KAJIAN TENTANG KUALITI AIR MUSTACMAL

MENURUT PERSPEKTIF ISLAM

NORHASNIZA BINTI MOHD ZOHIR @ SUHAIMI

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

PSZ 19:16 (Pind.1/97)

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS

JUDUL: KAJIAN TENTANG KUALITI AIR MUSTACMAL MENURUT PERSPEKTIF ISLAM

SESI PENGAJIAN : 2010/2011

Saya NORHASNIZA BINTI MOHD ZOHIR @ SUHAIMI

(HURUF BESAR)

mengaku membenarkan tesis (PSM/Sarjana/Doktor Falsafah)* ini disimpan di Perpustakaan

Universiti Teknologi Malaysia dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut :

1. Tesis adalah hakmilik Universiti Teknologi Malaysia.

2. Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dibenarkan membuat salinan untuk tujuan

pengajian sahaja.

3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran antara

institusi pengajian tinggi.

4. **Sila tandakan ( √ )

SULIT (Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau

kepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalam

(AKTA RAHSIA RASMI (1972)

TERHAD (Mengandungi maklumat yang telah ditentukan

oleh organisasi/badan di mana penyelidikan dijalankan)

TIDAK TERHAD

Disahkan oleh

____________________________________ _________________________________

(TANDATANGAN PENULIS) (TANDATANGAN PENYELIA)

Alamat Tetap :

KAMPUNG TELUK JAWA, MK PDG. HANG, PM DR SULAIMAN BIN KADIKON

06570 ALOR SETAR, Nama Penyelia

KEDAH DARUL AMAN

Tarikh :______________________________________ Tarikh : ___________________________

CATATAN : * Potong yang tidak berkenaan

** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak berkuasa/organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesis ini perlu

dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD.

Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah dan Sarjana secara penyelidikan, atau disertasi bagi pengajian secara kerja kursus dan

Penyelidikan, atau Laporan Sarjana Muda(PSM)

“ Saya akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya karya

ini adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan penganugerahan Ijazah

Sarjana Muda Sains Serta Pendidikan (Pengajian Islam)”

Tandatangan :______________________________________

Nama Penyelia : PM DR SULAIMAN BIN KADIKON

Tarikh :______________________________________

KAJIAN TENTANG KUALITI AIR MUSTACMAL

MENURUT PERSPEKTIF ISLAM

NORHASNIZA BINTI MOHD ZOHIR @ SUHAIMI

Laporan projek ini dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian daripada

syarat penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Sains Serta Pendidikan

( Pengajian Islam)

Fakulti Pendidikan

Universiti Teknologi Malaysia

MEI 2011

ii

“ Saya akui bahawa karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan

ringkasan yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya”

Tandatangan : _____________________________________________

Nama Penulis : NORHASNIZA BINTI MOHD ZOHIR @ SUHAIMI

Tarikh : ____________________________________________

iii

DEDIKASI

Terisitimewa buat ayahanda dan bonda tersayang

MOHD ZOHIR @ SUHAIMI B. HJ ABD RAHMAN

KHALIJAH BT ALI

Terima kasih diatas segala pengorbanan, kasih sayang, sokongan, doa dan harapan serta galakan yang tidak pernah putus buat anakanda.

Buat adinda-adinda yang dikasihi

NURHIDAYAH BT MOHD ZOHIR @ SUHAIMI

MOHD HAFIZUDIN B. MOHD ZOHIR @ SUHAIMI

Sokongan dan harapan kalian menjadi penguat semangat buat diri ini dan semoga kalian menjadi insan berguna kelak.

Pendidik yang dihormati

PM DR SULAIMAN B. KADIKON dan semua para pendidikku

Sekalung terima kasih diatas segala tunjuk ajar dan ilmu yang diberikan.

Jasa kalian amat bernilai buat diriku.

Sahabat seperjuangan yang diingati selalu

ZAIRINA BT ZULKIFLEE CHANDRA dan sahabat-sahabat yang lain

Bantuan, gurau senda dan latah kalian terlalu istimewa dalam hidupku.

Terima kasih atas segala memori yang tercipta antara kita dalam menempuh liku-liku kehidupan di menara gading ini..

Semoga kejayaan mengiringi langkah kita…

iv

PENGHARGAAN

Alhamdulillah syukur ke hadrat Allah SWT di atas limpah kurniaNya serta

selawat dan salam buat junjungan kita Nabi Muhammad SAW akhirnya laporan Projek

Sarjana Muda dapat disiapkan mengikut tempoh yang telah ditetapkan.

Setinggi-tinggi penghargaan jutaan terima kasih kepada Profesor Madya Dr.

Sulaiman b. Kadikon selaku penyelia yang banyak memberi tunjuk ajar, nasihat dan

bimbingan sepanjang proses penulisan laporan ini.

Penghargaan ini juga ditujukan khas kepada pihak Syarikat Air Johor (SAJ),

Encik Nur Firdaus b. Mohd Daud, Ketua Unit Kualiti Jabatan Pengeluaran SAJ dan pihak

Institut Pengurusan Alam Sekitar Dan Sumber Air (IPASA) Universiti Teknologi

Malaysia, Profesor Madya Dr Abdull Rahim b. Mohd Yusoff, Pengarah IPASA kerana

sudi meluangkan masa dan memberikan kerjasama dalam kajian ini. Terima kasih atas

segala maklumat yang diberikan.

Ucapan terima kasih juga kepada Cik Rahimah bt Abdullah, Penolong Pegawai

Sains, Makmal Alam Sekitar, Fakulti Kejuruteraan Awam diatas segala tunjuk ajar dan

pertolongan yang telah diberikan.

Tidak dilupakan ucapan terima kasih yang teristimewa buat keluarga tersayang,

ayah, ibu dan adik-adik yang sentiasa memberikan galakan dan dorongan semangat serta

doa restu yang dikirimkan dari jauh. Semoga Allah SWT merahmati kehidupan kalian.

Akhir sekali, ribuan terima kasih kepada rakan-rakan seperjuangan kerana telah

membantu dalam memberikan idea, cadangan dan sokongan dalam menyiapkan kajian

ini. Semoga Allah SWT melipat gandakan pahala amalan kalian seterusnya dikurniakan

kejayaan di dunia dan akhirat.

v

ABSTRAK

Kajian kualitatif yang telah dibuat ini adalah satu kajian tentang kualiti air

mustacmal menurut perspektif Islam. Objektif kajian ini adalah untuk mengenalpasti air

mustacmal menurut perspektif Islam dan mengkaji kualiti air musta

cmal yang dihasilkan

dalam kehidupan serta melihat kesan air mustacmal dalam kehidupan. Kajian dijalankan

dengan menggunakan kaedah temubual dan ujikaji makmal terhadap beberapa parameter

tertentu. Tiga jenis sampel air mustacmal telah diuji dimakmal berdasarkan parameter

yang telah ditetapkan oleh Syarikat Air Johor. Hasil ujian makmal menunjukkan bahawa

bacaan setiap parameter adalah tinggi. Oleh itu, kualiti air mustacmal yang dihasilkan

setiap hari melalui aktiviti seharian dapat memudaratkan kesihatan manusia dan dapat

menjejaskan kualiti air sungai. Hidupan yang tinggal di dalam sungai juga turut terganggu.

Keputusannya, pencemaran sungai akan berlaku secara tidak terkawal berikutan

penghasilan air mustacmal setiap hari. Bagi menangani permasalahan ini, beberapa

cadangan telah diutarakan untuk mengurangkan penghasilan air mustacmal dan

memastikan kualiti air sungai sentiasa selamat serta dipulihara daripada tercemar.

vi

ABSTRACT

A study of the quality mustacmal water in Islamic perspective was derived by a

qualitative study. The objective of this study was to identify water mustacmal Islamic

perspective and to evaluate the quality of water produced mustacmal water in life and to

observe the effects of water mustacmal in life. The study was conducted using interviews

and laboratory tests on some specific parameters. Three types of water samples were

tested on mustacmal water based on the parameters set by the Syarikat Air Johor.

Laboratory test results showed that the reading of each parameter is high. It shows that

mustacmal water that had been produced everyday through daily routine activities could be

harm to human consumption and will eventually degrade the quality of water in the river.

It also can affect river life. Therefore, the quality of water produced each day mustacmal

through everyday activities can harm human health and can affect water quality and

habitat of animals that live in the river were destroyed. As a result, pollution will occur if

it is not under control by producing mustacmal water production every day. In order to

solve this issue, several suggestions should be done to reduce of producing mustacmal and

to ensure water quality is always safe and conserved from being contaminated.

vii

KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKASURAT

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS

PERAKUAN PENYELIA

JUDUL

PERAKUAN PELAJAR ii

DEDIKASI iii

PENGHARGAAN iv

ABSTRAK v

ABSTRACT vi

KANDUNGAN vii

SENARAI JADUAL xi

TRANSLITERASI ARAB xii

SENARAI SINGKATAN xiii

SENARAI LAMPIRAN xiv

BAB I PENDAHULUAN 1

1.1 Pengenalan 1

1.2 Latar Belakang Masalah 3

1.3 Penyataan Masalah 6

1.4 Objektif Kajian 7

1.5 Persoalan Kajian 7

1.6 Kepentingan Kajian 7

1.6.1 Pelajar 8

viii

1.6.2 Penjaga 8

1.6.3 Pendidik 9

1.6.4 Pihak-pihak yang Bertanggungjawab 9

1.6.5 Masyarakat Umum 10

1.7 Batasan Kajian 10

1.8 Takrifan Istilah 11

1.8.1 Kualiti 11

1.8.2 Air Mustacmal 11

1.9 Kesimpulan 12

BAB II SOROTAN KAJIAN 13

2.1 Pengenalan 13

2.2 Air Dalam Kehidupan 14

2.2.1 Air Sebagai Agen Penyuci 18

2.2.2 Sifat Fizikal Air 21

2.2.3 Sumber-Sumber Air Sisa 22

2.3 Air Mustacmal Menurut Perspektif Islam 23

2.3.1 Hukum Air Mustacmal Menurut Mazhab 23

2.3.1.1 Air Mustacmal Menurut Mazhab Syafi

ce 24

2.3.1.2 Air Mustacmal Menurut Mazhab Maliki 24

2.3.1.3 Air Mustacmal Menurut Mazhab Hanafi 25

2.3.1.4 Air Mustacmal Menurut Mazhab Hanbali 26

2.3.2 Hukum Air Mengalir Dan Tenang 26

2.3.2.1 Larangan Membuang Air Sembarangan 27

2.3.3 Ukuran Air Dua Kolah 28

2.4 Kesan Air Mustacmal Dalam Kehidupan 29

2.4.1 Pengurusan Air Dalam Kehidupan 33

2.5 Kajian Lepas 36

2.6 Kesimpulan 37

ix

BAB III METODOLOGI KAJIAN 38

3.1 Pengenalan 38

3.2 Rekabentuk Kajian 38

3.3 Instrumen Kajian 39

3.4 Kaedah Pengumpulan Data 40

3.4.1 Kaedah Temubual 40

3.4.2 Kaedah Dokumentasi 41

3.4.3 Ujikaji Di Makmal 41

3.5 Kesimpulan 41

BAB IV DAPATAN KAJIAN 42

4.1 Pengenalan 42

4.2 Sumber Air Bersih Di Johor 42

4.3 Kadar Penggunaan Air Bersih Di Johor 45

4.4 Kualiti Air Terawat 45

4.5 Hasil Keputusan Ujikaji Sampel Air Mustacmal 46

4.5.1 Air Sisa Restoran 48

4.5.2 Air Basuhan Kereta 50

4.5.3 Air Basuhan Ayam 51

4.6 Kualiti Air Mustacmal Dalam Kehidupan 51

4.7 Kesimpulan 54

BAB V PERBINCANGAN, RUMUSAN DAN CADANGAN 55

5.1 Pengenalan 55

5.2 Perbincangan 55

5.3 Rumusan 58

5.4 Cadangan 60

5.4.1 Kesedaran Masyarakat 60

5.4.2 Guna Semula Air Mustacmal 61

5.4.3 Pentadbiran Universiti 62

x

5.4.4 Pihak Yang Bertanggungjawab 63

5.4.5 Kawasan Riadah Dan Rekreasi 64

5.5 Cadangan Kajian Lanjutan 65

5.6 Kesimpulan 65

BIBLIOGRAFI 66

LAMPIRAN 72

xi

SENARAI JADUAL

NO. JADUAL TAJUK MUKASURAT

2.1 Penyakit-Penyakit Berkaitan Dengan Air Dan Sanitasi 33

4.2 Klasifikasi Sungai-Sungai Mengikut Piawaian Kualiti

Air Sungai Di Malaysia Berasaskan Jenis Penggunaan 45

4.3 Kelas Kualiti Air Sungai Mengikut Indeks Kualiti Air 45

4.7 Bacaan Tiga Sampel Air Mustacmal 49

xii

TRANSLITERASI ARAB

Kajian ini memuatkan tulisan Transliterasi yang digunakan oleh

Ensiklopedia Islam dengan sedikit perbezaan dengan tulisan biasa.

Konsonan

dad) d) ض ‘ (hamza) ء

ta’) t) ط ba’) b) ب

za’) z) ظ ta’) t) ت

‘ (ayn‘) ع tha’) th) ث

ghayn) gh) غ jim) j) ج

fa’) f) ف ha’) h) ح

qaf) q) ق kha’) kh) خ

kaf) k) ك dal) d) د

lam) l) ل dhal) dh) ذ

mim) m) م ra’) r) ر

nun) n) ن zay) z) ز

waw) w) و sin) s) س

ha’) h) ه shin) sh) ش

ya’) y) ي sad) s) ص

Vowel

fathah) a fathah panjang a) َـ

kasrah) i kasrah panjang i) ِـ

dammah) u dammah panjang u) ُـ

xiii

SENARAI SINGKATAN

BOD - Permintaan Oksigen Biokimia

COD - Permintaan Oksigen Kimia

IPASA - Institut Pengurusan Alam Sekitar Dan Sumber Air

LABs - Linear Alkylbenzenes

mg/L - milligram per liter

m3

- meterpadu

pH - Keasidan dan Kealkalian

RA - Radiallahu cAnhu

SAJ - Syarikat Air Johor

SAW - Sallallahualaihiwassallam

SWT - Subhanahu Wa Taala

UTM - Universiti Teknologi Malaysia

xiv

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN TAJUK

A Surat Kebenaran Fakulti

Surat Kebenaran Temubual

B Jadual

C Soalan Temubual

D Gambar

BAB I

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Air merupakan anugerah Allah SWT yang amat berharga dan bernilai

kepada seluruh hidupan di muka bumi ini. Air atau nama saintifiknya hidrogen

oksida (H2O) adalah salah satu komponen yang sangat penting dalam kehidupan.

Air yang mengandungi hidrogen dan oksida itu adalah sebatian yang paling

banyak di bumi yang menutupi kira-kira 71% daripada permukaan bumi. Air

wujud di bawah tanah, di dataran dan juga di permukaan bumi seperti tasik dan

sungai. Jumlah air di bawah tanah dianggarkan melebihi jumlah air yang didapati

di dalam tasik dan kawasan tadahan air yang lain. (Ensiklopedia Sains dan

Teknologi Kimia, 2002). Firman Allah SWT dalam Surah al-Ancam ayat 99 yang

bemaksud :

“Dan Dialah yang menurunkan air hujan dari langit, lalu Kami

tumbuhkan dengan air itu segala macam tumbuh-tumbuhan, maka

Kami keluarkan dari tumbuh-tumbuhan itu tanaman yang

menghijau. Kami keluarkan dari tanaman yang menghijau itu

butiran yang banyak; dan dari mayang kurma mengurai tangkai-

2

tangkai yang menjuntai, dan kebun-kebun anggur, dan (Kami

keluarkan pula) zaitun dan delima yang serupa dan yang tidak

serupa. Perhatikanlah buahnya di waktu pohonnya berbuah dan

(perhatikan pulalah) kematangannya. Sesungguhnya pada yang

demikian itu ada tanda-tanda (kekuasaan Allah) bagi orang-orang

yang beriman.”

Penurunan air dari langit ke bumi dianggap sebagai rahmat dan kasih

sayang daripada Allah SWT terhadap makhlukNya. Nikmat kurniaan Allah SWT

seperti air, udara, tumbuhan-tumbuhan dan haiwan merupakan sebagai pelengkap

kepada kehidupan manusia di atas muka bumi ini. Manusia diberi hak dan

tanggungjawab sebagai khalifah di muka bumi untuk memakmurkan dan

menguruskannya. Amanah ini perlu dipikul dan dilaksanakan dengan sebaik

mungkin agar tidak berlaku penindasan dan menjejaskan alam.

Kepentingan air kepada kehidupan dan alam memang tidak dapat

dinafikan. Air diperlukan sebagai kegunaan asasi dan dapat dimanfaatkan bagi

pelbagai tujuan dalam kehidupan seperti minuman, perkilangan, pertanian,

pembangunan bandar, kuasa hidro, perikanan, pengangkutan, pengurusan tanah

rata dan rendah serta pelbagai kegiatan lain lagi. Air juga penting dalam

pembangunan rohaniah untuk bersuci bagi membolehkan manusia beribadat

kepada Allah SWT dalam keadaan yang suci dan bersih. Islam amat prihatin

terhadap kebersihan tempat dan tubuh badan.

Permintaan terhadap air sering meningkat dari semasa ke semasa adalah

hasil daripada pertambahan penduduk dan pembangunan ekonomi yang pesat.

Namun demikian, terdapat segolongan manusia tidak menghargai kepentingan air.

Pengabaian dan pengurusan air yang tidak bijak akan dapat menjejaskan kualiti

air. Kualiti air yang tercemar akan menyebabkan pencemaran. Pencemaran bukan

hanya memberi kesan kepada alam sekitar dan menjejaskan kesihatan malah turut

memberi kesan kepada spesis yang menggunakan alam sebagai habitatnya.

3

1.2 Latar Belakang Masalah

Air adalah sumber bersama. Pembangunan jangka panjang bagi air

memerlukan pengurusan sumber yang menyeluruh. Sebaliknya, dalam era

pembangunan dan globalisasi kini, terdapat segolongan manusia yang tidak

bertanggungjawab dalam menguruskan sumber air dengan sebaik mungkin.

Aktiviti pembuangan sampah ke dalam sungai atau mencampakkan sisa-sisa

toksid ke dalam laut dapat menyebabkan air tercemar dan amat merbahaya jika

digunakan. Air yang tercemar boleh membunuh ikan-ikan dan haiwan lain yang

meminumnya serta menyebabkan habitat haiwan musnah. Perbuatan tidak

bertanggungjawab ini bukan sahaja menyekat peluang rezeki para nelayan

malahan telah mengancam keselamatan hidup kerana tidak selamat lagi untuk

menggunakan air tersebut bagi tujuan kegunaan harian seperti bersuci, mandi, dan

sebagai air minuman.

Selain daripada itu, negara juga telah digemparkan dengan virus kencing

tikus atau leptospirosis yang tersebar melalui cecair yang dikeluarkan oleh tikus

seperti air kencing, air liur, darah, air mani dan najis yang menyebabkan air

tercemar. Penyakit kencing tikus mula mendapat perhatian ramai apabila telah

meragut beberapa nyawa yang disyaki dijangkiti bakteria melioidosis dan

leptospirosis sehingga orang ramai bimbang berkunjung ke pusat rekreasi seperti

sungai dan air terjun. Perunding motivasi dan pendakwah, Mohd Zawawi Yusoh

berkata, “Faktor kebersihan perlu dititikberatkan dan diamalkan dalam setiap

aktiviti yang dilakukan. Kebersihan diri adalah ciri penting untuk membentuk

personaliti Muslim cemerlang. Persekitaran yang bersih turut merangkumi

kawasan hutan dan sungai. Jangan biarkan sungai tercemar kerana ia akan

mengakibatkan berlakunya pencemaran dan keracunan air.” (Harian Metro, Ogos

2010)

4

Namun, tanpa disedari bahawa air yang digunakan setiap hari juga boleh

menjejaskan kualiti air sungai dan terjadinya pencemaran. Penggunaan air setiap

hari pada kuantiti yang amat tinggi melalui aktiviti memasak, membasuh

peralatan dapur, membasuh pakaian, mandi, membasuh lantai rumah dan

membasuh kenderaan. Menurut Abdul Rahman Mahmud, Ketua Unit Penilaian

EIA, Jabatan Alam Sekitar Kedah, sebanyak 81% air yang digunakan oleh setiap

isi rumah akan bertukar menjadi air sisa basuhan manakala 19% akan bertukar

menjadi air sisa kumbahan setelah selesai digunakan. Bukan sahaja isi rumah

yang menghasilkan air sisa basuhan sebaliknya premis-premis perniagaan seperti

pasar ikan, kedai dobi, pusat mencuci kenderaan dan restoran juga menghasilkan

air sisa basuhan pada kuantiti yang banyak setiap hari. (Dewan Kosmik, Mac

2010)

Penghasilan air sisa basuhan atau air mustacmal menurut Islam yang dapat

merubah warna, bau dan rasa air akibat daripada percampuran bahan-bahan

seperti cecair pencuci dan sabun keatas air dapat menjejaskan kualiti air bersih.

Kandungan dan bahan pencemar yang terdapat di dalam air mustacmal ini sudah

tentu akan menjejaskan sungai sebagai sumber utama kehidupan manusia kerana

bahan-bahan kegunaan harian ini sudah semestinya mengandungi bahan kimia

dan bahan aktif. Penghasilan air mustacmal daripada aktiviti harian akan mengalir

keluar melalui paip sinki dapur, paip saluran dari bilik mandi dan tempat

membasuh kenderaan. Kesemua air mustacmal ini akhirnya akan mengalir ke alur

air seperti longkang atau parit dan seterusnya dialirkan ke sungai. Sekiranya air

mustacmal yang dilepaskan ke alur air tanpa sebarang rawatan akan memberikan

kesan terhadap kualiti air dan menyebabkan pencemaran air sungai serta boleh

menjejaskan kesihatan.

Masalah berkaitan air mustacmal yang berpunca daripada lebih 10,000

pusat cuci kenderaan yang dianggarkan beroperasi di negara ini, dikenal pasti

antara punca pencemaran sumber air dan hidupan laut yang boleh menyebabkan

kanser. Ia berikutan penggunaan 'snow wash' mengandungi bahan kimia Linear

5

Alkylbenzenes (LABs) tanpa sebarang sekatan atau larangan, malah hampir 95

peratus daripada pusat cuci kenderaan langsung tidak dilengkapi sistem aliran dan

rawatan sisa air, sebaliknya terus disalurkan ke longkang atau sungai. Pakar

Forensik Alam Sekitar, Pencemaran Marin, Universiti Putra Malaysia (UPM),

Prof Madya Mohamad Pauzi Zakaria berkata, “Kurangnya kesedaran dan sikap

bertanggungjawab menguruskan lebihan air menyebabkan sisa basuhan dibiarkan

mengalir ke longkang, sungai dan laut. Kesan penggunaan bahan kimia tanpa

kawalan itu kini pada tahap sangat membimbangkan, sekali gus memerlukan

pihak berkuasa melakukan sesuatu dengan segera, terutama kerana hasil laut

adalah antara makanan utama rakyat negara ini. Sangat membimbangkan, kajian

ke atas tisu kupang di beberapa kawasan perairan negara menemui bahan LABs,

benzo (a) pyrene dan benz (g,h,i) perylene, iaitu sejenis hidrokarbon aromatik

yang paling berbahaya kepada kesihatan manusia. Ia boleh menyebabkan

kemusnahan sistem endokrin dan punca kanser kerana bahan karsinogenik adalah

penyebab kanser. Situasi sama berlaku kepada hidupan laut lain dimakan

manusia.” (Berita Minggu, Dis 2009)

Oleh itu, masalah pencemaran air sungai dan kualiti air terjejas yang

berpunca daripada air mustacmal mampu menjejaskan kesihatan manusia. Pihak-

pihak yang bertanggungjawab kurang prihatin dan peka terhadap sistem

pengurusan dan pengaliran air mustacmal yang akhirnya dapat memberikan kesan

negatif bukan sahaja kepada manusia malahan alam sejagat juga. Air mustacmal

perlu dirawat terlebih dahulu sebelum dialirkan ke sungai agar kualiti air tidak

terjejas dan merbahayakan kesihatan. Pemeliharaan dan pemuliharaan sumber air

ini adalah penting untuk kehidupan generasi masa hadapan agar mereka dapat

menjalani kehidupan dengan sempurna dan sihat.

6

1.3 Penyataan Masalah

Setiap tahun Malaysia mengadakan sambutan Hari Air Sedunia yang

diraikan pada setiap 22 Mac. Hari Air Sedunia menekankan betapa pentingnya air

untuk kehidupan. Usaha memanfaatkan air dapat meningkatkan taraf kehidupan

yang sihat sejahtera dan dapat mengelakkan dari segala kekotoran, pencemaran

dan penyakit.

Pelbagai pihak telah mengambil inisiatif untuk menjadikan air sebagai

sumber alam yang sentiasa bersih dan selamat digunakan dalam semua aktiviti

kehidupan manusia. Mereka perlu mempunyai kesedaran dan tanggungjawab

dalam pengurusan air mustacmal agar kualiti air berada pada tahap yang selamat

dan tidak menjejaskan kesihatan.

Pengkaji melihat bahawa penghasilan air mustacmal sangat banyak setiap

hari melalui pelbagai aktiviti. Sekiranya setiap pengguna menggunakan 208 liter

air sehari untuk pelbagai tujuan di rumah, maka sekurang-kurangnya telah

menghasilkan sebanyak 168.5 liter sehari air mustacmal atau 5054 liter air

mustacmal seorang bagi setiap bulan. (Dewan Kosmik, Mac 2010). Adakah kualiti

air mustacmal yang terhasil daripada pelbagai aktiviti itu boleh mendatangkan

kesan kepada manusia, haiwan dan alam sekitar? Masalah yang lebih besar akan

berlaku sekiranya kuantiti dan kualiti air mustacmal tidak diberi perhatian yang

sewajarnya dalam menguruskan kehidupan.

Berdasarkan kepada permasalahan ini, maka pengkaji terdorong untuk

membuat kajian tentang tahap kualiti air mustacmal menurut perspektif Islam.

Pengkaji mendapati bahawa kuantiti penggunaan air yang banyak akan

menghasilkan air mustacmal yang banyak juga dan seterusnya mampu

menyebabkan pencemaran.

7

1.4 Objektif Kajian

Kajian ini dijalankan adalah untuk:

` 1.4.1 Mengenalpasti air mustacmal menurut perspektif Islam.

1.4.2 Mengkaji tahap kualiti air mustacmal yang dihasilkan dalam kehidupan.

1.4.3 Melihat kesan air mustacmal dalam kehidupan.

1.5 Persoalan Kajian

1.5.1 Apakah air mustacmal menurut perspektif Islam?

1.5.2 Apakah tahap kualiti air mustacmal yang dihasilkan dalam kehidupan?

1.5.3 Apakah kesan air mustacmal dalam kehidupan?

1.6 Kepentingan Kajian

Penggunaan air adalah sangat penting untuk pelbagai aktiviti dalam

kehidupan. Kualiti air perlu diberi keutamaan dalam penggunaan air. Penggunaan

air dalam kuantiti yang banyak akan menghasilkan kuantiti dan kualiti air

mustacmal yang banyak juga dan akan dapat menjejaskan kesihatan.

8

Hasil penyelidikan ini diharap dapat menunjukkan bahawa penghasilan air

mustacmal setiap hari dalam kehidupan akan dapat memberi kesan kepada

manusia, haiwan dan alam serta dapat menyebabkan pencemaran air. Oleh itu,

secara tidak langsung adalah diharapkan agar penggunaan air dapat dilakukan

dengan bijak dan sempurna bagi mengelakkan pembaziran dan kualiti air

tercemar.

Penyelidikan ini sangat penting khasnya kepada pengkaji dan secara

umumnya kepada setiap lapisan masyarakat antaranya kepada :

1.6.1 Pelajar

Pelajar telah didedahkan dengan pengetahuan berkaitan air mustacmal

sejak diperingkat awal lagi. Oleh itu adalah diharapkan kepada golongan ini agar

dapat menggunakan air dengan sebaiknya bagi mengelakkan penghasilan kuantiti

air mustacmal yang banyak. Pengurusan air dengan betul akan dapat mengelakkan

daripada terjadinya pembaziran dan akan menjadikan persekitaran bersih serta

kesihatan terjamin.

1.6.2 Penjaga

Penjaga atau ibu bapa adalah pendidik pertama bagi anak-anak. Mereka

adalah orang pertama yang memberikan pengajaran kepada anak-anak dalam

pengurusan diri. Mereka juga perlu menjadi contoh teladan kepada anak-anak.

Penyelidikan ini diharap dapat membantu dalam melatih dan mengajar anak-anak

agar menguruskan air dengan kuantiti yang sedikit bagi memastikan kualiti air

9

sentiasa terjamin dan bersih. Selain itu dapat juga mendisiplinkan anak-anak

untuk menguruskan air dalam pelbagai aktiviti.

1.6.3 Pendidik

Pendidik atau guru merupakan orang kedua terdekat selepas ibu bapa

dalam usaha untuk mendidik anak-anak sama ada di peringkat rendah atau tinggi.

Penyelidikan ini diharap dapat membantu warga pendidik untuk memberi

pendedahan kepada anak-anak berkaitan kepentingan air, air mustacmal,

pengurusan dan penggunaan air dengan betul serta pencemaran air.

1.6.4 Pihak-pihak yang bertanggungjawab

Penyelidikan ini diharap dapat membantu pihak-pihak yang

bertanggungjawab dalam pengurusan air akan bekerjasama dalam memastikan

kualiti air sentiasa bersih dan bebas daripada segala unsur yang boleh

menjejaskan kesihatan. Mereka juga harus mempertingkatkan lagi sistem

pengurusan saliran air dan kemudahan rawatan air dengan sebaik mungkin agar

kualiti air sentiasa terjamin setiap masa. Kerjasama daripada semua pihak adalah

amat penting dalam memastikan kualiti air selamat digunakan dan mengelakkan

terjadinya pencemaran air serta wabak penyakit.

10

1.6.5 Masyarakat umum

Masyarakat umum dapat menjadikan penyelidikan ini sebagai rujukan

dalam pengurusan air dengan betul. Mereka juga akan lebih prihatin terhadap isu

air mustacmal ini dalam kehidupan mereka agar menggunakan air dalam kuantiti

yang sedikit bagi mengelakkan terhasilnya air mustacmal yang banyak yang akan

dapat menjejaskan kesihatan.

1.7 Batasan Kajian

Kajian ini dijalankan di negeri Johor Darul Takzim. Pengkaji memilih tiga

lokasi kajian iaitu sebuah restoran di Stulang iaitu Restoran Tai Son Seafood,

sebuah pusat mencuci kenderaan di Taman Universiti iaitu SCS Car Care dan

sebuah cafeteria di Universiti Teknologi Malaysia iaitu Kafeteria Kolej 9. Kajian

ini juga melibatkan pihak-pihak yang bertanggungjawab dalam pengurusan

berkaitan air iaitu Syarikat Air Johor (SAJ) dan Institut Pengurusan Alam Sekitar

dan Sumber Air (IPASA), Universiti Teknologi Malaysia.

Pengkaji memilih lokasi kajian dan jabatan-jabatan berikut adalah kerana

bersesuaian dengan tajuk penyelidikan yang memerlukan kepada sampel air untuk

dibuat ujikaji, dapatan data-data, indeks kualiti dan statistik yang tepat dan betul

berkaitan kualiti air serta pengurusannya. Maklumat diperolehi dengan

mengadakan sesi temubual dan melawat lokasi kajian. Pemilihan tempat dan

batasan kajian adalah disebabkan oleh faktor jarak dan mudah untuk berulang-alik

kerana berdekatan dengan tempat pengajian pengkaji. Oleh itu, dapatlah

memudahkan pengkaji untuk mendapatkan sebarang maklumat yang diperlukan

dalam penyelidikan.

11

1.8 Takrifan Istilah

Istilah-istilah yang digunakan di dalam penulisan ini membawa maksud

tersendiri. Definisi yang dibuat adalah untuk memudahkan pembaca memahami

istilah tersebut supaya tidak terkeliru dengan istilah umum.

1.8.1 Kualiti

Menurut Tesaurus Melayu Moden Utusan (1994:142) kualiti bermaksud

darjah, gred, harga, kedudukan, martabat, mutu, nilai, nisbah, status, taraf, takat

dan tingkat

Kamus Dewan Edisi Keempat mendefinisikan kualiti adalah darjah

kecemerlangan biasanya yang tinggi atau pun mutu. (Kamus Dewan: 2007:833)

1.8.2 Air Mustacmal

Menurut Tesaurus Melayu Moden Utusan, air bermaksud ekstrak, inti,

intisari, isi, jus, konsentrat, kordial, pekatan, perahan, pati atau sari. (Tesaurus

Melayu Moden Utusan:1994:4)

Kamus Pengetahuan Islam mendefinisikan air mustacmal mengikut istilah

ilmu fekah ialah air yang telah digunakan dan kurang daripada dua kolah seperti

air yang telah digunakan untuk berwudhuk. Hukum air jenis ini, suci tetapi tidak

boleh menyucikan benda lain. Apabila dikumpulkan hingga sampai kepada

sukatan dua kolah, maka air itu bertukar menjadi air mutlak iaitu suci dan boleh

12

menyucikan sekiranya ia tidak berubah rasa, bau atau warna. (Kamus

Pengetahuan Islam:1976:241)

Ensiklopedia Islam Untuk Pelajar (2003:31) pula mendefinisikan air

mustacmal (air yang telah dipakai) iaitu air yang berasal daripada tubuh orang

yang berwudhuk atau mandi; jika banyak maka air itu suci.

1.9 Kesimpulan

Air mustacmal atau air sisa basuhan adalah air yang kualitinya tidak bersih

dan telah bercampur dengan pelbagai bahan lain yang mampu untuk menjejaskan

alam sekitar. Oleh itu peranan dan tanggungjawab daripada semua pihak untuk

menggunakan air dalam kuantiti yang amat sedikit bagi megurangkan terhasilnya

air mustacmal amatlah digalakkan dan dipraktikkan dalam kehidupan.