Postkëscht 1833 L-1018 Lëtzebuerg Tel. 44 00 44 1 info@100komma7.lu www.100komma7.lu

November 2016

PR

OG

RA

MM

De Komponistvum Mount:

Paul Lincke

D’Schrëftstellervum Mount:

Stanislaw LemHugo Gernsback

THEMA VUM MOUNT:

SCIENCE FICTION

© L

emer

g.co

m

INH

ALTS

VERZ

EECH

NES

Editorial: SF ou la science est fiction ..........................................................................................

My favourite Apps: Digital Visittekaart vun engem Invité am Generator ..............................

Our Key Figures: De radio 100,7 an Zifferen ...........................................................................

Thema vum Mount: Science Fiction ..........................................................................................

Interview Philip Crowther .......................................................................................................

Spezial Feierdag: A wat maacht Dir Allerhellgen? .................................................................

Voix d’auteurs: Interview mam Jean Portante ........................................................................Remise vum 100,7 Radio-Präis: mellt Iech un! ......................................................................

Konscht on air: är radio 100,7 Rendez-Vousen iwwert d’ART-WEEK .................................

Genius Loci: Atlantis, Hogwarts, Gotham City ........................................................................

Nei Serie Künstliche Intelligenz und die Zukunft des Homo Sapiens ......................................

D’Schrëftsteller vum Mount November: Stanislaw Lem an Hugo Gernsback ......................

Boulevard BD: Vun der argentinescher Militärdiktatur bis Galaxity a gëlle Planéiten ......

Kommunikatioun a Medien: Raue Umgangsformen im Netz ................................................

Mixtape: Der Traum vum Fliegen ............................................................................................

Nei Serie Barockoco: Barock - eng Seefeblos, eng Schimär, eng verschrompelt Pärel? ....

radio 100,7 live um Sonic Vision .............................................................................................

Grille: wat leeft wéini - de Programm- a Wocheniwwerbléck .............................................

3 x Power: radio 100,7 an SR3 mat der Musikbühne Saar LIVE am Trifolion ......................

Interview mat der Susanne Wachs, Moderatorin beim SR3 ...............................................

Jazz um radio 100,7: Portrait chinois .....................................................................................

Nei Musek am Concert: Zäitgenëssesch Klassik ..................................................................

Philharmonie: Maacht mat a gewannt Billjeeën ...................................................................

Komponist vum Mount November: Paul Lincke ....................................................................

Nei Musekserie Science Fiction Sound: Musek a Star Trek, Dr. Who & Co ..........................

Nei Serie Phantasmen der Science Fiction: Wie sie klingt, was sie hinterfragt ...................

Soundcheck: äre Concerts-Ticket um Samschdeg Owend! ..................................................

Expressiounen: Museken an Dänz, déi alles op d’Kopp gehäit hunn ..................................

Coups de Coeur: Maacht mat a gewannt Kinosbilljeeën .....................................................

World: Label Semer, dem Nazi-Regime en Dar am A ...........................................................

Nei Serie Sex sells: Interview mam Anne Schaaf ..................................................................

Café scientifique: FNR-Awards ................................................................................................

Aus der Mediathéik: Globus ....................................................................................................

Themen, déi d’Gesellschaft beweegen: Recht zu Lëtzebuerg an Europa ..........................

Aktualitéit

Kultur

Wëssen

3

4

4

5

6

7

8-9

11

13

14

15

16-17

17

18

18

19

21

22-23

24

25

26-27

29

29

30

31

32

33

35

36

37

38-39

40

41

42

EDIT

ORI

AL

à l’origine du terme «science-fiction» fut un Améri-cain d’origine luxembourgeoise, Hugo Gernsback.Inventeur et dépositaire de 40 brevets, il publie àpartir de 1908 des magazines spécialisés en élec-tricité et radiodiffusion. En 1926, il lance AmazingStories, une revue de vulgarisation, consacrée à laScientific Fiction.

Une fois le terme intronisé, les éditeurs tels queHetzel et Campbell ont déterminé les textesprécurseurs (involontaires) de la SF. De l’Utopia deThomas More au Frankenstein de Mary Shelley etVoyage au centre de la terre de Jules Verne: les jalonsdu genre sont posés. Longtemps reléguée aux bas-fonds de la littérature, la «trash fiction» n’en a pasmoins révolutionné l’imaginaire. Contrairement à lafantasy, où la magie occupe le champ d’honneur, laSF propose un réel différent de celui qui nous estfamilier, et cette différence s’explique par les pro-grès de la science, soit par des inventions qui ontété mises au point, soit par des cataclysmes qui auraient profondément modifié notre monde.

«Vous pensez que ça va durer pour toujours. Les gens,les voitures, le béton. Mais non. Un jour, tout aura dis-paru. Même le ciel.» 1

La science-fiction interroge l’ici et le maintenant, enfaisant voir l’ailleurs et le futur proche. Tel un miroirdéformant la réalité, elle montre d’une façon iné-dite comment la science inspire la fiction qui inspireà son tour … la science. Et d’imaginer toute la réalitéd’une invention scientifique, aussi impensable soit-elle de prime abord.

Il a fallu attendre 2012 pour que Google fabriquedes lunettes de réalité augmentée, préfigurées 10ans plus tôt dans Minority Report. Dans les années60, de nombreuses technologies présentées dansla série Star Trek n’existaient pas, comme l’IRM, lestablettes tactiles, les systèmes de vidéo-conférences.Il y a moins de 10 ans, on peinait à trouver une cléUSB de 4Go, et aujourd’hui Technicolor imaginestocker des vidéos dans de l’ADN de synthèse. Unetechnologie qui, si on parvenait à l’industrialiser,changerait la face du monde.

La SF extrapole les connaissances scientifiques

Ainsi devance-t-elle parfois une réalité susceptibled’advenir. Parmi ses thématiques de prédilection:l’espace et ses immensités - l’exploration des étoileset du cosmos, la conquête spatiale -, les dimensions

parallèles, les voyages dans le temps - passé ou futur -,un présent différent et profondément dystopique,la fin du monde, le savant fou, la création de robots,androïdes, cyborgs, intelligences artificielles, ou en-core la mutation génétique. Les extraterrestres -aliens - y font chapitre à part, très en vogue dans les années 50-60, où fleurissent les courants pessi-mistes, les horreurs de la bombe atomique ayantprofondément marqué les esprits. Stranger in aStrange Land (1961) devient le mantra du mouve-ment hippie et The Moon is a Harsh Mistress (1966)sert de mode d’emploi à la révolution anarchiste.

La SF finit par gagner ses lettres de noblesse grâceà des auteurs tels que Ray Bradbury, Philip K. Dicket les réalisateurs Stanley Kubrick et Ridley Scott.Fleuron du courant SF sombre demeure SergeBrussolo, le Stephen King français, adepte des micros-sociétés qui basculent dans l’absurde, voirela folie. Mais la SF touche tous les domaines de lacréation: musique, jeux vidéo, architecture, ou encore haute couture 2.

Un monde probable

La science-fiction aborde ainsi les questions d’au-jourd’hui - liées à l’écologie, la sociologie, le rôle desmédias, les nouvelles technologies, mais aussi celles,plus existentialistes et atemporelles, comme la placede l’homme dans l’univers, et l’existence de Dieu. Ennous projetant dans un monde futur, un mondeprobable, différent du nôtre, mais pas tout à fait,c’est notre présent que la SF dissèque au scalpel.

En novembre, sur notre antenne, nous décor-tiquons le secret des dernières découvertes en I.A,faisons vibrer la «musique» des étoiles via l’astéro-sismologie, vagabondons à travers Metropolis etGotham City, remontons dans le temps avec leTARDIS de Doctor Who, et sillonnons les nébuleusesintergalactiques sur les traces de Monsieur Spocket du capitaine Kirk.

Je vous souhaite une bonne écoute sur nos ondes.

Kerstin MedingerResponsable des Relations Publiques

SF ou la science est fictionEditorial

2 3

1 Doctor Who, “The End of the World”, 1e Saison, 2e Épisode,2005.

2 L’on se rappellera les costumes hauts en couleurs de Leelooet Korben dans The Fifth Element, signés Jean-Paul Gaultier.

Musek

54

Generator All Samschdeg vun 18:30-20:00

My favourite Apps

Digital Visittekaart vum Henryde Ron, e jonken Affekot vun33 Joer. Säin Dada si komplexrechtlech Froe mat Schwéier-punkt op der Responsabilitéit,Verwaltungsrecht an awer ochAssurancen. A senger Fräizäitléiert hie russesch.

Viru kuerzem war hien Invitébeim Maxi Pesch am Generator,der Jugendsendung um radio100,7 - all Samschdeg matGäscht am Interview, Sortien,Trends, Gigs, an duerno noze-lauschteren an der Mediathéikop www.100komma7.lu

90 Minutte Pleséier!

Digital Visittekaart vum Me Henry de Ron

LinkedIn Jobs M-Ticket

Spotify

Netflix

Le Point Barreau de Paris

DIG

ITAL

 VIS

ITTE

KAAR

TO

UR

KEY

FIG

URE

S

2652457 Elementer fir genee ze sinn.

radio 100,7

09:40 Ee Mount, een Thema7.11. A wou bleiwen d’Gynoiden an der

Welt vun de Cyborgs?14.11. Science Fiction am Film21.11. Vun der Odyssee bis Solaris28.11. Science Fiction an der moderner Welt

11.10 Schrëftsteller vum MountStanislaw Lem (1921-2006)7.11. ”Not macht erfinderisch” ...

Liewen a Wierk vum Auteur vun ë.a. Solaris14.11. Wouhinner steiert d’Mënschheet?

Hugo Gernsback (1884-1967)21.11. Engagement fir d’Science FictionE Réckbléck op d’Carrière vum gebiertegeLëtzebuerger.28.11. Editeur, Schrëftsteller an InventeurWeider Infoen: Säit 16-17.

11:10 Boulevard BD - Comic-Figuren an hir Auteuren8.11. Valérian et Laureline

15.11. El Eternauta22.11. Méta-Baron29.11. Moebius, Bilal, DruilletPionéier vun der moderner Science Fiction.Weider Infoen: Säit 17.

18.30 Konferenzen1.11. “Von Dr. No bis Goldeneye: Der KalteKrieg im Spiegel der James-Bond Filme.” E Virtrag vum Historiker Yves Steichen. Weider Infoen: Säit 7.

Parallel Welten, an deenen alternativ Ver-sioune vun eis selwer aner Decisiounen treffen; Galaxien an der Zukunft, déi anerGesellschafte mat anere Liewensformenopgebaut hunn; Technologien, déi di normal Physiks-Gesetzer op d’Kopp geheien: dat ass de Stoff, mat deem d’Science Fiction dreemt. Sief et fir Ëmstänn, déi net dierfte sinn ze denon-céieren, oder fir nei experimentell Gesell-schaftsmodeller unzedenken.D’Redaktere vum radio 100,7 dauchen and’Welt vun Androiden, Roboter, Avataren,a reesen iwwer friem Planéiten a fiktivStied. Allons-y, Alonso!

09:40 Genius Loci 2.11. Atlantis9.11. Hogwarts

16.11. Metropolis23.11. Gotham City30.11. Alphaville Weider Infoen: Säit 14.

10:40 Künstliche Intelligenz Ein neues posthumanes Zeitalter.

9.11. Utopie und Mythos 16.11. Der moderne Prometheus23.11. Schaden oder Hilfe? Zwei Seiten der künstlichen Intelligenz30.11. Vom Anthropozän zum trans-humanen Zeitalter. Weider Infoen: Säit 15.

11:10 De Komponist vum MountPaul Lincke 16.11. Frau LunaWeider Infoen: Säit 30.

10:40 Kommunikatioun a Medien 10.11. Cyber-Sex. Die virtuelle Medienwelt wird intim.Weider Infoen: Säit 18.

13:30 an 19:30 Science Fiction Sound 3.11. Ee Paradox

Onbekannt Welten - Bekannte Musek10.11. 2001: A Space OdysseyE gewotent Experiment.17.11. Star Trek24.11. Dr. WhoWeider Infoen: Säit 31.

11.10 Phantasmen der Science Fiction4.11. Musik ohne Schwerkraft ...

11.11. A hitchhiker’s guide to philosophy18.11. Automaten, Avatare und liquide Körper25.11. Musik aus UtopiaWeider Infoen: Säit 32.

10:04 a 15:00 Mixtape20.11. Der Traum vom FliegenWeider Infoen: Säit 18.14:00 Klassikthema20.11. Klassesch Musek an der Science Fiction(Rediff. dënschdes 00:00)

Science Fiction

THEM

A VU

M M

OU

NT

MéINDES

DËNSCHDES

MËTTWOCHS

DONNESCHDES

FREIDES

SONNDES

City Mapper

Yahoo Finance

Tricount

Find my Friends

2,6 Millioune Mails sinn op en neie Mailserver migréiert.

76

08:04 Requiem vum Carl RüttiAm Mee huet dee Schwäizer Komponist Carl Rüttisäi jéngst Wierk Mysterium Montis fir Chouer anAlphorn-Sextett uropgefouert. De Pianist an Organist, deen haaptsächlech Sakralmusek schreift,huet vrun allem an England grousse Succès. Datgëllt besonnesch fir säi Requiem vun 2007, eng Commande vum Londoner Bach Choir.

09:04 Konferenzen: “Un golden age pour les communistes luxembourgeois?”Wéi bei de Wahle vun 1945 déi éischte Kéier an hirer Geschicht déi Kommunistesch Partei (KPL) an enger Regierung mat regéiere konnt, gouf et Euphorie, Begeeschterung an Hoffnungen an derPartei. E Virtrag vun der Historikerin Stéphanie Kovacs am Kader vun der Ausstellung am MNHA Le Parti Communiste Luxembourgeois au Gouvernement d’Union Nationale (1945-1947). Enregistréiert a verschafft vum Carlo Link.

10:04 a 14:00 Klassik um FeierdagVu Klassik iwwert den Jazz a Pop bis zu argentinesche Rhythmen. E Potpourri zesummegestallt an arrangéiert vum Luc Nilles.

11:04 an 18:30 Konferenzen: “Von Dr. No bis Goldeneye”Deen éischte Film aus der Bond-Serie, Dr. No, assum Héichpunkt vun der Kuba-Kris am Oktober 1962erauskomm. Bis zum endgültegen Zesummebrochvun der Sowjetunioun 1991 goufen eng weider 15 Bond-Filmer produzéiert. Dëse geopolitesche Kontext a seng Themen - Spionage, Sabotage,atomar Oprüstung, d’Eruewerung vum Weltall -haten an de Bond-Filmer regelméisseg hire Kader. E Virtrag vum Historiker Yves Steichen am Kadervun der Ausstellung am MNHA La guerre froide auLuxembourg – 1947-1991. Enregistréiert a verschafft vum Carlo Link.

Auslandskorrespondenz All Dag

éischter e Choix géint e Kandidat, wéi fir e Kandidat

En Interview mam Philip Crowther, Auslandskorrespondent vum radio 100,7.

Zënter wéini bass du USA-Korrespondent a wéi ass et dozou komm?

P.C.: Ech sinn am Juni 2011 zu Washingtonukomm, fir d’Couverture vun de Wahlen am November 2012 a fir dem Barack Obama sengZäit am Wäissen Haus ze portraitéieren. Datwaren aner Zäiten: eng Wahlkampagne ounigréisser Skandaler tëscht Obama a Romney. Virdru war ech Reporter zu Paräis fir France 24a si fir si queesch duerch d’Welt gereest. Alsklenge Cadeau fir äddi ze soen, hu si mech aLibyen geschéckt, fir d’Revolutioun matzëerliewen.

Wéi gesäit den Alldag vun engem Korrespondentaus, deen op verschiddene Plazen a fir verschiddeMedie schafft?

P.C.: Ech probéieren esou vill Zäit wéi méiglecham Wäissen Haus a mat menge Kontakter zeverbréngen, fir déi amerikanesch Politik ze verstoen. Ech muss ëmmer wëssen, wéini egrousst Evenement op mech duerkënnt. Meed’Valise ass prett, fir vun engem Moment opdeen aneren dohin ze reesen, wou et brennt. Et gëtt ni langweileg. Mee wann den Telefonschellt, sief et France 24, RFI, oder de radio100,7, muss ech dru goen an alles fale loossen.Kee Medium ass méi wichteg, wéi dat anert.

Wat sinn déi gréissten Erausfuerderungen?

P.C.: Ech muss ëmmer disponibel sinn, den Telefon ass ëmmer un, an d’Aktualitéit zu Washington hält ni op. Ee Beispill: de gréissteMoies-Programm ass am Fall vu France 24 um 6 Auer a beim 100,7 um 7. Dat ass Mëtter-nuecht an 1 Auer moies hei an Amerika. Ech schlofen net besonnesch vill. Amerika ze

verstoen ass schwéier an ech wäert net deen éischte sinn deen zougëtt, datt et vläicht esouguer onméiglech ass. D’Land ass vast, d’Ënnerscheeder an der Geographie an an derBevëlkerung si risegrouss. Eng nei Problematikass dobäikomm während dëser Wahl-kampagne: d’Medie sinn net ëmmer beléift. Besonnesch bei den Evenementer vum Donald Trump si mir dacks als Membere vunenger liberaler Elite duergestallt ginn. An deem Kontext ass ee mat aggressive Republikanerkonfrontéiert, mee et ass glécklecherweismeeschtens just bei verbalen Ugrëff bliwwen.

Du hues schonn de leschte Wahlkampf op derPlaz materlieft. Wat war dës Kéier anescht?

P.C.: Et ass méi elle ginn, d’Land gouf nach méi wéi viru 4 Joer an zwee gespléckt. And’Kandidatur vum Donald Trump huet vill nei an al Wonnen an Amerika opgemaach: Rassismus, Misogynie, an den enormen Ënnerscheed tëscht Aarm a Räich. Den DonaldTrump war e Kandidat wéi keen aneren. AlRegelen, och vum Journalismus, huet hien iwwert de Koup gehäit. Ni huet e Kandidat esoukloer op den Tëleeschaînë vum ganze Landdominéiert. Déi grouss Erausfuerderung ass et,seng Wieler ze verstoen. Si ware méi rosen, wéidem Mitt Romney seng Wieler viru 4 Joer.

Wéi ginn d’Amerikaner mat Politik ëm dëst Joer?

P.C.: Si hunn d’Flemm. Trump a Clinton sinn immens onbeléift, a seelen huet eng Wahl-kampagne d’Amerikaner esou ofgeschreckt.Den Enthusiasmus vun 2008 an zu engem méiklengen Deel vun 2012, ass fort. Et war éischtere Choix géint e Kandidat, wéi fir e Kandidat.

AKTU

ALIT

ÉIT

Spezial FeierdagDënschdeg, den 1. November

A wat maacht Dir Allerhellgen?

AKTU

ALIT

ÉIT

12:30 Mëttes-Concert 13:30 an 19:30 MusikaleschGeschirkëschtBlosinstrumenter - Mondharmonika, Harmonium an AkkordeonAm Fokus stinn Aerophonen, vunUergelpäife bis chinesesche Sheng.

15:00 Spektrum De Museksmix vum 100,7 am Nomëtteg.Mat Découverten an aktuelle Concerts-informatiounen.

16:04 -18:30 ËnnerweeEng agreabel Ambiance mat Musek, Noriichten, Trafic-Informatiounen, Kulturdossieren an Event Box.

20:00 WorldDat zweet Liewe vum Label SemerDem Hirsch Lewin säi Lokal war eng ZortArche Noah fir jiddesch Musek an dofirdem Nazi-Regime en Dar am A. De Fred Medernach verréit, wéi de Labeld’Reichs-Kristallnacht iwwerlieft huet.Weider Infoen: Säit 37.

21:00 Black & White BluesJames Brown... Messing with the BluesAusser sengem bekannte Soul hat den James Brown niewebäi nach engSchwächt fir de Blues, vun där déimeeschte Fans näischt wossten. De Jim Devans stellt déi blueseg Säit vun der Soul-Legend vir.

22:15 Spezial klassesch MusekWierker vu Bach, Bruckner, Britten, Ravelan Haydn.23:00 Symphonic Winds

9

KULT

UR

«Dès que la voix s’y met, c’est comme si le livredevenait plus complet»

Voix d’auteurs Sonndeg, de 27.11. um 19:30

En Interview mam Jean Portante, fräie Mataarbechter beim radio 100,7.

8

Voix d’auteurs se consacre à l’actualité littéraire en France. Dans la panoplie des nouveautés, comment faites-vous pour dénicher la perle rare?

J.P.: Disons que j’ai des contacts étroits avec lesmaisons d’édition qui m’envoient leurs sorties, le reste n’a pas de secret. Je me mets à lire, etquand un livre me plaît beaucoup, mais vraiment beaucoup, je prends contact avec l’auteur que souvent je connais déjà.

Novembre est le mois des prix littéraires: Goncourt,Renaudot, Femina ... vous faites-vous l’écho desnominations et des lauréats?

J.P.: Bien entendu j’égrène les premières et deuxièmes sélections de ces prix, avant la sélection finale et le couronnement. Mais cen’est qu’un élément de mon choix. Depuis queVoix d’Auteurs existe, les récipiendaires des prix yont une large place. Mais je les ai présentés soitavant soit après le couronnement. En novembreil y a trop de turbulence autour des prix. Jepréfère en parler à un autre moment. Je ne lesoublierai pas. Pour le mois de novembre de

cette année j’ai pensé à un «vieux» Goncourtet Médicis qui n’était encore jamais venu àVoix d’Auteurs, Andreï Makine, le plus russedes romanciers français, qui vient de publierun roman que j’ai beaucoup aimé: L’archipeld’une autre vie. Cela tombe bien, puisqu’endécembre, Makine poussera les portes del’Académie française...

Vous êtes vous-même «forgeron de langue» etlauréat du prix Servais 2016. Les prix littérairessont-ils le seul moyen de promouvoir la création littéraire contemporaine?

J.P.: Les prix littéraires remuent les médias, le temps d’une ou deux journées. Et c’estune bonne chose. Le livre sort des pages spécialisées pour se retrouver en une desjournaux. Mais ensuite, la ferveur s’éteint.Les médias sont ainsi faits. Ils braquent unprojecteur sur une nouvelle, puis ilsl’éteignent et passent à autre chose. Si doncles prix étaient le seul moyen de promotion,il n’y en aurait que très peu. Heureusement il y en a d’autres. Les rencontres avec les

KULT

UR

Voix d’auteurs

C’est la traque d’un fugitif du Goulag parcinq hommes que relate Makine, qui, le 16décembre prochain, sera accueilli sous laCoupole de l’Académie française, dans celivre qui fonctionne comme un «eastern»,version orientale du «western». Mais quandils se rendent compte que le fugitif estune femme, remonte à la surface le moiprofond de chacun des poursuivants.Pourtant, c’est par la femme qu’une autrevie peut commencer.

lecteurs, les librairies, les bibliothèques, internet, les émissions de radio comme Voix d’Auteurs, les pages «Livres» dans certains journaux, même chez nous où, au Tageblatt j’avais fondé un supplémentLivres/Bücher en 1995 qui est toujours là,après plus de vingt ans.

Quelle importance accordez-vous à la voix?Voix d’auteur sur antenne, voix narrative …

J.P.: Entendre un écrivain lire ses textes, en parler, les prolonge. Quand nous lisons leslivres, nous le faisons sans la voix. Nousvoyons un fourmillement d’alphabet quiforme des mots, des mots qui forment desphrases, des paragraphes, etc., mais il n’y apas de son. Dès que la voix s’y met, c’estcomme si le livre devenait plus complet.Et la radio, c’est de la voix! Voilà pourquoi j’ai décidé d’ouvrir mon émission avec unecourte lecture de l’auteur, oh rien qu’une oudeux minutes, comme pour faire entendreune musique. Puis, il y a l’autre voix, cellequi parle du livre et permet au lecteur qui, à la lecture a mêlé son intimité avec celle del’auteur, de s’approcher d’une interprétationpossible du roman qu’il a lu ou va lire.

Qu’est-ce que le métier de journaliste apporte àvotre écriture? Et vice-versa.

J.P.: Ce que les deux ont en commun, c’est l’écriture. J’attaque les deux choses, mes articleset mes livres, de ce point de vue-là. Et n’écrisdonc pas différemment. Mes articles de journalsont par là presque plus proches de la fictionque de la réalité. Je tente de «littérariser» enquelque sorte le quotidien. Même si les faitsdont je pars sont réels. Dans mes romans je faisla même chose, à ceci près que j’ajoute des personnages fictifs, créés de toutes pièces et vivant des histoires fictives, créées elles aussi detoute pièce. Mais c’est de l’écriture. Et pour moi,mes articles font partie de mon travail littéraire,au même titre que la poésie, le roman, l’essai, le théâtre, le journal intime, etc. Je compted’ailleurs réunir dans un livre ce que j’ai écritdans Le Jeudi. Il y a peut-être une différencedans l’aboutissement. L’article de journal a uneéchéance. Dans un roman ou un poème, il n’yen a pas. L’écriture de l’article ne peut, de cefait, pas être aussi aboutie que mes autres écritures où je travaille pendant des mois, voiredes années, jusqu’à ce que le texte ait pris laforme que je lui souhaite.

11

KULT

UR

100,7 Radiopräis 2016

SAVE THE DATE18.11.um 19:30

Am Kader vun de Walfer Bicherdeegam Chapiteau principal zu Walfer

Remise vum 100,7 Radio-Präis Fir dat bescht Hörspill 2016

Musikalesch Begleedung vum Inuk Trio & Friends:

Marc DemuthGeorge Letellier

Jeff HerrLuisa Vieira

Paulo SimoesAnnemie Osborne

Barbara Witzel

Reservéiert är Plaz virum 11.11. op 44 00 44 800 oder events@100komma7.lu

13

KULT

UR

Konscht on air

Är Rendez-Vousen iwwert d’ART-WEEK

ART-WEEK Konferenzen-Zyklus an der Victor Hugo-Hal

8.11. um 18:00: La frontière comme trait d’union entre institutions artistiques de la Grande Région

10.11. um 17:30: Art Cluster Luxembourg: bilan et perspectives

11.11. um 17:30: L’importance des donations, legs et prêts permanents pour les collections nationales

12.11. um 17:30: Le projet d’une galerie nationale: quelleplace pour l’art luxembourgeois?

Table-ronde avec le critique d’art Lucien Kayser, l’artiste Chantal Maquet et autres.

Modérateur: Christian Mosar (radio 100,7).

Diffusion sur antenne: 13.11. à 10:04 (Rediff. 15:00)

5.11.

7.-12.11.

8.-12.11.

Live aus der Villa Vauban um 12:00 Riicht eraus

Thema: Wat kënnen a sollen eis Muséeën an Zukunft weisen?

Sidd bei der Diskussioun dobäi a mellt Iech un opevents@100komma7.lu #RiichtEraus

Spezial Couverture ART-WEEK um 08:35 an 11:30

Méindeg 7. ProgrammDënschdeg 8. ParticipantenMëttwoch 9. PreviewDonneschdeg 10. Konschtmarché zu LëtzebuergFreideg 11. Corporate CollectionsSamschdeg 12. Impakt vu Budgetskierzungen

Mediepartner radio 100,7

15

KULT

UR

Atlantis, Hogwarts, Gotham City

Genius Loci Mëttwochs um 09:40

30.11. AlphavilleParäis an de 60er als Kulisse fir e schwaarz-

wäisse Science Fiction Film, deen och Film Noirass. E Meeschterwierk vum Jean-Luc Godard.

Vun der griichescher Mythologiebis d’Topoi aus Literatur a Film:d’Martine Reuter kartographéiertdéi kuriéiste Stied aus Legendena Fantasie.

2.11. AtlantisE Räich, dat am Platon senge Schrëfte

virkënnt. Gouf et Atlantis wierklech a wajo, wou louch dës legendär Insel? Eis

Expeditioun féiert ronderëm d’Welt opder Sich no dëser idyllescher Plaz.

9.11. HogwartsTëscht Fantasy a Bildungsroman: verstoppt ande schottesche Bierger läit e risegt an aaltSchlass, an deem jonk Zauberer an Hexen and’Schoul ginn. Mee de Muggles ass déimagesch Welt net zougänglech.

16.11. MetropolisGigantesch, futuristesch mat engem Touch

Art Deco, dat waren d’Haaptingrediente vum Fritz Lang senger Filmkuliss fir säin

expressionistescht Meeschterwierk Metropolis aus dem Joer 1927.

23.11. Gotham CityDe Batman kämpft a senger Heemechtsstadgéint Verbriecher, déi Gotham City hirendäischtere Stempel opgedréckt hunn.

14

Nei Serie Künstliche Intelligenz und die Zukunft des Homo Sapiens

Mëttwochs um 10:40

Unterwerfung oder Kooperation?

Der US-Star-Ökonom Jeremy Rifkin arbeitet an einer Zukunftsstudie für das GroßherzogtumLuxemburg. Eine seiner Thesen lautet: die Menschen werden in der Zukunft nur noch Tätig-keiten nachgehen, die sie interessieren und herausfordern. Den Rest werden Maschinenerledigen, die mit Künstlicher Intelligenz arbeiten.

Vor 60 Jahren wurde auf einer legendären Konferenz in New Hampshire (USA) erstmals derBegriff “Künstliche Intelligenz“ geprägt und propagiert. Jetzt in dem Zeitalter der “Vierten in-dustriellen Revolution“ spricht vieles für eine von uns technisch generierte Künstliche Intelli-genz. Für den Homo Sapiens stellt sich die Frage, wie seine weitere Existenz in einer intelligentenTechnosphäre aussieht. Wie interagiert man mit Maschinen, die schneller und intelligentersind als wir? Werden wir unsere Arbeit verlieren, ohne neue Arbeit zu finden? Wie gehen wirmit Algorithmen und Robotern um, die als bessere Kopien unserer Sinne gebaut sind? Wiepassen wir uns dieser Welt an? Wie sehen die noch unübersehbaren Chancen aus? Wie dieRisiken? Wie könnte sich Widerstand gegen die Künstliche Intelligenz etablieren?

Bernt von zur Mühlen beschreibt die Geschichte der Künstlichen Intelligenz und skizziert einneues posthumanes Zeitalter.

9.11. Utopie und MythosPrometheus, Golem, Frankenstein und Roboter. Seit der Antike fasziniert den Menschen der Mythos von Unsterblichkeitund zweiter Schöpfung. Die Aufklärer Francis Bacon und René Descartessprechen vom Menschen als einer rekonstruierbaren Maschine. Die technisch machbare Künstliche Intelligenzvon heute hat seine Wurzeln in Utopieund Mythos. Wie Prometheus und Pygmalion träumte der Mensch davon,selbst als Schöpfer zu agieren.

16.11. Der moderne PrometheusDie ”Vierte industrielle Revolution” machtalle Produktionsschritte transparent. DieBeobachtung und Eingriffe in den Produk-tionsprozess erfolgen sprachgesteuertund über einen Brain Computer Interface.Die Mensch-Maschine-Kommunikation istStandard und implantierte Chips machenden Menschen tendenziell zum Bestand-teil des Outernet. Software wird noch vom Menschen entwickelt, aber auch von autonomer Software konfiguriert und generiert. Neue Rechnertechnologien und weiterentwickelte Robotik führt dazu, dass Roboter begrenzt eigene Entscheidungen treffen.

23.11. Schaden oder Hilfe? Zwei Seitender Künstlichen IntelligenzBill Gates, Stephen Hawking und Elon Musk.Sie warnen vor den Folgen der KünstlichenIntelligenz. Und die Liste der Skeptiker undWarner ist lang. Besser Schach-Spielen,schneller medizinische Diagnosen stellenund Kompositionen im Stil der Beatles an-fertigen ist eine Seite. Aber die Risiko-Jobs,die in 20 Jahren von intelligenten Maschinenübernommen werden, degradieren knapp50 Prozent aller Tätigkeiten. Die lernendenMaschinen und die immer intelligenterwerdende Software erhöhen ständig die automatisierbaren Arbeitsgänge.

30.11. Vom Anthropozän zum transhumanen ZeitalterComputer- und Gentechnologie sehen dasEnde des biologischen Menschen. Werdenunsere Nachfolger “Homo cyber sapiens“sein und brauchen wir eine fundamentalneue Moral und Ethik? Oder ist das neueMenschenbild, wonach die berechenbareKünstliche Intelligenz unserem christlich-jüdischen Weltbild überlegen ist, gefährlichund inhuman? Und wie gehen wir mit derArbeit um, die Jahrtausende unsere Identitätgeprägt hat? Wird es dazu kommen, dass inZukunft Kopien von uns angefertigt werden?

KULT

UR

16 17

Stanislaw Lem (1921-2006)

Schrëftsteller vum MountKU

LTU

R

KULT

UR

8.11. Valérian et LaurelineScience Fiction made in France: déi bekanntfranséisch SF-Serie gëtt grad mat vill Tamtaman enger siwen-deeleger Integrale reeditéiert.Wat ass de Grond vun där Neioplo an hunndéi zwee Raum-Zäit-Agente vu Galaxity hirZäitrees aus dem Joer 1970 gutt iwwerstanen?

15.11. El EternautaEng Zäitrees, fir der Hell z’entkommen: El Eternauta ass eng däischter Science Fiction-Saga aus der Epoch vun der argentinescherMilitärdiktatur. Hire regime-kritesche Charak-ter ass däitlech - sou däitlech, datt ee vun denAuteuren d’Parutioun net iwwerlieft huet.

Vun der argentinescher Militärdiktatur bis Galaxity a gëlle Planéiten

De Marc Angel befaasst sechmat méi a manner bekannte

Meeschterwierker vun der BD.

22.11. Méta-BaronAss dës international Produktioun, déi am Kino sécher zu de Blockbustere géif gezielt ginn, och eppes fir Leit, déi net sou vill mat intergalakteschemGedäisch um Hutt hunn?

29.11. Moebius, Bilal, DruilletDräi “monstres sacrés” an d’Stare vum Kult-Magazin Métal Hurlant. Si husech an ënnerschiddlech Richtungen entwéckelt, wat déi kënschtlereschApproche, d’Zeechestiler oder d’Thematiken ugeet.

Méindes um 11:10

7.11. “Not macht erfinderisch”Dësen alen Diktum gëllt och fir de polnescheSci-Fi-Schrëftsteller Stanislaw Lem. Eréischtwéi seng Eltere vun den Nazien am Ghettoagespaart goufen, huet hien entdeckt, datt hie jiddesch Originnen hätt, eng Kulturmat där hie virdrun ni Kontakt hat. No de Krichsjoren als Mecanicien huet hie pro-béiert seng éischt Bicher ze publizéieren anhuet sech un der kommunistescher Zensurgestouss. De Wee eraus: Science-Fictionschreiwen! Éischtens waren d’Zensore man-ner streng mat dësem Genre, an zweetensass dëse perfekt fir indirekt Allusiounen.

Den Auteur vu Solaris, grousse Sci-Fi Roman, dee vum Tarkovsky zuengem net manner grousse Filmveraarbecht gouf, war och ausge-bilte Physiker. De Science Fiction-Genre huet dem Lem et erlaabt,iwwert de Present ze schwätzenouni ze vill vun der Zensur mond-dout gemaach ze ginn.

De Marc Clement beschäftegt sechmam Wierk a mam Personnage.

14.11. Wouhinner steiert d’Mënschheet?Dës Fro war nach ëmmer dat iwwer-raschend déift Uleies hannert dem Science Fiction-Genre, deen nëmme vusengen Net-Lieser als marginal oder exzentresch Phantasterei ugesi gëtt. De Stanislaw Lem huet dës Fro net nëmmen a senge Fiktiounen ëmmer erëm opgeworfan a ville Faarwen ausgemoolt, hie war asengem spéidere Liewen och Auteur vunEssaien a philosopheschen Texter.

Hugo Gernsback (1884-1967)

Dem Hugo Gernsback seng Iddi vun enger per-fekter Science Fiction Geschicht war: 75% litera-ture interwoven with 25% science. Dat ass him matRalph 124C 41+ gelongen an dës Story gëtt hautnach als essentiellen Text fir all Etuden iwwertde Genre vun der Science Fiction consideréiert.Als Auteur vun nëmmen dräi Geschichten huethie virun allem dem Genre vun der Scientifiction,wéi hie se genannt huet, säi Stempel opgedrécktan dat, an deem hie Wierker vun aneren nachnet bekannte Schrëftsteller publizéiert an esouganz entscheedend zur Popularitéit vum Genrebäigedroen huet.

D’Martine Reuter proposéiert e Réckbléck op d’Carrière an d’Liewenswierk vum gebiertegeLëtzebuerger.

21.11. Engagement fir d’Science FictionDen Hugo Gernsback, 1884 zu Bouneweg gebuer,huet d’Wuert Science Fictioun erfonnt. No derAuswanderung an d’USA 1904 grënnt hien ënnertanerem d’Zeitung Amazing Stories, den éischte Magazin, dee sech exklusiv mat dësem literarescheGenre ausenanersetzt.

28.11. Editeur, Schrëftsteller an InventeurDen Hugo Gernsback huet sech en Nummgemaach als Editeur vu Science Fiction-Geschichten an zu Recht dréit haut eng vun dewichtegsten Auszeechnunge fir en Auteur aus demScience Fiction oder Fantasy Beräich säin Numm.Wou huet de gebiertege Lëtzebuerger an naturaliséierten Amerikaner soss nach sengSpuren hannerlooss?

Boulevard BDDënschdes um 11:10

© A

leks

ande

r Jal

osin

ski

Schrëftsteller vum MountMéindes um 11:10

18 19

BarockocoDonneschdes um 11:10

Wat heescht dat, barock? Am Barock wosste se mol net, datt s’am Barock géife liewen. D’Wuertgëtt réischt am 19. Jh. “erfonnt”. Et geet an dëser Serie méi drëm, dës facettëräich Epoch neize positionéieren, wéi an hir just Geckegkeet an Exuberanz ze gesinn, ob an Architektur oderMusek, Konscht oder Wëssen, Glaf oder Kierper. “Barock”, trotz all Bizarrem, steet och fir Uerd-nung, ob an der Gesellschaft oder dem Schlassgaart. De Glaf spléckt sech, mä de Barock bleiftkathoulesch bis an d’Muerch.

Wéi awer gesäit een de Barock haut? Wéi analyséiere mer seng Zäit, déi d’Auer erfënnt a géintKrich a Pescht näischt maache kann … oder näischt mécht? Ass barock, wat barock schéngt?äntwerte gëtt de Roger Seimetz.

Barock - eng Seefeblos, eng Schimär, eng verschrompelt Pärel?

3.11. Barock, nëmme schéine Schäin?Et ass eng Zäit vu Krich, Reliounszwist aMisär. An der Konscht huele Parzeläin-allegorien an Trompe-l’œil zou. D’Gesellschaft verwandelt sech: Gidder aus Ost- a Westindien stranden an Europaan aner Kulture maachen de Leit, hei, nei Horizonter op. Och fiktiver, a Literatur,Musek an Theater.

10.11. Kierperidealer, KierperkuriositéitenDéi Al sabbele vrum Susanna, d’Marri-maddelän weist wäiss Brëscht a Männermat Elefanterüssel beafe Frae mat Léiwe-schwanz. Et ass eng Säit vu barockem Ideal a Kuriéisem, wat sech grad sou ander Musek spigelt: Kastraten hunn Héich-konjunktur. D’Moud diktéiert den Designum Haff an de Resto du cœur gëtt zumResto des mœurs fir d’upper class.

17.11. Wëssen entdeckt nei WeltenWëssen a Wëssenschaft ginn nei Weeër,hinnen di sech nei Welten op, wann ePäiperlek präparéiert an enger glieseKëscht opgepickt ass an een an engerKuriositéitskummer Muschelen aSchleeken duerch e Brëll mat grénggetéinte Glieser ka kucken, oder Oderena Muskele ka frieden an dem Christusanatomicus an d’Geträips luusse kann.

24.11. Geliefte Glaf an ZäitDe Glaf, ob protestantesch oderkathoulesch, versicht Weltvisioun aMuecht ze vermëttelen, an Text, Bild aPartitur, wat de Gesellschaftscouchenall an de Krom, souwéi an d’Zäit passt.

D’barock Welt brauch barock Helleger,sakralen Theater ass bluddeg a publikumsbeléift a weist de Wee an eng geuerdnet Welt.

KULT

UR

KULT

UR

Donneschdes um 10:40Kommunikatioun a Medien

Raue Umgangsformen im Netz

Bernt von zur Mühlen berichtet aus der Medienszene.

10.11. Cyber-SexDie virtuelle Medienwelt wird intim. Sexmit Robotern sei in 50 Jahren normal,prophezeien Wissenschaftler. Pornosanschauen ist allerdings noch keinCyber-Sex. Aber Datenbrillen, die auchmit Hilfe von Sensoren sämtliche körperlichen Reize vermitteln, die imrealen Sex üblich sind, haben längst das Labor verlassen. Das Internet wird zum realen Raum und bereits der französische Philosoph Michel Foucaultschwärmte 1967 davon, dass “maneinen anderen Raum schafft, der sowohlgeordnet ist wie der unsrige ungeordnet, missraten und wirr.“ Dervirtuelle Sex steht zur Diskussion.

24.11. Shitstorm im NetzDie digitalen Empörungswellen werdenuns auch in Zukunft begleiten. Was da imNetz als Kritik, ärger oder auch Hass ausgebreitet wird, kann jeden treffen. Der Shitstorm zielt auf Unternehmen, politische Parteien, Privatpersonen und oftauch Kinder. Als das Internet jung war,beanspruchten Kritiker den Shitstorm alsInstrument der demokratischen Diskus-sionskultur. Doch Hass, Morddrohungenund Rassismus haben den Shitstormdiskreditiert. Professionelle Kommunika-tionsagenturen bieten inszenierte Shit-storms an und die Rechtsordnung siehthilflos zu, wie die Online-Selbstjustiz dieKultur der Kommunikation zerstört.

Sonndes um 10:04 (Rediff. 15:00)Mixtape

“Wer nicht vom Fliegen träumt, dem wachsenkeine Flügel“ Robert Lerch

Angelika Thomé erzählt über waghalsigeWegbereiter, legendäre Bruchpiloten undphantastische Flugapparate: fliegende Teppiche, Besen und Gänseantrieb.

20.11. Der Traum vom FliegenLuftschiffe und Gleitflügel, das wargestern. Heute umrunden tollkühne Männer die Erde mit Solarflugzeugen undfliegen in Wingsuits durch die Lüfte. Mitdem ersten erfolgreichen Gleitflug vor 125Jahren erfüllte sich ein Menschheitstraum.In ihren fliegenden Kisten eroberten Pioniere den Himmel, überwanden immerschneller immer weitere Strecken. Aus Fiktion wurde Wirklichkeit, dank Erfindergeist und Mut.

pixe

lche

cker

via

Fot

er.c

om -

CC B

Y

21

MU

SEK

© ja

nnic

a-ho

ney

© N

oah

Fohl

Thomas Roschek (Rockhal), Philippe Hansen an Tessy Steffen Koenig (radio 100,7) brainstorme fir

d’live Emissioune beim Sonic Vision.

© ja

nnic

a-ho

ney

Backstage an Generator live

De radio 100,7 live um Sonic Visions!

Mat den Emissioune Backstage, de Freideg, 11.11. vun 20:00-21:00 an Generator, de Samschdeg, 12.11. vun 18:30-20.00

Scho fir d’9. Kéier ass vum 10.-12. November an der Rockhal op Esch/Belval deSonic Visions: mat iwwer 300 Professioneller aus der internationaler an nationalerMuseksbranche, mat Concerten a Konferenzen, mat Theme wéi Groussregioun, digital Medien, popular music education an anere méi.

Headliner am Concertsberäich sinn d’Lumineers, Jake Bugg, Nao, BRNS, Petit Biscuit, Eivor, vu Lëtzebuerger Säit aus When ‘Airy Met Fairy, Rome, Cleveland,Napoleon Gold, Dream Catcher, Tuys, Edsun ...

De radio 100,7 ass mat zwou Live-Emissiounen um Sonic Visions present fir eBléck hannert d’Kulissen ze geheien: op der Plaz sinn de Philippe Hansen mamBackstage, freides um 20:00, an den Duo Tessy Steffen Koenig a Françoise Kellerfir eise Jugendmagazin Generator, Samschdegowend vun 18:30-20:00.

Den detailléierte Programm fannt Dir op www.sonicvisions.lu

radi

o 10

0,7

Woc

heni

ww

erbl

éck

Nov

embe

r20

16 06:00 + 06:30

MÉINDEG DËNSCHDEG MËTTWOCH DONNESCHDEG FREIDEG SAMSCHDEG SONNDEG

Noriichten07:00

07:15 + 07:2007:3007:50

08:15 + 08:2008:30

PanoramaPresserevue / Dossier vum Dag

Invité vum DagKultur

Panorama

NoriichtenAlbum vun der Woch

09:1509:4010:00

Classic Moment

11:3012:0012:15

Liewenswäisheeten

Panorama

12:1812:2412:3012:35 Kultur

AktuellesNoriichten

17:30

18:0018:2018:30

Réckbléck op den Dag

Panorama (R)

08:00

10:1510:40

Noriichten

Album vun der Woch (R)

SPEKTRUM

NUETSPROGRAMM NUETSPROGRAMM

SPEKTRUM

NUETSPROGRAMM NUETSPROGRAMM NUETSPROGRAMM NUETSPROGRAMM NUETSPROGRAMM

08:00

10:00

12:00

12:20

18:0018:20

22:00

11:00

Noriichten

VIRUM DAG06:00 - 09:00

14:0015:00

07:30

Presserevue / Dossier vum Dag (R)

11:00 Noriichten

Panorama (R)

Noriichten

Noriichten

SPEKTRUM

Panorama (R)

Noriichten

SPEKTRUM

Panorama (R)

Noriichten

Noriichten

SPEKTRUM

Noriichten

Noriichten

BACKSTAGE (R)

Panorama

Panorama (R)

Noriichten

Noriichten

Notturno

Impulser

Classic in ConcertAllerséileconcert 6.11./

Maarnecher Festival 13.11./Iechternacher Festival

20.11. & 27.11.

KLASSIKTHEMA

Impulser (R)

GROOVE-CLUB

Panorama (R)Soirée Philharmonique (R)

09:04 MOIES-MAGAZIN

SchrëftstellerIn vum Mount KomponistIn vum Mount Barockoco Phantasmen der Science Fiction Ouerespëtzer

13:00 Noriichten

14:00

MUSIKALESCH GESCHIRKËSCHTBlosinstrumenter

SCIENCE FICTION SOUND DéJà VU

ESPRESSO BEATSE musikalesche Biz

MOIES-MAGAZIN

MUSICA SACRA

12:30

16:04

Nei Musek am ConcertZäitgenëssesch Klassik

10:04

15:00

SEQUENZA

16:0417:0017:00

19:30 SEQUENZA (R)

19:30

00:00

22:15Panorama (R)

17:10

ËNNERWEE

GENERATORJugend-Sendung

Anescht Aktuell

Allerhand

JAZZ UNLIMITED21:00

18:34 TIME OUT TIME OUT18:30

CD-JAZZ

BLUE NOTE

MUSIKALESCH GESCHIRKËSCHTBlosinstrumenter (R)

20:00 20:00

EXPRESSIOUNENBallets Russes

21:00

11:04MUSIKALESCH VISITTEKAARTMatinée Saarbrécken 6.11.

EARLY BIRD 08:04

08:35

09:00Noriichten

Noriichten

Noriichten09:04

IWWER MËTTEGRIICHT ERAUS

SOUNDCHECK (R)

E-LODIE

Globus

Humanities Talk 6.11. + 20.11./ Literaresch

Visittekaart 13.11./ Voix d’Auteurs 27.11.

08:50

11:10

13:15

13:30

17:40

19:00

22:00

23:00

09:00

Ee Mount, een Thema

RESONANZEN Live Klassik-Sendung

Auslandschronik Fräie Mikro Kulturchronik Fräie Mikro Wirtschaftschronik

Europa an InternationalesPhysik am Alldag

Brennpunkt KulturGenius Loci

EconomicusZäithistorikerIn

TendenzenRecht zu Lëtzebuerg an Europa

Check-UpSex sells

VIRUM DAG

Nationale WochespigelNoriichten

Programmhiweis

NoriichtenPanorama

Presserevue / Dossier vum DagInvité vum Dag

KulturPanorama

NoriichtenKultur

VIRUM DAG

Presserevue / Dossier vum Dag (R)

NoriichtenPanorama

Presserevue / Dossier vum DagInvité vum Dag

KulturPanorama

NoriichtenKultur

VIRUM DAG

Presserevue / Dossier vum Dag (R)

NoriichtenPanorama

Presserevue / Dossier vum DagInvité vum Dag

KulturPanorama

NoriichtenKultur

VIRUM DAG

Presserevue / Dossier vum Dag (R)

NoriichtenPanorama

Presserevue / Dossier vum DagInvité vum Dag

KulturPanorama

NoriichtenKultur

VIRUM DAG

Presserevue / Dossier vum Dag (R)

MOIES-MAGAZINNoriichten

MOIES-MAGAZINNoriichten

MOIES-MAGAZINNoriichten

MOIES-MAGAZINNoriichten Noriichten

... eng Zort Breakfast Club

RIICHT ERAUS (R)

NoriichtenNoriichten NoriichtenClassic Moment Classic Moment Classic Moment Classic Moment Classic Moment

Prisma Homo OeconomicusKünstliche Intelligenz

Kommunikatioun a Medien Interfaces Globus Ëmstridde Ressourcen

Museker am Gespréich 6.11./Konferenz Lëtzebuerger

Konscht – Art-Week 13.11./Mixtape 20.11./

Rendez-Vous 27.11.

ProgrammhiweisPanorama

NoriichtenKultur

Presserev./Nationale Wochespigel (R)

Boulevard BDKultur Kultur Kultur Grousse Kino Kultur

Panorama Panorama Panorama Panorama Panorama PanoramaIWWER MËTTEG IWWER MËTTEG IWWER MËTTEG IWWER MËTTEG

Auslandschronik (R) Fräie Mikro (R) Kulturchronik (R) Fräie Mikro (R) Wirtschaftschronik (R)Europa Aktuell Aktuelles Europa AktuellAktuelles

Noriichten Noriichten Noriichten NoriichtenKultur Kultur Kultur Kultur

Noriichten Noriichten Noriichten Noriichten NoriichtenKultur Kultur Kultur Kultur Grousse Kino (R)

RESONANZEN Live Klassik-Sendung

RESONANZEN Live Klassik-Sendung

RESONANZEN Live Klassik-Sendung

RESONANZEN Live Klassik-Sendung

Textemissioun (R)16:00 Noriichten Noriichten Noriichten Noriichten Noriichten Noriichten Noriichten 16:00

ËNNERWEE ËNNERWEE ËNNERWEE ËNNERWEE ROCKULTUR NEW COTTON CLUBNoriichten Noriichten Noriichten Noriichten Noriichten Noriichten Noriichten

Aktuelles (R) Europa Aktuell (R) Aktuelles (R) Aktuelles (R) Europa Aktuell (R) ËNNERWEENoriichten Noriichten Noriichten Noriichten Noriichten Noriichten

Kultur Kultur Kultur Kultur Kultur KulturPanorama Panorama Panorama Panorama Panorama Panorama

Réckbléck op den Dag Réckbléck op den Dag Réckbléck op den Dag Réckbléck op den Dag ProgrammhiweisNoriichten Noriichten Noriichten Noriichten Noriichten MUSIKALESCH VISITTEKAART

Matinée Saarbrécken 6.11. (R)TIME OUT TIME OUT TIME OUT

Noriichten NoriichtenNoriichten Noriichten Noriichten

SCIENCE FICTION SOUND (R) DéJà VU (R)EXPRESSIOUNENBallets Russes (R)

WORLD Soirée Philharmonique Concert Euroradio BACKSTAGE SOUNDCHECKSEL 2.11./ OPL 9.11. & 30.11./ OCL 16.11./ Euroradio 23.11.

Symphonie 3.11. + 17.11. / Kammermusek 24.11. METAL MELTDOWNBLACK & WHITE BLUES

22:15SEL 6.11./ OPL 13.11. & 4.12./OCL 20.11./ Euroradio 27.11.

OWES-MAGAZIN OWES-MAGAZIN OWES-MAGAZIN OWES-MAGAZIN OWES-MAGAZIN OWES-MAGAZIN

SYMPHONIC WINDS BLUE NOTE (R) WORLD (R)

Déi beschte Bäiträg vum Dag

ROCKULTUR (R)NEW COTTON CLUB (R) BLACK & WHITE BLUES (R)JAZZ UNLIMITED (R)KLASSIKTHEMA (R) E-LODIE (R) METAL MELTDOWN (R)

Notturno Notturno Notturno Notturno Notturno Notturno

13:00

17:04

01:00

Déi beschte Bäiträg vum DagDéi beschte Bäiträg vum DagDéi beschte Bäiträg vum DagDéi beschte Bäiträg vum DagDéi beschte Bäiträg vum Dag

00:15

24

MU

SEK

25

MU

SEK

Sonndeg, de 27. November 2016, um 20:00

LIVE: radio 100,7 an SR3 mat der Musikbühne Saar am Trifolion

3 x Power!Am Sonntag 27. November 2016 wird Musikbühne Saar ab 20:00 live aus demTrifolion auf radio 100,7 und SR3 übertragen mit der Jazz Bigband der Echter-nacher Musikschule, The Duke’s Singers und Three times a lady.

Musikbühne Saar ist eine Sendung für Ensembles, Bands und Sänger, fürAmateure, Vereine und Fast-Profis im Saarland und der Großregion. EineStunde lang interessante Infos, Sounds, Songs und der Klang einer RegionLive moderiert von Susanne Wachs (SR3) und Claude Mangen (radio 100,7).

Das Vokalensemble The Duke’s Singers wurde im September 2013 von 12jungen Frauen und Männern gegründet. Anfangs geplant als sechsköpfigesAcappella-Männerensemble entstand der Name The Duke’s Singers in An-lehnung an das große Vorbild The King’s Singers. Mit einem Repertoire un-terschiedlicher Epochen, Stilrichtungen und Sprachen - ob sakral oderprofan, ob Renaissance oder Zeitgenössisches, ob Klassik oder Pop, ver-suchen die Duke’s jeden Geschmack zu treffen.

Die Echternacher Musikschule verfügt über ein sehr aktives und vielseitigesJazz-Departement unter der Leitung von George Letellier, Maxime Benderund Marc Demuth. Die Bigband hat bereits drei CDs veröffentlicht. Sie isteines von vielen Ensembles des Departements, die die gesamte Palette desJazz bedienen. Bei der Musikbühne Saar werden hochtalentierte Schüler mitvon der Partie sein, die ihr großes Talent, ihr Können und ihre Kreativitätunter Beweis stellen.

Three times a lady nennt sich die Formation der 3 Sängerinnen Tina Walter,Sue Lehmann und Eva Sandschneider. Sue Lehmann erhielt ab dem 17.Lebensjahr klassischen Gesangsunterricht. Eva Sandschneider hat sich alsKonzert-Sopranistin in verschiedenen Formationen einen Namen gemachtund Tina Walter gewann mit 13 Jahren schon einen Talentwettbewerb beimSaarländischen Rundfunk. Mit Liebe zur Musik und viel Charme verzauberndie drei Power-Frauen das Publikum mit einem breitgefächerten Repertoirevon klassischen Weihnachtsliedern bis hin zu fetzigen Popsongs.

De 6.11. live um radio 100,7

Deutsche Radio Philharmonie Saarbrücken Kaiserslautern an Orchestre Philharmonique du Luxembourg

“Hommage an Südamerika” ass de Concert iwwerschriwwen, deen de radio 100,7 ze-summe mam SR2 KulturRadio, de 6. November, vun 11 Auer u live aus der Congresshallezu Saarbrécken iwwerdréit. Invité vun der Deutschen Radio Philharmonie SaarbrückenKaiserslautern ass deen argentineschen Tenor José Cura, dee Musek aus sengemHeemechtsland matbréngt: Wierker vum Claudio Rebagliati, Carlos Guastavino, AlbertoGinastera, Esteban Benzecry, Jimmy Lopez an Héctor Panizza. Den Orchester steet ënnertder Leedung vum Miguel Harth-Bedoya. De Guy Engels féiert duerch d’Emissioun.

© P

asqu

ale

D’A

ngio

lillo

„Hören, wer im Land Musik macht“ ist das Mottoder Musikbühne Saar. Nach welchen Kriterienwählen Sie die Musiker aus?

S.W.: Die Musikbühne läuft jeden Sonntag zwischen 19:04 und 20:00, zwei bis dreimal imJahr senden wir live mit drei Ensembles. Daskönnen dann Orchester oder Solisten sein,Chöre oder Bigbands, Vokalensembles oderBands. Dafür müssen die ausgewählten Ensembles so gut klingen und so fit sein, dasssie auch live spielen bzw. singen können. Davongibt es echt sehr viele in unserer Region. Für die Studiosendungen brauchen wir natürlich professionelle Aufnahmen der Ensembles.

Was bewegt das Saarland musikalisch?

S.W.: Oh da gibt es eine Menge, wir haben unheimlich viele Chöre, die sich im Saarländi-schen Chorverband zusammengetan haben, esgibt den Bund saarländischer Musikvereine fürdie Orchester in den Orten, es gibt das Landes-jugendjazzorchester, den Landesjugendchorund extrem viele SingerSongwriters, Ensembles, A Capella Formationen, Musicalensembles,etliche Musikschulen und ich habe bestimmtnoch viele vergessen. Das Saarland ist ein sehrmusikalisches Bundesland, in dem die Breitenkultur auch gut gefördert wird.

Hilft es Ihnen bei der Arbeit, fließend französischzu sprechen, vor allem in Anbetracht der gemischten, kulturellen Szene im Saarland undden Grenzgebieten?

S.W.: Auf jeden Fall, in der Musikbühne sindimmer wieder Musiker zum Beispiel ausLothringen vertreten, sei es in den Studio-sendungen mit ihren Produktionen oder Konzerten oder auch in den Livesendungen. Anfang des Jahres zum Beispiel hatte ich einQuartett aus Lothringen, die Gypsi Jazz machenund die Interviews habe ich dann live übersetzt.Das geht natürlich nur, wenn man die Sprache beherrscht.

Musikbühne SaarSonndeg, de 27. November um 20:00

En Interview mat der Susanne Wachs, Moderatorin beim SR3.

Wie sieht die Zusammenarbeit mit Luxemburgaus und vor allem mit radio 100,7?

S.W.: Ich freue mich riesig auf unsere erstegemeinsame Sendung am 27. November in Echternach im Trifolion, die werde ichgemeinsam mit Claude Mangen moderierenund das Programm ist eine Mischung ausLuxemburger Künstler und einer saarländischen Formation. Es wird ein vorweihnachtliches Programm werden undich bin schon sehr gespannt.

Hören Sie (privat) gerne Musik auf der SR 3Saarlandwelle?

S.W.: Ja, ich höre erstens privat sehr vielMusik, vor allem sehr viel französischeMusik, weil das Chanson meine große Leidenschaft ist. Natürlich höre ich auch viel Radio und das Programm von SR3 Saarlandwelle bietet für jeden etwas, da gibtes zum Beispiel aktuelle Hits, Oldies aus den 80ern, aber genauso auch französischeLieder, wie Gilbert Bécaud, Joe Dassin oderMichel Sardou.

MU

SEK

MU

SEK

26 27

radio 100,7 Jazz EquipeJazz um radio 100,7

“Don’t play what’s there, play what’s not there” -

Är Jazz Rendez-Vousen

E Liewen ouni Jazz wier ... ?… méi Dub lauschteren a mir manner Froe stellen.

Mat wiem géings du gären op der Bühn stoen?Mat Radiohead. Well si hir onendlech Kreativitéit un ebreede Public vermëttelen.

Den Album vum Joer bis ewell ... ?A Moon Shaped Pool vu Radiohead an Things we used toknow vu Max Ox.

Wann s du en Instrument wiers ...En Theremin.

Wann s du eng Plaz wiers ...Amsterdam, eng wonnerbar Stad, mat engem spezielleVibe an där alles méiglech ass.

Pol Belardi

Miles Davis

E Liewen ouni Jazz wier ... ?Keen Jazz? Da gëtt et och keng Musek! Jazz ass iwwerall.

Mat wiem géings du gären op der Bühn stoen?Virun engem exzellenten Orchester.

Den Album vum Joer bis ewell ... ?Waarden drop. Mee an der Klassik ass Exzellentes eraus.

Wann s du en Instrument wiers ...Spille jo Klarinett. Mee géing mech als Piano gesinn.

Wann s du eng Plaz wiers ...Déi aner Säit vum Globus, bei Sonn a Strand.

Manuel Ribeiro

E Liewen ouni Jazz wier ... ?… manner faarweg

Mat wiem géings du gären op der Bühn stoen?Charlie Parker.

Den Album vum Joer bis ewell ... ?Housewarming vum Duo Bojan Z an Nils Wogram.

Wann s du en Instrument wiers ...Piano.

Wann s du eng Plaz wiers ...Berlin.

Marco Reusch

um Sonndeg:16:04 New Cotton ClubNozelauschteren an der Mediathéik opwww.100komma7.lu

um Méindeg:20:00 Blue Note21:00 Jazz Unlimited23:00 CD Jazz

E Liewen ouni Jazz wier ... ?Méiglech, awer net an dësem Joerhonnert.

Mat wiem géings du gären op der Bühn stoen?Mam Sonny Rollins, an ech géif keen Toun spillen.

Den Album vum Joer bis ewell ... ?Gëtt et net. Jazz ass ze räich fir just een Album eraus zepicken. Klenge Coup-de-coeur awer fir Places in betweenvu Reis Demuth Wiltgen, well si wierklech an der éischter internationaler Liga spillen.

Wann s du en Instrument wiers ...En Tuba am Final vun der 8. Sinfonie vum Anton Bruckner. Eventuell och eng Trombone.

Wann s du eng Plaz wiers ...Den Uluru. Awer nëmmen, wa keen op mech trëppelt.

Jitz Jeitz

E Liewen ouni Jazz wier ... ?Hoffentlech grad sou schéin, wéi e Liewe mat Jazz.

Mat wiem géings du gären op der Bühn stoen?Mam John Coltrane.

Den Album vum Joer bis ewell ... ?Perséinlech meescht gelauschtert: Miles Davis, My funny Valentine a Common, Like Water For Chocolate.

Wann s du en Instrument wiers ...Da wier ech dem Elvin Jones seng Cymbale, hoffentlech.

Wann s du eng Plaz wiers ...Amsterdam, eng Stad mat där ech vill verbannen an déiëmmer wäert eng wichteg Roll spillen.

Pit Dahm

E Liewen ouni Jazz wier ... ?Manner mënschlech!

Mat wiem géings du gären op der Bühn stoen?Nieft dem Paul Motian am Keith Jarrett sengem American Quartet!

Den Album vum Joer bis ewell ... ?Radiohead - A Moon Shaped Pool!

Wann s du en Instrument wiers ...Dem Glenn Gould seng Fangeren!

Wann s du eng Plaz wiers ...De Passage tëscht Teneriffa a Gran Canaria. Eng Mier-Verengung wou de Passatwand een zumLiewen erwächt!

Stefano Agostini

29

MU

SEK

Schéckt eis eng Postkaart oder eng e-Mail mam gewënschte Concert op radio 100,7 b.p. 1833 L-1018 Lëtzebuerg oder philharmonie@100komma7.luD’Gewënner ginn ausgeloust.

Billjeeën ze

gewannen!

Rising stars IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIDënschdeg 8.11.2016 20:00Tamsin Waley-Cohen Gei

Huw Watkins PianoLudwig van Beethoven;

Maurice Ravel; George Gershwin;

Karol Szymanowski

Autour de l’orgue / Luxembourg Festival 2016 IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMéindeg 14.11.2016 20:00Gunnar Idenstam Uergel

Johan Hedin FidelBackstage 19:00 SMC

Meet the artist: Johan Hedin an d’Nickelharf

Rising stars IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIDënschdeg 29.11.2016 20:00

Mariam Batsashvili PianoFranz Liszt;

Mikel Urquiza

Tamsin Waley-Cohen

Johan Hedin / Gunnar Idenstam

Mariam Batsashvili

© P

er A

ke©

Pat

rick

Alle

n

Nei Musek am ConcertSonndes um 20:00

Zäitgenëssesch KlassikDe Friedrich Spangemacher an de Rémy Franck stelle Pärelen aus den Euroradio-Concerte vir.

6.11. La Poderosa an The Unfinished JourneyIwwerdroung vum Gala-Concert vun der Fondation Michelle 2016, ënnert der Direktiounvum Bachar Mar-Khalifé, mam Ensemble United Instruments of Lucilin. Duerno e Live-Matschnëttvum Kammerorchester Basel mat Stécker vumPhilip Glass: Echorus, Arvo Pärt: Darf ich ...,a Béla Bartók: Divertimento, Sz. 113. Gei: Daniel Hope. Direktioun: Anders Kjellberg Nilsson.

13.11. Wittener Tage für Neue Kammermusik 2016Mitten im Ruhrgebiet veranstaltet der West-deutsche Rundfunk seit über 45 Jahren ein Festival für neue Kammermusik. Im April 2016standen abendfüllende Zyklen von Gérard Pesson, seine Cantate égale pays und Hugues

Dufourts vierteiliger Tiepolo-Zyklus im Fokus,den das ensemble recherche spielte. Mitdabei auch das WDR Sinfonieorchester u.a.mit einem Werk des langjährigen Leiters deselektronischen Studios des WDR, York Höller.

20.11. Direktioun: Giedre SlekyteDe Geiist Benjamin Ziervogel ass de Solistam Jean Sibelius sengem spéitromantescheConcerto fir Gei an Orchester, dee bei derUropféierung 1904 duerchgefall war, well de Solist de schwierege Geiepart net richtegspille konnt. Dem Alexander Skrjabin sengZweet Symphonie gëtt net dacks opgeféiert,an dach sot den Dirigent Vasily Safonov, wéi hie se fir d’éischt mat den New Yorker Philharmoniker gespillt huet: ”Here is thenew Bible, gentlemen ...”

30 31

MU

SEK

MU

SEK

Mëttwochs um 11:10Komponist vum Mount November

Paul Lincke (1866-1946)

2.11. Wien-Paräis-BerlinDonaumonarchie, dat däitscht Räich aFrankräich hunn Europa bis un denUfank vum 20. Joerhonnert net nëmmepolitesch dominéiert, d’Haaptstiedwaren och déi musikalesch Zentre vumKontinent. Grad am Biedermeier hatend’Leit net ëmmer Loscht op schwéierendramatesche Kascht, op eng GrandeOpéra mat 5 Akten. D’Operett mathiren zougängleche Melodien an hireGeschichten, an deenen dacks den Uzmat deenen Dichtege gemaach gouf,hat ëmmer méi Succès.

9.11. LéierjorenDe Paul Lincke war e musikaleschtNaturtalent, bei deem mam Fagottalles ugefaangen huet. Iwwert d’Theater- an d’Orchesterpraxis léierthie selwer fir d’Bühn ze schreiwen. Mat der Première vu Venus klëmmt de Kinnek vun der Berliner Operett 1897op säin Troun.

16.11. Frau LunaDräi Frënn plangen eng Rees op de Mound- an engem Ballon. D’Saach geet esouguergutt, a si kommen um äerdtrabant un.Allerdéngs ass och hir jalous Haushälterinmatgereest, déi d’Stëmmung zimlechverdierft. Anerersäits gëtt et déi attraktivFrau Luna, déi de Männer de Kappverdréint. Frau Luna ass dem Paul Linckesäi gréisste Succès. Den Theo Lingen verfilmt d’Operett an de Krichsjoren.

23.11. Eng HymneEt geet kee Summerconcert vun deBerliner Philharmoniker op der Waldbühne op en Enn, ouni d’Berliner Luft. D’Marschlidd ass en Hommage un déidäitsch Haaptstad a mëttlerweil ee regelrechte ”Gassenhauer”.

30.11. NoklangWat bleift 70 Joer nom Doud vum PaulLincke? Kënne seng Wierker haut nach bestoen? De Paul-Lincke-Ring këmmertsech zanter 2009 ëm d’Vermiechtnes vumBerliner Komponist a setzt sech duerfir an,datt seng Musek net an de Vergiess geréit.

Musek a Star Trek, Dr. Who & CoHumanoid Roboteren, déi wéi selbstver-ständlech an der Gesellschaft integréiertsinn, Raumschëffer, déi op frieme Planéitelanden a Wëssenschaftler, déi quasi kengGrenze méi kennen: dat alles si fantasievollZeenarien, déi op d’Leinwänn projezéiertginn. D’Musek spillt am Science-Fiction-Genre eng wichteg Roll. Si guidéiert duerchnei Welten, charakteriséiert friem Liewens-formen an hëlleft dat onbekannt besser zeverstoen. Eng kuerz Melodie op engemTheremin gespillt, oder en eenzegen Akkordum Piano ugeschloen, kann dem Public méiverroden, wéi e ganzen Dialog. Op därenger Säit ginn dofir elektronesch gene-réiert Kläng a modern Kompositiounegenotzt an op där anerer gëtt d’Filmmusekmat Hëllef vu Kompositiounstechnike vuMozart, Beethoven a Wagner geschriwwen.Wéi gesäit d’Musek vun der Zukunft aus?

De Luc Boentges stellt déi breet Palett uMuseksgenrë vir, déi an der Science Fictionze fannen ass.

3.11. Onbekannt Welten - BekannteMusekA Science Fiction-Filmer ginn onbekanntWelte gewisen, déi de Filmkomponistend’Geleeënheet ginn, eng passend futuristesch Musek ze schreiwen. An trotzdem gräifen déi meescht op Kompositiounstechniken zréck, déi aus deleschte Joerhonnerte kommen. Firwat assdat esou? An a wéi enge Filmer fënnt eefuturistesch Musek?

10.11. E gewotent ExperimentIwwer 88 Minutten ouni Dialog an engemFilm, deen der 142 dauert. Mat 2001: ASpace Odyssey huet de Regisseur StanleyKubrick e Film geschaf, dee vill op Atmos-phär a Stëmmung setzt. E Konzept, dat d’Musek immens exponéiert. Wéi vill Méistécht dohannert, fir déi richteg Musek zefannen, a wéi huet de Kubrick seng Selektioun gemaach?

17.11. Wéi eng Musek spillen de Com-mander Spock an de Captain Kirk?An enger wäiter Zukunft fléien de Captain Kirk an de Commander Spockmam Raumschëff Enterprise duerch d’Galaxie, fir nei Liewensformen z’entdecken. Dobäi hunn eng ganzRëtsch vu Komponisten d’Aufgab iwwerholl, déi friem Welten ze vertounen. Wéi eng Musek gouf dofirkomponéiert? A wéi eng Musek ass ander Zukunft ”aktuell”?

24.11. Melodien, déi MilliounebegeeschterenZënter 1963 flitt den Dr. Who mat senger Zäitmaschinn TARDIS op deFernsehschiermer duerch de Weltall a léist Rätselen. Seng bekannt Erkennungsmelodie war eng vun deenen éischten, déi komplett elektronesch komponéiert gouf.

Nei Musekserie Science Fiction SoundDonneschdes um 13:30 an 19:30

Am 19. Joerhonnert huet d’Operett hir gëllenZäit erlieft. Zu Wien an zu Paräis koum engmusikalesch Comédie no där anerer opd’Bühn. Déi zwee grouss Meeschter JohannStrauss a Jacques Offenbach hu permanentnei Wierker geliwwert, Melodië geschriwwen,déi dacks méi populär goufen, wéi d’Operettselwer. Berlin zitt am Ufank vum 20. Joerhon-nert no. Et ass eng Zäit, wou sech aus därklassescher Operett lues a lues de Revue- aVariététheater entwéckelt. An Amerika ent-steet eng weider Form: de Musical.

De Paul Lincke gëtt als de Papp vun derBerliner Operett consideréiert. Wéi déidäitsch Haaptstad um Enn vum ZweeteWeltkrich nach just eng Ruin war, war dat ochd’Enn vun der Berliner Operett. E Portraitvum Komponist Paul Lincke an en Abléck asäi Wierk proposéiert de Guy Engels.

David Tennant an der Serie Dr. Who

© d

cner

d vi

a Fo

ter.c

om /

CC B

Y-N

C-N

D

32 33

MU

SEK

MU

SEK

A long time ago in a galaxy far, far away ... Science Fiction - Wissenschaft und Fiktion,das war und ist Stoff, aus dem nicht nurTräume und Experimente in Kunst, Musikund Literatur entstehen. Es ist auch derStoff, mit dem sich die strengsten und inno-vativsten Disziplinen von Forschung undWissenschaft beschäftigen. Joachim Fontaine geht auf einen Streifzugauf den Spuren jener Köpfe, für die die“schöne neue Welt” mal bloße Unterhaltung,mal Zauber, mal akute Bedrohung war.

Phantasmen der Science Fiction

Wie sie klingt, was sie hinterfragt

Freides um 11:10

4.11. Musik ohne Schwerkraft ... Wie klingen eigentlich Klingonen, Darth Vader, Enterprise & Co? WelchenSound wählt man da für eine terraincognita Lichtjahre entfernt? DiePartitur The Planets von Gustav Holst,fand z.B. viele Nachahmer - darunterauch Meisterpartituren derFilmgeschichte, vom süffigen SoundErich Wolfgang Korngolds, der “die Sinfonik der Wiener Opernhäuser in denamerikanischen Westen” und Hollywood-Studios brachte bis hin zumhöchstdotiertesten Komponisten unserer Tage: John Williams.

11.11. A hitchhiker’s guide to philosophy”Faszinierend” fand nicht nur Spock denOuter Space, das Staunen steht auch fürPhilosophen am Anfang jedesgründlichen Fragens in unserer Welt.Und wo Sci Fi-Autoren das Raum-Zeit-Kontinuum auf den Kopf stellen, wo dieDimensionen der Wahrnehmungen oder Zeichen- und Zahlensysteme anihre Grenzen geraten, finden auchPhilosophen einen Schlüssel zumbesseren Verständnis unserer ”Normali-tät”. Science Fiction, wenn sie dennmehr zu bieten hat als banale ”Space Operas” mit den Guten und Bösen, wardeshalb seit jeher eine Fundgrube auchfür die strenge Disziplin der Erkenntnis-theoretiker, Metaphysiker und Logiker.

18.11. Automaten, Avatare und liquideKörper”Wer bin ich - und wenn ja, wie viele?” Das Alter Ego ist für den Menschen, das ”selbst-bewusste” Lebewesen immer schonein großes Thema gewesen. Wessen Ebenbild wir sind, darauf haben nicht nurReligionen eine Antwort versucht. Es ist dieGeschichte einer manchmal unheimlichenBegegnung mit der eigenen Art, die vieleFacetten hat: sie erzählt von Puppen,Prothesenkörpern, Maschinenherzen, vonMarionetten und Automaten. Und sie reichtbis in unsere Tage, wo Roboter und Avatareauf uns Menschen zu verzichten scheinen.Wie weit noch bis hin zur Künstlichen Intelligenz und Designer-Babys?

25.11. Musik aus UtopiaNicht erst Jean Philippe Rameaus Indesgalantes hielten dem Königshof in Paris denSpiegel vor: Die heile Welt der ”edlenWilden” begegnete den Europäern schon inden Berichten der ersten Weltumsegler. Die suggestive Kraft von Utopia, jener fremdenund meist besseren Welt, inspirierte Jules Verne zu unterhaltsamen Abenteuer-romanen, George Orwell zu scharferGesellschaftskritik und Stanislav Lem zuaberwitzigen Gedankenexperimenten. AuchKomponisten blieben von der Faszinationutopischer Ideale nicht verschont, davonkünden die Freiheitsopern der Romantik,ebenso wie die musikalischen Avantgardenum 1900.

SoundcheckSamschdes um 20:00

Äre Concerts-Ticket um Samschdeg Owend!Eklektesch a frësch: an der Emissioun Soundcheck huele mir Iech all Samschdeg Owendtëscht 8 an 9 mat an e Concert.

5.11. Den éischte Samschdeg am Mountass reservéiert fir de Rocklab an der Rockhal: Fokus op Lëtzebuerger Muse-ker, déi zu Esch/Belval opgeholl goufen.

Eis weider Rendez-Vousen am November:

12.11. Deluxe Déi franséisch Band mat der Sängerin Liliboy presentéiert e Mix aus Electronic,Pop, Rock, Hip Hop, Jazz, Funk ... an Tonnen Energie op der Bühn! Ier déi dynamesch Trupp den 9. Mäerz 2017 and’Rockhal kënnt, proposéiere mir hiren Op-trëtt dëst Joer um Paleo-Festival zu Nyonan der Schwäiz, opgezeechent vum RTS.

19.11. Ibrahim MaaloufEn Trompettist, dee wuel am Rayon Jazzklasséiert ass, mee deen awer kengAngscht huet, méi wéi ee Bléck iwwert den Tellerrand erauszewoen! Och dëseConcert virun engem begeeschterte Publikum kënnt vum Paleo-Festival 2016(Produktioun RTS) a beweist, datt Jazz,Rock, orientalesch Aflëss, electro a funkyRhythmen duerchaus zesumme passen.

26.11. Nada Surf + ORF Radio Symphonieorchester WienEn Experiment dat funktionéiert: Rock/Popmeets classic! De Concert gouf am Summeropgeholl vun ORF/FM4 am Wiener Radio Kulturhaus, dëst am Kader vun de Radio Sessions vun FM4. D’New Yorker Indie-Veterane ronderëm de Matthew Caws an Topform.

Déi dräi Concerte vum 12./19./26. goufe vun derEBU (European Broadcast Union) zur Verfügunggestallt, an där de radio 100,7 Member ass.

Matthew Caws (Nada Surf)

Phot

o by

Chr

istia

n St

ipko

vits

/FM

4

© K

mer

on v

ia F

oter

.com

- CC

BY-

NC-

ND

Ibrahim Maalouf

© T

om S

imps

on v

ia F

oter

.com

- CC

BY-

NC-

ND

35

MU

SEK

Mëttwochs um 13:30 an 19:30 Expressiounen

D’Isabelle Wiltgen skizzéiert d’Hannergrënn vun dëser erstaunlecher Balletskompagnie.

Museken an Dänz, déi alles op d’Kopp gehäit hunn

2.11. Sowjetesche Ballet?Jidderee kennt dem Prokofiev säi Romeo aJulia. Mee virun dësem Duerchbroch huethien nach aner Ballete geschriwwen, anzwar fir d’Ballets Russes. Ugefaange matChout, eng makaber Clownsgeschicht, daLe pas d’acier, e Stéck am ”style mécanique”, a L’enfant prodigue, eng Adaptatioun vun der biblescher Parabel.Wéi kontrastiv sinn dës dräi Stécker a wéierkennt een trotzdem doranner de Personalstil vum Prokofiev?

9.11. Haaptsaach spuenesch!D’Kompanie Ballets Russes huet d’Krichs-jore virun allem a Spuenien verbruecht,wou de Kinnek hinnen Hospitalitéit gebueden huet. Als Merci dofir gi si 1917 e spuenesche Ballet an Optrag. Dem Manuel de Falla säin Tricorne oder El sombrero de Tres Picos ass e Stéck matspueneschem Folklor an der Musek, am Dekor an an der Choreographie.

16.11. Musikalesch SozialkritikE Ballet iwwert, fir a vun der Crème de lacrème vun der Paräisser Gesellschaft. Letrain bleu vum Darius Milhaud, mat engemZeenario vum Jean Cocteau a Kostümer

vun der Coco Chanel, spillt an der schickerVakanzenuertschaft Deauville an ass engSozialkritik iwwert ”d’années folles“, denZwanzeger Joren. Eng Kritik, déi deParäisser Public net appreciéiert huet. An e Flop.

23.11. Apollinesch vs. DionyseschNo Le sacre du printemps schreift den IgorStrawinsky Balleten, déi wäit ewech si vunder Aggressivitéit a Wucht vun dësemSkandalstéck. De Strawinsky komponéiertnet méi expressionistesch mee neoklas-sizistesch. Apollon musagète ass e Parade-beispill fir seng nei Kompositiounsaart an ass och, wat d’Choreographie vum George Balanchine an den Zeenario ugeet,eng Renaissance vu klassizisteschen Elementer. Mee firwat?

30.11. D’Ballets Russes hautD’Kompanie Ballets Russes huet groussmusikalesch Wierker op d’Bühn bruecht,revolutionär Choreographië geschaaft,d’Leit skandaliséiert an erstaunt. Och haut gëtt nach vill Ballets Russes am zäitgenëssesche Ballet zitéiert, opgegraff,weidergeduecht.

Le pas d’acier

3736

Editeur: Etablissement de Radiodiffusion Socioculturelle, Etablissement PublicOplo: 12.000; 11x am Joer gratis verschéckt vum:radio 100,7 21a, av. J.F. Kennedy L-1855 Lëtzebuerg Postkëscht 1833 L-1018 LëtzebuergTel: 44 00 44-1 e-Mail: info@100komma7.luGrafik: Pat Wengler; Drock: rekaprint+

Programmännerunge si méiglech.

@100komma7

www.100komma7.lu

Gagnez deux billets d’entrées gratuits, en nous envoyant un e-mail à kino@100komma7.lu avec le nom du film et votre adresse. Les gagnants sont tirés au sort. Réservez votre carte avantage pour voir les films coups de coeur à prix réduit.

SnowdenRéalisateur: Oliver StoneInterprètes: Joseph Gordon-Levitt, Shailene Woodley,Melissa Leo, Nicholas CageUSA, Allemagne, France;Thriller, Biopic, 135’

Patriote idéaliste et enthousiaste, le jeune Edward Snowden semble réaliser son rêve quand il re-joint les équipes de la CIA puis de la NSA. Il découvre alors au cœur des Services de RenseignementsAméricains l’ampleur insoupçonnée de la cyber-surveillance. Violant la Constitution, soutenue parde grandes entreprises, la NSA collecte des montagnes de données et piste toutes les formes detélécommunications à un niveau planétaire. Choqué par cette intrusion systématique dans nos vies privées, Snowden décide de rassemblerdes preuves et de tout divulguer. Les révélations qui vont être faites seront au cœur du plus grandscandale d’espionnage de l’histoire des États-Unis.

Le ClientRéalisateur: Asghar FarhadiInterprètes: Shahab Hosseini,Taraneh Alidoosti, Babak Karimi, Mina SadatiFrance, Iran; Drame, 124’

En pleine nuit, Emad et Rana sont brusquement réveillés par une secousse. Leur immeuble délabréest prêt à s’effondrer, il faut évacuer sans tarder. Mais le jeune couple de comédiens trouve rapi-dement un nouveau toit. Tout semble aller pour le mieux, sauf que, étrangement, la locataire précé-dente n’est toujours pas venue récupérer ses affaires, malgré plusieurs sommations. Et les voisinsne mâchent pas leurs mots quand ils parlent d’elle. Un jour, Rana, attendant son mari, ouvre laporte sans vérifier qui a sonné et se retrouve face à une mauvaise surprise.

Sortie le 23 novembre dans les salles du groupe Utopia

Sortie le 2 novembre dans les salles du groupe Utopia

COU

PS D

E CO

EUR

IMPR

ESSU

M

WorldDënschdes um 20:00 (Rediff. donneschdes, 23.00)

MU

SEK

Label Semer: dem Nazi-Regime en Dar am A

1.11. Dat zweet Liewe vum Label Semer

Während den Novemberpogrome vun 1938huet den nationalsozialistesche Regime organiséiert Iwwergrëff géint d’jiddeschPopulatioun queesch uechter d’DäitschtRäich duerchgezunn. Eng 400 Leit hunn dësGewalt mat hirem Liewe bezuelt, jiddeschGeschäfter, Wunnengen, Kierfechter a Synagoge goufen zerstéiert, vill vun denNazien als nicht-arisch bezeechent Kultur-gutt zerstéiert. Eng 30.000 Judde goufen am Kader vun de Pogromen a Konzentra-tiounslageren deportéiert. Den trageschenHéichpunkt vun dësen Iwwergrëff geet alsReichs-Kristallnacht - d’Nuecht vum 9. opden 10.11.38 - an d’Geschichtsbicher an.

An dëser Nuecht goung och d’Geschäft vum Hirsch Lewin zu Berlin a Flamen op.Verbrannt sinn dobäi a senger HebräischerBuchhandlung ë.a. eng 4.500 Shellak-Plakken a Musekmanuskripter, déi vumLabel Semer publizéiert goufen. Dem Lewinsäi Lokal war zanter den 30er Joren engZort Arche Noah fir jiddesch Musek an dofirdem Nazi-Regime en Dar am A. An den 90er

sollt säi Label Semer erëm operstoen, hautkënne mer erëm Musek vun deemoolslauschteren. Wéi et derzou koum a wéi se ander heiteger Versioun kléngt, erkläert de FredMedernach mat Opname vum neien AlbumRescued Treasure: e Schatz, deen erëmgebuerge gouf, vun enger Formatioun, déi sechdem Hirsch Lewin zu Éieren “Semer Ensemble” nennt.

Firwat bewegen een haut d’Lidder op RescuedTreasure därmoossen? Well een ëm d’Schicksalweess vun de Leit, déi se komponéiert odergesongen hunn? Well ee souwuel Angscht, wéi och Hoffnung a Liewensfreed aus derMusek eraushéiert? Well et engem absurdvirkënnt, datt Musek, Texter, Nouten, Kompositioune stéieren, well se net an eng Weltanschauung erapassen? Wuelgemierkt: et si keng politesch Lidder, déi een op dësemAlbum héiert, keng déi opstëppele géifen ... et si Lidder, déi mat de Mënschen, déi unhinne gehaangen hunn, zerstéiert goufen, wellse jiddesch waren, net aresch, well se an denAe vun den Nazie mannerwäerteg waren, hirRass ënnerwandert hunn.

Yungchen Lhamo

Weider Rendez-Vousen:

8.11. Seidenstrasse: von Anatolien über Taschkent nach TibetDie tibetanische ”Göttin des Gesangs” Yungchen Lhamo und die usbekische SängerinYulduz Usmanova, vorgestellt von Maria Gutierrez.

15.11. World goes dancing!Vu Salsa a Cumbia iwwert Ska a Rocksteady bis Latin Soul an Twoubadou! Mam Fred Medernach.

22.11. Auf keltischen SpurenIn der Bretagne, in Irland und in Schottland haben sich Spuren der keltischen Musik bis heute erhalten, erzählt uns Maria Gutierrez.

29.11. Cristina Branco in concertDen Optrëtt vun der portugiesescher Fado-Inter-pretin um Festival Weilburger Schlosskonzerte,presentéiert vum Fred Medernach.

38 39

WËS

SEN

WËS

SEN

”Sex raises some pretty good questions” Woody Allen

Samschdes um 09:40Nei Serie Sex sells

Op der Aarbecht huet Sex näischtverluer. Dat gehéiert sech net. Opd’mannst op deene meeschtenAarbechtsplazen. Mee wat assmat deenen Employeuren an Em-ployéën, déi dofir bezuelt ginn,sech mat Sex auszekennen? Wéipake si dës Aufgab un?

D’Anne Schaaf kuckt hannertd’Kulisse vun der alldeeglecherAarbecht vu Sexologen, Thera-peuten, Sexshop-Bedreiwer aProstituéierten.

Nei Serie Sex sells

5.11. Sex am Labo - op de Spure vu Kinsey a Co.De Sexualfuerscher Alfred Kinsey huetmat senge Kinsey Reports an de 50erJoren e wichtege Grondstee fir d’Sexo-logie geluecht. Nach bis haut gi se dackszitéiert, mee seng Feststellunge gëllendeelweis och als vereelzt. Wat zeechentdéi heiteg Sexologie aus a wéi eng Rollspillt dat Fuerschungsgebitt iwwerhaaptzu Lëtzebuerg?

12.11. Sextalk op der CouchSex an d’Liewe sinn enk matenee verbonnen, ausser et gleeft een un déi”onbefleckten Empfängnis”. Dat bedeitoch, datt de Sex een e Liewe laang begleet, ob een es huet oder net. Soumatkann en och zum Thema ginn, wann eeniergendwann op der berühmter Couchvun engem Therapeut läit. Wat brauchdeen, fir gutt op seng Cliente reagéierenze kënnen a wéi léiert en dat?

19.11. Sex Potenz a Kompetenz amSexshopE Bléck hannert d’Kulisse vu Butteker, andeene Loscht verkaf gëtt: soss éischter andäischteren Ecke verstoppt, féiere Sexshopselo eng Existenz matten an der Gesellschaft.De schmieregen Image ass ofgeluecht and’Offer un den ënnerschiddlechste Produitenenorm gewuess. Verkaf gëtt Loscht, Befriddegung a Sex. Fir de G-Punkt ze treffen,brauch et awer ”Fangerspëtzegefill” a Mënschekenntnis.

26.11. Reclaim the streets - Prostituéierterkämpfe fir hir RechterEt ass deen eelste Beruff op der Welt an ewäert trotz Verbueder ni ganz verschwannen.Dofir gëtt et Zäit, de Status vu Prostituéiertenz’iwwerdenken. D’Prostitutioun professionali-séiert sech ëmmer méi an d’Strooss ass netnëmmen d’Aarbechtsplaz, mee och de Champde Bataille. Hei gëtt fir sozial Ofsécherung aSelbstbestëmmung gekämpft.

© C

C m

rqui

zzic

al v

ia F

lickr

Sex sells: een Titel, deen als pseudo-revolutionäreSlogan gedéngt huet an haut nach feste Bestanddeel vum Gender Marketing ass ...

A.S.: Mam Sex ass et wéi mam Iessen, béidesass (iwwer)liewenswichteg. Datt se allen zweeenger Kommerzialiséirung zum Opfer falen, asseng logesch Konsequenz vum kapitalistescheSystem, an deem mir nu mol liewen. Dat bréngtoch mat sech, datt et an deenen zwee Beräichereng riseg Palett vu Fast Food bis zu Gourmet-menue gëtt. Entscheedend fir d’Offer ass jo d’Nofro, a geneedéi interesséiert mech. Ech wëll kucken, wéi eng Mënschen, op wéi eng Aart a Weis, wéi engOffer dofir schafen.

Ass Sex nach ëmmer en Tabu Thema?

A.S.: Et gëtt souvill Zorte vu Sexualitéit, wéi etMënsche gëtt. Ech selwer si beispillsweis Anne-sexuell. Ech denken, datt Sex sécherlech nachëmmer en Tabuthema ass, mee den Tabu éischter dohier kënnt, datt Leit fäerten, engemPseudo-Konsens, enger anscheindender Normnet kënnen z’entspriechen, déi et awer net kaginn. Natierlech muss et Regele ginn, déi ver-hënneren, datt engem Zweete Schued zouge-fouert gëtt, mee fir de Rescht soll jidderee Sexsou maachen an eben och éierlech artikuléierendierfen, wéi en et spiert, ouni dofir veruerteeltze ginn. Dofir huelen ech de Pseudo-Tabu matan de Radio. Fir en ze relativéieren.

Souvill Zorte vu Sexualitéit, wéi Mënschen

En Interview mam Anne Schaaf, fräi Mataarbechterin beim radio 100,7.

Firwat ass den Aarbechtsmilieu vum a ronderëm de Sex onbekannt?

A.S.: Och hei gëtt et eng Pseudo-Normdozou, wat “éierbar” Beruffer sinn. Net seelegenéire Leit sech, déi an deene Beräicherschaffen oder hiert Ëmfeld ka manner domadder ëmgoen. Datt awer e Sexshop-verkeefer genee esou en Déngscht un derGesellschaft leescht, wéi e Mataarbechter vuPonts et Chaussées oder a verschiddene Fällsouguer e Beruffspolitiker, dat vergiessender vill.

Ass eng Welt ouni Prostitutioun virstellbar?

A.S.: Dat kënnt drop un, wéi een de Begrëffvun der Prostitutioun faasst. Menger Opfaassung no gëtt et vill Leit, déi net hire Kierper, mee dofir awer hire Verstand oderhir Séil verkafen. Déi hunn da kee Korsett ane Stringtanga un, mee beispillsweis deierKostümer a Kravatten. Mee fir op datzréckzekommen, wat mer fir gewéinlech ënnert dem Begrëff verstinn: Nofro wäertëmmer bestoen. Dofir ass et evident, dattd’Offer net verschwanne wäert. Natierlechass Mënschenhandel an Zwangsprostitu-tioun keng Optioun an onbedéngt ze verhënneren, mee ech fannen, wa Mënschen aus fräie Stécker decidéieren, déi Offer wëllen ze schafen, dann ass dathiert gutt Recht.

41

WËS

SEN

40

WËS

SEN

D’FNR-Awards: brauch d’Fuerschung e wéineg Oscar-Magie fir beim Grand-Public ze glënneren?

All zweete Freideg um 09:15Tendenzen: Café Scientifique

Mëtt Oktober 2016 war déi 8. FNR-Awards-Zeremonie. Awer ouni wëll Spekulatiouneniwwer méiglech Lauréaten oder sexy Outfits am Virfeld, ouni Fanhysterie, interna-tional Comedians als Festriedner a People- a Lifestylereporter den Owend selwer.De Fonds National de la Recherche stëft jo och keng Awards fir Dramverkeefer ...

Mee et geet awer och net just ëm Exzellenz an der wëssenschaftlecher Recherche,mee grad esou vill ëm den Engagement, seng Resultater ze kommunizéieren, se zepublizéieren, respektiv se dem Grand-Public verständlech ze maachen. D’Fuerschungass deier a si gëtt zum groussen Deel mat ëffentleche Mëttel finanzéiert, also soll d’Ëffentlechkeet och gewuer ginn, wou se drun ass.

Iwwer 50 kommunikativ Fuerscher a Fuerscherinnen hunn zejoert op den FNR-Awards-Opruff reagéiert, 4 vun hinne sinn ausgezeechent ginn: den Duo JérômePaggetti & Etienne Moussay, plus de Matteo Polettini an der Kategorie ”OutstandingScientific Publication”; Déi Kleng Fuerscher asbl an der Kategorie ”Outstanding Pro-motion of Science to the Public” an den Zhe Liu an der Kategorie ”Outstanding PhDThesis”. Hir Spezialgebidder gi vun aggressiv Kriibszelle-Bekämpfung bis Alchemie aForm vun Theaterstéck kandgerecht erklären.

Bei dësen Awards konnt d’Kerstin Thalau natierlech net feelen. De Café Scientifiquebefaasst sech am November an am Dezember mat innovativer Fuerschung a Projeten,déi eisen Alldag an der Zukunft kéinte revolutionéieren.

Aus der Mediathéik: Globus - Ëmstridde Ressourcen

Konfliktmineral Koltan

Koltan ass ee vun deene Mineralien, déi direkt Konflikter nieren an als Kon-fliktmineral agestuuft ginn. Aus Koltan gëtt Tantal produzéiert an dat gëttgebraucht, fir eis Telefonen a Computeren ze produzéieren. Bis zu 80% vunde Koltanreservë sollen am Osten vun der Demokratescher Republik Kongoleien. D’Géigend ronderëm Kivu gëllt als eng vun de brutaalste Géigendeweltwäit.

D’Nathalie Oberweis ënnerhält sech mam Santiago Fischer vu ”Justice etPaix”, fir déi genee Profitstrategien an Ëmstänn ze beliichten.

Aktuell an eiser Mediathéik ophttps://www.100komma7.lu/program/episode/132259/201610151040-201610151050

Resp

onsi

ble

Sour

cing

Net

wor

k vi

a Fo

ter.c

om /

CC B

Y-N

C

vu l.n.r. Astrid Maischak (dei kleng Fuerscher), Jérôme Paggetti (LIH), Véronique Hoffeld (Présidente duCA du FNR), Matteo Polettini (UL), Marc Hansen (Ministre délégué à l’Enseignement supérieur et à laRecherche), Etienne Moussay (LIH), Marc Schiltz (Secrétaire général du FNR), Gérard Wagener (Lycée deGarçons Esch), Maryse Lallemand (Ecole fondamentale Dellhéicht)

© C

harle

s Ca

ratin

i

42

WËS

SEN

Den Affekot Frank Wies beliicht Reforme vum Recht zu Lëtzebuerg.

Recht zu Lëtzebuerg an an Europa Freides um 09:40

11.11. Familljerecht - endlech reforméiert?E Geriicht dat soll zoustänneg si firall d’Aspekter vum Familljerecht,d’Ofschafe vum Divorce pour faute, d’Vereinfachung an d’Verkierze vunde Prozeduren, d’Aféiere vumgedeelte Suergerecht. Et ass en ambitiéise Projet, deen an derChamber deposéiert gouf an deen,wann en da gestëmmt gëtt, d’Familljerecht zu Lëtzebuerg déifgräifend reforméiert.

25.11. De Référé - wann et bei Geriicht muss séier goenEng Mauer, déi riskéiert an de Koupze falen, eng Sociétéit, déi blockéiertass, wéinst Sträit tëscht Associéën;eng Saisie, déi soll begrenzt ginn. Etginn Honnerte vu Grënn, firwat eemuss eng séier Decisioun bei Geriicht kréien. Dat ass dann dem Référésriichterseng Zoustännegkeet an dës Prozedur huet hir eege Regelen.

Themen, déi d’Gesellschaft beweegen

Recht zu Lëtzebuerg

De Johann Schoo analyséiert Facettë vum EU-Gesetz, dat eist alldeeglecht Liewen impaktéiert,sief et dat vum Employé, Fräischaffenden, Pensionéierten oder Student.

4.11. Das Verbot der DiskriminierungDas Verbot der Diskriminierung wegen derStaatsangehörigkeit gehört zu den wichtigstenGrundsätzen der EU. Alle Unionsbürger sind -unabhängig von ihrer Staatsangehörigkeit - gleich zu behandeln. Dennoch geschieht es immer wieder, dass staatliche Unternehmen und Behörden gegen dieses Verbot verstossen.An Hand eines einfachen Falles wird aufgezeigt,wie nationale Grundrechte und das EU-Rechtverkannt und verletzt werden.

18.11. Haftung für fehlerhafte ProdukteHäufig entstehen durch Produkte, die nicht den gesetzlich vorgeschriebenen Qualitäts-anforderungen entsprechen, beim VerbraucherSchäden. In erster Linie haftet der Herstellerdes Produkts für diese Schäden. Häufig ist aberder Hersteller insolvent und der Schadens-ersatzanspruch geht ins Leere. Im Fall der fehlerhaften Silikonbrustimplantate ergibt sichnach Ansicht der Generalanwältin Shapstonmöglicherweise ein anderer Anspruch aufSchadensersatz.

Europäescht Recht

DeG

ust v

ia F

oter

.com

/ CC

BY-

NC-

ND