odysseus contest e book

Dare to dream Dare to discover Dare to create

Ζωή στον Άρη Odysseus Contest

Ζωή στον Άρη

httpodysseuscontestweeblycom

2

Περιεχόμενα

1 Συνέντευξη με τον Μάνο Δρ Δανέζη σελ3

2 Το όραμα της Γεωπλασίας σελ6

3 Γεωπλασία του Άρη από τη Σαντορίνη σελ14

4 Το πρωτότυπο MPP σελ15

5 Ανίχνευση Αζώτου σελ16

6 Ένθετο με φωτογραφίες σελ19



3

1 Συνέντευξη με τον Δρ Μάνο Δανέζη

Οι ακόλουθες απαντήσεις καθώς και το

laquoόραμα της Γεωπλασίαςraquo δόθηκαν από

τον Καθηγητή του Φυσικού τμήματος του

Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

τομέας Αστροφυσικής Μάνο Δανέζη σε

μια συνέντευξη που μας παραχώρησε

1 Πόσο εφικτή είναι η ανάπτυξη ζωής στον πλανήτη Άρη

Η ανάπτυξη ζωής στον πλανήτη είναι εφικτή και έχουν γίνει σχέδια για το

πώς θα επιτύχει αυτό το εγχείρημα Τα ερωτήματα όμως που πρέπει να

απαντήσει ο καθένας από εμάς είναι

1 Για ποιο λόγο θέλουμε να γεωπλάσουμε τον Άρη όταν συνεχώς

καταστρέφουμε τη Γη

2 Για ποιο λόγο πραγματικά πρέπει να σπαταλήσουμε τεράστια χρηματικά

ποσά όταν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Γης πεινάει

3 Μέσω της Γεωπλασίας του Άρη θέλουμε να αυξήσουμε τη γνώση μας ή να

εκμεταλλευτούμε τις πλουτοπαραγωγικές πηγές του πλανήτη με στόχο το

κέρδος Η γεωπλασία του Άρη θα κάνει τον κόσμο πιο δίκαιο πιο

δημοκρατικό ποιο έντιμο και ηθικό Θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε πιο

καλά αλλά και να εφαρμόσουμε το αγαθό της ειρήνης της φιλίας της

αγάπης της αλληλεγγύης

4 Μήπως πριν από την προσπάθεια γεωπλασίας του Άρη πρέπει να

προστατέψουμε τον δικό μας πλανήτη από πράξεις μας που τον

καταστρέφουν

2 Από την εμπειρία σας ποιο θα είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο σε μια

προσπάθεια Γεωποίησης του Άρη

Η αδυναμία εξεύρεσης ενός τεράστιου ποσού χρημάτων που απαιτείται



4

3 Η άποψη να ενεργοποιήσουμε τον Άρη ρίχνοντας στην επιφάνεια του

πυρηνικές βόμβες έχει βάση

Δεν έχω διαβάσει κάποια τέτοια άποψη Το πρόβλημα είναι να μεταλλάξουμε

την ατμόσφαιρά του πλανήτη έτσι ώστε να μπορεί να επιβιώσει ο άνθρωπος

και να δημιουργηθεί ή να συντηρηθεί πανίδα και χλωρίδα στην επιφάνεια

του Άρη Η ρίψη πυρηνικών βομβών θα έκανε πιο επικίνδυνη για τον

άνθρωπο την επιβίωση στον πλανήτη

4 Η ύπαρξη νερού στον Άρη μας επιτρέπει να ελπίζουμε για μια

μελλοντική ανάπτυξη αποικίας

Η ύπαρξη νερού δημιουργεί ερωτήματα για το παρελθόν του πλανήτη και για

μια υποθετική ύπαρξη ζωής (όχι νοήμονος) στο παρελθόν Βέβαια η ύπαρξη

παγωμένου νερού κάτω από την επιφάνεια του πλανήτη δημιουργεί την

αίσθηση ότι θα βοηθήσει την επιβίωση ανθρώπων σε μιαν μελλοντική

ανθρώπινη αποικία

Όμως το πρόβλημα δημιουργίας μιας αποικίας δεν είναι μόνο η ύπαρξη

νερού Βασικό ρόλο παίζει η διερεύνηση της ανθρώπινης βιολογίας σε

διαστημικά περιβάλλοντα Αυτό σημαίνει νέες θεραπευτικές μεθόδους νέα

φάρμακα για νέες ίσως ασθένειες κτλ Ομοίως θα έπρεπε να δημιουργηθούν

νέες τεχνολογίες και τεχνικές Πχ νέα μηχανήματα (πχ εξόρυξης) και

συσκευές προσαρμοσμένες σε άλλες συνθήκες λειτουργίας

Όμως ο άνθρωπος σε μια μόνιμη αποικία δεν ζει μόνο με μηχανές και

επιστημονικούς σχεδιασμούς Δημιουργεί κοινωνίες και στόχος του είναι η

πνευματική και υλική ευτυχία Πως θα επιτευχθεί αυτό σε μια αποικία

ελεύθερων ανθρώπων και όχι σκλάβων εργατών

Θα ήθελα να σκεφτείτε και να απαντήσετε σε μια σειρά ερωτημάτων

Αν είχαμε σήμερα μια αποικία 5 εκατομμυρίων ανθρώπων στον Άρη

1 Κάτω από ποιο πολίτευμα θα μπορούσε να λειτουργήσει μια τέτοια

αποικία που θα έμοιαζε σαν ένα τεράστιο αεροπλανοφόρο

2 Μέχρι ποιού ορίου θα μπορούσε να φτάσει η ανθρώπινη ελευθερία Θα

μπορούσες πχ να κάνεις όσα παιδιά ήθελες Να διαλέξεις όποιο επάγγελμα



5

ήθελες Να κάνεις όποτε ήθελες απεργία Να διεκδικούσες καλλίτερες

συνθήκες ζωής με βάση τα όσα γνώριζες στη Γη

3 Θα μπορούσε ο άνθρωπος να μεταφέρει τον τρόπο ζωής του στην αποικία

στον Άρη Μήπως ο άνθρωπος θα έπρεπε πριν αποικίσει τον Άρη να έχει

αναμορφώσει το laquoμέσα τουraquo τον ίδιο τον εαυτό του και να έχει καταλάβει

την στενή του σχέση με τους άλλους ανθρώπους και ολόκληρο το Σύμπαν

Μπορούν να συγκροτήσουν αποικία και να επιβιώσουν άνθρωποι γεμάτοι

μωροφιλοδοξίες μικροσκοπιμότητες μίσος και κακία

5 Πως φαντάζεστε την παρουσία του ανθρώπου μέσα στο ηλιακό

σύστημα στα επόμενα χρόνια

Για να μπορέσουμε να φανταστούμε τον άνθρωπο μέσα στο Ηλιακό μας

Σύστημα πρέπει πρώτα να φανταστούμε τον Άνθρωπο πάνω στη Γη Ο

laquoσοφόςraquo άνθρωπος που καταστρέφει το περιβάλλον που αιματοκυλά τον

κόσμο με στόχο το κέρδος και την τρέλα της εξουσίας δεν θα έχει μέλλον

ούτε καν πάνω στη Γη

Το πλανητικό σύστημα και ολόκληρο το Σύμπαν θα συμφιλιωθεί με έναν

καινούργιο άνθρωπο τον Συμπαντικό Άνθρωπο που θα έχει ξεπεράσει τις

μικρότητες του και θα έχει καταλάβει την στενή του σχέση με όλους τους

άλλους συνανθρώπους του και ολόκληρο το Σύμπαν



6

2 Το όραμα της γεωπλασίας

Εκτός από τα προγράμματα εγκατάστασης βάσεων σε άλλους πλανήτες του

ηλιακού μας συστήματος ένα θέμα που απασχολεί τους επιστήμονες είναι η

δυνατότητα τεχνητής αλλαγής των φυσικών συνθηκών στους πλανήτες έτσι

ώστε να γίνουν παρόμοιες με αυτές της Γης και ως εκ τούτου να μπορούν να

κατοικηθούν από τους ανθρώπους Το σύνολο των διαδικασιών που

πιθανόν να απαιτούνται προκειμένου να επιτευχθεί ο προηγούμενος

στόχος ονομάζεται laquoγεωπλασίαraquo Σύμφωνα με μια πιο προωθημένη ιδέα η

επιστήμη θα έπρεπε να εξετάσει τη δυνατότητα αλλαγής της βιολογίας του

ανθρώπου ώστε να μπορεί να επιβιώνει στο αφιλόξενο περιβάλλον των

πλανητών του ηλιακού μας συστήματος H εφιαλτική αυτή προοπτική που

πρωτοδιατυπώθηκε σαν ιστορία επιστημονικής φαντασίας από τον

συγγραφέα Όλαφ Στάπλετον στο βιβλίο του laquoΠρώτοι και τελευταίοι

άνθρωποιraquo ονομάστηκε laquoΘεωρία της Παντροπίαςraquo

Πάντως οι επιστήμονες δεν συζητούν καν την αλλαγή της ανθρώπινης

βιολογίας και προσανατολίζονται σε σκέψεις αλλαγής της βιόσφαιρας των

γήινων πλανητών

Αν και με τις προοπτικές της γεωπλασίας των πλανητών είχαν ασχοληθεί

πολλοί συγγραφείς φανταστικών σεναρίων η πρώτη επιστημονική

προσέγγιση επιχειρήθηκε το 1961 από τον αείμνηστο αστρονόμο-

εξωβιολόγο Kαρλ Σάγκαν (Carl Sagan) με μια εργασία που δημοσιεύτηκε στο

έγκυρο επιστημονικό περιοδικό Science στην οποία πρότεινε μια μέθοδο

γεωπλασίας της Αφροδίτης Στο άρθρο του αυτό ο Σάγκαν―

χρησιμοποιώντας τις πολύ λανθασμένες απόψεις της περιόδου εκείνης για

τις συνθήκες που επικρατούσαν στην επιφάνεια της Αφροδίτης― διατύπωσε

ως τελικό του συμπέρασμα ότι θα μπορούσαμε να γεωπλάσουμε την

Αφροδίτη αν σπέρναμε στα νέφη της κάποιους φυτικούς οργανισμούς που

ονομάζονται άλγες Οι οργανισμοί αυτοί έχουν τη δυνατότητα να διασπούν

το διοξείδιο του άνθρακα μέσω της διαδικασίας της φωτοσύνθεσης Αυτή η

μέθοδος γεωπλασίας της Αφροδίτης ήταν αποδεκτή για αρκετά χρόνια

μέχρι τη στιγμή που νεότερες πληροφορίες για τις συνθήκες που

επικρατούν στην επιφάνειά της ανέδειξαν τις δυσκολίες ενός τέτοιου



7

εγχειρήματος H συνειδητοποίηση όμως του γεγονότος ότι τα σχέδια του

Σάγκαν ήταν ουτοπιστικά δεν μείωσε τις προσπάθειες λύσης του

προβλήματος Γνωστές σήμερα απόψεις γεωπλασίας της Αφροδίτης και του

Άρη πλην όμως και πάλι ανεδαφικές διετύπωσαν οι Τζέημς Μπεργκ

Στίβεν Tζίλλετ και Mάρτιν Φογκ της Βρετανικής Διαπλανητικής Εταιρείας

Mια ενδιαφέρουσα όμως πρόταση προκειμένου να γεωπλαστεί ο πλανήτης

Άρης διατυπώθηκε από τους Pόμπερτ Xαίην Kαναδό βιολόγο Tζέημς

Λάβλοκ Άγγλο βιοχημικό και τον ερευνητή της NASA Kρίστοφερ Mακ Kέυ

Φαίνεται ότι ο πλανήτης Άρης πριν από 35 δισεκατομμύρια έτη δεν είχε

τόσο άσχημες ―για τον άνθρωπο― κλιματολογικές συνθήκες μάλλον ήταν

θερμότερος και υπήρχε άφθονο νερό στην επιφάνειά του ενώ είναι σχεδόν

βέβαιο ότι κάποιοι μικροοργανισμοί είχαν εμφανιστεί στην επιφάνειά του

Πάντως όλα αυτά δεν απασχολούν τους προηγούμενους ερευνητές το

πρόγραμμα των οποίων προβλέπει έξι υποθετικές φάσεις που φέρουν

διαφορετικές ονομασίες και οι οποίες εξελίσσονται μέσα στα όρια μιας

υποθετικής περιόδου 155 γήινων ετών

Οι φάσεις αυτές εν συντομία έχουν ως εξής

1η φάση

Kατά τη διάρκεια αυτής της φάσης μια ομάδα 20 αστροναυτών

εγκαθίσταται στην επιφάνεια του Άρη και ζει βασικά μέσα σε βιόσφαιρες

Στις διάφορες εργασίες που οι αστροναύτες κάνουν στην επιφάνεια του

πλανήτη χρησιμοποιούν διαστημικές στολές και ειδικά οχήματα Kατά την

περίοδο αυτή δεν επιτυγχάνονται παρά αμελητέες αλλαγές των φυσικών

συνθηκών στην επιφάνεια του Άρη

2η φάση

H φάση αυτή διαρκεί 50 χρόνια και κατά τη διάρκειά της εγκαθίστανται

τροχιακά κάτοπτρα και επιφανειακά εργοστάσια που παράγουν αέρια

θερμοκηπίου και όζον Αποτέλεσμα των εργασιών αυτής της περιόδου είναι

να απελευθερωθούν μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα αζώτου

και υδρατμών Συγχρόνως η θερμοκρασία του πλανήτη αυξάνεται κατά 10



8

βαθμούς περίπου με αποτέλεσμα να αρχίσουν να λιώνουν οι πολικοί πάγοι

Σrsquo αυτό το διάστημα ο αριθμός αυτών που θα κατοικούν στον Άρη θα έχει

φθάσει τους 10000 ανθρώπους

3η φάση

H τρίτη φάση της γεωπλασίας του Άρη βάσει του υποθετικού

προγραμματισμού θα εξελιχθεί κατά τη διάρκεια 35 ετών Σrsquo αυτήν τη

χρονική περίοδο συνεχίζονται οι προσπάθειες θέρμανσης και ποιοτικής

αλλαγής της αρειανής ατμόσφαιρας η οποία συνεχίζει να εμπλουτίζεται σε

οξυγόνο Εμφανίζονται τα πρώτα σύννεφα και ο ουρανός γίνεται γαλάζιος

Περί το τέλος της περιόδου αρχίζει η διαδικασία εμφύτευσης ανθεκτικών

φυτών της τούνδρας O πληθυσμός του Άρη φθάνει πλέον τους 50000

ανθρώπους

4η φάση

Kατά τη φάση αυτή που εξελίσσεται σε μια περίοδο 15 ετών Συνεχίζεται η

ατμοσφαιρική θέρμανση ενώ παράλληλα αρχίζει η εγκατάσταση των

πρώτων βιομηχανιών και συγκοινωνιακών γραμμών H εμφανής αλλαγή

των κλιματολογικών συνθηκών βοηθοί στη δημιουργία των πρώτων δασών

από αειθαλή φυτά καθώς και μικρών ποταμών και λιμνών O αριθμός των

κατοίκων θα φθάνει τις 250000 πολλοί από τους οποίους θα έχουν

γεννηθεί πλέον στον Άρη

5η φάση

H περίοδος ανάπτυξης αυτής της φάσης καλύπτει μια περίοδο 25 ετών

Αναπτύσσονται βιομηχανικές μονάδες υψηλής τεχνολογίας και μεγάλες

οργανωμένες καλλιέργειες Οι αρειανές έρημοι καλύπτονται πλέον από

μεγάλα δάση ενώ έχουν σχηματιστεί μεγάλα ποτάμια λίμνες και ωκεανοί

H περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε οξυγόνο είναι υψηλή και οι περίπου

ένα εκατομμύριο κάτοικοι μπορούν να αναπνέουν ελεύθερα



9

6η φάση

Kατά την τελευταία αυτή φάση του προγράμματος γεωπλασίας του Άρη

καθώς οι έποικοι μπορούν πλέον να αναπνέουν ελεύθερα επεκτείνουν τις

πόλεις τους και ιδρύουν νέες Τώρα πια είναι δυνατή η εγκατάσταση ζώων

καθώς η προσπάθεια γεωπλασίας έχει φτάσει στο τέλος της

NASA

Mια παρόμοια διαδικασία γεωπλασίας του Άρη απασχολεί τη NASA που

προτείνει το δικό της σχέδιο (1997) με το αντίστοιχο χρονοδιάγραμμα

παρόμοιο με το παραπάνω Το πρόγραμμα της NASA προβλέπει και αυτό έξι

υποθετικές φάσεις οι οποίες εξελίσσονται μέσα στα όρια μιας χρονικής

περιόδου 161 γήινων ετών

Aς την παρακολουθήσουμε

1η φάση

H φάση αυτή εξελίσσεται μεταξύ των ετών 2009 και 2020 Σrsquo αυτή τη

χρονική περίοδο ξεκινούν μαζικά επανδρωμένα διαστημόπλοια προς τον

κόκκινο πλανήτη Ομάδες αστροναυτών προστατευμένοι στα διαστημικά

τους σκάφανδρα αποβιβάζονται στον Άρη εγκαθίσταται εκεί και

δημιουργούν την πρώτη διαστημική βάση Αρχίζει η επιχείρηση γεωπλασίας

του πλανήτη σύμφωνα με το πρόγραμμα Terraforming κόστους 750

δισεκατομμυρίων δολαρίων Αυτό έχει ως πρωταρχικό του σκοπό την

τροποποίηση της αρειανής ατμόσφαιρας ώστε εντός χρονικού διαστήματος

150 ετών να δημιουργηθούν στον Άρη συνθήκες περιβάλλοντος παρόμοιες

με τις γήινες

2η φάση

H φάση αυτή διαρκεί από το 2020 μέχρι το 2080 και κατά τη διάρκειά της

προβλέπεται η θέρμανση του πλανήτη και κατά συνέπεια η οξυγόνωσή του

Ένας από τους τρόπους είναι η λήψη οξυγόνου από τον ανθρακικό

ανυδρίτη που είναι συγκεντρωμένος στους πόλους του πλανήτη



10

3η φάση


προγραμματισμού θα εξελιχθεί κατά τη διάρκεια των ετών 2080-2115 Σrsquo

αυτήν τη χρονική περίοδο συνεχίζονται οι προσπάθειες θέρμανσης και

ποιοτικής αλλαγής της αρειανής ατμόσφαιρας η οποία συνεχίζει να

εμπλουτίζεται σε οξυγόνο Αυτό προέρχεται πλέον όχι μόνον από τον

ανθρακικό ανυδρίτη αλλά και από την εκμετάλλευση των ανθρακικών

πετρωμάτων που υπάρχουν στο αρειανό υπέδαφος

4η φάση

Kατά τη φάση αυτή η οποία εξελίσσεται την περίοδο 2115-2130 συνεχίζεται

η ατμοσφαιρική θέρμανση ενώ παράλληλα για να επιταχυνθεί η οξυγόνωση

και να σταθεροποιηθεί το πλεόνασμα ανθρακικού ανυδρίτη φυτεύονται

δέντρα Επίσης για να αντιμετωπιστεί η ανεπάρκεια του αρειανού εδάφους

σε άζωτο χρησιμοποιούνται ισχυρά λιπάσματα τα οποία παράγονται στον

Άρη από τα νιτρικά άλατα

5η φάση

H περίοδος ανάπτυξης αυτής της φάσης καλύπτει τα έτη 2130-2150 Στην

περίοδο αυτή εξακολουθεί η οξυγόνωση της ατμόσφαιρας του πλανήτη

Επειδή πλέον η περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε οξυγόνο είναι υψηλή

δημιουργούνται οι πρώτες γεωργικές καλλιέργειες και οι πρώτες

βιομηχανίες Σημειώνουμε ότι σταδιακά έχουν ήδη εγκατασταθεί στον Άρη

έποικοι στο στάδιο αυτό ο Άρης μπορεί άνετα να φιλοξενήσει περίπου ένα

εκατομμύριο κατοίκους οι οποίοι θα αναπνέουν ελεύθερα

6η φάση

H τελευταία αυτή φάση του προγράμματος γεωπλασίας του Άρη θα

διαρκέσει σύμφωνα με το πρόγραμμα από το 2150 έως το 2170 Στη φάση

αυτή καθώς οι έποικοι θα μπορούν πλέον να αναπνέουν ελεύθερα

επεκτείνονται οι πόλεις και ιδρύονται νέες Οι τηλεπικοινωνίες θα έχουν

αναπτυχθεί αρκετά και όλες οι κατοικίες θα διαθέτουν τηλεφωνικές

συσκευές για άμεση επικοινωνία με τη μητέρα Γη Τώρα πια είναι δυνατή η



11

εγκατάσταση ζώων που θα τρέχουν ελεύθερα στις εξοχές ενώ πουλιά θα

πετούν στον αρειανό ουρανό

H προσπάθεια γεωπλασίας του κόκκινου πλανήτη θα έχει φτάσει στο τέλος

της ο Άρης δεν θα είναι πλέον ο αφιλόξενος πλανήτης που γνωρίζουμε

σήμερα

H γεωπλασία του Άρη όπως ήδη έχουμε αναφέρει έχει απασχολήσει και

εξακολουθεί να απασχολεί τους επιστήμονες στη Γη σε τέτοιο βαθμό που ο

αναπληρωτής καθηγητής Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο της

Θεσσαλονίκης Λουκάς Bλάχος αναρωτιέται

laquoMήπως ο Άρης σε καιρούς χαλεπούς για τους κατοίκους της Γης αποτελέσει

τη νέα Γη της Επαγγελίαςraquo

Στη δεκαετία του rsquo80 επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων είχαν υποστηρίξει

τη δυνατότητα διασποράς του πλανήτη με ανθεκτικούς γήινους

μικροοργανισμούς τέτοιους που εκτός από την ανθεκτικότητά τους στις

συνθήκες που επικρατούν στον Άρη να παράγουν παράλληλα μεθάνιο

αμμωνία και υδρογονάνθρακες

Οι Ρώσοι ερευνητές Nουσίνωφ Λισένκο και Πατρίκιεφ καθώς και ο Άγγλος

Mόργκαν (1994) υποστηρίζουν ότι ένας ή το πολύ δύο αιώνες είναι αρκετοί

για τη γεωπλασία του Άρη Για τη δημιουργία δηλαδή μιας στοιχειώδους

ατμόσφαιρας και μιας ―τουλάχιστον αρχικά ― υποτυπώδους φυτικής ζωής

Οι ερευνητές αυτοί προτείνουν ευρεία χρήση της μοριακής νανομηχανικής

δηλαδή της επιστήμης εκείνης που θα συνδυάζει τη δράση της με το έργο

των μικροοργανισμών Έτσι προτείνεται η δημιουργία μιας πλαστικής

μεμβράνης που θα παγιδεύει την ατμόσφαιρα και θα προφυλάσσει τα φυτά

από την ακτινοβολία Πάντως η δημιουργία ατμόσφαιρας στον Άρη

παρουσιάζει ορισμένα βασικά προβλήματα Kυρίως εξαιτίας της μικρότερης

επιφανειακής βαρύτητας του Άρη ως προς την αντίστοιχη γήινη και

επιπλέον λόγω της ύπαρξης ορισμένων στοιχείων όπως το άζωτο και το

αργόν που δεν είναι ακόμα γνωστή η ακριβής πυκνότητά τους στο Άρη O

Mόργκαν υποστηρίζει ότι παρrsquo όλο που η μάζα της αρειανής ατμόσφαιρας

πρέπει να είναι περίπου τριπλάσια από την αντίστοιχη γήινη για να έχουμε



12

παραπλήσια αποτελέσματα ―και αυτό εξ αιτίας της μικρότερης

επιφανειακής βαρύτητας― εντούτοις αρκεί το ήμισυ σε μάζα αέρος για να

επιβιώσουν οι φυτικές καλλιέργειες

Aς μην ξεχνάμε ότι πολλοί επιστήμονες μεταξύ των οποίων και ο Ρόμπερτ

Zάμπριν ―μέσω του πολύκροτου βιβλίου του laquoThe case for Marsraquo

υποστηρίζουν με θέρμη την εγκατάσταση βάσεων στον πλανήτη Άρη

Θεωρούν ότι ο Άρης μπορεί να κατοικηθεί ευκολότερα από τη Σελήνη

Δέχονται ότι και τα δύο αυτά ουράνια σώματα διαθέτουν μέταλλα και άλλα

στοιχεία αλλά μόνον ο Άρης διαθέτει άνθρακα και οξυγόνο στοιχεία

απαραίτητα για τη ζωή Επιπλέον θεωρούν ότι ο κόκκινος πλανήτης έχει

υδρογόνο που μπορεί σχετικά εύκολα να απομονωθεί ενώ παράλληλα

υπάρχει άφθονο οξυγόνο στους πόλους στα ανθρακικά πετρώματα και

πιθανώς στους υπόγειους παγετώνες

Πέρα από τα σχέδια που αναφέραμε παραπάνω στον πρακτικό τομέα οι

εκπληκτικές εφευρέσεις διαστημικών επιστημόνων υποβοηθούν προς την

κατεύθυνση της γεωπλασίας Mετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης ήρθε

στο φως μια καταπληκτική εφεύρεση Σοβιετικών επιστημόνων που

προκάλεσε αμέσως το ενδιαφέρον των Αμερικανών συναδέλφων τους αλλά

και αμερικανικών εταιρειών Πρόκειται για το λεγόμενο laquoτεχνητό έδαφοςraquo

μια ουσία εμπλουτισμένη με βιταμίνες και ευγονικά λιπάσματα που εάν

απλωθεί σε εντελώς άγονο έδαφος και πέσουν σπόροι πάνω της τούς

υποβοηθά να αναπτυχθούν σαν να πρόκειται για το πιο εύφορο έδαφος Tο

laquoτεχνητό έδαφοςraquo προοριζόταν για την καλλιέργεια στο αφιλόξενο έδαφος

της Σελήνης ή των κοντινών πλανητών του ηλιακού μας συστήματος

Παράλληλα στη NASA ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι στο διάστημα οι

συνθήκες έλλειψης βαρύτητας διευκολύνουν σημαντικά την καλλιέργεια

ανθρωπίνων κυττάρων αφού δημιουργούν ένα περιβάλλον παρόμοιο με

εκείνο του ανθρώπινου οργανισμού Ως γνωστόν οι γήινες μέθοδοι δεν

είναι ακόμα ικανές να προχωρήσουν στην καλλιέργεια ιστών και ακόμη

περισσότερο ανθρωπίνων οργάνων Σημειώνουμε όμως ότι η ομάδα

βιολογικών ερευνών του Διαστημικού Kέντρου Tζόνσον της NASA στο

Xιούστον κατασκεύασε μια συσκευή για να διευκολύνει τις βιολογικές



13

έρευνες στο διάστημα ο τρόπος όμως με τον οποίον αντιδρούσαν σrsquo αυτήν

τα κύτταρα προσήλκυσε το ενδιαφέρον των κυτταρολόγων H συσκευή που

καλείται laquoBιοαντιδραστήρας με περιστρεφόμενα τοιχώματαraquo στη γήινη

λειτουργία της καταφέρνει να δημιουργεί συνθήκες ανάλογες με τη

διαστημική έλλειψη βαρύτητας και με τη βοήθειά της οι επιστήμονες της

NASA ανέπτυξαν μεγάλα τμήματα ανθρωπίνων ιστών του εγκεφάλου των

εντέρων χόνδρων κά Όπως είναι επόμενο οι μέχρι στιγμής έρευνες δεν

είναι παρά η ελπιδοφόρα αρχή μιας νέας εποχής στη Βιοτεχνολογία Oι

ερευνητές της NASA πάντως εξακολουθούν να οραματίζονται τα

διαστημικά εργαστήρια που θα καλλιεργούν laquoεν τροχιάraquo μικρά τμήματα του

ανθρώπινου οργανισμού

Όπως είναι φανερό όλα τα προηγούμενα με τις laquoδιαστημικές εφευρέσειςraquo

και τη γεωπλασία των πλανητών αποτελούν ένα επιστημονικό σενάριο που

το μέλλον θα δείξει αν θα γίνει ποτέ πραγματικότητα Πάντως ας μην

ξεχνάμε αυτό που έχει πει ο Άρθουρ Kλαρκ (Arthur Clarke) laquoAν οι

άνθρωποι σταματήσουν να ονειρεύονται η ιστορία της φυλής μας θα έχει

φτάσει στο τέλος τηςraquo



14

3 Γεωπλασία του Άρη από τηΣαντορίνη

Ένα πείραμα γεωπλασίας του Άρη βρίσκεται σε εξέλιξη στο ηφαιστειακό

τοπίο της Σαντορίνης

Το πείραμα που βρίσκεται ακόμα στην αρχική του φάση γίνεται από την

Ελληνική Εταιρεία Αεροδιαστημικής Ιατρικής υπό την εποπτεία του

Εργαστηρίου Φυσιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου

Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και με τη συμμετοχή των εργαστηρίων

Οικολογίας και Αμηχανίας του AΠΘ

Ο γεγονός ότι το έδαφος στην περιοχή του ηφαιστείου της Σαντορίνης έχει

παρόμοια σύσταση μrsquo εκείνη του πλανήτη Άρη (σίδηρο μαγγάνιο

σουλφίδια κλπ) έδωσε το έναυσμα στους Έλληνες και ξένους επιστήμονες

να ξεκινήσουν τον Ιούλιο του 1997 την πρώτη φάση του προγράμματος

μελετώντας μονοκύτταρους οργανισμούς όπως σιδηροβακτηρίδια και

πλαγκτόν που βρίσκονται στο υπέδαφος της Σαντορίνης κοντά στην

τοποθεσία Παλαιά Kαμμένη

Σύμφωνα με το πρόγραμμα τα βακτηρίδια θα laquoκαλλιεργηθούνraquo και το 2004

με τη βοήθεια της NASA θα μεταφερθούν στον πλανήτη Άρη με στόχο να

συντελέσουν στη δημιουργία ατμόσφαιρας



15

4 Το πρωτότυπο Mars Planting Pin

Στο ακόλουθο ένθετο θα περιγράψουμε πως μπορεί από το Mars Planting Pin

(MPP) - πιθανώς προσαρμοσμένο στο Phoenix Lander - να φυτευτεί η

καλλιέργεια στο έδαφος του Άρη και να καλυφθεί μετά από το γυαλί του

θερμοκηπίου

Α Πλήρως μηχανοποιημένη η κίνηση των δαγκανών

Εξολοκλήρου φτιαγμένο με LEGO TECHNIC και ηλεκτρικό κινητήρα POWER

FUNCTIONS

Β Τα κόκκινα ακροφύσια στο πλάι είναι για την ελεγχόμενη πρόσκρουση

Γ Ο κινητήρας (μαύρα κομμάτια) που θα προωθεί το σκάφος θα είναι

συμβατικός στερεών καύσιμων και θα αποκόπτεται μετά τη χρήση των

καύσιμων

Δ Πυρηνική μπαταρία (RTG) και δίπλα της τα θερμοστοιχεία

(thermocouples) που μετατρέπουν θερμότητα σε ηλεκτρικό ρεύμα

Ε Οι δαγκάνες θα ανοίξουν το έδαφος και θα αποθέσουν την καλλιέργεια

ΣΤ Τα φωτάκια μπορούν προσφέρουν στιγμιαία θερμότητα και ακτινοβολία

Α

Β

Γ

Δ

Ε

ΣΤ

16

5 Ανίχνευση αζώτου

Στο ακόλουθο ένθετο θα παρουσιάσουμε την πιθανή ανίχνευση Αζώτου σε

μικρό βάθος από την επιφάνεια του Άρη Για την διατήρηση ζωής τέσσερα

είναι τα βασικά στοιχεία που απαιτούνται

Άνθρακας(C)

Υδρογόνο(H)

Οξυγόνο(Ο)

Άζωτο(Ν)

Από αυτά τα τρία (Άνθρακας Υδρογόνο Οξυγόνο) βρίσκονται σε αφθονία

στην ατμόσφαιρα και στο έδαφος του Άρη Το Άζωτο δεν έχει εντοπιστεί

μέχρι τώρα στον πλανήτη Όμως υπάρχουν ενδείξεις ότι στο παρελθόν η

ατμόσφαιρα ήταν πλούσια σε αυτό Δύο είναι οι βασικές θεωρίες για το τι

έγιναν αυτές οι ποσότητες αζώτου Σύμφωνα με την πρώτη διέφυγε στο

διάστημα με umlεκρήξειςuml εξαιτίας του φαινομένου της ατμοσφαιρικής

διαφυγής που συμβαίνει λόγο του ασθενούς μαγνητικού πεδίου του Άρη Αν

και αυτή είναι η κυρίαρχη άποψη η δεύτερη παρουσιάζει μεγαλύτερο

ενδιαφέρον για την δημιουργία φιλικού για τον άνθρωπο περιβάλλον Κατrsquo

αυτήν το άζωτο δεν έφυγε στο διάστημα αλλά εγκλωβίστηκε με μορφή

ενώσεων (κυρίως νιτρικών οξέων) στο υπέδαφος Για να εξακριβώσουμε την

ύπαρξη του θα στείλουμε τα πρώτα σκάφη που θα μας δώσουν πληροφορίες

σχετικά με το βάθος και την ποσότητα του αζώτου αλλά και την μορφή των

ενώσεων που πιθανώς υπάρχουν στον πλανήτη Το σχέδιο του οχήματος θα

είναι σχετικά απλό και θα αποτελείται από πέντε μέρη

1 Σύστημα παροχής ενέργειας

2 Σύστημα προσεδάφισης και μετακίνησης

3 Σύστημα επικοινωνίας

4 Σύστημα συλλογής και ανάλυσης δείγματος εδάφους

5 Το σύστημα εκσκαφής

ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Εξαιτίας των υψηλών ενεργειακών αναγκών το σκάφος θα είναι παίρνει

ενέργεια από μία ατομική μπαταρία πλουτωνίου-238

ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΟΣΕΔΑΦΙΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ

Το όχημα θα διαθέτει τέσσερις τροχούς διαμέτρου 40cm για να μετακινείται

(κίνηση και στους τέσσερις τροχούς από ανεξάρτητα μοτέρ) ενώ

παράλληλα κατά την περίοδο της εκσκαφής έξι πτυσσόμενοι βραχίονες θα το

σταθεροποιούν στο έδαφος Λόγο της ανάγκης για ακριβής προσεδάφιση θα



17

γίνει χρήση του συστήματος EDL που χρησιμοποιήθηκε στο Curiosity

σχεδιασμένο από την Νasa

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Το σύστημα επικοινωνίας θα είναι το SCaN

ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ

Το σκάφος θα είναι εφοδιασμένο με ένα φασματόμετρο που θα αναλύει τα

συστατικά του υπεδάφους Για την μεταφορά της σκόνης στο σκάφος θα

γίνει χρήση σωλήνα που θα κατεβαίνει στον χώρο της εκσκαφής και θα

συλλέγει δείγματα με την βοήθεια μίας αντλίας αέρα

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΚΣΚΑΦΗΣ

Εξαιτίας του μεγάλου σχετικά βάθους εκσκαφής και του περιορισμού στο

μέγεθος και το βάρος του σκάφους έπρεπε να σχεδιαστεί

ένα πρωτότυπο σύστημα εφόσον ένα περιστροφικό τρυπάνι δεν

είναι υλοποιήσιμο

Το βασικό εξάρτημα είναι ένας δίσκος που ενώ περιστρέφεται γύρω από το

κέντρο του ταυτόχρονα γυρίζει και γύρω από τον κάθετο άξονά του μαζί με

το σύστημα που βρίσκεται στο κόκκινο πλαίσιο του σχεδίου Έτσι καθώς

σταδιακά ο δίσκος κατεβαίνει σε πιο μεγάλος βάθος σχηματίζει μια τρύπα

στο έδαφος με διάμετρο ίση με τη διάμετρο του δίσκου Πιο αναλυτικά ο

τροχός θα umlκόβειuml το έδαφος από κάτω του ενώ ταυτόχρονα θα umlξύνειuml

τα πετρώματα στο πλάι Θα κατεβαίνει 2cm για κάθε κύκλο που θα κάνει Η

σκόνη που δημιουργείται απομακρύνεται από τον δειγματολήπτη Για να

κατέβει ο τροχός κάθε τριάδα τροχαλιών θα μετακινείται και θα πλησιάζει

προς το κέντρο του περιστροφικού θαλάμου (τροχαλίες με πράσινο

σύστημα μετακίνησης τροχαλιών με μπλε) έτσι ώστε ο ιμάντας (σχεδιασμένος

με κίτρινο) να χαλαρώνει και ο βραχίονας που στηρίζει τον τροχό να πιέζεται

με υδραυλικό σύστημα προς τα κάτω ενώ ο κινητήρας στα δεξιά θα

περιστρέφει αριστερόστροφα τον βραχίονα Όταν συναντάται μεγάλη

αντίσταση από σκληρό υλικό ο τροχός θα ανεβαίνει αναλόγως για να μειωθεί

ο όγκος που σκάβει Ο περιστρεφόμενος θάλαμος θα είναι ένας κύλινδρος

χωρισμένος στην μέση από μεταλλικό έλασμα Πάνω σε αυτό βρίσκονται

υδραυλικά έμβολα που μετακινούν τις τροχαλίες ενώ πίσω από τον ιμάντα

στα αριστερά βρίσκεται ο κινητήρας που δίνει κίνηση στον ιμάντα Το ίδιο

σύστημα βρίσκεται και στις δύο μεριές του ελάσματος ενώ κάτω δεξιά

βρίσκεται το φασματόμετρο Στον κενό χώρο πάνω δεξιά τοποθετείται το

σύστημα παροχής υδραυλικής πίεσης Από την δεξιά πλευρά του

δειγματολήπτη μια ένας σωλήνας να βγάζει την σκόνη και τα αέρια από την

πάνω πλευρά του οχήματος



18

19

6 Ένθετο με φωτογραφίες

1 Ο Άρης όπως τον φωτογραφίσαμε με το τηλεσκόπιο του σχολείου



20

2 Το θερμοκήπιο με την καλλιέργεια

3 Φωτογραφία της καλλιέργειας από το μικροσκόπιο μας



21

4 Mars Planters

5 Πέτρωμα από τον Άρη



22

6 Ποτάμι στην επιφάνεια του Άρη

7 Το πρόσωπο του Άρη



23

8 Ο κόκκινος Πλανήτης

9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι

11 Η επιφάνεια του Άρη



25

12 Όρη

13 Ο Φόβος

Τις φωτογραφίες 5-13 μας τις έστειλε ο Δρ Μάνος Δανέζης

Links



2

Περιεχόμενα

1 Συνέντευξη με τον Μάνο Δρ Δανέζη σελ3

2 Το όραμα της Γεωπλασίας σελ6

3 Γεωπλασία του Άρη από τη Σαντορίνη σελ14

4 Το πρωτότυπο MPP σελ15

5 Ανίχνευση Αζώτου σελ16

6 Ένθετο με φωτογραφίες σελ19



3






























4

































5






















6



































7


















1η φάση







2η φάση








8




3η φάση








ανθρώπους

4η φάση








5η φάση









9

6η φάση





NASA







1η φάση











2η φάση







10

3η φάση








4η φάση







5η φάση








6η φάση









11





σήμερα





























12



































13




















14





















15








FUNCTIONS




καύσιμων





Α

Β

Γ

Δ

Ε

ΣΤ

16





Άνθρακας(C)

Υδρογόνο(H)

Οξυγόνο(Ο)

Άζωτο(Ν)































17









































18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



3






























4

































5






















6



































7


















1η φάση







2η φάση








8




3η φάση








ανθρώπους

4η φάση








5η φάση









9

6η φάση





NASA







1η φάση











2η φάση







10

3η φάση








4η φάση







5η φάση








6η φάση









11





σήμερα





























12



































13




















14





















15








FUNCTIONS




καύσιμων





Α

Β

Γ

Δ

Ε

ΣΤ

16





Άνθρακας(C)

Υδρογόνο(H)

Οξυγόνο(Ο)

Άζωτο(Ν)































17









































18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



4

































5






















6



































7


















1η φάση







2η φάση








8




3η φάση








ανθρώπους

4η φάση








5η φάση









9

6η φάση





NASA







1η φάση











2η φάση







10

3η φάση








4η φάση







5η φάση








6η φάση









11





σήμερα





























12



































13




















14





















15








FUNCTIONS




καύσιμων





Α

Β

Γ

Δ

Ε

ΣΤ

16





Άνθρακας(C)

Υδρογόνο(H)

Οξυγόνο(Ο)

Άζωτο(Ν)































17









































18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



5






















6



































7


















1η φάση







2η φάση








8




3η φάση








ανθρώπους

4η φάση








5η φάση









9

6η φάση





NASA







1η φάση











2η φάση







10

3η φάση








4η φάση







5η φάση








6η φάση









11





σήμερα





























12



































13




















14





















15








FUNCTIONS




καύσιμων





Α

Β

Γ

Δ

Ε

ΣΤ

16





Άνθρακας(C)

Υδρογόνο(H)

Οξυγόνο(Ο)

Άζωτο(Ν)































17









































18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



6



































7


















1η φάση







2η φάση








8




3η φάση








ανθρώπους

4η φάση








5η φάση









9

6η φάση





NASA







1η φάση











2η φάση







10

3η φάση








4η φάση







5η φάση








6η φάση









11





σήμερα





























12



































13




















14





















15








FUNCTIONS




καύσιμων





Α

Β

Γ

Δ

Ε

ΣΤ

16





Άνθρακας(C)

Υδρογόνο(H)

Οξυγόνο(Ο)

Άζωτο(Ν)































17









































18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



7


















1η φάση







2η φάση








8




3η φάση








ανθρώπους

4η φάση








5η φάση









9

6η φάση





NASA







1η φάση











2η φάση







10

3η φάση








4η φάση







5η φάση








6η φάση









11





σήμερα





























12



































13




















14





















15








FUNCTIONS




καύσιμων





Α

Β

Γ

Δ

Ε

ΣΤ

16





Άνθρακας(C)

Υδρογόνο(H)

Οξυγόνο(Ο)

Άζωτο(Ν)































17









































18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



8




3η φάση








ανθρώπους

4η φάση








5η φάση









9

6η φάση





NASA







1η φάση











2η φάση







10

3η φάση








4η φάση







5η φάση








6η φάση









11





σήμερα





























12



































13




















14





















15








FUNCTIONS




καύσιμων





Α

Β

Γ

Δ

Ε

ΣΤ

16





Άνθρακας(C)

Υδρογόνο(H)

Οξυγόνο(Ο)

Άζωτο(Ν)































17









































18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



9

6η φάση





NASA







1η φάση











2η φάση







10

3η φάση








4η φάση







5η φάση








6η φάση









11





σήμερα





























12



































13




















14





















15








FUNCTIONS




καύσιμων





Α

Β

Γ

Δ

Ε

ΣΤ

16





Άνθρακας(C)

Υδρογόνο(H)

Οξυγόνο(Ο)

Άζωτο(Ν)































17









































18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



10

3η φάση








4η φάση







5η φάση








6η φάση









11





σήμερα





























12



































13




















14





















15








FUNCTIONS




καύσιμων





Α

Β

Γ

Δ

Ε

ΣΤ

16





Άνθρακας(C)

Υδρογόνο(H)

Οξυγόνο(Ο)

Άζωτο(Ν)































17









































18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



11





σήμερα





























12



































13




















14





















15








FUNCTIONS




καύσιμων





Α

Β

Γ

Δ

Ε

ΣΤ

16





Άνθρακας(C)

Υδρογόνο(H)

Οξυγόνο(Ο)

Άζωτο(Ν)































17









































18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



12



































13




















14





















15








FUNCTIONS




καύσιμων





Α

Β

Γ

Δ

Ε

ΣΤ

16





Άνθρακας(C)

Υδρογόνο(H)

Οξυγόνο(Ο)

Άζωτο(Ν)































17









































18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



13




















14





















15








FUNCTIONS




καύσιμων





Α

Β

Γ

Δ

Ε

ΣΤ

16





Άνθρακας(C)

Υδρογόνο(H)

Οξυγόνο(Ο)

Άζωτο(Ν)































17









































18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



14





















15








FUNCTIONS




καύσιμων





Α

Β

Γ

Δ

Ε

ΣΤ

16





Άνθρακας(C)

Υδρογόνο(H)

Οξυγόνο(Ο)

Άζωτο(Ν)































17









































18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



15








FUNCTIONS




καύσιμων





Α

Β

Γ

Δ

Ε

ΣΤ

16





Άνθρακας(C)

Υδρογόνο(H)

Οξυγόνο(Ο)

Άζωτο(Ν)































17









































18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links

16





Άνθρακας(C)

Υδρογόνο(H)

Οξυγόνο(Ο)

Άζωτο(Ν)































17









































18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



17









































18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



18

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links

19





20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



20





21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



21

4 Mars Planters




22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



22





23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



23


9 Κρατήρας



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



24

10 Πάγοι




25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links



25

12 Όρη

13 Ο Φόβος


Links