’яднаць вакол сябе астатнія княствы).

Заўвага: Сімвалы на герб прызначе Геральдычны савет княства, але

педагогі, а тксама метадысты-куратары корпусаў і вядучы метадыст змены

кантралююць гэты працэс.

� Герб ваяводства: Сімвал ваяводства. Аналагічны па прызначэнні гульнявы сродак перыяда, але знаходзіцца на атрадным месцы ў кожнага ваяводства (атрада). Займаецца яго складаннем геральдычны савет ваяводства. Кантралюе - геральдычны савет корпуса.

Сістэма індывідуальнай актыўнасці “Мой сцяг”

Выхаваўчыя задачы: Аналагічныя задачам для іншых сістэм

індывідуальнай актыўнасці. Гульнявыя задачы:

Кожны член ваяводства павінен скласці свой асабісты, індывідуальны сцяг, у якім былі б адлюстраваны дасягненні і поспехі на працягу змены.

Гэтая задача рэалізуецца праз састаўленне свайго ўласнага рознакаляровага

сцяга, на якім кожны колер будзе азначаць поспехі ў якім-небудзь адным

творчым накірунку.

Прапануемая сістэма вылучае сем асноўных колераў геральдыкі, якія

суадносяцца з рознымі накірункамі творчай дзейнасці на атрадзе:

o сіні - сімвал розуму (за поспехі ў пазнавальнай дзейнасці); o зялёны – сіла і моц (спартыўныя дасягненні); o чорны – актыўны памочнік;

o чырвоны – поспехі ў мастацкай дзейнасці; o сярэбраны - сімвал высакароднасці, добрыя манеры;

o залаты – самы актыўны за дзень;

Заўвага: Тэхналогія афармлення сцяга выбіраецца самім атрадным педагогам,

але сам сцяг афармляецца толькі напрыканцы перыяду з тых каляровых

палосак, якія дзеці зарабілі за гэты час.

Сістэма індывідуальнага росту перыяду “Дзве вежы”

Задачы:

Аналагічныя папярэднім.

Атрыбуты:

Дзве вежы.

Ход рэалізацыі:

10

Кожны вечар дзеці, згодна сваім уражанням дня, алюстроўваюць пазнавальныя

і дыдактычныя вынікі дня на дзвюх вежах:

1-я. Чаму я навучыўся за дзень?

2-я. Што новага я спазнаў для сябе сёння?

Заўвага: У выпаку неабходнасці магчыма працягваць далей папярэднюю

сістэму індывідуальнага росту.

Сістэма самакіравання перыяду

“Век высакароднасці, век вайсковай славы”

Задачы:

Аналагічныя папярэдім.

У аснову сістэмы самакіравання пакладзены прынцып падзелу ўлады, які існаваў у свой час у Вялікім княстве Літоўскім.

Узровень Орган

самакіра-

вання


Войт Кіраўнік ваяводства. Выбіраецца на народным

сойме. Вырашае ўсе пытанні атраднай

арганізацыі. Біскуп Галоўны храніцель традыцый і законаў атрада,

адказвае за вырашэнне ўсіх рэжымных

момантаў: уборка атраднага месца, дзяжурства

па сталовай, кантроль і праверка чысціні пакояў.

Летапісец Вядзенне і афармленне летапісу ваяводства.

Храніцель Адказвае перад князем за збор матэрыялаў для

музея перыяда.

Рада

Майстры Вырашаюць усе творчыя праблемы: мастацкія,

літаратурныя і г.д.

Атрад

(Ваявод-

ства)

Геральдычны савет

Герольды Адказныя за складанне герба ваяводства.

Князь Кіраўнік княства. Вырашае пытанні, звязаныя з корпусам (княствам). Сочыць за спаборніцтвам

атрадаў. Выдае Жалаваныя граматы.

Маршалак Вырашае пытанні арганізацыі ўнутранага

парадку на корпусе (княстве).

Корпус

(Княства)

Геральдычны савет княства

Герольды Адказныя за стварэнне герба княства.


другога перыяду:

1. Арганізацыйна-ігравы праект (АІП) “12 рыцараў”.

11

2. Ігравая сітуацыя “Шляхам выпрабаванняў”.

3. Тэматычны дзень “Пад гукі лютні мілагучнай”.

4. Шоу-праграма “Дама сэрца”.

5. Тэматычны дзень “Дзень мужнасці і славы”.

6. Ігравая сітуацыя “Абаронцы княства”.

7. Ігравая сітуацыя “Вялікі вольны сойм”.

Арганізацыйна-ігравы праект “12 рыцараў”

(рэкамендаваны для малодшых атрадаў)

Педагагічная мэтазгоднасць:

- развіццё лідэрскіх здольнасцей і арганізатарскіх якасцей;

- стварэнне дадатковага пазітыўнага эмацыянальнага фону;

- актывізацыя творчых здольнасцей;

- наданне арганізацыйна-рэжымным момантам творчага сэнсу.

Ігравы змест праекта “12 рыцараў”

1. Кожны атрад вырабляе ці малюе сабе замак, а таксама 10 рыцараў рознай

афарбоўкі і памеру (ці вобразы іншых прадстаўнікоў Сярэднявечча. Для

дзяцей меншага ўзросту можна нават вобразы таямнічых і легендарных

асоб).

2. Такім чынам, ігравое поле прадстаўляе сабой намаляваны замак, на якім

размешчаны дванаццаць рыцараў (ці іншыя вобразы, далей проста “рыцары”).

3. Сюжэт гульні выводзіцца з легенды, тэкст якой дзеці “выпадкова”

знаходзяць ранкам на атрадным месцы.

4. Тэкст запіскі-легенды можна для дадатковага гульнявога стымулу скласці з дапамогай кода ці шыфру.

5. Гульнёвая мэта – сабраць на сваёй ігравой прасторы як мага больш

рыцараў з суседняга (замежнага) замка, пры гэтым патрэбна захаваць

сваіх (ці іншых вобразаў).

6. Тэхналогія перамяшчэння рыцараў з чужога поля на сваё наступная:

вечарам, падвёўшы вынікі дня, педагог-арганізатар вызначае кошт кожнага хода-перамяшчэння і кошт кожнага радавога рыцара.

7. Атрад кожны дзень зарабляе грошы (талеры), потым вечарам

прадстаўнікі атраднага самакіравання маюць права купіць або простага рыцара, або зрабіць ход-перамяшчэнне, г.зн. забраць любога рыцара з любога суседняга (замежнага) замка.

8. Кошт хода-перамяшчэння і кошт рыцара аднолькавы.

9. Рыцары розныя не толькі знешнім выглядам, але адрозніваюцца і сваім

функцыянальным прызначэннем. Прапануем наступныя віды рыцараў:

o звычайны рыцар;

12

o камандор;

o рыцар-маг; o рыцар-ліліпут; o рыцар-велікан;

o ідальга; o рыцар-шпіён;

o рыцар-разведчык.

10. Звычайны рыцар не валодае ніякімі паўнамоцтвамі, яго можна параўнаць з шахматнай пешкай.

11. Камандор – рыцар, якога пры любых абставінах нельга перамясціць на

другое поле. Ён, валодаючы своеасаблівым імунітэтам, заўсёды застаецца ў родным замку.

12. Рыцар-ідальга захоўвае ваш атрад (княства) ад штрафаў за дрэнную

ўборку пакояў.

13. Рыцар-разведчык мае наступную функцыю: калі хтосьці забірае яго з таго ці іншага замка, ён заўсёды вяртаецца на сваё роднае поле, захапіўшы пры гэтым любога звычайнага рыцара.

14. Рыцар-шпіён валодае супрацьлеглай функцыяй: зрабіўшы на ім ход-

перамяшчэнне, вы маеце права ўзяць яшчэ аднаго звычайнага рыцара. Пры гэтым, сваю ролю шпіён працягвае выконваць.

15. Рыцар-Маг мае права вярнуць любога вашага рыцара на ваша ігравое поле. Але колькасць гэтых рыцараў абмежавана: усяго два на 5-7 атрадаў

(княстваў).

16. Рыцар-велікан заўсёды знаходзіцца і вяртаецца на поле, дзе больш усяго

рыцараў.

17. Адпаведна, рыцар-ліліпут заўсёды знаходзіцца на прасторы, дзе менш

усяго рыцараў. Гэты ігравы элемент дазваляе крыху стымуляваць атрады

(княствы), якія адстаюць ад атрадаў-лідэраў.

18. Колькаснае размеркаванне рыцараў на шэсць замкаў наступнае: два

рыцары-ідальга, два магі, адзін рыцар-велікан, адзін рыцар-ліліпут. У

кожнага атрада павінны быць сем радавых рыцараў, адзін шпіён, адзін

разведчык, адзін камандор.

19. Атрымаць мага можна тады, калі напярэдадні ваш атрад зарабіў больш

усяго талераў. Атрад з меншай колькасцю талераў атрымлівае рыцара-

ліліпута, праўда, атрад аб гэтай умове, зразумела, нічога не ведае. Ідальга

атрымліваюць атрады, у якіх у гэты дзень была самая лепшая чысціня ў

пакоях. Права размясціць рыцара-велікана даецца педагогу-арганізатару.

20. Безумоўна, другі атрад (княства) ні ў якім разе не павінен ведаць функцыянальнае назначэнне вашых рыцараў, інакш для вас гульня можа скончыцца вельмі хутка.

13

21. Для больш эфектыўнай тэхнічнай рэалізацыі гульні прапануем рыцараў

пранумараваць. Аб “магічнай” сіле кожнага рыцара павінен ведаць толькі педагог-арганізатар.

Гульнявая сітуацыя “Шляхам выпрабаванняў”

Задача: Княства (корпус) павінна прайсці праз шэраг выпрабаванняў.

Асноўныя атрыбуты: Адзіная карта княства, умоўныя сімвалы –

абазначэнні. Выхаваўчы сэнс сітуацыі ў тым, каб паказаць, што Сярэднявечча – гэта

час суровых выпрабаванняў для нашага народа, і толькі з’яднаўшыся ўсе

разам нашы продкі маглі іх перажыць, захаваць незалежнасць і

нацыянальную самабытнасць.

Ход рэалізацыі: Кожны дзень на працягу перыяду на княства абрушваюцца

розныя выпрабаванні, выкліканыя знешняй пагрозай.

Кожны дзень увечары, напрыканцы дня, Вялікі князь у прысутнасці педагога-арганізатра шляхам жрэбія (канкрэтны выгляд выбірае педагог-арганізатар) высвятляе тое бедства, якое абрушыцца на княства. На другі дзень на ранішняй размове жыхарам ваяводства паведамляецца аб гульнёвай

інтрызе дня. На карту змяшчаецца сімвал бедства, выпрабавання (канкрэтны

від падкажа ваша фантазія). У залежнасці ад гульнёвай інтрыгі дзеці вымушаны здзяйсняць тыя ці іншыя дзеянні ці ўвогуле адмовіцца ад нейкіх

відаў дзеянняў. Для таго каб зняць негатыўныя праявы выпрабавання,

патрэбна выканаць творчае заданне. Выпрабаванні і творчыя заданні:

Крыжацкая навала – Хадзіць толькі ўсім разам, корпусам, ніхто не ходзіць

паасобку.

Творчае заданне – папрасіць аб дапамозе суседнія княствы (правесці для

суседніх корпусаў гульню ці запрасіць іх у госці і арганізаваць вечар

узаеманаведванняў).

Набег качэўнікаў – Увесь дзень хадзіць толькі шпаркім шагам ці бегам.

Крычаць увесь шлях “А-А-А-А-А! татары уварваліся”.

Творчае задане – усім корпусам зрабіць паход на чужую тэрыторыю

(Крыніцу, Баравое і інш.) або (калі дазволяць абставіны надвор’я) - узвесці крэпасць са снегу.

Палітычныя непаразуменні паміж княствамі – забаронена хадзіць у госці на суседнія корпусы, у свой корпус можна хадзіць, толькі далёка

абыходзячы астатнія.

Творчае заданне – скласці і напісаць віншавальныя граматы ўсім астатнім

корпусам.

Дамовая сварка (палітычны канфлікт унутры княства) – увесь дзень

(акрамя школы) хадзіць моўчкі, асабліва ў прысутнасці астатніх атрадаў,

14

корпуса, нельга наведваць сваю атрадку, знаходзіцца як мага меней у сваім

корпусе (толькі каб сабраць неабходныя рэчы).

Творчае заданне – арганізаваць і правесці корпусную гульню.

Заўвага: Напрыканцы перыяду, калі дзеці змогуць аб’яднаць усе княствы ў

адну дзяржаву, выпрабаванні заканчваюцца.

Гульнявая сітуацыя “Абаронцы княства”

Задача:

Знайсці і абясшкодзіць варожых дыверсантаў, якія дзейнічаюць на тэрыторыі княстваў.

Ход правядзення: Здзяйсняецца згодна з палажэннем на агульналагерным

узроўні і прадстаўляе сабой інтэрактыўную гульнявую сітуацыю, разбітую

на некалькі этапаў.

Першы этап: “Згубіліся!!!”.

Пачынаецца раніцай 23 студзеня. Гульнявая інтрыга – адстутнасць

выхавацеляў на атрадзе. Гульнёвая задача – знайсці выхавацеля праз серыю

кароткіх пасланняў – запісак. Адразу пасля пад’ёму педагог-агранізатар і Вялікі Князь збіраюць увесь корпус і паведамляюць аб гульнёвай інтрызе дня. У сталовай атрады павінны знайсці першыя паведамленні аб тым, дзе

знаходзяцца іх важатыя. Сітуацыя ператвараецца ў паступовы пошук у

розных месцах паведамленяў аб тым, дзе знаходзяцца іх выхавацелі. Усяго,

такім чынам, можа прайсці чатыры-пяць этапаў пошуку.

Калі атрады урэшце-рэшт змогуць знайсці выхавацеляў, наступае другі этап

гульні. Другі этап: “Знайсці і абясшкодзіць”.

Пачынаецца адразу пасля таго, як выхавацелі прыйшлі на атрады. Ім

паведамляецца аб тым, што на тэрыторыю княстваў здзяйсняецца пранікненне варожых агентаў – шпіёнаў і дыверсантаў. Задача, якая ім

пастаўлена, даводзіцца да дзяцей толькі ў самых агульных рысах. Так дзецям

паведамляецца аб тым, што перад дыверсантамі стаіць задача – нанесці пэўную шкоду княствам з мэтай не дапусціць яднання ў адну дзяржаву. (На

самай справе дыверсанты павінны скрасці і захаваць атрыбуты ІС “Герб

княства” – гербы княстваў і ваяводстваў, а таксама памяшаць выбарам і дзеянням вялікага сойму). Акрамя таго, дзецям паведамляецца аб тым, што

ўсе дыверсанты маюць адну агульную рысу, але не паведамляецца якую

менавіта. (На самай справе гэтая агульная рыса – газета ў руцэ, а левая

кішэня верхняй вопраткі крыху выпацкана мелам).

Задача княстваў і ваяводстваў – знайсці і абясшкодзіць дыверсантаў да

таго моманту, калі яны змогуць учыніць свае разбуральныя дзеянні. Для

15

пошуку і затрымкі дыверсантаў на кожным корпусе ўтвараюца дружыны ( не больш за трыццаць чалавек) . Прадстаўнікі дружыны – найбольш хуткія і назіральныя дзеці - маюць адметную рысу (нагрудныя знакі - трохвугольнікі белага колеру). Яны могуць свабодна перамяшчацца па тэрыторыі лагера, але не маюць права заходзіць на корпус больш чым на пяць хвілін да канца гульні. Для абароны княстваў утвараюцца ахоўныя атрады – імі з’яўляюцца дзяжурныя атрады па корпусе. Іх задача - пільна сачыць за ўсімі чужымі людзьмі, якія праходзяць на корпус, і ахоўваць яго маёмасць. Яны таксама маюць права на затрыманне дыверсантаў. Ахоўныя атрады маюць таксама адметную рысу – белыя нагрудныя кругі. Для затрымання дыверсантаў

дастаткова падысці да яго і, паказаўшы на адметную рысу, папрасіць

падысці у пакой дазнання. Адмовіцца ні дыверсант, ні выпадковы чалавек не можа, бо на гэта ёсць правілы гульні. У пакоі дазнанняў затрыманаму

прадстаўнікамі ахоўных атрадаў учыняецца дапрос. Дапрос уяўляе сабой

блок з сямі пытанняў, падабраных такім чынам, каб на іх можна было

адказаць толькі ТАК ці НЕ. Адказваць на пытанні патрэбна толькі праўдзіва, ілгаць нельга. А пасля таго, як затрыманы і сапраўды аказаўся дыверсантам,

ён пераходзіць у пакой затрымання, дзе павінен знаходзіцца да канца гульні. Ахову пакоя здзяйсняе таксама дзяжурны атрад. Калі затрыманы аказаўся

затрыманым памылкова, то ён адпускаецца на волю.

Тыя жыхары княстваў, якія не ўвайшлі ў склад антыдыверсійных

утварэнняў, з’яўляюцца проста звычайнымі абывацелямі і займаюцца сваімі справамі, але, калі ім сапраўды дорага іх гульнёвая айчына-корпус, то яны

могуць выступіць у якасці добраахвотных назіральнікаў і дапамагаць

назіраннем за корпусам і падазронымі асобамі. Дыверсантамі з’яўляюцца як педагогі, якія працуюць не на атрадзе, так і дзеці, своечасова адабраныя і праінструктаваныя арганізатарамі гульні. Дыверсанты – самая складаная роля ў гульні. Ад іх патрабуецца назіральнасць, уменне ўваходзіць у давер, хітрасць, вынаходлівасць. Усе

скрадзеныя сімвалы і атрыбуты дыверсанты могуць утрымліваць пры сабе ці змясціць іх у патаемным месцы. У выпадку калі дыверсант быў затрыманы з сімваламі, то аддае іх адразу па першым патрабаванні. Назіранне за правіламі і ходам гульні здзяйсняецца арганізатарамі. Яны

прысутнічаюць на корпусе па адным чалавеку, прысутнічаюць падчас затрамання і дазнання. Іх задача - не дапусціць парушэня правілаў гульні. (Падрабязней інфармацыя пра арганізацыю, час правядзення гульні і сам

тэкст гульнявых уводных будзе дадзены пазней у асобным палажэнні напярэдадні правядзення гульні).

16

ІС “Вялікі вольны сойм”

Задача:

Падвесці вынікі другога перыяду, здзейсніць гульнявы, лагічна-абаснаваны

пераход да трэцяга перыяду.

Гульнёвая задача:

Скласці СТАТУТ-УНІЮ, зацвердзіць герб дзяржавы. Назваць корпус -

пераможцу перыяду.

Ход правядзення: Напярэдадні гульні праходзяць выбары на корпусных

зборах шляхам адкрытага галасавання (менавіта такія выбары і былі ў

Сярэднявеччы), выбіраюцца дэпутаты Вялікага сойму. Да іх даводзіцца агульная задача: скласці праект СТАТУТУ-УНІІ.

Неабходныя патрабаванні: 1) Улік інтарэсаў усіх корпусаў.

2) Неабходна выдзеліць цэнтр, вакол якога будуць яднацца астатнія княствы.

4) Унія павінна ўключыць у сябе асноўныя моманты ўзаемаадносін

паміж корпусамі (абвясціць асноўныя прынцыпы ўзаемаадносін).

5) Павінны быць абвешчаны асноўныя сімвалы дзяржавы (герб і сцяг). У прызначаны дзень дэпутаты сойму збіраюцца на ўрачыстае паседжанне і

там слухаюць праект кожнага княства. Затым шляхам агульнага галасавання

прымаюць Статут –унію. Пасля таго іх задачай з’яўляецца яе графічнае афармленне (у выглядзе старажытнай хартыі) і змяшчэнене яе на інфармацыйным стэндзе ў сталовай.

ТТРРЭЭЦЦІІ ППЕЕРРЫЫЯЯДД::

““ББЕЕЛЛААРРУУССЬЬ ССЁЁННННЯЯ ІІ ЗЗААЎЎТТРРАА””

((2244..0011--3311..0011))

Гульнявая мадэль “Мы самі”

Педагагагічная задача:

� Знаёмства з сучаснымі ўмовамі дзейнасці дзяржавы.

Формы рэалізацыі: Стварэнне ігравых метадаў і форм работы, арганізацыя ігравых сітуацый,

выбараў, рэкламных кампаній і г.д. Стварэнне “нарматыўных дакументаў”,

якія, на думку падрастаючага пакалення, павінны ў будучым стаць асновай

росквіту Беларусі. Прыход да высновы, што толькі актыўная пазіцыя кожнага грамадзяніна

здольна пераўтварыць наша грамадства ў прававое і дэмакратычнае.

Гульнявая мадэль лагера:

Адзіная непадзельная (унітарная) сувярэнная дзяржава. Гульнёвая мадэль корпуса:

Кожны корпус уяўляе сабой выканаўчы абласны камітэт, які мае дзіцячае кіраванне. На ўзроўні лагера аблвыканкамы падпарадкоўваюцца міністэрствам,

якія кіруюць унутраным жыццём лагера. Гульнявая мадэль атрада:

Ігравой мадэллю атрада з’яўляецца раённы выканаўчы камітэт, унутры якога

існуюць структуры, адпаведныя відам і напрамкам дзейнасці, асаблівасцям

змены.

Гульнявая задача дзяржавы:

Увайсці ў склад садружнасці сувярэнных дзяржаў сусвету на роўных правах.

Для чаго патрэбна правесці дэмакратычныя выбары, і на практыцы даказаць

сваю роўнасць астатнім краінам.

Гульнявыя задачы корпуса і атрада падпарадкоўваюцца вышэйшай

агульналагернай.

Заўвага: Гульнявая задача лічыцца выкананай, калі ў дзяржаве адбудуцца

прававыя дэмакратычныя выбары, пасля якіх самакіраванне на адзін дзень

перайдзе ў рукі альтэрнатыўнага кіраўніцтва лагера, абранага з дзяцей.

Ход рэалізацыі: � Ад нізавых структур самакіравання (атрады, корпусы і іншае) шляхам

збору подпісаў (не менш 100) вылучаюцца кандыдаты ў прэзідэнты. Выбары

будуць арганізаваны шляхам стварэння адной цэнтральнай і 4-х акружных

выбарчых камісій (па колькасці корпусаў), пры якіх і будзе праходзіць

рэгістрацыя кандыдатаў і галасаванне.

� За некалькі дзён да выбараў фарміруецца сістэма самакіравання, якая б

здолела арганізавана правесці выбары (Цэнтрвыбаркам і акружныя

выбарчыя камісіі).

7

� Адначасова арганізуецца збор подпісаў за кандыдатаў у прэзідэнты. Пры

гэтым адзін чалавек мае права падпісацца за аднаго кандыдата толькі адзін

раз. Пасля праверкі на правільнасць подпісаў кандыдаты, якія прайшлі адбор, маюць права распачаць выбарчую кампанію. Выбарчая кампанія

можа праходзіць у свабоднай творчай форме, не парушаючы асноўных

артыкулаў закона аб выбарах (забараняецца подкуп выбаршчыкаў, пагрозы ў

іх адрас ці адрас кандыдатаў).

� Кульмінацыйным момантам перыяду становіцца ролевая гульня

“Дублёр”.

Вынікі і выніковы дакумент перыяду:

� Выніковым дакументам перыяду стане распрацоўка дзіцячымі органамі самакіравання асноўнага нарматыўнага дакумента - ЗВАРОТА ДА

МОЛАДЗІ СУСВЕТУ. У асноўным дакуменце павінны знайсці сваё адлюстраванне погляды сучаснай моладзі на нашу краіну і яе месца ў жыцці кожнага грамадзяніна, а таксама змену, яе характар, вынікі, дасягненні кожнага асабіста.

Схема развіцця гульнявага сюжэту у трэцім перыядзе “Беларусь сёння і заўтра”

Дата Тэма дня Задача дня Гульнёвая задача дня

24.01. “Дзень сцяга і

герба”

Давесці да дзяцей мэты і задачы перыяда,

стварыць адказную

сістэму атрадна-

корпуснага

самакіравання

Стварэнне выбарчых акруг і акружных выбарчых камісій.

25.01. Навучыць дзяцей

актыўным формам

выражэння

грамадзянскай пазіцыі. Пазнаёміць іх з некаторымі асаблівасцямі выбарчай

сістэмы.

Афіцыйнае паведамленне аб

выбарах (выхад закліку да ўдзелу

ў выбарах, публікацыя

палажэння аб гульні). Стварэнне

ініцыятыўных груп.

26.01.

_______//______

Рэгістрацыя кандыдатаў.

Выдача афіцыйных пасведчанняў

кандыдата ў прэзідэнты

”Зубронка”. Стварэнне і пачатак

работы выбарчых штабоў

кандыдатаў.

27.01.

_______//______

Выбарчая кампанія. Публікацыя

заклікаў, лістовак, арганізацыя

публічных выступленняў.

8

28.01.

_______//______

Выбарчая кампанія. Публікацыя

заклікаў, лістовак, арганізацыя

публічных прэніяў.

29.01. “Выбары” Арганізацыя і правядзенне

дэмакратычных выбараў.

Арганізацыя і правядзенне

дэмакратычных выбараў.

30.01. “Акадэмія

“Кіраўнік”

Арганізаваць вучобу

прадстаўнікоў сістэмы

самакіравання.

Стварэнне кабінета міністраў.

31.01. Дзень

“Дублера”

Выкананне абавязкаў

адміністрацыйнага апарату,

выхаваўчага аддзелу і служб

лагера. Правядзенне выніковай

аналітычнай планёркі напрыканцы дня. Складанне

закліку да моладзі сусвету.

Сістэма індывідуальнай актыўнасці “Пашпарт грамадзяніна”

Выхаваўчыя задачы:

Аналагічныя іншым задачам для сістэмы індывідуальнай актыўнасці. Гульнявыя задачы:

Складанне пашпарта грамадзяніна. Асноўныя атрыбуты:

Гульнявым атрыбутам сістэмы індывідуальнага росту трэцяга перыяду

з’ўляецца пашпарт грамадзяніна. Гэты дакумент графічна афармляецца ў

выглядзе пашпарта. У ім змяшчаюцца асабістыя даныя юнага грамадзяніна: пол, імя, дата нараджэння, асабісты нумар (нумар корпуса + нумар атрада, нумар пакою, нумар па спісках атрада.

Пасля атрымання пашпарта кожны грамадзянін мае права ўдзельнічаць у

выбарах і быць выбаршчыкам.

Пашпарт змяшчае асаблівую старонку, якая ўласна і з’яўляецца сістэмай

індывідуальнай актыўнасці. Так напрыканцы кожнага дня выхавацель у

залежнасці ад поспехаў у арганізацыйна-гульнёвай дзейнасці робіць адзнакі ў

пашпарце, запаўняючы своеасаблівы штрых-код пашпарта. Адзнакі робяцца толькі па адной пазіцыі – “Актыўнасць на працягу дня”. Гэтая актыўнасць можа быць адлюстравана ва ўсіх відах творчай, арганізацыйнай, інтэлектуальнай,

гульнёвай дзейнасці. Штрых-код запаўняецца на працягу перыяда. Напрыканцы

перыяда ў залежнасці ад каляровай гамы штрых-кода пераможцам

прызначаецца тытул:

1) “Ганаровага грамадзяніна Рэспублікі “Зубронак””.

2) “Заслужанага грамадзяніна Рэспублікі “Зубронак”.

3) “Адметнага грамадзяніна Рэспублікі “Зубронак”.

9

Сістэма самакіравання

Сістэма самакіравання таксама прыстасавана да вырашэння спецыфічных

задач чацвёртага ігравога перыяду. Яна знешне (па назвах пасад) нагадвае

сабой падабенства многаступеньчатай сістэмы кіравання дзяржавай.

Узро-

вень

Орган

самакіравання


Пашпарт

грамадзяніна рэспублікі “Зубронак”

Імя:_______________________________ 24 25 26 27 28 29 30 31.

Прозвішча:_________________________

Імя па бацьку:_______________________

пол:________

Месца жыхарства:

(корпус)_____________(атрад)__________

Месца і дата нараджэння:___________

Дата прыезду ў рэспубліку “Зубронак”:____

статус:__________________

Асабісты нумар:______________________

10

Вышэйшая

ўлада.

Прэзідэнт Выбіраецца тайным усеагульным галасаваннем.

Выконвае функцыі кіраўніка дзяржавы.

Кантралюе дзейнасць кабінета міністраў і парламента. Выконвае свае абавязкі ў

адпаведнасці з палажэннем аб правядзенні тэматычнага дня “Дзень дублёра”.

Прэм’ер-

міністр

Кіраўнік кабінета міністраў. Выконвае функцыі намесніка прэзідэнта. Прызначаецца прэзідэнтам і зацвярджаецца парламентам.

Выконвае свае абавязкі ў адпаведнасці з палажэннем аб правядзенні тэматычнага дня

“Дзень дублёра”.

Міністр

грамадскага

харчавання і гандлю

Прызначаецца прэзідэнтам па хадатайству

прэм’ер-міністра і зацвярджаецца парламентам.



Міністр

культуры


прэм’ер- міністра і зацвярджаецца парламентам.



Міністр

спорту





Міністр

аховы

здароўя





Міністр

адукацыі Прызначаецца прэзідэнтам па хадатайству




Міністр

аховы

правапарадку





Лагер

Выканаўчая

ўлада.

Кабінет міністраў

(збіраецца

пасля

выбараў

прэзідэнта).

Міністр

інфармацыі Прызначаецца прэзідэнтам па хадатайству




11

Міністр

сацыяльнай

абароны





Судовая

ўлада

Цэнтральная

выбарчая

камісія

Кіруе выбарамі праз акружныя выбарчыя

камісіі. Сочыць за выкананнем законаў дзяржавы,

вырашае спрэчныя пытанні, звязаныя з выбарамі. Кантралюе захаванне традыцый,

законаў лагера. Выбарны орган, які выдае законы, распрацоўвае і прымае Канстытуцыю Рэспублікі “Зубронак”, кантралюе дзейнасць

дзяржаўных чыноўнікаў, зацвярджае кандыдатуры на пост міністраў і прэм’ер-міністра. Ствараецца шляхам абрання адаго

чалавека ад атрада.

Заканадаўчая

ўлада

Парламент (выбіраецца

адначасова з прэзідэнтам) Старшыня Кіраўнік органа прадстаўніцкай улады –

парламента. Кантралюе дзейнаць

апошняга.

Акружная

выбарчая

камісія

Старшыня выбарчай

камісіі Адказвае за правядзенне дэмакратычных

выбараў (дзейнічае толькі падчас

выбараў).

Старшыня Кіруе дзейнасцю корпуса і яго структур –

выканаўчых раённых камітэтаў.

Выбіраецца на корпусе агульным

галасаваннем.

Намеснік старшыні абласнога выканаўчага камітэта

Дапамагае Старшыні вырашаць пытанні арганізацыі ўнутранага жыцця на

корпусе. Курыруе адным з упраўленняў

па выбару.

Начальнік абласнога ўпраўлення

адукацыі

Падпарадкоўваецца старшыні выканаўчага камітэта, міністру і кабінету

міністраў, дапамагае вырашаць

арганізацыйныя пытанні для свайго

міністэрства. З’яўляецца членам групы

актыву міністра ў межах корпуса. Кантралюе працу адпаведных аддзелаў у

раённых выканаўчых камітэтах.

Корпус

Абласны

выканаўчы

камітэт



харчавання, гандлю

і камунальных

пытанняў







12

Начальнік абласнога ўпраўлення аховы

здароўя








культуры







Начальнік абласнога ўпраўлення спорту







Начальнік абласнога ўпраўлення аховы









інфармацыі








сацыяльнай аховы







13

Старшыня Кіруе дзейнасцю атрада. Выбіраецца на атрадзе агульным галасаваннем.

Намеснік старшыні раённага выканаўчага камітэту

Дапамагае Старшыні вырашаць пытанні арганізацыі ўнутранага жыцця атрада. Кіруе адным з аддзелаў па выбару.

Загадчык раённага

аддзела адукацыі Падпарадкоўваецца старшыні выканаўчага камітэта, міністру і кабінету

міністраў, начальніку абласнога

ўпраўлення. Дапамагае вырашаць



актыву міністра і начальніка ўпраўлення

ў межах атрада. Загадчык раённага

аддзела грамадскага

харчавання, гандлю

і камунальных

пытанняў


міністраў, начальнніку абласнога






аддзела аховы

здароўя








аддзела культуры







ў межах атрада.

Атрад Раённы

выканаўчы

камітэт


аддзела спорту








14


аддзела аховы









аддзела інфармацыі Падпарадкоўваецца старшыні выканаўчага камітэта, міністру і кабінету







аддзела сацыяльнай

аховы.









другога перыяду:

1. Ігравая сітуацыя “Уводзіны ў палітыку”.

2. Ігравая сітуацыя “Выбары”.

3. Ігравая сітуацыя “Дзень дублёра”.

4. Корпусная гульня “Падарожжа па гарадах Беларусі”.

5. Акцыя-інтэрактыўнае галасаванне “Моладзь думае пра Беларусь”.

6. Атрадная справа “Сімвалы маёй Радзімы”.

7. Віктарына “Знакамітыя беларусы”.

8. Агульналагернае мерапрыемства ”Дэбаты. Што мы пакінем

нашым нашчадкам”.

9. Круглыя сталы, прэс-канферэнцыі з удзелам грамадска-

палітычных дзеячоў нашай краіны.

ІС “Уводзіны ў палітыку”

Задача:

Пазнаёміць дзяцей з тэматыкай і мэтамі перыяду. Дапамагчы ім арыентавацца ў

метадалогіі сваёй дзейнасці на этапе падрыхтоўкі выбарчай кампаніі. Атрыбуты гульні:

15

Маршрутныя карты (у выглядзе выбарчых бюлетэняў), карткі з заданнямі. Ход рэалізацыі: Гульня праходзіць у выглядзе традыцыйнай гульні па станцыях, размешчаных у

корпусе. Атрады перамяшчаюцца па станцыях згодна ратацыйнаму прынцыпу

(1-6; 2-3; ....6-1.). На станцыях яны ўсім атрадам выконваюць заданні, звязаныя

з актыўным удзелам у выбарах Прэзідэнта “Зубронка”, якія маюць адбыцца ў

хуткім часе. Заўвага: Неабходнай умовай гульні з’яўляецца ўдзел у ёй лідэра атрада –

кіраўніка сістэмы самакіравання ці асобы, якая здольна выканаць яго функцыі.

Этапы (станцыі) гульні: 1. “Інфармацыйная”. Дзецям распавядаецца аб асноўных правілах гульні і

правілах дзеяння выбарчай сістэмы.

2. “Тыпаграфія”. Атраду даецца заданне скласці кароткую лістоўку – заклік

галасаваць на карысць свайго лідэра.

3. “Штаб”. Атрад павінен дапамагчы лідэру напісаць сваю перадвыбарную

праграму.

4. “Крэатыўны цэнтр”. Атрад, яго творчая ініцыятыўная група складае для

свайго лідэра праграму перадвыбарнай агітацыі. Змест праграмы: “Што

мы маглі б зрабіць (якія акцыі правесці) у падтрымку свайго кандыдата”.

5. “Прэзентацыя”. Прадстаўнік атрада павінен даць вусную

характарыстыку сваму лідэру.

6. “Гульнёвая”. Лідэр атрада павінен выканаць некалькі гульнявых

заданняў:

а) З завязанымі вачыма вызначыць чалавека з яго атрада. б) Прачытаць вусную прамову так, каб яна магла ўсхваляваць

астатніх (Тэкст дае выхавацель, які стаіць на станцыі. Гэта можа быць спецыяльна напісаная прамова ці ўрывак з літаратурнага

твора). в) Лідэр атрада павінен самастойна арганізаваціь і правесці якую-

небудзь гульню.

Вынікі: Напрыканцы гульні лідэры атрадаў-пераможцаў становяцца кандыдатамі на пасаду Старшыні абласнога выканаўчага камітэту.

Заўвага: У гэты ж дзень праходзіць стварэнне ўсіх структурных адзінак

сістэмы самакіравання.

ІС “Выбары”

Праводзіцца згодна палажэнню (гл. Дадатковы матэрыял № 4).

ІС “Дзень дублёра”

Праводзіцца згодна палажэнню (гл. Дадатковы матэрыял № 5).

16

Корпусная гульня “Падарожжа па гарадах Беларусі”

Задачы:

Пазнаёміць дзяцей з гарадамі Беларусі. Атрыбуты:

Маршрутныя лісты па знешняму выгляду адпавядаюць карце Беларусі , з пазначанымі на іх гарадамі, у якія і наведваюцца атрады.

Ход рэалізацыі: Праводзіцца ў стандартнай форме гульні па станцыях. Пры гэтым кожная

станцыя - гэта наведванне таго ці іншага горада Беларусі. Ад горада да горада здзяйсняецца пераход пэўным відам транспарту:

� аўтобус; � цягнік;

� самалёт; � рачны транспарт; � конным;

� на ровары.

У залежнасці ад спосабу перамяшчэння здзяйсняюцца пераходы да станцый.

На станцыях, дакладней “у гарадах Беларусі”, дзяцей чакаюць творчыя,

інтэлектуальныя і іншыя заданні. Заўвага: Дакладна спосабы перамяшчэння ад горада да горада і самі заданні

будуць разгледжаны ў асобным палажэнні, якое будзе распаўсюджана

напярэдадні гульні.

Спосаб адзнакі: Своеасаблівыя білеты першага, другога і трэцяга класаў, якія даюць дазвол

наведаць наступны горад.

Акцыя-інтэрактыўнае галасаванне: “Моладзь думае пра Беларусь”

Задача: Садзейнічаць мэтанакіраванасці моладзі., выхаванню актыўнай

грамадзянскай пазіцыі. Ход рэалізацыі: Праводзіцца інтэрактыўнае галасаванне па пытанні:

”Ці абавязкова ўсім удзельнічаць у выбарах?”

Дадзеныя галасавання мастацкі апрацоўваюцца і вывешваюцца на інфармацыйным стэндзе змены ў сталовай.

АС “Сімвалы маёй Радзімы”

Задача: Пазнаёміць дзяцей з гісторыяй і значэннем сучасных дзяржаўных

сімвалаў Беларусі. Праводзіцца згодна стандартнаму палажэнню.

17

Віктарына “Знакамітыя беларусы”

Задача: Садзейнічаць пашырэнню ведаў дзяцей пра сваіх знакамітых

суайчыннікаў.

Праводзіцца згодна з палажэннем ў завочнай форме.

Агульналагернае мерапрыемства

”Дэбаты. Што мы пакінем нашым нашчадкам?”

Праводзіцца згодна з палажэннем ў рамках Тыдня прыродазнаўчых навук.

ІС “Перапіс насельніцтва “Зубронка”

Праводзіцца ў рамках Тыдня прыродазнаўчых навук.

Круглыя сталы, прэс-канферэнцыя з удзелам грамадска-палітычных

дзеячоў нашай краіны

Задача:

Знаёмства дзяцей з людзьмі, якія на сённяшні час увасабляюць палітыку

дзяржавы і яе сучаснасць.

ДДЗЗІІЦЦЯЯЧЧЫЫЯЯ ООРРГГААННЫЫ ССААММААААББ’’ЯЯДДННААННННЯЯ ЎЎ ЗЗММЕЕННЕЕ ““ГГЭЭТТАА ММААЯЯ ККРРААІІННАА””

Неабходнымі якасцямі развітой асобы з’яўляюцца арганізатарскія і лідэрскія здольнасці. Атрымаць вопыт арганізацыйнай дзейнасці, навучыцца

бачыць у сабе лідэрскія задаткі і прадугледжвае праграма “Дзіцячыя органы

самааб’яднання”. Яна рэалізуецца ў дзвюх формах:

1. Дзейнасць аб’яднанняў дзяцей - музеі НДАЛ “Зубронак”.

Формы работы:

- прэзентацыя сваёй музейнай дзейнасці; - тэарэтычны курс (складанне экскурсій, вывучэнне экспазіцыі музеяў);

- практычныя заняткі (правядзенне экскурсій ля іншых атрадаў лагера).

2. Дзейнасць самааб’яднанняў дзяцей – выбарчыя штабы і інцыятыўныя групы (падчас ІС “Выбары”).


- Збор подпісаў на карысць кандыдата. - Правядзенне выбарчай кампаніі (акцыі ў падтрымку кандыдата, бліц-

апытанні, назіранне на выбарах).

3. Дзейнасць клуба “Дэбаты”


- Правядзенне вучэбных заняткаў па тэме “методыка і правілы гульні “Дэбаты”

- Арганізацыя самостойнай працы дзяцей (пошук факталагічнага матэрыялу па тэматыке дэбатаў)

- Арганізацыя і правядзенне агульналагерных дэбатаў па тэматыке выбараў.

4. Дзейнасць іншых формаў самааб’яднанняў у рамках

праграмы “Лідэр”.


- арганізацыя школы лідэра (два разы штотыдзень, адны тэарэтычныя,

другія практычныя заняткі); - дапамога малодшым дзецям (арганізацыя атрадных спраў, вырашэнне праблем, звязаных з рэжымнымі момантамі); - журналісцкая дзейнасць;

- дапамога пры арганізацыі лагерных і корпусных мерапрыемстваў;

- удзел у органах самакіравання;

23

СПІС ВЫКАРАСТАНЫХ СКАРАЧЭННЯЎ

АС - атрадная справа;

ІС – ігравая сітуацыя;

А І П – арганізацыйна-ігравы праект; АМ – агульналагернае мерапрыемства; КГ - корпусная гульня;

ЛГ – лясная гульня;

МФКД – малая форма калектыўнай дзейнасці; ЧДК – часовы дзіцячы калектыў;

ВА – вечар адпачынку;

КС – корпусная сустрэча; СІР – сістэма індывідуальнага росту;

СІА – сістэма індывідуальнай актыўнасці; ВВ – важацкі вечар;

24

ТЛУМАЧАЛЬНЫ СЛОЎНІК ЗМЕНЫ

Балцкія плямёны – плямёны, якія насялялі Беларусь напачатку нашай эры і сталі продкамі сучасных латышоў і літоўцаў.

Фіна-ўгорскія плямёны – плямёны, якія насялялі напачатку нашай эры

паўночны ўсход Беларусі, продкі сучасных фінаў, эстонцаў, народаў Карэліі. Асіміляцыя – працэс узаемаабагачэння культур і народаў, калі культура аднаго

народа паглынае другую, але пры гэтым узбагачаецца дасягненнямі і якасцямі апошняй.

Язычніцтва – сукупнасць рэлігійных вераванняў, высновай якіх з'яўляецца

пакланенне духам і стыхіям прыроды.

Вяшчун – у славянскіх плямёнах свайго роду прадстаўнік жрэцкага саслоўя,

выканальнік многіх язычніцкіх культаў.

Крывічы – саюз славянскіх плямёнаў, якія насялялі поўнач і паўночны ўсход

Беларусі ў 8-9 ст. н.э. Разімічы - саюз славянскіх плямёнаў, якія насялялі ўсход Беларусі ў 8-9 ст. н.э. Дрыгавічы - саюз славянскіх плямёнаў, якія насялялі поўдзень Беларусі ў 8-9

ст. н.э. Маршалак – старшыня сойму ВКЛ.

Вышэйшы Гетман – галоўнакамандуючы ўзброенымі сіламі ВКЛ.

Падскарбій – упраўляючы фінансамі (казной) ВКЛ.

Біскуп – у каталіцкай і уніяцкай царкве - духоўная пасада рэлігійнага кіраўніка

адміністрацыйнай адзінкі. Гідронім – (ад. грэч. гідра – вада і номус – імя). Сукупнасць назваў рэк, азёр,

крыніц і інш. Прадмет даследавання навукі гідранімікі. Гідраніміка – гістарычная навука, якая на выснове гідронімаў даследуе гіста-рычнае мінулае.

Тапонім – (ад грэч. топос - месца і номос - імя.) назва мясцовасці. Тапаніміка – гістарычная навука, якая займаецца вывучэннем гістарычнага мінулага на аснове даных тапанімікі. Геральдыка – навука аб правілах складання гербаў.

Герольд – чалавек, які вывучае правілы складання гербаў і складае іх.

25

УУ ССККААРРББООННККУУ ВВЫЫХХААВВААЦЦЕЕЛЛЯЯММ

ККААРРООТТККААЯЯ ГГІІССТТААРРЫЫЧЧННААЯЯ ССППРРААЎЎККАА ППАА ППЕЕРРЫЫЯЯДДААХХ ЗЗММЕЕННЫЫ

Перыяд

“З глыбіні стагоддзяў”

Гісторыя нашых продкаў зыходзіць сваімі каранямі ў вельмі старажытныя

часы. Продкамі сучасных беларусаў, як і ўсіх славян, былі плямёны венедаў,

якія ўспаміналіся яшчэ рымскімі гісторыкамі ў І-ІІ стагоддзях нашай эры.

Прарадзімай славян большасць гісторыкаў лічаць прастору паміж Эльбай і Віслай. Славянскія плямёны з’яўляюцца нашчадкамі індаеўрапейцаў – плямён,

што пачалі сваё рассяленне прыкладна ў ІІ тысячагоддзі да н.э. і сталі продкамі амаль усіх сучасных народаў Еўропы, Індыі, Ірана і інш.

Прыкладна ў VI-VII ст.ст. славяне падзяліліся на тры вялікія групы:

усходнія, заходнія і паўднёвыя. На тыя ж часы прыпадае і першае пранікненне славян на тэрыторыю Беларусі, заселеную на той час балцкімі плямёнамі. Першапачатковым накірункам засялення славян стаў поўдзень Беларусі. Славянскія плямёны гэтай культуры жылі ў Цэнтральнай і Усходняй Еўропе. Менавіта адсюль і пачалі засяляць тэрыторыю Беларусі славяне.

Як ужо гаварылася, тэрыторыя Беларусі на той час была заселена балтамі - продкамі сучасных літоўцаў, латышоў, а на паўночным усходзе і фіна-угорамі – продкамі эстонцаў і фінаў. Аб гэтым сведчаць і дадзеныя гідранімікі (гістарычная навука, якая займаецца вывучэннем назваў рэк і азёр), большая

частка назваў рэк і азёр у Беларусі балцкага ці фінскага паходжання, нават сама Нарач. Кажучы пра засяленне Беларусі славянамі, трэба некалькі слоў дадаць

пра тое, што засяленне Беларусі славянамі праходзіла выключна мірным

шляхам, што дазваляла балтам прымаць актыўны ўдзел у фарміраванні культурнага аблічча тых славян, якія жылі побач з імі. Так, акрамя гідронімаў,

славяне, якія пражывалі на беларускіх землях, перанялі ад балтаў значную

частку міфалагічных уяўленняў і пантэон міфалагічных істот. Аб гэтым жа сведчаць і археалагічныя знаходкі. Археолагамі нават выдзелена асобная

Банцараўская культура - прыклад балцка-славянскага сінтэзу.

Аб рассяленні славян паведамляе “Аповесць мінулых часоў”. Так, па Дняпры жылі паляне, у лясах жылі драўляне. За Дняпром, па Дзясне, жылі севяране. Славяне, што аселі паміж Прыпяццю і Заходняй Дзвіной, называліся

дрыгавічамі. Славяне, якія жылі на рацэ Палаце, зваліся палачанамі. Яны сталі

26

пачынальнікамі крывічоў – плямёнаў, якія засялілі вытокі Дзвіны, Дняпра і Волгі.

Што ж тычыцца тэрыторыі Беларусі, то летапісцы ўпамінаюць тут некалькі буйных аб’яднанняў славян. Яны ўяўлялі супольнасці крывічоў,

дрыгавічоў, радзімічаў, у аснове якіх ляжалі не толькі родаплемянныя, але і тэрытарыяльныя сувязі.

Крывічы былі самым вялікім славянскім аб’яднаннем. Упершыню яны

ўпамінаюцца ў летапісе 859 года і жылі ў вярхоўях Дняпра, Заходняй Дзвіны,

Волгі, на поўдні Чудскага возера. Сярод крывічоў гісторыкі вылучаюць тры

групы: полацкую, смаленскую, пскоўскую. Полацкія крывічы засялілі Паўночную Беларусь. Найбольш старажытнымі і знакамітымі іх гарадамі з’яўляліся Полацк, Віцебск, Лукомль, Браслаў.

Радзімічы рассяліліся ў міжрэччы Дняпра і Дзясны па рацэ Сож і яе прытоках. Першыя летапісныя звесткі пра іх сустракаюцца ў 885 годзе. Найбольш значным горадам быў Гомель.

Дрыгавічы займалі вялікую тэрыторыю паўднёвай і цэнтральнай

Беларусі. Важнымі гарадамі дрыгавічоў былі Тураў і Пінск.

У культурным жыцці гэты перыяд характэрны панаваннем язычніцкіх

міфалагічнных уяўленяў і светапогляду. З таго часу дайшлі да нас такія помнікі язычніцкай культуры як курганы, свяшчэнныя камяні, вусная народная

творчасць. Пануючы у тыя часы родава-абшчынны лад і недасканаласць

прылад працы вызначалі побыт, мараль, традыцыі, звычаі тагачаснага грамадства. Адсутнасць дзяржаўных органаў і метадаў кіравання разам з высокім узроўнем канфліктаў паміж рознымі плямёнамі і іх аб’яднаннямі вызначала небходнасць моцнага ўнутрыплемяннога адзінства.

Такім чынам, у выніку славянскай каланізацыі ў апошняй чвэрці І тысячагоддзя на тэрыторыі сучаснай Беларусі сфарміраваліся славянскія

супольнасці, якія атрымалі назву крывічоў, палачан, дрыгавічоў, радзімічаў і сталі тут асноўным насельніцтвам. Увабраўшы ў сваю культуру шэраг балцкіх

элементаў, яны захавалі спецыфічныя рысы славянскай культуры, сталі асновай

для фарміравання культуры ўсходнеславянскага этнасу.

Перыяд

“Век высакароднасці, век вайсковай славы”

Першыя дзяржаўныя ўтварэнні з’явіліся на тэрыторыі Беларусі прыкладна ў сярэдзіне дзевятага стагоддзя. Стварэнне дзяржавы ўсходніх

славян стала вынікам разлажэння родава-абшчыннага ладу і ўтварэння ў выніку

такіх дзяржаў як княствы Кіеўска–Полацкай Русі, і ўрэшце-рэшт заснаванне і дзейнасць Вялікага княства Літоўскага – адной з наймагутнейшых дзяржаў

Сярэднявечча.

27

Гэты перыяд ахоплівае сабой амаль 700 год гісторыі. Палітычнае, эканамічнае і сацыяльнае жыццё таго часу было падпарадкавана феадальнаму

ладу, які ўсталяваўся на беларускіх землях па аналогіі з Заходняй Еўропай.

Праўда, пры гэтым меліся пэўныя асаблівасці, якія адрозніваюць развіццё феадалізму ў Заходняй Еўропе і на Беларусі. Асаблівасцю ўстанаўлення

феадальнага ладу ў славян было тое, што ён усталяваўся адносна позна (прыкладна 200 год розніцы), і менавіта гэта абумовіла адставанне Усходняй

Еўропы ў сацыяльна-эканамічным жыцці. Феадальныя адносіны таго часу

не толькі абумоўлівалі эканоміку і сацыяльнае жыццё, але вызначалі менталітэт, светапогляд, мараль тагачасных людзей. Да таго ж перыяд

сярэдневякоўя, як і для астатніх народаў Еўропы, для Беларусі быў характэрны

феадальнымі ўсобіцамі. У палітычным накірунку для беларускіх зямель было характэрна развіццё

прадстаўніцкіх форм дэмакратыі – старажытнага вечавога права, якое бярэ свае

вытокі з часоў радавога ладу і ваеннай дэмакратыі. У Полацку значную ролю

мела народнае веча, якое трансфармавалася затым у Вялікі сойм Вялікага княства Літоўскага.

Гэта вельмі значная эпоха для Беларусі характэрна яшчэ і тым, што

менавіта ў гэты час (прыкладна 14-16 ст.) пачынаецца і актыўна развіваецца працэс складання этнічных асаблівасцей, якія затым сталі нацыянальнымі асаблівасцямі беларусаў.

Першым дзяржаўным утварэннем на тэрыторыі Беларусі лічыцца Полацкае княства, якое на той час з’яўлялася часткай Кіеўскай Русі –

дзяржаўным утварэннем, якое аб’ядноўвала ўсходніх славян. Але як і многія

дзяржаўныя ўтварэнні таго часу Кіеўская Русь не была адзінай цэнтралізаванай

дзяржавай. У ёй існавалі паасобныя княствы, якія маглі весці самастойную

знешнюю палітыку, мець уласную судовую сістэму, дзяржаўныя сімвалы і інш.

Дарэчы, кіеўскі князь лічыўся першым сярод роўных, магчыма, менавіта таму

пасада вялікага князя прываблівала астатніх князёў Кіёўскай Русі. І вакол яе

разгаралася вострая палітычная і ваенная барацьба. Гэта феадальная барацьба абвастралася яшчэ тым, што ўсе князі вялі сваё паходжанне ад легендарнага Рурыка і прыходзіліся адзін аднаму родзічамі; таму ўсе мелі фармальнае права на пасаду вялікага князя.

Полацкае княства вяло сваё паходжанне з часоў старажытнага племяннога княжання і, магчыма, узнікла яшчэ ў VII ст. У ІХ-ХІІ стст. Полацкія

землі займалі ўсю паўночную Беларусь. Уладанні полацкіх князёў знаходзіліся і ў Прыбалтыцы. У тыя часы Полацкае княства было адным з найбуйнейшых

княстваў ва Усходняй Еўропе. Акрамя Полацкага княства на землях Беларусі існавалі і іншыя, сярод якіх найбольш выдзялася Турава-Пінскае. Сацыяльна-

эканамічнае і палітычнае жыцце Полацкага і іншых княстваў на тэрыторыі Беларусі мала чым адрознівалася ад іншых княстваў. У гэты ж перыяд,

28

прыкладна ў 988 годзе, адбываецца хрышчэнне Русі, якое закранула і Беларусь.

Хаця яшчэ доўгія часы жыхары беларускіх земляў захоўвалі язычніцкія абрады

і вераванні, традыцыйна спалучаючы іх з хрысціянскімі ўяўленнямі. Так,

курганы, як частка язычніцкай пахавальнай абраднасці, знікаюць толькі ў ХІІІ стагоддзі.

Перыяд феадальнай раздробленасц, які наступіў у ХІІ-ХІІІ ст.ст. канчаткова пахаваў нетрывалае адзінства Кіеўскай Русі. Распалася на ўдзелы і Полацкае княства. Гэтаму спрыяла рашэнне князёў на Любецкім з’ездзе ў 1097

годзе. Характэрным на гэты час становіцца і вострая феадальная барацьба як

паміж былымі княствамі Полаччыны, так і паміж рознымі княствамі Кіеўскай

Русі. Але на гэты час прыпадае і надзвычай вострае супрацьстаянне з нямецкімі рыцарскімі ордэнамі. Легендай стала абарона Кукейноса и Герцыке – двух

замкаў, што былі апорай Полаччыны ў Прыбалтыцы. У сярэдзіне ХІІІ ст. адбываецца другая драма. На той час землі Кіеўскай Русі трапляюць у

залежнасць ад мангола-татараў. Але землі Беларусі былі пазбаўлены гэтай

пагрозы.

У гэты час трапляе ў гістарычныя хронікі сама назва Белая Русь. Але па-

ранейшаму застаецца загадкавым паходжанне назвы “Белая Русь”. На гэты конт існуюць розныя пункты гледжання. Новая старонка ў гісторыі беларускага

сярэднявечча адкрываецца ў ХІІІ ст. з утварэннем т.зв. Вялікага княства Літоўскага. Як лічыць большасць сучасных гісторыкаў, стварэнне Вялікага

княства Літоўскага было выклікана, з аднаго боку, неабходнасцю палітычнага і ваеннага аб’яднання з-за пагрозы крыжакоў, з другога - зменай тэндэнцый ва

ўнутрыпалітычным жыцці тагачаснай Беларусі. Але так гістарычна склалася,

што ўзначалілі гэты працэс на Беларусі Навагрудскія князі. Потым цэнтр новага княства быў перанесены ў Вільню. Доўгі час савецкія гісторыкі лічылі, што

ВКЛ было ўтворана літоўскімі (Жмудскімі) князямі. Але даследаванні апошняга дзесяцігоддзя дакладна сведчаць аб тым, што дзяржава тая была выключна славянскай. Заснавальнікам ВКЛ стаў князь Міндоўг, які княжыў у

сярэдзіне ХІІІ стагоддзя. Патомкі Міндоўга працягнулі справу свайго продка, і новая дзяржава хутка прырастала землямі.

Вялікае княства Літоўскае паўстала як дзяржава федаратыўнага тыпу. Аб

гэтым сведчыць нават сама назва – Вялікае княства Літоўскае, Рускае і Жамойцкае.

Такім чынам, Беларусь стала тым рэгіёнам, у якім узнік яшчэ адзін цэнтр

аб’яднання ўсходнеславянскіх земляў. Асаблівасцю міжнароднага жыцця таго

часу стала вострая знешнепалітычная барацьба розных краін паміж сабой. Не з’яўлялася выключэннем і Беларусь.

Так фактычна ВКЛ вяло безупынныя войны. На ўсходзе - супраць Расіі. На захадзе - супраць крыжаносцаў. Кульмінацыйным эпізодам гэтай барацьбы

стала знакамітая Грунвальдская бітва 1410 г., дзе войскі ВКЛ разам з войскамі

29

Польшчы здолелі прыпыніць агрэсію Тэўтонаў. На поўдні Вялікае княства

вымушана было змагацца з крымскімі татарамі, якія амаль штогод урываліся ў

паўднёвыя землі ВКЛ, а ў некаторыя гады даходзілі нават да Менску і Вільні. Менавіта аднаму з эпізодаў гэтай барацьбы прысвечаны айчынны блокбастэр

“Анастасія Слуцкая”.

Усё гэта не лепшым чынам адбівалася на стане эканомікі і сацыяльнага жыцця Беларусі таго часу, і дзяржава хутка слабела і ўсё больш дрэйфавала ў

накірунку Польшчы. Пачатак гэтаму дрэйфу быў пакладзены яшчэ вялікім

князем Ягайлам падчас Крэўскай уніі 1395 года. Дзяржаўны лад ВКЛ характэрызуюць як дваранскую рэспубліку (у гэтым

плане яна падобна на Польшчу). Для яго былі характэрны развітыя формы

дваранскага прадстаўніцтва ва ўсіх органах улады. Самадзяржаўна-

абсалютысцкі рэжым на Беларусі так і не склаўся, што значна аслабляла дзяржаву ва ўнутры- і знешнепалітычным плане. Хаця трэба прызнаць, што

форма арганізацыі ўлады ў ВКЛ магла з поўным правам лічыцца найбольш

дасканалай і дэмакратычнай ва ўсёй тагачаснай Еўропе.

Складанасцю ўнутрыпалітычнага жыцця стала развіццё надзвычай

вострага рэлігійнага пытання (супрацьстаяння паміж католікамі і праваслаўнымі). Гэта вельмі часта вылівалася ў войны паміж прыхільнікамі розных рэлігій і неаднаразова прыводзіла да здрады дзяржаўных дзеячоў

інтарэсам дзяржавы дзеля інтарэсаў рэлігійнага адзінства. Культурнае жыццё таго часу спрыяла ўтварэнню беларускіх этнічных

асаблівасцей, фарміраванню мовы, традыцый, абрадаў, самавызначэння.

Дадзены перыяд белаускай гісторыі скончыўся ў другой палове 16

стагоддзя (1569 год), калі ВКЛ, канчаткова знясіліўшы ў барацьбе з Масквою,

увайшло ў склад Рэчы Паспалітай у якасці федэратыўнай дзяржавы. Але трэба адзначыць, што многія тэндэнцыі культурнага, палітычнага, сацыяльнага жыцця працягвалі сваё жыццё і ў далейшым.

30

Дадатковы матэрыял № 1

Задачи: Познакомить детей с понятием генеалогия, род, родословная,

предок, потомок, поклонение, семья. Дать пример составления

генеалогического древа.

Помните, когда-то давно в детстве или еще совсем недавно вы, играя, кричали:

«Чур! Я первый!»; «Чурки!». Откуда это повелось?

Оказывается, издавна, еще в эпоху язычества, люди поклонялись своим дале-

ким предкам — турам, призывали их на помощь в трудную минуту заклина-

ниями. Со временем слово тур превратилось в чур.

Зная, кто твои деды, прадеды, в каком родстве находишься с другими людьми,

ты обретаешь как бы живую связь с историей. Мы уже говорили, что история

— прежде всего наука о людях. Поэтому столь значима та ее отрасль, которую

называют генеалогией, т.е. изучением родословия.

Сегодня в нашей стране многие интересуются своей родословной, а вот в

Японии этим интересовались всегда, они знают иногда своих родственников до

30 колена. На Беларуси тоже раньше было принято знать свою родословную, особенно

среди дворян. Но и среди простого народа такие традиции существовали.

(Вот что записал один ученый со слов старого рабочего: «Меня дедушка все

время заставлял учить нашу породу. Я и знаю: мой дедушка — Зотсий, он ро-

дился от Григория, Григорий — от Никифора, Никифор — от Андрея, Андрей

— от Петра, Петр — от Ефима, Ефим — от Ивана. Видишь — семь колен. От дедушки Зотея — сын Григорий, мой отец. И я вот — девятое колено».

А вот как А.С. Пушкин рассказывает о своих предках в стихотворении «Моя

родословная» (А.С. Пушкин. Избранное. М., 1980. Т. 1. С. 349).

23

Смеясь жестоко над собратом,

Писаки русские толпой

Меня зовут аристократом.

Смотри, пожалуй, вздор какой!

Не офицер я, не асессор,

Я по кресту не дворянин,

Не академик, не профессор:

Я просто русский мещанин.

Понятна мне времен преврат-

ность,

Не прекословлю, право, ей:

У нас нова рожденьем знатность,

И чем новее, тем знатней.

Родов дряхлеющих обломок

(И по несчастью, не один),

Бояр старинных я потомок;

Я, братцы, мелкий мещанин.

Не торговал мой дед блинами.

Не ваксил царских сапогов,

Не пел с придворными дьячками,

В князья не прыгал из хохлов,

И не был беглым он солдатом

Австрийских пудренных дружин;

Так мне ли быть аристократом?

Я, слава Богу, мещанин.

Мой предок Рача мышцей бранной

Святому Невскому служил;

Его потомство гнев венчанный,

Иван IV пощадил.

Водились Пушкины с царями:

Из них был славен не один,

Когда тягался с поляками

Нижегородский мещанин.

Смирив крамолу, и коварство,

И ярость бранных непогод,

Когда Романовых на царство

Звал в грамоте своей народ,

Мы к оной руку приложили,

Нас жаловал страдальца сын.

Бывало, нами дорожили;

Бывало... но — я мещанин.

Упрямства дух нам всем подгадил:

В родню свою неукротим,

С Петром мой пращур не поладил

И был за то повешен им.

Его пример будь нам наукой:

Не любит споров властелин.

Счастлив князь Яков Долгорукой,

Умен покорный мещанин.

Мой дед, когда мятеж поднялся

Средь петергофского двора,

Как Миних, верен оставался

Паденью третьего Петра.

Попали в честь тогда Орловы,

А дед мой в крепость, в карантин,

И присмирел наш род суровый,

И я родился мещанин.

Под гербовой моей печатью

Я кипу грамот сохранил

И не якшаюсь с новой знатью,

И крови спесь угомонил.

Я грамотей и стихотворец,

Я Пушкин просто, не Мусин,

Я не богач, не царедворец,

Я сам большой: я мещанин.

.

Вы знаете, что Пушкин писал не только стихи, но и сказки. Может быть, рас-

сказ о предках поэта — тоже сказка, выдумка? Можно ли вообще узнать свою

родословную — перечень поколений одного рода, устанавливающий происхо-

24

ждение и степени родства? А что такое род? Род — это коллектив кровных

родственников, ведущих происхождение от общего предка. А кто такой предок? Предок — это старейший родственник по отцовской или

материнской линии или поколение, жившее задолго до настоящего времени.

Часто рядом со словами предок, предки упоминают слова потомок, потомки —

это люди будущих поколений. А под поколением понимают людей, родившихся

примерно в одно и то же время, обычно в один год.

А теперь давайте попробуем сами дать определение слова семья. Семья — это

группа родственников, которые вместе живут, друг другу помогают и отвечают друг за друга. Вопросы:

1. Чем семья отличается от рода?

2. Сколько поколений насчитывает ваша семья?

Часто в быту люди употребляют следующие понятия:

Зять — муж дочери,

Невестка — жена сына, Тесть — отец жены,

Теща — мать жены,

Свекор — отец мужа,

Свекровь — мать мужа,

Деверь — брат мужа,

Золовка — сестра мужа,

Свояченица — сестра жены,

Мачеха — неродная мать (жена отца),

Отчим — неродной отец (муж матери),

Падчерица — неродная дочь одного из супругов,

Пасынок — неродной сын одного из супругов.

Для историка-исследователя данные генеалогии — неоценимый источник.

Они помогают ориентироваться в безбрежном море имен исторических деяте-лей. Прослеживая родственные связи того или иного лица, ученый облегчает себе решение многих задач, отыскивает подходы к разгадке сложных вопросов.

Знания прошлого становятся более полнокровными, зримыми.

В самом деле, представим на минуту, что мы пожелали бы углубиться

примерно на 400—500 лет, чтобы познакомиться с жившими тогда нашими

родственниками. Много ли их было? Попробуем подсчитать только несколько

поколений наших прямых родичей.

Итак, у каждого из нас двое родителей. У них тоже были родители — наши

деды и бабушки. Их будет уже четверо. В следующем поколении пойдут праде-ды и прабабушки — 8 человек. Прапра даст 16 человек. Т.е. с каждым поколе-

нием число прямых родственников удваивается, увеличивается в геометриче-

25

ской прогрессии. Выходит, если мы попытаемся прикинуть свой род за 10 по-

колений, то получим более 1000 прямых наших предков. А если учесть родню

и в более широком плане? Дяди, тёти, двоюродные братья и сестры и

т.д. Поистине, мы ходим по земле, по которой когда-то ходили тысячи и тысячи

родных нам людей.

Учтем еще и то, что ранее родственные связи играли куда большую роль,

чем теперь. Знали и помнили таких родичей, которых можно было бы назвать

девятой водой на киселе. Более того, в расчет шло и некровное родство: кре-

стили ребенка — крестный отец и мать почитались в родстве, женились на се-

страх — становились шуринами, как царь Федор (сын Ивана Грозного) и Борис Годунов.

Неудивительно, что российское дворянство, веками ревниво наблюдая за

своими родословными, оказалось, в конечном счёте, связанным в той или иной

степени узами родства.

Углубленное изучение родовых корней А.С. Пушкина убедило одного из ис-

следователей в том, что предки поэта находились в дальнем родстве с Алексан-

дром Невским, а позже — с семействами Лермонтовых, Кутузовых. Великий

русский полководец А. В. Суворов считал себя потомком некоего Сувора, вы-

ходца из Швеции. Генеалогические разыскания историков существенно прояс-

нили вопрос. Эта версия была признана недостоверной. В действительности

род Суворовых принадлежал к коренным россиянам. Вообще в дворянской сре-де бытовало немало фантастических версий о родоначальниках той или иной

фамилии. Не избежали этого и русские великие князья и цари. Долгое время

род московских князей пытались связать с римским кесарем Августом.

Вы тоже можете составить свою родословную. Ее можно изобразить в виде традиционного древа, на котором здравствующие родственники обозначаются

листьями зеленого цвета, умершие — желтыми. Листья умирают и падают, но

само древо рода продолжает жить. Можно составить родословную графически.

Есть два варианта записи родословной: восходящий (от потом-

ка, составляющего родословную, ко всем его предкам) и нисходящий (от обще-

го родоначальника ко всем его потомкам). Не забудьте, что представители од-

ного поколения при вычерчивании древа должны находиться на одном уровне. При упоминании женщины нужно указывать ее девичью фамилию.

*

* Взято по материалам российского журнала «История» №38. 2003 г.

23


Викторина «Славянская мифология»

Цель: Воспитание чувства преемственности поколений на основе уважения к

памяти предков-славян, развитие и формирование интереса к славянскому уст-ному народному творчеству.

Участники: количество неограниченно.

Ход игры: Викторина представляет собой заочный конкурс эрудитов по сла-

вянской мифологии (история, пантеон богов, особенности мифологических

представлений и верований). Конкурс состоит из 33 вопросов, составленных с учетом возрастных особенностей детей, отдыхающих в лагере. Ответы на во-

просы сдаются в письменном виде педагогам-организаторам корпуса, с указа-

нием имени и фамилии участника, а также номера отряда. Подведение итогов и награждение: Итоги конкурса подводятся по двум воз-растным группам. Победители будут награждены дипломами национального

детского оздоровительного лагеря «Зубренок».

Вопросы

1. Верховный бог древних славян.

2. У древних славян вид полыни, трава забвения. А с 26 апреля 1986 года сим-

вол трагедии.

3. Вспомните известную киносказку и ответьте, как называлась Воин-птица в

древнеславянской мифологии.

4. Как зовут жену домового?

5. Образ какого домашнего животного по легенде чаще всего принимает не-

чистая сила?

6. В образе какого зверя изображался древнеславянский скотий бог Велес – по-

кровитель диких зверей и домашних животных?

7. К этой силе природы не раз обращались герои в сказках, употребляя к ним

эпитет «буйные».

8. На этой большой рыбе обыкновенно ездит водяной, поэтому в некоторых

местах ее не рекомендуют употреблять в пищу.

9. Древние славяне приносили жертву водяному этой домашней птицей.

10. Какой хищный зверь у древних славян ассоциировался с жестокостью, кол-

довством, магией?

11. В славянской мифологии человек, обладающий сверхъестественной способ-

ностью обращаться в волка.

12. Назовите по-славянски место в подземных глубинах, где собираются все злые боги, все недобрые силы.

13. Ее может напустить колдун или ведьма напуском, заговором, сглазом, отно-

сом. Назовите её одним словом.

24

14. Это существо – воплощение неразборчивости, несправедливости судьбы,

рока. У него всего один глаз, и поэтому оно сослепу бросается на кого попа-

дя, не разбирая ни богатого, ни бедного, ни правого, ни виноватого. Назови-

те его имя и эпитет, которым оно обычно удостаивается.

15. Есть он в каждом лесу, особенно любит сосновые. Одет как человек – крас-

ный кушак, левая пола кафтана обыкновенно запахнута на правую, а не на-

оборот, как носят все. Обувь перепутана – правый лапоть одет на левую но-

гу, а левый - на правую. Глаза у него зеленые и горят, будто угли.

16. Славянская богиня красоты, любви и бракосочетания.

17. Накануне Иванова дня это растение крестьяне собирают и кладут на окнах и

порогах домов, чтобы отдалить от себя ведьм, леших и нечистых духов.

18. У древних славян - насылатель ночных кошмаров, видений и привидений.

Его единственный взгляд способен превратить все живое в прах. Возможно,

этот мир до сих пор существует, потому что глаза его так заросли веками,

что он не в силах сам их поднять.

19. Скажите по-белорусски «Великан» и вы назовёте древнеславянских велика-

нов, которые с корнем вырывали огромные дубы и передвигали горы.

20. Эта птица по преданиям древних славян вещая и живет триста лет потому,

что питается только мертвечиной.

21. Свое прозвище - древнеславянский аналог домового Востроуха – получил

именно за это качество.

22. Почти то же, что и домовой, но только живёт во дворе. 23. Деревья, пострадавшие от этого явления природы, наделялись по веровани-

ям славян могущественной силой.

24. Дух огня у предков белорусов.

25. До сих пор именем этого славянского демона называют старых скряг, ис-

сохших от скупости и дрожащих над затаенным сокровищем.

26. Полубог древних славян Полкан на одну половину был человеком, а на вто-

рую половину…. Кем?

27. В древнеславянской мифологии противоположность правде. 28.Бледнолицые и прекрасные жительницы вод и источников.

29.Именно этим словом, происходящим от слова «цмокать», наши предки на-зывали домового змея (Ужа).

Ответы

Ответы:

1.Перун. 15.Леший.

2.Чернобыль. 16.Лада. 3.Финист - ясный сокол. 17.Крапива. 4.Кикимора. 18.Вий.

5. Черная кошка. 19.Волот.

25

6.Медведя. 20.Ворон.

7.Ветра. 21.Острый слух (Вострае вуха).

8.Сом. 22.Дворовой.

9.Гуси (утки). 23.От удара молнией.

10.Волк. 24.Жыж.

11.Волколак (Оборотень). 25.Кащей.

12.Пекло. 26.Конем. Пол/Кан (полконя).

13.Порча. 27.Русалки.

14.Лихо одноглазое. 28.«Цмок».


Палажэнне па правядзенню інтэлектуальнай віктарыны

“Замкі Беларусі”

Мэта:

Садзейнічаць развіццю цікавасці сярод моладзі да гісторыі Беларусі, яе культурнай спадчыны.

Умовы правядзення:

Віктарына праводзіца праз шэраг атрадных мерапрыемстваў, арганізаваных

як інтэлектуальная гульня па правілах гульні БЛІКа “Палескі Брэйн”. Атрад

падзелены на каманды да 6-ці чалавек. У гульні адначасова ўдзельнічае дзве каманды. Камандам задаецца пытанне, і адказвае тая каманда, якая раней

падасць умоўны сігнал (любы, ад карткі да свістка). У выніку няправільнага

адказу права адказу атрымлівае каманда - сапернік. Калі і яна не адказвае на пытанне, пытанне задаецца ізноў, але пры гэтым спрашчаецца. Гульня ідзе да шасці правільных адказаў, дадзеных адной камандай.

Удзельнікі: Вучні старэйшага школьнага ўзросту.

Падвядзенне вынікаў і ўзнагароджанне:

Падводзіцца на атрадным узроўні.

Пытанні: 1. У якім замку Беларусі была падпісана знакамітая Крэўская унія?

АДКАЗ: Крэва. 2. Галоўная вежа замка – Данжон, самая моцная, самая ўстойлівая, самая высо-

кая. А зараз назавіце самую знакамітую вежу-Данжон у Беларусі. АДКАЗ: Белая вежа. 3. Якому замку Беларусі Ул. Караткевіч прысвяціў адзін з самых знакамітых

сваіх раманаў?

АДКАЗ: Альшанскаму замку.

26

4. Якія дзве крэпасці-замкі сталі цвярдыняй Полацкага княства ў Прыбалтыцы?

АДКАЗ: Кукейнойс і Герцыке.

5. Як у беларускай мове прынята называць вароты замка?

АДКАЗ: Брама. 6. Які замак Беларусі - помнік фартыфікацыйнага барока 16-га стагоддзя-

захаваўся найлепшым чынам?

АДКАЗ: Мірскі. 7. Руіны брамы якога замка з’яўляюцца візітнай карткай аднайменнага горада

Беларусі?

АДКАЗ: Навагрудскага замка.

8. Якім словам прынята называць у беларускай мове сцяну замка?

АДКАЗ: Мур.

9. Якім словам называлі верхнюю, пакрытую дахам, частку мура?

АДКАЗ: Галерэя.

10. У гэтым горадзе Магілёўскай вобласці ў 16 стагоддзі сталі адліваць гарматы

і марціры, што адлюстравалася на гербе гэтага горада? Аб якім горадзе ідзе

размова?

АДКАЗ: Быхаў.

11. З вынаходніцтвам нейкага рэчыва зруйнаванне муроў замкаў пачалі рабіць

шляхам падкопу. Аб якім рэчыве ідзе размова?

АДКАЗ: Порах.

12. Самая вялікая гармата, адлітая беларусам Кузьмой Чохавым, знаходзіцца ў

самай вялікай сярэднявечнай крэпасці. А як называецца тая гармата?

АДКАЗ: Цар-пушка. Знаходзіцца ў Крамлі. 13. Меч якога князя праславіў у сваім рамане Л.Дайнека?

АДКАЗ: Вячкі. 14. Касцёл Сымона і Алены жыхары і госці горада часцей за ўсё называюць

“чырвоным касцёлам”. У якім горадзе ён знаходзіцца?

АДКАЗ: У Мінску.

15. Архітэктурны ансамбль якога дварцовага комплексу з’яўляецца гонарам

беларускага барока?

АДКАЗ: Нясвіж.

16. Палац Румянцавых і Паскевічаў, а таксама геральдычная рысь стала візітнай

карткай горада.....Якога?

АДКАЗ: Гомеля.

17. Саборы з такой назвай ёсць у Кіеве, Ноўгарадзе і Полацку.

АДКАЗ: Сафійскі сабор.

18. На гербе гэтага горада - абласнога цэнтра Беларусі - выява ўзброенага воіна, які стаіць у адчыненых варотах замкавай вежы, а на вяршыні вежы - герб

“Пагоня”.

АДКАЗ: Магілёў.

27

19. Гербам гэтага горада Беларусі стаў карабель.

АДКАЗ: Полацк.


Ігравая сітуацыя “Выбары”*

Ігравая сітуацыя “Выбары” з’яўляецца асноўным зместам і гульнявым

модулем перыяду. Яе своечасовае, а галоўнае, правільнае правядзенне –

неабходная ўмова поспеху ўсяго перыяду і выканання яго педагагічна-ігравой

мэты. Разгортванне выбараў пачынаецца ў самым пачатку чацвёртага ігравога

перыяду. Падчас правядзення ігравой сітуацыі “Уводзіны ў палітыку” дзецям

распавядаецца аб асаблівасцях перыяду, сістэмы самакіравання, гульнявых

мэтах і задачах. Затым шляхам арганізацыі тайнага галасавання ў атрадзе

выбіраюцца дэпутаты ў народны сход (парламент), кіраўнік атрада (старшыня

раённага выканаўчага камітэта) і яго намеснік, якія шляхам прызначэння

фарміруюць ніжэйшыя ступені атраднага самакіравання (загадчыкі аддзелаў).

Затым на корпусе праз арганізацыю тайнага галасавання выбіраюцца:

старшыня раённага выканаўчага камітэта, прадстаўнікі акружной выбарчай

камісіі (па два чалавекі ад атрада), якім належыць узяць на сябе кіраванне па

арганізацыі выбараў прэзідэнта. Цэнтральная выбарчая камісія складаецца шляхам вылучэння кандыдатаў ад кожнага корпуса (па два чалавекі). А таксама старшыня абласнога выканаўчага камітэта прызначае начальнікаў упраўленняў

на сваім корпусе.

Пасля гэтага разгортваецца непасрэдная барацьба за прэзідэнцкі пост. Кожны

жадаючы вылучыць сваю кандыдатуру на гэтую пасаду стварае сваю

ініцыятыўную групу, якая займаецца зборам подпісаў. Збор подпісаў

здзяйсняецца праз падпісныя лісты, аформленыя належным чынам (з указаннем

імя, прозвішча, нумара атрада, корпуса і асабістага подпісу). Затым сабраныя

подпісы падаюцца ў акружную выбарчую камісію (на сваім корпусе). Пасля

апрацоўкі падпісныя лісты трапляюць у Цэнтральную выбарчую камісію, якая

канчаткова вырашае пытанне аб рэгістрацыі ці адмове ў рэгістрацыі кандыдата. Цэнтральная выбарчая камісія рэгіструе кандыдата ў спецыяльным спісе. Пасля

ўключэння ў спіс зарэгістраваных кандыдатаў кожны з іх атрымлівае афіцыйнае пасведчанне, якое надае апошняму права весці перадвыбарчую

кампанію. Кандыдат, які прайшоў рэгістрацыю, праз сваю ініцыятыўную

групу пачынае выбарчую кампанію. Пасля рэгістрацыі кандыдыта і атрымання

афіцыйнага пасведчання кожны штаб распрацоўвае стратэгію сваёй

перадвыбарчай кампаніі. Для гэтага неабходна:

* * Составлено по материалам журнала “Воспитание школьников” №2 2004 год.

28

- ясна зафіксаваць асноўную мэту і канкрэтныя задачы кампаніі; - даследаваць “выбарчую кан’юнктуру”;

- прааналізаваць магчымасці штаба кандыдата;

- акрэсліць асноўныя напрамкі дзейнасці з улікам саставу будучых

выбаршчыкаў і магчымасцей штаба;

- акрэсліць асноўную ідэалогію, вылучыць адзін-два асноўныя лозунгі; - скласці канкрэтны план перадвыбарчай кампаніі па днях (з дакладным

часам правядзення таго ці іншага мерапрыемства);

- рэалізаваць складзены план.

Шлях правядзення выбарчай кампаніі можа быць абраны любы, але не дазваляецца парушэнне заканадаўства (подкуп, пагрозы выбаршчыкам і г.д.).

Рэкамендуемыя формы і метады правядзення выбарчай кампаніі: 1. Біяграфічная спраўка кандыдата, аформленая ў выглядзе лістоўкі, з

фатаграфіяй.

Пры гэтым належыць у даступнай форме пазнаёміць выбаршчыкаў з асноўнымі этапамі жыцця кандыдата, адлюстраваць найбольш выгадныя

моманты, якасці, указаць яго асноўныя дасягненні і жыццёвыя планы.

2. Прэс-канферэнцыя.

Гэта спосаб выказвання сваёй думкі пры дапамоге адказаў на пытанні, якія

задаюцца выбаршчыкамі. Кандыдат адказвае на пытанні грамадзян,

распавядае аб сваёй праграме і бліжэйшых мэтах на пасадзе Прэзідэнта. 3. Публічныя дэбаты кандыдатаў.

Гэта форма прадстаўлення сваіх поглядаў у працэсе агульнага абмеркавання

з іншымі кандыдытамі па загадзя ўстаноўленых правілах.

4. Мітынг.

Гэта спосаб непасрэднага звароту да вялікай аўдыторыі з мэтай пераканаць

яе ў тым, што кандыдат мае ўсё неабходнае для рэалізацыі сваіх праграмных

мэтаў.

5. Праграма кандыдата.

Найбольш перспектыўная форма перадвыбарчай кампаніі, у якой кожны з кандыдытаў мае магчымасць выкласці сваю перадвыбарчую платформу і акрэсліць свае погляды і асноўныя ідэі. Можа быць арганізавана ў выглядзе конкурсу перадвыбарчых праграм.

6. Перадвыбаранныя акцыі. Спосаб найбольш папулярным сродкам прывабіць выбаршчыкакў да асобы

кандыдыта і яго праграмы пры дапамозе канкрэтных сацыяльна-важкіх

дзеянняў. Канцэрт у падтрымку кандыдата, акцыя дабрачыннасці, дыскатэка

і г.д.

7. Прыём выбаршчыкаў.

Каманда кандыдата запрашае ўсіх жадаючых на сваю тэрыторыю і там

адказвае на пытанні выбаршчыкаў.

29

8. Сустрэчы з выбаршчыкамі. Амаль тое самае, толькі тут самі выбаршчыкі запрашаюць кандыдата. 9. Заявы па прынцыповых пытаннях.

Кандыдат мае афіцыйную магчымасць вуснага ці пісьмовага выказвання па тым ці іншым прынцыповым пытанні. Можа быць распаўсюджана ў

выглядзе кароткага кеменюке.

10. Плакаты і лістоўкі. Гэта шырока распаўсюджаны спосаб пісьмовага звароту да выбаршчыкаў,

які працуе пастаянна і нагадвае выбаршыкам аб кандыдаце і яго праграме. Дзень выбараў з’яўляецца святам агульналагернага характару. На гэты дзень

нельга планаваць ніякіх буйных мерапрыемстваў, бо галоўнай задачай

з’яўляецца своечасовае падвядзенне вынікаў выбараў. На корпусе з самай

раніцы арганізуецца выбарчы участак, які афармляецца неабходнымі атрыбутамі (кабінай для галасавання, апячатанай урнай для галасавання, сталом

пад чырвоным сукном, плакатамі з інфрамацыяй пра кандыдатаў і г. д.). Члены

выбарчай камісіі па чарзе (не меней двух чалавек) на працягу дня працуюць у

выбарчай камісіі. Яны маюць на руках спіскі выбаршчыкаў корпуса, бюлетэні для галасавання з подпісамі двух членаў выбарчай камісіі. Жадаючыя

прагаласаваць прыходзяць на свой корпус і называюць імя і атрад, затым

атрымліваюць бюлетэні для галасавання, у якіх насупраць імя кандыдата, за

якога яны галасуюць, ставяць знак “+” (бюлетэні з парушэннем гэтага патрабавання лічацца несапраўднымі) і кідаюць іх у урну. Аб выдачы бюлетэня

ў спісках выбаршчыкаў робіцца спецыяльная адзнака, і кожны выбаршчык

распісваецца ў атрыманні бюлетэня. Запаўненне бюлетэняў адбываецца ў

кабіне для галасавання, куды пабочныя асобы не дапускаюцца. Увечары, па заканчэнні галасавання, збіраецца ўся акружная выбарчая камісія, знішчаюцца незапоўненыя бюлетэні, складаецца спецыяльны пратакол, і толькі пасля гэтага урны ўскрываюцца, падлічваюцца галасы, паданыя за таго ці іншага кандыдата. Дадзеныя выбараў на гэтым выбарчым участку афармляюцца ў выглядзе

пратаколу з адлюстраваннем вынікаў і накіроўваюцца разам з апячатанымі бюлетэнямі ў Цэнтральную выбарчую камісію, якая падводзіць канчатковыя

вынікі і называе імя Прэзідэнта. Абраным ліцыцца Прэзідэнт, за якога

прагаласавала абсалютная большасць выбаршчыкаў (50% + 1 голас). Вынікі паведамляюцца на наступны дзень, і Прэзідэнт павінен на працягу дня назваць

кандыдатуру прэм’ер-міністра, які павінен назваць міністраў свайго ўрада. Пасля гэтага парламент зацвярджае кандыдатуру прэмьера і міністраў. Такім

чынам, канчаткова фарміруецца вертыкальная сістэма ўлады ў лагеры, і пачынаецца разгортванне падрыхтоўкі да другога этапу перыяду – “Дзень

дублёра”.

Формы і метады калектыўнай творчай дзейнасці чацвёртага перыяду

“Беларусь сёння і заўтра”.

30

Палажэнне па арганізацыі тэматычнага дня

“Дзень дублёра”

Мэты:

Садзейнічаць развіццю навыкаў самастойнага прыняцця рашэнняў дзецьмі, развіццё пачуцця адказнасці і ўзаемадапамогі. Форма:

Арганізацыя ролевай гульні ў рамках лагера шляхам распрацоўкі адказных

даручэнняў дзецям, якія выконваюць ролю “дублёраў” супрацоўнікаў лагера. Агульныя звесткі:

Гульня ўяўляе сабой далейшае развіццё сістэмы самакіравання, на аснове Дзяржаўнай сістэмы кіравання, прыстасаванай да спецыфічных умоў лагера. Кожная з пасад суадносіцца з рэальнай адміністрацыйнай пасадай у лагеры.

Перад кожным “дублёрам” на працягу дня ставіцца акрэсленая дакладная

задача, якую той павінен выканаць і напрыканцы дня мець справаздачу перад

вышэй стаячай асобай за сваю дзейнасць. Усе справаздачы ад кабінета

міністраў прымае прэзідэнт, які ацэньвае дзейнасць усіх міністэрстваў,

абласных і раённых выканаўчых камітэтаў.

Непасрэдна перад днём “дублёра” ў лагеры праводзіцца шэраг падрыхтоўчых

мерапрыемстваў: прэс-канферэнцыя ці круглы стол – сустрэча адміністрацыі з дзецьмі, на гэтай сустрэчы адміністрацыя распавядае аб асаблівасцях працы

розных служб лагера, адказвае на пытанні дзяцей. Перад гэтым

мерапрыемствам стаіць адразу дзве задачы: з аднаго боку – падрыхтаваць

дзяцей да актыўнай пазіцыі па вырашэнню праблем арганізацыі паўсядзённага жыцця лагера, з другога боку - вырашэнне вострых праблематычных пытанняў,

якія могуць быць выкліканы непаразуменнем дзецьмі асаблівасцей дзейнасці лагера і яго вялізнай і складанай гаспадарчай структуры. Пасля гэтага на асобную нараду ў дырэктара, дзе збіраюцца адказныя асобы адміністрацыі, прыходзяць таксама і дзеці – іх дублёры. На нарадзе раздаюцца даручэнні, акрэсліваецца круг задач, якія неабходна вырашыць. Кожны з дублёраў

сустракаецца са сваім прататыпам і ад яго канчаткова высвятляе, якія задачы

перад ім стаяць, шляхі іх вырашэння, асаблівасці работы.

Пасля гэтага падрыхтоўчага этапа мажна распачаць ігравую сітуацыю “Дзень

дублёра”. Вынікам дня становіцца правядзенне нарады-справаздачы ў выглядзе

паседжання спачатку на корпусах, потым на ўзроуні міністэрстваў, затым на

ўзроўні Савета міністраў на чале з прэзідэнтам. На гэтых паседжаннях самі дзеці-дублёры без дапамогі дарослых падводзяць вынікі сваёй працы і ацэньваюць дзейнасць кожнага дублёра.

31

Спіс афіцыйных і дубліруемых пасад, абавязкі адказных асоб

№ Афіцыйная назва

пасады дублёра

Адміністрацыйная

пасада

Абавязкі дублёра на працягу дня

1. Прэзідэнт Дырэктар лагера Кантралюе дзейнасць усіх

падначаленых структур, аказвае ім

неабходную дапамогу ў вырашэнні розных арганізацыйных пытынняў,

вядзе прыём дзяцей па асабістых

справах, адказвае на тэлефонныя

званкі і г.д..

2. Прэм’ер-міністр Першы намеснік

дырэктара

Стварае кабінет міністраў, кантралюе дзейнасць апошняга, адказны перад

прэзідэнтам за яго працу.

3. Міністр адукацыі Намеснік дырэктара

па выхаваўчай і вучэбнай рабоце

Выконвае функцыі намесніка дырэктара па выхаваўчай і вучэбнай

рабоце, кантралюе дзейнасць

педагогаў-арганізатараў і выхавацеляў, прысутнічае пры

правядзенні масавых мерапрыемстваў,

наведвае корпусы.

4. Міністр


харчавання,

гандлю,

камунальных

пытанняў

Намеснік дырэктара

па АХЧ,

адміністрацыйны

дзяжурны па лагеры

Выконвае абавязкі намесніка дырэктара па АХЧ,

адміністрацыйнага дзяжурнага па лагеры, прысутнічае ў сталовай падчас закладкі прадуктаў і раздачы порцый і г.д.

5. Міністр аховы

здароўя

Намеснік дырэктара

па лячэбна-

аздараўленчай

рабоце

Арганізуе наведванне хворых дзяцей у

шпіталі, наведвае хворых у корпусе, прысутнічае пры прыёме хворых у

шпіталь, правярае санітарны стан

корпуса.

6. Міністр культуры. Загадчык

метадычнага

аддзела

Стварае вакол сябе ініцыятыўную

групу і пры яе дапамозе арганізуе і праводзіць дыскатэку, адказны за стварэнне праграмы дыскатэкі, кантралюе рэалізацыю “Дня дублёра”.

7. Міністр спорту Спортінструктар

Кантралюе правядзенне ранішняй

зарадкі на корпусах, прысутнічае на спартыўных спаборніцтвах і г.д..

8. Міністр аховы


Начальнік вартавой

аховы

Арганізуе ініцыятыўную групу па

ахове парадку ў лагеры падчас правядзення масавых мерапрыемстваў

і патруляванне тэрыторыі лагера.

32

9. Міністр

інфармацыі Метадыст па

выдавецкай

дзейнасці

Адказны за выпуск газеты,

прысвечанай тэматычнаму дню. Збірае для яе інфармацыю шляхам стварэння

вакол сябе ініцыятыўнай групы.

10. Міністр

сацыяльнай аховы

Вядучы метадыст змены

Арганізуе праз падначаленыя

структуры і ініцыятыўныя групы

наведванне корпусаў, дзе

адпачываюць малодшыя дзеці, для

аказання ім неабходнай дапамогі ў

выкананні розных арганізацыйных

пытанняў.

11. Старшыня

абласнога выканаўчага

камітэта

Педагог-арганізатар

корпуса

Кантралюе дзейнасць выхавацеляў,

адказны за парадак на падначаленым

корпусе.

12. Старшыня

раённага выканаўчага

камітэта

Выхавацель Выконвае функцыі выхавацеля:

адказны за выкананне законаў лагера атрадам, за ўнутраны парадак у

атрадзе, за выкананне праграмы дня.

(Сцэнарны матэрыял)

ППЛЛААНН--ССЦЦЭЭННААРРЫЫЙЙ

ФФААККЕЕЛЛЬЬННААГГАА ШШЭЭССЦЦЯЯ

Тэматычны дзень

"Горад шумны, мнагалюдны"

Дата правядзення: 19.01.05.

Месца правядзення: Рытуальная плошча Час правядзення:

Мэты: Выхоўваць пачуццё пераемнасці пакаленняў, павагі да сваіх продкаў-

славян. Падвесці вынікі, стварыць пазітыўны эмацыянальны настрой

напрыканцы першага ігрававога перыяду, павысіць узровень цікавасці дзяцей

да змены.

Ход правядзення: Факельнае шэсце з'яўляецца заключным, выніковым

мерапрыемствам першага перыяду змены і пачынаецца агульналагерным

пастраеннем на рытуальнай плошчы. У пачатку ўступнае слова мае вядучы.

Уступнае слова вядучага:

Вечар добры! Вечар добры, славяне! Вечар добры, славутыя і знакамітыя

плямёны нашай славянскай еднасці. Мы рады бачыць вас на нашым свяце!

Сёння мы сабраліся тут на агульным зборы племянных саюзаў, каб вітаць

самых выдатых, самых паспяховых. За два дні мы прайшлі цяжкі, складаны, але такі неабходны нам шлях. Нам было патрэбна знайсці для сваіх плямёнаў месца

33

на гэтай новай благаславёнай нашымі багамі зямлі. І мы здолелі справіцца з гэтай пачэснай місіяй. Сёння мы віншуем самыя выдатныя плямёны, якім ад імя

Перуна – бога багоў і Зніча – бога агню, мы давяраем пачэсную справу:

запаліць агонь памяці ў гонар нашых продкаў.

Хай весялосць, смех і жарты з’явяцца ахвярай нашым багам. З’явяцца добрай традыцыяй, якую мы пранясём скрозь стагоддзі нашай славутай

гісторыі. А ўсе плямёны вашых саюзаў хай пройдуць з вамі да вогнішчаў і хай

вітаюць яны вас – пераможцаў, якімі па праву ўсе ганарымся!

Узніміце вашы факелы! Хай гарыць агонь! Агонь памяці! Агонь весялосці! Агонь жыцця!

(Затым запальваюцца факелы, і плямёны ў адпаведнасці з парадкам

разыходзяцца з факельнага шэсця і далей накіроўваюцца на бераг Нарачы, дзе

кожны корпус стварае сваё ўласнае кола. Там, у гэтым коле, плямёны стаяць

кругамі вакол вогнішча. Бліжэй да вогнішча стаіць племя –пераможца, менавіта

яно і запальвае агонь. Астатнія плямёны віншуюць іх з перамогай, крычаць свае

корпусныя слоганы. Падводзяцца вынікі перыяду. Далей пачынаецца спаборніцва паміж рознымі корпусамі: хто выканае як мага дружней якую-

небудзь беларускую песню, правядзе карагод і г.д.).

ССЦЦЕЕННААРРИИЙЙ ШШООУУ--ППРРООГГРРААММММЫЫ

««ДДААММАА ССЕЕРРДДЦЦАА»»

Дата проведения: 22.01.05.

Время проведения: 19.45.

Место проведения: БАЗ

Реквизит:

Костюмы участников, стол, чернильница, гусиные перья, мольберт, кисти, па-

литра. Оформление:

Портреты дамы в средневековом платье и рыцаря в доспехах, украшение сцены.

Ход праздника

Звучит труба…………….

Глашатай:

Внимание! Внимание! Сегодня, месяца января 23 дня, его светлость князь

Олег приглашает всех своих подданных на праздник в честь его супруги кня-

гини Анны. А также его светлость устраивает рыцарский турнир, где самые доблестные рыцари княжества смогут показать свою силу, мужество и отва-

гу.

Приглашаем всех подданных!

Звучит рожок, как приглашение к турниру……………………

Голос за кадром:

34

Когда-то в средние века

Повсюду жили рыцари,

И жизнь была их нелегка

В железной амуниции.

Гордились рыцари собой,

Мечами и доспехами,

Играли рыцари судьбой

И на турниры ехали….

Показательное выступление рыцарского клуба или фрагмент докумен-

тального фильма о рыцарском турнире………

Глашатай:

Мы приветствуем самых отважных, смелых рыцарей нашего княжест-

ва, победителей сегодняшнего турнира.

Объявление жюри……………

Князь:

И по сложившейся традиции рыцари выбирают себе среди самых пре-

красных дам княжества даму сердца. И сейчас они должны проявить уже не

доблесть и отвагу, а изящный вкус, избрав среди прекрасных дам ту, которая

по праву займёт престол дамы красоты, изящества и добродетели.

(Выход участниц)

(Во время выхода участниц представляет глашатай, после выхода девушки ос-

таются на сцене).

Князь:

Да-а-а! Красота дам нашего княжества выше всяких сравнений! Жаль,

только потомки мои красоты этой не увидят. Хотя почему бы и нет? Эй, лю-

ди! Кликните там моего художника, портретных дел мастера!

Приходит художник:

Художник:

Да! Мой государь!

Князь:

Желаю, чтобы ты написал портреты наших самых прекрасных дам. Но

смотри, не испорть, а не то!

Художник:

Ну что Вы, Ваша светлость!

(Конкурс "Портрет")

(Во время конкурса художник якобы пишет их портреты)

Князь:

Да, портреты вышли на славу! Вывесить эти портреты в галерее моего

замка. Да, там, где… восковых фигур прекрасен вид!

Княгиня:

35

Ваша светлость! По-моему, наши дамы заскучали за сиденьем у мастера

портретов. Им бы немного поплясать да потанцевать!

Князь: (встает) Танцуют все!

(Танцевальный конкурс) Менестрель: (читает сонет княгине)

Здесь нет красавиц равных ей.

И твой убор – он всех одежд милей.

Твой венец и праздничный наряд

Красив без пышности,

Без роскоши богат...

Князь: (входя):

Ах! Ваша светлость! Вы все ещё увлекаетесь слушаньем чужеземных

менестрелей с их балладами о любви и рыцарях?

Княгиня:

Мой государь, в нашем княжестве не только мужчины менестрели сла-

гают достойные стихи в адрес прекрасных дам. Порой сами дамы слагают и

читают сонеты не хуже любого менестреля, и сейчас они это Вам докажут.

Пройдёмте. (уходят) Менестрель:

Вот те раз! У меня появились конкуренты в дамском мире? Ну-ну, ну,

просмотрим! (уходит вслед за ними)

(Конкурс сонетов)

Князь:

Я поражен! Это бесподобно!

Глашатай:

Князь в восхищении!

Княгиня:

Ну что Вы, мой государь, это только малая толика того, что умеют

наши дамы. Я же говорила, и стихи читают, и песни поют не хуже всякого

минезингера.

Глашатай:

Для вас поёт княжна ………. .

(Звучит песня)

Князь: (обращаясь к княгине):

Ваша светлость! Я давно заметил, что ваши наряды все пышнее, краси-

вее. Должно быть, вы тратите целое состояние на портных.

Княгиня:

Хотя мой портной и действительно постарался на славу, хочу сказать,

что наряды наших дам ничуть не уступят моим, тем более, что сделаны они

их собственными руками.

36

(Выход дам в бальных платьях)

Князь:

Воображаю себе, каково будет нашим рыцарям выбрать даму сердца.

Ведь даже я , государь по роду и праву, самый беспристрастный судья в сво-

ём княжестве, не решаюсь взять на себя эту роль. Может, та, а может,

эта?

А вы как думаете? (обращаясь к зрителям). Ну нет, так решим же эту про-

блему сообща, всем миром! Глашатай! Объяви мою княжескую волю!

Глашатай:

Каждый рыцарь имеет свой жетон, по очереди называют участниц

конкурса. Каждый рыцарь отдаёт свой жетон за ту, которая ему больше

всего понравилась!

Голосование за "Даму рыцарских симпатий"

Глашатай:

А для вас, гости и подданые нашего Великого князя, своё мастерство

покажут ......

(Выступление коллектива)

Выходят князь с княгиней

Князь:

И вот пришло время нашим доблестным рыцарям огласить свой выбор.

Кто же та дама, что покорила их сердца?

Награждение на фоне музыки

Княгиня:

Вот та дама, которую избрали наши рыцари, но кто же та, которая

мила всем рыцарям княжества, кто дама рыцарских симпатий?

Глашатай:

Ваша светлость, разрешите огласить волю всех рыцарей княжества?

(Князь и княгиня кивают) Итак, славные подданные Его светлости, вознесите свои восхищённые взоры

на ту, которая вами выбрана стать идеалом пленительной красоты и непре-

взойдённой добродетели!

Объявление дамы рыцарских симпатий

Звучит музыка

(Князь предстаёт перед зрителями современным человеком)

В те давние времена, когда образ прекрасной дамы пленял достославных рыца-

рей и звал их на подвиги, дамы старались быть воплощением этого образа. Но

и в наше стремительное время есть на свете много настоящих рыцарей, гото-

вых словом и делом служить образу прекрасной дамы!

Финальная музыка

23

Літаратура:

1. Программа воспитания детей и учащейся молодёжи в Республике Бела-

русь.

2. Гісторыя Беларусі. вуч. дапаможнік для 9-х класаў пад. рэд. Сідарцова У.Н., Фаміна В.М. Сцяпанава С.В. Мінск “Нар. Асвета”:. 2002г.

3. Гісторыя Беларусі. вуч. дапаможнік для 10-х класаў пад. рэд.Сташкевіча

М.С. Мінск “Нар. Асвета”:. 2002г. 4. Дзмітрачкоў П.Ф. Гісторыя Беларусі ў ІХ–ХVІІ ст.ст. вуч. дапаможнік для

студэнтаў гістарычнага факультэта ў трох частках. Магілеў:. 1995-97 гг. 5. Ігнатоўскі У.М. Кароткі нарыс Гісторыі Беларусі. Мінск:. “Беларусь”

1991г. 6. Насевіч В. Пачаткі Вялікага Княства Літоўскага Мінск:. “Полымя” 1993г. 7. Беларуская энцыклапедыя ТТ 1-15 Мінск “Беларуская энцыклапедыя”

1992-2002гг. 8. Арлоў У. Таямніцы Полацкай гісторыі. Мінск, 1994г. 9. Гісторыя Беларусі ў 2 частах Ч.1-2. Мінск “1998 г., 2000г. 10. Ермаловіч М. Беларуская Дзяржава ВКЛ. Мінск 2000г. 11. Ермаловіч М. Старажытная Беларусь. Віленскі перыяд. Мінск, 1994г. 12. Нарысы па гісторыі Беларусі ў 2 ч. Ч 1-2. Мінск: 1996г. 13. Чаропка В. Уладары Вялікага княства. Мінск, 1996г. 14. Журнал “Воспитание школьников” №2 2004 год.

ЗМЕСТ - zubronok.byzubronok.by/media/files/metod_rab_vvoyo/metodkopilka/...16.01. “Зямлі...

Documents