Vlada Crne Gore Holandska razvojna organizacija Uprava za šume Crna Gora

NJEGA MLADIH RAZVOJNIH FAZA ŠUMA

(Upute za vlasnike šuma)

CILJEVI I INTERESI U NJEZI MLADIH ŠUMA

Dugoročni cilj njege mladih šuma je stvaranje kvalitetnih,

mješovitih, zdravih, vitalnih i stabilnih šumskih sastojina,

koje mogu pored proizvodnja najvrijednijih drvnih

sortimanata, optimalno da zadovoljavaju i funkcije

odnosno zahtjeve, kao što su: veča proizvodnja sitnog

drveta i šumske biomase, veća biološka raznovrstnost,

veća proizvodnja kiseonika i vezivanje ugljenika iz

vazduha, značajnije ublažavanje makro-klimatskih

promjena i efikasnije obavljanje ostalih usluga za

društvo.

Zbog svega toga njega mladih šuma u privatnoj svojini

nije samo u vlasničkom, nego i u opštem odnosno

nacionalnom interesu.

VRIJEME ZA IZVOĐENJE RADOVA NA NJEZI

Najprimerenije vrijeme za njegu mladika lišćara, zbog

prevelike osjetljivosti u toku vegetacije, je prolječe ili

jesen, a za njegu guštika liščara preporučljiv je

vegetacijski period (zbog bolje vidljivosti rastnog

prostora). Mladik i guštik četinara lakše je raditi van

vegetacije. U mladim kulturama prvo uklanjanje korovne

vegetacije mora se obaviti najkasnije do sredine

vegetacionog perioda. U pogledu vremena izvođenja

njege mladih razvojnih faza šuma i kultura, potrebno je

izbjegavati razdoblje gnezdenja ptica.

STANJE U NJEZI MLADIH ŠUMA U CRNOJ GORI

Njega mladih razvojnih faza šuma, kao i mladih kultura, u

privatnom vlasništvu, na žalost se ne izvodi! Mali je i

obim tih radova u državnim šumama.

STRUČNA I MATERIJALNA PODRŠKA VLAS-

NICIMA ŠUMA ZA NJEGU MLADIH ŠUMA

Stručno-tehničku podršku vlasnicima šuma kod planiranja

i vršenja radova na njezi mladih razvojnih faza šume

obezbjeđuje Uprava za šume Crne Gore (UŠ CG).

Obzirom da je njega šuma i u javnom interesu, očekuje

se shodno novom Zakonu o šumama i budžetsko

sufinansiranje tih radova, koje će se - u zavisnosti od

raspoložjivih sredstava - isto tako obezbjeđivati preko UŠ

CG, u skladu sa godišnjim programom. Prije početka tih,

kao i ostalih uzgojnih radova, za stručnu pomoć obratite

se lokalnom šumarskom stručnjaku UŠ CG! Za savjete i

eventualne podsticajne mjere možete se obratiti na

sljeduću adresu:

Uprava za šume Crne Gore

Odsjek za uzgoj i zaštitu šuma

Lokalne jedinice (15)

Ulica Miloša Tošića bb., Pljevlja

Tel: (052) 323 578 E-mail: cgsume@t-com.me; Vebsajt: www.upravazasume.me ________________________________________________________

Sadržaj pripremili: Franc Ferlin, SNV konsultant, Gjulera Selmanović, UŠ CG i Mensura Nuhodžić, SNV savjetnik Fotografije: Franc Ferlin Izdavač: SNV – Holandska razvojna organizacija Crna Gora, 2.000 izvoda, 2011. godine

NJEGA MLADIH ŠUMA JE - UZ OSTALE UZGOJNE

MJERE - JEDNA JE OD ŠUMARSKIH MJERA - U

RUKAMA VLASNIKA ŠUMA I DRŢAVE - ZA

POBOLJŠANJE BILANSA ZEMALJSKOG UGLJENIKA

I S TIM UBLAŢAVANJE KLIMATSKIH PROMJENA!

POMENUTE CILJEVE, FUNKCIJE ŠUMA I POTREBE

VLASNIKA ŠUMA, DRŢAVE I DRUŠTVA, NAJBOLJE

ISPUNJAVAJU MJEŠOVITE, ODNOSNO BIOLOŠKO

RAZNOVRSTNE ŠUME. TAKVE ŠUME SU EKOLOŠKI

I EKONOMSKI NAJSTABILNIJE I NAJVREDNIJE.

POJAM NJEGE ŠUMA

Njega šume je plansko šumskouzgojno uticanje na poje-

dina stabla odnosno sastojine, u skladu sa prirodnim pro-

cesima, sa ciljem povečanja njihove vrijednosti (naročito

kvaliteta drveta), i to na način podsticanja razvojno vri-

jednih i usporavanja razvojno nepoželjnih bioloških osobi-

na (stabala).

Njega šuma podrazumijeva sve uzgojne mjere (naročito

sječe njege), koje su potrebne od nastanka sastojine od-

nosno njenog dijela do početka obnavljanja te sastojine.

Djeli se na njegu mladih razvojnih faza (njega prirodnog

mladika i guštika, uključujući mlade kulture uporedjivog

uzrasta) i na prorjede srednjedobnih i odraslih sastojina

(od letvenjaka dalje).

POPULACIONO BIOLOŠKE OSNOVE NJEGE

ŠUMA

Njega šuma koristi se mehanizmima prirodne i uzga-

jivačke (vještačke) selekcije. Do prirodne selekcije dolazi

zbog vanjskih (naročito uticaja zasjene ispod krošanja) i

unutrašnjih uticaja u sastojini (zbog konkurencije između

stabala kao jedinki populacije).

Prirodnu selekciju se u cjelini iskorištava kod mladih raz-

vojnih faza šume, koje se nalaze ispod zastora krošanja

(indirektna njega).

Uzgajivačku selekciju se (u kombinaciji sa prirodnom)

koristi kod mladih razvojnih faza šume, koje su oslobođ-

ene zastora krošanja (stara stabla uklonjena).

U okviru mladih razvojnih faza sastojina (mladik, guštik i

početak letvenjaka) koristi se prinicp tzv. masovne selek-

cije i uzgoja, tj. podsticanje velikog broja stabala.

U srednjedobnim sastojinama, počevši sa letvenjakom (u

intenzivnim sistemima) koristi se prinicip tzv. pozitivne

selekcije i uzgoja, tj. podsticanje relativno manjeg broja

prethodno izabranih (npr. do 1000 po ha), biološki i eko-

nomski najperspektivnijih stabala (kandidata za stabla

budućnosti).

VRSTE I TEHNIKE DIREKTNE NJEGE MLADE

ŠUME

Njega mladika i kultura tog uzrasta

U mladiku, ako je već oslobođen uticaja zastora krošanja,

obično trebaju sljedeće mjere: (a) čišćenje od korova

zeljastih vrsta (ako postoje); (b) ćišćenje od nepoželjnih

vrsta drveća i grmuški, vodeći pri tome računa o biološkoj

raznovrstnosti; (c) uklanjanje predraslih stabala (starijih

generacija) i stabala sa izraženim negativnim osobinama

u pogledu kvalitata; (d) regulisanje smjese u korist

manjinskih, naročito plemenitih vrsta drveća; (e)

redukovanje gustine mladika (ako je potrebno). U

mladim kulturama tog uzrasta, obično trebaju naročito

mjere pod (a), (b) i (d). Pored toga, značajna mjera je

uklanjanje izbojaka iz korjena i panjeva (osim na

goletima).

Primjereni alati za vršenje tih radova za mladik su: male i

velike (baštanske) makaze i mačete, a za kulture srpovi,

mačete i (motorne) kose.

Njega guštika i kultura tog uzrasta

U guštiku, ako je već oslobođen uticaja zastora krošanja,

obično trebaju - osim ukjanjanja korovnih zeljastih vrsta -

iste mjere kao kod mladika, s tim da je najviše

naglašeno redukovanje gustine stabala, što zapravo

predstavlja proredo masovnm selekcijom. U guštiku se,

zbog racionalnosti, kod svih mjera uvjek uklanjaju samo

stabla gornjeg sprata. Stabla srednjeg, a naročito donjeg

sprata utapaju / izlučuju se prirodnim putem, zbog jake

međusobne konkurencije (u pogledu rastnog protora i

svjetlosti), stoga ih nije potrebno uklanjati. Jedino jela,

koja može da podnosi dugotrajnu zasjenu, ima

sposobnost tzv. preslojavanja iz donjeg/srednjeg u gornji

sprat, pa je s toga možemo smatrati kao perspektivnom

(iako nije u gornjem spratu). U mladim kulturama tog

uzrasta, obično još ne dolazi do sklopa krošanja, tako da

potrebne mjere njege ostaju iste kao u ranijim godinama.

Primjereni alati za vršenje tih radova su: velike

(baštanske) makaze, mačete, sekire i male motorne

testere.

Podmladak bukve

MLADE RAZVOJNE FAZE ŠUME

Podmladak jele

Mladik bukve Mladik jele

Guštik bukve Guštik jele

Letvenjak bukve Letvenjak smrče