nirasha veedite neede jayam - by gampa nageswararao

~°K«#

QÆOáê <åˆQâ◊fi~°~å=ÙMA (Psychology); MA (Counselling andPsychotheraphy); MBA (HRM),M.Phil (Psychology)

98490 00026email: [email protected] : www.gampa.in

www.facebook.com/gampa.inwww.youtube.com/gamparao

4= =Ú Œ„}#=O|~ü, 2013

=ÚY z «„OZ<£. â◊t èŒ~°~å=Ù

=Ú Œ„}

"≥Å~°∂.200/–

No Part of This Book May be Reproduced orTransmitted by any means without permission

NEW VISION PUBLICATIONSD.No.1-9-644/A/1, Vidyanagar, Hyderabad-44.

040-27605829, 27663376, 99483 35306

PersonalityDevelopment Book

2

QÆOáê <åQâ◊fi~ü ~å=Ù

Presented to .....................................

.........................................................

Presented by

.........................................................

Date .................................................

3

<å Ç¨Ï$ ŒÜ«∞Ñ¨Ó~°fiHõ Hõ$ «[˝ «Å∞

QÆOáê <åQâ◊fi~ü ~å=Ù

<å‰õΩ [#‡ WzÛ# QÆOáê <åQÆ=∞}, QÆOáê qâ◊fi<å äŒO QÍiH

J#flÜ«∞ºÅ∞ _®.l.P~ü.eOQÆ=¸iÎ, QÆOáê ~°"Õ∞+π QÍiH, «=Ú‡_»∞ QÆOáê ^•"≥∂ Œ~ü

<å‰õΩ =∂~°æ Œ~°≈‰õΩxQÍ #_çÑ≤ã¨∞Î#fl N Ü«∞O_»=¸i g~O„ Œ<å ä£ QÍiH

<å‰õΩ Jxfl"Õà◊ÖÏ ã¨Ç¨ÏHõiã¨∞Î#fl N a.q.Ñ¨\Ïìaè~å"£∞ QÍiH

Pf‡Ü«∞ q∞„ «∞_»∞ N Ü«∞„~°O =∞Ç¨Ï Õ"£, N=∞u Ñ¨ Œ‡ QÍiH

PÑÎq∞„ «∞_»∞ N H˘ «Î #~°ã≤OÇÏO, N=∞u "åãq (q[Ü«∞#QÆ~°O) QÍiH

„âıÜ≥∂aèÖÏ+≤ N K˘HÍ¯ÑÙ "≥OHõ@~°=∞} QÍiH

ãOÑ¶∞ ¿ã=‰õΩÅ∞, Pf‡Ü«∞ q∞„ «∞Å∞ N Pyi "≥OHõ>Ë+π, N=∞u ~å èŒ QÍiH

JHõΔ~°~°∂ÑO HõeÊOz# N Zãπ.q. ã¨∞ˆ~+π QÍiH

=∞kÖ’x ÉèÏ"åÅ‰õΩ ÉèÏëê~°∂ÑO WzÛ# N ~å=∞âı+μ QÍiH

##∞fl q=∞i≈Oz, "≥#∞fl «\ì „áÈ «ûÇ≤Ïã¨∞Î#fl <å ã¨Ç¨Ï èŒ~°‡Kåi}˜ =∞b¡â◊fiiH

<å ‰õΩ=∂~°∞_»∞ Pk «º Éèí~° ü, ‰õΩ=∂Ô~Î P„t «Å‰õΩ

4 5

x~åâ◊ g_ç Õ h Õ [Ü«∞O QÆOáê <åˆQâ◊fi~ü~å=Ù

1. Zãπ.Ü«Ú P~ü ÃãÖÔHì_£ ......................................... 7

2. "≥ÚÇÏ=∂@O – „Ñ=∂ ŒO ................................... 17

3. x*Ï~Úf – x["≥∞ÿ# «$Ñ≤Î ................................... 20

4. rq «O XHõ J Œ∞ƒù «O J=HÍâ◊O ............................. 23

5. ...Ñ¨Ù@∞ìHõ À =$ Œ∞úÅ∞ .......................................... 25

6. L`åûÇÏO Ju =ÚYºO ....................................... 28

7. =ºHÎ «fiO – „áê è•#ºO ........................................ 32

8. Éèíq+º «∞Î QÆ∞iOz# J=QÍÇ¨Ï# .............................. 36

9. J™ê èŒº=∞#flk ÖË Œ∞ ........................................... 42

10. P~ÀQÆºO–âßs~°HõO–=∂#ã≤HõO ............................... 45

12. #=fiO_ç–#qfiOK«O_ç .......................................... 50

13. Ñx~åHõΔã∞Å∞–Xà◊√§| ŒúHõã∞ÎÅ∞ ................................ 57

14. Œ$HõÊ äŒO–ã¨QÆO q[Ü«∞O ...................................... 65

15. =∂#ã≤Hõ XuÎ_ç „Ñ¨ÉèÏ=O ...................................... 72

16. =ÚO Œ∞ PÖ’K«# PÃÑ· =ÚO Œ_»∞QÆ∞ ......................... 84

17. è≥·~°º=O «∞Å Õ D „Ñ¨Ñ¨OK«O .................................. 91

18. ÔQÅ∞ÑÙ–F@q∞ ................................................. 96

19. ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ äŒO ........................................... 103

20. „Ñ¨u‰õÄÅ Œ$HõÊ äŒO ............................................. 112

21. "å~Ú^•"Õ¿ãÎ „Ñ¨=∂ ŒO ....................................... 119

22. |Ç¨ï=∞u–u~°ã¨ $u .......................................... 127

23. Œ∞~°Å"å@∞¡ ..................................................... 131

24. „Hõ=∞tHõΔ}Ë H©ÅHõO .............................................. 134

25. Hõ+≤ì¿ãÎ<Õ Ñ¶e «O ................................................ 139

26. q*Ë «Å∞–ãO «$Ñ≤Î .............................................. 142

27. q=∞~°≈Å∞ – Ñ¶e`åÅ∞ ........................................ 160

28. ãOÑ¶∞\˜ « â◊HÎ .................................................. 184

™ês, Ü«Ú P~ü <å\ò ÃãÖÔHì_£!

J#fl=∂@ K≥=ÙÅ Ñ_»QÍ<Õ,

KåÖÏ=∞Ok XHõ ™êiQÍ _ôÖÏÑ_çáÈ`å~°∞.

Xà◊§O`å xãû «∞Î= P=iã∞ÎOk. JO «\Ï x~åâ◊, xãÊ $ÇÏ.

✰ ✰ ✰

'<å<£Ãã<£û, Uq∞\ Uk?WÖÏQ<å Ñx KÕ¿ãk. =à◊√§ ŒQÆæ~°∞OK«∞‰õΩx ÑxKÕÜ«∞O_ç—

Wk =∞~À _≥·ÖÏQ∑.

Wk q#QÍ<Õ g∞‰õΩ XO\’¡ "≥~Úº "å@¡ HõÔ~O\ò =ã¨∞ÎOk. a.Ñ≤ 330H˜

KÕiáÈ «∞Ok. J= «e"å_çx #q∞e q∞OQÜ«∂ÅxÑ≤ã∞ÎOk.

HÍh "å_ç<ÕO KÕÜ«∞ÖËHõ, g∞g∞ Œ g∞H HÀÑO =ã∞ÎOk.

D Ô~O_»∞ ~°HÍÅ J#∞Éèí"åÅ∞ g∞Ö’ „ÑuXHõ iH© U^À ãO Œ~°ƒùOÖ’ Z Œ∞~°ÜÕ∞º

6 7

q+¨Ü«∞ã¨∂zHõ


LO\Ï~Ú.

JÖÏO\ =∂@Å∞ q#flÑC_»∞ Z=iÔH·<å HõeQ ÉèÏ"åÖË Jq. ãÇÏ["Õ∞.

HÍh, g∞~°∞ QÆ=∞xOK«=Åã≤# q+Ü«∞O XHõ\ LOk.

Jk Uq∞@O>Ë,

"åãÎ"åxH g∞~°∞ ÃãÖÔHì_£ *Ïa`åÖ’ L<åfl~°∞.

ZÖÏ JO\Ï~å?

H˘OK≥O PÖ’zOK«O_ç. =∞#O ZÖÏ ÑÙ\ÏìO?

=∂=¸Å∞ =∂@Ö’¡ ZÖÏ K≥ÑC‰õΩ<åfl.

Ãã·<£û K≥|∞ «∞#flk =∞#H =ÚYºO.

Ãã·<£û „ÑHÍ~°O.

=∞x+≤ ÖË • rq H˘xfl ÅHõΔÅ HÀ@¡ [#∞º=ÙÅ HõÅ~ÚHõ. „Ñu

[#∞º=Ù‰õΩ H˘xfl «# ≥·# „Ñ ÕºHõ «Å∞ L<åfl~Ú. HÍx ã∂÷ÅOQÍ

K≥áêÊÅO>Ë „Ñu r=Hõ}O(Nuclei) Ö’#∂ 22 P\’*’"£∞Å∞.

=∞~À Ô~O_»∞ ÃãH±û „HÀ"≥∂*’"£∞û (chromosomes) LO\Ï~Ú.

D „HÀ"≥∂*’"£∞û ZH±û „HÀ"≥∂*’"£∞û Jx, "≥· „HÀ"≥∂*’"£∞û Jx

=º=ÇÏi™êÎ~°∞. J~Ú Õ „ã‘Î, ÑÙ~°∞+μÅÖ’ g\ ãOYº "Õ~fi~°∞QÍ LO@∞Ok. „ã‘ÎÅ

r=Hõ}ÏÅÖ’ Ô~O_»∂ ZH±û„HÀ"≥∂*’"£∞ÖË LO\Ï~Ú. ÑÙ~°∞+μ_ç r=Hõ}OÖ’ XHõ\˜

ZH±û „HÀ"≥∂*’"£∞, =∞~˘Hõ\ "≥· „HÀ"≥∂*’"£∞.

WÖÏ â◊s~°OÖ’ JO`«~åƒùQÍÅ∞QÍ L#fl „HÀ"≥∂*ˇ"£∞Å∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç g~°ºO

(Sperm) Ö’#∂, „ã‘Î JO_»O(ovum) Ö’#∂ ‰õÄ_® LO\Ï~Ú. „ã‘ÎÑÙ~°∞+μÅ∞

HõÅ~ÚHõÖ’ WÖÏO\ HÀ\Ï¡k ãOYºÖ’ L#fl „HÀ"≥∂*’"£∞Å∞ Jq ZH±û J~Ú<å "≥·

J~Ú<å #tOzáÈ`å~Ú. =∞~À ~°HõOQÍ =º~°÷O J=Ù`å~Ú. JuHõ+ìO g∞ Œ ÅHõΔÅ

HÀ@¡ r=Hõ}ÏÅÖ’ 1{1QÍ ãOÜ≥∂QÆO K≥O Œ∞`å~Ú. Jq =∂„ «"Õ∞ Ñ¶Å„Ñ ŒO

J~Ú Ñ≤O_»OQÍ (embryo) ~°∂á⁄Ok „Hõ=∞OQÍ a_»¤QÍ D Éèí∂q∞ g∞^Œ

J= «iã¨∞ÎOk. WÑ¨C_»∞ ÃÑ·# K≥Ñ¨C‰õΩ#fl „HÀ"≥∂*’"£∞ÅÖ’ Ô~O_»∞ ZH±û Hõ}ÏÅ∞

LO>Ë P_»Ñ≤Å¡, ZH±û, "≥· Hõ}ÏÅ∞ LO>Ë =∞QÆa_»¤ QÍ#∞ ~°∂á⁄O Œ∞ «∞Ok.

JO>Ë ÅHõΔÅ ãOYºÖ’ „HÀ"≥∂*’"£∞Å∞ x+ÊùÅO J~Ú# «~°∞"å « =∂„ «"Õ∞

g∞~°∞ ÖË • <Õ#∞, JO Œ~°O D Éèí∂q∞g∞ Œ Ñ_®¤O JO>Ë =∞#O XHõ~°HõOQÍ ÃãÅH±ì

J~Ú#"åà◊§"Õ∞ Hõ Œ∂.

ã~ JHõ _ç=~°‰õΩ XHõ~°HõOQÍ ÃãÅH±ì JÜ«∂º~°∞ g∞~°∞.

P «~°∞"å « g∞~°∞ D ã≤÷uH ~å=_®xH W<Õflà◊§Ö’#∞ Zxfl™ê~°∞¡ „áê}QÆO_»O

«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩx LO\Ï~°∞? ZO « =∞Ok „áê}ÏÅ∞ QÆ~°ƒùOÖ’<Õ zuHáÈ=_»O ÖË Œ∞?

=∞Ô~O «=∞OkH tâ◊√=ÙÅ∞QÍ<Õ Éèí∂q∞g∞ Œ #∂HõÅ∞ K≥e¡áÈ=_»OÖË Œ∞? =∞Ô~O «

=∞Ok =∂#ã≤HõOQÍ ÉÏÅºO #∞Oz Jã¨fiã¨∞÷Å∞QÍ ZO^Œ∞‰õÄ Ñ¨xH˜~å‰õΩO_®

áÈ=_»OÖË Œ∂? =∞Ô~xfl ÅHõΔÅ=∞Ok JHõΔ~°O =ÚHõ <Õ~°∞Û‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O ‰õÄ_® ÖËHõ

Œ∞~°ƒù~°"≥∞ÿ# rq`åÅ∞ QÆ_»Ñ_»OÖË Œ∞?

"å~°O ŒiH© aè#flOQÍ g∞~°∞ K« Œ∞=Ù‰õΩ<åfl~°∞. Jk Ñ≤.l HÍHõáÈ=K«∞Û. _®Hõì~\ò

HÍHõáÈ=K«∞Û. HÍx q∞=∞‡efl g∞~°∞ ZÖÏ ~°∂á⁄OkOK«∞HÀ"åÅ#∞‰õΩO@∞<åfl~À JO Œ∞‰õΩ

J#∞"≥·#, Ü≥∂QÆº"≥∞ÿ# q*Ï#O ãOáêkOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.

=∞i, Z=~À XHõ~°∞ ÃãÖÔHì_£ JO>Ë x~åâ◊Ñ_»_»"Õ∞<å?

'<À—!

You are already selected for a purpose.

^•xfl ™êkèOK«_»"Õ∞ rq «O.

P „ÑÜ«∞ «flOÖ’ J_»∞QÆ∞ "Õ¿ã=ÚO Œ∞ D „Ñâ◊flÅ QÆ∞iOz PÖ’zOK«O_ç.

ZO Œ∞‰õΩ ÑÙ\ÏìO.

ZO Œ∞‰õΩ | «∞‰õΩ «∞<åflO?

ZO Œ∞‰õΩ =∞#‰õΩ PÖ’K«<åâ◊HÎ LOk?

ZO Œ∞‰õΩ HõëêìÅ∞ =™êÎ~Ú?

JãÅ∞ rq «QÆ=∞ºO Uq∞\?

8 9


✰ ✰ ✰

g\˜H˜ ã¨=∂^è•<åÅ∞ g∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. HÍh WHõ¯_» H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ g∞‰õΩ

QÆ∞~°∞ÎKÕÜ«∂e.

J#∞Éèí"åÅ∞Z=i J#∞Éèí"åÅ∞ "åiq. J#∞Éèí"åÅ Ñ¶e «OQÍ JO ŒiH© HõeQ Jaè„áêÜ«∂Å∞

=∂„ «O ^•^•Ñ¨Ù ã¨=∂#"≥∞ÿ# J#∞Éèí∂ «∞ÖËfl q∞QÆ∞Å∞™êÎ~Ú. K≥_»∞ J#∞Éèí"åÅ∞

ÉÏ èŒÅx, J"Õ Œefl q∞ye¿ãÎ, =∞Oz J#∞Éèí"åÅ∞ ãO`Àëêxfl W™êÎ~Ú. J~Ú Õ

Z=i<≥·<å g∞‰õΩ Z‰õΩ¯=QÍ QÆ∞~°∞ÎO_çáÈ~Ú# J#∞Éèí"åÅ#∞ ≥eÜ«∞KÕÜ«∞=∞x J_»QÆO_ç.

JÖÏ J_çy Õ KåÖÏ=∞Ok «=∞‰õΩ P"Õ Œ# q∞yeÛ# J#∞Éèí"åÅ<Õ ˘O Œ~°QÍ QÆ∞~°∞Î

KÕã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞."å\˜x Ñ¨Óã¨QÆ∞zÛ#@∞¡ K≥Ñ¨ÊQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. J^Õ ãÖ`Àëêxfl

HõeyOz# J#∞Éèí"åÅ#∞ KåÖÏ ‰õΩ¡ÑÎOQÍ, á⁄_çá⁄_ç =∂@Å`À K≥ÑÊQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

WÖÏ ZO^Œ∞‰õΩ [~°∞QÆ∞`«∞Ok?=∂ ¿ãflÇ≤Ï «∞_ç ÉèÏ~°º LOk. Pq_»H z#fl «#OÖ’<Õ «O„_ç áÈÜ«∂_»∞. JHõ

L^ÀºQÆO KÕã≤ K≥Ö¡à◊§H H˘O «HÍÅO Pã~åQÍ xezOk. J~Ú Õ WO\’¡ P_»Ñ≤Å¡Å∞

=∞~À W ŒÌ~°∞ LO_»_»O`À JHõ «# JãÇÏ<åxfl gà◊§g∞ Œ „Ñ Œi≈OKÕk. JÖÏ

z#fl «#OÖ’ «O„_ç ÖËHõáÈ=_»O, JHõ x~å Œ~°} HÍ~°}OQÍ<Õ ¿ãflÇ≤Ï «∞_ç ÉèÏ~°º U

z#fl Hõ+ìO =zÛ<å, ''<å‰õΩ ÑÙ\ìO\"å~°∞ Z=fi~°∂ ÖË~°∞ P Œ∞HÀ=_®xH——JO@∂

x «ºO zOuã∂Î<Õ LO@∞Ok. ÃÑo§ J~Ú# «~°∞"å Õ «e¡ K«xáÈ~ÚOk. "≥Ú «ÎO

g∞ Œ Éèí~°Î P Œ~°} K«∂Ñ≤<å, HõhãO uO_çH©, QÆ∞_»¤H Ö’@∞ÖË‰õΩO_® K«∂ã∞‰õΩO@∞<åfl,

ã=∂[OÖ’ Q“~°=hÜ«∞"≥∞ÿ# ™ê÷<åxfl HõeÊOz<å, «#H ÑÙ\ìO\#∞Oz U ã~° •

f~°ÖË Œ#fl P"Õ Œ# P"≥∞#∞ J#∞x «ºO "Õkèã∂Î<Õ LOk.

XHõ =∞ èŒº=Ü«∞ã∞¯_çx =∂\Ï¡_çOK«O_ç. ãÇÏ[OQÍ J «x =∂@Ö’¡ Z‰õΩ¯=¿ãÑÙ

J «xx "Õkèã∞Î#fl ã=∞ãºÅ∞, "å\x Ñi+¯iOK«∞HÀ=_®xH KÕã≤# „ÑÜ«∞`åflÅ∞,

P „Hõ=∞OÖ’ Z Œ∞Ô~·# "≥·Ñ¶ÖÏºÅ∞, x~å Œ}Å QÆ∞iOz# JOâ◊"Õ∞ Z‰õΩ¯=QÍ qxÑ≤ã∂Î

LO@∞Ok. WÖÏ [~°QÆ_®xH˜ „Ñ¨^è•#"≥∞ÿ# HÍ~°}O XHõ¯>Ë =∞#‰õΩ ãÖ`À+Ö

HõeyOz# ãÖÑ¶¨∞@#Å#∞ KåÖÏ `«‰õΩ¯=HÍÅOÖ’<Õ =∞~°záÈ`åO. HÍx K≥_»∞

J#∞Éèí"åÅ∞ x «ºO =∞# JO «~åO «~åÖ’¡ âßâ◊fi «OQÍ =Ú„ Œ "Õã∞‰õΩx, „Ñu z#fl

=ºu~Hõ ãOÑ¶∞@# =∞m§ ã‡ $uÖ’H =ã∞ÎO\Ï~Ú.

Ñ¶e «OQÍ J «‡qâßfiãO ≥|ƒuO@∞Ok. XHõ\ Ô~O_»∞™ê~°∞¡ WO@~°∂fi ºÅH "≥o§

qÑ¶¨ÅO HÍQÍ<Õ WOHõ `å=Ú ZO^Œ∞‰õÄ Ñ¨xH˜~å=∞<Õ PO^Àà◊# ÃÑiyáÈ`«∂

LO@∞Ok.

x*ÏxH g∞~°∞ qÑ¶Å"≥∞ÿ# H˘kÌ ãO Œ~åƒùÅÖ’ g∞~°∞ QÆ∞iÎOK«x Ö’áêÅ∞, HÍ~°}ÏÅ∞

g∞Ö’<Õ LO\Ï~Ú. Wk WO@~°∂fi ºÅH Ç[~°ÜÕ∞º L^ÀºQÆã∞÷ÅH =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞

L^ÀºQÆOÖ’ ã∞n~°… J#∞Éèí=O LO_ç ZO`À QÆ∞iÎOÑÙ ≥K«∞Û‰õΩ#fl ã‘xÜ«∞~°¡H ‰õÄ_®

WÖÏO\ Z Œ∞~°∞ ≥|ƒÅ∞ «ÑÊ=Ù.

L^•ÇÏ~°}H W\©=Å XHõ ™êÑ¶πì"Õ~ü ãOã÷Ö’ J<ÕHõ=∞Okx XH™êi ˘ÅyOK«_»O

[iyOk. JÖÏ L^ÀºQÆO HÀÖ’Ê~Ú#"åà◊§Ö’ J «ºkè‰õΩÅ∞ Z^À XHõ ™êÑ¶πì"Õ~ü ãOã÷Ö’

Láêkè ãOáêkOK«∞HÀQÆeQÍ~°∞. XHõi ŒÌiH "å~°∞ „ÑÜ«∞uflOz<å JÖÏO\ J=HÍâ◊O

~åÖË Œ∞. "åà◊§H J#∞Éèí=O ÖËHõ J=HÍâ◊O ~åHõáÈÖË Œ∞. HÍ~°}O J<ÕHõO LO_»=K«∞Û.

U ™ê÷~ÚÖ’"åÔ~·<å J=HÍâ◊O KÕlH¯OK«∞HÀ=_»OÖ’ qÑ¶ÅO HÍ=_®xH JÜ«∂

ãO Œ~åƒùÅ#∞ |\ì J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ#∞ QÆ∞iÎOK«=K«∞Û.

JÖÏO\"å\Ö’ H˘xfl WHõ _» K≥ÑC‰õΩO^•O.

1. P «‡qâßfiãOP «‡qâßfiãO «y#O «QÍ ÖËHõáÈ~Ú<å Hõ+ì"Õ∞. =∞s

Z‰õΩ¯= J~Ú<å Hõ+ì"Õ∞. g∞~°∞ WO@~°∂fi ºH "≥o§#ÑC_»∞

ÖË • g∞~°∞ ™êkèOK«QÆÅ~°#fl qâßfiãO`À g∞ ÃÑ· JkèHÍi

g∞‰õΩ U^≥ ·<å ÉÏ^è Œº`« JÑ¨ÊyOz#Ñ¨C_»∞ ^•xx

ã¨„Hõ=∞OQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«QÆÅ=∞#fl #=∞‡HõO =ÚO Œ∞ g∞Ö’ LO_®e. g∞‰õΩ L#fl

#=∞‡HõO J= «e=ºHÎÖ’ ‰õÄ_® g∞ Ñ@¡ HõÅQÍe. JÑC_Õ g∞‰õΩ q[Ü«∞O MÏÜ«∞O.

10 11


<å ã¨ÅÇ¨ HÀã¨O XHõ™êi XHõ Ü«Ú=‰õΩ_»∞ =KåÛ_»∞. «e¡ ŒO„_»∞Å∞ HÍ™ÈÎ

‰õÄ™ÈÎ P^•Ü«∞O L#fl"åàı§. JO Œ∞=Å¡ J «xH ZO`À _»|∞ƒ Y~°∞ÛÃÑ\˜ì ZÅ„HÍìxH±ûÖ’

U HÀ~°∞û J_çy Õ P HÀ~°∞û KÕ~ÚOKå~°∞. WO «H© P ‰õΩ„~å_»∞ ZOZãπã≤ ‰õÄ_®

ÑÓiÎ KÕâß_»∞. J «xH L#fl HõOÑÓº@~ü J#∞Éèí"åxfl JO Œ~°∂ "≥∞K«∞Û‰õΩ<åfl~°∞.

HÍx J «#∞ _Õ\Ï PÑ~@~üQÍ „Ñã∞Î «O HÍÅHΔÑO KÕã∞Î<åfl_»∞. J «xH `å#∞

Ñ≤lÖ’ K«kq# ãÉ‰õΩì g∞ Œ ÑÓiÎQÍ Hõ=∂O_£ LO_ç XHõiH K≥ÑÊQÆeQ™ê÷~ÚÖ’

LO>Ë „ÃÑ·"Õ@∞ JHÍ_»g∞Å∞ U"≥ ·<å J`«xH˜ J=HÍâ◊O WzÛ LO_Õq.

âßs~°HõOQÍ,Pi÷HõOQÍ Ñ\+ìOQÍ HõxÑ≤OK«_»O ‰õÄ_® J «xÖ’x Ö’áêÅÖ’ XHõ\.

=∂@ =∂\Ï¡_ÕÑC_»∞ J «xÖ’ P «‡qâßfiãO áêÅ∞ JO «QÍ JãÅ∞ HõxÑ≤OK« Œ∞.

WO Œ∞‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ# =ºHÎÖ’ P «‡qâßfiãO f~°∞ ZÖÏ LO@∞O ŒO>Ë.

„Ñ è•#OQÍ "å~°∞ #_çKÕf~°∞. ‰õÄ~°∞Û<Õ q è•#O,=∂\Ï¡_»_»OÖ’ ÃÑ ŒÌQ˘O «∞`À

Ñk =∞OkH q#Ñ_ÕÖÏ LO_»_»O Z Œ∞\"åiÖ’ JÑ#=∞‡HÍxfl Hõey™êÎ~Ú. ZO Œ∞

HõO>Ë #_»=_»OÖ’#∞, Z Œ∞~°∞QÍ ‰õÄ~°∞Û<Õ q è•#OÖ’ ãO™ê¯~°O L\˜ìÑ_®e. Hõà◊§Ö’

Z Œ∞\˜=ºHÎ Ñ¨@¡ Q“~°=ÉèÏ=O Hõ#Ñ¨_®e. =∂\Ï¡_»∞ «∞<åfl~°∞ JxÑ≤OKåÖË «Ñ¨Ê

áÈ\Ï¡_»∞ «∞<åfl~°<Õ Jaè„áêÜ«∞O HõeyOK«‰õÄ_» Œ∞. JO>Ë =∂@Ö’¡, KÕ «Ö’¡ q#Ü«∞O,

ãO™ê¯~°O ãÊ+ìOQÍ HõxÑ≤OKåe.

L^•Ç¨Ï~°}QÍ q=iOKåÅO>Ë g∞ˆ~ WO@~°∂fi º KÕã¨∞Î<åfl~°∞ J#∞‰õΩO^•O.

XHõ=ºHÎ HÍãÎ =∞Oz X_»∂¤ á⁄_»∞QÆ∞ K«∂_»_®xH JO ŒOQÍ HõxÑ≤ã∞Î<åfl_»∞. |∂@∞¡

"Õã∞‰õΩ<åfl_»∞. W<£+~üì KÕã∞‰õΩ<åfl_»∞. >ÿ =ÔQ·~å Jhfl K«∂_»=ÚK«Û@QÍ L<åfl~Ú.

HÍx J «x |∂@∞¡ Œ_» Œ_® ÃÑ ŒÌK«ÑC_»∞ KÕã∞ÎO\Ï~Ú. J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã∞Î#flÑC_»∞

ÃÑ ŒÌÃÑ ŒÌ JOQÆÅ∞ "Õã∂Î U^À Ñ~°∞ÔQ\ì Ô~·Å∞ ZHõ =Åã≤# f~°∞#∞ QÆ∞~°∞Î KÕã∞Î<åfl~Ú.

KÕ «∞Å∞ Ñ¨ÓiÎQÍ ÃÑ·H˜ =∞_»=ÖË Œ∞. HÍx ã¨QÆO =~°‰õΩ =∞_»z=Ù<åfl~Ú. ~åQÍ<Õ

q#Ü«∞O HÀãO 'QÆ∞_£=∂iflOQ∑ ™ê~ü— Jx ÃÑ ŒÌQ˘O «∞Hõ À q∞=∞‡efl q+π KÕâß_»∞.

P â◊ÉÏÌxH g∞Ö’ JO «=~°‰õΩ J «x „Ñ=~°Î##∞ Ñijeã∞Î#fl g∞ UHÍ„QÆ « K≥_çOk.

~åQÍ<Õ PÑ¶~ü KÕ¿ãÖ’¿Ñ ‰õΩsÛÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO\Ï_»∞.J=hfl g∞‰õΩ ≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ g∞Ö’

JãÇÏ<åxfl Hõey™êÎ~Ú. ¿Ñ~°∞H J «x ÃÑ¶·Å∞ u~°Q™êÎ~°∞. JO`åÉÏQÍ<Õ LOk.

HÍh, Ñ¶e «O g∞~°∞ ZÖÏ x~°‚~Ú™êÎ~°∞? PÖ’zOK«O_ç.

W=hfl Juqâßfi™êxfl „Ñ Œi≈OKÕ èÀ~°}∞Å∞. g\H ZO « Œ∂~°OQÍ LO>Ë

JO «=∞Ozk.

2. ÉèÏ==ºH©ÎHõ~°}2. ÉèÏ==ºH©ÎHõ~°}2. ÉèÏ==ºH©ÎHõ~°}2. ÉèÏ==ºH©ÎHõ~°}2. ÉèÏ==ºH©ÎHõ~°}g∞~°∞ ZO «\ q^•º=O «∞Ö·<å, <≥·ÑÙ}ºO HõÅ"åÔ~·<å, g∞~°∞ ZO «\ ã=∞~°∞÷Ö·#

g∞ ÉèÏ"åÅ#∞ Z^Œ∞\ ˜"åiH˜ J~°÷O JÜÕ∞ºÖÏ

K≥ÑÊQÆÅQÍe. Jk‰õÄ_® g∞~°∞ U JOâ◊OÃÑ· ZHõ _»

ãOÉèÏ+≤OKåÖ’ =∞~°záÈ‰õΩO_® •xQÆ∞iOz JO «

=∂„`«"Õ∞ =∂\Ï¡_®e. J=ã¨~°OÖËx JOâ◊OÃÑ·

Jaè „áêÜ«∂Å∞ "≥Å ¡_ çOK«_ »O, J=ã¨~ °" ≥∞ ÿ#

q+¨Ü«∞OÃÑ· Jaè„áêÜ«∂Å∞ "≥Å¡_çOK«HõáÈ=_»O, J=ã¨~°"≥∞ ÿ# q+¨Ü«∞OÃÑ·

<å#∞Û_»∞^èÀ~°}˜Ö’ =∂\Ï¡_»_»O ã¨Ô~·# Ñ¨^ŒúuHÍ^Œ∞. WHõ¯_» <å ^Œ∂~°Ñ¨Ù|O^èŒ∞=Ù

J#∞Éèí=O K≥áêÊÅxÑ≤™ÈÎOk.

KåÖÏHÍÅO „H «O ãOQÆu Jk. J «#∞ aZ<£ã≤ áêãÜ«∂º_»∞. ÔHq∞„ã‘ì, JO Œ∞=Å¡

XHõ ÔHq∞HõÖò á¶êºHõìsÖ’ L^ÀºQÍxH Ñ≤Å∞ÑÙ=zÛOk. WO@~°∂fi ºÖ’ g∞~°∞ ÔHq∞„ã‘ì

ZO Œ∞‰õΩ K«k"å~°x „ÑtflOKå~°∞. =∞#"å_»∞ J<åÖ’z «OQÍ Uq∞ÖË ŒO_ç JO Œ∞Ö’

ã‘@∞ ^˘iHOk K«k"Õâß#∞ J<åfl_»∞. JO>Ë J «x=∂@Ö’¡ „Ñ ÕºHõO P ãÉ‰õΩì

g∞ Œ PãHÎ ÖË Œx J~°÷"≥∞ÿáÈ~ÚOk Hõ •. WOHõ Z=Ô~·<å J «xH ÔHq∞ã∞ìQÍ L^ÀºQÆO

ZO Œ∞‰õΩ W™êÎ~°∞? W=fi~°∞ Hõ •!

W\©=ÅHÍÅOÖ’ H˘O Œ~°∞ ZÖÏ «=∞ q*Ï<åxfl LÑÜ≥∂yOK«∞HÀÖËHõ áÈ «∞<åfl~À

D L^•ÇÏ~°}`À QÆ=∞xOK«_»O_ç.

=∂ WO\˜ Ñ¨Hõ # W ŒÌ~°∞ ‰õΩ„~åà◊√§ L<åfl~°∞. W ŒÌ~°∂ Ñ≤lÅ∞ Ñ¨ÓiÎKÕâß~°∞.

HõOÑÓº@~ü‰õΩ ãO|OkèOz JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L#fl HÀ~°∞ûÅhfl ÑÓiÎKÕâß~°∞. <å‰õΩ

12 13


≥eã≤ J~Ú^•~°∞ ãO= «û~åÅ∞QÍ ~°Hõ~°HÍÅ L^ÀºQÍÖ’¡ HÍÅ∞ ÃÑ\Ïì~°∞. |Ü«∞@‰õΩ

=KåÛ~°∞. ZO Œ∞Ö’#∂ "å~°∞ xÅ|_»ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. ZHõ _® ãO «$Ñ≤ÎÑ_»_»O ÖË Œ∞.

"åà◊§Ö’ XHõix K«∂¿ãÎ P`«‡qâßfiãÖ Z‰õΩ¯=QÍ =∞~˘HõiÖ’ Jk â◊¥#ºOQÍ

HõxÑ≤ã∞ÎOk. JÖÏQ "åi =∂@Åf~°∞, #_»=_ç ‰õÄ_® Ñ~°ãÊ~° q~°∞ ŒúOQÍ LO@∞Ok.

WÖÏ _ç„wÅ∞ g∞ Œ _ç„wÅ∞ KÕÜ«∞_»O =Å¡ "åà◊√§ ™êkèOzOk Uq∞\’ „áêHìHõÖòQÍ#∞,

kèÜ«∞i\HõÖòQÍ#∞ ZO « PÖ’zOz<å <å‰õΩ J~°÷OHÍÖË Œ∞. WÑC_»∞ Ü«∂x"Õ∞+<£H

y~åH LO Œx KåÖÏ=∞Ok JO Œ∞Ö’ tHõΔ} á⁄O Œ∞ «∞<åfl~°∞. w «Ö’¡ ÉèÏ"åxfl K≥ÑÊQÆÅ

=∂#ã≤Hõ Œ$HõÊ äŒO ÖËx"åà◊√§ Zxfl w «Å∞ wã≤<å "åi w « =∂„ «O =∂~° Œ∞.

w`« =∂~åÅO>Ë f~°∞=∂~åe. Ü«∂x"Õ∞+¨<£ ~°OQÆOÖ’ ~å}ÕKåÅO>Ë

ãxfl"ÕâßxH «y# ÉèÏ"åÅ#∞ TÇÖ’HõOÖ’ HõxÑ≤OKÕÖÏ K«∂Ñ≤OK«QÆÅQÍe.

™ê è•~°}OQÍ =∞#O K«∂¿ã ã≤x=∂ÅÖ’ XHõ Hõ ŒeHõ =∞#O K«∂_®ÅO>Ë •^•ÑÙ

25 „¿Ñ¶"£∞Å á¶È\’Å#∞ fÜ«∂eû LO@∞Ok. J Õ HÍ~°∂ì<£ ã≤x=∂ ÖË • Ü«∂x"Õ∞+<£

z„uOKåÅO>Ë Jxfl HÍ~°∂ì<£Å#∞ ÕxHõk q_çQÍfã≤ Ñ≤HõÛÔ~·*ò KÕÜ«∂eû LO@∞Ok.

HõàÏ «‡HõOQÍ z„fHõiOK«QÆey# =ºHÎ =∂„ «"Õ∞ Ü«∂x"Õ∞+<£ ~°OQÆOÖ’H kQÍe.

JO ÕHÍx „Ñü XHõ ~°∞ =∂Ô~¯\òÖ’ Ü«∂x"Õ∞+¨<£H˜ L#fl y~åH©x |\ì J_»∞QÆ∞

ÃÑ_ç <ÕÕ q[Ü«∞O ™êkèOK«∞`å~°∞.

3. WOw¡+μÃÑ· Ñ@∞ìWÑC_»∞ =∞#K«∞@∂ì L#fl ã=∂[O WOw+μÖ’ J#~°æà◊OQÍ =∂\Ï¡_»QÆÅQÆ_»O

g∞^Œ P^è•~°Ñ¨_ç LO\’Ok.spoken english ¿Ñ~°∞`À =O^ŒÅ ãÖYºÖ’

JHÍ_»g∞Å∞ U~°Ê_»∞ «∞<åfl~Ú. JO Œ∞Ö’ KåÖÏ=∞Ok KÕ~°∞ «∞<åfl~°∞. P ãOQÆu

=kÖË¿ãÎ. WÑC_»∞ ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ ÖÏO\ =∞Ç#QÆ~°OÖ’ HÍÖò ÃãO@~ü L^ÀºQÍÅ∞,

„ÃÑ·"Õ@∞ ÉÏºO‰õΩÅÖ’ L^ÀºQÍÅ∞, W<£Ñ¶~‡+<£ >HÍflÅr P è•i « ~°OQÍÅÖ’#∞

WOw¡+μ =∂\Ï¡_»_»OÖ’ Fluency «ÑÊxãi. KåÖÏ =∞Ok D WOw¡+μ ÉèÏëê

™ê=∞~°÷ºO ÖËHõáÈ=_»O HÍ~°}OQÍ ≥|ƒuO\Ï~°∞.

XHõ™êi =∂ ¿ãflÇ≤Ï «∞_ç WO\H "≥àÏ§#∞. J «xH˘_»∞‰õΩ Ñ≤.l KÕã∞Î<åfl_»∞.

<Õ#∞ "≥o§# ã¨=∞Ü«∂xH˜ P ‰õΩ„~å_ç ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ W^ŒÌ~°∞ =ÚQÆ∞æ~°∞ JHõ¯_»

=∂\Ïì_»∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. "åà◊§ ãOÉèÏ+}Å∞ QÆ=∞xOz#ÑC_»∞ XHõi ŒÌ~°∞ WOw¡+μÖ’

=∂\Ï¡_»∞ «∞#flÑC_»∞ ãÇÏ[OQÍ JxÑ≤OK«ÖË Œ∞. |Çïâß "åiH WOHÍ ÉèÏ+,=∂\Ï¡_Õ

q è•#OÃÑ· Ñ@∞ì ^˘~°HõHõáÈ~Ú LO_»=K«∞Û.

4. Inter -Personal skillsD =∞^èŒº KåÖÏ=∞Ok WO@~°∂fi º x~°fiÇ¨Ï}Ö’ „QÆ∂Ñπ _çã¨¯+¨<£ ¿Ñ~°∞`À

JÉèíº~°∞÷Å#∞ «=∞ K«∞@∂ì L#fl"åi`À ZÖÏ "≥∞Å∞QÆ∞ «∞<åfl~°<Õ JOâßxfl *Ï„QÆ «ÎQÍ

JOK«<å "Õã∞Î<åfl~°∞. D «~°Ç „QÆ∂Ñπ _çã¯+<£ÅÖ’ JÉèíºi÷ «# ÉèÏ"åÅ#∞ ZO «

ãÊ+ìOQÍ, qK«HõΔ}ÏÜ«Ú «OQÍ =ºHõÎO KÕã∂Î, J Õã=∞Ü«∞OÖ’ W «~°∞Å "å Œ#‰õΩ

=ºuº~Hõ Jaè„áêÜ«∂Å#∞ ZO « åi¯HõOQÍ, P"≥∂ ŒÜ≥∂QÆºOQÍ K≥ÑÊQÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl_»<Õ

JOâßxfl ÑsHõΔ‰õΩ ÃÑ_»∞ «∞<åfl~°∞. Wq, Éèíq+º «∞ÎÖ’ ãÇÏŸ^ÀºQÆ∞Å`À J «#∞ q"å^•Å‰õΩ

kQÆ∞`å_®, "åi`À HõÅ∞ÑÙQÀÅ∞QÍ =º=ÇÏiã∂Î «# ÉÏ èŒº «Å x~°fiÇÏ}Ö’ "åix

#_çÑ≤OK«QÆÅ∞QÆ∞`å_®, J «xH <åÜ«∞Hõ «fi ÅHõΔ}ÏÅ∞ L<åflÜ«∂, q èÕÜ«Ú_»∞QÍ ÑxKÕ¿ã

ÅHõ Δ}ÏÅ∞ L<åflÜ«∂ J#fl"å\ ˜x Ñïjeã¨∞Î<åfl~°∞.DÅHõΔ}Ïxfl\ ˜h g∞~°∞

XO@Ñ\ìOK«∞HÀ=_»O J=ã~°O.

„QÆ∂Ñπ _çã¨ +¨<£Å∞ ZÖÏ LO_»‰õÄ_» À g∞~°∞ ≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ U =∂„ «O

Hõ+ìÑ_»#Hõ ~°ÖË Œ∞. D =∞ èŒº KåÖÏ ≥Å∞QÆ∞ \©q Kèå#Öòû ~°Hõ~°HÍÅ JOâßÅÃÑ·

WÖÏO\ _çã¯+<£û x~°fiÇ≤Ïã∞Î<åfl~Ú. „Ñ™ê~°O KÕã∞Î<åfl~Ú. "å\Ö’ J= «e =ºHÎ

=∂\Ï¡_ÕO^Œ∞‰õΩ J=HÍâ◊O W=fi‰õÄ_»^Œx, J=`«e =ºH˜ÎHõ<åfl QÆ\ ˜ìQÍ K≥OÑ¨

ÑQÆÅQ˘\˜ì#@∞¡ ŒÉÏ~ÚOK«_»O. "å Œ#Ö’JOâßxHõ<åfl "åi ãfiO « ÉèÏ"åÅ#∞ JO Œi

<≥uÎ# ~°∞^•ÌÅ#fl `åÑ¨„`«Ü«∞O HõxÑ≤™êÎ~Ú. Wq „QÆ∂Ñπ _çã¨¯+¨<£ <åÜ«∞‰õΩ_çQÍ

HõxÑ≤OKåÅ#∞‰õΩ<Õ =ºHÎ J#∞ãiOKÕ q è•#O HÍ Œ∞. J= «Å"åix =∂\Ï¡_»x"åfie.

JO Œ∞Ö’x Ö’@∞áê@¡#∞ =∞OzK≥_»∞Å#∞ qâı¡+}Ï «‡OQÍ q=iOK«QÆÅQÍe. «#

=∂@Åhfl J= «e"åà◊√§ YO_çOz#ÑC_»∞ «y#O « HÍ~°}ÏÅ`Às[xOQ∑#∞ K«∂Ñ≤Oz

=∞# =∂@#∞ ã=∞i÷OK«∞HÀ"åe.

14 15


=∂#= ãO|O è•Å#∞ HÍáê_»∞‰õΩ<Õ „ÑÜ«∞ «flOÖ’ KåÖÏ ãO Œ~åƒùÅ`À D

"≥ÚÇÏ=∂@O KåÖÏ W|ƒOkHõ~°OQÍ «Ü«∂~°=Ù «∞Ok. =ÚYºOQÍ UO =∂\Ï¡_ç Õ

Z=ˆ~=∞#∞‰õΩO\Ï~À J#fl JO^Àà◊# W`«~°∞Å ^Œ$+≤ìÖ’ g∞~°∞ =∞Oz"åà◊√§QÍ

Hõ#Ñ_®Å#fl `åÑ„ «Ü«∞"Õ∞ "≥ÚÇÏ=∂\ÏxH HÍ~°}=∞=Ù «∞Ok.

KåÖÏ z#fl L^•ÇÏ~°} fã∞HÀO_ç. g∞~°∞ PÑ¶‘ã∞H |Ü«∞Å Õ~°∞ «∞<åfl~°∞. ãiQÍæ

g∞ á⁄~°∞yO\ ÃÑ ŒÌ=∞x+≤ =zÛ g∞ ^•iÖ’<Õ ÑHõ ãO Œ∞Ö’ HÍãÎ ##∞fl „_®Ñπ

KÕÜ«∞~°∂ JO@∂ =™êÎ_»∞. JÑ¨C_»∞ g∞ˆ~O KÕ™êÎ~°∞? |Ç¨ïâß KåÖÏ=∞Ok

"≥ÚÇÏ=∂@Ñ_ç QÆ «ºO «~°O ÖËHõ, =∞#ã∞Ö’ u@∞ì‰õΩO@∂ eÑ¶πì W™êÎ~°∞. P «~°∞"å «

PÑ¶‘ã∞H PÅãºO J=Ù «∞Ok. ÃÑ·JkèHÍi KÕ « p"å@∞¡ uO\Ï~°∞. HÍx g∞~°∞ HÍ¿ãûÑÙ

"≥ÚÇÏ=∂\Ïxfl, JÜ«∞# U=∞#∞‰õΩO\Ï_À J#fl JÖ’K«# =∂x, g∞‰õΩ W|ƒOk

HõÅQÆ‰õΩO_® J= «e=ºHÎ QÆ=∂ºxH ŒQÆæ~°QÍ kO¿Ñã≤ ãÖÏO H˘_ç Õ g∞‰õΩ W|ƒOk

5. ã≤÷~° «fiOã=∞Ü«∞áêÅ# ÖËHõáÈ=_»O J#fl ã=∞ãº „ÑuXHõ i q+Ü«∞OÖ’x ÃÑ ŒÌ À+OQÍ

QÆ∞iÎOKåe. JO>Ë g∞~°∞ L^ÀºQÍ~°∞÷Öˇ·# Ü«Ú=‰õΩÖˇ·<å,

Ñ^À#fl «∞Å∞ Ptã∞Î#fl ã‘xÜ«∞~ü J~Ú<å, ‰õΩ@∞O| ãÉèí∞ºÅ∞,

W «~° ãxflÇ≤Ï «∞Å`À ã «ûO|O è•Å∞ PtOz# =º‰õΩÎÖ·<å

D ^Àëêxfl ŒQÆæiH ~åhÜ«∞‰õÄ_» Œ∞.

L^ÀºQÍ~°∞úÖ·# Ü«Ú=‰õΩÅ q+Ü«∞O „Ñ ÕºHõOQÍ q=iOK«=Åã≤# J=ã~°O ÖË Œ∞.

HÍx XHõ L^ÀºQÆOÖ’ LO@∂ ã¨iÜ≥ÿ∞# ã¨=∞Ü«∂xH˜ PÑ¶‘ã¨∞H˜ "≥à◊§HõáÈ=_»O

JÅ"å@∞QÍ =∂i Õ J «xÃÑ· L#fl`åkèHÍ~°∞Å‰õΩ ã Œaè„áêÜ«∞O U~°Ê_» Œ∞. ÃÑ·"åà◊§Ö’

ã=∞Ü«∞ áêÅ# q+Ü«∞OÖ’ J#∞=∂<åÅ∞ ÃÑiy Õ ãÇÏ[OQÍ J «xH ~å}OÑÙ

P™ê^èŒº"≥∞ ÿ áÈ`«∞Ok. J^Õ q^èŒOQÍ K≥Ñ≤Ê#Ñ¨x xˆ~ÌtOz# ã¨=∞Ü«∂xH˜˜

ÑÓiÎKÕÜ«∞ÖËHõáÈ Õ =∞~À™êi JÖÏO\ J=HÍâ◊O KÕuH zHõ Œ∞.

6. PÅã¨ºO =Å¡ #+ìO

XHõ™êi „Q@~ü ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ =ÚxûÑÖò HÍ~˘Ê~+<£(l.ÃÇÏKü.Ü«∞O.ã≤) ZxflHõÅ∞

[iQÍ~Ú. Jxfl áêsìÅ "å~°∂ JÉèíº~°∞÷Å ¿Ñ~°∞¡ „ÑHõ\OKå~°∞. D ãO Œ~°ƒùOÖ’

≥Å∞QÆ∞ Õâ◊O áêsì "Õ∞Ü«∞~ü Ñ ŒqH XHõ JÉèíºi÷ ¿Ñ~°∞#∞ „ÑHõ\OzOk. JÉèíº~°∞÷Å`À

K«O„ ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞ „Ñ=∂}ÏÅ∞ KÕ~ÚOK«_®xH "åix ã=∂"Õâ◊ÑiKå~°∞. P

HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ P JÉèíºi÷ PÅã¨ºOQÍ KÕ~å_»∞. ZO Œ∞HõO>Ë JÉèíºi÷QÍ ZOÑ≤ÔH·#

L`åûÇÏO`À Jaè=∂#∞Å Jaè#O Œ#Å#∞ JO Œ∞HÀ=_»OÖ’ >ÿ"£∞ =∞izáÈÜ«∂~°∞.

|Çïâß Ñ\ìOK«∞HÀÖË Œ∞. Ju ≥eq K«∂Ñ≤# F <åÜ«∞‰õΩ_»∞ ~å=Åã≤# JÉèíºi÷

™ê÷#OÖ’ F _»g∞‡x ‰õÄ~ÀÛÃÑ\Ïì~°∞. Jk |Ü«∞@Ñ¨_»¤ `«~°∞"å`« K«O„^ŒÉÏ|∞

=∞O ŒeOKå_»#∞HÀO_ç.J «xH J=HÍâ◊O áÈ~ÚOk.

ee

16 17


«ÑC «∞Ok. J= «e "åiH KÕ «<≥·# KÕã≤#"å~°∂ J=Ù`å~°∞.

Jxfl\Hõ<åfl «~°K«∞ q∞=∞‡efl W|ƒO Œ∞Ö’¡ ÃÑ>Ëì =∞~À x`åº#∞Éèí=O. g∞~°∞,

XHõ ¿ÑÑ~°∞ ≥Ñ≤ÊOK«∞‰õΩO@∞O\Ï~°∞. g∞~°∞ ≥ÖÏ¡iÖËz ¿ÑÑ~°∞ HÀãO K«∂¿ãÎ Jk g∞

QÆ∞=∞‡OÖ’ LO_» Œ∞. ÑH¯O\’¡ ¿ÑÑ~°∞#∞ =ÚHõ Å∞ =ÚHõ Å∞QÍ KÕã≤ ‰õΩ@∞O|=∞O`å

K« Œ∞=Ù «∂ HõxÑ≤¿ãÎ g∞‰õΩ Ñ@ì~åx z~å‰õΩ =ã∞ÎOk. J ÕÖO_ç HÀÑO. HÍx Ug∞

J#ÖË~°∞. JÖÏ „Ñu~ÀA W|ƒOk Ñ_»∞ «∂<Õ LO\Ï~°∞. QÆ\ìQÍ ¿ÑÑ~°∞ fã∞HÀ= Œ∞Ì

Jx K≥a Õ =∞Oz"å~°#fl g∞ ¿Ñ~°∞ K≥_çáÈ «∞O Œx ÉèíÜ«∞Ñ_çáÈ «∂ LO\Ï~°∞. Wk

=∞OzÑ Œúu HÍ Œ∞.

HÍx XHõ ~ÀA è≥·~°ºO ≥K«∞Û‰õΩx, J Õ P ÉèíÜ«∞O =keÃÑ\ì, á⁄~°∞yO\"åi`À

'¿ÑÑ¨~°∞ HÍ"åÅO>Ë <Õ#∞ "≥àÏ§Hõ K«^Œ=O_ç. =ÚO^Œ∞ q∞=∞‡efl K«^Œ=x=fiO_ç—

JO>Ë...H˘O`«HÍÅO =¸`«∞Å∞ =Ú_»∞K«∞HÀ=K«∞Û HÍx g∞ ã¨=∞ã¨º Ñ¨iëê¯~°O

J=Ù «∞Ok.

WÖÏ "≥ÚÇÏ=∂@ ÉèÏ"åÅ∞ ÃÑ~°QÆ_®xH „Ñ è•#"≥∞ÿ# HÍ~°}O XHõ\ LOk.

Jk Uq∞@O>Ë g∞‰õΩ g∞g∞ Œ L#fl Jaè=∂#O, Q“~°=O Hõ<åfl J= «e "åi

QÆ∞iOz# PO^Àà◊<Õ Z‰õΩ¯=. L^•ÇÏ~°}H g∞~°∞ Z=fii<≥·<å ã~, J «xH W+ì"≥∞ÿ#

KåÖÏ KåÖÏ W+ì"≥∞ÿ# "åà◊§ ¿Ñ~°∞¡ ~åÜ«∞=∞x „ÑtflOz K«∂_»O_ç. JÜ«∞#QÍ~°∞

W ŒÌi ¿Ñ~°∞¡ ~åã≤<å XHõ q+¨Ü«∞O MÏÜ«∞OQÍ K≥Ñ¨Ê=K«∞Û. P *Ïa`åÖ’ g∞~°∞

QÆ=∞xOKåeû# q+Ü«∞O J Õ . Jk Uq∞@O>Ë P z\ÏìÖ’ J «x ¿Ñ~°∞ =∂„ «O

LO_»Œ Œ∞.

q∞=∞‡efl g∞~°∞ Jaè=∂xOK«∞HÀÖËHõáÈ Õ g∞ J=ã~åÅ#∞ g∞ Pâ◊Ü«∂Å#∞ g∞

JHÍOHõΔÅ#∞ ZÖÏ ™êkèOK«∞HÀQÆÅ~°∞.

ZO «¿ãÑÓ W «~°∞Å#∞ "≥∞Ñ≤ÊOK«_»OÃÑ·<Õ g∞~°∞ Œ$+≤ìÃÑ_ç Õ JHõ _Õ g∞ rq «O

xezáÈ «∞Ok.

JO^Œ∞Hõx,

g∞~°∞ "≥ÚÇÏ=∂@O q_çzÃÑ\Ïìe. W «~°∞Å Œ$+≤ìÖ’ =∞Oz"åà◊§#fl =Ú„ Œ HÀãO

`åÑ„ «Ü«∞Ñ_»_»O =∂x"ÕÜ«∂e.

L^•ÇÏ~°}‰õΩ g∞~°∞ g∞ ãÇÏŸ^ÀºyH H˘O «™⁄=Ú‡ KÕ| Œ∞Å∞ WKåÛ~°∞. g∞~°∞

Q“~°=OQÍ J «#∞ uiy W™êÎ_»#fl QÆ_»∞=Ù «~°∞"å « ‰õÄ_® XHõ\ Ô~O_»∞~ÀAÅ∞

Z Œ∞~°∞K«∂âß~°∞. JÑC_»∞ ‰õÄ_® g∞~°∞ "≥ÚÇÏ=∂@Ñ_ç Õ q∞=∞‡efl Z=~°∂ HõΔq∞OK«~°∞.

q∞=∞‡efl g∞~ HõΔq∞OK«∞HÀ"åe.

JÖÏO\ ãO Œ~åƒùÅÖ’<Õ "≥ÚÇÏ=∂\Ïxfl =ke"Õ¿ãÎ J «_çx xÅnÜ«∞_®xH

J=ã¨~°"≥∞ÿ# â◊HÎ g∞‰õΩ Åaèã¨∞ÎOk. P ~°HõOQÍ ÅaèOKÕ 'â◊HÎ— g∞ Jâ◊Ü«∂Å#∞

™êkèOzÃÑ_»∞ «∞Ok.

g∞~°∞ ã≤x=∂H "≥àÏ§~°∞. x*Ï~ÚfQÍ \ÔH@∞ì HÀãO ‰õÄºÖ’ xÅ∞K«∞<åfl~°∞.

DÖ’QÍ =ÚO Œ∞#fl"å_ç ¿ãflÇ≤Ï «∞Å∞ JO@∂ W ŒÌ~°∞ =ÚQÆ∞æ~°∞ KÕi#ÑHõΔOÖ’ "åà◊§x

g∞~°∞ x~°ƒùÜ«∞OQÍ JÉèíºO «~°O K≥Ñ≤Ê J_»∞¤HÀ"åe ÖËHõáÈ Õ P ~ÀA g∞~°∞ ã≤x=∂H

"≥à◊§ÖË~°∞.

'HÍãÎ ÑÑC HÍãÎ LÑC— JO@∂ P ÑHõ "åà◊§, D ÑHõ "åà◊√§ =zÛ g∞ WO\’¡

ã¨~°∞‰õΩÅ∞ fã≤ÔHo§áÈ`Õ, z=iH˜ g∞ H˜~å}ÏY~°∞Û Ô~\ ˜ìOÑ¨Ù J=Ù`«∞Ok. Wk

QÆ$Ç≤Ï}∞Å‰õΩ =∞ixfl ã=∞ãºÅ∞ ≥zÛÃÑ_»∞ «∞Ok. JÖÏO@ÑC_»∞ "Õ∞O <≥ÅH ãiÑ_®

≥K«∞Û‰õΩ<åflO. „Ñã∞Î «O ™êÜ«∞O KÕÜ«∞OÖËO. Jx g∞~°∞ XHõ\ Ô~O_»∞™ê~°∞¡ K≥ÑÊHõáÈ Õ

"åi "≥·Yi Z#fl\H© =∂~° Œ∞. g∞‰õΩ#fl "≥ÚÇÏ=∂@O "åà◊§H LO>Ë "åà◊√§ g∞

ŒQÆæiH =KÕÛ "åà◊√§ HÍ Œ∞Hõ •.

"≥ÚÇÏ=∂\Ïxfl [~Ú¿ãÎ<Õ g∞~°∞ U ≥·<å ™êkèOK«QÆÅ~°∞.

Be honest even when it hurts.

ee

18 19


"≥ÚÇÏ=∂@O JãO «$Ñ≤Îx q∞ye¿ãÎ, x*Ï~Úf P «‡ ãO «$Ñ≤ÎH ŒQÆæ~° ^•i.

WO « =~°‰õΩ "≥ÚÇÏ=∂@O =Å¡ Z Œ∞~°ÜÕ∞º JãO «$Ñ≤Îx ≥Å∞ã∞‰õΩ<åflO.

"≥ÚÇÏ=∂\Ïxfl [~ÚOKåÅO>Ë x*ÏÜ«∞f– J Õ x~˘‡ÇÏ=∂@O – JO>Ë ÑÙÅ¡

q~°∞ÑÙ =∂@Å∞ HÍ Œ∞.

KåÖÏ z#fl L^•ÇÏ~°} WHõ _» QÆ∞~°∞Î KÕã∞‰õΩO>Ë ÑÙÅ¡q~°∞ÑÙ ZÖÏ LO\ÏÜ≥∂

≥Å∞ã∞ÎOk. XHÍÜ«∞#, =Ü«∞ã∞Ö’ ÃÑ ŒÌ"å_»∞, ~À_»∞¤ g∞ Œ "ÕQÆOQÍ "≥à◊√ «∞<åfl_»∞.

^•iÖ’ Ü«Ú=‰õΩ_»∞ xÅ|_ç L<åfl_»∞. Hõà◊§H #Å¡*’_»∞ LOk. "Õ+ è•~°} ‰õÄ_®

ÇïO^•QÍ<Õ LOk.

"ÕQÆOQÍ =ã∞Î#fl =ÚãÖÏÜ«∞# ŒQÆæiH =ã∞ÎO_»QÍ–'™ê~ü >ÿ"≥∞O «~ÚOk—. Jx

J_çQÍ_»∞. XHõ HõΔ}O Py# P =$ Œ∞ú_»∞ "≥∂@∞QÍ >ÿ"£∞ J~Ú Õ K≥áêÊ_»∞. KåÖÏ

Œ∂‰õΩ_»∞QÍ,J~Ú Õ Ô~O_»_»∞QÆ∞Å∞ =ÚO Œ∞Hã≤ ZO Œ∞HÀ "≥#‰õΩ¯ kiy K«∂âß_»∞ P

=ÚãÖÏ_»∞.

Hõà◊§*’_»∞`À L#fl Ü«Ú=‰õΩ_»∞ KÕuÖ’x ã≤ìH±#∞ P è•~°OKÕã∞‰õΩx #_»∞ã∞ÎO_»_»O

QÆ=∞xOKå_»∞. JÑC_»∞ J~°÷"≥∞ÿOk P Ü«Ú=‰õΩ_»∞ JO èŒ∞_»x– P =ÚãÖÏÜ«∞#

«# Œ∂‰õΩ_»∞‰õΩ ã≤QÆ∞æÑ_®¤_»∞.

WÖÏ ãÔ~·# J=QÍÇÏ# ÖË‰õΩO_® „Ñ=iÎOK«_®xfl ÑÙÅ¡q~°∞ÑÙ =∂@Å∞ JO\ÏO.

Jq J= «e =ºHÎ =∞<ÀÉèÏ"åÅ#∞ QÍÜ«∞ Ñ~°∞™êÎ~Ú.

WHõ x*Ï~Úf f~°∞ ZÖÏ LO@∞O ŒO>Ë...

ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £Ö’ =∞Ç#QÆ~°OÖ’ =$ Œ∞úÅ∞, „ã‘ÎÅ∞, Ñ≤Å¡Å∞ ‰õÄ_® x «ºO ã≤\©˜

|ã∞ûÖ’¡ Ü«∂# Ñ_»∞ «∂ LO_®eûO Õ.

Ü«Ú~° «~°O x*ÏxH â◊HÎH, L`åûÇxH „Ñu ~°∂áêÅ∞QÍ LO_®e.

HÍx |ã∞ûÖ’ „ÑÜ«∂}OKÕ "åiÖ’ P ÅHõΔ}ÏÅ∞ =∞K«∞Û‰õΩ ‰õÄ_® HõxÑ≤OK«=Ù.

JOQÆ∞à◊O MÏmÖËx |ã∞ûÖ’ ÑHõ # F =∞Ç≤Ïà◊ L<åfl, Ñ≤Å¡<≥ «∞Î‰õΩ#fl «e¡ L<åfl,

=Ü≥∂ÉèÏ~°O`À L#fl =$ Œ∞úÅ∞<åfl.

"åà◊§ xÅ|_»ÖËHõ ZO « W|ƒOk Ñ_»∞ «∞<åfl.

"åà◊√§ =∞#∞+μÖË HÍ Œ#fl@∞¡ ã‘@∞#∞ JO\ÃÑ@∞ì‰õΩx.

WOHÍ HÍãÎ W|ƒOkQÍ LO>Ë Hõà◊√§ =¸ã∞H˘x x„ ŒáÈ «∞#fl@∞¡ #\ã∂ÎO\Ï~°∞.

=∞Ç≤Ïà◊Å ã‘@¡‰õΩ ‰õÄ_® q∞#Ç~ÚOÑÙ LO_» Œ∞ Hõ Œ∂!

"åà◊§x K«∂¿ãÎ g∞‰õΩ U=∞xã∞ÎOk.

|Çïâß JÖÏO\ Ñ≤Å¡Å∞ «=∞‰õΩ LO_» ‰õÄ_» Œ#∞‰õΩO\Ï~°∞.

x*Ï~Úf ÖËx =º‰õΩÎÅ∞ f~°∞ WÖÏ LO@∞Ok.

WÖÏ XHõi HõëêìÅ∞ QÆ∞iÎOK«_»O ãOQÆu JÖÏ LO>Ë...

"åiH aè#flOQÍ =∞~À L^•ÇÏ~°}.

x*Ï~Úf QÆÅ =ºHÎ ZÖÏ LO\Ï~°O>Ë...

D ™êi F ÉÏºO‰õΩÖ’H "≥à◊ •O.

JHõ _» Ñk=∞Ok ‰õÄºÖ’ LO\Ï~°∞.

"åiÖ’ XHõi ÃãÖò á¶È<£ iOQ∑ J=Ù «∞Ok.

ãÇÏ["Õ∞.

20 21


rq «O F áÈ~å@O!

rq «O F Ñ~°=∂~°÷O!

F „ÑÜ≥∂[#O!!!

rq «O F P#O ŒO!

F =∞Hõ~°O ŒO!!

F JO ŒO!!!

Jhfl Hõe¿ãÎ ™ê~°÷Hõ rq «O.

D ÉèÏ"åxfl WOw¡+μÖ’ K≥áêÊeû =¿ãÎ

Life is a fileIt has feelings, faith,fathoms, fantacies, dreams,

failures,gains, victories,winnings, losses and so many.

LIFELife is a light Illuminating Flagrant Energy

Life is a Light, an ideal, a Faith, A Ecstasy.

ã~ á¶È<£ P#û~ü KÕÜ«∞_»O „áê~°Oaè™êÎ~°∞. Jn PÅãºO KÕÜ«∞‰õΩO_® ....

á¶È<£Ö’ J= «e =ºHÎH J «#∞ K≥Ñ≤Ê# XH =∂@.

'HÍ¿ãÑ\ «~°∞"å « <Õ#∞ á¶È<£ KÕ™êÎ#∞. ÉÏºO‰õΩÖ’ L<åfl#∞—.

JO Õ..á¶È<£ ÃÑ>Ëì™ê_»∞.

`«# á¶È<£Ö’`«#∞ Z=i`À UO =∂\Ï¡_ç`Õ UO? Z=~°∞ ZO`« W|ƒOk

Ñ_ç Õ<åHO? J#fl@∞¡ qK«ÛÅq_çQÍ =∂\Ï¡_Õ "å~°∞ J «_çx K«∂ã≤ ãÉèíº « , ãO™ê¯~°O

W «~°∞Å Jaè„áêÜ«∂Å Ñ@¡ x*Ï~ÚfQÍ Ñ¶‘Öò J=_»O <Õ~°∞ÛHÀ"åe.

x*Ï~Úf QÆÅ =ºHÎ «fiO JO>Ë Jk.

JÖÏO\ =ºHÎ ãOÑ¶∞OÖ’ Q“~°"åxfl, Pf‡Ü«ÚÅ∞, J#∞|O è•xfl, ¿ãflÇ≤Ï «∞Å

ãÇÏHÍ~åxfl, ÃÑ· JkèHÍ~°∞Å∞ =∞#fl#Å#∞ JO Œ∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

XHõ i HÀãO Ñk=∞Ok, Ñk=∞Ok HÀãO XHõ ~°∞ J#fl „áê èŒq∞Hõ ãÇÏ[ã∂„ «"Õ∞

q[Ü«∞™ê èŒ‰õΩÅ∞ <Õ~°∞ÛHÀ=Åã≤# "≥Ú Œ\ áê~î°O.

ee

22 23


WÖÏO\ J#∞Éèí"åÅ∞, J#∞Éèí∂ «∞Å∞ â◊HÎ=O «"≥∞ÿ# rq`åÅ‰õΩ =∞# K«∞@∂ì

L^•ÇÏ~°}Å∞ HÀH˘Å¡Å∞QÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú.

ãz<£ >O_»∞Å¯~ü ,Jq∞`åÉò |K«Û<£,aÖò Q\òû, ÅH©;q∞@ìÖò giq XHõ~°HõOgiq XHõ~°HõOgiq XHõ~°HõOgiq XHõ~°HõOgiq XHõ~°HõO

q[Ü«∞=O`«"≥∞ÿ# rq`åÅ∞. WOHÀ~°HõO rq`åÅ∞ q[Ü«∞=O`«"≥∞ÿ# rq`åÅ∞. WOHÀ~°HõO rq`åÅ∞ q[Ü«∞=O`«"≥∞ÿ# rq`åÅ∞. WOHÀ~°HõO rq`åÅ∞ q[Ü«∞=O`«"≥∞ÿ# rq`åÅ∞. WOHÀ~°HõO rq`åÅ∞ q[Ü«∞=O`«"≥∞ÿ# rq`åÅ∞. WOHÀ~°HõO rq`åÅ∞ =∞Ç`å‡QÍOnè,

™êfiq∞ q"ÕHÍ#O Œ, <≥Åû<£ =∞O_ÕÖÏ. g~°∞ rq`åxfl ™ê~°÷HõO

KÕã∞‰õΩ#fl"åà◊√§. =∞~À~°HõO rq`åÅ∞ QÆ∞~°∞ÎKÕã∞‰õΩO^•O. ä•=∞ãπ JÖÏfi

Z_çã<£(ZÅ„HìH± |Öòƒ HõxÃÑ\˜ì# =ºHÎ) „QÍÇÏOÉÖò (>eá¶È<£) PÅƒ~üì

S<£ã‘ì<£(J}∞ÉÏO|∞ ~°∂ÑHõ~°Î) gà◊√§ HÍHõ WOHÀ~°HõO a<£ ÖÏ_≥<£,

Ç≤Ï@¡~ü, ™êìe<£ WÖÏO\"åà◊√§ K≥_»∞‰õΩ „ÑfHõÅ∞QÍ xÅ∞™êÎ~°∞.

g\H ÑÓiÎH aè#fl"≥∞ÿ# "åà◊√§ H˘O Œ~°∞ LO\Ï~°∞. JÖÏO\ "åiÖ’ =ÚO Œ∞QÍ

K≥ÑCHÀ=Åã≤# =ºHÎ.

'ã «ºO— ~å=∞eOQÆ«~åA

«q∞à◊ ÑÙe „ÑÉèÏHõ~°<£

J*Ï~°∞nÌ<£

WÖÏˆQ „Ñü XHõ ~°∂ «=∞ «=∞ =ºHÎQÆ « Jaè„áêÜ«∂Å#∞|\ì ZO «=∞Ok

¿Ñ~°¡<≥·<å WHõ _» =∞#O QÆ∞~°∞Î KÕã∞HÀ=K«∞Û.

ÃÑ·# =∞#O K≥ÑC‰õΩ#fl x~°fiK«<åÅ „ÑHÍ~°O J<Õfi+≤¿ãÎ P *Ïa`åÖ’ KÕ~ "åi

ãOYº Zxfl "ÕÅÖ’¡ L<åfl. =∞#O U ~°HõOQÍ#∂ QÆ∞~°∞Î KÕã∞HÀÖËx x~°~°÷Hõ rq`åÅ∞

HÀ\Ï#∞HÀ@¡Ö’ L#fl ãOQÆu =∞# JO ŒiH© ≥eã≤O Õ.

WÑC_»∞ WHõ _» =∞#O KÕ¿ã „ÑÜ«∞ «flO g∞~°∞ U *Ïa`åÖ’H KÕ~åÅ#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞

J#flk ≥Å∞ã∞HÀ=_»"Õ∞.

g∞Ö’ „Ñu XHõ ~°∂ =∞~˘HõiÖÏ HÍÖË~°∞. g∞~°∞ ZÑC_»∂ g∞~. HÍx g∞~°∞ rq`åxfl

x~åâß xãÊ $ÇÏÅ`À x~°~°÷HõOQÍ ™êy™êÎ~å? ÖËHõ P «‡qâßfiãO`À g∞HõO@∂ XHõ

ÅHΔÍºxfl xˆ~ÌtOK«∞‰õΩx,^èŒ$_»x~°‚Ü«∞O`À =ÚO^Œ_»∞QÆ∞Å∞ "Õã¨∂Î nHΔÍ^ŒHõΔ`«Å#∞

â◊HÎ™ê=∞~å÷ºÅ#∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞‰õΩ<ÕO Œ∞‰õΩ Hõ$+≤ KÕ™êÎ~å? ÖË •? J#fl Õ.

JÖÏ J~Ú Õ WHõ PÅãºO ZO Œ∞‰õΩ? Ñ ŒO_ç =ÚO Œ∞‰õΩ.

ee

24

D [#‡ XHõ J=HÍâ◊O. U^À Ñ¨Ù\ÏìO. K« Œ∞=Ù‰õΩ<åflO. U^À L^ÀºQÆO KÕã¨∞Î<åflO.

ÃÑo§ KÕã¨∞‰õΩ<åflO. WÅ∞¡, "åH˜e, HÍ=Åã≤#O « _»|∞ƒ ãÖáêkOKÕâßO. J#fl PÖ’K«#Å∞

=∞#Ö’ Hõ$+≤ KÕÜ«∞_»O KåÅ∞ J#fl@∞¡ xãÎ|Ì «‰õΩ HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú.

JO Œ∞‰õΩ aè#flOQÍ PÖ’zOK«_»O QÆ∞iOz =ÚO Œ∞QÍ x~°‚~ÚOK«∞HÀ"åe.

D ãÖ Œ~°ƒùOÖ’ =∞#O =∞# Z Œ∞~°∞QÍ u~°∞QÆ∞ «∞#fl "Õ∞ è•q S.S.\˜ ~å=∞Ü«∞ºx

QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞HÀ"åe.

^•^•ÑÙ 70Uà◊¡ =Ü«∞ã∞ûÖ’ JÜ«∞# x~°O «~°O q^•º •#O KÕã∞Î<åfl~°∞. ZO Œ~À q^•º~°∞÷Å

Pâ◊Å‰õΩ ™êHÍ~°O HõeÊã∞Î<åfl~°∞. PÜ«∞# ŒQÆæ~° tHõΔ} á⁄O Œ_®xH J~°∞›Ö·# q^•º~°∞÷Å#∞ ZOÑ≤Hõ

KÕã∞‰õΩ<Õ q è•#O, q^•º~°∞÷Å, ãOYºÃÑ· Ñiq∞u – W=hfl JÜ«∞##∞ XHõ L Œº=∂xH ™ê~°kèQÍ

K«∂Ñ≤OK«_»O ÖË •? Z<Àfl JHÍ_»g∞Å∞ L<åfl~Ú. ZO Œ~À „á⁄ÃÑ¶ã~°∞¡ L<åfl~°∞. HÍx

~å=∞Ü«∞º–S.S.\ ~å=∞Ü«∞º JO>Ë XHõ ~ JÜ«∞#‰õΩ JÜ«∞<Õ ™ê\.

WÑ¨C_»∞ S.S.\˜ ~åÜ«∞Ü«∞ºQÍix q∞ye# "ÕÖÏk „áÈÃÑ¶ã¨~°¡ À#∞, q^•ºãÖã÷Å`À#∞

áÈeÛ K«∂ã¨∞HÀO_ç. Uk ™ê~°÷Hõ rq «O?

JÖÏˆQ =∞# JO ŒiH© ≥eã≤# =∞~À L^•Ç¨Ï~°}.

™êfiq∞ q"ÕHÍ#O Œ.

PÜ«∞# zHÍQÀÖ’ [iy# ã¨~°fi=∞ « ã¨"Õ∞‡à◊<åxH˜ ÉèÏ~° « Õâ◊O #∞Oz „ÑüxkèQÍ

"≥o§# q+¨Ü«∞O ≥eã≤O Õ. JÜ«∞# J"≥∞iHÍ Ñ¨~°º@# „Ñ¨Ü«∂} Y~°∞ÛÅ‰õΩ ZO Œ~À

25


K«O^•Å ~°∂ÑÖÖ’ ¿ãHõiOK«QÆeQÍ~°∞. J"≥∞iHÍ KÕi# ™êfiq∞H˜

`«Å^•K«∞HÀ_®xH˜ XHõ QÆ∂_»∂ ÖË Œ∞. ã~. P «~°∞"å « J<ÕHõ=∞Ok

PÜ«∞# B#º`åºxH ^•™ÈÇÏ=∞<åfl~°∞. Jk "Õ~ ãOQÆu. f~å ã~°fi=∞ «

=∞ÇãÉèíÅÖ’ J<ÕHõ=∞Ok =∞Ç=∞ÇïÅ∞ „ÑãOyOKåHõ q"ÕHÍ#O Œ∞xH

J=HÍâ◊O ÅaèOzOk. J™ê è•~°} =ºHÎ «fiO „ÑuÉèí L#fl q"ÕHÍ#O Œ∞x

<À@ =zÛ# "≥Ú@ì"≥Ú Œ\ =∂@, XH XHõ =∂@,

'J"≥∞iHÍ ™È^Œ~°, ™È^Œs=∞}∞ÖÏ~å!— J#fl=∂@ q"ÕHÍ#O^Œ∞_»∞ Ñ¨ÅHõ_»O`À

JHõ¯_ç ãäè‰õΩÅ∞ =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞. Ü«∂=`ü J"≥∞iHÍ „Ñ¨[Å∞ =∞O„`«=ÚQÆ∞úÅÜ«∂º~°∞

ã¨"≥∂‡Ç≤Ï «∞ÅÜ«∂º~°∞. JÜ«∞#‰õΩ *Ë*ËÅ∞ ÑëHÍ~°∞ „|Ç¨Ï‡~° äŒO Ñ¨\Ïì~°∞.

P Œ~°≈hÜ«∞"≥∞ÿ# D Ô~O_»∞ L^•Ç¨Ï~°}Å∞ KåÅ∞. g∞~°∞ g∞ rq`åxfl Z@∞"≥·Ñ¨Ù

#_çÑ≤OKåÖ’ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_®xH˜.

J~°÷O KÕã¨∞HÀQÍ<Õ KåÅ Œ∞. P kâ◊Ö’ "Õ¿ã „Ñü J_»∞QÆ∞ =Úà◊¡ÉÏ@Ö’ ™êQÆ∞ «∞Ok.

x*ÏxH˜ Z=Ô~·<å XHõ ÅHΔÍºxfl x~°‚~ÚOK«∞‰õΩx, ^•xfl ™êkèOK«_®xH˜ KÕ¿ã „Ñ¨Ü«∞ «flOÖ’

Z<Àfl HõëêìÅ∞ Z Œ∞~À¯=Åã≤ LO@∞Ok. =∂=¸Å∞QÍ ™ê^•ã‘ •QÍ ZÖÏO\˜ ÅHõΔ ºO

ÖËx ã¨QÆ@∞ rqH˜ K«∞@∂ì JãÖMÏºHõOQÍ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ LH˜ iaH˜ i KÕã¨∞ÎO\Ï~Ú. "åà◊¡H˜

Z Œ∞~°ÜÕ∞º ã¨=∞ã¨ºÅ∞ „Ñ¨ è•#OQÍ J=ã¨~åxH˜ «y#O « Pi÷Hõ =#~°∞Å∞ ÖËHõáÈ=_»O

J<å~ÀQÆºO, H˘xfl ãÖ Œ~åƒùÅÖ’ F "≥∂ãÎ~°∞ „Ñü|O èŒHÍÅ∞ Z Œ∞~°=Ù «∂ LO\Ï~Ú.

"å\˜x ‰õÄ_® «@∞ìHÀÖËHõ x~åâ◊, xã¨Ê $Ç¨ÏÅ‰õΩ QÆ∞iHÍ=_»O ™ê è•~°}"Õ∞.

JÖÏO\˜k rq`åxH˜ XHõ ™ê~°÷Hõ`« ™êkèOKåÅO>Ë Z^Œ∞~°ÜÕ∞º J@OHÍÅ∞,

J"åO`«~åÅ∞, ™ê=∂#º"≥∞ÿ#q HÍ=Ù. J_»∞QÆ_»∞QÆ∞<å J„Ñ¨=∞`«ÎOQÍ LO_®e.

™ê^èŒHõÉÏ^èŒHÍÅ#∞ =ÚO^Œ∞QÍ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩx "å\˜H˜ ã≤^ŒúÑ¨_ç LO_®e. XHõ~°HõOQÍ

J@∞=O\˜ =ºHÎ "Õ¿ã „Ñü J_»∞QÆ∞ HõuÎg∞ Œ ™ê=Ú ÖÏO\˜ Õ.

z#flÑ¨C_»∞ g∞Ö’ KåÖÏ=∞Ok ~À_»∞¤g∞ Œ ã¨~° ãπ Ñ¶‘@¡#∞ KÕã¨∞Î#fl "åà◊§x QÆ=∞xOz

LO\Ï~°∞. XHõ `å_»∞ g∞^Œ J=∂‡~Ú QÆ_»Hõ„~° KÕu`À J_»¤OQÍ Ñ¨@∞ì‰õΩx #_»∞ã¨∂Î

LO_»_»O K«∂¿ã LO\Ï~°∞. WÖÏO\˜q ã¨~° ãπÖ’ ‰õÄ_® K«∂¿ã LO\Ï~°∞. ˆH=ÅO P~°∞

U_»∞ J_»∞QÆ∞Å∞ Z «∞Î =∂„ «"Õ∞ L#fl `å_»∞g∞ Œ ÉÏeHõ KÕ¿ã q<åºãÖÖ’ HÍÅ∞*Ïi Õ

#_ç¤ qiQÆ∞`«∞Ok. J^Õ ã¨~°¯ãπÖ’ ã¨∞=∂~°∞ 30J_»∞QÆ∞Å Z`«∞Îg∞^Œ `å\˜ÃÑ· KÕ¿ã

q<åº™êÖ’¡ HÕ ŒÑ¨_ç Õ „Ñ¨=∂ ŒO [~°QÆ‰õΩO_® =Åã≤ ŒúOQÍ LO@∞Ok.

HÍx H˘xfl =O ŒÅ J_»∞QÆ∞Å Z «∞Î# #Ü«∂QÆ~å[Åáê «O g∞ Œ JÖÏ `å_»∞g∞ Œ

#_»"åÅO>Ë ZO « QÆ∞O_≥ è≥·~°ºO HÍ"åe. HÕ ŒÑ¨_ç Õ Z=ÚHõ ‰õÄ_® ^˘~°Hõ Œ∞. JÖÏ\˜

™êÇ¨Ï™êxfl „á¶ê<£û‰õΩ K≥Ok# ''KåÔ~¡ãπ ÉÏ¡O_çãπ—— XHõ™êi HÍ^Œ∞. <åÅ∞QÆ∞™ê~°∞¡

XHõ •xHõO>Ë =∞~˘Hõ\˜ =∞iO « „Ñ¨=∂ ŒHõ~°"≥∞ÿ# =∂~°æOÖ’ KÕâß_»∞.

¿Ñ~°∞ HÀã¨"≥∂, _»|∞ƒHÀã¨"≥∂ WÖÏO\˜ ™êÇ¨Ï™êÅ∞ H˘O Œ~°∞ KÕ™êÎ~°∞. KåÖÏ=∞Ok

KÕÜ«∞ÖË~°∞. KÕÜ«∂Åx ‰õÄ_® J#∞HÀ~°∞ g∞Ö’ U XHõ ~°∂ ‰õÄ_®! J=Ù<å.

=∞~À L^•Ç¨Ï~°} K«∂_»O_ç.=∞~À L^•Ç¨Ï~°} K«∂_»O_ç.=∞~À L^•Ç¨Ï~°} K«∂_»O_ç.=∞~À L^•Ç¨Ï~°} K«∂_»O_ç.=∞~À L^•Ç¨Ï~°} K«∂_»O_ç.

|∞ÖÏKÒ^Œi|∞ÖÏKÒ^Œi|∞ÖÏKÒ^Œi|∞ÖÏKÒ^Œi|∞ÖÏKÒ^Œi

„Ñ¨=∂^ŒHõ~°"≥∞ÿ# ã¨=Ú„^Œ[ÖÏÖ’¡ D f~°O #∞O_ç P f~åxH˜

D Œ∞‰õΩO@∂ "≥o§Ok.JÖÏˆQ Ç≤Ï=∂ÅÜ«∂ÅÖ’x Ñ¨~°fi «OÖ’ Z=Ô~ãπì#∞

Jkè~ÀÇ≤ÏOz# "≥Ú@ì"≥Ú Œ\˜ ÉèÏ~°fÜ«∞ =∞Ç≤Ïà◊. |KÕO„káêÖò.|KÕO„káêÖò.|KÕO„káêÖò.|KÕO„káêÖò.|KÕO„káêÖò.

JO «iHõΔÜ«∂„ « KÕã≤# HõÅÊ<åKå"å¡. HõÅÊ<åKå"å¡. HõÅÊ<åKå"å¡. HõÅÊ<åKå"å¡. HõÅÊ<åKå"å¡.

W=hfl QÆ=∞x¿ãÎ =∂#=ÙxÖ’ Jáê~°"≥∞ÿ# â◊HÎ, ™ê=∞~å÷ºÅ∞ ZO «\˜ J™ê è•ºxfl

J~Ú<å ã¨∞™ê èŒºO KÕÜ«∞QÆÅ <Õ~°∞Ê, F~°∞Ê „Ñü XHõ iÖ’#∂ L<åfl~Ú Jx =∞#‰õΩ

ã¨Ê+¨ìO J=Ù`«∞Ok.

<Õ~°∞Ê, F~°∞Ê J#fl Ô~O_»∞ Ñ¨ •Å∞ KåÖÏ H©ÅHõ"≥∞ÿ#q. P Ô~O_çO\˜ =∞ èŒº ãÔ~·#

ã¨=∞ «∂HõO (Equality), ã¨=∞#fiÜ«∞O (Co-ordination) JO>Ë XHõ~°"≥∞ÿ# ÉÏºÖˇ<£û

LO_®e. WÖÏ ÉÏºÖ<£û ÖËHõáÈ=_®xfl XHõ q èŒOQÍ =∂#ã≤Hõ Ö’ÑOQÍ ÉèÏqOKåe.

WÖÏ =∂#ã≤HõOQÍ ã≤÷~° «fiO ÖËHõáÈ_®xfl =∂=¸Å∞ "å_»∞Hõ ÉèÏ+¨Ö’ =∂#ã≤Hõ "≥·HõÅºO

ÖË^• Ñ≤zÛQÍ ÑïQÆ}˜™êÎ~°∞. H˘O`«=∞Ok <Õ~°ã¨∞ÎÅ∞ tHõΔ#∞Oz `«Ñ≤ÊOK«∞HÀ=_®xH˜,

<Õ~°O KÕã≤# HõΔ}OÖ’ «=∞ =∂#ã≤Hõ ã≤÷u ãïQÍ ÖË Œx HÀ~°∞ìÅ#∞ #q∞‡OKÕ „Ñ¨Ü«∞ «flO

KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞. JÖÏO\˜ "åà◊¡ ãÖQÆu =∞#H˜ J=ã¨~°O ÖË Œ∞.

HÍh, `å_»∞ g∞^Œ #_»HõÖÏO\˜ q<åº™êÖ’¡ ã¨=∞#fiÜ«∞O KåÖÏ „Ñ¨^è•#"≥∞ÿ#k.

JHõ _ÕHÍ Œ∞, =∞#O U Ñ¨x KÕÜ«∞É’~Ú<å, =∞#ã¨∞û#∞ nHõΔQÍ =∞# ÅHõΔO"≥·Ñ¨Ù QÆ∞iKÕã≤

LO_®e. J"åO «~åÅ‰õΩ J@∞áÈ@∞¡‰õΩ Jk K≥kiáÈ‰õΩO_® LO_®e.

Whatever you think,

you will become thatIf you think, you are weak

you will become weakIf you think, you are strong,

you will be strong

- Swami Vivekananda

26 27ee


To develop the spirit is to build character and to enable

one to work towards a knowledge of .........self realisation.

-M.K.Gandhi

g∞~°∞ XHõ ÅHõΔ ºO ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl~°#∞HÀO_ç Jk ™êkèOK«_®xH˜ g∞~°∞ KÕ¿ã

Hõ$+≤Ö’ XHõ Hõã≤ XHõ f„= «, XHõ «Ñ# LO@∞Ok. x~°O «~°O Jk g∞ =∞#ã∞û#∞

HõÅz"Õã∂Î LO@∞Ok. J Õ g∞‰õΩ „Ñ ÕºHõOQÍ U ÅHõΔ º=¸ ÖË Œ#∞HÀO_ç. JÑC_»∞

g∞~°∞ KÕ¿ã „ÑÜ«∞ «flO ÃÑ·ÃÑ·<Õ LO@∞Ok. Jk H=ÅO =∞Ô~=i<À ãO`À+ÃÑ@ì_®xHÀ,

q∞=∞‡efl g∞~°∞ «$Ñ≤Î Ñ~°K«∞H˘#_®xHÀ Ñiq∞ «O J=Ù «∞Ok.

D q+Ü«∂xfl x~å÷iOK«∞HÀ=_®xH XHõ „ÑÜ≥∂QÆâßÅÖ’ [iy# „ÑÜ≥∂QÆO

QÆ∞iOz ≥Å∞ã∞‰õΩO^•O.

XHõ ™ê è•~°} ™ê÷~Ú áê„ «Ö’ hà◊√§ áÈã≤ JO Œ∞Ö’ XHõ ZÅ∞Hõ#∞ Ñ_Õâß~°∞.

JO Œ∞Ö’ L#flO «¿ãÑÙ ^•xH Ug∞ Hõ#|_»‰õΩO_® LO_ÕO « pHõ\ "å`å=~°}Ïxfl

HõeÊOKå~°∞. Jk P áê„ «Ö’ #∞Oz |Ü«∞@Ñ_»_®xH KåÖÏH˘kÌ „ÑÜ«∞ «flO KÕã≤Ok.

J Õ =∞~À™êi =∞~À áê„ «Ö’ J Õq èŒOQÍ ZÅ∞Hõ#∞ Ñ_Õâß~°∞. D™êi ^•xH

ãÊ+ìOQÍ HõxÑ≤OKÕ "å`å=~°}O JHõ _» LOk. áê„ «Ö’ #∞Oz |Ü«∞@Ñ_»\ÏxH

Jk KåÖÏ ¿ãÑÙ „ÑÜ«∞uflOzOk.

D „ÑÜ≥∂QÆOÖ’ g∞~°∞ ≥Å∞ã∞HÀQÆeyOk. Uq∞\. pHõ\’¡ Pâ◊, qâßfiãO

ÖËHõáÈ=_»O •xH „áê}ÏO «Hõ"≥∞ÿOk. J Õ JO`å QÆ∞iÎOK«QÆeQ ã≤÷uÖ’ Éèíq+º «∞Îg∞ Œ

#=∞‡HõO L#flO «¿ãÑÙ Jk „áê}~°HõΔ}‰õΩ „ÑÜ«∞ «flO H˘#™êyã∂Î =zÛOk.

D ãO Œ~°ƒùOÖ’ <årÅ x~°fiÇÏ}Ö’x =∞$ «∞º =∞Ok~åÅÖ’ (*·à◊§)Ö’ |OnQÍ

J<ÕHõ ãO= «û~åÅ∞ <å<åÉÏ èŒÅ∞ Ñ_ç „áê}ÏÅ`À |Ü«∞@Ñ_ç# XHõ Ü« Œ∞ =∞#ãÎ «fi

âßGA_»∞ qHõì~ü „á¶êOÔHÖò Jaè„áêÜ«∞O ≥Å∞ã∞‰õΩO^•O. ™ê è•~°}OQÍ <årÅ KÕuH

|OnQÍ zH¯# «~°∞"å « |uH |Ü«∞@Ñ_ç# "åà◊√§ LO_Õ"å~°∞ HÍ Œ∞. J~Ú Õ

H˘kÌ =∞Ok |uHáÈ=_®xH HÍ~°}ÏÖË"≥∞ÿ LO\ÏÜ«∞x qHõì~ü „á¶êOÔHÖò#∞ „ÑtflOKå~°∞.

ã=∂ è•#OQÍ |OnÅ =Ü«∞ã∞û. P~ÀQÆº Ñiã≤÷u, =∂#ã≤Hõ ŒŒ$_è»» «fiO , rqOKåÅ#fl

P~å@O WÖÏ J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ#∞ JÜ«∞# TÇ≤ÏOKå_»∞. HÍx z=~°H J"Õg HÍ~°}O

HÍ Œ∞ J#fl #=∞‡HõO JÜ«∞#‰õΩ HõeyOk.

JÜ«∞# z=iH x~°‚~ÚOz# HÍ~°}O Uq∞@O>Ë.

Éèíq+º «∞ÎÃÑ· Pâß=ÇÏ Œ$HõÊ äŒO L#fl"åàı§ ãr=ÙÅ∞QÍ |Ü«∞@ Ñ_»QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

Man making is my mission Jx ™êfiq∞ q"ÕHÍ#O Œ XHõ ãO Œ~°ƒùOÖ’

K≥Ñ¨C‰õΩ<åfl~°∞.

„Ñ¨ã¨∞Î « ã¨=∂[O KåÖÏ q+¨Ü«∂ÅÖ’ QÆ «OÖ’ TÇ≤ÏOK«_®xH˜ ™ê èŒºOHÍx

™ê÷~ÚÖ’ „Ñ¨QÆu ™êkèOzOk. Wk =~°Ö’ ÖËx Z<Àfl ™œHõ~åºÅ∞ WÑ¨C_»∞

JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L<åfl~Ú. "≥· ŒºâßGO J#∂Ç¨Ïº"≥∞ÿ# Jaè=$kú ™êkèOzOk. D

HÍ~°}ÏÅ =Å¡ „Ñ¨[Å∞ JÜ«Úó„Ñ¨=∂}O QÆ}hÜ«∞OQÍ ÃÑiyOk. Éèíq+¨º`«∞Î#∞

*Ï„QÆ «ÎQÍ „Ñ}ÏoHõ | ŒÌOQÍ xi‡OK«∞HÀQÆey Õ ã∞YãO`ÀëêÅ`À | «Hõ_®xH Jxfl

J=HÍâßÅ∞ JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L<åfl~Ú.

J~Ú<å ZO`À=∞Ok D<å\˜ Ü«Ú=‰õΩÅ∞ Éèíq+¨º «∞Î QÆ∞iOz# Z@∞=O\˜

PÖ’K«#Å∞, PHÍOHõΔÅ∞ ÖËHõáÈ=_»O HÍ~°}OQÍ KåÖÏ KåÖÏ z#fl HÍ~°}ÏÅˆH

|Å=O`«Ñ¨Ù =∞~°}ÏÅ‰õΩ áêÅÊ_»∞`«∞<åfl~°∞. D `«~°Ç¨ P`«‡q<åâ◊Hõ ^Œ∞~°ƒùÅ

ÇÏ$ ŒÜ«∂Å∞ Ug∞ ™êkèOK«ÖË=Ù. JÖÏO\ Œ∞~°ƒùÅ =∞#ã∞¯Å‰õΩ è≥·~°ºO HõeyOz,

28 29


"åiÖ’ P`«‡qâßfi™êxfl ˆ~ ÔHuÎOK«_ »" Õ∞ ` «# ^è Õ ºÜ«∞=∞x q"ÕHÍ#O^Œ

„Ñ¨Hõ\ÕK«∞‰õΩ<åfl~°∞.

™ê è•~°}OQÍ =∞x+≤H „¿Ñ~°}QÍ xeKÕ JOâßÅ∞ Ô~O_»∞. =∞Oz [~°QÍe. J#fl

PHÍOHõΔ, K≥_»∞ [~°QÆ‰õÄ_» Œ#fl J„Ñ=∞ «Î «, JO>Ë P «qâßfiãO`À ÕxHÀã"≥∞ÿ<å Hõ$+≤

KÕÜ«∂ÅO>Ë =ÚO Œ∞QÍ «#‰õΩ =∞Oz HõeyOKÕk U^À QÆ∞iÎOKåe. Jk ™êkèOK«_»"Õ∞

ÅHõΔ ºOQÍ x~°‚~ÚOK«∞HÀ"åe. Jk ™êkèOKÕ „ÑÜ«∞ «flOÖ’ „Ñ=∂^•Å#∞ QÆ∞iÎOK«QÆÅQÍe.

"å\ ˜H˜ x"å~°} LáêÜ«∂Å#∞, „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞ =∂~åæÅ#∞

~°∂á⁄OkOK«∞HÀ"åe.

L^•ÇÏ~°}‰õΩ =∞# ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ J=∂‡~Ú ™êxÜ«∂ g∞~å ãOQÆ Õ

K«∂_»O_ç. H˘kÌ =∂™êÅ =º=kèÖ’ JO «~åfÜ«∞ ™ê÷~Ú QÆ∞iÎOÑÙ,

¿Ñ~°∞ „ÑMÏº «∞Å∞ ãOáêkOK«∞‰õΩOk. „ÑÉèí∞ «fiO #∞Oz, „Ñ[Å #∞Oz

P"≥∞‰õΩ ÑÙ+¯ÅOQÍ ãÇÏHÍ~°, „áÈ`åûÇÅ∞ JO Œ∞ «∞<åfl~Ú. WÑC_»∞

ÅaèOz# ¿Ñ~°∞ „ÑMÏº «∞Å‰õΩ HÍx, „ÑÜ≥∂[<åÅ‰õΩ HÍx P"≥∞ «$Ñ≤ÎÑ_ç Hõ~îÀ~°„â◊=∞‰õΩ

Œ∂~°"≥∞ÿ Õ ™êxÜ«∂ Éèíq+º «∞Î „ÑÜ≥∂[#Hõ~°O HÍ Œ∞ Hõ •.

=∞~À L^•ÇÏ~°} qqZãπ ÅHõΔ ‡}ü, *ÏfÜ«∞, JO «~åfÜ«∞ „HÔH\ò „H©_® ~°OQÆOÖ’

ZO`À ¿Ñ~°∞ ãOáêkOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. J «x P@Ö’ <≥·ÑÙ}ºO LOk. ™⁄QÆÃã·# Ããì~Úe+π

ÉÏº\òû"≥∞<£QÍ QÆ∞iÎOÑÙ ≥K«∞Û‰õΩ<åfl_»∞. J~Ú Õ „ÑuÉèí#∞ „Ñ Œi≈OK«_»OÖ’ xÅHõ_»

ÖËHõáÈ=_»O =Å¡<Õ J<ÕHõ ãO Œ~åƒùÅÖ’ [@∞ìÖ’ ™ê÷<åxfl ã∞ã≤÷~°O KÕã∞HÀÖËHõ áÈ «∞<åfl_»∞.

Pi÷Hõ~°OQÆOÖ’ 90= Œâ◊HõOÖ’ ™êìH±=∂Ô~¯\ò#∞ JÅ¡HõÖ’¡ÅOKÕã≤# ÇÏ~°¬ £ "≥∂ÇÏ`å

=º=Ç~°O QÆ∞~°∞Î KÕã∞HÀO_ç. ÇÏ~°¬ £ "≥∞ÇÏ`å QÆ∞@∞ì~°@ìÜÕ∞ºãiH PÜ«∞# ™êìH±

=∂ÔÔ~¯\òÖ’ KÕã≤# J=Hõ «=Å qÅ∞= "≥~Úº HÀ@¡#∞ ^•\áÈ~ÚOk. WHõ _» ÇÏ~°¬ £

≥eq Õ@Å∞ «ÑC^•i Ñ\ì =„Hõ=∂~åæ# ™êQÆ_»O=Å¡ <Õ~°ã∞÷_»∞QÍ q∞ye Hõ@Hõ\ÏÅ

áêÅ∞ HÍ=Åã≤ =zÛOk.

g@xfl\Hõ<åfl Pâ◊Û~°ºO HõeyOKÕ L^•ÇÏ~°}

'ã «ºO— ~å=∞eOQÆ~åA.

PÜ«∞# ™êkèOz# q[Ü«∂Å∞ „ÑÑOK«"åºÑÎOQÍ MÏºux, ¿Ñ~°∞ „Ñu+ìÅ#∞

KÕ‰õÄ~åÛ~Ú. "ÕÖÏk =∞Ok Ü«Ú=‰õΩÅ Pâ◊Å‰õΩ ™Èáê<åÅÜ«∂º~Ú. ÅHõΔÖÏk =∞Ok

Pi÷Hõ ÑÙ~ÀQÆuH À_»Ê_®¤~Ú. HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å Pã≤Îáêã∞ÎÅ#∞ ã=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩ<ÕO Œ∞‰õΩ

=∂~åæÅ∞K«∂áê~Ú.

„Ñ¨ÑÖK«OÖ’<Õ J`«ºO`« ãÖÑ¨#fl^Õâ◊O J"≥∞iHÍ. JÖÏO\˜

J"≥∞iHÍ J^è ŒºHõ Δ_»∞ *Ïi˚|∞+π ã¨~°## ã¨=∂# ™ê÷~ÚÖ’

‰õÄ~ÀÛQÆey#O «\ ™ê÷~Úx ãOáêkOK«∞ ‰õΩ<åfl_»∞ ~å=∞eOQÆ~åA.

HÍh,

|∞kú ÃÑ_» •i Ñ\ìOk. J_»¤ •iÖ’ J_»∞QÆ∞Å∞ Ñ_®¤~Ú. «#

ãÖã¨÷Ö’<Õ â◊„`«∞=ÙÅ∞ ÃÑiQÍ~°∞."åã¨Î"åÅ#∞ |Ü«∞@ ÃÑ@ì=Åã≤# ^Œ∞~°ƒù~°"≥∞ÿ#

Ñiã≤÷uÖ’ Ñ_®¤_»∞.

QÆ «ºO «~°O ÖËHõ....

"åã¨Î=O K≥¿ÑÊâß_»∞. Pã¨∞ÎÅ qÅ∞=#∞ `«Ñ¨C_»∞ =∂~åæÅÖ’ =∞^Œ∞Ñ¨Ù KÕã≤,

J=Hõ «=HõÅ‰õΩ áêÅÊ_ç#@∞¡ JOwHõiOKå~°∞.

≥|ƒ‰õΩ J"≥∞iHÍ ™êìH± =∂Ô~¯\òÖ’#∞, „ÑÑOK«"åºÑÎOQÍ, Õâ◊OÖ’ J èÀQÆuáêÖ·Ok

ã «ºO ãOã÷.

~å=∞eOQÆ~åA, JÜ«∞# ‰õΩ@∞O|ãÉèí∞ºÅ∞ ãÇÏHõiOz# W «~° L^ÀºQÆ∞Å∞ *·Å∞

áêÅÜ«∂º~°∞.

J„Ñü+ìáêÅÜ«∂º~°∞.

J==∂<åÅáêÅÜ«∞º~°∞.

PHÍâ◊=∞O « Z «∞Î‰õΩ Zky áê`åàÏxH *ÏiáÈÜ«∂~°∞.

=∞#O K«∂ã≤# L^•ÇÏ~°}Ö’¡ H˘O ŒiH "å~°∞ ZOK«∞‰õΩ#fl ÅHõΔ ºO =∂~°æ Œ~°≈HõOQÍ

Jxfl q è•ÖÏ "åi JÉèí∞º#fluH ÀÇÏ ŒO KÕã≤Ok. ÇÏ~°¬ £ÖÏO\ "åà◊√¡ J_»¤ •~°∞¡ Ñ@ì_»O=Å¡

"åi „ÑuÉèí J„Ñu+ìáêÖ·# "åix J<å=∞‰õΩÅ∞QÍ <Õ~°ã∞÷Å∞QÍ =∂iÛ"Õã≤Ok. JO Œ∞H

rq`åxfl ZÖÏ =∞ÅK«∞HÀ"åe J#fl JOâßxfl =ÚO Œ∞QÍ „â◊ ŒúQÍ PÖ’zOK«∞HÀ"åe

Jxfl <Õ#∞ JO>Ë g∞Ö’ H˘O ŒiH #K«ÛHõáÈ=K«∞Û. HÍx "åãÎ=O Uq∞@O>Ë.

Life can only be understood backwards

But it must be lived forward

D =∂@Å∞ ÉèÏ"åxfl ã∂\QÍ K≥áêÊÅO>Ë "≥·Ñ¶ÖÏºÅ∞, JO Œ∞‰õΩ HÍ~°}ÏÅ#∞

P «~°∞"å « fiQÍæ ãg∞HΔOK«QÆÅO.HÍx "Õ¿ã „Ñu J_»∞QÆ∞ Éèíq+º «∞ÎH¿ã Hõ ŒÖÏe.

30 31ee


™ê è•~°}OQÍ rq «O JO>Ë XHõ =ºHÎH =∂„ «"Õ∞ Ñiq∞ «"≥∞ÿ#k. g∞Ö’ U

XHõ¯i rq`åxfl =∞~˘Hõi rq`«O`À U q^èŒOQÍ#∂ áÈÅÛ_®xH˜ gÅ∞ÖË^Œ∞.

ZO Œ∞HõO>Ë rq «O JO>Ë =ºHÎ «# r=#Ü«∂„ « "≥Ú`åÎxH J#fi~Úã∞ÎOk. JO>Ë

„Ñü =ºH˜ÎH˜ ãÖ|OkèOz# PÖ’K«#Å∞, J#∞Éèí∂`«∞Å∞,Pâ◊Ü«∂Å∞, PHÍOHõΔÅ∞,

„Ñ¨=~°Î# J «#∞ ZÖÏ "≥àÏ§Å#∞‰õΩO>Ë JÖÏ #_çÑ≤™êÎ~Ú. =∂#ã≤Hõ âßG"Õ «ÎÅ

Jaè„áêÜ«∞O „ÑHÍ~°O x*ÏxH Wq Ug =ºHÎ «fiO J#fl Ñ^•xH ÅHõΔ}ÏÅ∞ HÍ=Ù.

âßG"Õ`«ÎÅ x~°fiK«#O „Ñ¨HÍ~°O "Õˆ~fi~°∞ ãÖ^Œ~åƒÅÖ’ XHõ =ºH˜Î „Ñ¨=~°Î# ZÖÏ

LO@∞O^À TÇ≤Ï¿ãÎ ^•xx =ºHÎ «fiOQÍ "åà◊√§ ÑiQÆ}™êÎ~°∞.

=∞#ãÎ «fi âßG"Õ «ÎÖ’ Ñ≤ å=∞Çï_»∞QÍ ã≤QÆ‡O_£ „á¶ê~Ú_£#∞ ÑiQÆ}™êÎ~°∞. PÜ«∞#

x~°fiK«#O „Ñ¨HÍ~°O JO`«~åO`«~åÅÖ’x Unconscious

PÖ’K«#Å „ÑÉèÏ=O J «x „Ñ=~°Î##∞ x~Ìtã∞ÎOk. "å\ QÆ∞iOz

J «xH xiÌ+ì"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∞O LO_»HõáÈ=K«∞Û.

33

L^•ÇÏ~°}‰õΩ g∞Ö’ XHõiH Õ=Ù_çg∞ Œ U=∂„ «O #=∞‡HõO ÖË Œx Ñ ÕÑ Õ „ÑHõ\ã∂Î

LO\Ï~°∞. g∞‰õΩ ≥eã≤#O « =~°‰õÄ J «xH ≥·=ÉèíHÎ L#fl •YÖÏÅ∞ ‰õÄ_® ÖË‰õáÈ=K«∞Û.

ÑÓ[Å∞ KÕÜ«∞HõáÈ=K«∞Û. ÑÓ[Å∞ KÕ¿ã"åix q=∞i≈OK«#∂ =K«∞Û. HÍx J «xH

ZÖò.\.ã≤ ã Œ∞áêÜ«∞O ÅaèOz#ÑÙ_»∞ ^•xx LÑÜ≥∂yOK«∞‰õΩ<Õ ¿Ñ~°∞`À u~°∞Ñu

"≥o§ ~å=K«∞Û. JO Œ∞‰õΩ HÍ~°}ÏÅ∞ J_çy Õ WO\’¡ "åà◊¡ |Å=O «O =Å¡<À ^˘iH#

ÃãÅ=Ù =º=kèÖ’ JHõ _ç=~°H "≥à◊¡QÆeQÍ#<À =∞~^À HÍ~°}O K≥ÑÊ=K«∞Û. JHõ _» J «xH

#=∞‡HõO ÖË#@∞¡ HõxÑ≤Oz<å JO «~åO «~åÖ’¡ U=¸Ö’ u~°∞Ñu "≥OHõ#fl g∞ Œ

#=∞‡Hõ"≥∂, Q“~°="≥∂ ÉèíHÀÎ LO_ç LO>Ë<Õ JHõ _çH "≥à◊¡QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞.

™ê è•~°}OQÍ =∞# ‰õΩ@∞O| "å`å=~°}O =∞#O K« Œ∞=Ù‰õΩ#fl Ñïã¨~åÅ∞

=∞#K«∞@∂ì L#fl ã=∂[O =∞# „Ñ=~°Î# g∞ Œ „ÑÉèÏ=O K«∂Ñ≤™êÎ~Ú.

D ãO Œ~°ƒùOÖ’ 'q Œº— „áê è•#ºO, ^•x JãÅ∞ J~°÷O QÆ∞iOz H˘xfl ã∂‰õΩÎÅ∞

QÆ∞~°∞Î KÕã∞‰õΩO^•O.

q Œº =HÎH J «‡qâßfiãO Hõeyã∞ÎOk.

–~°∞Qfi ŒO

nÑO "≥Å∞QÆ∞ «∞#flO «=~°H =∞iH˘xfl náêÅ "≥eyOK«QÆÅ Œ∞.

JÖÏQ q^•º^•#O KÕ¿ã"å_»∞ x~°O «~° 'q^•ºi÷— J~Ú LO_®e.

–~°gO„ Œ<å ä£ ~îåQÆ∂~ü

q Œº =∂#ã≤Hõ â◊‰õΩÎÅ‰õΩ K≥· «<åºxfl Jaè=$kú KÕÜ«∞QÆÅQÍx.

–J~°qO Œ Ñ¶∞’+π

q Œº èÕºÜ«∞O L^ÀºQÆO HÍ~å Œ∞.

q^•º~°# H=ÅO Ü«∂O„uHõ „Ñ„HÜ«∞ HÍ~å Œ∞.

–l_»∞ì Hõ$+‚=¸iÎ

q Œº „ÑÉèÏ=O K«∂âßO.

WHõ ‰õΩ@∞O| "å`å=~°}O „ÑÉèÏ=O K«∂^•ÌO. x*ÏxH „Ñã∞Î « ™ê=∂lHõ

"å`å=~°}OÖ’ nx „ÑÉèÏ=O KåÖÏ=~°‰õÄ =∂iOk. QÆ «OÖ’ «=∞ «e¡ ŒO„_»∞Å

#∞Oz "å~°ã «fiOQÍ =$uÎ "åºáê~åÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«_»O ÃÇÏK«∞ÛQÍ LO_Õk. «O„_ç

"åºáê~°O KÕ¿ãÎ "åi ‰õΩ=∂~°∞Å∞ ‰õÄ_® U^À XHõ "åºáê~åxfl «=∞ r=#™ê èŒ#OQÍ

32


=∂~°∞Û‰õΩ<Õ"å~°∞ WÑ¨C_»∞ P ~°Hõ"≥∞ÿ# ‰õΩÅ=$`«∞ÎÅ∞ J#∞Hõ~°} KåÖÏ =~°‰õΩ

«yæáÈ~ÚOk. WÑÊ\H© _®Hõì~ü WO\’¡ Ñ≤Å¡Å∞ _®Hõìs K« Œ∞=Ùg∞ Œ, ÖÏÜ«∞~ü WO\’¡

ÖÏÜ«∞~ü =$uÎg∞ Œ Z‰õΩ¯= =∞‰õΩ¯= K«∂Ñ≤ã∂Î LO\Ï~°∞.

„Ñã∞Î «O q Œº‰õΩ Åaèã∞Î#fl J=HÍâ◊O ‰õÄ_® JO Œ∞‰õΩ HÍ~°}O HÍ=K«∞Û. XHõÑC_»∞

„áê äŒq∞Hõ áê~î°âßÅ L#fl „QÍ=∂Å ãOYº ‰õÄ_® KåÖÏ Ñiq∞ «OQÍ LO_Õk.

WÑC_»∞ ^•^•ÑÙ „Ñu„QÍ=∞OÖ’ U^À XHõ ~°∂ÑOÖ’ áê~î°âßÅÅ∞ LO@∞<åfl~Ú.

™ê èŒº"≥∞ÿ#O « «‰õΩ¯= Œ∂~°OÖ’ L#fl « áê~î°âßÅÅ∞ HõàÏâßÅÅ∞ U~åÊ@=Ù «∞<åfl~Ú.

=$uÎq^•º HõàÏâßÅÅ∞ •^•ÑÙ „Ñu lÖÏ¡Ö’#∞ <≥ÅH˘ÅÊ|_»∞ «∞<åfl~Ú. Œ∂~°q Œº‰õΩ

J<ÕHõ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å∞ J=HÍâ◊O Wã∞Î<åfl~Ú. W\©=Å HÍÅOÖ’ „QÍg∞} „áêO «

q^•º~°∞÷Å∞ QÆ}hÜ«∞OQÍ „Ñ¨uÉèí Hõ#|~°∞ã¨∞Î#fl q+¨Ü«∞O `≥eã≤O^Õ. XHõÑ¨C_»∞

ÉÏeHõÅ∞ K« Œ∞=ÙÖ’ KåÖÏ "≥#Hõ|_ç LO>Ë ã¨=∂[O WÑ¨C_»∞ "åiH˜ ã¨=∂#

J=HÍâßÅ∞ WzÛ Jxfl ~°OQÍÅÖ’ „áÈ`åûÇ≤Ï™ÈÎOk.

=ºHÎ «fi x~å‡}OÖ’ g@#fl\ „ÑÉèÏ=O ZO`À H˘O « LO_ç f~°∞ «∞Ok. JÖÏQ

g∞‰õΩ U^À ~°OQÆO g∞ Œ Jaè~°∞z LO_»=K«∞Û. P ~°OQÆO U^À QÆ∞iÎOK«_®xH

kQÆ∞= "åHÍºÅ∞ K«∂ã≤ g∞ Jaè„áêÜ«∂Å∞ ~åã∞HÀO_ç.

Wq H=ÅO g∞ Jaè~°∞zx, g∞‰õΩ U ~°OQÆOÖ’ ZO « JãHÎ, J=QÍÇÏ# LO^À

≥Å∞ã∞HÀ=_®xH =∂„ «"Õ∞ ã∞=∂.

1. Ü«∞O„`åÅ∞, Ü«∂O„uHõ HÍ~°ºHõÖÏáêÅg∞ Œ „â◊ Œú Z‰õΩ¯=.

2. W «~°∞Å`À =∂\Ï¡_Õ@ÑC_»∞ <å Jaè„áêÜ«∂Å#∞ ãÊ+ìOQÍ

K≥ÑÊÖËHõáÈ «∞<åfl#∞.

3. <å‰õΩ QÆ\ì ã"åà◊√§, H¡+ì"≥∞ÿ# ã=∞ãºÅ‰õΩ ã=∂ è•<åÅ∞ QÆ∞iÎOK«_»O g∞ Œ

JãHÎ Z‰õΩ¯=.

4. <å‰õΩ Pi÷HõÑ~°OQÍ, ~å[H©Ü«∞Ñ~°OQÍ, ™ê=∂lHõ Ñ~°OQÍ =ºHÎQÆ «OQÍ

H˘xfl x~°∞Ì+ì"≥∞ÿ# PÖ’K«#Å∞, Pâ◊Ü«∂Å∞ L<åfl~Ú.

5. Hõà◊ÅÃÑ· <å‰õΩ JO «QÍ JãHÎ ÖË Œ∞.

6. âß„ã‘ÎÜ«∞ JOâßÅ∞ <å‰õΩ KåÅ ãO`Àëêxfl Hõey™êÎ~Ú.

7. =∂@Å`À q<åº™êÅ∞ QÍ~°_ô KÕÜ«∞_»O JO>Ë <å‰õΩ ÉèíÖË ã~° •.

8. Ñx g∞ Œ <å‰õΩ „â◊ Œú Z‰õΩ¯=. Jk U ≥·# ã~.

9. <åÖ’ <Õ#∞ P «‡q=∞~°≈ KÕã∞‰õΩO@∂ Z‰õΩ¯=QÍ JO «~°∞‡Y∞_»∞QÍ (Intro

spective) LO\Ï#∞.

10. U ã=∞ãº Ñi+¯~åxH J~Ú<å x~°∞Ì+ì"≥∞ÿ# Ãã· •úOuHõ „áêuÑkHõ

ÑikèÖ’<Õ „ÑÜ«∞ufl™êÎ#∞.

11. ãfi «O„ «OQÍ =º=ÇÏiOK«_»"Õ∞ W+ìO. <å â◊HÎ g∞ Œ „ÑuÉèíg∞ Œ ™ê=∞~°÷ºO

g∞ Œ <å‰õΩ #=∞‡HõO Z‰õΩ¯=.

12. Z Œ∞\"åiH #K«ÛK≥Ñ≤Ê XÑ≤ÊOKÕ ™ê=∞~°÷ºO <åÖ’ JO «QÍ ÖË Œ∞.

13. <å Jaè„áêÜ«∂Å ãÊ+ìOQÍ K≥|∞`å#∞ . JÖÏ KÕÜ«∞_®xH W+ìÑ_» å#∞.

14. U HõΔ}OÖ’ Uk KÕÜ«∂ÅxÑ≤¿ãÎ J Õ KÕ™êÎ#∞.

15. <Õ#∞ =∞Oz ¿ãÖòû"≥∞<£ü HÍQÆÅ#∞.J=HÍâßÖË LO_®e.

16. ÅHõΔ º™ê èŒ<Õ <å ÅHõΔ ºO JO Œ∞HÀãO Z=i<≥·<å U ~°HõOQÍ J~Ú<å

XÑ≤Ê™êÎ#∞.

17. JkèHÍ~°O , ÇÏŸ^•, <åÜ«∞Hõ «fiO JO>Ë <å‰õΩ Jaè=∂#O.

18. ÉÏ èŒº «Å∞, |~°∞=ÙÅ∞ "≥∂Ü«∞_»O Hõ+ìÑ_»\ÏxH <Õ#∞ ZÅ¡"Õà◊ÖÏ ã≤ ŒúO.

19. <Õ#∞ W «~°∞Å QÆ∞iOz ‰õÄ_® PÖ’zã∂Î LO\Ï#∞.

20. <å K«∞@∂ì L#fl "å`å=~°}O, ã Œ∞áêÜ«∂Å∞, =ã∞Î=ÙÅ∞ Jhfl Uk ZHõ _»

LO_®Ö’ JHõ _Õ JÖÏQ LO_®Åx <Õ#∞ HÀ~°∞‰õΩO\Ï#∞.

34 35

ee


„ÑÑOK«"åºÑÎOQÍ JO èŒ∞Åáêe\ P~å èŒº ≥·="≥∞ÿ# ÃÇÏÖ<£ ÔHÅ¡~ü ¿Ñ~°∞ g∞~°O`å

q<Õ qO\Ï~°∞. P"≥∞ Ñã≤=Ü«∞ã∞û #∞O_ô QÆ∞_ç¤k. HÍx P"≥∞ ZHõ _® U HõΔ}OÖ’#∂

qâßfiãO áÈQ˘@∞ìHÀÖË Œ∞. JÖÏ\ Ö’áêÅ∞#fl J<≥fl ã∞e"å<£ QÆ∞~°∞=Ù =∂~°æ Œi≈QÍ

xÅ|_»_»O XHõ >Ë ÔHÅ¡~ü J Œ$+ì=∞x K≥áêÊe. QÆ∞_ç¤ J~Ú<å Jxfl =ã∞Î=ÙÅ q+Ü«∞

Ñï*Ï˝#O ãÖáêkOK«∞‰õΩOk. =¸QÆk J~Ú<å `«#Ö’x Jaè„áêÜ«∂Å#∞

J= «e"åiH ≥eÜ«∞*ËÜ«∞QÆeyOk. "≥∞™êK«∞Ãã\òûÖ’x HO„a_£Ö’ L#fl ~å_£ H¡Ñ¶π

HÍÖËr #∞Oz Ñ@ìÉèí„ Œ∞~åÅ∞ HÍQÆeyOk.

WHõ _» ÔHÅ¡~ü "åºYºÅ∞ K≥ÑÊ_»O J=ã~°O. JO èŒ «fiOHõ<åfl ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# Ñiã≤÷u

U"≥∞ÿ<å LO^• Jx „Ñ¨tfl¿ãÎ ''Hõà◊√§O_ç K«∂_»ÖËHõáÈ=_»O—— Hõ<åfl J^è•fi#fl"≥∞ÿ#

Ñiã≤÷u LO@∞O^• Jx P"≥∞ ã=∂ è•#q∞KåÛ~°∞.

ÔHÅ¡~ü ã=∂ è•#O =∞#Ö’ „Ñu XHõ iH =iÎã∞ÎOk. =∞#O Hõà◊¡ À =∂„ «"Õ∞

K«∂™êÎO. HõxÑ≤OKÕ=~°H =∞# Œ$+≤ì "≥_»∞ «∞Ok. HÍx rq «OÖ’ J_»∞QÆ∞Å∞ =ÚO Œ∞‰õΩ

"ÕÜ«∂Å#∞‰õΩ#fl "åà◊√¡ Ñk J_»∞QÆ∞Å#∞ =ÚO ÕK«∂_»QÆÅQÍe. TÇ≤ÏOK«QÆÅQÍe.

Z «∞ÎÅ∞ ÑÖÏ¡Å∞ QÆ∞iÎOK«QÆÅQÍe.

<Õ#∞ D =∞^èŒº XHõ =ºH˜ Î rq`«OÖ’ J~Ú^Õà◊ ¡ HÍÖÏxfl ^ŒQÆ æ~°#∞Oz

QÆ=∞xOKå#∞.J «x =Ü«∞ã∞û Hõ+≤ìOK«_®xH J#∞"≥·# =Ü«∞¿ãû, Œ∂ã∞‰õΩáÈ=_®xH

«y# =Ü«∞¿ãû. HÍx L^ÀºQÆO HÀãO å#∞QÍ KÕã≤# „ÑÜ«∞ «flO Hõ#Ñ_» Œ∞. 'Z=~À

=zÛ «y# L^ÀºQÆO K«∂Ñ≤¿ãÎ KÕ™êÎ Hõ •— Jx "å Œ#‰õΩ kQÆ∞`å_»∞, J «xÖ’ L#fl

J#∞=∂<åÖË x*ÏxH J «_çH „Ñu|O èŒHÍÅ∞. J «x =ºHÎ «fiOÖ’ Pâ◊Å∞ ÖËHõHÍ Œ∞.

HÍx J=HÍâßÅ#∞ ZÖÏ KÕlH˜¯OK«∞HÀ"åÅ#fl q+¨Ü«∞OÖ’ J`«xH˜ ã¨Ê+¨ì`«

ÖËHõáÈ=_»_»"Õ∞, J «x ã=∞ãºH =¸ÅHÍ~°}O. •xH À_»∞ ãÇÏ["≥∞ÿ# ™È=∞i «#O

J «_çx „Ñu^•xH ™ê‰õΩÅ∞ "≥uH <≥·*Ïxfl JÅ"å@∞ KÕã≤Ok.

JÖÏQ <å‰õΩ ãxflÇ≤Ï «∞_≥·# =∞~À=ºHÎ «# rq`åxfl Uq èŒOQÍ ãfiÜ«∞O ã=∞$kúQÍ

=∞ÅK«∞‰õΩ<åfl_À K≥áêÊÅxÑ≤™ÈÎOk. ÉÏÅºOÖ’ K« Œ∞=Ùg∞ Œ „â◊ Œú ÖËHõ áÈ~ÚOk.

«O„_çÖËx a_»¤g∞ Œ «e¡ K«∂Ñ≤Oz# Jaè=∂#O P"≥∞ L#flO «=~°‰õΩ J «x rq`åxfl

JÅ¡izÅ¡iQÍ<Õ #_çÑ≤OzOk. D Ö’ÑÙ# ÃÑo§ ‰õÄ_® J~ÚOk. z#fl L^ÀºQÆ"≥∞ÿ<å

KÕã¨∞‰õΩx | «HÍÅ#fl `åÑ¨„ «Ü«∞O ÃÑiyOk. HÍx XHõ™ê÷~ÚH˜ q∞Oz âßs~°Hõ

„â◊=∞‰õΩ F~°fiÖËHõ «# ™êOˆHuHõ <≥·Ñ¨Ù}ÏºxH˜ «y#O «QÍ Hõ+ìÑ¨_çÖËHõáÈÜ«∂_»∞.

J^Œâ◊Ö’ `«##∞ `å#∞ P`«‡ ÑïjÅ# KÕã¨‰õΩ<åfl_»∞. `«#‰õΩ#fl "åHÍÛ`«∞~åºxfl

#=Ú‡‰õΩ<åfl_»∞. J#∞Éèí=O ÖËHõáÈ~Ú<å H˘ «Î=$uÎx KÕÑ\Ïì~°∞. D~ÀA XHõ WO\˜

Ü«∞[=∂x JÜ«∂º_»∞. ÉèÏ~åºa_»¤Å‰õΩ ã≤÷~°"≥∞ÿ# ãÖ`«$Ñ≤ÎHõ~°"≥∞ÿ# rq`åxfl

JOkOK«QÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl_»∞.

WHõ _» ≥Å∞ã∞HÀ=Åã≤# XHõ ã «ºO Uq∞@O>Ë =∞x+≤ «# rq`åxfl `å<Õ

=∞ÅK«∞HÀ"åe. rq`åxfl P#O Œ=∞Ü«∞O KÕã∞HÀ"åe.

36 37


x*ÏxH˜ U H˘O^Œi rq`åÅ∞ =∂„`«"Õ∞ =_ç¤Oz# qã¨ÎiÖÏ ã¨*Ï=ÙQÍ

™êyáÈ`å~Ú. J «ºkè‰õΩÅ rq`åÅÖ’ P@∞áÈ@∞¡, Z Œ∞~°∞ ≥|ƒÅ∞, "≥·Ñ¶ÖÏºÅ∞ ,

ã=∞ãºÅ∞ ã~°fi™ê è•~°}O J~Ú Õ P «‡qâßfi™êxfl áÈQ˘@∞ìHÀ‰õΩO_®, x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ#fl

=∂~°æOÖ’ rq`åxfl #_çÑ≤OK«_®xH˜ Hõ$+≤x ^èŒ$_è»nèHõΔ`À H˘#™êy¿ãÎ Ñ¶ë`«O

Œ‰õΩ¯ «∞Ok.

D „ÑÜ«∞ «flOÖ’ "≥Ú Œ\"≥∞@∞ì –Éèíq+º «∞Î QÆ∞iOz# ã=∞„QÆ"≥∞ÿ# J=QÍÇÏ#

Hõey LO_®e. ã=∞„QÆ"≥∞ÿ#, qãÎ $ «~°∂ÑOÖ’ L#fl Éèíq+º «∞Î „Ñ}ÏoHõÖ’ PK«~°}

™ê èŒº"≥∞ÿ# =∂~åæxfl, ÅHΔÍºxfl x~åúiOK«∞HÀ=_»O J=ã~°O. J=ã~°O. J#∞‰õΩO>Ë

ÅHΔÍºxfl KÕ~°∞HÀ=_®xH Œâ◊Å "åsQÍ HÍ~°º„Hõ=∂xfl ~°∂á⁄OkOK«∞HÀ"åe.

WÖÏO\ ãO Œ~åƒùÅÖ’ ~°gO„ èŒ<å ä£ ~îåQÆ∂~ü ã∂HÎ XHõ ^•xx ≥Å∞ã∞HÀ=_»O

J=ã¨~°O

Every Butterfly counts not months

but moments

not even seconds and still it has enough time.

J„|ÇÖ eOHõ<£ ¿Ñ~°∞ g∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞ Hõ^•. J"≥∞iHÍ

J^èŒº‰õΔΩ_»∞QÍ ZxflÔH· „Ñ¨ÑÖK« „Ñ¨ã≤kú ãÖáêkOK«∞‰õΩ<åfl_»∞.

JÜ«∞#‰õΩ J^èŒºHõΔÑ¨^Œq 52= U@ ÅaèOzOk. J"≥∞iHÍ

áê~°¡"≥∞O@∞‰õΩ J~Ú Œ∞™ê~°∞¡ áÈ\©KÕã≤ F@q∞ áêÅÜ«∂ºHõ<Õ

J"≥∞iHÍ PÜ«∞# Z Œ∞~°∞K«∂ã≤# J èŒºHõΔ Ñ‘~î°O JO Œ∞HÀQÆeQÍ_»∞.

eOHõ<£ J#∞Éèí"åefl QÆ=∞x¿ãÎ Life JO>Ë rq «OÖ’ 'if' J<Õ JãÊ+ì « LO Œx

g∞‰õΩ J~°÷=∞=Ù «∞Ok. WHõ _» rq «OÖ’ Z Œ∞~°ÜÕ∞º if Å∞ Jxfl\x ãi KÕã∞‰õΩO@∂

J_»∞QÆ∞Å∞ =ÚO Œ∞‰õΩ "ÕÜ«∂e. JO Œ∞‰õΩ g∞Ö’ LO_®eû# „Ñ è•#ÅHõΔ}ÏÅ∞

g∞ g∞ Œ g∞‰õΩ #=∞‡HõO

Éèíq+º «∞Î g∞ Œ èŒ$_è»"≥∞ÿ# Pâ◊.

q∞=∞‡efl g∞~°∞ L#fl «™ê÷~ÚH fã∞‰õΩ"≥àÏ§Å<Õ «Ñ#, JO Œ∞‰õΩ ™ê èŒº"≥∞ÿ#O «

Hõ$+≤

=∞# Hõà◊¡H˜ WÑ¨C_»∞ W^ŒÌ~°∞ „H˜ÔH\ò Ç‘Ï~ÀÅ∞QÆ∞~°∞Î‰õΩ =zÛ

LO_®e. NÅOHõ ã≤Ê<£ =∂O„u‰õΩ_»∞ =Ú`«ÎÜ«∞º =Ú~°m^èŒ~°<£

XHõ~°∞, Ô~O_À"å~°∞ =∞# ã≤Ê<£ WO„ Œ*Ïe‰õΩ_»∞ ÇÏ~°ƒù[<£ ã≤OQ∑

gi ŒÌ~°∞ Z<Àfl áÈ\©Ö’¡ «=∞ „ÑuÉèí#∞ x~°∂Ñ≤OK«∞‰õΩ<åfl~°∞. "åà◊√§

~å}Oz# „Ñu™êi „Ñ «∞º~°∞÷Å [@¡ #∞Oz "åi É∫eOQ∑ â‹·eÃÑ· J#∞=∂<åÅ∞,

q"å^•Å∞ K≥Å~QÆ∞ «∂<Õ L<åfl~Ú. JO «~åfÜ«∞ „HÔH\ò „H©_® =º=Ç~åÅ Ñ~°º"ÕHõΔHõ

ãOã÷ S.ã≤.ã≤ "åiH H©¡<£ z\òÅ∞ WzÛ# "åà◊§H q=∞~°≈Å∞ «ÑÊ_»O ÖË Œ∞.

giÖ’ L#fl P «‡qâßfiãO "åix WOHÍ „H©_®~°OQÆOÖ’ xÅÉ\ì =ÚO Œ∞‰õΩ

#_çÑ≤™ÈÎO^Œx g∞~°∞ ‰õÄ_® JOwHõi™êÎ~°∞. gà◊§ J#∞Éèí"åÅ∞ =∞~À hux

ã∂zã∞Î<åfl~Ú. Jk Uq∞@O>Ë W «~°∞Å PÖ’K«#Å∞, Jaè„áêÜ«∂Å∞, PHÍOHõΔÅ∞

g∞~°∞ x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ#fl =∂~°æO#∞Oz q∞=∞‡efl ÑHõ ^•i Ñ\ìOK«‰õÄ_» Œ∞. g∞‰õΩ

`≥Å∞ã¨∞, HõhãÖ g∞Ö’ H˘O^ŒiH˜ J#∞Éèí=O J~Ú LO@∞Ok. g∞~°∞ XHõ\ ˜

K« Œ"åÅ#∞‰õΩO\Ï~°∞. g∞ «e¡ ŒO„_»∞Å∞ X «Î_ç HÍ~°}OQÍ =∞~˘Hõ\ K« Œ"åeû =ã∞ÎOk.

H˘O «=∞Ok ã≤x=∂ #@∞Å∞ _®Hõì~ü HÍ"åÅ#∞‰õΩ<åfl=∞x J#∞HÀ‰õΩO_® `å=Ú

ã≤h~°OQÆOÖ’ Ü«∂Hõì~°∞¡QÍ =∂iáÈÜ«∂=∞x K≥ÑÙÎO\Ï~°∞. ã~ JÖÏ =∂i# ~°OQÆOÖ’

"å~°∞ ~å}Oz#ÑC_»∞ ZÖÏQÆ∂ ãO`À+≤™êÎ~°∞. HÍHõáÈ Õ H˘O Œ~°∞ å=Ú PtOz#k

™êkèOK«ÖËHõ J_»∞QÆ∞ÃÑ\ì#KÀ@ xÅ^˘‰õΩ¯HÀÖËHõ Z@∂ HÍ‰õΩO_® áÈ`å_»∞. JO Œ∞H

g∞~°∞ g∞ Pâ◊Ü«∂efl Ju Ñq„ «OQÍ K«∂ã∞‰õΩx ^•x ™ê èŒ#H „ÑÜ«∞uflOKåe.

^•xg∞ Õ Œ$+≤ì HO„nHõiOKåe.

J~Ú Õ WO Œ∞‰õΩ aè#flOQÍ XHõi q=∞~°≈#∞ ã∂ÊùiÎQÍ fã∞‰õΩ#fl Q˘ÑÊ"åà◊√§

‰õÄ_® L<åfl~°∞. „ÑMÏº « âßG"Õ «Î ä•=∞ãπ Z_çã<£ z#flÑC_Õ KåÖÏ "≥Ú ŒÌÉÏƒ~ÚQÍ

38 39


LO_Õ"å_»∞. J «x f~°∞K«∂ã≤ "åà◊¡ \©K«~üx qã∞QÆ∞ ÑÙ\ìOk. JO Œ∞Hõx JÜ«∞#

XHõ ~ÀA XHõ p\x ä•=∞ãπ «e¡ ŒO„_»∞Å#∞ ÑOÑ≤OKå~°∞. JO Œ∞Ö’ U<å_»∞

ŒO_»QÆ~åÜ«Ú_»∞» Jx \©K«~ü "åºMÏºxOKå_»∞. Jk K«∂ã≤ ä•=∞ãπ «e¡ ZO`À

qâßfiãO`À ''=∂ JÉÏƒ~ÚH <Õ<Õ K« Œ∞=Ù <Õ~°∞ÊHÀQÆÅ#∞—— Jx ã=∂ è•#O~åã≤Ok.

Ñ¶e «O K«∂âß~°∞QÍ. âßG"Õ «ÎÖ’¡ =∞~°∞ÑÙ~åx ä•=∞ãπ Z_ç+<£ q Œ∞ºnÌáêxfl «Ü«∂~°∞

KÕ¿ã „Ñ¨Ü«∞`«flOÖ’ H˘xfl "ÕÅ™ê~°∞¡ qÑ¶¨Å=∞Ü«∂º_»∞. HÍx z=~°‰õΩ q[Ü«∞O

™êkèOKå_»∞.

JO>Ë =∞# „ÑÜ«∞ «flO qÑ¶ÅO J~Ú#O «=∂„`å# JHõ _ç À =kÖË¿ãÎ WOHõ

Ñ¶e «O ZÖÏ Åaèã∞ÎOk.

''Ñ¨@∞ì Ñ¨@ì~å^Œ∞. Ñ¨\''Ñ¨@∞ì Ñ¨@ì~å^Œ∞. Ñ¨\''Ñ¨@∞ì Ñ¨@ì~å^Œ∞. Ñ¨\''Ñ¨@∞ì Ñ¨@ì~å^Œ∞. Ñ¨\''Ñ¨@∞ì Ñ¨@ì~å^Œ∞. Ñ¨\ ˜ ì q_»∞=~å^Œ∞.˜ ì q_»∞=~å^Œ∞.˜ ì q_»∞=~å^Œ∞.˜ ì q_»∞=~å^Œ∞.˜ ì q_»∞=~å^Œ∞.

Ñ¨@∞ì Ñ¨\Ñ¨@∞ì Ñ¨\Ñ¨@∞ì Ñ¨\Ñ¨@∞ì Ñ¨\Ñ¨@∞ì Ñ¨\ ˜ì<Õx `«∞^Œ=Ú@ì K«∂_»=ÅÜ«Ú——˜ ì<Õx `«∞^Œ=Ú@ì K«∂_»=ÅÜ«Ú——˜ ì<Õx `«∞^Œ=Ú@ì K«∂_»=ÅÜ«Ú——˜ ì<Õx `«∞^Œ=Ú@ì K«∂_»=ÅÜ«Ú——˜ ì<Õx `«∞^Œ=Ú@ì K«∂_»=ÅÜ«Ú—— J<Õ XHõ hu ã∂„ «O q∞=∞‡efl

„áÈ «ûÇ≤Ïã¨∞Î#flk.

XHõ HõΔ}O =∞# =ÚO Œ∞ «~°O "åà◊√¡,=∞# `å «Å «O„_»∞Å∞, `å «Å∞ K«∂ã≤#

"åãÎ= Ñiã≤÷ux QÆ∞~°∞Î KÕã∞HÀO_ç. QÀ^•=iÃÑ· èŒ=àıâ◊fi~°O ŒQÆæ~° P#Hõ@ì Hõ@ì_®xH

=ÚO^Œ∞, JÖÏˆQ <åQÍ~°∞˚#™êQÆ~ü ^ŒQÆæ~° P#Hõ@ì x~å‡}ÏxH˜ =ÚO^Œ∞ JHõ¯_ç

„áêO`åÅ∞ ZÖÏ LO_Õq TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. QÀ^•=i#k QÆOQÆ"≥„~°∞ÖuÎ#@∞¡ t"åÖuÎ

K«∞@∂ì L#fl „QÍ=∂Å#∞ «∞_çzÑ\˜ì áê~ã≤Ok. <åQÍ~°∞#™êQÆ~ü x~å‡}ÏxH =ÚO Œ∞

P„áêO «=∞O`å ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# z@ì_»q. HÍ‰õΩÅ∞ Œ∂~°x HÍ~°_»q JO>Ë Pâ◊Û~°ºO

ÖË Œ∞. ã~ü P~°÷~üHÍ@<£ "åãÎqHõ «, Éèíq+º «∞Î QÆ∞iOz# ãÔ~·# J=QÍÇÏ#`À P#Hõ@ì

Hõ@ì_®xH x~°‚~ÚOz ÑÓiÎ KÕâß_»∞. QÀ^•=i lÖÏ¡Å∞ J#flÑÓ~°‚ÖÏ ããºâß=∞ÅOQÍ

=∂iáÈÜ«∂~Ú. ãiÖËx è•<åºQÍ~åÅ∞QÍ ~°∂á⁄O^•~Ú. JÖÏQ <åQÍ~°∞#™êQÆ~ü

P#Hõ@ì#∞ ''P èŒ∞xHõ Õ"åÅÜ«∞O——QÍ ÉèÏ~° « „Ñ äŒ=∞ „Ñ è•x [=ÇÏ~ü ÖÏÖò <≥„Ç˙

Jaè=i‚Oz#@∞¡ Ô~O_»∞H˘O_»Å #_»∞=∞ ãQÆ~°fiOQÍ xez ~åR áêi„âßq∞Hõ Jaè=$kú

J=ã~°"≥∞ÿ# J=¸Åº"≥∞ÿ# q Œ∞º ü JOk™ÈÎOk. D Ô~O_»∞ L^•ÇÏ~°}Å∞ =∞#‰õΩ

K≥¿ÑÊ "åãÎ=O Uq∞@O>Ë „Ñã∞Î «O x~°∞ÑÜ≥∂QÆOQÍ HõxÑ≤OKÕ ^•xx Éèíq+º «∞Î

QÆ∞iOz# ãÔ~·# J=QÍÇÏ# L#fl =ºHÎ J=¸Åº"≥∞ÿ# ~° «flOQÍ =∞ÅK«QÆÅ_»∞ J#flk.

JO>Ë g∞Ö’ U XHõ ~°∞ x~°∞ÑÜ≥∂QÆO Jx xãûÇÜ«ÚÅO Jx HOK«Ñ~°K«∞HÀ=Åã≤#

=ã~°O ÖË Œ∞. g∞~°∞ Hõ$+≤ KÕ¿ãÎ |∞∞+μÖË HÍQÆÅ~°∞. XHõ ã≤h Hõq K≥Ñ≤Ê#@∞¡.

WO «H© HO Œ WzÛ# Jaè„áêÜ«∂Å x[=∂? HÍ^•?

1. g∞~°∞ ZÅ¡ÑC_»∞ Pâß=ÇÏ"≥∞ÿ# ÖHΔÍºÅ<Õ x~°‚~ÚOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. "å\HÀãO

ZO « Hõ+ìÑ_»=Åã≤ =zÛ<å g∞~°∞ ã≤ Œú"Õ∞.

2. |∞„~°‰õΩ Ñ Œ∞#∞ÃÑ>Ëì ã=∞ãºÅ‰õΩ Z Œ∞~À¯=_»O, ã=∂ è•<åÅ#∞ QÆ∞iÎOK«_»O

g∞ Jaè~°∞z.

3. g∞Ö’ KåÖÏ L`åûÇÏO, â◊HÎ x=Ù~°∞QÆÑ≤Ê# xÑCQÍ ^•y L<åfl~Ú.

4. g∞~°∞ ÑiK«Ü«∞ã∞ÎÅ`À#∞, JÑiz «∞Å`À#∞ ‰õÄ_® KåÖÏ ÕeQÍæ =∂@

HõÅÑQÆÅ~°∞. g∞ Jaè„áêÜ«∂Å∞ ãÊ+ìOQÍ x~°ƒùÜ«∞OQÍ K≥ÑÊQÆ~°∞.

5. JO Œi Œ$+≤ìx PHõi¬OKÕO « JO ŒOQÍ, ÖËHõ ã=∞~°∞ú_çQÍ ÖËHõ

„ÑuÉèíHõÅ"å_çQÍ x~°∂Ñ≤OK«∞ HÀ"åÅ#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.

6. g∞g∞ Œ g∞‰õΩ KåÖÏ #=∞‡HõO LOk.

ee

40 41


Never Say , Never Again

D ¿Ñ~°∞`À *Ë"£∞û ÉÏO_£ ã≤x=∂ XHõ\ LOk. g∞‰õΩ ≥Å∞ã∞QÍ. HÍx JO Œ∞Ö’

J#O «"≥∞ÿ# P «‡qâßfi™êxfl „ÑuaOaOKÕ J~°÷O LOk.

P™ê èŒº=∞#flk =∂#=Ù_ç K«i„ «Ö’ ÖË Œ∞.Jq+Ü«∞O yxflãπ |∞H± PÑ¶π iHÍ~ü¤ûÖ’

K«∂¿ãÎ ≥Å∞ã∞ÎOk. J™ê è•ºxfl ã∞™ê èŒºO KÕÜ«∞_»"Õ∞ =∂#=ÙxÖ’x „ÑuÉèí‰õΩ x Œ~°≈#O.

XHõÑC_»∞ Z=Ô~ãπì tY~°O J#QÍ<Õ JÉ’ƒ ZO « Z`ÀÎ Jk Z=~°∂ ZHõ ÖË~°∞

J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞. WÑC_»∞ =O ŒÖÏk =∞Ok tY~åxfl Jkè~ÀÇ≤ÏOKå~°∞. =∞Ô~O Œ~À

ZHõ QÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl~°∞.

JÖÏQ K«O„ Œ=∞O_»ÅO J<Õk ZHõ _À PHÍâ◊OÖ’ LOk. =∞x+≤

JHõ¯_çH˜ "Õà◊¡ÖË_»∞. "≥_ç`Õ ZO`« Ç¨~Ú J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞. NeilArmstrong P=∂@ QÆ`«O Jx ~°∞A=ÙKÕâß~°∞. WÑ¨C_»∞

K«O„ Œ=∞O_»ÖÏxH q=∂#OÖÏO\ ~åÔH\ò ãsfiã∞ „áê~°OaèOKÕ „ÑÜ«∞ «flOÖ’ L<åfl_»∞

=∂#=Ù_»∞. JO Õ HÍ Œ∞ JHõ _» Wà◊√§ Hõ@∞ìHÀ=_®xH˜ ã÷ÖÏÅ∞ á¶ê¡\òÅ∞QÍ KÕã≤

J=∞‡HÍxH ã≤ Œú=∞=Ù «∞<åfl~°∞.

H˘xfl =O ŒÅ ãO= «û~åÅ „H «O WO_çÜ«∂‰õΩ ã=Ú„ Œ=∂~°æO Hõ#∞Q˘#fl H˘ÅO|ãπ

ŒHΔ}Ï„Ñ¶≤HÍ ŒQÆæ~° «∞á¶ê#∞Å „ÑÉèÏ=O =Å¡ ^•i «Ñ≤Ê J"≥∞iHÍ f~°O KÕi JHõ _»

«#‰õΩ HõxÑ≤Oz# #Å¡*ÏfÜ«ÚÅ#∞ K«∂ã≤ Jk WO_çÜ«∂ Jx á⁄~°Ñ¨_®¤_»∞.

"≥ãπìWO_ôãπ#∞ „ÑÑOKåxH ÑiK«Ü«∞O KÕâß_»∞. Ô~O_À™êi P „ÑÜ«∞ «flOÖ’ WO_çÜ«∂

"≥àı§ =∂~°æO Hõ#∞Q˘#QÆeQÍ_»∞. ã∞~°HΔ «OQÍ WO\H KÕ~ J=HÍâ◊O LO^À ÖË À

‰õÄ_® ≥eÜ«∞x ™êÇÏã „ÑÜ«∂}OÖ’ JÜ«∞# Hõ#∞Hõ „ÑÜ«∞uflOz LO_»áÈ Õ

P~ÀAÖ’¡ áêâßÛ «º Ü« ~ÀÑ≤Ü«∞<£ ÕâßÅ‰õΩ ÉèÏ~° ü KÕ~=∂~°æO ≥eã≤ LO_ÕkHÍ Œ∞.

JO>Ë H˘ÅO|ãπ «# rq`åxfl Ñ}OQÍÃÑ\˜ì, WO_çÜ«∂‰õΩ =∂~°æO Hõ#∞Q˘#_»"Õ∞

«# Ñ~°=∂â◊Ü«∞OQÍ KÕã∞‰õΩ<åfl_»#fl "åãÎ"åxfl QÆ∞iÎOKåe.

D q[Ü«∂Åxfl\ "≥#∞Hõ L#fl JãÅ∞ HÍ~°}O Jq ™êkèOz# "åiÖ’ L#fl

JO «∞ÖËx L`åûÇÏO.JÅ¡i KÕ¿ã ‰õΩ„~å_çx JO Œ~°∂ «ÑCÑ_» å~°∞. HÍx "åiÖ’

g∞~°∞ ZO « J}z"Õ •Ì=∞x „ÑÜ«∞uflOz<å ÃÑÅ∞¡|∞‰õΩ «∂ HõxÑ≤OKÕ L`åûÇxfl

Ñ@∞ì ŒÅ#∞ ZO «\ H¡+ìHÍ~åºxfl J~Ú<å <≥~°"Õ~°ÛQÆÅ ™êÇÏã Œ$HõÊ è•xfl KåÖÏ=∞Ok

QÆ∞iÎOK«ÖË~°∞. |∞kú=∞O`«∞_çÖÏ JO^Œi "≥∞Ñ¨C á⁄O^Õ KåÖÏ =∞Ok KåÖÏ

ãO Œ~åƒùÅÖ’ "åiH©, "åi ‰õΩ@∞OÉÏxH ‰õÄ_® LÑÜ≥∂QÆÑ_»~°∞. JÖÏO\ "åi=Å¡

ÕâßxH, =∂#=*ÏuH ÅaèOKÕ „ÑÜ≥∂[#O Uq∞ LO@∞Ok.

„ÑÑOKåxfl =ÚO Œ∞‰õΩ #_çÑ≤OKÕ â◊HÎ Uq∞\’ g∞~°∞ TÇ≤ÏOK«QÆÅ~å!

L`åûÇÏO

JO «∞ÖËx L`åûÇÏO

"≥·Ñ¶ÖÏºÅ#∞, „Ñ=∂^•Å‰õΩ "≥#∞Hõ_»∞QÆ∞ "ÕÜ«∞x ™êÇÏãO

Enthusiasm is the energy,

work until the goal is reached....Swamy Vivekananda

WÖÏ Ñ¶e «O QÆ∞iOz PÖ’zOK«‰õΩO_® „â◊=∞Ñ_»_»O JO Œ~°∂ KÕÜ«∞ÖË~°∞.

XHõ™êi Ô~O_»∞™ê~°∞¡ P `«~°∞"å`« WHõ =∞#=Å¡ ™ê^èŒºOHÍ^Œ#fl xã¨Ê $Ç¨ÏÖ’

Ñ_çáÈ`å~°∞ KåÖÏ =∞Ok. WHõ _» ã≤qÖòû ÑHõΔÖ’¡ LfÎ~°∞‚Ö·# W ŒÌi J#∞Éèí"åÅ∞

42 43


`≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•O. "åiÖ’ XHõ~°∞ Pi÷HõOQÍ q^•ºÑ¨~°OQÍ L#fl`« ‰õΩ@∞OÉÏxH˜

K≥Ok#"å~°∞ HÍQÍ, =∞~˘Hõ~°∞ „QÍg∞} „áêO « =º=™êÜ«∞ ‰õΩ@∞OÉÏxH K≥Ok#"å~°∞.

giQÆ∞iOz D<å_»∞ "Õ∞ 14 2005 ãOzHõ =ã∞O èŒ~° ¿ÑrÖ’ q=iOKå~°∞.

"≥Ú Œ\ =ºHÎ XHõ =∞Ç≤Ïà◊. Ñ≤.ÉèÏ~°u ŒHΔ} =∞ èŒºÔ~·ÖËfiÖ’ Jã≤ÃãìO\ò Hõq∞i¬Ü«∞Öò "Õ∞<Õ[~üQÍ

L^ÀºQÆO KÕã∞Î<åfl~°∞. J~Ú<å ã≤qÖòûÖ’ q[Ü«∞O ™êkèOKåÅ#fl UÔH·Hõ nHõΔ. HõOÑÓº@~ü

Ãã·<£û WO[h~°∞ Ñ\Ïì á⁄Ok L#fl «"≥∞ÿ# L^ÀºQÆO KÕuÖ’ L<åfl ã≤qÖòû g∞ Œ „â◊ Œú

«QÆæÖË Œ∞. Ô~O_»∞™ê~°∞¡ qÑ¶Å"≥∞ÿ<åHõ =¸_À™êi ã≤qÖòû ÑsHõΔÖ’ q[Ü«∞O ™êkèOzOk.

P"≥∞Éèí~°Î ã∞=∞<£ ‰õÄ_® ã≤qÖòûH LfÎ~°∞‚ÅÜ«∂º~°∞. Jk "Õ~ ãOQÆu.

Ô~O_À=ºHÎ "≥OHõÜ«∞º KÒ Œi. QÆ∞O@∂~°∞ ÉÅ¡OH˘O_» "åi áêÖOÖ’x XHõ =º=™êÜ«∞

‰õΩ@∞OÉÏxH K≥Ok#"å~°∞. ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £Ö’x HO„nÜ«∞ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞OÖ’ K«i„ « ãÉ‰õΩìÖ’

áÈã∞ì„QÍ_»∞ºÜÕ∞+<£ ÑÓiÎ KÕâß~°∞. ã≤qÖòû Œ$+≤ìÖ’ =¸_»∞ ™ê~°∞¡ „ÑÜ«∞uflOz<å „Ñ≤eq∞#sÖ’

F@q∞áêÅÜ«∂º_»∞. HÍx U=∂„ «O «QÆæx L`åûÇÏO, qâßfiãO, Hõ$+≤, FÑ≤Hõ JOu=∞

q[Ü«∂xfl ™êkèOzÃÑ\Ïì~Ú. ZÑC_»∂ „ÑuXHõ~°∂ QÆ∞~°∞ÎOK«∞ HÀ=Åã≤# q+Ü«∞O Uq∞@O>Ë

A Quitter never Wins and A Winner never Quits

rq «OÖ’ ÃÑ·"≥∞@∞ì ZHÍ¯Å#∞‰õΩ<Õ U XHõ _ç •s ÑÓÅÉÏ@ HÍ Œ∞. "åºáê~°O

KÕ¿ã"åà◊¡H P@∞áÈ@∞¡ LO\Ï~Ú. J#∞HÀx Ñiã≤÷ «∞Å∞ Z Œ∞~°=Ù`å~Ú. ÃÑ ŒÌ ÃÑ ŒÌ

g∞\OQÆ∞Å∞, ãÉèíÅ∞, ã=∂"ÕâßÅ∞ U~åÊ@∞ KÕ¿ã"åà◊¡H ‰õÄ_® J=HÍâßÅ∞ ÅaèOK«Hõ

x~åâ◊Ñ_»=Åã≤# Ñiã≤÷u «ÑÊ Œ∞. JÖÏO\ ãO Œ~åƒùÅÖ’ Éèíq+º «∞ÎÃÑ· Œ$_è»"≥∞ÿ#

qâßfiãO,JO «HõO>Ë =ÚO Œ∞ Éèíq+º «∞Î#∞ QÆ∞iOz# Pâß"åÇÏ z„ «O =∞#ã∞ûÖ’

~°∂ÑÙk Œ∞ÌHÀ"åe. Jk [~°QÆxÑHõΔOÖ’ F@q∞x âßâ◊fi «O KÕã∞‰õΩ#fl>Ë¡.

q[Ü«∞™ê èŒ‰õΩ_ç rq «OÖ’ HõxÑ≤OKÕ P}=Ú`åºÅ∞

1. x~°∞Ì+ì"≥∞ÿ# ÅHΔÍºxfl ™êkèOKåÅ#fl PÖ’K«#.

2. ^•x ™ê èŒ#‰õΩ J=ã~°"≥∞ÿ# L «ûÇÏO JO «ó„¿Ñ~°}, Éèíq+º ü g∞ Œ qâßfiãO.

3. "å\x PK«~°}Ö’ ÃÑ@ì_®xH «y# Hõ+ìÑ_Õ ãfiÉèÏ=O. Ñ¶e «O ŒH¯=~°‰õÄ

„ÑÜ«∞uflOKÕ Ñ@∞ì ŒÅ – ãÇÏ#O.

ee

44


|∞kú|ÅO,=∞<À è≥·~°ºO, x~°ƒùÜ«∞ «fiO, P~ÀQÆºO, "åHÍÛ «∞~°ºO

W=hfl JOkOKåÅx HÀ~°∞ «∂ KÕ¿ã XHõ „áê~°÷<åâ’¡HõOÖ’x `å «Ê~°ºO.

D q+Ü«∂xfl WOHÀ~°HõOQÍ WOw¡+μÖ’ Healthy Mind in a Healthy

Body Jx ‰õΩ¡ÑÎOQÍ K≥áêÊ~°∞.

â◊s~°O P~ÀQÆºOQÍ LO>Ë<Õ =∞#ã∞, |∞kú J~ÀQÆº=O «OQÍ LO\Ï~Ú. JÖÏQ

=∞#ã∞û, |∞kú P~ÀQÆºOQÍ L#flÑC_Õ â◊s~°O P~ÀQÆºOQÍ LO@∞Ok.

D ãO Œ~°ƒùOÖ’ XHõ ãOÑ¶∞@##∞ QÆ∞~°∞ÎKÕÜ«∂eû LOk. Ô~O_»∞ =¸_Õà◊¡„H «O

XHõ =ºH˜Î QÆ∞O_≥‰õΩ KÕ~°∞=QÍ QÆ∞#ÑÖ QÆ∞K«∞Û‰õΩx D"≥·Ñ¨Ù #∞Oz P"≥·Ñ¨Ù‰õΩ

Œ∂ã∞‰õΩáÈ~ÚO Œx g∞~°∞ Ñ„uHõÖ’¡ K«k"Õ LO\Ï~°∞. J «xfl ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £Ö’x XHõ

Jã∞Ñ„u "≥· Œ∞ºÅ∞ Ju H¡+ì"≥∞ÿ# PÑ~+<£Å∞ KÕã≤ „áê}^•#O KÕâß~°x «~°∞"å «

"å~°ÎÖ’¡ ‰õÄ_® K«k"Õ LO\Ï~°∞. "≥· Œ∞ºÅ „ÑuÉèí x[OQÍ Jaè#OkOK«=Åã≤O Õ.

HÍx JO «\ ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# Ñiã÷uÖ’ ‰õÄ_® | «HÍÅ#fl Pâ◊, Pã∞Ñ„uH "≥_ç Õ

KåÅ#fl qâßfiãO P Ü«Ú=‰õΩ_çÖ’ ÖËHõáÈ Õ JO «\ÉÏ èŒx, Jxfl QÆO@Åáê@∞

áê@∞ F~°∞Û‰õΩx LO_»QÆeQ"å_»∞ HÍ Œ#fl "åãÎ"åxfl g∞~°∞ QÆ∞iÎOKåe. «#g∞ Œ

«#H˜ #=∞‡HõO, "≥· Œ∞ºÅg∞ Œ qâßfiãÖ Éèíq+¨º «∞Î g∞ Œ Pâ◊ J «x „áê}ÏÅ#∞

~°HΔOKåÜ«∞x =∞#O JOwHõiOzf~åe.

KåÖÏ=∞Ok `«# ÃÑ· JkèHÍi „Ñ¨=~°Î# HÍ~°}OQÍ x~åâ◊‰õΩ, xã¨Ê $Ç¨Ï‰õΩ

QÆ∞iJ=Ù «∂ LO\Ï~°∞. =∞iH˘O Œ~°∞ Ñx XuÎ_çx «@∞ìHÀÖËHõáÈ «∂ LO\Ï~°∞.

rq «OÖ’ Z Œ∞~°ÜÕ∞º Œ∞~°…@#Å =∞iH˘O Œix xãûÇÜ«ÚÅ∞QÍ =∂iÛ"Õ™êÎ~Ú.

Pi÷Hõ ã=∞ãºÅ∞ ‰õΩ@∞O|OÖ’x ãÉèí∞ºÅ∞ J<å~ÀQÆºO, x~°∞^ÀºQÆO =O\q ‰õÄ_®

=∂#ã≤Hõ XuÎ_çx ÃÑOz Œ∞+Êùe`åÅ‰õΩ HÍ~°}=∞=Ù «∂ LO\Ï~Ú.

WÖÏO\ ãOÑ¶∞@#Å∞ g∞Ö’ KåÖÏ=∞Ok K«∂¿ã LO\Ï~°∞. XHõ™êi ™œ=∞º

J<Õ 21Zà◊§ Ü«Ú=u 14JO`«ã¨∞Î Éèí=#O ÃÑ·#∞Oz HÕkH˜ ^Œ∂H˜ P`«‡Ç¨Ï`«º

KÕã∞‰õΩOk. WO[hiOQ∑ K« Œ∞=Ù «∞#fl ™œ=∞ºO P «‡ÇÏ «º‰õΩ HÍ~°}OQÍ ~åã≤# ÖËY

Ö’ <åÅ∞Qà◊§ „H «O «O„_ç =∞~°}OK«_»O`À XO@i «#O ÉèíiOK«ÖËHõ<Õ P «‡ÇÏ «º‰õΩ

áêÅÊ_»∞ «∞#fl@∞¡ ≥eÑ≤Ok. Éèí~°Î#∞ HÀÖ’Ê~Ú# «e¡H a_»¤#∞ ‰õÄ_® ÖË‰õΩO_® KÕã≤Ok

™œ=∞º.

=∞~˘Hõ\ ‰õÄ_® K≥ÑC‰õΩO^•O. XHõ =Úã≤¡O Ü«Ú=u L^ÀºQÆO KÕ™ÈÎOk. «=Ú‡_»∞

‰õÄ_® U^À z#fl L^ÀºQÆO KÕã∞Î<åfl_»∞. HÍx «O„_ç åQÆ∞É’ «∞. åQÆ∞_»∞‰õΩ _»|∞ƒÅ∞

W=fiÖËx «# «O„_ç P~ÀA «=Ú‡_çx H˘@ì_»O P"≥∞#∞ f„=x~åâ◊‰õΩ QÆ∞iKÕã≤Ok.

«O„_çx =∂~°ÛÖË##∞‰õΩOk P «‡ÇÏ «º áêÅÊ_çOk.

WÖÏO\˜ PÖ’K«#Å∞ HõÅQÆ‰õΩO_® LO_®ÅO>Ë =ÚO^Œ∞ g∞~°∞ =∂#ã≤Hõ

P~ÀQÍºxfl HÍáê_»∞HÀ"åe. JO^Œ∞‰õΩ ã¨Ç¨ÏHõiOKÕO^Œ∞‰õΩ H˘xfl ã¨∂„`åÅ#∞

áê\OKåÅx âßGAÅ∞ Jaè„áêÜ«∞Ñ_»∞ «∞<åfl~°∞.

45 46


1. JÉè í „^ Œ`åÉ è Ï=O hÖ’ LO>Ë "å\ ˜™ê ÷#OÖ’ É è í „^ Œ`åÉ è Ï"åÅ#∞

ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ"åe. ™ê è•~°}OQÍ g∞Ö’x ÉèíÜ«∂Å∞ H=ÅO TÇ [x «O

HÍ=K«∞Û. "å\Ö’ "åãÎqHõ « áêÅ∞ KåÖÏ ãfiÅÊOQÍ LO_»=K«∞Û. JO Œ∞=Å¡

=ÚO Œ∞QÍ "åãÎ="≥∞ÿ# "å\x TÇ[x «"≥∞ÿ# "å\x *Ïa`åQÍ ~åã∞HÀO_ç.

2. x*Ï~ÚfQÍ g∞Ö’x â◊H˜Î, ™ê=∞~å÷ºÅ#∞, Ö’áêÅ#∞ |ÅÇ‘Ï#`«Å#∞

QÆ∞iÎOK«O_ç. |ÅÇ‘Ï# «Å#∞ JkèQÆq∞OKÕO Œ∞‰õΩ =∂~åæÅ#∞ J<Õfi+≤OK«O_ç.

3. UÑ¨x KÕÜ«∂Å<åfl Z=~À=zÛ „áÈ «ûÇ≤ÏOKåeû# J=ã¨~°O ÖË‰õΩO_® g∞‰õΩ

g∞~°∞ L`åûÇxfl WK«∞Û‰õΩx, „¿Ñ~°}QÍ =∂~°∞Û‰õΩx JÅãºO HÍ‰õΩO_® ÑÓiÎ

KÕ¿ã Ñ¨^Œúu JÅ=~°K«∞HÀO_ç. =∞#ã¨∞ûxO_® P`«‡qâßfi™êxfl xOÑ¨ÙHÀO_ç.

W «~°∞Å‰õΩ g∞~°∞ ÇÏ$ ŒÜ«∞ÑÓ~°fiHõOQÍ P Œ~åaè=∂<åÅ∞ K«∂Ñ≤¿ãÎ g∞‰õΩ "åi#∞Oz

ÅaèOKÕ „ÑuãÊO Œ#, Jaè=∂#,ãÇÏHÍ~åÅ∞ g∞ =∂#ã≤Hõ P~ÀQÍºxH ZO «QÍ<À

LÑ¨Hõi™êÎ~Ú.

D ãO Œ~åƒùÅÖ’ JO^•ÅáÈ\©Ö’ q∞ãπ Ü« x=~üûQÍ ZxflÔH·# _»Ü«∂# ÃÇ·Ï_»<£

"åHÍºÅ∞ K« Œ=O_ç.

Realities start in dreams

4. PÖ’K«#Ö’¡#∞, PK«~°}Ö’#∞ ã¨=∞#fiÜ«∞O ™êkèOK«_»O g∞^Õ ^Œ$+≤ ì

HO„nHõiOK«O_ç. PÖ’K«#ÅH q~°∞ ŒúOQÍ PK«iOK«_»O, PK«~°}‰õΩ ™ê èŒºOHÍx

q èŒOQÍ PÖ’zOK«_»O =Å¡ PtOz# Ñ¶e`åÅ∞ ~å=ÙãiHõ • F@q∞H =∞iO «

^ŒQÆæ~°=Ù`å~°∞. =ºH˜Î`«fiOÖ’x "≥·~°∞^è•ºÅ∞ q[Ü«∞™ê^èŒ#‰õΩ U~°HõOQÍ#∂

ãÇÏHõiOK«=Ù.

5. J#∞Éèí"åÅ QÆ∞}áê~îåÅ∞ <Õ~°∞ÛHÀ_®xH "≥#∞HÍ_»‰õÄ_» Œ∞. KåÖÏ =∞Ok ã≤x=∂

K«∂¿ãO Œ∞‰õΩ ÉÏ¡‰õΩÖ’ H˘#_®xH "≥#∞HÍ_»~°∞. H˘xfl ãO Œ~åƒùÅÖ’ ÉÏ¡‰õΩÖ’

H˘#fl \˜ÔH@∞ì ã≤x=∂Ç¨Å∞Ö’H˜ „Ñ¨"Õâ◊ x~åHõ~°}‰õΩ QÆ∞iHÍ=K«∞Û. JÖÏˆQ

q[Ü«∞"å_» Ô~·ÖËfi¿ãì+<£Ö’ [#~°Öò É’wÖ’ Ô~·ÖËfi ‰õÄb K«∂Ñ≤OKÕ i[~fi+<£#∞

#=Ú‡‰õΩO>Ë ŒQÍÑ_»_»O «ÑÊ Õ"≥∂. HÍãÎ J#∞Éèí"åÅ#∞Oz <Õ~°∞Û‰õΩx =ÚO Œ∞QÍ

„Ñ¨}ÏoHõ "Õã¨∞‰õΩx =ÚO^Œ∞QÍ i[~°∞fiKÕã¨∞‰õΩx „Ñ¨Ü«∂}˜OK«_®xH˜

JÅ"å@∞Ñ_»O_ç.

6. rq «ÅHΔÍºxfl ãÊ+ìOQÍ x~°‚~ÚOK«∞HÀO_ç. U ÅHõΔ º=¸ÖËx rq «O K«∞HÍ¯xÖËx

<ÒHõ =O\˜k. Jk U f~åxH˜ ZÑ¨C_»∞ KÕ~°∞`«∞O^À Z=~°∂ K≥Ñ¨ÊÖË~°∞.

x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ#fl ÅHΔÍºÅ#∞ ™êkèOz#ÑC_»∞ HõeQ P#O^•xfl J#∞Éèí∂ «∞efl

=ÚO Œ∞QÍ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç.

~åH+π â◊~°‡ =∞# Õâ◊O «~°ÑÙ# ~À Œã‘Ü«∂„ « KÕã≤# `˘e

ÉèÏ~°fÜ«Ú_»∞. JÜ«∞# JO «iHõΔOÖ’ "≥o§# «~°∞"å « JÑÊ\˜

=∞# „Ñ è•x WOk~åQÍOkè JHõ _ç#∞Oz K«∂¿ãÎ ÉèÏ~° « Õâ◊O ZÖÏ

HõxÑ≤ã∞ÎOk Jx „ÑtflOKå~°∞. •xH JÜ«∞# WzÛ# ã=∂ è•#O

J Œ∞ƒù «O. P =∂@Å∞ PÜ«∞# ãfiO «O HÍHõáÈ~Ú<å Jq J=¸Åº"≥∞ÿ#q.

~åH+πâ◊~°‡ ã=∂ è•#O '™ê~ [Ç¿ã JKåÛù Ç≤ÏO Œ∞™êÎ<£ ÇÏ=∂~å—

WO «H© g∞ =∂#ã≤Hõ P~ÀQÆºO ZÖÏ LO^À ≥Å∞ã∞HÀ=_»O ZÖÏ? JO\Ï~å

H˜Ok "åHÍºÅÃÑ· g∞ Jaè„áêÜ«∂xfl x*Ï~ÚfQÍ QÆ∞iÎ¿ãÎ KåÅ∞, H˘O «=~°‰õΩ

J~°÷=∞=Ù «∞Ok.

1. g∞ ™ê=∞~°÷ºO g∞ Œ g∞‰õΩ JO «QÍ #=∞‡HõO ÖË Œ∞.

2. z#fl z#fl ã=∞ãºÅ‰õΩ ‰õÄ_® g∞~°∞ KåÖÏ JuQÍ PO^Àà◊# K≥O Œ∞`å~°∞.

3. Éèíq+º «∞Î QÆ∞iOz KåÖÏ HõÅ=~°Ñ_» å~°∞.

4. x~°‚Ü«∂Å∞ fã∞HÀ=_®xH =ÚO Œ∂ "≥#∞Hõ TyãÖÏ_»∞ «∞O\Ï~°∞.

5. g∞Ö’ ÉèÏ"åÅ∞, Jaè„áêÜ«∂Å∞ KåÖÏ «fii «QÆu# =∂iáÈ «∂O\Ï~Ú.

HÍ¿ãûÑÙ P#O ŒOHÍ¿ãûÑÙ qKå~°O HÍ¿ãûÑÙ L`åûÇÏO =∞iHÍ¿ãûÑÙ KåÖÏ

47 48


x~°∞`åûÇÏO g∞Ö’ "≥Å∞¡=ÖÏ á⁄OQÆ∞ «∞O\Ï~Ú.

6. g∞‰õΩ JÉèí„^•`åÉèÏ=O KåÖÏ Z‰õΩ¯=.

7. Ñk=∞OkÖ’ Hõeã≤ L<åfl ‰õÄ_® g∞Ö’ ÉèíÜ«∂O^Àà◊#Å∞ q∞=∞‡efl

HõÖ’¡ÅÑ~°∞ã∞ÎO\Ï~Ú.

8. ZÑC_»∞ U"À „Ñ=∂^•Å∞ Z Œ∞~“`åÜ«∞x g∞Ö’g∞~°∞ PO^Àà◊#

Ñ_»∞ «∞O\Ï~°∞.

9. U Ñxh g∞~°∞ XHõ „ÑÜ«∞ «flOÖ’ ÑÓiÎ KÕÜ«∞ÖË~°∞. g∞ ã=∞ãºÅ‰õΩ g∞~°∞

Ñi+¯iOK«∞HÀÖË~°∞.

10. Éèíq+º «∞Î QÆ∞iOz g∞~°∞ ãiQÍæ „Ñ}ÏoHõ "Õã∞HÀÖË Œ#fl JÑ#=∞‡HõO

g∞Ö’ ÃÑiyáÈ`ÀOk.

11. ÉÏ èŒº «Å#∞ <≥uÎ# "Õã∞HÀ=_»O g∞‰õΩ W+ìO LO_» Œ∞.

12. K«∞@∂ì L#fl ã=∂[Og∞ Œ, D „ÑÑOK«O g∞ Œ KåÖÏ JãO «$Ñ≤Î LOk.

13. ÑxKÕ¿ãKÀ@ "å`å=~°}O ÑÓiÎQÍ g∞‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ LO_®Åx

Pt™êÎ~°∞.

14. g∞~°∞ ™êyã∞Î#fl rq «O ãO «$Ñ≤ÎHõ~°OQÍ ÖË Œ∞.

15. W~°∞QÆ∞á⁄~°∞QÆ∞ "åi`À g∞~°∞ ãYºOQÍ, ¿ãflÇÏÑÓ~°fiOQÍ =ºÇÏiOK«ÖË~°∞.

16. g∞‰õΩ =ºu~HõOQÍ U z#fl =∂@ Z=~°∞ =∂\Ï¡_ç# g∞~°∞ ãÇ≤ÏOK«ÖË~°∞.

17. g∞ ‰õΩ@∞O| ãÉèí∞ºÅO`å q∞=∞‡efl F QÆ∞k|O_»ÖÏ ÉèÏqã∞Î<åfl~°x g∞Ö’

J#∞=∂<åÅ∞ L<åfl~Ú.

18. g∞~°∞ KÕã∞Î#fl Ñx g∞ Œ g∞ Œ$+≤ì ã≤÷~°OQÍ LO_» Œ∞.

19. QÍeÖ’ "Õ∞_»Å∞ Hõ@ì_»O g∞‰õΩ JÅ"å@∞.

20. „Ñu‰õÄÅ Ñiã≤÷ «∞Å∞ Z Œ∞Ô~·#ÑC_»∞ "åãÎqHõ «‰õΩ q~°∞ ŒúOQÍ g∞~°∞

=º=ÇÏi™êÎ~°∞.

g\H g∞~°∞ K≥¿ÑÊ ã=∂ è•<åÖË g∞ =∂#ã≤Hõ P~ÀQÍºxH ã∂zHõÅ∞.

=∂#ã≤Hõ P~ÀQÆºO HÍáê_»∞HÀ=_®xH k=º"≥∞ÿ# B+ èŒO ÇãºO. =∞#ã∞‰õΩ

PÇ¨¡^ŒO HõeyOKÕ PÖ’K«#Å∞, =∂@Å∞ =∂#ã≤Hõ XuÎ_ç f„=`«#∞ J^Œ∞Ñ¨Ù

KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å~Ú.

ZÑC_»∂ =ÚYO =∂_»∞Û‰õΩx Hõ~Úº=∞x J~°∞ã∂Î, z„~°∞|∞„~°∞ÖÏ_Õ g∞ ÉÏã∞#∞

QÆ∞~°∞Î KÕã∞HÀO_ç. ZO «\ H¡+ì"≥∞ÿ# ã=∞ãº`À g∞~°∞ |∞„~° | ŒÌÅ∞ H˘@∞ì‰õΩO@∞<åfl

g∞ ÃÑ Œ=ÙÅÃÑ· z~°∞#=Ùfi HõxÑ≤OK«Hõ=∂# Œ∞.

#=Ùfi <åÅ∞QÆ∞q^è•ÖÏ KÕ@∞ J#fl Ö’HÀH˜Î H˘xfl ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ =∂„`«"Õ∞

"åãÎ==∞=Ù «∞Ok. q∞QÆ å ãO Œ~åƒùÅÖ’ #=Ùfi <åÅ∞QÆ∞ q è•Å ã‘fi@∞ L^•ÇÏ~°}‰õΩ

g∞~°∞ |ã¨∞ûÖ’ „Ñ¨Ü«∂}˜ã¨∞Î<åfl~°#∞HÀO_ç. g∞ =ÚO^Œ∞ã‘@∞Ö’ XHõ¯_Õ ‰õÄ~°∞Ûx

L<åfl_»∞. HÍx J «#∞ «#Ö’`å<Õ #=Ùfi‰õΩO@∂ HõxÑ≤™êÎ_»∞. "≥Ú Œ\ HõΔ}O |Çïâß

J`«xH˜ #=Ùfi `≥Ñ≤ÊOz# ^Œ$â◊º"Õ∞^À HõxÑ≤Oz LO@∞Ok. Jx g∞~°∞

ã¨iÃÑ@∞ì‰õΩO\Ï~°∞. HÍx Zxfl™ê~°∞¡ QÆ=∞xOz<å Ñ¨HõÑ¨HÍ #=Ùfi‰õΩO@∂ J «#∞

HõxÑ≤¿ãÎ g∞H=∞xÑ≤ã∞ÎOk. J#∞=∂#O ÖË Œ∞. J «#∞ Z~°„QÆ_»¤ #∞Oz áêiáÈ~Ú

=KåÛ_»#∞‰õΩO\Ï~°∞ Hõ Œ∂?ee

49 50


'=k<å JÔ~O\òQÍ XHõ '\©— W™êÎ"å— Jx J_çyO Œ@. z„Ô~uÎ# =k#QÍ~°∞ 'JÖÏQ

WÖÏ~å XHõ \™êÎ— JO Œ@.

H˘ «ÎQÍ L^ÀºQÆOÖ’H KÕi# Ü«Ú=‰õΩ_çx "åà◊§ PÑ¶‘ã~ü 'h=Ù ÉÏºzÅ~ü—"å Jx

J_çy Õ «# K« Œ∞=Ù QÆ∞iOKÕ J#∞‰õΩx J=Ù#∞ <Õ#∞ 'ÉÏºK«∞Å~ü PÑ¶π P~üì û— Jx

ã=∂ è•#q∞KåÛ_»∞.

J~Ú Õ =∞iH˘xfl ãO Œ~åƒùÅÖ’ =∞#O #qfi^•Ì=∞#∞‰õΩx "Õ¿ã *’‰õΩÅ∞ J= «e

"åà◊§ =∞<ÀÉèÏ"åÅx ≥|ƒf™êÎ~Ú. H˘xfl ãO Œ~åƒùÅÖ’ =∂#ã≤Hõ XuÎ_çx ZÖÏ

«yæOK«QÆÅ"À XH˘¯Hõ ÑC_»∞ Jq qHõ\Oz ã~°ãO HÍ™êÎ q~°ãOQÍ =∂~ „Ñ=∂ ŒO

JÖÏ ÇãºO =Úki Õ PÑÇãºOáêÅ∞ HÍ=Åã≤ LO@∞Ok.,

UHÍ„QÆ «, nHõΔUHÍ„QÆ «, nHõΔUHÍ„QÆ «, nHõΔUHÍ„QÆ «, nHõΔUHÍ„QÆ «, nHõΔ=∂#ã≤Hõ P~ÀQÆºO ã≤÷~°OQÍ LOK«∞HÀQÆey Õ x «ºrq «OÖ’ Z Œ∞~°ÜÕ∞º ã"åà◊§#∞,

=∂#ã≤Hõ XuÎ_çx «@∞ìHÀQÆÅ~°∞. =ÚYºOQÍ U Ñx KÕÜ«∂Å<åfl UHÍ„QÆ « J=ã~°O.

JÖ"å@∞QÍ ~ÀE WO\’¡ =O@KÕ¿ã J=∞‡ ÖË • ÉèÏ~°º XHõ HõΔ}O U=∞~°∞áÈ@∞,

`˘O Œ~°áê@∞‰õΩ QÆ∞iJ~Ú<å P~ÀA =O@ LÃÑÊH¯áÈ «∞Ok. JÖÏQ ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £

ÖÏO\ „\ÏÑ¶≤H± J~°}ºOÖ’ |ã∞û#∞ #_ç¿Ñ „_≥·=~ü J~Ú<å, z=iH «# ™⁄O «

"åÇÏ<åxfl #_ç¿Ñ ã∂¯@iã∞ì J~Ú<å Œ$+≤ì ~À_»∞¤g∞ Œ HO„nHõiOK«HõáÈ Õ [iQ

J#~°÷O ZO « ÉèíÜ«∞OHõ~°OQÍ LO@∞O^À TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç.

„HÔH\ò=∂ºKü [~°∞QÆ∞`ÀO^•, •x „Ñ «ºHõΔ „Ñ™ê~åxfl QÆ∞~°∞Î KÕã∞HÀO_ç. "ÕQÆOQÍ

|Ou qã~°_®xH Ñ~°∞QÆ∞# =ã∞Î#fl É∫Å~ü z=iHõΔ}OÖ’ |Oux "ÕÜ«∞_»O PÑ≤"Õã≤

=∞m§, "≥#H¯ "≥à◊§_»O g∞~°∞ QÆ=∞xOKÕ LO\Ï~°∞. JO Œ∞‰õΩ P HõΔ}OÖ’ É∫Å~ü

UHÍ„QÆ`« K≥^Œ~°_»O HÍ~°}O HÍ=K«∞Û. JÖÏˆQ ÉÏº\òû"≥∞<£‰õΩ |Ou ã¨Ê+¨ìOQÍ

HõxÑ≤OK«_®xH˜ U~åÊ@∞ KÕã≤# Ãã·\ò „ã‘ <£ ŒQÆæ~° UHÍ„QÆ «‰õΩ ÉèíOQÆO HõeyOKÕ

Hõ ŒeHõ HõxÑ≤¿ãÎ P ÉÏº\òû"≥∞<£ ÑHõ ‰õΩ "≥à◊§_»O QÆ=∞xOKÕ LO\Ï~°∞.

=∞#O =∞# WO\’¡ z#flÑ≤Å¡efl ZHÍ¯Å∞ K≥Ñ¨Ê=∞#flÑ¨C_»∞.

Zaã≤_çÅ∞ JÑÊK≥|∞ «∞flÑC_»∞ , Ô~·"£∞û (Rhymes) K«kqã∞Î#flÑC_»∞

"å~°∞ UHÍ„QÆ « ‰õΩ Œ~°Hõ Ñ¨_Õ W|ƒO Œ∞Å∞ K«∂ã¨∂Î<Õ LO\ÏO.

UHÍ„QÆ`«#∞, |∞kúx K≥|∞`«∞#fl áê~î°O g∞^Œ ˆHO„nHõiOKåÅx

=∂=¸Å∞QÍ Kås¡KåÑ≤¡<£ , ÖÏÔ~ÖòÇs¤ ŒfiÜ«∞O, ~ÅOy, ~°=∞}ÏÔ~_ç¤, „ÉÇ‡#O ŒO,

WÑC_»∞ Ç™êº= è•#OÖ’ #=ÙfiÅ∞ ÑOzÃÑ_»∞ «∞#fl â◊OHõ~°<å~°}Å gà◊§O`å «=∞

#@<åH“â◊ÅO`À, =∂@Å K«=∞`å¯~°O`À q∞=∞‡efl xqfi™êÎ~°∞. WHõ ÉÏÑÙ–=Úà◊§ÑÓ_ç

ŒfiÜ«∞O Çãº ãxfl"ÕâßÅ∞ J"≥∂Ñ¶∞O, [O è•ºÅ "åi ÇãºO ã∞Ñiz «O. ã≤‰õΩ¯Å∞

QÆ∞iOz "å_»∞‰õÖ’ L#fl *’‰õΩÅ∞ Çãº ãOÉèÏ+}Å∞ Jhfl Whfl HÍ=Ù.

W=hfl g∞HÀãO =ÚO Œ∞QÍ ã≤ ŒúOKÕã≤ LOz#q. WqHÍHõ g∞~°∞ g∞ ‰õΩ@O|

ãÉèí∞ºÅ`À, q∞„ «∞Å`À g∞~°∞ ÑxKÕ¿ã HÍ~åºÅÜ«∂Ö’¡ ãÇÏŸ^ÀºQÆ∞Å`À [i¿Ñ Çãº

ãOÉèÏ+}Å∞ =ºOQÀº‰õΩÎÅ∞ JhflWhfl HÍ=Ù. HÍHõáÈ Õ Ñx XuÎ_ç f„=OQÍ LO_ç

ã=∞ãºÅ =ÅÜ«∞OÖ’ H˘@∞ìq∞\Ïì_»∞ «∞#flÑC_»∞ J#∂ÇÏºOQÍ =KÕÛ

*’‰õΩÅ∞ x[OQÍ =∞#ã∞‰õΩ ZO`À PÇ¡ •xfl LÖÏ¡™êxfl W™êÎ~Ú.

ã~° • ãOÉèÏ+}‰õΩ XHõ z#fl L^•ÇÏ~°}. F K«Å¡x ™êÜ«∞OHÍÅO

XHÍÜ«∞# `«# H˘_»∞H˜¯ q<åÜ«∞Hõ™ÈÎ„`«O <ÕiÊOKÕ „Ñ¨Ü«∞`«flOÖ’

L<åfl_»∞. 'J<ÕHõ ŒO «O ÉèíHÍÎ<åO UHõ ŒO «=Úáêã‡¿ÇÏ— Jx K≥ÑÊQÍ<Õ ÑHõ <Õ ‰õÄ~°∞Ûx

=∞#=_ç J=ã¨÷ K«∂ã¨∞Î<Õ `å`«QÍ~°∞ 'J<ÕHõ ^ŒO`åÅ∞<åfl =∞#O UHõ^ŒO`«∞_≥·#

q<åÜ«∞‰õΩ_çx ÑÓlOK«_»O ZO Œ∞‰õΩ@— Jx Uq∞ ≥eÜ«∞#@∞¡ „ÑtflOKå_»∞. «O„_ç

„Ñâ◊fl q#QÍ<Õ JO «=~°‰õΩ ã‘iÜ«∞ãπQÍ Ñ ŒºO <Õ~°∞Ê «∞#fl P Ü«Ú=‰õΩ_ç <À@

#=Ùfi «#∞fl‰õΩO@∂ =zÛOk.

=~å¬HÍÅ "Õ∞Ñ¶∞Ö’¡ q Œ∞º ü LO@∞O Œx QÆ∞iÎOz# „Ñ=ÚY âßGA_»∞ ÉO[q∞<£

„á¶êOH¡<£ QÆ∞iOz# *’‰õΩ WHõ _» K«∂^•ÌO. JÜ«∞# QÍeÑ\ÏxH Ö’ÇÏÑÙ `å_»∞#∞

"ÕàÏ§_»QÆ\ì "Õ∞Ñ¶∂Ö’¡H ZQÆ~°"Õ¿ãÎ ëêH± H˘@ì_»O`À "Õ∞Ñ¶∂Ö’¡ q Œ∞ºK«ÛùHÎ LO@∞O Œx

ÉˇO[q∞<£ ã≤ •úOfHõiOKå_»∞. D q+¨Ü«∞O ≥eã≤# ~°K«~Ú « =∂~° >ˇfi~Ú<£

=ºOQÆºOQÍ Hõ#∞Q˘x LO_Õ"å_»∞ J<åfl_»@.

=∞~À *’‰õΩ XHõ <å@HÍÅ ~°K«~Ú « ŒQÆæ~°H Œ~°≈‰õΩ_ç XHõ_»∞ ÇÏ_®q_çQÍ =KåÛ_»∞.

'™ê~ü, g∞~°∞ J~°O\òQÍ =∂~À <å\Hõ ~åã≤"åfie— Jx J_çQÍ_»∞. ÇÏ_®q_çÖ’ =∂‰õΩ F

<å\Hõ J#_®xH | Œ∞Å∞ JÜ«∞# '<å\H— J<åfl_»∞. Jk Ñ@∞ì‰õΩ<åfl_»∞ P ~°K«~Ú «QÍ~°∞

WOH=ÚOk 'JÖÏQ#O_ç «ÑÊ‰õΩO_®#O_ç.'U^À<å\H—~åã≤™êÎÖË J<åfl_»@.

=k<å =∞~° Œà◊§ ã~°ãO Wk.

=O@ ÇÏ_®q_çÖ’ K«=∞@Å∞ Hõ‰õΩ¯ «∞#fl =k# QÍi# ÑHõ QÆkÖ’ #∞Oz =∞~° ŒÅ∞

51 52


=∞O Œeã∂Î LO\ÏO. J~Ú Õ KåÖÏ ãO Œ~åƒùÅÖ’ D ã∂„`åxfl ÃÑ ŒÌÅ∞ =∂„ «O

áê\OK«~°∞. Ñ¶e «OQÍ g~°∞ KÕ¿ãÑxÖ’ „â◊ Œú K«∂Ñ≤OK«ÖËHõ "åà◊√§ KÕã≤#ÑxÖ’

"åã≤, <å}º « HõxÑ≤OK«=Ù.

WÖÏ ÑxÖ’ <å}º « Ö’Ñ≤Oz#ÑC_»∞ ÃÑ· JkèHÍi #∞Oz p"å@∞¡, =∞O ŒeOÑÙÅ∞

«ÑÊ=Ù. P HÍ~°}OQÍ =∞#ã∞û =∞iO « HõÅ « K≥O Œ∞ «∞Ok. ^•x „ÑÉèÏ=O =ºHÎ

P~ÀQÆºO g∞ Œ, J «x <≥·ÑÙ}ºO g∞ Œ „ÑÉèÏ=O K«∂Ñ≤ã∞ÎOk.

D L^•ÇÏ~°}Å∞ =∞#O KÕ¿ã ÑxÖ’ WOHÍ ÉÏQÍ, KÕÜ«∂Å#fl =∞# Jâ◊Ü«∂xfl

≥|ƒf™êÎÜ«∞x "Õ~ K≥Ñ¨Ê#Hõ ~° ÖË Œ∞. rq «OÖ’ XHõ ÅHΔÍºxfl

x~°‚~ÚOK«∞‰õΩx •xfl ™êkèOKåÅ#fl PHÍOHõΔ |ÅOQÍ L#fl g∞~°∞

JÖÏ Œ$+≤ìx HO„nHõiOK«‰õΩO_® KÕ¿ã „ÑÜ«∞ «flO =Å¡ PtOz#

i[Å∞ì#∞ ãOáêkOK«ÖË~°∞.

=∞# Œ$+≤ì ÅHõΔ ºOg∞ Œ ZO « Œ$_è»OQÍ HO„nHõ$ «"≥∞ÿ LO_®Ö’ ÉèÏ~° «OÖ’ XHõ

ãÖÑ¶¨∞@# =∞#‰õΩ KåÖÏ ã¨∂\˜QÍ K≥|∞`ÀOk. H“~°=, áêO_»=ÙÅ‰õΩ QÆ∞~°∞=Ù

„^À}ÏKå~°∞º_»∞ Jx g∞‰õΩ `≥eã≤O^Õ. ~å‰õΩ=∂~°∞Å∞ Hõ#∞Hõ "åà◊§O^ŒiH©˜ Jxfl

PÜ«Ú^è•Å „Ñ¨Ü≥∂QÍxfl <ÕiÊOKå_»∞. "åiÖ’ ÃãÊeã¨∞ìÅ∞ L<åfl~°∞. cè=Ú_»∞,

^Œ∞~Àº^èŒ#∞_»∞ QÆ^•Ü«Ú^ŒúOÖ’#∞, J~°∞˚#∞_»∞ ^èŒ#∞ifi^èŒºÖ’#∞ Jã¨=∂# „ÑüÉèí

K«∂Ñ≤OKÕ"å~°∞. J~Ú Õ JO ŒiH© Jxfl J„™êÎÅ „ÑÜ≥∂QÆO QÆ∞iOz ZO`ÀH˘O «

≥Å∞ã∞. "åiH èŒ#∞ifi Œº áê~îåÅ∞ "≥Ú ŒÅ∞ ÃÑ_»∞ «∂ „^À}∞_»∞ XHõ ÑsHõΔ JO>Ë

ZO„><£û ÑsHõΔ ÃÑ\Ïì_»∞.

XHõ K≥@∞ìH˘=∞‡ g∞ Œ L#fl ÑHΔ HõO\x QÆ∞iK«∂ã≤ H˘\Ïìe Jx J~°¤~ü. "Õâß_»∞.

P «~°∞"å « XH˘¯Hõ ix Ñ≤ez, g∞HO HõxÑ≤™ÈÎOk Jx J_çQÍ_»@. H˘O ŒiH

K≥@∞ì ‰õÄ_® HõxÑ≤OzOk. =∞iH˘O^ŒiH˜ K≥@∞ì‰õΩ L#fl H˘=∞‡Åhfl ‰õÄ_®

HõxÑ≤OKå~Ú. =∞iH˘O ŒiH ÑHΔ ^•x "≥#HÍÅ PHÍâ◊O ‰õÄ_® HõxÑ≤OzO Œ@.

"åi ã=∂ è•<åÅ∞ Ug „^À}∞_»∞H #K«ÛÖË Œ∞. J~Ú Õ J~°∞#∞_»∞ =∂„ «O QÆ∞~°∞=Ù

K≥Ñ≤Ê# Hõ#∞fl «ÑÊ =∞~g∞ HõxÑ≤OK«ÖË Œx ã=∂ è•#O K≥ÑÊ_»O`À èŒ#∞ifi ŒºÖ’

Jã=∂#∞_»∞ HÍQÆÅ"å_»∞ J~°∞#∞_»∞ =∂„ «"Õ∞ Jx „^À}∞_»∞ x~°‚Ü«∂xH =KåÛ_»∞.

=∞~À z#fl L^•ÇÏ~°} K«∂^•ÌO.Jã∞Ñ„uÖ’ ¿ÑÃ+O@∞‰õΩ #~åxH WO[HõΔ<£

KÕÜ«∞_»O ÖË • QÆ∂¡HÀ*ò ZH¯OK«_»O g∞~°∞ K«∂¿ã LO\Ï~°∞. ™ê è•~°}OQÍ #~°Oã≤÷~°OQÍ

Hõ ŒÅ‰õΩO_® LOK«_»O ™ê èŒºO HÍ Œ∞. JO Œ∞Ö’#∞ ã∂k`À QÆ∞K«Û_®xH _®Hõì~ü

ŒQÆæiH =ã∞ÎO>Ë Ñà◊√¡ aQÆÑ@ìx"åà◊√¡ KåÖÏ «‰õΩ¯=QÍ LO\Ï~°∞. #~åxfl QÆ∞iÎOz

Jk HõkÖËÖ’ÑÙ ã∂kx #~°OÖ’H K˘Ñ≤ÊOKåeû LO@∞Ok. P ã=∞Ü«∞OÖ’ _®Hõì~ü

Œ$+≤ì UHÍãÎ =∞o¡<å ¿Ñ+O\òH ÉÏ èÕHõ •. WHõ PÑ~+<£ KÕ¿ãÑC_»∞ Juz#fl #~åÅ

ŒQÆæ~°#∞Oz â◊s~°OÖ’x JO «~åƒùQÍÅ#∞ x~°∞Ì+ìOQÍ QÆ∞iÎOz Ö’áêxfl ãi KÕÜ«∞_»OÖ’

x*ÏxH "≥· Œ∞º_çH UHÍ„QÆ « ZO « „Ñ è•#"≥∂ PÖ’zOK«O_ç. HõO\Ô~ÑÊáê@∞Ö’

‰õÄ_® á⁄~°ÉÏ@∞‰õΩ P™ê¯~°O LO@∞Ok.

=∞Ç¨Hõq XHõ~°∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ „Ñ¨ÑÖK« Ñ¨~åº@Hõ ˆHO„ ŒOQÍ

=∂i# `å*ò=∞ÇÏÖò x~å‡}OÖ’ ZO «=∞Ok ‰õÄbÅ∞ P ~åà◊¡

HO Œ ã=∂kè JÜ«∂º~À Z=iH ≥Å∞ã∞.WO «H© D „Ñ™êÎ=#

ZO Œ∞HõO>Ë HõàÏ «‡Hõ"≥∞ÿ# PHõ$ «∞Å#∞ ~°∂á⁄OkOKÕ HõàÏHÍ~°∞_»∞ ZO «\˜ nHõΔ,

UHÍ„QÆ «Å`À ÑxKÕ™êÎ_À TÇ≤ÏOK«O_ç. ã≤h Hõq « ~åÜ«∞_®xH ‰õÄ_® ''P"Õâ◊O

HÍ"åe, P"Õ Œ# ~å"åe—— J<åfl_»∞ „Ñ=ÚY ã≤hHõq . H=ÅO JHõΔ~åÅ`À, =∂@Å`À

q<åº™êÅ∞ KÕ¿ã J= è•x UHÍ„QÆ åâ◊HÎx TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç.

<å z#fl «#OÖ’ XHõ Hõ äŒ K≥¿ÑÊ"å~°∞. XHõ QÆ∞~°∞=ÙQÍi ŒQÆæ~° H˘O Œ~°∞ t+μºÅ∞

LO_Õ"å~°∞. "åiÖ’ H˘O Œix q^•º~°# HÍ~°ºHõÖÏáêÅÖ’#∞, =∞iH˘O Œix W «~°„`å

Ñâ◊√=ÙÅ∞ "Õ∞Ñ_»O, á⁄ÅO Œ∞#fl_»O =O\ zÅ¡~°Ñ#∞Å∞ KÕÜ«∞_®xH QÆ∞~°∞=ÙQÍ~°∞

H\Ï~ÚOKÕ"å~°∞. QÆ∞~°∞=ÙQÍi ÉèÏ~°º ~À[O`å Hõ+ìÑ_ç HÍÜ«∞Hõ+ìO KÕã∞Î#fl q^•º~°∞÷Å∞

Ñ¨@¡ Z‰õΩ¯= ™ê#∞Éèí∂u K«∂Ñ≤Oz "åiH˜ =∞Oz PÇ¨~°O ÃÑ>Ëì Œ@. XHõ~ÀA

QÆ∞~°∞=Ù QÍ~°∞ Jk QÆ=∞xOz 'Uq∞\© ÑHõΔáê «O— Jx ÉèÏ~°º#∞ hÅnâß~°∞. Pq_»

áêÑO ZO`À *ÏeQÍ =ÚYO ÃÑ\ì ''"åà◊√§ ~À[O`å Hõ+ìÑ_ç JÅã≤áÈ «∞<åfl~°∞.

Hõ ŒO_ô— J#flk. Jkqx QÆ∞~°∞=ÙQÍ~°∞ #qfi 'F Ñx K≥~Úº. D ~ÀA q^•º~°∞÷Å∞

JO Œ~°∂ Ñ_»∞‰õΩ#fl «~°∞"å « z#fl z#fl y<≥flÖ’¡ "≥#fl "Õã≤ "åi QÆ∞O_≥Å g∞ Œ

ÃÑ@∞ì «~°∞"å « UO [iyO^À K≥ÑC— J<åfl_»∞.Pq_» P „ÑHÍ~°"Õ∞ KÕã≤Ok. Hõ+ìÑ_ç

ÑxKÕã≤# "åà◊§ QÆ∞O_≥Åg∞ Œ ÃÑ\ì# "≥#flÖ’ U =∂~°∂Ê ÖË Œ∞. HÍx ~À[O`å

h_»Ñ@∞ì# ‰õÄ~°∞Ûx J èŒºÜ«∞#O KÕã∞Î#fl "åi QÆ∞O_≥Å g∞ Œ "≥#fl=Ú ŒÌ Hõ~°QÆ_»O

„áê~°OÉèí"≥∞ÿO Œ@. JO>Ë D Hõ äŒÖ’ „Ñ è•#OQÍ K≥ÑÊ ŒÅK«∞‰õΩ#fl ã∂„ «O Uq∞@O>Ë

K« Œ=_»OÖ’ UHÍ„QÆ « â◊HÎ ZO « f„=OQÍ LO@∞O^À =∞#H q=iOK«_»"Õ∞.53 54


„Ñã∞Î « J èŒ∞xHõ áÈ\© „ÑÑOK«OÖ’ U Ñx KÕÜ«∂Å<åfl, ÃÑ· JkèHÍ~°∞Å "≥∞ÑC

ãÖáêkOKåÅ<åfl, KÕ¿ãÑ¨xÖ’ <å}º`«‰õΩ K«∂Ñ≤OKåÅ<åfl D UHÍ„QÆ`« KåÖÏ

J=ã¨~°O. ÉÏºOH±Ö’ HÍº+≤Ü«∞~ü Ñ¨x ÉèíÖË LO@∞Ok~å, ZÑ¨C_»∂ <À@¡Hõ@ìÅ

ÖHõ ÃÑ_»∞ «∂ LO_»=K«∞Û Jx KåÖÏ=∞Ok J#∞‰õΩO@∂O\Ï~°∞. HÍx ÖHõ "ÕÜ«∞_»OÖ’

U=∂„ «O Õ_®=zÛ<å *Ë|∞Ö’Oz _»|∞ƒfã≤ ÉÏºOH± "åiH ã=∞iÊOKåeûO Õ.

JÖÏˆQ Zy˚‰õÄº\ ˜"£ áÈã¨∞ìÅÖ’ LO_Õ"åiH˜ H˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ |∞„~°Å∞

ÑyeáÈ «∞<åflÜ«∞xÑ≤OKÕO « f„="≥∞ÿ# ã=∞ãºÅ∞ Z Œ∞~°∞=Ù «∂ LO\Ï~Ú. "å\˜

Ñiëê¯~åÅ HÀãO "å~°∞ PÖ’zOKÕ f~°∞, f„= « JÅ"å@∞ ÖËx "åà◊√§ K«∂¿ãÎ

QÍÉèí~°Ñ_çáÈ=Åã≤ LO@∞Ok.

=∞# K«∞@∂ì L#fl ã=∂[OÖ’ „Ñu XHõ iH W@∞=O\˜

XuÎ_»∞Å∞ ã¨~°fi™ê^è•~°}O. =∂#ã≤HõOQÍ HõeˆQ P XuÎ_ç

HÍ~°}OQÍ P~ÀQÆºO K≥_»∞ «∞Ok. JO ÕHÍ Œ∞ =º‰õΩÎÅ∞ =∞ èŒº

ãO|O è•ÅÖ’ JO>Ë =∂#=ãO|O è•Å∞ ≥|ƒuO\Ï~Ú. KåÖÏ Wà◊§Ö’ «#Ñ@¡

Ñ≤Å¡Å Ñ@¡ «y#O « „â◊ Œú K«∂Ñ≤OK«_»O ÖË Œx , «=∞ g∞ Œ „¿Ñ=∂aè=∂<åÅ∞

«yæáÈÜ«∂Ü«∞x ÉèÏ~°ºÅ ã`å~ÚOÑÙÅ∞ K«∂ã∂Î<Õ LO\Ï~°∞. g∞~°∞ g∞ ¿ãflÇ≤Ï «∞_ç

WO\H "≥_ç Õ ''~°O_ç J#flÜ«∞ºQÍ~°∂ HÍÑ¶‘ åQÆO_ç—— ŒQÆæ~° "≥Ú ŒÅ∞ ÃÑ\˜ì "åàÏ§Ü«∞#

Z<Àfl ~°HÍÅ∞QÍ WO\x Ñ\ìOK«∞HÀ=_»OÖË Œx, Ñ≤Å¡efl, «#x x~°¡HõΔ ºO KÕã∞Î<åfl~°x

z=iH Ñ≤Å¡ÅH HÍx, «#H HÍx ã∞ã‘Î KÕ¿ãÎ , á⁄~°∞yO\ "åi ™êÜ«∞O`À Jã∞Ñ„uH

"≥àÏ¡eû =™ÈÎO Œx WÖÏ ~°Hõ~°HÍÅ Ñ¶≤~åº Œ∞Å∞ qxÑ≤OK«_»O ™ê è•~°}O. WO Œ∞‰õΩ

„Ñ è•#"≥∞ÿ# HÍ~°}O =$uÎÑ~°"≥∞ÿ# q[Ü«∞O HÀãO KÕ¿ã áÈ~å@OÖ’ q∞ye# KåÖÏ

q+Ü«∂Å#∞ =∞#O P„â◊ Œú KÕ™êÎO. JÖÏO\"å\Ö’ Wk XHõ\.

Wk k#k#QÆO_»OQÍ «Ü«∂Ô~·# "åºáê~° „ÑÑOK«O. =$uÎÑ~°"≥∞ÿ# Pâ◊Ü«∂Å∞

LO\Ï~Ú. Z=~°∞=∞@∞# "å~°∞ x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ#fl ÅHΔÍºÅ#∞ KÕ~°∞HÀ=_®xH˜

`åÑ¨„`«Ü«∞Ñ¨_»Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. P „Ñ¨Ü«∞`«flOÖ’ |O^èŒ∞=ÙÅ`À#∞, q∞„`«∞Å`À#∞,

ãÇÏŸ^ÀºQÆ∞Å`À#∞, z=iH ‰õΩ@∞O| ãÉèí∞ºÅ`À#∞ ‰õÄ_® xO ŒÅ‰õΩ QÆ∞~°∞=Ù`åO.

q=∞~°≈Å áêÅ=Ù`«∞O\ÏO. WO^Œ∞‰õΩ =∞#O =∞# ÅHõΔ º™ê^èŒ „Ñ¨Ü«∞`«flOÖ’

¿ãflÇ≤Ï «∞Å#∞, |O èŒ∞`åfiÅ#∞ P Œ~åaè=∂<åÅ‰õΩ z#flK«∂ÑÙ K«∂ã∞ÎO\ÏO.

KåÖÏ Pf‡~ÚÅ∞ J~Ú Õ<Õ q∞„ «∞Å∞, |O èŒ∞=ÙÅ∞, Wà◊§Ö’ [iQ HÍ~°º„Hõ=∂Å‰õΩ

U^À "≥Ú‰õΩ¯|_çQÍ Ç[~°∞HÍ=_»O [~°∞QÆ∞ «∞Ok. U HÍãÎ

J=HÍâ◊O L<åfl ÃãÅ=Ù ˘~°HõÖË Œ<À, PÑ¶‘ã∞Ö’ ÑxXuÎ_ç

Z‰õΩ¯=QÍ LO Œ<À ™ê‰õΩÅ∞ K≥Ñ≤Ê «Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ<Õ „ÑÜ«∞ «flO

KÕ™êÎO. D ^èÀ~°}˜ x*ÏxH˜ =∂#ã≤Hõ P~ÀQÍºxH˜,

=∂#=ãÖ|O^è•Å‰õΩ =∞OzkHÍ^Œ∞. =∞s=ÚYºOQÍ

rq`«OÖ’ ÅHõΔ º™ê^èŒ#‰õΩ Hõ$+≤ KÕÜ«∞=Åã≤# g∞‰õÄ nx=Å¡ H˘xfl ã¨=∞ã¨ºÅ∞

Z Œ∞~°=Ù`å~Ú. JO Œ∞=Å¡<Õ rq «OÖ’ Z ŒQÆ ŒÅz# =º‰õΩÎÅ∞ «ÑÊxãiQÍ «=∞

=$uÎÑ¨~°"≥∞ÿ# ÅHΔÍºÅ#∞, W^Œ~° =∂#=ãÖ|O^è•Å‰õΩ =∞^èŒº ã¨=∞`«∞Åº`«#∞

™êkèOKÕO Œ∞‰õΩ Hõ$+≤ KÕÜ«∞=Åã≤ LO@∞Ok.

=∂ Hõ$ëê‚~å=Ù =∂=∞Ü«∞º L^•ÇÏ~°} WHõ _» ≥Å∞ã∞HÀ=Åã≤ LOk. JÜ«∞#

iÜ«∞Öò Z¿ãì\ò "åºáê~°OÖ’ LO@∞<åfl_»∞. XHõ~ÀA "åà◊§ JHõ Ü«∞ºQÍi WO\’¡

U^À Ñ¶OHõΔ<£‰õΩ "åà◊√§ Ñ≤eKå~°∞. P~ÀA HÍãÎ =∞Oz~ÀA HÍ=_»O`À XHõ ÖÏ"å Õg

=º=Ç~°O Y~å~°∞ KÕã∞HÀ=_®xH XHõ áêsì"åà◊√§ =KåÛ~°∞. Tà’§<ÕHõ •, ã=∞Ü«∂xH

"≥à◊§ÖËHõáÈ`å<å? J#flnè=∂`À ÉèÏ~åºÑ≤Å¡Åx =ÚO Œ∞ "≥à◊§=∞x K≥áêÊ_»∞. J@∞

"åà◊√§ "ÕàÏ§~°∞. W@∞ gà◊√§ =KåÛ~°∞. K«~°ÛÅ∞ [~°∞QÆ∞ «∞<åfl~Ú. ÉË~åÅ∞, ™ê~åÅ∞

ZO «H© ≥QÆ_»OÖË Œ∞. J= «e áêsì"åà◊§H© PãHÎ Z‰õΩ¯=QÍ LO_»_»O`À "≥ÚO_çQÍ

K«~°ÛÅ∞ á⁄_çyã∞Î<åfl~°∞. QÆO@Å∞ QÆ_çzáÈ «∞<åfl~Ú. =∞ èŒºÖ’ áêÑO J «x WÖÏ¡Å∞

<åÅ∞QÆ∞ ™ê~°∞¡ J «x ÃãÖòH á¶È<£KÕã≤ QÆ∞~°∞Î KÕã≤Ok. UO ÖÏÉèíO gà◊§x =keOK«∞HÀÖËHõ

ã «=∞ «=∞Ü«∂º_»∞. ZO « ˘O_»~°QÍ ÕeÛ "åà◊§x ÑOÑ≤OKÕ •Ì=∞<åfl P~ÀA J «xH

™ê èŒºOHÍÖË Œ∞. z=iH KåÖÏ PÅãºOQÍ "åà◊§ ™È Œi WO\H "Õàı§ãiH JO`å

JÅHõÅ∞, =ÚÉèÏ"åÅ∞, =ÚHõÎãi PÇfi<åÅ∞, ™êkèOÑÙÅ∞, "ÕkèOÑÙÅ∞. P ~ÀA

#∞Oz "åà◊§ JHõ , ÉÏ= W ŒÌ~°∂ J «_çx D q+Ü«∞OÖ’ ™êkèã∂Î<Õ L<åfl~°∞. D

=∞ èÕºHÍãÎ =∞m§ =∂=¸Å∞ ãO|O è•Å∞ U~°Ê_»∞ «∞<åfl~Ú.

rq «O XHõ Jã≤ è•~å„= «O ÖÏO\k. Jxfl\=∞ èŒº ã=∞ Œ∂~°O áê\ã∂Î LO>Ë<Õ

™êÑ¶‘QÍ ãO`À+OQÍ ™êQÆ∞ «∞Ok. ÖË • JÅ¡HõÖ’¡Å"Õ∞.

55 56

ee


Workaholics-Leisurenaholics

=∞#O x`«ºO K«∂¿ã"åà◊§Ö’ D Ô~O_»∞ ~°HÍÅ "åà◊¥§ LO\Ï~°∞. Ô~O_»∞

èÀ~°}∞Å∞ ‰õÄ_® g∞ ÑÙ~ÀQÆuH U^À XHõ~°Hõ"≥∞ÿ# ã=∞ãº#∞ ≥zÛÃÑ_»∞ «∞O\Ï~Ú.

=~ü¯ Ç¨eH±û JO>Ë Ñ¨xg∞^Œ `«Ñ¨Ê =∞i^Õxg∞^Œ ^è•ºã¨ÖËx "å~°∞. XHõ~°HõOQÍ

JÖÏO\ ˜"åà◊§H˜ "åà◊√§ KÕã¨∞Î#fl Ñ¨xÖ’ QÆ∞iÎOÑ¨Ù#∞, <å}º`«#∞, „Ñ¨uÉèí#∞

K«∂Ñ≤OKåÅ#fl Õ «ÑÊ =∞i W «~° q+Ü«∂Å g∞ Œ „â◊ Œú PãHÎ LO_»=Ù. Ñx~åHõΔã∞Å∞

Jx ¿Ñ~°∞ ≥K«∞Û‰õΩO\Ï~°∞. «=∞ ÃÑ· JkèHÍ~°∞Å #∞Oz ãÇÏŸ^ÀºQÆ∞Å #∞Oz Zxfl

„Ñâ◊OãÖ·<å JO Œ∞HÀ=K«∞Û. HÍx ‰õΩ@∞O|ãÉèí∞ºÅ∞, q∞„ «∞Å∞, W «~° ãxflÇ≤Ï «∞Å∞

=∂„ «O JãO «$Ñ≤ÎH QÆ∞iHÍ=_»O «ÑÊ Œ∞. ZÑC_»∂ Ñx Ñx JO@∂ Ñ~°∞QÆ∞Å∞f¿ã

"å_çx rq «OÖ’ P#O ŒO, q„âßOu J<Õq Œ∂~°"≥∞ÿáÈ`å~Ú.

<å z#fl «#OÖ’ ãOÑ¶∞@#. JÑÊ\’¡ ÃÇ·Ïã∂¯Å∞ q^•º~°∞÷Å∞ =~°‰õΩ @∂º+<£Å∞

K≥¿ÑÊ =∂ãì~°∞¡ LO_Õ"å~°∞. =ÚYºOQÍ ÖHõ Å∞, Ãã·<£û ãÉ‰õΩì \©K«~°¡H Z‰õΩ¯= ÑxXuÎ_ç

LO_Õk. ≥Å¡"å~°∞*Ï=Ú# J~Ú Œ∞QÆO@ÅH "åà◊§ ŒQÆæ~° @∂º+<£ q^•º~°∞÷Å ÉÏºpÅ∞

=KÕÛq. Ñk JÜÕ∞ºãiH =∂=¸Å∞ ã∂¯Å∞. ~å„u =∞m§ 10–11 =~°‰õΩ @∂º+<£Å∞

Wk "åi k#K«~°º. ~À[O`å JÖÏ q^•º~°∞÷Å‰õΩ áê~îåÅ∞ K≥|∞ «∂ LO_»_»"Õ∞.

WO «H© <å‰õΩ ≥eã≤# =∂™êì~°∞H˜ JÖÏ x~°O «~°O Q˘O ≥uÎ QÆ\ìQÍ K≥Ñ¨Ê=Åã≤

~å=_»O =Å¡ Q˘O «∞‰õΩ ãO|OkèOz# "åºkè ™ÈHOk.

WÑC_»∞ ‰õÄ_® W Õq èŒOQÍ J<ÕHõ JHÍ_»g∞Å∞ L ŒÜ«∞O #∞Oz ~å„u =~°‰õΩ Ñx

KÕã∞Î#flq L<åfl~Ú. HÍx H˘O «=~°‰õΩ Wk=~°Hõ\ HõO>Ë Ñiq∞ «"≥∞ÿ# QÆO@Å∞ Ñx LO\’Ok.

\©K«~°∞¡ ‰õÄ_® ÉÏºpÅ∞ "åsQÍ ÑxKÕÜ«∞_»O =Å¡, q„âßOu, q<À ŒO , q~å=∞O

QÆ∞iOz# J=QÍÇÏ# LO_»_»O=Å¡ KåÖÏ =∞OkH JÖÏO\ Ñiã≤÷u ~å=_»OÖË Œ∞ HÍh.

„Ñ¨ã¨∞Î « J èŒ∞xHõ ã¨=∂[OÖ’ QÆ∞O_≥ [|∞ƒÅ∞, =∞ èŒ∞"Õ∞Ç¨ÏO, #_»∞=Ú<˘Ñ≤Ê

"≥∞_»<˘ÑCÅ∞ =ÔQ·~å J<ÕHõ Jãfiã÷ «Å‰õΩ q~å=∞O ÖËHõáÈ=_»O, =∂#ã≤Hõ XuÎ_ç

„Ñ è•# HÍ~°}ÏÅx "≥· Œ∞ºÅ∞ «~°K«∂ ÃÇÏK«Ûiã∂Î<Õ L<åfl~°∞. Ü≥∂QÍ =O\ Alter-

nate Therapy- „Ñ`åº=∂flÜ«∞ P~ÀQÆº ãO~°HõΔ} q è•<åÅ‰õΩ D HÍ~°}OQÍ<Õ

„Ñ[ÅÖ’ qãÎ $ « „ÑKå~°O Åaè™ÈÎOk.

JÑiq∞ «"≥∞ÿ# Ñx XuÎ_ç =Å¡ =ºHÎH, J «x ‰õΩ@∞OÉÏxH, J «x K«∞@∂ì

L#fl "åiH HõeQ Hõ+ì#ëêìÅ#∞ ÉËsA "Õã∞‰õΩO>Ë „Ñ}ÏoHÍ| Œú"≥∞ÿ# r=#q è•#O

ZO « =ÚYº"≥∞ÿ#^À J~°÷=∞=Ù «∞Ok.

J~Ú Õ Ñx ~åHõΔã∞Å =∞#ãÎ «fiOÖ’ XHõ „Ñ ÕºHõ « LO@∞Ok. "åiH ÑxÖ’

ÅaèOKÕ QÆ∞iÎOÑÙ, "åi „ÑuÉèí‰õΩ Z Œ∞~°ÜÕ∞º ~å}OÑÙ, "åiH JÑÊyOKÕ J Œ#ÑÙ

ÉÏ èŒº «Å∞ J Œ∞ƒù «"≥∞ÿ# \Ïx‰õΩ¯ÖÏQÍ ÑxKÕ™êÎ~Ú. XHõ~°HõOQÍ JÖÏO\"åiH "å~°∞

PtOz# L`åûÇÏO, =∂#ã≤Hõ âßOu ÑxÖ’ Åaèã∞ÎOk.

KåÖÏ HÍ~åºÅÜ«∂ÅÖ’ ÃÑ· JkèHÍ~°∞Å èÀ~°}Ö’ W\©=ÅHÍÅOÖ’ QÆ}hÜ«∞"≥∞ÿ#

=∂~°∞Ê HõxÑ≤™ÈÎOk. J èŒ∞xHõ Ñx "å`å=~°}OÖ’ HõxÑ≤OKÕ „áê äŒq∞Hõ ã∂„ «OÖ’

'<å}º"≥∞ÿ# Ñx— How long you have worked is not important. How

much you have worked in prescribed time is more important.

57 58


Ñx ~åHõΔã∞Å «ÑÊxãiQÍ QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ=Åã≤#

XHõ ã «ºO Uq∞@O>Ë rq «O XHõ |∂O~åOQ∑ JO>Ë

QÀ_»‰õΩ H˘\ì# |OuÖÏO\k.g∞~°∞ g∞ rq`åflxfl

ZÖÏ #_çÑ≤OKåÅ#∞‰õΩO\Ï~À JO Œ∞‰õΩ ã=∂ è•#OQÍ

rq «O ™êQÆ∞ «∞Ok. g∞ PÖ’K«#Å∞, „Ñ¨=~°Î#, Ñ¨#∞Å∞ «Ñ¨Ê‰õΩO_® =∞m§ g∞

ŒQÆæ~°H uiy=™êÎ~Ú. D "åãÎ"åxfl ãÊ+ìOKÕ¿ã XHõ z#fl Ñ≤@ìHõ äŒ K«∂_»O_ç.

„Ñu èŒfix„Ñu èŒfix„Ñu èŒfix„Ñu èŒfix„Ñu èŒfixXHõ z#fl Ñ≤Å¡"å_»∞. "å_çH XHõ~ÀA ZO « =∂~åO KÕã≤<å J_çyOk

W=fiÖË Œ∞. "åà◊§=∞‡ P HÀÑO`À J=∞‡g∞ Œ JeQÍ_»∞. #∞=fiO>Ë <å‰õΩ JãÇÏºO

JO@∂ QÆ\ìQÍ <åÅ∞QÆ∞™ê~°∞¡ J~°K«∞‰õΩO@∂ Œ∂~°OQÍ T~°∞ J= «Å QÆ∞@ìÅ ŒQÆæiH

Ñ~°∞ÔQ\Ïì_»∞. JÑÊ\H© "å_çÖ’ HÀÑO «QÆæÖË Œ∞. JO Œ∞Hõx "åà◊§=∞‡ ŒQÆæ~° J~°z#>Ëì

QÆ\˜ìQÍ ''#∞=fiO>Ë <å‰õΩ Jã¨Ç¨ÏºO—— Jx JiKå_»∞. "å_ç J~°∞Ñ¨Ù P QÆ∞@ìÖ’¡

„Ñu èŒfixOzOk. "å_çH Z=~À «#x ''#∞=fiO>Ë <å‰õΩ JãÇÏºO—— Jx Ékiã∞Î#fl@∞¡

ÉèíÜ«∞O HõeyOk. UOKÕÜ«∂Ö’ ≥eÜ«∞ÖË Œ∞.uiy J=∞‡ ŒQÆæiH Ñ~°∞ÔQ@∞ì‰õΩ =KåÛ_»∞.

QÆ∞@ìÖ’¡ Z=~À `«##∞ '#∞=fiO>Ë <å‰õΩ Jã¨Ç¨ÏºO— J#fl@∞¡ J=∞‡H˜ K≥áêÊ_»∞.

"å_ç=∂@Ö’¡ ÉèíÜ«∞O P «e¡ QÆ∞iÎOzOk. JO Œ∞Hõx ''=∞àÏ¡ QÆ∞@ìÖ’¡H "≥à◊§~å

ÉÏ|∞. D™êi #∞=fiO>Ë <å‰õΩ W+ìO Jx QÆ\ìQÍ J~°∞"£—— Jx K≥Ñ≤ÊOk. P ‰õΩ„~å_»∞

J=∞‡ K≥Ñ≤Ê#>Ë¡ K≥áêÊ_»∞. D ™êi "å_çH ''#∞=fiO>Ë <å‰õΩ W+ìO—— x „Ñu èŒfix

è≥·~°ºO K≥Ñ≤ÊOk. ÑxÖ’ =∞s Z‰õΩ¯=QÍ b#O HÍ=_»O =Å¡ =ºHÎQÆ «OQÍ Z Œ∞~°ÜÕ∞º

ã=∞ãºÅ‰õΩ XHõ L^•ÇÏ~°} K≥ÑCHÀ"åe. P «~°∞"å « =∞#O =∂#= ãO|O è•Å#∞

rq «OÖ’ Ñx XuÎ_çx ZÖÏ ã=∞#fiÜ«∞ Ñ~°K«∞HÀ"åÅ#fl JOâßxfl =Úy^•ÌO.

aÖòQ\òû ¿Ñ~°∞ g∞~°∞ q<Õ LO\Ï~°∞. „ÑÑOK«OÖ’ èŒ#=O «∞Ö’ XHõ_»∞. HõOÑÓº@~ü

„ÑÑOK«OÖ’ Z Œ∞~°∞ÖËx =∞Ç~åA. J «x ŒQÆæ~° ÑxKÕ¿ã"åà◊§Ö’ XHõ=ºHÎ XHõ™êi

~_çÜ≥∂Ö’ WO@~°∂fi º WKåÛ_»∞. aÖòQ\òû JO «\ "å_ç ŒQÆæ~° ÑxKÕÜ«∞_»O «#‰õΩ

ZO`À «$Ñ≤Î xzÛO Œx K≥áêÊ_»∞.r «Éèí åºÅ‰õÄ Ö’@∞ÖË Œ<åfl_»∞.J~Ú Õ «~°K«∞ PÑ¶‘ã∞

Ñxg∞ Œ ~À[Å «~°|_ç WO\H Œ∂~°OQÍ LO_®eû =KÕÛk.

KåÖÏHÍÅO ^•x „áê^è•#º`« J~°÷O HÍÖË^Œx J`«#∞

JOwHõiOKå_»∞. J~Ú Õ J «xH ‰õÄ «∞~°∞ ÑÙ\˜ì# «~°∞"å «

`«# rq`«q^è•#OÖ’ =∂~°∞Ê J=ã¨~°=∞#fl ÉèÏ=#

Hõey#@∞¡ P WO@~°∂fi ºÖ’ J`«#∞ K≥Ñ¨C‰õΩ<åfl_»∞. ‰õÄ`«∞~°∞ Ñ¨Ù\ ˜ì#`«~°∞"å`«

z<åflia_»¤ À P@Å∞ J «xH H˘ «Î P#O^•xfl WKåÛÜ«∞x "Õ~ K≥ÑÊ#Hõ ~°ÖË Œ∞.

‰õΩ@∞O|OÖ’ ã Œ=QÍÇÏ#, „¿Ñ=∂#∞~åQÍÅ∞ HõÅHÍÅO xez LO\ÏÅO>Ë

«e¡ ŒO„_»∞Å∞ WKÕÛ Pã≤Îáêã∞ÎÅ∞, _»|∞ƒ =∂„ «"Õ∞ g∞ Ñ≤Å¡Å∞ Éèíq+º «∞Î‰õΩ J=ã~°"≥∞ÿ#

QÆ\ìÑÙ<åk "ÕÜ«∞ÖË=Ù. JO ÕHÍ Œ∞, D Õâ◊OÖ’ WOHÍ «e¡ ŒO„_»∞Å∞ â◊~°}ÏÅÜ«∂Å∞

JO «QÍ Jaè=$kú K≥O ŒÖË Œ∞. WÑC_çÑC_Õ "å\ J=ã~åxfl ã=∂[O QÆ∞iÎ™ÈÎOk.

WHõ _» <å‰õΩ ≥eã≤# XHõ ‰õΩ„~å_ç rq « q è•#O QÆ∞iOz K≥áêÊÅ#Ñ≤™ÈÎOk

«O„_ç X ÃÑ ŒÌ „ÑÉèí∞ «fi~°OQÆ HõOÃÑxÖ’ L#fl «"≥∞ÿ# Ñ ŒqÖ’ LO>Ë"å_»∞. «e¡ P

ãOã÷ J#∞ÉO èŒ áê~î°âßÅÖ’ \©K«~°∞QÍ ÑxKÕ¿ãk. J «x ÉÏÅºO Z‰õΩ¯=QÍ PÜ«∂

KÕ «∞Åg∞ Œ∞QÍ<Õ QÆ_çzáÈ~ÚOk. «e¡ «# PÅ<åáêÅ<å K«∂ã∞‰õΩO@∂ «#`À

Z‰õΩ¯=¿ãÑÙ QÆ_»áêÅx P z<åfli =∞#ã∞û «Ñ≤OzáÈÜÕ∞k. Jk ™ê èŒºO HÍÖË Œ∞.

^•O`À =Ü«∞ã∞û`À áê@∞ «e¡g∞ Œ =ºu~Hõ « ÃÑOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. J~Ú Õ J «#∞

q Õj q^•ºÉèÏºãO HÀãO "≥_» å#O>Ë =∂ «$ „¿Ñ=∞`À P"≥∞ P@OHõO HõeyOzO Œ#fl

q+¨Ü«∞O J`«xH˜ `«$Ñ≤Îx=fiÖË^Œ∞.JO^Œ∞ˆH `«e¡ÃÑ· =ºuˆ~Hõ`«, ^Õfi+Ö J`«xÖ’

QÆ∂_»∞Hõ@∞ì‰õΩáÈ~ÚOk. D èÀ~°} ÃÑ~°∞QÆ∞ «∂ =KÕÛH˘nÌ J «#∞ «e¡ q+Ü«∞OÖ’

H˘O`« „‰õÄ~°OQÍ, J=∂#∞+ÖQÍ, J=∞~åº^ŒQÍ „Ñ¨=iÎOK«_»O „áê~°OaèOKå_»∞.

WÑC_»∞ P ‰õΩ„~å_»∞ ÃÑ ŒÌÇÏŸ^•Ö’ L<åfl_»∞. HÍx «e¡ À PáêºÜ«∞OQÍ =∂\Ï¡_»ÖË_»∞.

ãO`À+≤OKåeû# q+Ü«∞O Uq∞@O>Ë J «xH «O„_çg∞ Œ P¿ÑHõΔ K≥ Œ~°ÖË Œ∞.

WO`«H© `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ #∞Oz `«Ñ¨ÊxãïQÍ Ñ≤Å¡Å∞ PtOKÕ"å\˜x ^Œ$+≤ìÖ’

ÃÑ@∞ì‰õΩO>Ë D kQÆ∞= ã∂„`åÅ#∞ g∞~°∞ «ÑÊ‰õΩO_® áê\OK«_»O J=ã~°O.

� „¿Ñ=∂#∞~åQÍÅ∞ JOkOK«O_ç

� "åiÖ’ P «‡qâßfiãO, H˘O_»O « PO_»QÍ g∞~°∞ L<åfl~°#fl ÉèÏ=# HõeyOK«O_ç.

59 60


� Ñ≤Å¡Å`À QÆ_»Ñ_®xH H˘kÌ ã=∞Ü«∞O H\Ï~ÚOK«O_ç. Jk x «º=¸ [iQÍe.

� WO\x fiÛk ŒÌ_»OÖ’ "åi Jaè~°∞K«∞Å#∞, PÖ’K«#Å#∞ „áÈ «ûÇ≤ÏOK«O_ç

g∞HO ≥eÜ«∞ Œ∞ JO@∂ "åix ÑHõ # ÃÑ>ËìÜ«∞HõO_ç.

� «ÑCÅ∞ "ÕÖuÎ K«∂Ñ_»O`Àáê@∞ "åiÖ’, HõàÏ «‡Hõ «#∞, ã$[<å «‡Hõ «#∞,

ãfi «O„ Œ "≥·Yix Jaè#OkOK«O_ç.

� ã=∞ãºÅ#∞ JkèQÆq∞OK«_»O ZÖÏQÀ, q[Ü«∂Å∞ ™êkèOK«_»O ZÖÏQÀ,

„Ñu |O èŒHÍÅ∞QÍ HõxÑ≤OKÕ "å\x ZÖÏ J=HÍâßÅ∞QÍ =∞ÅK«∞HÀ=K«∞Û<À

"åiH q=iã∂Î LO_»O_ç.

=∞Oz ÅHõΔ}ÏÅ∞–K≥_»∞ ÅHõΔ}ÏÅ∞=∞Oz ÅHõΔ}ÏÅ∞–K≥_»∞ ÅHõΔ}ÏÅ∞=∞Oz ÅHõΔ}ÏÅ∞–K≥_»∞ ÅHõΔ}ÏÅ∞=∞Oz ÅHõΔ}ÏÅ∞–K≥_»∞ ÅHõΔ}ÏÅ∞=∞Oz ÅHõΔ}ÏÅ∞–K≥_»∞ ÅHõΔ}ÏÅ∞rq «OÖ’ ~å}OKåÅO>Ë =ÚO Œ∞QÍ g∞~°∞ H˘xfl ÅHõΔ}ÏÅ#∞, JÅ"å@¡#∞,

PÖ’K«#Å#∞ JÅ=~°K«∞HÀ"åe. PK«~°}Ö’H fã∞‰õΩ~å=_®xH Z‰õΩ¯= „â◊ Œú K«∂áêe.

=$uÎÑ~°OQÍ J~Ú<å, ‰õΩ@∞O|Ñ~°OQÍ J~Ú<å ã=∂[Ñ~°OQÍ J~Ú<å g∞~°∞ JO ŒiH©

P"≥∂ ŒÜ≥∂QÆ∞ºÅ∞QÍ, Jaè=∂#áê„ «∞Å∞QÍ LO_®ÅO>Ë P ÅHõΔ}ÏÅ∞ KåÖÏ J=ã~°O.

=ÚO Œ∞ Jq Uq∞\’ ≥Å∞ã∞‰õΩO^•O. J Õ ã=∞Ü«∞OÖ’ =∞#O J#∞ãiOK«_®xH

' «y#q— HÍx ÅHõΔ<åÅ QÆ∞iOz ‰õÄ_® K«∂^•ÌO.

=∞Oz ÅHõΔ}ÏÅ∞=∞Oz ÅHõΔ}ÏÅ∞=∞Oz ÅHõΔ}ÏÅ∞=∞Oz ÅHõΔ}ÏÅ∞=∞Oz ÅHõΔ}ÏÅ∞1. x*Ï~Úf

2. J~°÷OKÕã∞‰õΩ<Õ ãfiÉèÏ=O

3. qâ◊fiãhÜ«∞ «

4. ≥eq Õ@Å∞

5. Z Œ∞\"åi =∂@Å#∞ qx J=QÍÇÏ# F~°∞Ê

6. ¿ãflÇÏãfiÉèÏ=O

7. ÇïO^•QÍ „Ñ=iÎOK«_»O

8. Z Œ∞\"åix Q“~°qOKÕ f~°∞

9. Ü«ÚHÎ, q[ «HõÅ =º=Ç~°â‹·e

10. J èŒºÜ«∞#â‹·e

11. ãOÉèÏ+}ÏKå «∞~°ºO

12. Z Œ∞\"åiH ãÇÜ«∞ KÕ¿ã èÀ~°}

K≥_»∞ ÅHõΔ}ÏÅ∞K≥_»∞ ÅHõΔ}ÏÅ∞K≥_»∞ ÅHõΔ}ÏÅ∞K≥_»∞ ÅHõΔ}ÏÅ∞K≥_»∞ ÅHõΔ}ÏÅ∞1. JÇÏOHÍ~° èÀ~°}

2. «# Õ Ô~·@∞ J#fl „Ñ=~°Î#

3. x «ºâ◊OH «ãfiÉèÏ=O

4. x~°ƒOkèOKÕ "≥·Yi

5. KåO Œã ãfiÉèÏ=O

6. Ju*Ï„QÆ «Î

7. ‰õΩ\ÅãfiÉèÏ=O

8. JuQÍ Ö’Hõ =º=Ç~° èÀ~°}

9. qã∞ÔQuÎOKÕ ãOÉèÏ+}

10. Q˘ÑÊÅ∞ K≥ÑCHÀ=_»O

11. Ñ≤ «∂sÅ∞ K≥¿ÑÊ èÀ~°}

12. ZO «¿ãÑÓ ãfiO «ÖÏÉèíO QÆ∞iOz PÖ’zOK«_»O.

W «~°∞Ö’¡ =∞Oz ÅHõΔ}ÏÅ∞ LO>Ë g∞~°∞ ZÖÏ ãÊOk™êÎ~°∞?

g∞~°∞ ¿ÑÑ¨~üÖ’ XHõ x*Ï~ÚfÑ¨~°∞_≥·# \ÏH©û„_≥·=~°∞ QÆ∞iOz K«∂ã≤

LO\Ï~°∞. P \ÏH©ûÖ’ XHõ „ÑÜ«∂}‰õΩ_»∞ XHõ ã∂\òHã∞ =∞~°záÈÜ«∂_»@. Jk

P `«~°∞"å`« QÆ∞iÎOz# \ÏH©û„_≥·=~°∞ JO^Œ∞Ö’ U=ÚO^À ‰õÄ_® K«∂_»‰õΩO_®

áÈbã∞¿ãì+<£Ö’ JÑÊyOKå_»@. "åà◊√§ Jk ≥~°zK«∂¿ãÎ JO Œ∞Ö’ ÅHõΔ ~°∂áêÜ«∞Å

<À@¡Hõ@ìÅ∞ L<åflÜ«∞@. JO Œ~°∂ J «_çx "≥∞K«∞Û‰õΩO\Ï~°∞. ZO Œ∞HõO>Ë JÑÊ\H

Jk g∞ ™⁄=Ú‡HÍ Œ∞ Hõ#∞Hõ. XHõ"Õà◊ P ã∂\òHã∞ g∞ Œ J~ÚLO>Ë J= «e"å_çx

ZO «QÍ u@∞ì‰õΩx LO\Ï~°∞. XHõ "Õà◊ P ã∂\òHã∞ g∞‰õΩ ^˘iHLO>Ë g∞~O

KÕ¿ã"å~°∞. x*Ï~ÚfQÍ PÖ’zOK«O_ç.

=∞#O ~ÀE ~À_»∞¤g∞ Œ K«∂¿ã =∞~À "åãÎ= z„ «O K«∂_»O_ç. „Ñ[Å „áê}ÏÅ#∞

Éèí„ Œ « HÀã¨O „\ÏÑ¶≤H± ã≤QÆflÖòû U~åÊ@∞ KÕâß~°∞. Jk JO ŒiH© ≥Å∞ã¨∞. HÍx

61 62


Z Œ∞~°∞QÆ∞O_® áÈbã∞ J#fl"å~°∞ HõxÑ≤OK«HõáÈ Õ ZO «=∞Ok „\ÏÑ¶≤H±

ã≤QÆflÖòû#∞ ÉËMÏ`«~°∞ KÕã¨∂Î [~Úº=∞x "åÇ¨Ï<åÅ∞ #_»∞Ñ¨Ù`«∂

LO\Ï~À. JÖÏ „\ÏÑ¶≤H± ~°∂Öòû‰õΩ kèHõ iOK«_»O «Ñ¨Êx ≥Å∞ã¨∞.

HÍx `å#∞ "ÕQÆOQÍ „\ÏÑ¶≤H± ã≤QÆflÖòûx kèHõ¯iOK«=K«∞Û. J^Õ

Z Œ∞\"å_»∞ «#H J_»¤O=¿ãÎ `å_≥ «∞Î# ÖË™êÎ_»∞. J=HÍâ◊O LO>Ë J= «Å"å_ç

g∞^Œ ˆHHõÅ∞ "Õ™êÎ_»∞. ÖËHõáÈ`Õ u@∞ì‰õΩO\Ï_»∞. J^ÕÑ¨x `å#∞ KÕã¨∞Î#flÑ¨C_»∞

J= «e"å_»∞ J Õ~°HõOQÍ PÖ’zã∂Î LO\Ï_»#fl Hõhã*Ï#O L#fl@∞¡ „Ñ=iÎOK«_»∞.

Wk "≥∞K«∞ÛHÀ «y# ÅHõΔ}"Õ∞<å?

WHõ q^•º~°∞÷Å Ñ¨sHõΔÅ ~å¿ã ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J_»¤^•~°∞Å∞ `˘Hõ¯_»O QÆ∞iOz

„Ñ ÕºHõOQÍ K≥ÑCHÀ=Åã≤# J=ã~°O ÖË Œ∞. JÖÏQ Ô~·Å∞, |ã∞û ZH¯ÑC_»∞ KåÖÏ

=∞OkH kQÆ∞ «∞#fl"åiH =ÚO Œ∞ ^•i W"åfiÅ#fl Hõhã *Ï#O LO_» Œ∞. W\©=Å

ã≤\ ©|ã¨∞ûÖ’ _≥~Úbáêãπ „Ñ¨Ü«∂}©‰õΩÅ∞ KåÖÏ =∞Ok LO@∞<åfl~°∞. "åiÖ’

KåÖÏ=∞Ok |ã¨∞û HõO_»Hõì~ü Ñ¨@∞ìÑ¨_ç Õ «Ñ¨Ê áêãπ K«∂Ñ≤OK«_®xH˜ W+ìÑ¨_»~°∞.

|Çïâß *Ë|∞Ö’Oz áêã∞ fã≤ K«∂Ñ≤¿ãÎ "åi Q“~°"åxH ÉèíOQÆO HõÅ∞QÆ∞ «∞O Œx

"åi ÉèíÜ«∞O HÍÉ’Å∞ ÖË • "åà◊¡H JO « FÑ≤Hõ ÖË Œ∞ HÍÉ’Å∞.

H˘xfl ãO= «û~åÅ „H «O =ÚOÉÜü∞Ö’x „ÑMÏº « âß„ã‘ÎÜ«∞ Ñiâ’ èŒ<å ãOã÷Ö’

J<ÕHõ=∞Ok Ü«Ú= âßG"Õ «ÎÅ∞ P «‡ÇÏ «ºÅ∞ KÕã∞‰õΩ<åfl~°x "å~°ÎÅ∞ =KåÛ~Ú. "åi

Ñïâ’^è Œ<å "åº™êÅ∞ "åi JkèÑü `«# ¿Ñ~°∞`À „Ñ¨Hõ\ ÕK«∞HÀ=_»O`À

x~åâ◊xãÊ $ÇÏÅ‰õΩ QÆ∞Ô~·# HÍ~°}OQÍ "å~°∞ P «‡ÇÏ «ºÅ‰õΩ áêÅÊ_®¤~°x Ñ„uHõÖ’

JÑ¨Ê\’¡ Ñ¶∞’+≤OKå~Ú. JO>Ë «# HÕk "åi Hõ$+≤x «#‰õΩ PáêkOK«∞‰õΩx,

„ÑÜ≥∂[#O á⁄O Õ L#fl`åkèHÍ~°∞Å#∞ WÑÊ\H© g∞~°∞ K«∞@∂ì K«∂ã∂Î<Õ LO\Ï~°∞.

g∞~°∞ =∂„ «O JÖÏ «Ü«∂~°∞HÍHõO_ç.

=∂ |O èŒ∞=ÙÖÏq_» XHõix D =∞ èŒº XHõ ÃãÊ+eã∞ì ŒQÆæ~°H fã∞‰õΩ"≥àÏ§eû

=zÛOk. P"≥∞ ZO`À JO^Àà◊#`À «#‰õΩ Z Œ∞~°=Ù «∞#fl W|ƒO Œ∞Å#∞, ã=∞ãºÅ#∞

_®Hõì~ü‰õΩ q=iOKåÅx `åÑ„ «Ü«∞Ñ_»∞`ÀOk. J~Ú Õ XHõi «~°∞"å « X‰õ~°∞QÍ

¿ÑÃ+O@¡#∞ K«∂_»@O. Ñ¶‘A =ã∂Å∞ KÕÜ«∞_»O g∞ Õ Œ$+≤ì ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl P _®Hõì~°∞

«#‰õΩ `Àz# „Ñ≤„ã≤ Ñ¬<£ ~åÜ«∞_»Og∞ Õ „â◊ Œú K«∂Ñ≤OKå_»∞. HÍx Pq_» ÉÏ èŒ#∞

J~°÷O KÕã∞‰õΩ<ÕO Œ∞‰õΩ «y# FÑ≤Hõ K«∂Ñ≤OK«ÖËHõáÈÜ«∂_»∞.

=∞~˘Hõ_ ç Q Æ∞iOz XHõ x~° ‚Ü«∂xH˜ ~å=_»OÖ’

™ê è•~°}OQÍ JO Œ~°∂ KåÖÏ K«∞~°∞QÍæ =º=ÇÏi™êÎ~°∞. J Õ

«=∞Ö’x Ö’áêÅ#∞, QÆ∞}QÆ∞}ÏÅ#∞ ã„Hõ=∞OQÍ J=QÍÇÏ#

KÕã∞‰õΩ<Õ „ÑÜ«∞ «flO KåÖÏ=∞Ok JãÅ∞ KÕÜ«∞~°∞. ~À_»∞¤g∞ Œ ã∂¯@~üÃÑ· HÍãÎ "ÕQÆOQÍ

"≥_»∞ «∞#fl P_»,=∞QÆ =∂\Ï¡_»∞‰õΩO>Ë "åà◊§=∞ èŒº 'U^À— ™êQÆ∞`ÀO Œx XHõ QÆ$Ç≤Ï}

HÍãÎ K˘~°=QÍ JO Œi`À =∂\Ï¡_ç Õ Pq_» QÆ∞iOz ~°Hõ~°HÍÅ J#∞HÀ=_»O, Hõ äŒÅ∞,

ÑÙHÍ~°∞¡ ~°K«ÛÔHHõ _»OÖ’ PÅãºO LO_» Œ∞. á⁄~°áê@∞# P =∂\Ï¡_Õ =ºHÎ `å<Õ

J~Ú Õ P K«∞@∂ì L#fl "åig∞ Œ JO «∞ÖËx P„QÆÇÏO =KÕÛã∞ÎOk. J=Ù<å. W ÕHÍ Œ∞.

HOk L^Àºy ÃÑ· JkèHÍi`À «~°K«∞ =∂\Ï¡_»_»O [iy Õ J «#∞ JO Œig∞ Œ Ñ¶≤~åº Œ∞Å∞

K≥|∞ «∞O\Ï_»x, Hõ~°‡MÏe J «xH J Œ#ÑÙ ÉÏ èŒº «Å∂, „Ñ"≥∂+<£ =¿ãÎ JO Œ∞‰õΩ

J «x ¿Ñ~°∞#∞ 'K≥=∂Û—QÍ<À HÍHÍ~åÜ«Ú_»∞QÍ<À =º=Ç¨ÏiOK«∞HÀ=_»O «~°K«∂

K«∂ã∂Î<Õ LO\ÏO. JO Œ∞Ö’x x*Ïx*ÏÅ∞ ≥Å∞ã∞‰õΩ<Õ „ÑÜ«∞ «flO HÍx, PÖ’zOKÕ

ãÇÏ#O HÍx, B^•~°ºO HÍx HõxÑ≤OK« Œ∞.

W@∞=O\ PÖ’K«<åq è•<åxfl Z=i =∞@∞‰õΩ "åà◊√§ "≥∞K«∞ÛHÀ"åÖË «ÑÊ Ñk

=∞Ok "≥∞ÑC#∞ á⁄O ŒÖË~°∞. W@∞=O\ ãO Œ~åƒùÅÖ’<Õ =∞#O J#∞ãiOK«=Åã≤#

L «Î=∞ ã∂„ «O XHõ\ LOk.

"Silence is the golden principle when you can not think

positively." -Mohammed Ali

EXCELLENCE

IS NOT A SKILL IT IS AN ATTITUDE

63 64

ee


=∞#O J#∞HõΔ}O „Ñ"åÇÏOÖÏ ™êQ PÖ’K«<åÑ~°OÑ~°#∞ =∞#ãÎ «fi âßGAÅ∞

Ô~O_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ =sæHõiOKå~°∞. "å\x ™ê#∞‰õÄÅ ãÊO Œ# positive think-

ing Jx, „Ñu‰õÄÅ ãÊO Œ# negative thinking Jx "å~°∞ =º=ÇÏi™êÎ~°∞.

JO`«\Ï =∞Oz<Õ K«∂ã¨∂Î, =∞Oz<Õ =∂\Ï¡_»∞`«∂ =∞Oz<Õ qO@∂ ZÑ¨C_»∂

=∞Oz [~°∞QÆ∞ «∞O Œx [~°QÍÅx PtOz „ÑÜ«∞uflOKÕ ãfiÉèÏ=O L#fl"åix op-

timist Pâß"åkQÍ ÑiQÆ}™êÎ~°∞. D PÖ’K«<å èÀ~°} L#fl"å~°∞ ™ê è•~°}OQÍ

`«=∞ =∞Oz`À áê@∞ W`«~°∞Å‰õΩ ‰õÄ_® =∞Oz KÕÜ«∂Å<Õ PÖ’K«#Å#∞

ÃÑOK«∞‰õΩO@∂ JO^Œi `«ÅÖ’ <åÅ∞HõÖÏ =º=Ç¨Ïiã¨∂Î q*Ë`«Å∞QÍ rq`åxfl

ãOÑÓiÎQÍ ã∞Y=∞Ü«∞O KÕã∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

WO^Œ∞‰õΩ aè#flOQÍ `«=∞‰õΩ =∞Oz [~°QÍÅ<Õ PÖ’K«<Õ `«Ñ¨Ê, PK«~°}‰õΩ

J=HÍâßÅ#∞ JO Œ∞HÀÖËx"å~°∞ x~åâß xãÊ $ÇÏÅ‰õΩ QÆ∞~°∞=Ù`å~°∞. JO Œ∞=Å¡

«=∞‰õΩ ™êÜ«∞Ñ_Õ"åà◊√§ ÖË~°<Õ Jaè„áêÜ«∂xfl |ÅOQÍ ÃÑOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. JO ŒiÑ\Ï¡

=ºu~Hõ ÉèÏ"åÅ#∞ ÃÑOz áÈ+≤OK«∞‰õΩx Jxfl J_»¤ •~°∞Å‰õΩ áêÅÊ_»∞ «∞O\Ï~°∞.

Ñ¶e «OQÍ J==∂<åÅ∞, p ŒiOÑÙÅ∞ Z Œ∞~°∞=Ù «∞O\Ï~Ú. q[Ü«∞O Œ∂~°=∞=Ù «∂

LO@∞Ok. JO`«=~°‰õΩ "å~°∞ JO^Œ∞‰õΩ#flk ‰õÄ_® x„+¨ÊÜ≥∂[#"≥∞ÿ#kQÍ

HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.

XHõ z#fl L^•ÇÏ~°}#∞ WHõº_» QÆ=∞x^•ÌO. PÑ¶‘ã∞‰õΩ "≥àÏ§e. ^•xH XHõ

ã=∞Ü«∞O LO@∞Ok. P >ÿ=ÚH JHõ _çH KÕ~°HõáÈ Õ PÑ¶‘ã~°∞KÕ « =∂@Ñ_®e.

J Õ ~ÀA g∞‰õΩ WOHÀKÀ@ z#fl aÅ∞¡ Hõ@ì=Åã≤# J=ã~°O LOk. JHõ _» Ñx

J~Ú Œ∞ x=ÚëêÖ’¡ J~ÚáÈ «∞O Œx g∞~°∞ JOK«<å "Õã∞‰õΩ<åfl~°∞. J#∞HÀ‰õΩO_®

JHõ¯_» =∞~À Ñ¨k x=ÚëêÅ∞ PÅã¨ºO J~ÚOk. JO^Œ∞=Å¡ PÅ™êºxfl

«Ñ≤ÊOK«∞HÀ=_®xH ™ê èŒº"≥∞ÿ#O « "ÕQÆOQÍ |O_çx #_»∞ÑÙ «∞<åfl~°∞. „\ÏÑ¶≤H± ã≤QÆflÖò

q∞=∞‡efl PÑ≤"Õã≤Ok. Jk ^•\˜ "≥_»∞ «∞O>Ë J#∞HÀ‰õΩO_® Hõ¡Kü "≥·~ü ≥yOk.

J Œ$+ìO ÉÏQÆ∞O_ç "≥∞HÍxH± ÑHõ <Õ ^˘iHÍ_»∞. HÍx g∞~°∞ PÑ¶‘ã∞H "≥àı§ãiH U

PÅ™êºxfl g∞~°∞ «Ñ≤ÊOK«∞HÀ"åÅ#∞‰õΩ<åfl~À P PÅãºO [~°QÆ<Õ [iyOk. PÑ¶‘ã~°∞

g∞ HõO>Ë =ÚO Õ =zÛ LO>Ë g∞‰õΩ p=@∞¡ «¿ÑÊqHÍ=Ù. HÍx JÜ«∞# g∞ «~°∞"å Õ

=KåÛ_»∞. x*ÏxH g∞~°∞ PÅãºOQÍ =zÛ#ãOQÆu JÜ«∞#‰õΩ ≥eÜ«∞ Œ∞. JÑC_ÕO

KÕ™êÎ~°∞. |Çïâß HÍÅÔ~QÆ~ã≤ g∞~°∞ K«∂Ñ≤OKåeû# ÃÑ¶·Å∞#∞ fã∞‰õΩ"≥o§ PÜ«∞#HÀã"Õ∞

Z Œ∞~°∞K«∂ã∞Î#fl@∞¡ á¶ÈA ÃÑ_» å~°∞ J=Ù<å.

Wk =∞OzÑ Œúu HÍ Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë P~ÀA QÆO_»O QÆ>ìHõ _»O =Å# g∞Ö’

J#=ã~°ÑÙ nè=∂ ÃÑiyáÈ «∞Ok. =∞àÏ§ =∞àÏ§ P «¿ÑÊ KÕ™êÎ~°∞. g∞~°∞ ÃÇ·Ï~å<å

Ñ_» å~°∞. JO Œ∞‰õΩ aè#flOQÍ P~ÀA [iyOk g∞ JkèHÍiH K≥Ñ≤Ê WOHÀ™êi

JÖÏ [~°QÆ‰õΩO_® K«∂ã∞‰õΩO\Ï#x K≥Ñ≤Ê#@¡~Ú Õ ™ê è•~°}OQÍ P ÃÑ·JkèHÍi

ZÖÏ =º=ÇÏi™êÎ_»∞. JÑÊ\H ã∞xfl «OQÍ =∞OkeOK«=K«∞Û. Jk JÜ«∞# _»∂º\©,

65 66


HÍh g∞ g∞ Œ #=∞‡HõO ÃÑOK«∞‰õΩO\Ï_»∞. JO Œ∞‰õΩ «y#@∞¡ g∞~°∞ =∞~À™êi JÖÏO\˜

J=ã~°O =zÛ#ÑÙ_»∞ «y#O « =ÚO Œ∞QÍ |Ü«∞Å∞ Õi g∞ Ñ#∞Å∞ ÑÓiÎ KÕã∞‰õΩx

ãHÍÖÏxH PÑ¶‘ã∞H KÕi Õ g∞Ö’ ZO`À P «‡qâßfiãO ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞Ok.

ÃÑ· JkèHÍiH ≥eÜ«∞ÖË Œ#fl å`å¯eHõ nè=∂ =ÚO Œ∞ P «‡qâßfiãO ZO «Q˘ÑÊk?

PÖ’zOK«O_ç.

x*ÏxH WÑC_»∞ =∞#O ÃÑ·# K≥ÑC‰õΩ#fl Positive Thinking ÖË • Nega-

tive Thinking J#flq Ô~O_»∂ Ô~O_»∞ H˘ãÅ∞QÍ ÉèÏq¿ãÎ =∞ èŒºã ÷ÉèÏ"åÅ∞ H˘xfl

LO\Ï~Ú. „Ñ è•#OQÍ =ºHÎ J=ã~åÅ „áêuÑkHõQÍ TÇ[x « ÉèÏ"åÅ`À ‰õÄ_ç#

PÖ’K«<å q è•<åxfl Autistic Thinking QÍ =º=ÇÏi™êÎ~°∞. D èÀ~°}Ö’

J «x J=ã~åÅ∞, PHÍOHõΔÅ∞, PÖ’K«#Å∞ =∂„ «"Õ∞

LO\Ï~Ú. "å\˜Ö’ HÍ~åºK«~°}‰õΩ „áÈ`«ûÇ≤ÏOKÕ

x~°∞ú+ì"≥∞ÿ# "≥·Yi LO_» Œ∞. D PÖ’K«# =Å¡ H=ÅO

J`«xH˜ ÉèÏ=Ñ¨~°"≥∞ÿ# `«$Ñ≤Î =∂„`«"Õ∞ Åaèã¨∞ÎOk.

JO ÕHÍx P =ºHÎ PÖ’K«#Å∞ J «_çx Uq èŒOQÍ#∞

q[Ü«∞Ñ äŒOÖ’ #_çKÕO Œ∞‰õΩ ãÇÏHõiOK«=Ù.

L^•ÇÏ~°}OQÍ „Ñ™ê £ Jx <å q∞„ «∞_ç QÆ∞iOz K≥ÑCHÀ=Åã≤ LO@∞Ok.

„Ñ™ê £ ÉÏQÍ K« Œ∞=Ù‰õΩ<åfl_»∞ ≥eq Õ@ÅH ZÖÏO\ Ö’@∞ ÖË Œ∞. L^ÀºQÍÅH

„ÑÜ«∞uflã∂Î<Õ L<åfl_»∞. „â◊=∞Ñ_Õ L^ÀºQÆO KÕÜ«∞ÖË#x, U ≥·<å ã∂Ñ~ü"≥·[s áÈã∞ì

JO>Ë JkèHÍ~°O K≥ÖÏ~ÚOKÕ L^ÀºQÆO HÍ"åÅx Ö’Ö’ÑÅ HÀiHõ. JÖÏO\ L^ÀºQÆO

^˘~°Hõ_»OÖË Œ∞. ^˘iH#x #K«Û_»O ÖË Œ∞. DÖ’ÑÙ ^˘iH# L^ÀºQÆO K«∂ã≤ ÃÑo§

‰õÄ_® KÕâß~°∞ ÃÑ ŒÌ"åà◊√§. J Œ$+ì=âß «∞Î P J=∂‡~Ú <≥=∞‡ Œã∞Î~åÅ∞. z#fl L^ÀºQÆO

KÕ™ÈÎOk. =∞# „Ñ™ê Œ∞ "åàÏ§q_»x =∂„ «O =∂@Ö’¡ =Ú#QÆK≥>ìH¯OKÕã≤ HõÅÅ

„ÑÑOK«O K«∂Ñ≤ã∂Î LO\Ï_»∞. D~°Hõ"≥∞ÿ# =$ è• PÖ’K«#Å∞ H˘O «=~°‰õΩ =∂#ã≤Hõ

J<å~ÀQÍºxfl, H˘xfl ~°HÍÅ =∂ ŒHõ„ Œ"åºÅ „ÑÉèÏ"åxfl „ÑuaOa™êÎ~Ú. gà◊§x

ˆH=ÅO Ñ≤zÛ"åà◊§x J#ÖËO. Z\ÁpÛ g~°∞ „H˜Ü«∂jÅ`«ÖËx PÖ’K«#ÅÖ’

H˘@∞ìq∞\Ïì_»∞ «∂ LO\Ï~°∞.

What the 20th century taught is among others, to be cau-

tious about the word "impossible".

WHõ _» =∞~À qÑ¶Å"≥∞ÿ# L^•ÇÏ~°} QÆ∞iOz K≥ÑÊHõ «ÑÊ_»OÖË Œ∞. <å q∞„ «∞_»∞

XHõ «#∞ CA K«k"å_»∞. H˘O «HÍÅO „áêH©ìã∞ KÕâß_»∞. H˘O «HÍÅO P_ç@~üQÍ

L^ÀºQÆO KÕâß_»∞. J «x =∂@Ö’¡<Õ K≥áêÊÅO>Ë H˘xfl Hã∞Å∞ q+Ü«∞OÖ’ ÅHõΔÅ∞

ãOáêkOKå_»∞.J~Ú Õ Pâ◊Û~°ºO Uq∞@O>Ë ÅHõΔÅ∞ ãOáêkOz JO Œ∞Ö’Oz Y~°∞Û

ÃÑ\˜ì WÅ∞¡, =∞Ô~<Àfl ™ê=∞„y H˘<åfl_»∞. H˘#fl «~°∞"å « H˘kÌ HÍÖÏxH ≥eã≤O Õq∞@O>Ë

P WO\ Ys Œ∞Ö’ ãQÆO WOHÍ JÑCQÍ<Õ ¿Ñ~°∞‰õΩáÈ~ÚOk. H˘#∞QÀÅ∞ KÕã≤#

W «~° z<åflz «HÍ qÅ∞"≥·#=hfl XHõ\˜ «~°∞"å « XHõ\ =∂Ô~¯\òÖ’H "≥o§áÈÜ«∂~Ú.

xHõ~°"≥∞ÿ# L^ÀºQÆ=¸ ÖË Œ∞. xHõ~°"≥∞ÿ# „áêH©ìã∞ ÖË Œ∞. z=~°H „áêH©ìã∞ ÖËx ÖÏÜ«∞~ü

ÖÏQÍ _®Hõì~°∞ ÖÏQÍ DQÆÅ∞ `ÀÅ∞‰õΩO@∞<åfl_»∞.

D «~°Ç PÖ’K«<å èÀ~°}x „¿Ñ~Ñ≤OKÕ „áê äŒq∞Hõ ã∂„ «O – ã∞MÏ#∞ Éèí∂u –

Pleasure Hunting =∂„ «"Õ∞.

If you do not know where you are going, you will probably

end up some where else.

=∞~À~°Hõ"≥∞ÿ# PÖ’K«# HõÅ"å~°∞ LO\Ï~°∞. "å~°∞ „Ñ è•#OQÍ „HÜ«∂jÅ"≥∞ÿ#

PÖ’K«<å èÀ~°}˜ Hõey LO\Ï~°∞. J@∞=O\˜ PÖ’K«<åÑ¨~°OÑ¨~°#∞ Realstic

Thinking QÍ =º=ÇÏi™êÎ~°∞. JO>Ë ã=∞ãº Ñiëê¯~°O g∞ Œ "åiH PãHÎ. L`åûÇÏO

LO\Ï~Ú. JO ÕHÍ Œ∞ giÖ’ «=∞‰õΩ Uk HÍ"åÖ’ ^•xfl ™êkèOKÕO Œ∞‰õΩ «y#

ã¨OHõÅÊ|ÅO LO@∞Ok. "å~°∞ `«=∞K«∞@∂ì LO_ÕË ã¨=∂*ÏxH˜ „Ñ¨Ñ¨OKåxH˜

P"≥∂^ŒÜ≥∂QÆº"≥∞ÿ# „Ñ¨=~°Î<å, =º=Ç¨~°â‹·ex PK«~°}Ö’ K«∂Ñ≤OK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

67 68


Éèíq+ «∞ºÖ’ ÅaèOKÕ ã «Êùe`åÅ#∞ Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞‰õΩx å`å¯eHõ ã∞MÏxfl ãO «$Ñ≤Îx,

ãO`Àëêxfl = Œ∞Å∞HÀ QÆey# qK«HõΔ} gi ™⁄O «O.

~°"Õ∞+πx Jx <å F ã∂ì_≥O\òk ¿Ñ Œ‰õΩ@∞OÉO. J «#∞ _ç„w ãOáêkOK«_®xH

‰õÄ_® KåÖÏ Hõ+ìÑ_»=Åã≤ =zÛOk. XHõ >eá¶È<£ |∂ üÖ’ áê~üì>ÿ"£∞ L^ÀºQÆO

KÕã¨∂Î _ç„w ã¨OáêkOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. _ç„w JÜ«∂ºHõ HÍã¨Î xÅHõ_≥·# L^ÀºQÆO

ãOáêkOK«∞‰õΩx ‰õΩ@∞OÉÏxH JÅO|#QÍ xÅQÆeQÍ_»∞. WÖÏO\ "åà◊§x g∞~°∞

KåÖÏ=∞Okx K«∂ã≤ LO\Ï~°∞. gà◊§x ã¨∂ÊùiÎQÍ fã¨∞HÀ=_®xH˜ KåÖÏ=∞Ok

W+ìÑ_» å~°∞. HÍx, "åà◊§O « Œi„ ŒOQÍ =∞#O L<åfl=∂ J<Õ J~°÷ÖËx, J=QÍÇÏ#ÖËx

"å Œ#`À JO Œih #q∞‡OKåÅx K«∂™êÎ~°∞.

™ê è•~°}OQÍ Jxfl J=HÍâßÅ∞ JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L#fl =ºHÎ ™êkèOKÕ q[Ü«∞O`À

áÈe¿ãÎ „Ñu J=HÍâßxfl ãkfixÜ≥∂QÆO KÕã∞‰õΩO@∂ JO Œ~åx Z «∞ÎÖ’ L#fl

QÆ=∂ºxfl JO Œ∞‰õΩ#fl =ºHÎ q[Ü«∂xH L#fl qÅ∞= J#O «"≥∞ÿ#k.

„Ñu‰õÄÅ Ñiã≤÷ «∞ÅÖ’ Jxfl J_»¤O‰õΩÅ#∞ ^•@∞‰õΩO@∂ PtOz# ÅHõΔ ºO

KÕ~°∞HÀ=_»"Õ∞ rq «O. HõuÎ g∞ Œ ™ê=Ú J#fl "åHÍº~å÷÷xH˜ „Ñ¨ è•# ã¨∂zHõQÍ

QÆ∞iÎOKåe.

ZÑC_≥·<åã~ XHõ=ºHÎ „Ñ=~°Î# J «#∞ x~ÌtOK«∞‰õΩ#fl ÅHõΔ ºO g∞ Œ P è•~°Ñ_ç

LO@∞Ok. JO ŒiHõ<åfl =ÚO Œ∞O_®Å#fl áÈ\© « «fi"Õ∞ q^•ºi÷ Œâ◊Ö’ K« Œ∞=ÙÖ’

QÆ∞iÎOÑÙ ≥K«∞ÛHÀ"åÅ#fl „ÑÜ«∞`åflxH „¿Ñ~°} J=Ù «∞Ok. JÖÏQ JO ŒiHõ<åfl

aè#flOQÍ LO_®Å#fl PÖ’K«<Õ XHõ =ºHÎx XHõ „H©_»Ö’, z„ «ÖËY#OÖ’, Hõq «fiOÖ’

„ÑuÉèÏ=O «∞_çQÍ ~°∂á⁄Okã∞ÎOk.

''WO_çÜ«∞<£ Ñ≤HÍ™È——''WO_çÜ«∞<£ Ñ≤HÍ™È——''WO_çÜ«∞<£ Ñ≤HÍ™È——''WO_çÜ«∞<£ Ñ≤HÍ™È——''WO_çÜ«∞<£ Ñ≤HÍ™È——ã=∞HÍb# z„ «HÍ~°∞ÅÖ’ x «º Ü«∞=fi#OÖ’ "≥∞iã≤áÈÜÕ∞ ZO.ZÑ¶π.Çï¿ãû<£

QÆ∞iOz „Ñu XHõ ~°∂ U^À XHõ ãO Œ~°ƒùOÖ’ ≥Å∞ã∞‰õΩ<Õ LO\Ï~°∞.

z„ «HÍ~°∞_»∞QÍ •^•ÑÙ U_»∞ ŒâßÉÏÌÅáê@∞ PÜ«∞# ÅHõΔÖ’¡

Jaè=∂#∞Å#∞ ™⁄O «O KÕã∞‰õΩ<åfl_»∞.

JO Õ ãOYºÖ’ PÜ«∞# z„`åÅÖ’x #QÆfl «fiO â◊„ «∞=ÙÅ#∞

‰õÄ_® ÃÑOz áÈ+≤OzOk. PÜ«∞# z„`åÅÖ’x qÅHõΔ} «fiO

PÜ«∞# „ÑuÉèíÜÕ∞ Ñ Œ∞#∞ ÃÑ\ìO ŒO>Ë J#∞=∂xOK«Hõ ~°ÖË Œ∞.

Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ=`«Å z„`åÅ#∞ JÜ«∞# wã≤# f~°∞ f„=

q=∞~°≈Å‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿOk. =∂ èŒ∞s nHΔ ü JO>Ë =Å¡=∂e# Jaè=∂<åxfl ÃÑOK«∞‰õΩ#fl

Çï¿ãû<£ QÆ[QÆ=∞x J<Õ ã≤hHõàÏYO_®xfl xi‡OKå_»∞.

PÜ«∞# ¿ãfiKåÛùÉèÏ==ºH©ÎHõ~°} HÀ~°∞ìÅ K«∞@∂ì u¿ÑÊÖÏ KÕã≤Ok. *ˇ·Å∞áêÅ∞

JÜÕ∞º=~°‰õΩ #_çÑ≤OzOk.

Ç¨ï¿ãû<£ PÖ’K«#Å∞ ™ê^è•~°} z„`«HÍ~°∞xH˜ aè#flOQÍ LO_»_®xfl J~°÷O

KÕã∞HÀ"åe.

XHõ~°HõOQÍ J Õ JÜ«∞# q[Ü«∞ ~°ÇÏãºO.

JÖÏ\ U ÅHõΔ º=¸ ÖËx"å~°∞ H˘O Œ~°∞ F"≥∂ãÎ~°∞QÍ ~å}Oz ™ê^•ã‘ •QÍ

ÅHõΔÖÏk =∞OkÖ’ XHõ~°∞QÍ q∞yeáÈ`å~°∞. =∞iH˘O Œ~°∞ JÅ¡izÅ¡iQÍ J~°OÉèíOÖ’

uiy Jxfl J=HÍâßÅ∞ KÕ*Ï~°∞Û‰õΩx x~åâß xãÊ $ÇÏÅ‰õΩ QÆ∞Ô~· Éèíq+º «∞Î#∞ «=∞‰õΩ

HÍ=Åã≤#@∞¡ =∞ÅK«∞HÀÖËHõ J~°÷=O «OQÍ rq`åxfl |Å=O «OQÍ =ÚyOK«∞‰õΩO\Ï~°∞.

WÑC_»∞ =∞#QÆ∞iOz =∞#O ZO «=~°‰õΩ "åãÎqHõ Œ$HõÊ äŒO`À PÖ’zã∞Î<åfl"≥∂

JOK«<å "Õã∞HÀ=_®xH HOk "åHÍºÅ∞ LÑÜ≥∂QÆÑ_» å~Ú. g∞~°∞ x*Ï~ÚfQÍ

„Ñ¨Ü«∞uflOK«O_ç.

1. <Õ#∞ Z‰õΩ¯=QÍ ãO «$Ñ≤ÎQÍ P#O ŒOQÍ QÆ_ç¿Ñã∞Î<åfl#∞.

2. <å‰õΩ J<å~ÀQÆº ÅHõΔ}ÏÅ∞ UgÖË=Ù.

3. ~å„uÑÓ@ <Õ#∞ KåÖÏ „ÑâßO «OQÍ x„ ŒáÈQÆÅ#∞.

69 70


4. ã=∞ãºÅ∞ Z Œ∞~°~Ú#ÑC_»∞ ZÖÏO\ L„ ÕÊ~°HÍÅ∞ ÖË‰õΩO_®(HÍÑ¶‘,\©, ã≤QÆ~@∞ì

ÖË • W «~° =∂ ŒHõ„ Œ"åºÅ *’eH áÈ‰õΩO_®)xÅ^˘‰õΩ¯HÀQÆÅ#∞.

5. ZO «\ H¡+ìã=∞ãºÅ<≥·<å ã=∞~°÷=O «OQÍ Ñi+¯iOK«∞HÀQÆÅ#∞.

6. <Õ#∞ KåÖÏ ã~° •QÍ, Jxfl\h ÕeQÍæ ÑiQÆ}OKÕ ãfiÉèÏ=O HõÅ"å_çx.

7. <å QÆ∞iOz K≥ÑCHÀ=_®xH <å ŒQÆæ~° U qâıëêÅ∞ ÖË=Ù.

8. ZÑC_»∂ U^À XHõ ã=∞ãº ##∞fl zHÍ‰õΩ Ñ~°∞ã∂Î<Õ LO@∞Ok.

9. <åÖ’ x~åâß xãÊ $ÇÏÉèÏ"åÅ∞ Z‰õΩ¯=.

10. PO^Àà◊# HõeyOKÕ ãO Œ~åƒùÅ∞ «~°K«∞ Z Œ∞~=Ù «∂ LO\Ï~Ú.

11. <å‰õΩ W+ì=Ú<åfl, ÖËHõáÈ~Ú<å, Ñk=∞Ok x~°‚Ü«∂xfl JOwHõiã∞ÎO\Ï#∞.

12.Z‰õΩ¯= ãO Œ~åƒùÅÖ’ ##∞fl <Õ#∞ «ÑCÑ@∞ì‰õΩO@∂ q=∞i≈OK«∞‰õΩO@∂

LO\Ï#∞.

ee

x «º rq «OÖ’ =∞#O „ÑuHõΔ}O U^À XHõÑx KÕã∂Î<Õ LO\Ï=Ú. UÑh

KÕÜ«∞_»O ÖË^Œ#∞‰õΩO@∞#fl HõΔ}ÏÅÖ’ ‰õÄ_® â◊s~°OÖ’#∞, =∞# "≥∞^Œ_»∞Ö’#∞

x~°O «~°OQÍ U^À XHõ Ñx ÖËHõ „HÜ«∞ [~°∞QÆ∞ «∂<Õ LOk.

=∞#O q„âßOuQÍ L<åfl=∞#∞‰õΩO@∞#fl ã=∞Ü«∞OÖ’ =∞# â◊s~°OÖ’x qq èŒ

ÉèÏQÍÅ∞ Ñxf~°∞ Jq =∞# â◊HÎx ZO «QÍ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO\ÏÜ≥∂ H˘xfl QÆ∞_ç¤ÖHõ Å∞

QÆ=∞x¿ãÎ J~°÷=∞=Ù «∞Ok.

q„âßOu ã=∞Ü«∞OÖ’ =∞# â◊s~°OÖ’ L#fl â◊HÎÖ’ J~Ú^À =O «∞ ÉèÏQÍxfl

=∞# "≥∞^Œ_»∞ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∂ LO@∞Ok. <åÅ∞QÀ=O`«∞ ÉèÏQÍxfl =∞#

"≥∞ Œ_»∞Ö’x HõO_»~åÅ∞. QÆ∞O_≥ HõO_»~åÅ∞ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO\Ï~Ú. HÍÖËÜ«∞O

(Liver) ã‘Ê¡<£ (Spleen) Hõeã≤ =∞~À <åÅ∞QÀ=O «∞#∞ qxÜ≥∂yOz ~°HÍÎxfl

â◊√kúKÕÜ«∞_»O. â◊s~åxH J=ã~°"≥∞ÿ# „áÈ\©<£Å∞, W «~° áÈ+Hõ Ñ^•~å÷Å∞ L «ÊuÎ

71 72


q@q∞<£Å∞, K«ÔH¯~°, S~°<£ =O\ =ÚMº áÈ+HÍÅ ãO~°HõΔ} ÉÏ èŒº «Å#∞ x~°fiÇ≤Ïã∂Î

LO_®~Ú.

JÖÏQ =∞#O =∂=¸Å∞QÍ ™ê^•ã‘ • z~°∞#=Ùfi #"åfiÅO>Ë =∞# =ÚYOÖ’x

=¸_»∞ „Ñ¨^è•# Hõ~_»~åÅ∞ Ñ¨x KÕÜ«∞=Åã≤ LO@∞Ok. J^Õ XHõ "≥∂ã¨Î~°∞QÍ

#"åfi=∞O>Ë 37 HõO_»~åÅ∞QÍ Ñ¨x K≥Ñ≤Ê# "åà◊§O J=Ù`åO. W^Õ q~°QÆ|_ç

#=ÙfiHÀ"åÅO>Ë 80 HõO_»~åÅ∞QÍ „â◊=∞Ñ_®eû LO@∞Ok.

™ê è•~°} HÍ~°ºHõÖÏáêÅH WO « â◊HÎx =∞#O qxÜ≥∂yã∞Î<åfl=∞O>Ë rq «

ã=∞~°OÖ’ xifi~å=∞OQÍ =∞#O ™êyOKÕ áÈ~å@OÖ’ ZO «\ â◊HÎx "≥zÛOKåÖ’

PÖ’zOK«O_ç. |_çÖ’ áê~îåÅ∞ K≥¿ÑÊ Ze"≥∞O@s \©K«Ô~·<å QÆxÖ’ Ñ¨xKÕ¿ã

HÍi‡‰õΩ_≥·<å <åQÆeÑ\ì á⁄ÅO Œ∞xfl P~°∞QÍÅO Hõ+≤ìOKÕ J#fl^• « J~Ú<å z=iH

PÑ¶‘ã∞Ö’ QÆ∞=∞™êÎ =O\ z~°∞^Àºy J~Ú<å «#∞ KÕ¿ã ÑxÖ’ #∂\H #∂~°∞âß «O

„â◊q∞OKåeû LO@∞Ok. â◊HÎx qxÜ≥∂yOKåeû LO@∞Ok. Œ$+≤ìx HO„nHõiOK«=Åã≤

LO@∞Ok. JÖÏ x «º=¸ =∞#O KÕ¿ã Ñx qã∞QÆ∞ ÑÙ\ìOK«‰õΩO_®, Ü«∂O„uHõOQÍ

=∂~°‰õΩO_® LO_®ÅO>Ë ÑxÖ’x P#O^•xfl P™êfikOK«_»O <Õ~°∞ÛHÀ"åe.

NN UO KÕáêÊ~À QÆ∞~°∞Î KÕã∞HÀO_ç.

„â◊"≥∞ÿHõ r=# ™œO Œ~åºxH ã=∂#"≥∞ÿ#k Un ÖË<ÕÖË Œx.

|Å¡QÆ∞kÌ =∞s K≥ÑÊÖË Œ∂.

=∞#O KÕ¿ã UÑx J~Ú<å •xx XHõ P~å èŒ#QÍ z «Îâ◊√kúQÍ

KÕÜ«∂Åx QÆ∞~°∞ÎKÕÜ«∞_®xH KåÖÏ HÍ~åºÅÜ«∂ÅÖ’ Work is

devine J#fl É’~°∞¤ HõxÑ≤ã∂Î LO@∞Ok. JÖÏO\k Work is worship

J#fl â’¡HõO QÆ∞~°∞Î KÕã∞ÎOk.

g\ Jxfl\ „ÑÜ≥∂[#O XHõ>Ë. =∞#O U Ñx KÕã∞Î<åfl"≥∂ P Ñx KÕÜ«∞_»OÖ’

PãHÎx L`åûÇxfl ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ"åe. «ÑÊ =ºu~Hõ «, JãO «$Ñ≤ÎH KÀ@∞

W=fi‰õÄ_» Œx =∞m§ =∞m§ QÆ∞~°∞Î KÕÜ«∞_»"Õ∞. J~Ú Õ =∂#ã≤HõOQÍ JkèHõ XuÎ_çH

HÍ~°}=∞ÜÕ∞º q èŒ∞Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ"å~°∞. ãÇÏ[OQÍ<Õ å=Ú KÕã∞Î#fl q èŒ∞ÅÃÑ· KåÖÏ

f„="≥∞ÿ# UHÍ„QÆ «#∞, z «Îâ◊√kúx „Ñ Œi≈ã∂Î LO\Ï~°∞ HÍ|>Ëì, "åiH ÑxÖ’ HõeQ

P#O ŒO`Àáê@∞ q~å=∞ã=∞Ü«∞OÖ’ =∞#ã∞û#∞, â◊HÎx L`åûÇxfl K≥· «#º=O «O

KÕã∞HÀ=_»O KåÖÏ J=ã~°O. JÖÏ HÍxÑHõΔOÖ’ "åi „ÑuÉèí, <≥·ÑÙ}ºO L#fl «

„Ñ=∂}ÏÅ#∞ JO Œ∞HÀÖËHõ H©Δ}OKÕ „Ñ=∂ ŒO LOk. Ñx XuÎ_çx JkèQÆq∞OK«_®xH

„Ñ ÕºHõOQÍ „â◊ Œú K«∂Ñ_»O J=ã~°O.

Ñ¨x XuÎ_ç JkèHõOQÍ L#flÑ¨C_»∞ <å `«Å |^ŒÌÖˇ·áÈ`ÀOk KåÖÏ =∞Ok

qKåiã∞ÎO\Ï~°∞. Ñx XuÎ_ç `À_»∞QÍ "å~°∞ =∂#ã≤HõOQÍ f„="≥∞ÿ# XuÎ_çH QÆ∞i

J=Ù «∞O\Ï~°∞.

WHõ¯_» XHõ L^•Ç¨Ï~°} K≥Ñ¨CHÀ"åe. =∂ q∞„`«∞_»∞ XHõ~°∞ XHõ Ñ¨„uHõ

ãOáê ŒHõ=~°æOÖ’ ÑxKÕ¿ã "å_»∞. =∞ èŒº «~°QÆu ‰õΩ@∞O|O HÍ=_»O =Å¡ JÑCÅ∞

KÕ¿ã"å_»∞. XHõ ãO Œ~°ƒùOÖ’ XuÎ_ç Z‰õΩ¯= HÍ=_»O`À âßÅs J_®fi<£û HÀãO

Ü«∞[=∂xx P„â◊~ÚOKåeû =zÛOk. J~Ú# _»|∞ƒ JOkã∂Î XHõ =∂@ J<åfl_»∞.

'Pi÷Hõ Ñ~°OQÍ HÍx, WO\’¡ ‰õΩ@∞Oc‰õΩÅ P~ÀQÆºã=∞ãº HÍx Z Œ∞~°∞ J=Ù «∞O>Ë

h=Ù PÑ¶‘ã∞Ö’ „ÑâßO «OQÍ UHÍ„QÆ « À ZÖÏ Ñx KÕ™êÎ=Ü«∂º. =ÚO Œ∞ JÖÏO\˜

K«∂ã∞HÀ. Éèíq+ «∞ÎÖ’ ‰õÄ_® JÑCKÕã≤ ÑÑC‰õÄ_»∞ u<Õ JÅ"å@∞ =∂#∞HÀ Jx

ã∂zOKå~°∞. P Ñ„uHõ, •x JkèÑu WÑÊ\H© <≥O|~ü =<£ ™ê÷#OÖ’ L#fl q+Ü«∞O

WHõ _» QÆ∞~°∞Î KÕÜ«∞Hõ «ÑÊ Œ∞.

ã∞=∞f â◊ «HõHÍ~°∞_»∞ JÑCÅÉÏ èŒ QÆ∞iOz P}=Ú`åºÖÏ¡O\ Ñ^•ºÅ∞ K≥áêÊ~°∞.

JÑCQ˘x KÕÜ«Ú qÉèí==Ú

=ÚÑC„ÉÏÜ«∞O ÑÙ\ÏÅ∞ =¸~°∞öx «Ñ=Ú<£

ŒÑÊ~°Ü«∞x #$ÑÙ~å[º=Ú

≥ÑÊ~°"≥∞ÿ g∞ Œ H©_»∞ ≥K«∞Û~° ã∞=∞f73 74


|OQÍ~°∞ ‰õΩ Œ∞= É@ì‰õΩ

ãOQÆ~°=Ú# ÉÏiáÈ‰õΩ ã~°ã∞ «"≥∞ÿ##<£

JOQÆ_ç "≥K«Û=¸ÖÏ_»Hõ

"≥OQÆe`À *eq∞ =Å Œ∞ q#~å ã∞=∞f.

WÖÏO\˜ Õ WO\’¡ ã=∞ãºÅ∞. L^ÀºQÆ∞Ö·# "å~°O ŒiH K≥¿ÑÊ Ç≤Ï «"åHõºO XHõ\˜

LO@∞Ok. WO\’¡ ã=∞ãºÅ∞ WO\’¡<Õ =∞~°záÈ. PÑ¶‘ã∞Ö’ WO\ã=∞ãºÅ∞ QÆ∞iOz

PÖ’zOK«‰õΩ. JÖÏˆQ PÑ¶‘ã¨∞ ã¨=∞ã¨ºÅ QÆ∞iOz WO\’¡ PÖ’zOz |∞„~°

áê_»∞KÕã∞HÀ‰õΩ PÑ¶‘ã∞ ã=∞ãºÅ∞ PÑ¶‘ã∞Ö’<Õ =∞~°záÈ"åe.

D ã∂K«#‰õΩ#fl „áê=ÚYºO „Ñu XHõ iH© ≥eã≤O Õ. WO\ã=∞ãºÅ∞ PÑ¶‘ã∞‰õΩ

fã∞‰õΩ"≥_ç Õ JHõ _» UHÍ„QÆ « À Ñx KÕÜ«∞ÖË~°∞. Ñ¶e «OQÍ ÑxÖ’ g∞ <≥·ÑÙ}ºO

«QÆ∞æ «∞Ok.

Ñ¶e «OQÍ g∞ ÃÑ· JkèHÍ~°∞Å∞ #∞Oz p"å@∞¡ =∞O ŒeOÑÙÅ∞ «ÑÊ=Ù, WHõ

PÑ¶‘ã∞ ã=∞ãºÅ∞ WO\H fã∞‰õΩ"≥_ç Õ WO\’¡ "å`å=~°}O K≥_çáÈ «∞Ok. WÅ∞¡HÍ™êÎ

ãfi~°æOÖÏ HÍ Œ∞ #~°HõOQÍ =∂~°∞ «∞Ok.

D~°Hõ"≥∞ÿ# XuÎ_»∞Å HÍ~°}OQÍ<Õ KåÖÏ=∞Ok =∞O Œ∞ÉÏ|∞Å∞QÍ =∂~° å~°∞.

Wk `å`å¯eHõOQÍ LÑ¨â◊=∞#O HõeyOz#@∞¡ HõxÑ≤Oz<å. Jxflq^è•ÖÏ Ç¨x

Hõeyã∞ÎOk. â◊s~åxfl |ÅÇ‘Ï#O KÕã≤, J<å~ÀQÍºxH ~å[=∂~°æO "Õã∞ÎOk. "≥∞ Œ_»∞#∞

"≥Ú Œ∞ÌÉÏ~@∞¡QÍ KÕã≤ K«∞~°∞‰õΩ «<åxfl «yæOz"Õã∞ÎOk. Ñ¶e «OQÍ |∞kú=∂O èŒºO

x~°‚Ü«∂Å∞ fã∞HÀ=_»OÖ’ Jã=∞~°÷ « ÃÑiyáÈ «∞Ok. WHõ _»|∞ƒ #+ìO QÆ∞iOz

q_çQÍ K≥ÑÊ#Hõ ~° ÖË Œ∞.

WÖÏ ~°Hõ~°HÍÅ XuÎ_ç HÍ~°}OQÍ HõeQ #ëêìÅx ÉèísÎ KÕã∞‰õΩO@∂ rq «OÖ’

#∂ «# L`åûÇxfl xOÑÙHÀ=_®xH H˘xfl =∂~åæÅ∞ J#∞ãiOK«=K«∞Û#∞.

1. x «ºO KÕ¿ã Ñ#∞Å∞ qã∞QÆ∞ÑÙ\ìOKÕ ã≤÷uH KÕi#ÑÙ_»∞ H˘ «ÎQÍ HõxÑ≤OKÕ Ñ#∞Å∞

KÕÜ«∞_®xH „ÑÜ«∞ «flO KÕÜ«∞_»O XHõ =∞Oz Ñ Œúu. ~ÀE \©q K«∂_»_»O

qã¨∞QÆ∞Ñ¨Ù\ ˜ì™ÈÎO^Œ#∞HÀO_ç. „áÈQÍOÅÖ’x Hõ^ä•Hõ^äŒ#O JÖÏ `«Ü«∂Ô~·Ok

JÖÏO@ÑC_»∞ ÑÙãÎHÍÅ∞ K« Œ=_»O. ãOw «O q#_»O =O\ =∞Oz Ñ¶e`åÅ#∞

W=fiQÆÅ JÖ"å@∞¡. Wk=~°Ö’ À@Ñx KÕÜ«∞O_ç J<Õ"åà◊√§. WÑC_»∞ JÖÏO\˜

J=HÍâ◊O [<å~°}ºOÖ’#∞, HÍO„H©\ò [OyÖòÖ’#∞ x=ã≤OKÕ"åiH U=∂„ «O

ÖË Œ∞.

2. H˘ «ÎH˘ «Î q ŒºÅ‰õΩ <Õ~°∞ÛHÀ=_®xH „ÑÜ«∞uflOK«O_ç.

WÑ ¨C_ » ∞ JO^ŒiH © H õOÑ ¨Óº@~ ü "å_ »H õO

JÅ"å>ÿáÈ~ÚOk. H˘kÌ¿ãÑÙ QÆ_çKÕãiH HõOÑÓº@~ü

‰ õÄ_® qã¨∞QÆ∞ Ñ¨ Ù\ ˜ ìã ¨∞ ÎOk. JÖÏO@Ñ¨C_»∞

HõOÑÓº@~üÖ’<Õ ÉÁ=∞‡Å∞ "ÕÜ«∞_»O, PÇ¡ ŒO HõeyOKÕ

*’‰õΩÅ∞ K« Œ=_»O, HÍ~°∂ì<£Å∞ K«∂_»_»O =Å¡ =∞#ã∞‰õΩ HõO\H ‰õÄ_® «y#O «

q„âßOu Åaèã∞ÎOk. Jk ‰õÄ_® qã∞QÆ∞ÑÙ_ç Õ =∞#‰õΩ ≥eÜ«∞x qâ◊fiO QÆ∞iOz

„Ñ¨Ñ¨OK«O QÆ∞iOz Astronomy Geology, geography =O\˜

JOâßÅ#∞ ≥Å∞ã∞HÀ=_®xH „ÑÜ«∞uflOK«O_ç.

3. Ñ~°º@#, Ü«∂„ «Å∞ XHõ~°HõOQÍ =∂#ã≤Hõ XuÎ_çx Œ∂~°O KÕ™êÎ~Ú. x «ºO

H˘ «Î Œ#O PtOKÕ P èŒ∞xHõ ã¨OÑ¶∞rqH˜ H˘ «Î H˘ «Î „Ñ¨ ÕâßÅ#∞ K«∂_»_»O.

H˘ «Î~°HÍÖ·# =O@Å#∞ ~°∞z K«∂_»_»O KåÖÏ L`åûÇxfl Hõeyã∞ÎOk. «~°K«∞

HÍ~°∞Ö’ „ÑÜ«∂}OKÕ"å~°∞ Ô~·Å∞Ö’ „ÑÜ«∂}OK«_»O. Jk XHõ P#O^•#∞Éèí∂ux

Hõeyã¨∞ÎOk. JÖÏHÍ‰õΩO_® ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ÖÏO\˜ #QÆ~åÖ’¡ x=ã≤OKÕ"åà◊√§

#QÆ~åÅ‰õΩ Œ∂~°OQÍ ÑÖ¡ „áêO`åÅ‰õΩ "≥o§ K«∂_»O_ç.

W=hfl qã¨∞QÆ∞ Boredom,Ü«∂O„uHõ r=#O Mechanical, work

pressure, =O\ "å\#∞Oz Œ∂~°O HÍ=_®xH «ÑÊxãiQÍ J#∞ãiOK« Œy#

75 76


q è•<åÅ∞.

g∞~°∞ H˘O «=∞Okx QÆ=∞xOz LO\Ï~°∞. "åà◊√§ ZÖÏ PÖ’z™êÎ~À É~åfl~ü¤ ëê

J Œ∞ƒù «OQÍ D HOk "åHÍºÅÖ’ =ºHõÎO KÕâß~°∞.

The secret of being miserable is having enough liesure

to bother whether you are happy or not.

H˘O «=∞Ok PO^Àà◊# HõeyOKÕ ã=∞ãºÅ ZÖÏ LO\ÏÜ«∞O>Ë å#∞ KÕ~°=Åã≤#

QÆ=∂ºxH <Õ~°∞QÍ "≥àı§ ã≤\©|ã∞û ^˘~°∞‰õΩ «∞O^• ÖË •? Ô~O_»∞ =¸_»∞ |ã∞ûÅ∞

=∂~åÖÏ? „\ÏÑ¶≤H± *Ï"£∞ ã¨=∞ã¨º Z^Œ∞~°=Ù`«∞O^Õ"≥∂? WOH˘O^Œ~°∞ |ã¨∞ûÖ’

„ÑÜ«∂}¿ãÎ „Ñ=∂ ŒO J#fl ÉèíÜ«∂xfl, =∞iH˘O Œ~°∞ P\’Ö’¡ „ÑÜ«∂}O „Ñ=∂ ŒO

Jx. WÖÏ „Ñu z#fl q+Ü«∂xH "å~°∞ PO^Àà◊# K≥O Œ∞ «∂ LO\Ï~°∞.

=∂ ¿ãflÇ≤Ï «∞_ç ÉèÏ~°º „Ñu^•xH PO^Àà◊#Ñ_»∞ «∂ LO@∞Ok. Jq_»H L ŒÜ«∞O

x„^ŒÖËz# ^ŒQÆæ~°#∞Oz „Ñü^•xH˜ >ˇÿ"£∞H˜ KÕÜ«∞QÆÅ<À ÖË^À, WÖÏ „Ñü z#fl

q+Ü«∂xH "å~°∞ PO^Àà◊# K≥O Œ∞ «∂ LO\Ï~°∞.

=∂ ¿ãflÇ≤Ï «∞_ç ÉèÏ~°º „Ñu^•xH PO^Àà◊#Ñ_»∞ «∂ LO@∞Ok. Pq_»H L ŒÜ«∞O

x„ ŒÖËz# ŒQÆæ~°#∞Oz „Ñu^•xH >ÿ"£∞H KÕÜ«∞QÆÅ<À ÖË À J#∞‰õΩ#fl=hfl KÕÜ«∞QÆÅ<À

ÖË À, WÖÏ KåÖÏ q+Ü«∂ÅH QÍÉèí~åÑ_»∞ «∂ LO@∞Ok.

J~Ú Õ XHõ Õ_®#∞ nxfl „Ñu XHõ ~°∞ QÆ=∞xOKåe.

There is a difference between taking care and being full

of care or completely worry - ridden.

Bemand Shaw on life time happiness.

No man alive could hear of it. It would be hell on earth.

PO^Àà◊#‰õΩ Œ∂~°OQÍ....

ÔH#_®Ö’ "≥· Œº~°OQÆOÖ’ ã∞„Ñã≤ Œ∞ú_≥·# qeÜ«∞O Pã¡~ü (Sir Willam Ostler)

J<Õ JÜ«∞# `«#‰õΩ "å~°OÖ’ Ô~O_»∞ ~ÀAÖË ZÖÏO\˜ PO^Àà◊# LO_»^Œx

K≥Ñ¨C‰õΩ<åfl~°∞.

Jq Uq∞\’ ≥Å∞™ê?

XHõ\ ˜ Yesterday - QÆ_»záÈ~Ú# x#fl\ ˜~ÀA,

ZO^Œ∞HõO>Ë P~ÀA <å‰õΩ Z^Œ∞Ô~·# ã¨=∞ã¨ºÅ∞,ÉÏ^èŒÅ∞ <å

KÕ~Ú^•\ *ÏiáÈÜ«∂~Ú. Ô~O_Àk Tommorrow -

~å#∞#fl ˆ~Ñ¨\ ˜~ÀA, ˆ~Ñ¨Ù Z^Œ∞~°ÜÕ∞º ã¨=∞ã¨ºÅ∞ „Ñü|O^èŒHÍÅ∞, |~°∞=Ù

ÉÏ èŒº «Å∞,Pâ◊Å∞, ™ê=∞~°÷ºO D HõΔ}OÖ’ <å KÕuÖ’ ÖË=Ù.

WHõ <å KÕuÖ’ q∞yeOk Today D ~ÀA =∂„ «"Õ∞.

Z=Ô~·<åã¨ˆ~ D ~ÀA Z^Œ∞~°ÜÕ∞º ã¨=∞ã¨ºÅ`À#∞, ã¨"åà◊§`À#∞ =∂„`«"Õ∞

áÈ~å_»=Åã≤ LO@∞Ok.

Ô~O_»∞ èŒ$"åÖÏ¡ HõxÑ≤OKÕ D Ô~O_»∞ ~ÀAÅ‰õΩ –Yesterday –Tommorrow

– HõÅQÆÅ¿Ñã¨∞‰õΩx "å\˜ "≥Ú`åÎxfl K«∂ã≤#Ñ¨C_Õ ÉèíÜ«∞O, PO^Àà◊#, XuÎ_ç

Z Œ∞~°=Ù`å~Ú. JO\Ï~°∞ qeÜ«∞"£∞ Pã¡~ü.

JO>Ë =∂#ã≤HõOQÍ „ÑâßO «OQÍ rqOKåÅ#∞‰õΩ<Õ"å_»∞ «ÑÊxãiQÍ U~ÀA

HÍ~ÀAÃÑ·<Õ «# Œ$+≤ìx HO„nHõiOKåe. JÑC_Õ Peace of Mind Åaèã∞ÎOk.

*Ï„QÆ «ÎQÍ QÆ=∞xOK«O_ç. XHõ Éèí=#O xi‡OK«_»O XHõ ™êiQÍ Z=iH© ™ê èŒºO HÍ Œ∞.

W@∞Hõg∞^Œ XH˘¯Hõ¯\ ˜ =∂„`«"Õ∞ ¿ÑiÛ xi‡OKåe. JÖÏˆQ ZO`« ^Œ∂~°Ñ¨Ù

Ñ~°∞QÆ∞ÑO ≥"≥∞ÿ<å XH˘¯Hõ J_»∞Q =ÚO Œ∞‰õΩ Œ∂ã∞‰õΩáÈ"åe. «Ñ≤Ê¿ãÎ XHõ ™êiQÍ

QÆ=∞ºO KÕ~°∞HÀÖË~°∞ Z=fi~°∞ ‰õÄ_®. J=Ù<å.JO>Ë =∞# „ÑÜ«∞ «flO, =∞# UHÍ„QÆ äŒ

ã~°fiâ◊‰õΩÎÅ∂ P HõΔ}OÖ’ KÕã∞Î#fl Ñxg∞ Õ HO„nHõ$ «O HÍ"åe. «Ñ≤Ê¿ãÎ. QÆ_»záÈ~Ú#

^•xQÆ∞iOz, Éèíq+º «∞Î QÆ∞iOz PO^Àà◊# K≥O Œ∞ «∂ ‰õÄ~ÀÛ_»O „ÑÜ≥∂[#Hõ~°O

HÍ Œ∞.

=∞# ÑÙ~å}Hõ äŒÖ’¡ XHõ Pâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ# q+Ü«∞O HõxÑ≤ã∞ÎOk. g∞‰õΩ JO ŒiH©

77 78


Hõ$+μ‚_»∞ Õ=H©, =ã∞ Õ=ÙÅ H˘_»∞Hõx, PÜ«∞# HõOã∞x

K≥~°™êÅÖ’ [x‡OKå_»x ≥eã≤# q+Ü«∞"Õ∞ Hõ •. g∞~°∞

QÆ∞iÎOKåeû# q+Ü«∞O Uq∞@O>Ë Õ=H© =ã∞ Õ=ÙÅ‰õΩ

«=∞‰õΩ ÑÙ>Ëì a_»¤Åx HõOã∞_»∞ | «Hõx=fi_»x ãÊ+ìOQÍ

`≥Å∞ã¨∞. XHõ™êi HÍ^Œ∞ JÖÏ J~°∞™ê~°∞¡ [iyOk.

J~Ú<å "å~°∞ K«xáÈ~Ú# "åi QÆ∞iOz qKåiOK«‰õΩO_® Zxq∞^À QÆ~°ƒùOÖ’

Hõ$+μ‚_»∞ ÖË • HõOã∞x â◊„ «∞=Ù [x‡™êÎ_»#fl #=∞‡HõO`À>Ë *·Å∞Ö’ ‰õÄ_® Pâ◊ À

rqOKå~°∞. ≥·==∂Ü≥∂ =∞~˘Hõ\’ U_À QÆ~°ƒùO HõOã∞xH P_»Ñ≤Å¡QÍ HõxÑ≤OzOk.

J~Ú<å HõOã∞_ç „áê}ÉèíÜ«∞O P Ñ≤Å¡x ‰õÄ_® | «Hõx=fi‰õÄ_» Œx x~°‚~ÚOzOk.

P «~°∞"å « P+ì=∞QÆ~°ƒùOÖ’ Hõ$+μ‚_»∞ ÑÙ\Ïì_»∞. ~ÑÖ¡Ö’ #O Œ∞x WO\H ã∞~°HΔ «OQÍ

KÕ~°∞‰õΩ<åfl_»∞. HõOã∞_çH =∂„ «O P q+Ü«∞O ≥eÜ«∞ÖË Œ∞. HõxÑ≤OK«x =∞$ «∞º=Ù

HÀãO x «ºO QÍeã∂Î<Õ â◊‰õΩÎÅxfl\h =$ è• KÕã∞‰õΩ<åfl_»∞.

=∞#K«∞@∂ì L#fl ~å[H©Ü«∞ „Ñ¨Ñ¨OK«O K«∂_»O_ç. ~å[H©Ü«∂Ö’¡ XHõ™êi

J_»∞QÆ∞ÃÑ\ì# "åà◊√§ ÔQÅ∞ÑÙ, F@=ÚÅ∞ MÏ «~°∞ KÕÜ«∞~°∞. XHõ™êi ÔQÅ∞ÑÙ, XHõ™êi

F@q∞, =∞àÏ§ ÔQÅ∞ÑÙ WÖÏ ZÑÊ\HõÑC_»∞ "å~°∞ ÔQÅ∞ÑÙ "åH@ L<åfl, F@q∞

h_»Ö’ L<åfl ~å[H©Ü«∂Å JO «∞K«∂_»‰õΩO_® =keÃÑ@ì~°∞.

ZO Œ~À «=∞ «=∞ ~å[H©Ü«∞ ÑikèÖ’ H˘O «HÍÅO JkèHÍ~åxH Œ∂~°"≥∞ÿ<å,

=∞m§ JkèHÍ~°O JO Œ∞‰õΩ<Õ =~°‰õÄ Hõ$+≤ ™êyOKå~°∞.

g∞~°∞ ≥Å∞ã∞HÀ=Åã≤# ã «ºO Uq∞@O>Ë, x#fl\ QÆ∞iOz [iyáÈ~Ú#

^•xQÆ∞iOz PO^Àà◊# K≥O Œ∞ «∂ D ~ÀA g∞~°∞ K«uHÅ|_ç Õ D ~ÀA g∞~°∞

KÕÜ«∞=Åã≤# Hõ$+≤ KÕÜ«∞ÖË~°∞. ~Ñ\ QÆ∞iOz# PÖ’K«#Å`À#∞, ÉèíÜ«∂Å`À<Õ HÍÅO

QÆ_ç¿Ñ¿ãÎ Éèíq+º «∞Î‰õΩ J=ã~°"≥∞ÿ# ÑÙ<åkx D ~ÀA xi‡OK«∞HÀÖË~°∞.

JO Œ∞H QÆ «O, Éèíq+º «∞Î‰õΩ q∞=∞‡efl =~°Î=∂#OÖ’ xsfi~°∞ºefl KÕÜ«∞‰õÄ_» Œx

ÃÇÏK«ÛiOKåeû =™ÈÎOk.

J~Ú Õ ...

D PÖ’K«#‰õΩ q~°∞ Œú"≥∞ÿ# "åãÎ"åxfl ‰õÄ_® =∞#O =∞izáÈ‰õÄ_» Œ∞.

nÑO LO_»QÍ<Õ WÅ∞¡ K«Hõ k Œ∞ÌHÀ. J#fl ã∂HÎ =~°Î=∂#O ZO « =ÚYº"≥∞ÿ#^À

ã∂zã∞ÎOk. JÖÏQ D "åHõºO K«∂_»O_ç.

Who is wise by day can not be a fool by night

D "åHõºO g∞‰õΩ K≥|∞`ÀOk.

≥eqQÆÅ"å_»∞. ÑQÆÅ∞, ~å„u ‰õÄ_® ≥eqQÍ<Õ LO\Ï_»∞ Jx. nxfl WOH˘OK«O

*Ï„QÆ`« ÎQÍ PÖ’z¿ãÎ D "åHõºO g∞~°∞ =~° Î=∂<åxfl, Éè íq+¨º`«∞ Î#∞ ZÖÏ

ã=∞#fiÜ«∞Ñ~°K«∞HÀ"åÖ’ ã∂zã∞ÎOk. W Õ q èŒOQÍ =~°Î=∂#OÖ’ rqOKÕ =ºHÎ

«ÑÊxãiQÍ Éèíq+º «∞Î#∞ ‰õÄ_» Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞HÀ"åe.

K«ep=∞Å∞ K«∂_»O_ç. =~å¬HÍÅOÖ’ PÇ~°O HÀãO Hõ+ìÑ_»=Åã≤ =ã∞ÎO Œx

=ÚO Œ∞QÍ<Õ xÅfi KÕã∞‰õΩO\Ï~Ú.

g∞‰õΩ JO ŒiH© =¸_»∞ KÕÑÅ Hõ äŒ ≥e¿ã=ÙO@∞Ok. K≥~°∞=ÙÖ’ hà◊√§ «yæáÈ «∞#fl

q+Ü«∞O =ÚO Œ∞QÍ<Õ QÆ∞iÎOz# KÕÑ «y#O « =ÚO Œ∞QÍ<Õ =∞~À ™ê÷=~åxH

ã∞~°HΔ «OQÍ KÕ~°∞ «∞Ok. JÖÏ =ÚO Œ∞K«∂ÑÙ ÖËx KÕÑ "Õ@QÍ_çH zH¯áÈ «∞Ok.

JÑC_»∞ «Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ<Õ ^•iÖËHõ yÅyÅÖÏ_»∞ «∞Ok. WOHõ =¸_À KÕÑ QÆ∞iOz

"Õ~°∞QÍ K≥ÑÊ=Åã≤# J=ã~°O ÖË Œ∞.

nxfl q=iOK«_®xH WOw¡+μÖ’ ã~°fi™ê=∂#ºOQÍ qxÜ≥∂yOKÕ VerbÅ`À

XHõ z#fl Ç≤Ï «É’ èŒ#∞ J~°÷O KÕã∞HÀO_ç.

Did is a word of achievement.

KÕâß#∞ JO>Ë U^À ™êkèOKå=Ú Jx....

Won't is a word of retreat.

79 80


KÕÜ«∞#∞ JO>Ë "≥#∞Hõ_»∞QÆ∞ "ÕÜ«∞_»=∞x...

Might is a word of loss.

KÕ¿ãÎ KÕ™êÎ JO>Ë KÕÜ«∞ÖË#x K≥ÑÊ_»"Õ∞

Can't is a word of defeat.

KÕÜ«∞ÖË#∞ JO>Ë F@q∞x XÑC‰õΩ#fl>Ë¡

Should is a word of duty

KÕÜ«∂e JO>Ë q Œ∞ºHõÎ èŒ~°‡O

Try is a word of each minute.

„ÑÜ«∞ufl™êÎ JO>Ë „Ñu x=Ú+O LÑÜ≥∂yOK«∞‰õΩO\Ï=∞x

Will is a word of hope.

KÕã≤f~åe JO>Ë #=∞‡HÍxH „ÑfHõ

Can is a word of power

KÕÜ«∞QÆÅ#∞ JO>Ë â◊HÎH ã∂zHõ

Jxfl\Hõ<åfl =∞# Õâ◊OÖ’ =º=™êÜ«∞OÃÑ· P è•~°Ñ_ç# Ô~· «∞Å‰õΩ KåÖÏHÍÅOQÍ

≥eã≤# q+Ü«∞O Uq∞@O>Ë "å# ~åHõ_»–„áê}O áÈHõ_» Z=iH© ≥eÜ«∞ Œ∞ Jx.

JO Œ∞H Wk=~°HÀ Ô~· «∞Å∞ Éèíq+º «∞ÎÖ’ ÑO@Å∞ ÑO_»x HÍÖÏxfl Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞‰õΩx

H˘O « ÑO@#∞ xÅfi KÕã∞‰õΩ<Õ"å~°∞. q «Î<åÅ HÀãO H˘O « Éèí„ ŒÑ~°K«∞‰õΩ<Õ"å~°∞.

D *Ï„QÆ «Î W\©=ÅHÍÅOÖ’ Ö’Ñ≤OzO Œ<Õ K≥áêÊe.

=∞#O =~°Î=∂#OÖ’ KÕã≤# Hõ$+≤ „ÑÉèÏ=O Éèíq+º «∞ÎÃÑ· LO@∞Ok. D~ÀA

=∞#O <å>Ë q «Î#"Õ∞ =ÚO Œ∞=ÚO Œ∞ =∞#‰õΩ J=ã~°"≥∞ÿ# Ñ¶ÖÏÅ#∞ Wã∞ÎO Œx

g∞‰õΩ ≥eã≤O Õ. P~°∞QÍÅO Hõ+≤ìOKÕ Ô~· «∞ q «Î#O <å\x <å\#∞Oz „â◊q∞Oz

=∞#‰õΩ Hõ_»∞Ñ¨ÙxO_® J#flO ÃÑ_»∞ «∞<åfl_»∞. z#fl =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ Hõ+ìÑ¨_ç „â◊ ŒúQÍ

K« Œ∞=Ù‰õΩ#fl"åàı§ Éèíq+º «∞Î#∞ ã~åfiOQÆ ã∞O Œ~°OQÍ fiÛk Œ∞úHÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

=Ü«∞ã¨∞ûÖ’ Hõ+¨ìÑ¨_ç ãÖáêkOz, Éèíq+¨º`«∞Î#∞ z#fl K«∂Ñ¨Ù K«∂_»‰õΩO_®

=º=ÇÏiOKÕ "åà◊√§ =$^•úÑºOÖ’ „ÑâßO «OQÍ rqOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

„Ñ¨=ÚY∞Å∞QÍ QÆ∞iÎOÑ¨Ù á⁄Ok# Ç¨b=Ù_£ #@∞_»∞ ÔH· ¡O\ò Dã¨∞ì=Ù_£

ã≤x=∂~°OQÆOÖ’H „Ñ"ÕtOK«Hõ=ÚO Œ∞ XHõ ÃÑ„\’Öò ÑOÑÙÖ’ ÑxKÕâß_»∞.

„ÑMÏº « âßG"Õ «Î ä•=∞ãπ PÖÏfi Z_çã<£ «# z#fl =Ü«∞ã∞ûÖ’

"å~åÎÑ„uHõÅ∞ Ñà◊√§ =O\"å\x Ô~·ÖËfi¿ãì+<£Å ŒQÆæ~° J=Ú‡‰õΩO@∂

rqOKÕ"å_»∞. z=iQÍ W ŒÌ~°∞ „Ñ=ÚY∞Å∞, "åirq « „áê~°OÉèíÑÙ

~ÀAÅ∞ QÆ∞iOz ≥Å∞ã∞‰õΩO^•O.

a~å¡ ‰õΩ@∞O|OÖ’ J Œ∞º_»x K≥ÑÊ Œy# Ñ¶∞#âßº"£∞^•ãπ a~å¡

=O Õà◊§ „H «O ~å[™ê÷<£Ö’x Ñà◊x J<Õ XHõ =∂~°∞=¸Å „QÍ=∞OÖ’ [x‡OKå_»∞.

WÑC_»∞ =∞#O ™ê è•~°} q^•º~°#QÍ K≥ÑC‰õΩ<Õ K« Œ∞=ÙÖËg K« Œ∞=ÙHÀÖË Œ∞. Ñ<≥flO_»∞

ãÖ=`«û~°O =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ |`«∞‰õΩáÈ~å@O „áê~°OaèOKå_»∞. 16 Uà◊§ =Ü«∞ã¨∞û

=KÕÛãïH˜ ã¨fi`«O„`«OQÍ "åºáê~°O „áê~°OaèOKå_»∞.ZQÆ∞=∞`«∞Å∞ kQÆ∞=∞`«∞Å∞

~°OQÆOÖ’#∞ P «~°∞"å « >H±û>ÿÖòû, ã≤"≥∞O@∞, K«ÔH¯~°, ¿ÑÑ~ü, Ü«∞O„ «ÑiHõ~åÅ∞,

\©, Ãã·Hà◊√§, HÍ~°∞¡ JÅ∂ºq∞xÜ«∞O ~°OQÍÅÖ’ a~å¡Å "åºáê~°O qãÎiOz WÑC_»∞

HÀ@¡HÀ@∞¡ Jã∞ÎÅ#∞ ãOáêkOK«∞HÀQÆeyOk PÜ«∞# ‰õΩ@∞O|O.

=∞~À =ºHÎ q„áÈ Pkè<Õ « Jl"£∞ „¿Ñ"£∞r. „ÑÑOK«OÖ’<Õ J «ºO « ãOÑ#∞flÅÖ’

XHõ_»∞. JÜ«∞# WO[hiOQ∑ K« Œ∞=Ù «∂ LO_»QÍ «O„_ç JHÍÅ =∞~°}O HÍ~°}OQÍ

K« Œ∞=Ù J¿Ñã≤ "åºáê~°OÖ’ J_»∞QÆ∞ ÃÑ@ì=Åã≤ =zÛOk. WO[h~ü HÍ"åÅ#fl HÀiHõ#∞

=¸_»∞ ŒâßÉÏÌÅ «~°∞"å « JÜ«∞# f~°∞ÛHÀQÆeQÍ~°∞.

D L^•ÇÏ~°}Åhfl =~°Î=∂<åxfl xK≥Û#QÍ KÕã∞‰õΩx Éèíq+º «∞Î‰õΩ Ñ\+ì"≥∞ÿ#

ÑÙ<å Œ∞Å∞ xi‡OK«∞HÀ"åÅ#fl ã`åºxfl g∞‰õΩ QÆ∞~°∞Î KÕ™êÎ~Ú.

zO «Å‰õΩ Œ∂~°O Zxq∞k ã∂„`åÅ∞ .

„Ñü~ÀA P#O^ŒOQÍ, zO`«Å‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ QÆ_»áêÅ#∞‰õΩ<Õ"å~°∞ H˘xfl

81 82


ã¨=∞ã¨ºÅ ã¨∞_çQÆ∞O_®Å =∞^èŒº X_ç^Œ∞_»∞‰õΩÅÖ’ ™êyáÈÜÕ∞ rq`«<ÒHõ#∞

ã=∞~°÷=O «OQÍ #_çÑ≤OKÕO Œ∞‰õΩ g∞Ö’ „HÜ«∂jÅ «, PÖ’K«<å ÑiÑHõfi «‰õΩ`À_»∞

QÆ åxfl P è•~°OQÍ =~°Î=∂<åxfl P Ô~O_çO\ ã=∞#fiÜ«∞ Ñ~°K«QÆÅQÆ_»O L#fl «"≥∞ÿ#,

L «Î=∞"≥∞ÿ# Éèíq+º «∞Î#∞ xi‡OK«_®xH «y# J~°› «QÍ QÆ∞iÎOKåe. =∞x+≤ «#

rq`åxfl ™êÑ¶‘QÍ, „ÑâßO «OQÍ ã∞ãOÑ#flO KÕã∞HÀ"åÅx HÀ~°∞‰õΩO\Ï_»∞. JO Œ∞‰õΩ

J=ã~°"≥∞ÿ# Œ$_è»nHõΔ, PK«~°} f„= « KåÖÏ=∞OkÖ’ Ö’Ñ≤ã∂Î LO\Ï~Ú. J<ÕHõ=∞Ok

ã¨=∞ã¨ºÅ∞ =zÛ#Ñ¨C_»∞ =∂„ «"Õ∞ PÖ’z™êÎ~°∞. HÍx =ÚO Œ∞QÍ "å\˜H˜ «y#

*Ï„QÆ «ÎÅ∞ fã∞HÀ_®xH PãHÎ K«∂Ñ≤OK«~°∞.

JO Œ∞‰õΩ HÍ~°}O XHõ >Ë. g∞ PÖ’K«# „Ñ è•#OQÍ =~°Î=∂#O g∞ Œ HO„nHõ$ «"≥∞ÿ

LO@∞Ok. Éèíq+º «∞Î QÆ∞iOz ‰õÄ_® H˘O « PÖ’K«##∞ ÃÑOK«∞‰õΩO>Ë...

ÉèÏ~°fÜ«∞ q^•º"Õ «ÎÅÖ’ ã∞ã≤÷~°™ê÷#O ãOáêkOK«∞‰õΩ#fl Dâ◊fi~°K«O„ Œ q^•º™êQÆ~ü

ã∂„`åÅ#∞ áê\OK«_»O J=ã~°O. JÖÏO\"å\Ö’ H˘xfl.

1. ~ÀA"ås „Ñ}ÏoHõ#∞ «Ü«∂~°∞ KÕã∞HÀ=_»OÖ’ x~å_»O|~° «‰õΩ „áê è•#ºO

W=fiO_ç.

2. P^•Ü«∂xH q∞Oz Y~°∞ÛKÕ¿ã JÅ"å@∞#∞ Œ∂~°O KÕã∞HÀO_ç.

3. g∞ PÖ’K«<å èÀ~°} ãÊ+ì « x~°∞Ì+ì « LO_ÕÖÏ =∂~°∞Ê KÕã∞HÀO_ç.

4. g∞~°∞ J#∞‰õΩ#fl „ÑHÍ~°"Õ∞ Jhfl [~°QÍÅ<Õ PO^Àà◊#‰õΩ KÀ@∞ W=fiHõO_ç.

5. ™ê èŒº"≥∞ÿ#O «=~°‰õΩ „ÑâßO «OQÍ LO_ç. g∞ K«∞@∂ì L#fl"åi qâ◊fiãhÜ«∞ «#∞

ãOáêkOK«∞HÀ=_®xH „ÑÜ«∞uflOK«O_ç.

6. W «~°∞Å#∞ ãO`À+OQÍ LOK«_®xH g∞~°∞ ™ê èŒº"≥∞ÿ#O «=~°‰õΩ ãÇÏHõiOK«O_ç.

7.D~ÀA KÕÜ«∞=Åã≤# Ñ#∞Å g∞ Œ, x~°fiiÎOK«=Åã≤# ÉÏ èŒº «Å g∞ Œ Œ$+≤ìHO„n

HõiOK«O_ç.

8. =∞#ã∞‰õΩ, â◊s~åxH PÇ¡ •xfl WKÕÛ ÇcÅ‰õΩ ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀO_ç.

ee

83 84


rq «OÖ’ Z Œ∞Ô~·# XHõ ãOÑ¶∞@# =∞#O WÑC_»∞ ≥Å∞ã∞‰õΩO^•O.

1865 Ö’ Õâ◊"åºÑÎOQÍ ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# HΔÍ=∞O <≥ÅH˘x LOk. JO «\Ï

Hõ~°=ÙHÍ@HÍÖË. ZO`À=∞Ok PHõeH |Ö·áÈ~Ú# Œ∞~° Œ$+ìHÍÅO Jk. P ã=∞Ü«∞OÖ’

ÑtÛ=∞ÉOQÍÖò |~åÌfi<£ Ñ~°º@#‰õΩ q^•º™êQÆ~ü "≥àÏ§~°∞. JHõ _» JÜ«∞# ŒQÆæ~°‰õΩ

|Hõ ÑÅK«\ Ü«Ú=‰õΩ_»∞ XHõ_»∞ =KåÛ_»∞. XHõÃÑ·™ê aK«ÛO J_çQÍ_»∞. ZO Œ∞HÀ

q^•º™êQÆ~üH˜ P ‰õΩ„~å_çg∞ Œ Pã¨HÎ HõeyOk. ŒQÆæ~°‰õΩ Ñ≤ez,''h=Ù XHõ ÃÑ·™ê

=∂„`«"Õ∞ J_çQÍ=Ù. <Õ#∞ <åÅ∞QÆ∞ ÃÑ·ã¨Å∞ W™êÎ#∞. UOKÕ™êÎ=Ù ^•xfl —— Jx

„ÑtflOKå_»∞.

P ‰õΩ„~å_»∞ x*Ï~ÚfQÍ XHõ¯ HõΔ}O PÖ’zOz ''Ô~O_»∞ ÃÑ·ã¨Å`À Hõ_»∞Ñ¨Ù

xOÑÙHÀ=_®xH J=ã~°"≥∞ÿ#q H˘O\Ï#∞. q∞ye# Ô~O_»∞ ÃÑ·ãÅ∞ =∂ J=∞‡H

W™êÎ#∞—— Jx K≥áêÊ_»∞.

H˘kÌQÍ Pâ◊Û~°ºáÈ~Ú# q^•º™êQÆ~ü ''XHõ"Õà◊ <Õ#∞ Ô~O_»∞ J}ÏÅ∞ W™êÎ#∞

JÑC_»∞?——Jx =∞m§ „ÑtflOKå_»∞. ''<åÅ∞QÆ∞ ÃÑ·ãÅ∞ ÃÑ\ì aÜ«∞ºO H˘x WO\H

Ñ@∞ìÔHo§, q∞ye# ÃÑ·ãÅ∞ =∂ J=∞‡H W™êÎ#∞—— Jx P ‰õΩ„~å_»∞ ã=∂ è•#O

WKåÛ_»∞.

P ‰õΩ„~å_çx WOHÍ ÑsHΔOKåÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞ q^•º™êQÆ~ü. JO Œ∞Hõx '<Õ#∞ <åÅ∞QÆ∞

J}ÏÅ∞ W™êÎ#∞ UOKÕ™êÎ=x— J_çQÍ_»∞. ^•xH˜ P ‰õΩ„~å_»∞ «_»∞=ÚHÀ‰õΩO_®

'Ô~O_»∞ J}ÏÅ`À Ô~O_»∞~ÀAÅH˜ ã¨iÑ¨_Õ PÇ¨~°Ñ¨ •~å÷Å∞ H˘O\Ï#∞. q∞ye#

"≥Ú «ÎO`À Ñà◊√§ H˘x "å\x Ô~\ìOÑÙ èŒ~°‰õΩ q„Hõ~ÚOz "åºáê~°O „áê~°Oaè™êÎ#∞—

Jx K≥áêÊ_»∞.

P#O^ŒOÖ’ Lá⁄ÊOyáÈ~Ú# q^•º™êQÆ~ü J`«x KÕuÖ’ ~°∂áê~Ú ÃÑ\˜ì

"≥o§áÈÜ«∂_»∞.

Ô~O_Õà◊§ «~°∞"å « =∞àÏ§ q^•º™êQÆ~ü P T~°∞ "≥_ç Õ XHõ Œ∞HÍ}OÖ’Oz

ky=zÛ# P Ü«Ú=‰õΩ_»∞ «##∞`å#∞ ÑiK«Ü«∞O KÕã∞‰õΩx

`å#∞ ™êkèOz# "åºáê~° Jaè=$kú q^•º™êQÆ~ü‰õΩ ™êHõΔ ºOQÍ

K«∂Ñ≤OKå_»∞.

Wn =~°Î=∂<åxfl Éèíq+º «∞Î#∞ ã=∞#fiÜ«∞Ñ~°K«∞HÀ=_»O

JO>Ë.

Be your own judge and you will be happy

-Mahatma Gandhi

rq «OÖ’ QÆO Œ~°QÀà◊O Z Œ∞~°∞HÍ=_®xH KåÖÏ=∞OkÖ’ HõxÑ≤OKÕ HÍ~°}O

Uq∞@O>Ë "åiH˜ „áê è•#º «Å „Hõ=∂xfl x~°‚~ÚOK«∞HÀ=_»O ≥eÜ«∞HõáÈ=_»"Õ∞

XHõ ™ê^•ã‘ • L^•ÇÏ~°}O K«∂^•ÌO.

g∞~°∞ g∞ ‰õΩ@∞O| ã¨Éè í∞ºÅ`À Hõeã≤ "å~°O Ñ¨k~ÀAÅáê@∞ @∂~ü

„áÈQÍ"£∞ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl~°#∞HÀO_ç. g∞ "≥O@ fã∞‰õΩ"≥à◊§=Åã≤# ÅQlx Ñiq∞ «O

KÕã∞HÀ=_»O «ÑÊ Œ∞Hõ •. JÖÏO@ÑC_»∞ "Õ\x "≥O@ fã∞‰õΩ"≥àÏ§e, Uq J=ã~°O

ÖË^Œ∞ J#flk x~°‚~ÚOK«∞HÀ=_»O KåÖÏ=ÚYºO. J=ã¨~°OÖËxq fã¨∞‰õΩ"≥_ç`Õ

"≥∂ «|~°∞=Ù. J=ã~°"≥∞ÿ# "å\x =∞~°záÈ Õ PO^Àà◊#. ãO Œ~åƒùxH J#∞QÆ∞}OQÍ

Uq =∞# „ÑÜ«∂}OÖ’ J=ã~°"≥∂ *Ï„QÆ «ÎQÍ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩx ZOÑ≤Hõ KÕã∞HÀ=Åã≤

LO@∞Ok.

JÖÏQ g∞~°∞ g∞ ÉèÏ~°º`À Hõeã≤ ã∂Ñ~ü|*Ï~ü‰õΩ "≥àÏ§~°#∞HÀO_ç. JHõ _»‰õΩ

"≥àı§=ÚO Œ∞ g∞‰õΩ P=ã~°"≥∞ÿ# "å\ *Ïa`å#∞ ~åã∞‰õΩO>Ë ëêÑ≤OQ∑ ã∞à◊√=ÙQÍ

ã*Ï=ÙQÍ ™êyáÈ «∞Ok. JÖÏHÍHõ JHõ _çH "≥àÏ§Hõ HõxÑ≤Oz# "å\Ö’ `Àz#q

H˘#_»O "≥Ú ŒÅ∞ ÃÑ_ç Õ *Ë|∞‰õΩ ÃÑ ŒÌ Hõ#flO Ñ_»∞ «∞Ok. H˘xfl =∞~°záÈ`åO,

H˘xfl JHõ ~°ÖËxq H˘#_»O [~°QÆ∞ «∞Ok. Ñ¶e «OQÍ =∞àÏ§ Ô~O_À~À*Ë |*Ï~°∞‰õΩ

"≥àÏ§eû=ã¨∞ÎOk.

85 86


D JÜ≥∂=∞Ü«∞O `«Ñ≤ÊOK«_®xH˜ =∞#‰õΩ L#fl H˘kÌáê\˜ =º=kèx, W`«~°

=#~°∞Å#∞ „ÑâßO « rq «O QÆ_»Ñ_®xH gÅ∞QÍ =∂~°∞ÛHÀ"åÅO>Ë g∞~°∞ XHõ

„Ñ}ÏoHÍ| Œú"≥∞ÿ# =∂~åæxfl J#∞ãiOKåe.

The reason behind the most cheerful men is the rich sat-

isfying and strenuous discipline.

„Ñ è•#OQÍ =¸_»∞ ^ÀëêÅ∞ =∞# rq`åxfl JÅ¡HõÖ’¡ÅO KÕã∂Î LO\Ï~Ú.

1. =∞#‰õΩ Uk J «º=ã~°"≥∂ ãiQÍæ x~°‚~ÚOK«∞HÀÖËHõ áÈ=_»O JO>Ë „áê è•#º «Å

x~åú~°}Ö’ "≥·Ñ¶ÅºO.

2. =∞#‰õΩ#fl „áê^è•#º`« JOâßÅÖ’ ^ÕxH˜ ZO`« „áê^è•#º`« W"åfiÖ’ ã¨Ô~·#

J=QÍÇÏ# ÖËHõáÈ=_»O.

3. "å\x J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»OÖ’ „Hõ=∞tHõΔ} Ö’Ñ≤OK«_»O.

JO>Ë =∞# „áê^ è •#º`å JOâßÅÖ’ =∞OzK≥_ » ∞Å#∞ Q Æ ∞i ÎOz

x~°‚~ÚOK«∞HÀ=_»OQÍ ÉèÏqOK«HõO_ç. "å\Ö’ ÕxH Z‰õΩ¯= „áê è•#º « W"åfie.

Uk "≥O@<Õ PK«~°}Ö’H fã∞‰õΩ~å"åe. Õxx "≥#H¯ ÃÑ@ì=K«∞Û J#fl qK«HõΔ}Ö’<Õ

á⁄~°áê@∞ [~°∞QÆ∞ «∂ LO@∞Ok.ãÇÏ[OQÍ „Ñu XHõ _çH XH™êi J<ÕHõ "≥·ÑÙÅ

#∞Oz XuÎ_»∞Å∞ Z Œ∞~°=Ù «∂ LO\Ï~Ú. H˘xfl W+ìO ÖË‰õΩO_® KÕÜ«∂eû =ã∞ÎOk.

=∞iH˘xfl W+ìO L<åfl KÕÜ«∞ÖËx Ñiã≤÷u HõxÑ≤ã∞ÎOk. H˘xfl\ q+Ü«∞OÖ’ H˘xfl

„Éèí=∞Å`À, „ÉèÏO «∞Å`À =∞#O „Ñ=iÎ™êÎO. JÖÏO\ ãO Œ~åƒùÅÖ’ x~˘‡ÇÏ=∂@OQÍ

=∞#‰õΩ#fl „áê^è•#º`«Å „áêuÑ¨kHõg∞^Œ x~åHõiOK«_®xH˜ ã≤^ŒúÑ¨_®e ÖËHõáÈ`Õ

«Å<˘ÑCÅ∞ «ÑÊ=Ù.

á⁄ Œ∞ÑÙ =∞O„ «O – á⁄O Œ∞ÖÏÉèíOá⁄ Œ∞ÑÙ =∞O„ «O – á⁄O Œ∞ÖÏÉèíOá⁄ Œ∞ÑÙ =∞O„ «O – á⁄O Œ∞ÖÏÉèíOá⁄ Œ∞ÑÙ =∞O„ «O – á⁄O Œ∞ÖÏÉèíOá⁄ Œ∞ÑÙ =∞O„ «O – á⁄O Œ∞ÖÏÉèíOã~°fi™ê è•~°}"≥∞ÿ# XHõ L^•ÇÏ~°} Ñije^•ÌO.

ÃÑo§H PÇfi<åÅ∞ JO ŒiH© =ã∂Î<Õ LO\Ï~Ú.

JÖÏ ÃÑo§H Ñ≤eKÕ "å~°∞ J «ºO « Pf‡Ü«ÚÖ·# |O èŒ∞=ÙÅ∞ HÍ=K«∞Û. q∞„ «∞Å∞

HÍ=K«∞Û. ãÇÏŸ^ÀºQÆ∞Å∞ HÍ=K«∞Û.

JxflO\H "≥à◊§`åO, "≥àÏ§Åx LO@∞Ok.

Tà’§ ÃÑo§ J~Ú Õ Ñ¶~åfiÖË Œ∞.

á⁄~°∞QÆ∂~°∞ J~Ú Õ? „ÑÜ«∂}O U~åÊ@∞¡ , ÃãÅ=Ù á⁄O Œ_»O, „â◊=∞ ŒO_»QÆ

_»|∞ƒ Y~°∞Û ZÖÏQÆ∂ «ÑÊ Œ∞.

WO « Hõ+ìÑ_ç "≥_ç Õ<Õ PHÍãÎ ãO «$Ñ≤Î.

g∞Ö’ W@∞ á⁄ Œ∞ÑÙ, J@∞ ãO «$Ñ≤Î HÍ"åÅO>Ë WÖÏ PÖ’zOz K«∂_»O_ç.

Y~°∞Û JOK«<å <åÅ∞QÆ∞ "ÕÅ∞ J#∞HÀO_ç.

JO Œ∞Ö’ Ô~O_»∞ ÖËHõ Ô~O_»∞#fl~° "ÕÅ‰õΩ yÑ¶πì K≥H± ÑOáê~°#∞HÀO_ç.

H˘O « q∞yeÛ# "åà◊√§ J=Ù`å~°∞.

g∞‰õΩ ÉèÏ~°O «yæ#@∞¡ LO@∞Ok.

„â◊=∞ «ÑC «∞Ok. PÑ¶‘ã∞Ö’ ÃãÅ=Ù HÀi Õ ZQÍkQÍK«∂¿ã ÉÏãπ U_»∞ÑÙ =ÚYO

K«∂¿ã ÉÏ èŒ «ÑC «∞Ok.

= èŒ∂=~°∞Å‰õΩ _»|∞ƒ ~°∂ÑOÖ’ LÑÜ≥∂QÆÑ_»∞ «∞Ok.

P ~°HõOQÍ "åiH «$Ñ≤Î g∞‰õΩ ãO «$Ñ≤Î.

WOHÀ ãO Œ~°ƒùO...

WÖÏ PÖ’zOK«_®xH ‰õÄ_® KåÖÏ è≥·~°ºO HÍ"åe.

=∞# =Ú Œ∞ÌÅ ÉÏ|∞‰õΩ, ÖË • áêÑ‰õΩ Ñ¶∞#OQÍ U\Ï ÑÙ\ì# ~ÀA "Õ_»∞Hõ

KÕ™êÎO.

WÅ¡O`å JÅOHõi™êÎO. |O èŒ∞ q∞„ «∞Å#∞ Ñ¶∞#OQÍ PÇfix™êÎO.

=∞# z#flk "≥∂Ü«∞ÖË#O « ÃÑ ŒÌHH± fã∞‰õΩ=™êÎO.

"ÕÅÖ’¡ Y~°∞Û KÕ™êÎO.

P=Ù<å!

D ãO Œ_çH H˘OK≥O Hõà‹§O "ÕÜ«∞O_ç.

87 88


Ñ≤Å¡Å ã¨∂¯Ö’¡ "åà◊§O^ŒiH© ã‘fi@∞ HõhãÖ KåÔH¡@∞¡,

™ê èŒº"≥∞ÿ Õ ÑÙãÎHÍÅ∞,|@ìÅ∞, ÃÑ#∞flÅ∞, ÑÅHÍ|ÖáêÅ∞ ÑOz

ÃÑ\ì K«∂_»O_ç.

g∞ =Ú Œ∞ÌÅ áêÑ Hõà◊§Ö’ =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞ =∞Ô~O Œ~À

J=∂Ü«∞HõÑ¨Ù =ÚMÏÅÖ’ P#O^ŒÑ¨Ù "≥Å∞QÆ∞Å∞ K«∂_»

QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

J\ìÇ¨ãÖQÍ, P_»O|~°OQÍ KÕ¿ã Ñ¨Ó[Å∞, „=`åÅ

q+Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® WÖÏ aè#flOQÍ PÖ’zOK«QÆey Õ.

„Ñu XHõ ~°∞ =∞~˘Hõix ãO`À+ ™êQÆ~°OÖÏ ÑÓÅ Ñ_»=Ö’ #_çÑ≤OK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

=∞#‰õΩ á⁄ Œ∞ÑÙ.

=∞Ô~O ŒiHÀ

Ç¨Ñ‘=¸_£û

Hõ^Œ∂!

g∞‰õΩ g∞ WO\ ˜Ñ¨Hõ¯# L#fl "åiO\’¡ XHõ HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ PÇ¨fi#O

=zÛO Œ#∞HÀO_ç P HÍ~°º„Hõ=∂xH "≥à◊§_»O =Å¡ g∞‰õΩ W «~°„`å W|ƒOk HõeyOKÕ

Ñiã≤÷u LO Œ#∞HÀO_ç. JÑC_»∞ "≥ÚÇÏ=∂\ÏxH áÈ Õ g∞~°∞ W|ƒOk Ñ_»Hõ «ÑÊ Œ∞.

HÍãÎ Ö∫HõºOQÍ, =∞iHÍãÎ q[ « À g∞‰õΩ J#∞"≥·# ã=∞Ü«∞OÖ’ "≥o§ ÑÅHõiOz

HÍ~°}O q=iOK«QÆey Õ ã=∞™êº LO_» Œ∞. "≥ÚÇÏO Kå@∞"ÕÜ«∞_»O Hõ<åfl W Õ

L «Î=∞"≥∞ÿ# Ñ Œúu.

JÖÏQ JÑCKÕã≤ P_»O|~åÅ‰õΩ áÈ=_»O =Å¡ HÀi HõëêìÅ∞ ≥K«∞Û‰õΩ#fl>Ë¡. rq «O

„ÑâßO «OQÍ ™êyOKåÅ#∞‰õΩ<Õ "åà‹§=Ô~·<å JÑCÅ*’eH "≥à◊§~°∞.

rqOK«_®xH˜ =∂~°æ Œ~°≈HÍÅ∞rqOK«_®xH˜ =∂~°æ Œ~°≈HÍÅ∞rqOK«_®xH˜ =∂~°æ Œ~°≈HÍÅ∞rqOK«_®xH˜ =∂~°æ Œ~°≈HÍÅ∞rqOK«_®xH˜ =∂~°æ Œ~°≈HÍÅ∞1. =ÚO^Œ∞ h‰õΩ h=Ù x*Ï~ÚfQÍ LO_»_»O <Õ~°∞ÛHÀ. Z\˜ì Ñïã≤÷`«∞ÅÖ’#∞

P «‡=OK«#‰õΩ áêÅÊ_»= Œ∞Ì.

2. ã=∞ãºÅ#∞ Z Œ∞~À¯=_®xH ã≤ ŒúÑ_»∞. JO ÕHÍx ã=∞ãºÅ#∞Oz áêiáÈ= Œ∞Ì.

3. g∞‰õΩ PãHÎ HõeyOKÕ ÑÙãÎHõÑ~î°#O , ãOw «„â◊=}O, Pf‡Ü«ÚÅ`À ãOÉèÏ+}Å∞

[~°Ñ_»O =O\"å\x JÅ"å@∞ KÕã∞HÀO_ç.

4. h ã=∞ãºÅ *Ïa`å#∞ «Ü«∂~°∞KÕã∞‰õΩx, "å\x Ñiëê¯~åÅ#∞ Hõ#∞QÀ<ÕO Œ∞‰õΩ

x*Ï~Úf`À „Ñ¨Ü«∞`«flO K≥~Úº JÑ¨C_Õ ™ê#∞‰õÄÅ PÖ’K«<å^Œ$HõÊ^äŒO

ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞Ok.

5. „áê^è•#º`«Å#∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ x~°‚~ÚOK«∞HÀ, XˆH™êi J<ÕHõ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞

Ñi+¯iOKåÅ#fl åÑ„ «Ü«∞O = Œ∞ÅHÀ. =ÚO Œ∞QÍ U ã=∞ãº#∞ Ñi+¯iOKåÖ’

*Ï„QÆ «ÎQÍ PÖ’zOK«∞‰õΩx ã~°fiâ◊‰õΩÅ∂ ^•xÃÑ·<Õ HO„nHõiOK«∞. U ã=∞ãº

Z‰õΩ¯= f„="≥∞ÿ#k ÑiQÆ}™êÎ"À ^•xQÆ∞iOz f„=OQÍ PÖ’zOK«∞.

6. U ã=∞ãº Ñiëê¯~åxÔH·<å h=Ù PÖ’zOz#k XHõ >Ë =∂~°æ=∞#fl QÆ∞_ç¤#=∞‡HõO

=∞OzkHÍ^Œ∞. h PÖ’K«# Hõ<åfl "≥∞~°∞ÔQ·# ã¨∂K«# Z=Ô~·<å K≥a`Õ

ã‘fiHõiOK«_®xH ã≤ ŒúOQÍ LO_»∞.

7. =∞#ã∞#∞ ZÅ¡HÍÅO LÖÏ¡ãOQÍ LOK«∞HÀ. x~åâ◊, xãÊ $ÇÏÅ#∞ Œi~åhÜ«∞‰õΩ.

JÖÏ K≥a Õ Jk x#∞fl HOK«Ñ~°K«_®xHÀ, «ÑC^•i Ñ\ìOK«_®xHÀ J#fl

J#∞=∂<åÅ#∞ ~åhÜ«∞‰õΩ.

ZÅ¡"Õà◊ÖÏ D q+Ü«∞O QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ.

Cheapest luxury for any person is laughing. it stirs up the

blood, expands chest, electrifies the nerves, cleans the dis-

turbances from brain and the whole body system gets puri-

fied.

#=fi_»O J#flk Ju K«=HõQÍ ^˘iHk. Ç~ÚQÍ #qfi Õ ~°HõÎ „Ñã~°} "≥∞~°∞QÆ∞

Ñ_»∞ «∞Ok.ÇÏ$ ŒÜ«∞O qâßÅ=∞=Ù «∞Ok. #~åÅ∞ L ÕÎ[O á⁄O Œ∞`å~Ú. "≥∞ Œ_»∞

zHÍ‰õΩÅ#∞ ™êfiO «# Ñ~°∞ã∞ÎOk.

"≥Ú «ÎO â◊s~°"Õ∞ â◊HÎ=O «=∞=Ù «∞Ok.

ee

89 90


x~°ƒùÜ«∞"Õ∞ q[Ü«∂xHx["≥∞ÿ# x~°fiK«#O.

–[=ÇÏ~üÖÏÖò <≥„Ç˙

~°ëêº‰õΩ K≥Ok# „Ñ¨MÏº « ~°K«~Ú « á¶ê~Ú Œ~ü ^À™ÈÎÜü∞ qã‘ H˘O «HÍÅO

Ãã·xHõ Œà◊OÖ’ PÑ¶‘ã~üQÍ ÑxKÕâß_»∞. *Ï~ü K«„Hõ=iÎH =ºu~HõOQÍ ™êÜ«Ú èŒ ™È+eã∞ì

áÈ~å@O [~°∞QÆ∞ «∞#fl ~ÀAÅq. P áÈ~å@OÖ’ ^À™ÈÎÜü∞ qã‘ áê„ «ÃÑ· JÑÊ\˜

„ÑÉèí∞`åfixH J#∞=∂#O =zÛOk. =∞~°}tHõΔ#∞ qkèOz *·Ö’¡ Ñ_Õâß~°∞. J~Ú Õ

PYiHõΔ}OÖ’ PÜ«∞# tHõΔ#∞ =∂~°∞ÊKÕã≤ Ãã·ciÜ«∂Ö’x x~°ƒùO èŒ Ãã·xHõ ta~°OÖ’

Hõiî# HÍ~åQÍ~°tHõΔ qkèOKå~°∞. x~°ƒùO èŒOÖ’ Hõiî#"≥∞ÿ# Ñ#∞Å∞ KÕ~ÚOKÕ"å~°∞.

Ãã·ciÜ«∂ "≥o§# "åà◊√§ WHõ „áê}ÏÅ`À uiy |Ü«∞@Ñ_»~°x JÑÊ\’¡ KåÖÏ=∞Ok

J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞. ÃÑ·QÍ HÍãÎ ≥eq Õ@Å∞#fl "åix „ÑÉèí∞ «fiO â◊„ «∞=ÙÅ∞QÍ ÑiQÆ}OKÕk.

JÖÏO\"åà◊§Ö’ ÉèíÜ«∞O HõeyOK«_®xH ^•~°∞}"≥∞ÿ# z\Ï¯ LÑÜ≥∂yOKÕ"å~°∞.

|OnÅHõà◊§‰õΩ QÆO «Å∞ Hõ>Ëì"å~°∞. "åi Z Œ∞~°∞QÍ «∞áê‰õΩÅ∞ Ñ@∞ì‰õΩx |OnÅ#∞

HÍeÛ"ÕÜ«∞_®xH ã≤ ŒúOQÍ xÅ|_Õ"å~°∞. QÆO «Å∞ Hõ@ì_®xH =ÚO Õ |OnÅ∞ ™êÜ«Ú èŒ

Ãã·x‰õΩÅ#∞ K«∂¿ã"å~°∞. JO Œ∞=Å¡ «=∞‰õΩ Kå=Ù «ÑÊ Œx HõΔ}ÏÅ∞ ÖHõ ÃÑ@∞ì‰õΩO@∂

„áê}ÉèíÜ«∞O`À qÅqÖÏ¡_ç áÈ «∞O_Õ"å~°∞. Hõà◊§‰õΩ QÆO «Å∞ Hõ\˜ì# «~°∞"å « «∞áê‰õΩÅ∞

=~°∞ãQÍ _è®O_è®O JO@∂ ¿ÑÖËq. H˘O Œ~°∞ P â◊ÉÏúÅH „áê}ÏÅ∞ =kÖË"å~°∞.

HÍx Kå=Ù=∂„ «O "åi ŒQÆæiH P ~ÀAH =KÕÛkHÍ Œ∞. JO>Ë q∞ye# |OnÅÖ’

è≥·~åºxfl ≥|ƒfÜ«∞_®xH JkèHÍ~°∞Å∞ JÖÏ <å@HõO P_Õ"å~°∞. J~Ú Õ D «~°Ç

„ÑÜ≥∂QÍÅ∞ À™êÎÜü∞qã‘ =∞<À è≥·~åºxfl U=∂„ «O ã_»eOK«ÖËHõáÈÜ«∂~Ú. PÜ«∞#

*·Å∞Ö’ J#∞ÉèíqOz# P<ÕHõ ÉÏ èŒÅ‰õΩ PÜ«∞# ~°K«#Ö’¡ ãr= z„ «O [iyOk.

Ü«Ú Œú~°OQÆOÖ’ „áê}ÏÅ‰õΩ ≥yOz áÈ~å_Õ Ãã·x‰õΩ_çH LO_®eû# è≥·~°ºO HõO>Ë

r=#ã=∞~°OÖ’ áÈ~å_ÕO Œ∞‰õΩ WOHÍ Z‰õΩ¯= è≥·~°ºO J=ã~°O. ZO Œ∞HõO>Ë `å#∞

|uH<å, K«zÛ<å â◊„ «∞=ÙÅ#∞ K«OÑ_»"Õ∞ Ü«Ú Œú~°OQÆOÖ’ Ãã·x‰õΩ_ç ÅHõΔ ºO. J Õ

r=#áÈ~å@OÖ’ å#∞ | «HÍe. «# "åix |uHOKåe J#flk èÕºÜ«∞O. Ãã·x‰õΩ_ç

‰õÄ_® =ÚO Œ∞#fl ÅHõΔ ºO `å`å¯eHõO, Ü«Ú ŒúO "å`å=~°}O =Úyã≤áÈ Õ JHõ _ç

#∞Oz P Ãã·x‰õΩ_»∞ ‰õÄ_® rq`åxfl áÈ~å@OQÍ #_çÑ≤OKåeûO^Õ. J^Õ

r=#~°OQÆOÖ’ „áê}O áÈÜÕ∞=~°‰õΩ `å#∞ PtOz# ÅHΔÍºÅ HÀãO x~ÌtOK«∞‰õΩ#fl

Pâ◊Ü«∂Å HÀãO, «# ‰õΩ@∞O| ãOHΔ=∞O HÀãO J#∞HõΔ}O P„Ñ=∞ «ÎOQÍ LO@∂

áÈ~å_»Hõ «ÑÊ Œ∞.

D áÈ~å@OÖ’ „ÑuHõΔ}O qÅ∞"≥·#k. ~ÀAH 24QÆO@Å∞, QÆO@‰õΩ 60x=ÚëêÅ∞

xq∞ëêxH 60 ÃãHõ<£û, JO>Ë ~ÀA‰õΩ 86,400ÃãHõ<£Å∞. q∞b¡ÃãHõ<£ qÅ∞= ZO`À

XeOÑ≤H±û ãfi~°‚Ñ «HõO KÕ*Ï~°∞Û‰õΩ#fl Ñ~°∞QÆ∞g~°∞}‚ J_çy Õ ≥Å∞ã∞ÎOk.

Time is very valuable. More precious than money be-

91 92


cause money even if lost can be earned back. But a mo-

ment once gone can never be called back.

-Swami Sivananda

J~Ú`Õ H˘xfl =∞^èŒ∞~°HõΔ}ÏÅ#∞, ÉèíÜ«∞OHõ~°

ã=∞Ü«∂Å#∞ =∞m§ =∞m§ QÆ∞~°∞ÎKÕã∞‰õΩx ÑÓ~°fiÑÙ

J#∞Éèí∂ux ãr=OQÍ JO Œ∞HÀ=K«∞Û. ãÇÏ[OQÍ

ÉÏ^è Œ#∞ HõeyOKÕ Hõ Δ}ÏÅ#∞ =∞~°záÈ"åÅ<Õ

HÀ~°∞‰õΩO\ÏO. HÍx fÑ≤ HõΔ}ÏÅ#∞ Z#fl\ ˜H©

=∞~°záÈÖËO. KåÖÏ™ê~°∞¡ QÆ∞~°∞Î KÕã∞‰õΩ<åfl uiy P<å\ J#∞Éèí∂u á⁄O ŒÖËO.

J~Ú<å JÖÏO\˜ *Ï˝Ñ¨HÍÅ#∞ Ñ¨^ÕÑ¨^Õ QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞HÀ=_»O =Å¡ =∞m§ Ñ¨ÓiÎ

L`åûÇÏO`À Ñx KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å=∞#flk "åãÎ=O.

„Ñu‰õÄÅ Ñiã≤÷ «∞Å∞ Z Œ∞Ô~·#ÑC_»∞ x~åâß xãÊ $ÇÏÅ‰õΩ QÆ∞iHÍ=_»O JO ŒiH©

™ê è•~°}"Õ∞. JÖÏO\ Ñiã≤÷uÖ’ PO^Àà◊# ÃÑOK«∞‰õΩx P"Õ Œ#`À K«uHÅÑ_»_»O

ãÔ~·# Ñ ŒúuHÍ Œ∞. =ÚO Œ∞QÍ =∞#O Wk=~°Ö’ ™êkèOz# q[Ü«∂Å#∞, P<å\˜

=∞# q[Ü«∞~°ÇÏ™êºxfl QÆ∞~°∞Î KÕã∞‰õΩx =∞#Ö’ ÑÓiÎ L`åûÇxfl xOÑÙHÀ"åe.

JÖÏO\ ãO Œ~åƒùÅÖ’ =∞#H =∞#O K≥ÑCHÀ=Åã≤Ok Uq∞\’ Pe=~ü QÀÖò¤ã≤‡ ü

WÖÏ ≥eÜ«∞KÕã∞Î<åfl~°∞.

Our greatest glory consists, not in never falling, but in

rising , everytime we fall.

JÖÏ „Ñu‰õÄÅ "å`å=~°}OÖ’ ‰õÄ_® P «‡Ãã·÷~°ºO, =∞<Àx|ƒù~°O HÀÖ’Ê‰õΩO_®

=∞#efl „áÈ`«ûÇ≤ÏOKÕO^Œ∞‰õΩ P}˜=Ú`åºÖÏ¡O\˜ J^Œ∞ƒù`« ~°K«#Å#∞ J<ÕHõ=∞Ok

=∞Ç=∞ÇïÅ∞ =∞#‰õΩ JOkOKå~°∞.

JÖÏO\"å\Ö’ H˘xfl ≥Å∞ã∞HÀO_ç. Jq K« Œ=O_ç g∞‰õΩ P «‡Ãã·÷~°ºO ÃÑOá⁄O Õ

J èŒ∞ƒù « qâıëêÅ∞ "å\Ö’ JãOMÏºHõOQÍ L<åfl~Ú. =∞Ç`å‡QÍOnè Z~°"å_» *·Å∞Ö’

LO_ç My experiments with truth ~åâß~°∞.

[=ÇÏ~üÖÏÖò <≥„Ç˙ JÖÏ *·Å∞Ö’ tHõΔÅ∞ J#∞Éèíqã∞Î#fl HÍÅOÖ’<Õ

Letters from a father to his daughter, An Autobiography,

Glimpses of World history, Discovery of India ~åâß~°∞.

JÖÏQ Don Quixote QÆ∞iOz ™êÊx+π ~°K«~Ú « ÃãefiO\ãπ, ~åa<£ã<£

„‰õÄ™È QÆ∞iOz WOw¡+μ ~°K«~Ú « _ÕxÜ«∞Öò _Õá¶È =∂~À¯áÈÖ’ «# ÑÙãÎHõO The

book of Space Marcopolo #∞ áê~î°HõÖ’HÍxH *·Å∞QÀ_»Å =∞ èŒº #∞OKÕ

JOkOKå~°∞.

g~°O`å ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# *·Å∞QÀ_»Å =∞ èŒº J<ÕHõ ÉÏ èŒÅ∞ J#∞Éèíqã∂Î ‰õÄ_®

Éèíq+º «∞Î g∞ Œ qâßfiãO`À «=∞ ~°K«#Å#∞ ÉèÏq`åÅ HÀãO ~°∂á⁄OkOKå~°∞.

WÖÏ è≥·~°ºO ã=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ=_®xH, g∞ Z Œ∞~°∞QÍ ZO «e H¡+ì"≥∞ÿ# ã=∞ãº

L<åflã~ g∞~°∞ J#∞ãiOKåeû# Ñ Œú «∞Å∞ H˘xfl ≥Å∞ã∞HÀ"åe.

1. =ÚO Œ∞QÍ ã=∞ãº f„= «#∞ K«∂ã≤ PO^Àà◊# K≥Ok ÉOÉËÅ∞Ñ_»HõO_ç. PO^Ào «

=∞#ã∞û`À g∞~°∞ ã„Hõ=∞OQÍ, q[ « À PÖ’zOK«ÖË~°∞. JO Œ∞Hõx =ÚO Œ∞

=∞#ã∞û#∞ „ÑâßO «Ñ~°K«∞‰õΩx, ã=∞ãº Ñiëê¯~åxH L#fl J=HÍâßÅ QÆ∞iOz

*Ï„QÆ «ÎQÍ PÖ’zOK«O_ç.

2.. JãÖË f„=OQÍ HõxÑ≤ã∞Î#fl ã=∞ãº#∞ Éèí∂ « ŒÌOÖ’ K«∂ã∞H˘x =∞iO « ÃÑ ŒÌkQÍ

ÉèÏqOKÕ Ñ≤iH «<åxH Œ∂~°O HõO_ç. Ñ≤iH «#O q∞=∞‡efl P=Ç≤Ï¿ãÎ g∞~°∞

Ñiëê¯~°O HÀãO Œ$_è»OQÍ Hõ$+≤ KÕÜ«∞ÖË~°∞.

3. ã=∞ãº ãfi~°∂áêxfl ãÊ+ìOQÍ J~°÷O KÕã∞HÀ_®xH XHõ HÍy «O g∞ Œ ~åã∞HÀO_ç

nxx JkèQÆq∞OK«_®xH˜ g∞‰õΩ `Àz# =∂~åæÅ#∞ "å\˜Ö’ XH˘¯Hõ¯^•xH˜

Z Œ∞~°ÜÕ∞º ™ê èŒHõ ÉÏ èŒHÍÅ#∞ ã∞à◊√=Ù, |~°∞=ÙÅ#∞ PHõoOÑÙ KÕã∞‰õΩx U=∂~°æO

L «Î=∞"≥∞ÿ#^À x~°‚~ÚOK«∞HÀO_ç.

93 94


4. ã=∞ãº`À ã «=∞ «=∞=Ù «∞#fl ÇÏ$ ŒÜ«∂xfl P «‡q=∞~°≈#∞ QÆ∞iKÕã≤ =∞iO «

x~°∞`åûÇxfl xãÊ $ÇÏ#∞ PÇfixOK«HõO_ç. g∞ =ÚO Œ∞ ã=∞ãº ~å<Õ =zÛOk

nxfl K«∂ã≤ q∞=∞‡efl g∞~°∞ HÍ~°}ÏÅ J<Õfi+} ¿Ñ~°∞`À ÉèíiOK«~åx ™ê÷~ÚÖ’

fã¨∞‰õΩ"≥à◊¡HõO_ç.

5. "≥Ú «ÎO ã=∞ãº#∞ XHõ z\˜ÔHÖ’ Ñi+¯iOKÕÜ«∂Å#fl åÑ„ «Ü«∞O`À J_»¤ •~°∞Å∞

"≥ «∞HÀ¯HõO_ç. ã=∞ãº‰õΩ J#∞ÉO èŒOQÍ L#fl z‰õΩ¯=Ú_»∞Åxfl\h q_çq_çQÍ

qÑÊ_®xH =∂~åæÅ QÆ∞iOz PÖ’zOK«O_ç. =ÚO Œ∞ ZHõ _» "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\ÏìÖ’,

Õx «~°∞"å « U =Ú_çx qáêÊÖ’ PÖ’zOz PK«~°}Ö’ ÃÑ@ìO_ç.

6. ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ ä•xfl ÃÑOK«∞HÀ=_®xH gÅ∞QÍ PÖ’zã∂Î<Õ LO_»O_ç. g∞

g∞ Œ g∞~°∞ #=∞‡HõO ÃÑOK«∞‰õΩO@∂ LO_»O_ç. Hõ$+≤ KÕã∂Î LO_»O_ç.

JÑC_Õ rq «=∞<Õ HõuÎg∞ Œ ™êÑ¶‘QÍ z=i^•HÍ #_»=QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

Face all situations. In this world we meant with all kinds

of situations-pleasant or unpleasant.Keep up courage all

the time.

-Swami Ramdas

ee

A successful life does not wait for an opportunity .

It finds opportunities everyday.

rq «OÖ’ U^À ™êkèOKåÅx „Ñ¨u XHõ iÖ’#∂ Pâ◊, PHÍOHõΔ LO@∞Ok

J~Ú Õ P ™êkèOKåÅ#∞‰õΩ#fl ^•xH ãÊ+ì"≥∞ÿ# x~°fiK«#O HÍx, q=~°} HÍx

LO_» Œ∞.

L^•ÇÏ~°}‰õΩ _»|∞ƒ ŒO_çQÍ ãOáêkOKÕÜ«∂Åx KåÖÏ=∞Ok «=∞‰õΩ ^˘iH#

F z#fláê\ L^ÀºQÍxfl Pã~åQÍ KÕã∞HÀ"åÅ#∞‰õΩO\Ï~°∞. P~°OÉèíOÖ’ Çïëê~°∞QÍ

„Ñ¨}ÏoHõÅ∞ "Õã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. DÖ’Ñ¨Ù# ‰õΩ@∞O|O, ã¨O™ê~°O J «x rq «OÖ’

„Ñ"Õtã∞ÎOk. PHõ _ç #∞Oz „Ñ}ÏoHõÅ∞ QÍ_ç «ÑC`å~Ú. JOK«<åÅ‰õΩ, "åãÎ"åÅ#∞

=∞ èŒº ZÖÏ á⁄O «# ™êkèOKåÖ’ J~°÷O HÍ Œ∞. nO`À J «#∞ ÑxKÕã∞Î#flKÀ@

Ü«∞[=∂xH qâßfiãO ã_»eáÈ «∞Ok. JHõ _» =∂@Å∞ Ñ_®eû =ã∞ÎOk. Ñ¶e «OQÍ

95 96


g∞ =∞#ã∞û qHõÅ=∞=Ù «∞Ok. g∞~°∞ Ñxg∞ Œ „â◊ Œú, UHÍ„QÆ « K«∂Ñ≤OK«ÖËHõáÈ`å~°∞.

PÑ¶‘ã∞Ö’ áÈ «∞#fl Ñ~°∞=Ù HÍáê_»∞HÀ"åÅx ZO`À Hõ+ìÑ_ÕO Œ∞‰õΩ „ÑÜ«∞ufl™êÎ~°∞.

P „Ñ¨Ü«∞ «flOÖ’ ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ Œ∂~°=∞=Ù`å~°∞. PÃÑ·# ÃÑiˆQ Y~°∞ÛÅ‰õΩ

J_»∂¤ J Œ∞ÑÓ HõxÑ≤OK« Œ∞. ™ê=∂lHõOQÍ ÉÏ èŒº «Å#∞ ZÖÏ «Ñ≤ÊOK«∞HÀ"åÖ’

g@xfl\=∞ èŒº ZÖÏ ã=∞#fiÜ«∞O ™êkèOKåÖ’ JO «∞zHõ Œ∞. x~åâ◊, xãÊ $ÇÏ XHõ

|ÅÇ‘Ï#HõΔ}OÖ’ Œ∞~°fi ºã<åÅ JÅ=_» å~Ú. "å\=Å¡ P~ÀQÆº=¸ K≥_»∞ «∞Ok.

*Ë|∞Å∂ MÏm J=Ù`å~Ú. Jxfl"≥·ÑÙÖÏ Ñiã≤÷ «∞Å∞ „Ñu‰õÄÅOQÍ L#fl@∞¡ HõxÑ≤™êÎ~Ú.

WÖÏ XHõ q+=ÅÜ«∞O g∞ K«∞@∂ì ayã≤áÈ «∂ LO@∞Ok.

WOH˘Hõ L^•ÇÏ~°}‰õΩ _»|∞ƒ ãOáê Œ<Õ ÅHõΔ ºOQÍ =∞~˘Hõ =ºHÎ <å<å ÃÇ·Ï~å<å

Ñ_»∞ «∞O\Ï_»∞. J<ÕHõ "åºÑHÍÅÖ’ "ÕÅ∞ ÃÑ_»∞ «∞O\Ï_»∞. "åºáê~åÅ∞ KÕ™êÎ_»∞.

JO Œ∞=Å¡ P~°OÉèíOÖ’ J «x rq «O J Œ∞ƒù «OQÍ Ñ~°∞QÆ∞fã∂Î LO@∞Ok. DÖ’QÍ

‰õΩ@∞O| ÉÏ èŒº «Å∞ <≥uÎ#Ñ_» å~Ú. "å\ XuÎ_ç HÍ~°}OQÍ «#K«∞@∂ì `å#∞QÍ

JÅ∞¡‰õΩ#fl JãÖMÏºHõ "åºÑ¨HÍÅÖ’ Ñ¨ÓiÎQÍ U XHõ¯^•xg∞^Œ UHÍ„QÆ`«

K«∂Ñ≤OK«ÖËHõáÈ`å_»∞. _»|∞ƒ =™ÈÎOk Hõ • Jx H˘kÌQÍ JÅHõΔ ºO „Ñ Œi≈™êÎ_»∞. Jk

"≥∞Å¡QÍ J «x "åºáê~åÅxfl\Ö’H „Ñ"Õtã∞ÎOk. "å\ *’~°∞ «QÆæ_»O "≥Ú ŒÖ∫ «∞Ok.

Jk QÆ∞iÎOz# HõΔ}O #∞Oz PO^Àà◊# =∂#ã≤Hõ XuÎ_ç =∞àÏ§ U^À KÕÜ«∂Å#fl

«Ñ#. åÑ„ «Ü«∞O ÇÏ_®q_ç. HÍx PtOz# "ÕQÆO JO Œ∞HÀÖË_»∞. JO Œ∞‰õΩ J<ÕHõ

q è•Å∞QÍ J_»¤O‰õΩÅ∞ Z Œ∞~°∞QÍ xÅ|_»∞ «∂ LO\Ï~Ú.

=∞~À ™ê^•ã‘ • L^•ÇÏ~°} K«∂^•ÌO. XHõ QÆ$Ç≤Ï} «#

Éè í~ ° Î‰ õΩ `À_»∞QÍ xÅ|_®Åx ãÖ™ê~åxfl Pi÷H õOQÍ

P Œ∞HÀ"åÅx WO\’¡<Õ XHõÑHõ # KÀ@∞ K«∂ã∞‰õΩx |∂º\©áê~°¡~ü

„áê~°OaèOzOk. "≥∞e¡QÆ áê~°¡~ü‰õΩ =KÕÛ "åà◊§ ãOYº ÃÑ~°∞QÆ∞ «∂

=zÛOk. J Õ ã=∞Ü«∞OÖ’ ‰õΩ@∞O|OÖ’ Ñ≤Å¡Å PÅ<å áêÅ<å

K«∂ã¨∞HÀ=Åã≤# J=ã¨~°O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ =zÛOk. Ô~O\ ˜=∞^èŒº ã¨=∞#fiÜ«∞O

â◊HÎHq∞Oz#kQÍ HõxÑ≤™ÈÎOk. ZÖÏ?

WOHÀ Ü«Ú=u XHõ „ÃÑ·"Õ@∞ PÑ¶‘ã∞Ö’ Hõ¡~°∞¯QÍ ÑxKÕ™ÈÎOk.

ÑxXuÎ_ç ãÇÏ["≥∞ÿ# ãO™ê~° ÉÏ èŒº «Å∞. Ñx ZO «K«Hõ QÍ

KÕã≤<å, P ã=∞Ü«∞OÖ’ Ñ_Õ ÇÏ_®q_ç, P «$ « PO^Àà◊# JO`å

WO`åHÍ^ Œ ∞ . ÃÑ ¶ ·à ◊ √ § , HÍy`åÅ∞ zO^Œ~ °=O^ Œ~ °QÍ

HõxÑ≤ã∞ÎO\Ï~Ú.Hõ~°‡HÍe "åà◊§ JkèHÍi HõO\H W"Õ Z‰õΩ¯=QÍ

HõxÑ≤ã∞Î<åfl~Ú. Ñx Hõ<åfl Ñiã~åÅ HõOQÍm PÜ«∞#‰õΩ P„QÆÇÏO

≥Ñ≤Ê™ÈÎOk. p"å@∞¡ =∞O ŒeOÑÙÅ∞.

WÖÏ „Ñü XHõ¯~°∞ `å=Ú „áê~°OaèOz# Ñ¨xÖ’ Ñ¨ÓiÎQÍ q[Ü«∞=O`«O

HÍÖËHõáÈ=_®xH HÍ~°}ÏÅ∞ U"≥∞ÿ LO\Ï~Ú. "åà◊√§ F_çáÈ=_®xH Hõ$+≤ ÖËHõáÈ=_»O

HÍ~°}=∂? PHÍOHõΔ ÖËHõáÈ=_»O HÍ~°}=∂? q[Ü«∞=O «"≥∞ÿ# rq`åÅH , q∞ye#

"åi rq`åÅH =∞ èŒº L#fl Õ_® Uq∞\? Jk ≥e¿ãÎ g∞~°∞ ãQÆO q[Ü«∞O

™êkèOz#>Ë¡.

=ÚO Œ∞QÍ.

What you need is confidence and energy. Despair is the

road to inactivity.

rq «O J<Õ •xH J<ÕHõ HÀ}ÏÅ∞ L<åfl~Ú. JO Œ∞Ö’ Jxfl ~°OQÆ∞Å∂ L<åfl~Ú.

Z «∞ÎÅ∂, ÑÖÏ¡Å∞ L<åfl~Ú. ÑÓÅÉÏ@Å∂ L<åfl~Ú. =Úà◊§á⁄ ŒÅ∂ L<åfl~Ú.

Pâ◊, x~åâ◊Å∞, "≥Å∞QÆ∞, pHõ@∞¡ Jhfl L<åfl~Ú. JO Œ∞H rq`åxfl XHõ KèåÖO*òQÍ

fã∞HÀ=_®xH, =∂#ã≤HõOQÍ ã≤ ŒúO HÍ"åe.

ÉÏÅºO ãiQÍ J#∞ÉèíqOK«ÖËHõáÈÜ«∂#x , q^•ºi÷QÍ ~å}OK«ÖËHõáÈÜ«∂#x,

Ü«∞=fi#OÖ’ P#OkOK«ÖËHõáÈÜ«∂#x WÖÏ Jxfl\H QÆ_»záÈ~Ú# ^•x QÆ∞iOz

97 98


PÖ’zOKÕ èÀ~°}H «HõΔ}O ãfiã≤ÎKÕÑC.QÆuOzáÈ~Ú#, KÕ*ÏiáÈ~Ú# J=HÍâßÅ

QÆ∞iOz HõΔ}ÏÅ QÆ∞iOz WÑ¨C_»∞ =QÆz „Ñ¨Ü≥∂[#O ÖË^Œ∞. WÑ¨C_»∞ h=Ù

KÕÜ«∞=Åã≤O ŒÖÏ¡ =~°Î=∂#OÖ’ UO KÕÜ«∂e. UOKÕ¿ãÎ Éèíq+º «∞Î h=Ù PtOz#

q èŒOQÍ ã~åfiOQÆã∞O Œ~°OQÍ ~°∂á⁄O ŒQÆÅ∞QÆ∞ «∞Ok.

XHõ q+Ü«∞O QÆ∞~°∞Î LOK«∞HÀO_ç.

There is no comparison between that which is lost by not

succeding and that which is lost by not trying.

JO>Ë Hõ$+≤KÕã≤ „â◊=∞Ñ¨_ç<å q[Ü«∞O ™êkèOK«ÖËHõáÈ=K«∞Û. Jk Ñ¶∞’~°"≥∞ÿ#

<Õ~°"Õ∞g∞ HÍ Œ∞. JO Œ∞‰õΩ aè#flOQÍ JãÅ∞ „ÑÜ«∞uflOK«‰õΩO_®<Õ F@q∞ K≥O^•Ü«∞x

P"Õ Œ# K≥O Œ_»O Jxfl\Hõ<åfl ÃÑ ŒÌ <Õ~°O.

W#∞=Ú#∞ LÑÜ≥∂yOK«∞HÀHõáÈ Õ «∞ÑCÑ\˜ì áÈ «∞Ok. JÖÏQ „Ñ=Ç≤ÏOK«‰õΩO_®

XHõ QÆ∞O@Ö’ xÅfi LO_çáÈ~Ú# h~°∞ áêzÑ¨_»∞`«∞Ok. J^Õq^èŒOQÍ g∞~°∞

HÍ~åºK«~°}‰õΩ Œ∂~°OQÍ | ŒúHõOQÍ ‰õÄ~°∞ÛO>Ë g∞~g∞ ™êkèOK«ÖË~°∞.

| ŒúHÍxfl =keOK«∞HÀO_ç. g∞~°∞ x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ#fl

ÅHΔÍºxfl KÕ~°∞HÀ=_®xH˜, q∞=∞‡efl ã¨"åÅ∞ KÕã¨∞Î#fl

ã=∞ãº#∞ JkèQÆq∞OK«_®xH èŒ$_è»z «ÎO`À =ÚO Œ∞‰õΩ

J_»∞QÆ∞Å∞ "ÕÜ«∞O_ç.

J~Ú`Õ Hõ$+≤ KÕã≤# „Ñü™êi PtOz# Ñ¶ë`«O ^ŒHõ¯^Œ∞. XH˘¯Hõ¯™êi

Ju™ê è•~°} „ÑÜ«∞`åflxHÀ, J_»¤ •i „ÑÜ«∞`åflxHÀ Ñ¶e «O HõxÑ≤OK«=K«∞Û. D

q+Ü«∞O g∞ q^•ºi÷ Œâ◊#∞Oz QÆ=∞xOKÕ LO\Ï~°∞. WÖÏ\ "≥·Ñ¶ÖÏºÅ∞, ÖË •

q[Ü«∂xH Œ∂~°O HÍ=_»O q∞=∞‡efl g∞ ÅHõΔ ºO #∞Oz «ÑC^•i Ñ\ìOK«‰õΩO_®

K«∂ã¨∞HÀ"åe.

L^•ÇÏ~°}‰õΩ <å z#fl «#OÖ’ <å ¿ãflÇ≤Ï «∞_»∞ q^•ºi÷ Œâ◊Ö’ ÑsHõΔÅ∞ QÆ>ìHõ _®xH

™ê èŒº"≥∞ÿ#O «=~°‰õΩ ÕeHõ=∂~åæ<Õfl – JO>Ë áê~î°O "≥Ú`åÎxfl HõO~î°ã÷O KÕÜ«∞_»O,

HÍÑ‘ H˘@ì_»O–J#∞ãiOKÕ"å_»∞ J#∞HÀ‰õΩO_® Ñ¶e «O ‰õÄ_® HõxÑ≤OzOk. _ç„w

KÕuH =zÛOk. a.W_ç ‰õÄ_® J~ÚO ŒxÑ≤OKå_»∞. HÍx \©K«~ü L^ÀºQÆO «#H

J#∞‰õÄÅO HÍ Œ#∞‰õΩ<åfl_À U"≥∂. „ÑÉèí∞ «fi L^ÀºQÆ"Õ∞ Hõ • Jx yi[# ãOHΔ=∞

ÇãìÖò "å~°¤<£ L^ÀºQÆOÖ’ KÕiáÈÜ«∂_»∞.

JO>Ë J «x Hõ$+≤ J «_çH JO «=~°H Ñ¶e`åxfl JOkOzOk. J~Ú Õ rq`åxfl

*Ï„QÆ «ÎQÍ #_çÑ≤OK«_»O =Å¡ Pi÷HõOQÍ J «xH ZÖÏO\ X_ç Œ∞_»∞‰õΩÅ∞ ~åÖË Œ∞.

HÍx L#fl` «™ê ÷<åxfl K Õ~ ° ∞HÀÖ ËH õáÈÜ«∂_ »x g∞Ö’ „Ñ üXH õ ¯~ ° ∞

JOwHõi™êÎ~°#∞‰õΩO\Ï#∞.

Z‰õΩ¯= ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ q*Ë`« J#∞ãïOz# =∂~åæ<Õfl PK«~°}Ü≥∂QÆºOQÍ

KåÖÏ=∞Ok ã‘fiHõi™êÎ~°∞. J~Ú Õ P q*Ë « J#∞ãiOz# =∂~åæÅÖ’ Z Œ∞Ô~·#

X_ç Œ∞_»∞‰õΩÅ#∞, „Ñu|O èŒHÍÅ#∞, "å\x JkèQÆq∞OK«_»OÖ’ J «#∞ K«∂Ñ≤# „ÑuÉèÏ

™ê=∞~å÷ºÅ∞, z «Îâ◊√kú UHÍ„QÆ «, W «~° ã=∞Ü≥∂z « x~°‚Ü«∂Å QÆ∞iOz J=QÍÇÏ#

ÖËHõáÈ=_»O =Å¡ J`«ºkè‰õΩÅ∞ JÑ¨[Ü«∞O áêÅ∞ J=Ù`«∂ LO\Ï~°∞. JÖÏO\˜

ãO Œ~åƒùÅÖ’ F@q∞H x~åâ◊Ñ_»‰õΩO_® LO_»_»O, è≥·~åºxfl HÀÖ’Ê‰õΩO_® LO_»_»O,

uiy L`åûÇxfl P «‡qâßfi™êxfl ã=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩx =∞m§ „ÑÜ«∞ «flO "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\Ïìe.

JO^Œ∞‰õΩ =∞#‰õΩ LO_»=Åã≤# ^Œ$HõÊ^è•xfl QÆ∞iOz K≥áêÊÅO>Ë ÔQÅ∞Ñ¨Ù

F@=ÚÅÖ’ Uk ÅaèOz<å, =∞#O ZHõ¯_» á⁄~°áê@∞ KÕâßO, ZHõ¯_» ^•xfl

ãik Œ∞ÌHÀQÆeQÍO J#fl JOâßxfl qâıì+≤OK«∞HÀ=_»OÖ’<Õ g∞~°∞ q[Ü«∂xH =∞iO «

KÕ~°∞= HÍQÆÅ~°∞.

Jxfl ~°OQÍÅÖ’ „Ñu "åiH© XH~°Hõ"≥∞ÿ# ã=∞ãºÅ∞, J_»¤O‰õΩÅ∞ Z Œ∞~°∞HÍ=Ù.

Hõ#∞Hõ JO ŒiH© J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# Ñïëê¯~°=∂~åæxfl ã¨∂zOK«_»O ™ê èŒºO HÍ Œ∞.

HÍx „Ñu XHõ ~°∞ =ÚO Œ∞QÍ „ÑÜ«∞`åflxfl =∞ èŒºÖ’ =ke"ÕÜ«∞_»=∞<Õ x~åâß=ÇÏ"≥∞ÿ#

99 100


PÖ’K«#‰õΩ `å=Ù W=fi‰õÄ_» Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë XHõ =º`åºãO HõxÑ≤ã∂ÎO@∂Ok. P

q+Ü«∞O Ñ~°∞QÆ∞ÑO ≥OÖ’ áêÖÁæ<Õ"åà◊§x K«∂¿ãÎ g∞‰õΩ

ÉÏQÍ J~°÷=∞=Ù «∞Ok. ÔQez#"å_»∞ F_ç#"å_ç Hõ<åfl

H=ÅO ÃãHõ<£Ö’ =O`À=O «∞ =ÚO Œ∞O_»_»"Õ∞ J «xH

q[Ü«∂xH, Ô~O_À"å_çH F@q∞H HÍ~°}O.

g∞~°∞ "å~°ÎÖ’¡ «~°K«∞ L «Î~°HÀ™êÎ lÖÏ¡Ö·# q[Ü«∞#QÆ~°O, qâßY, NHÍ‰õΩà◊O

lÖÏ¡Ö’ ~°OQÆ∞~åà◊§ «=fiHõO QÆ∞iOz qO@∂ LO\Ï~°∞. JHõ _» =„*ÏÅ∞ ÖÏO\˜

qÅ∞"≥·# ~°OQÆ∞~åà◊√¡ Åaè™êÎÜ«∞x [#O qâßfiãO. JÖÏO\ ~åà◊§#∞ «‰õΩ¯= "≥Å‰õΩ

H˘#_®xH JHõ _» x «º=¸ H˘O Œ~°∞ "åºáê~°∞Å∞ ‰õÄº Hõ_»∞ «∂ LO\Ï~°∞. JÖÏO\˜

«=fiHÍÅÖ’¡ =∞\ì ÃÑà◊§Å HO Œ ã=∂kè J~Ú# "åi ãOYº KåÖÏ Z‰õΩ¯=. JHõ _»

qÅ∞"≥·# ~åà◊√¡ ÖË=x „ÑÉèí∞ «fiO „ÑHõ\OzOk. «=fiHÍÅ#∞ x¿+kèOzOk. J~Ú<å

«=fiHÍÅ∞ [~°∞QÆ∞ «∞<åfl~Ú. Kå@∞QÍ =∂@∞QÍ, H˘O Œ~°∞ P ~åà◊§ •fi~å ZO`ÀH˘O «

ÖÏÉèíÑ_»∞ «∂<Õ L<åfl~°∞. Wk JHõ _» WÑÊ\H© ™êQÆ∞ «∞#fl x~°O «~° J<Õfi+}.

WHõ K«i„ «Ö’H "≥_ç Õ...

"≥∞Hõ<åflãπ QÀÖò¤ ã≤x=∂ JO Œ~°∂ K«∂¿ã LO\Ï~°∞. JÖÏ |OQÍ~°O HÀãO

QÆ «OÖ’ "ÕÖÏk=∞Ok „ÑÜ«∞ «flO KÕã≤ qÑ¶Å=¸ JÜ«∂º~°∞. q[Ü«∞=¸ ™êkèOKå~°∞.

JO>Ë |OQÍ~°O ÖÏO\ U^À XHõ •xfl ãOáêkOK«QÆeQÍ~°∞. =∞#O =∞# Hõ äŒÖ’¡

ÅOÔHaO ≥Å∞ «=fiHõO QÆ∞iOz qO@∂O\ÏO. D Jxfl ãO Œ~åƒùÅÖ’#∂ H=ÅO

H˘xfl J_»∞QÆ∞Å =º`åºãOÖ’ ÔQÅ∞ÑÙ F@=ÚÅ∞ x~åú~°} JÜ«∂º~Ú.

D ~ÀAÖ’¡ =∞Ozh\ K«∞Hõ HÀãO Zxfl =O ŒÅ J_»∞QÆ∞Å Ö’ «∞Ö’¡H É’iOQ∑

"Õ~Úã∞Î<åfl"≥∂ ≥eã≤O Õ.

g\xfl\ ™ê~åOâ◊O XHõ >Ë. „ÑÜ«∞`åflÅH „áê~°OÉèí"Õ∞ HÍx JO «O LO_» Œ∞.

ZO Œ~À âßG"Õ «ÎÅ∞ Z<Àfl™ê~°∞¡ „ÑÜ«∞uflOz qÑ¶Å"≥∞ÿ# «~°∞"å «<Õ å=Ú J<Õfi+≤ã∞Î#fl

Ñiâ’ èŒ#Å Ñ¶e`åxfl =∞#‰õΩ JOkOK«QÆeQÍ~°∞.

WHõ _» ≥Å∞ã∞HÀ=Åã≤# „Ñ è•# ã∂„ «O Uq∞@O>Ë

If you do not suceed in first attempt? do, do and do until

you get it.

PYi L^•ÇÏ~°}Å∞PYi L^•ÇÏ~°}Å∞PYi L^•ÇÏ~°}Å∞PYi L^•ÇÏ~°}Å∞PYi L^•ÇÏ~°}Å∞ã≤Ñ¶≤eãπ "åºkèH =∞O Œ∞ Hõ#∞Q˘#fl âßG"Õ «Î áêÖò Zi¡Kü

(Paul Ehrlich) ‰õΩ <ÀÉÖò „ÃÑ·*ò ÅaèOzOk. JÜ«∞# å#∞

Hõ#∞Q˘#fl =∞O^Œ∞‰õΩ á¶ê~°∞‡ÖÏ 606 Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì_»∞.

ZO^Œ∞HÀ`≥Å∞™ê? JÜ«∞# ^•xfl, JO>Ë P á¶ê~°∞‡ÖÏ#∞

Hõ#∞Q˘#_®xH˜ JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ 605 ™ê~°∞¡ ~°Hõ~°HÍÅ

„ÑÜ≥∂QÍÅ∞ KÕã≤ qÑ¶Å=∞Ü«∂º_»∞.

ä•=∞ãπ Z_çã¨<£ q Œ∞º ü |Å∞ƒ#∞ Hõ#∞Q˘#fl âßG"Õ «ÎQÍ JO ŒiH© ≥Å∞ã¨∞.

J «#∞ P „Ñ¨Ü«∞ «flOÖ’ H˘xfl "ÕÅ™ê~°∞¡ „Ñ¨Ü«∞uflOKå~°∞. qÑ¶Å=∞Ü«∂º_»∞. P

q+Ü«∞O ≥eã≤ XHõ áê„uHÜ«Ú_»∞ PÜ«∞#‰õΩ W|ƒOkÃÑ\ÏìÅx g∞~°∞ H˘xfl"ÕÅ

™ê~°∞¡ F_çáÈÜ«∂~°@ Hõ • Jx J_çQÍ_»∞. •xH P q*Ï#"Õ «Î K≥Ñ≤Ê# ã=∂ è•#O

Uq∞\’ ≥Å∞™ê. ''<Õ#∞ ZHõ _» F_çáÈÜ«∂#∞. Jxfl „ÑÜ≥∂QÍÅ ^•fi~å 'ÑxKÕÜ«∞x—

Jxfl =∂~åæÅ#∞ QÆ∞iÎOKå#∞.—

ee

101 102


r=# QÆ=∞#OÖ’ P@∞áÈ@∞¡ ÖË‰õΩO_® =ÚO Œ∞‰õΩ #_»"åÅO>Ë g∞ J_»∞QÆ∞Å∞

«_»|_»‰õΩO_® LO_®e. JO>Ë g∞ „Ñ=~°Î#Ö’ Ö’ÑO ÖË‰õΩO_® LO_®ÅO>Ë g∞‰õΩ

rq «O QÆ∞iOz, g∞ K«∞@∂ì L#fl ãxflÇ≤Ï «∞Å QÆ∞iOz, ã=∂[O QÆ∞iOz, "≥Ú «ÎO

„ÑÑOK«O QÆ∞iOz ãÔ~·# (Attitude) Œ$HõÊ èŒO LO_®e. 'ÑK«ÛHÍ"≥∞~°¡ ~ÀyH

Ö’Hõ=∞O`å ÑK«ÛQÍ HõxÑ≤ã∞ÎOk—. J#fl Ö’Ö’HÎ „ÑHÍ~°O g∞Ö’ ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ èŒO

LO>Ë Ö’HõO P"≥∂ ŒÜ≥∂QÆºOQÍ#∞, „Ñu‰õÄÅ èŒ$HõÊ èŒO LO>Ë „Ñu|O èŒOQÍ#∞

g∞‰õΩ HõxÑ≤ã∞ÎOk.

~å=∞Éèí‰õΩÎ_»∞, Hõc~ü •ãπ QÆ∞iOz# Hõ äŒÖ’¡ Wk XHõ\.

Hõc~ü •ãπ XHõ~ÀA ~å=∂Ü«∞} Hõ ä•=∞$`åxfl XHõ PÅÜ«∞OÖ’ H˘O «=∞OkH

qxÑ≤ã∞Î<åfl_»∞. JO Œ∞Ö’ ã∞O Œ~°HÍO_» =zÛOk. ÅOHõ ™êO Œ~åºxfl Hõc~ü •ãπ

J Œ∞ƒù «OQÍ =i‚ã∞Î<åfl_»∞. JHõ _» ~°Hõ~°HÍÅ ~°OQÆ∞ÅÖ’ ÑÓÅ∞ L<åflÜ«∞x "å\Ö’

`≥Å¡\˜ =∞Öˇ¡Ñ¨Ó=ÙfiÅ ÖÏO\˜q L<åflÜ«∞x Hõc~ü K≥|∞`«∞<åfl_»∞. JÑ¨C_»∞ UO

[iyO ŒO>Ë...

~å=∂Ü«∞} Hõ ä•QÍ#O ZHõ _» [iy Õ JHõ _» ÇÏ#∞=∞O «∞_»∞ LO\Ï_»x Éèí‰õΩÎÅ

#=∞‡HõO. JO Œ∞Ö’#∞ JHõ _» Hõ ä•QÍ#O KÕã∞Î#fl"å_»∞ ~å=∞Éèí‰õΩÎÅÖ’ Q˘ÑÊ"å_»∞.

JO Œ∞=Å¡ ÇÏ#∞=∞O «∞_»∞ ‰õÄ_® JHõ _» „â’ «Ö’¡ XHõ_»∞QÍ ‰õÄ~°∞Ûx QÍ#áê~°=â◊ºOÖ’

=Úxy ÕÅ∞ «∞<åfl_»∞.

JO «=~°‰õΩ P#O ŒÉÏëêÊÅ∞ ~åÅ∞ã∞Î#fl P „â’ «‰õΩ ÅOHõÖ’ ÑÓÅ∞ ≥Å¡QÍ

L<åflÜ«∞x Hõc~ü K≥ÑÊ_»O #K«ÛÖË Œ∞. "≥O@<Õ ÖËz JÜ«∂º JHõ _» ÅOHõÖ’ ≥Å¡\ÑÓÅ∞

HÍx, =∞ˆ~ ~°OQÆ∞Ñ¨ÓÅ∞ HÍx ÖË=Ù. ~åHõΔã¨~å*ˇ·# ~å=}∞x ~å[ºOÖ’ J`«x

„Ñ=~°Î#ÖÏQ JO «\Ï Z„~°\ ÑÓÅ∞ L<åfl~Ú. Jx JÉèíºO «~°O K≥áêÊ_»∞.

P =∂@Å∞ q#fl Hõc~°∞^•ã¨∞ PÜ«∞# Z=~À

QÆ∞iÎOKå_»∞. =∞Ç#∞ÉèÏ"å, JHõ _» g∞‰õΩ Jxfl ÑÓÅ∂

Z„~°QÍ<Õ HõxÑ≤Oz LO\Ï~Ú. ZO^Œ∞HõO>Ë P

ã¨=∞Ü«∞OÖ’ g∞~°∞ HÀÑ¨O`À L<åfl~°∞. =∞Ç¨™êkèfi

ã‘`«=∞‡#∞ JÑ¨Ç¨ÏiOz# ~å=}∞xÃÑ· JO`«∞ÖËx

P„QÆÇÏO`À L<åfl~°∞. g∞ Hõà◊√§ HÀÑO`À Z~°∞ÃÑH¯áÈ~Ú L<åfl~Ú. xÑCHõ}ÏÖÏ¡

=∞O_»∞ «∞<åfl~Ú. P Hõà◊§`À K«∂ã≤#ÑC_»∞ Z=iÔH·<å Jhfl Z~°∞ÑÙ~°OQÆ∞Ö’ L#fl>Ë¡

HõxÑ≤™êÎ~Ú. Jx T~°_çOKå~°@.

WO «H© K≥ÑÊ ŒÅz# JOâ◊O Uq∞@O>Ë, =∞#O Uq èŒOQÍ PÖ’z™êÎ"≥∂ JO Œ∞‰õΩ

J#∞QÆ∞}OQÍ =∂„ «"Õ∞ =∞# „Ñ=~°Î# ~°∂ÑÙk Œ∞Ì‰õΩO@∞Ok. Ü«∞^•ƒù=O « Œƒù=u

Jx ãOã¯ $ «OÖ’ XHõ <å#∞_ç L#flk. g∞~°∞ UO HÍ"åÅ#∞‰õΩO>Ë JÖÏQ J=Ù`å~°∞.

q∞=∞‡efl g∞~°∞ Q“~°=hÜ«ÚÅ∞QÍ, L#fl «"≥∞ÿ# "åiQÍ ÉèÏqOK«∞‰õΩ#fl ÑHõΔOÖ’ g∞

„Ñ=~°Î#, #_»=_çÖ’ g∞‰õΩ ≥eÜ«∞‰õΩO_® B#fl «º=¸, Q“~°=hÜ«ÚÖ·# ÇïO^• «#O

103 104


„ÑüaOa™êÎ~Ú.

z#flÑ≤Å¡Å∞ P@Å∞ P_»∞‰õΩ<ÕÑC_»∞ QÆ=∞xOK«O_ç. „Ñ è•#OQÍ P_»Ñ≤Å¡Å∞ å=Ú

J=∞‡ áê„ «Ö’ LO_»_®xH PãHÎ K«∂Ñ≤™êÎ~°∞. JÖÏQ =∞QÆÑ≤Å¡"å_»∞. «O„_ç áê„ «

áÈ+≤OK«_®xˆH L`åûÇ¨ÏÑ¨_»`å_»∞. "åiÖ’ "å~°∞ QÆ=∞xOz# PÖ’K«#Å‰õΩ

J#∞QÆ∞}OQÍ<Õ P_»Ñ≤Å¡Ö’¡ q#Ü«∞=¸, XkÌHõ ã¨~°∞Ì‰õΩáÈÜÕ∞`«`«fiO KÀ@∞

KÕã∞‰õΩO\Ï~Ú. J Õq èŒOQÍ =∞QÆÑ≤Å¡"å_çÖ’ PkèHõº`åÉèÏ=O. J[=∂~Ú+‘ èÀ~°}

ÃÑOá⁄O Œ∞ «∞Ok. «e¡ ŒO„_»∞Å∞ =∞ èŒº «~°K«∞ [iQ Ñ¶∞~°‚}Å∞ Ñ≤Å¡Å =∞#ã∞ûÅÃÑ·

K≥~°QÆx =Ú„^Œ "Õ™êÎ~Ú. JÖÏˆQ ÉÏÅº^Œâ◊Ö’ "åi J#∞Éèí"åÅ∞, *Ï˝Ñ¨HÍÅ∞

J#O «~°HÍÅOÖ’ "åi „Ñ=~°Î##∞ x~Ìt™êÎ~Ú. JÖÏQ K«∞@∂ì L#fl ã=∂[O

Ñiã~åÅ∞ ‰õÄ_® XHõ =ºHÎ „Ñ=~°Î##∞, Œ$HõÊ è•xfl QÆ}hÜ«∞OQÍ „ÑÉèÏq «O KÕ™êÎ~Ú.

=ÚO^Œ∞QÍ H˘`«ÎQÍ L^ÀºQÆOÖ’ KÕi# U Ü«Ú=‰õΩ_ç<≥·<å

QÆ=∞xOK«O_ç. KåÖÏ x*Ï~ÚfQÍ, Hõ+¨ìÑ¨_ç Ñ¨xKÕã≤ QÆ∞iÎOÑ¨Ù

ãÖáêkOK«∞HÀ"åÅx, `«# „ÑüÉèíx JO^Œ~°∂ "≥∞K«∞ÛHÀ"åÅx

L|ÖÏ@Ñ¨_»`å_»∞. J~Ú`Õ HÍÅO QÆ_çKÕH˘kÌ `À\˜ L^ÀºQÆ∞Å

„Ñ=~°Î# "åi PÖ’K«#Å „ÑÉèÏ=O J «xg∞ Œ ÑxKÕ™êÎ~Ú. JÖÏQ

ÃÑ· JkèHÍ~°∞Å ÑHõΔáê « èÀ~°} ÖËHõ ÉÏã≤[O, ÖË • Jqhu J «x

PÖ’K«#Å#∞ =∂iÛ"Õ™êÎ~Ú. ~ÀAÅ∞ QÆ_çKÕãiH P K«∞@∂ì L#fl"åiÖ’ XHõ_»∞QÍ

=∂iáÈÜÕ∞ „Ñ=∂ ŒO Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok.

WÖÏO\ =∂~°∞Ê ãÇÏ["Õ∞#x K≥ÑÊ_®xH

„Éèí=∞~°–H©@Hõ <åºÜ«∞OJx ãOã¯ $ «OÖ’ XHõ ã∂„fHõ~°} LOk.

„Éèí=∞~°O – «∂hQÆ –U ≥·<å XHõ H©@HõO K«∞@∂ì Éèíq∞ã∂Î LO_»@O QÆ=∞x™êÎ~°∞.

H˘kÌ ¿ãÑ\H P H©@HõO ‰õÄ_® „Éèí=∞~°OQÍ =∂~°∞ «∞Ok. "åãÎ"åxH =∞~À H©@HõO

„Éèí=∞~°OQÍ =∂~°∞ÊK≥O Œ Œ∞. WHõ _» P H©@HÍxfl „Éèí=∞~°O Ñ¶ÅÇ~°O K≥¿ãã∞ÎOk.

J Õ q èŒOQÍ K«∞@∂ì JqhuÑ~°∞Å∞, x*Ï~ÚfQÍ Hõ+ìÑ_Õ ãfiÉèÏ=O ÖËx "åà◊√§

LO>Ë P Ü«Ú= L^Àºy ‰õÄ_® "åà◊§ÖÏQ „Ñ=iÎOK«_®xH JÖ"å@∞ Ñ_çáÈ`å_»∞.

JO Œ∞Hõ<Õ XHõ =ºHÎ PÖ’K«<å èÀ~°}, r=# Œ$HõÊ äŒO ≥e¿ãÎ "Õ~fi~°∞ ãO Œ~åƒùÅÖ’

J «x „Ñ=~°Î# ZÖÏLO@∞O^À TÇ≤ÏOK«_»O ™ê èŒº"Õ∞#x J#∞Éèí=AÅ∞ JO\Ï~°∞.

™ê è•~°}OQÍ XHõi èŒ$HõÊ èŒO =¸_»∞ Œâ◊Ö’ ¡ ~°∂ÑÙk Œ∞Ì‰õΩO@∞Ok. L^•ÇÏ~°}‰õΩ

rq «O QÆ∞iOz, ãxflÇ≤Ï «∞Å QÆ∞iOz HÍx J «x Œ$HõÊ äŒO P =¸_»∞ Œâ◊Å g∞ Œ

P è•~°Ñ_ç LO@∞Ok.

=ÚO Œ∞QÍ P JOâ◊O QÆ∞iOz# J «x PÖ’K«#Å∞, #=∞‡HÍÅ∞, Jaè„áêÜ«∂Å∞

ZÖÏ L<åflÜ≥∂ ≥Å∞ã∞HÀ"åe. JO>Ë rq`åxfl H=ÅO ã∞YOQÍ QÆ_»Ñ_»O =∂„ «"Õ∞

J «x PÖ’K«# J~Ú Õ „Ñ è•#OQÍ J «x Œ$HõÊ äŒO Éè∫uHõ J=ã~åÅÃÑ· PãHÎx

ÃÑOK«∞‰õΩO@∞Ok. ÖËHõ <≥·uHõ qÅ∞=Å‰õΩ „áê è•#º « J «x =∞#ã∞Ö’x KÀ@∞

ãOáêkOK«∞‰õΩO>Ë J «#∞ Zxfl HõëêìÅ∞ =zÛ# P ^•i = ŒÅ_®xH W+ìÑ_»_»∞.

™êÇÏ™êÅ∞ KÕÜ«∂Åx, Ñk=∞Ok "≥∞K«∞ÛHÀ"åÅ#fl PÖ’K«#Ö’ L#fl"å_»∞ ™êÇÏ™êÅ∞

KÕÜ«∞_»OÖ’#∞, „H©_»Ö’¡ HÍx, J «#∞ KÕ¿ã U ÑxÖ’ J~Ú<åã~ L`åûÇÏO, HÍ~°ºnHõΔ

„Ñã∞Êù@OQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú.

D Œâ◊#∞ =∞#O Evaluative process QÍ K≥ÑÊHÀ=K«∞Û.

WÖÏ J «x =∞#ã¨∞Ö’ ™ê#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# „Ñ¨ÉèÏ=O ãÖáêkOK«∞‰õΩ#fl «~åfi «

J «#∞ •xH Hõ@∞ì|_ç LO_®ÖÏ, nx=Å¡ Hõ+ì#ëêìÅ‰õΩ Z Œ∞s^•ÖÏ J#fl q+Ü«∞O

J «x „Ñ=~°Î#ÃÑ· « Œ∞Ñi „ÑÉèÏ=O K«∂Ñ≤ã∞ÎOk. L^•ÇÏ~°}‰õΩ <å‰õΩ ≥eã≤# XHõ

‰õΩ@∞O|O LOk. ‰õΩ@∞O| ÃÑ^ŒÌ `åQÆ∞_»∞‰õΩ JÅ"å@∞Ñ¨_®¤_»∞. J`«x Ñ≤Å¡Å∞

ÉÏÅº Œâ◊Ö’ «O„_ç Jaè=∂<åxH P Œ~°}‰õΩ ZO`À ãO`À+≤OKå~°∞. HÍx "åiH

=Ü«∞ã∞û =zÛ, Ö’HÍxfl «O„_ç „Ñ=~°Î##∞ J~°÷O KÕã∞‰õΩ<Õ ã≤÷u =KÕÛãiH «O„_çQÍ

105 106


Q“~°qOK«_»OÖ’ U Ö’ÑO ÖËHõáÈ~Ú<å JÅ"å@∞#∞ =∂xÊOK«_®xH Jxflq è•ÖÏ

„ÑÜ«∞uflã∞Î<åfl~°∞. P q+Ü«∞OÖ’ J<ÕHõ ãO Œ~åƒùÅÖ’ "å~°∞ ÉÏ èŒÑ_»∞ «∞<åfl~°∞.

`«O„_çx ÉÏ^èŒÃÑ_»∞`«∞<åfl~°∞. `«O„_çx ÉÏkèã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨Ç¨Ï[OQÍ WÖÏO\˜"å~°∞

`åQÆ∞_»∞#∞ UsuÖ’#∞ ã=∞i÷OK«_®xH ã≤ ŒúOQÍ LO_»~°∞.

WÖÏ ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ =Å¡ Hõey# Hõ+¨ì#ëêì=Å¡

HÍ~°}OQÍ<Õ <≥Å∂¡~°∞ lÖÏ¡ Œ∂|QÆ∞O@Ö’ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ =∞ ŒŒº

x¿+^è•xH˜ L^Œºq∞OK«=Åã≤ =zÛOk. "åi L^Œº=∞

Ñ¶e «O =¸_»∞<åà◊§ =ÚK«Û>Ë J~ÚOk. Jk "Õ~q+Ü«∞O

HÍx =∞^Œºx¿+^èŒO ~ÀAÅÖ’ J<ÕHõ ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞

ã∞YOQÍ, ãO`À+OQÍ QÆ_çáêÜ«∞x KåÖÏ=∞Ok ãxflÇ≤Ï «∞Å‰õΩ ≥eã≤# q+Ü«∞"Õ∞.

x¿+ ŒO áÈ~ÚOk. "åà◊§H =∞m§ ã=∞ãºÅ∞ "≥Ú ŒÅÜ«∂º~Ú.

D Œâ◊‰õΩ "åi PÖ’K«<å èÀ~°} #∞Oz „Ñ=~°Î# Œâ◊‰õΩ fã∞‰õΩ "≥àı§ Feel-

ing process QÍ K≥ÑÊHÀ=K«∞Û.

WHõ JÖÏ =∞#ã¨∞Ö’ Ñ¨_ç# ^Œ$_è»"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∂ÖË P =ºH˜Îx J@∞=O\˜

JOâßÅÃÑ· J «x „Ñ=~°Î#‰õΩ =∂~°æO K«∂Ñ≤™êÎ~Ú. ãÇÏ[OQÍ «O„_ç `åQÆ∞_»∞#∞

K«∂ã≤# «~°∞"å « JO «~°æ «OQÍ ^•x K≥_»∞ Ñ¶e`åÅ#∞ K«∂ã≤# "åà◊√§ ZÑC_»∂

^•x*’eH "≥à◊§~°∞. JO>Ë WHõ _» J@∞=O\ =ºHÎ PÖ’K«#Å∞ ≥eã≤#ÑC_»∞ J «#∞

`åQÆ∞É’ «∞Å`À ZÖÏ =º=ÇÏi™êÎ_À TÇ≤ÏOK«=K«∞Û. J Õ ãOÑ#∞flÅ ‰õΩ@∞O|OÖ’

«O„_ç Œ~åQÍ ™Èá¶êÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx =∞O Œ∞ `åQÆ∞ «∂, «# ÇÏŸ^•‰õΩ «y# "åi`À

ãOÉèÏ+≤ã∞Î#flÑC_»∞ K«∂ã≤# Ñã≤"å_»∞ JÖÏ LO_»_»O Q˘ÑÊ «<åxH x Œ~°≈#OQÍ

ÉèÏqOz P ^•iÖ’<Õ #_»∞™êÎ_»∞.

P~°HõOQÍ ~°∂Ñ¨Ùk^Œ∞Ì‰õΩ#fl =ºH˜Î „Ñ¨=~°Î# J`«x rq`åxH˜ K«∞HÍ¯xQÍ

=∂~°∞ «∞Ok. =∞Oz PÖ’K«#Å HÍ~°}OQÍ ~°∂ÑÙk Œ∞Ì‰õΩ#fl Œ$HõÊ äŒO ã„ «Ê=~°Î#‰õΩ

^•i K«∂Ñ≤ã¨∞ÎOk. J`«x Pâ◊Å™ê^èŒ#‰õΩ, PHÍOHõΔÅ‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ J`«xx

#_çÑ≤ã∞ÎOk. „Ñu‰õÄÅ PÖ’K«#Å∞ J «x „Ñ=~°Î#Ö’ P"åOKè«hÜ«∞ èÀ~°}∞Å‰õΩ

KÀ@∞ WzÛ J «_çx r=#QÆ=∂ºxH Œ∂~°O KÕ™êÎ~Ú.

WÖÏ PÖ’z¿ãÎ J «x HÀiHõÅ∞, Pâ◊Ü«∂Å∞, J «x „Ñ=~°Î#‰õΩ ™ê èŒ<åÅ∞QÍ

LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»`å~Ú. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ Wk=~°Ö’ QÆ∞=∂™êÎ L^ÀºQÆO =KÕÛã¨iH˜

ã=∂[OÖ’ «#‰õΩ XHõ L#fl «™ê÷#O ÅaèOzO Œx P<å\"å~°O`å ÇïO^•QÍ

„Ñ=iÎOKÕ"å~°∞. JÖÏQ Láê è•ºÜ«∞ =$uÎÖ’H J_»∞QÆ∞ÃÑ\ì# HõΔ}O #∞Oz «#‰õΩ

≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ „Ñu=ºHÎ P Œ~å≈Å‰õΩ KÕ~°∞=QÍ J_»∞QÆ∞Å∞ "Õ¿ã"å_»∞. JÖÏQ áÈbã∞

L^ÀºQÆOÖ’ KÕi#"å_»∞ P L^ÀºQÍxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# "≥Ú~°@∞ „Ñ¨=~°Î##∞,

Hõ~°‰õΩ «<åxfl J#∞ãi™êÎ_»∞. „QÍg∞} „áêO «OÖ’ "åà◊√§ JHõ _ç "å`å=~°}ÏxH

`«y#>Ëì =∞ã¨Å∞‰õΩO\Ï~°∞. WÖÏ =ºH˜Î „Ñ¨=~°Î##∞ „Ñ¨ÉèÏq`«O KÕ¿ã =∞iH˘xfl

JOâßÅ#∞ ≥Å∞ã∞‰õΩO^•O.

1. J «xH JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’H =KÕÛ ã=∂Kå~°O. JO>Ë J «x q*Ï#O J «x

„Ñ¨=~°Î##∞ „Ñ¨ÉèÏq`«O KÕã¨∞ÎOk. WO\’¡ ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ∞, |Ü«∞@

Láê è•ºÜ«ÚÅ∞ ÖËHõ q∞„ «∞Å∞, J «#∞ K«k"Õ ÑÙãÎHÍÅ∞, J «#∞ K«∂¿ã ã≤x=∂Å∞

\˜q HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ W=hfl J`«x „Ñ¨=~°Î##∞ fiÛk^Œ∞Ì`å~Ú.J"≥∞iHÍÖ’

\˜qÅÖ’ JuQÍ HõxÑ≤OKÕ Ç≤ÏO™ê, ÃãH±û ã¨xfl"ÕâßÅ „Ñ¨ÉèÏ=O JHõ¯_ç

ÉÏÅÉÏeHõÅÃÑ· QÆ}hÜ«∞"≥∞ÿ# =Ú„ Œ "Õã∞Î#fl@∞¡ g∞~°∞ "å~åÎÑ„uHõÅ ^•fi~å

≥Å∞ã∞‰õΩ<Õ LO\Ï~°∞.

2. J «x K«∞@∂ì LO_Õ ã¨=∂[O ÖËHõ Ñ¨iã¨~åÅ „Ñ¨ÉèÏ=O J «x „Ñ¨=~°Î#ÃÑ·

LO@∞Ok. nxfl ãÇÏ"åã^À+O Jx K≥_»∞ Ñ¶e`åÅ#∞ WKÕÛ"å\x QÆ∞iOz

K≥|∞ «∞O\ÏO. J~Ú Õ <å‰õΩ ≥eã≤# ‰õΩ„~å_»∞ „ÃÑ¶Oz ÉèÏ+#∞ <Õ~°∞Û‰õΩO@∞<åfl_»x

≥eã≤ J «x ãxflÇ≤Ï « q∞„ «∞_»∞ XHõ_»∞ J ÕÉÏ@Ö’ #_»∞K«∞‰õΩ<åfl_»∞. JÖÏQ

107 108


=∞~˘Hõ q∞„ «∞_»∞ HÍÖòÃãO@~üÖ’ L^ÀºQÍÅ QÆ∞iOz K≥Ñ≤Ê# J#∞Éèí∂ «∞Å∞,

L`åûÇÏÑÓi « "å`å=~°}O K«∂ã≤ =∞~À Ü«Ú=‰õΩ_»∞ P L^ÀºQÍÅ "Õ@Ö’

xifi~å=∞OQÍ Hõ$+≤ KÕã≤ ™êkèOKå_»∞. P~°HõOQÍ ÃÇ·Ï ™ÈÃã·\©H ãg∞ÑOÖ’

L#fl"åà◊√§ P ^•iÖ’#∞ H˜Ok™ê÷~Ú =ÚiH˜"å_»ÅÖ’ x=ã≤OKÕ"åiÖ’ P

„áêO`åxH «y#@∞¡ "≥Ú~°@∞QÍ#∂ =º=ÇÏiOK«_»O =∞#O K«∂ã∂ÎLO\ÏO.

g∞ ^Œ$H õÊ^ä ŒO ã¨ Ô~ ·# kâ◊Ö’<Õ LO^• ÖË^• J#fl q+¨Ü«∂xfl

≥Å∞ã∞HÀ=_®xH D „HOk "åHÍºÅÃÑ· g∞ Jaè„áêÜ«∂Å#∞ ãg∞HΔOK«∞HÀO_ç.

Jn x*Ï~ÚfQÍ...

1. Ñk=∞OkH ãO|OkèOz# JOâßxfl x~åúiOKÕ ãO Œ~åƒùÅÖ’ "åiÖ’ „ÑuXHõ i

Jaè„áêÜ«∂Å∞ ≥Å∞ã∞HÀ=_®xH ã≤ Œú"Õ∞.

2. <Õ#∞ fã∞‰õΩ#fl x~°‚Ü«∂xfl „Ñu XHõ ~°∞ JOwHõi™êÎ~°<Õk <å QÆ\ì #=∞‡HõO

3. xOáêkQÍ, xÅHõ_»QÍ KÕ¿ã „ÑÜ«∞`åflÅ∞ Ñ¶e`åxfl W™êÎÜ«∞x <Õ#∞ ÉèÏq™êÎ#∞.

4. q#Ü«∞OQÍ „Ñ=iÎOK«_»O XHõ Q˘ÑÊ qâı+OQÍ <Õ#∞ ÑiQÆ}™êÎ#∞.

5. PtOz# Ñ¶e`åxfl ™êkèOK«QÆÅ##fl #=∞‡HõO <å‰õΩ LOk.

6. Uk HÍ"åÅO>Ë Jk ™êkèOK«QÆÅ##fl â◊HÎ „Ñu XHõ iÖ’#∞ LO@∞O Œ<Õk <å

Jaè„áêÜ«∞O.

7. Hõ+ìÑ_ç ÑxKÕã≤#@¡~Ú Õ Ñ¶e «O «ÑÊHõ Åaèã∞ÎOk.

8. „ÑuXHõ iH rq «OÖ’ U^À ™êkèOKåÅ#fl PHÍOHõΔ |ÅOQÍ LO@∞Ok.

9. q=∞~°≈Å#∞ ÇïO^•QÍ ã‘fiHõiOK«@O q[Ü«∂xH ~åK«ÉÏ@.

10. ãHÍÅOÖ’ KÕ¿ã „Ñu ÑxH Ñ¶e «O LO@∞Ok.

11. <å‰õΩ =∞Oz KÕã≤# „ÑuXHõ iH <Õ#∞ Jxfl"Õà◊ÖÏ Hõ$ «A_»<≥· LO\Ï#∞.

12. MÏmã¨=∞Ü«∞O Åaè¿ãÎ Ñ¨Ùã¨ ÎHõ Ñ¨~î °<åxH˜ U^À XHõ\ ˜ ~åã¨∞HÀ_®xH˜

qxÜ≥∂yOK«_»O <å‰õΩ KåÖÏ W+ìO.

13. <åHõO>Ë <å ¿ãflÇ≤Ï «∞ÅÖ’ KåÖÏ=∞Ok KåÖÏ q è•Å∞QÍ ã=∞~°∞úÅx qâ◊fiã≤™êÎ#∞.

14. <å‰õΩ JÑÊyOz# ÉÏ èŒº «Å#∞ <Õ#∞ ZO «QÍ<À Jaè=∂x™êÎ#∞.

g\˜H˜ g∞~°∞ WK«∞Û‰õΩ<Õ =∂~°∞¯ÖË g∞ PÖ’K«<å Œ$HõÊ èŒO ™ê#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#^À

„Ñu‰õÄÅ"≥∞ÿ#^À ãÊ+ìO KÕã∞ÎOk.

=ºHÎ åfixfl , „Ñ=~°Î##∞, PÖ’K«<å èÀ~°}x xi‡OK«_»OÖ’ g∞Ö’x ™ê#∞‰õÄÅ

ÉèÏ"åÅ∞ „Ñ è•#"≥∞ÿ# áê„ « x~°fiÇ≤Ï™êÎ~Ú. g∞Ö’ ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ èŒO PtOz#O «QÍ

ÖË Œx g∞‰õΩ J#∞=∂#O =¿ãÎ PO^Àà◊# Ñ¨_»HõO_ç. x~åâ◊ Ñ¨_»HõO_ç. H˘OK«O

„ÑÜ«∞ufl¿ãÎ g∞~°∞ g∞ PÖ’K«#Å#∞ ™ê#∞‰õÄÅOQÍ

=∂~°∞Ê KÕã¨∞HÀQÆÅ~°∞. J~Ú`Õ JO^Œ∞‰õΩ g∞Ö’

Œ$_è»"≥∞ÿ# nHõΔ, Ñ@∞ì ŒÅ, x*Ï~ÚfÅ`À ‰õÄ_ç# Hõ$+≤

LO_®e. JÑ¨C_Õ g∞~ °∞ PtOz# ÅHΔÍºxfl

™êkèOK«QÆÅ~°∞. q*Ë «QÍ xÅ|_»QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

JO Œ∞‰õΩ g∞~°∞ J#∞ãiOK«=Åã≤# =∂~°æO ≥Å∞ã∞HÀO_ç g\Ö’ U XHõ \˜

=ÚO Œ∞ „áê~°OaèOK«=Åã≤#k HÍ Œ∞. „ÑuXHõ \ „Ñ è•#"≥∞ÿ# Õ.

WHõ g∞ =∂~åæxfl ≥Å∞ã∞HÀO_ç.

1. g∞~°∞ g∞ K«∞@∂ìL#fl Ö’HÍxfl J~°÷OKÕã∞‰õΩ<Õ Œ$HÀ¯}Ïxfl =∂~°∞Ê KÕã∞HÀO_ç.

ãÇÏ[OQÍ Z=Ô~·<å «#K«∞@∂ì L#fl Ö’HÍxfl «#‰õΩ #zÛ# Hõà◊§`À<Õ K«∂™êÎ_»∞.

=∞# Hõà◊§H =zÛ# „ÑuXHõ \ "åãÎ"åxH KÕ~°∞=QÍ LO_»HõáÈ=K«∞Û. =∞#

JO «~°OQÆOÖ’x PÖ’K«#Å∞, PHÍOHõΔÅ‰õΩ „ÑuÑ¶ÅOQÍ<Õ =∞#Ö’ PÖ’K«<å

èÀ~°} ~°∂ÑÙ k Œ∞Ì ‰õΩO@∞O Œx QÆ∞iÎOK«O_ç. =∞#‰õΩ #zÛ# HÀ}Ïxfl =∂„ «"Õ∞

K«∂™êÎO. JÖÏO\ áêHΔHõ ã=∂Kå~°O x*ÏxH =∞Oz KÕÜ«∞ Œ∞. JO Œ∞=Å¡<Õ

=∞#O „Ñu q+Ü«∞OÖ’#∞ Jxfl áê~å≈fiÅ#∞ QÆ=∞xOK«_»O <Õ~°∞ÛHÀ"åe.

<å z#flÑC_»∞ Ô~·ÖËfiQÍ~°∞¤ L^ÀºQÆO JO>Ë ÃÑ ŒÌ „H*òQÍ LO_Õk. U=∞O>Ë "åà◊√§

109 110


ZÑC_»∞ Ô~·Ö’¡ „ÑÜ«∂}ã∞ÎO\Ï~°∞ Hõ •. ÉÏÅºOÖ’ L#fl PÖ’K«#Ö’ Ô~·ÖËfi QÍ~°∞¤‰õΩ

«# qkèx~°fiÇÏ}Ö’ LO_Õ W|ƒO Œ∞Å∞ <å‰õΩ QÆ∞~°∞Î‰õΩ ~åÖË Œ∞. ÃÑ ŒÌÜ«∂ºHõ x «ºO

WÅ∞¡ q_çz JÖÏ „ÑÜ«∂}O KÕÜ«∞_»O U=∂„ «O ã~° •QÍ LO_» Œx, Ü«∂O„uHõOQÍ

«Ü«∂~°=Ù «∞O Œx J~°÷"≥∞ÿOk.

2. „Ñ¨uXHõ ~°∞ =∞#H˜ ™êÜ«∞O KÕÜ«∂Åx Pt™êÎO. =∞#‰õΩ x[OQÍ ™êÜ«∞O

KÕã≤#"åà◊§x QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀO. JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}O UXHõ¯_»∂ ‰õÄ_® =∞#

J=ã~åÅxfl\x f~°ÛÖË~°∞. JO «=∂„ «O KÕ «, =∞#H `À_»Ê_»x "åig∞ Œ

P„QÆÇÏO ÖË • JãO «$Ñ≤Î ÃÑOK«∞HÀ=Åã≤# ÑxÖË Œ∞.

ee

Ö’HõO =∞#H Ug∞ KÕÜ«∞_»O ÖË Œx Hõã≤ ÃÑOK«∞HÀ=_»O ãÔ~·# ÑO ä• HÍ Œ∞.

g∞~°∞ QÆ=∞xOKÕ LO\Ï~°∞. K« Œ∞=Ù‰õΩ<Õ ~ÀAÅÖ’ ÑsHõΔÖ’¡ HÍÑ‘ H˘@ì_®xH

J=HÍâ◊O W=fix \©K«~°∞ g∞ Œ HÀÑO ÃÑOK«∞‰õΩ#fl "åà◊§x, q^•ºÉèÏºãO =Úyã≤#

`«~°∞"å`« L^ÀºQÆO W=fix WO@~°∂fi º KÕã≤# JkèHÍ~°∞Å g∞^Œ, L^ÀºQÆO

=zÛ# «~°∞"å « „Ñ"≥∂+<£ W=fix ÃÑ·JkèHÍi g∞ Œ, J_çy#ÑC_»ÖÏ¡ J_çy#O «

=Ú@ìK≥ÑÊÖË Œx JuÎO\ "åig∞ Œ HÀÑO, Hõã≤ ÃÑOK«∞‰õΩ#fl"åà◊§x. WÖÏ «=∞

J=ã¨~åÅH˜ =∞~˘Hõi g∞^Œ P^è•~°Ñ¨_Õ"åà◊√§ Uq^èŒOQÍ Jxfl\ ˜x J~°÷O

KÕã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. JÖÏO\˜ "åà◊§=Å¡ ã¨=∂*ÏxH˜ UO "Õ∞Å∞ [~°∞QÆ∞ «∞Ok.

"åà◊√§Uq èŒOQÍ «=∞ rq`åÅ#∞ ã∞Y=∞Ü«∞O KÕã∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. D ~°Hõ"≥∞ÿ#

PÖ’K«#Å#∞ =∞#ã∞Ö’H ~åhÜ«∞‰õΩO_® LO_®e.

1. <≥·uHõ qÅ∞=Å#∞ áê\OK«_»O J=ã~°O. JO>Ë g∞~°∞ ÉÏQÍ K« Œ∞=Ù‰õΩx LO_»_»O

111 112


"Õ~°∞.K«^Œ∞=Ù‰õΩ#fl „Ñü JOâßxfl J=QÍÇ¨Ï#

KÕã∞HÀ=_»O "Õ~°∞. D ãO Œ~°ƒùOÖ’ K« Œ∞=Ù‰õÄ,

ãO™ê¯~åxH , <≥·uHõqÅ∞=ÅH L#fl ™ê=∂ºxfl

J~°÷O KÕã∞HÀ=_®xH <å‰õΩ ≥eã≤# ÔH.Z<£."≥·

Ñ¨ «O[e ~åã≤# XHõ Hõ äŒ#∞ g∞‰õΩ ‰õΩ¡ÑÎOQÍ

≥eÜ«∞*ËÜ«∂Åx J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞.

Jk q[Ü«∞#QÆ~°O lÖÏ¡. PÜ«∞# ã¨fiO`« lÖÏ¡ JO^Œ∞=Å¡ Hõ^äŒ <ÕÑ¨^äŒºO

q[Ü«∞#QÆ~°"Õ∞.ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ ÖÏO\ =∞Ç#QÆ~°OÖ’ H˘O «HÍÅO QÆ_çÑ≤# «~°∞"å «

XHõ Ü«Ú=‰õΩ_»∞ `«# lÖÏ¡ q[Ü«∞#QÆ~°O lÖÏ¡Ö’ ã¨fiã¨ ÷ÖÏxH˜ |ã¨∞ûÖ’

„ÑÜ«∂}ã∞Î<åfl_»∞. J «xH H\H©H ÑHõ QÍ ‰õÄ~ÀÛ"åÅx LOk. HÍx JÑÊ\˜H P

ã‘@∞Ö’ "≥Ú~°@∞QÍ L#fl XHõ Ô~· «∞ ‰õÄ~°∞Ûx LO\Ï_»∞. J «x ÑHõ # ‰õÄ~ÀÛ=_»O

‰õÄ_® P Ü«Ú=‰õΩ_çH qã∞QÍæ LOk. Ô~· «∞ ŒQÆæ~°#∞Oz K«∞@ì"åã#, =∞\ì"åã#

HõÅQÆeÑ≤ J «xH qã∞QÆ∞ÑÙ\ìã∞Î<åfl~Ú. |ã∞ûÖ’ WOÔHHõ _® MÏmÖË Œ∞. P Ô~· «∞‰õΩ

JãÅ∞ ãO™ê¯~°O ≥eÜ«∞ Œ#fl QÆ\ì #=∞‡HÍxH =∞# Ü«Ú=‰õΩ_»∞ =KåÛ_»∞. |ã∞û

#_»∞ã∞ÎO_»QÍ H˘kÌ¿ãÑÙ JÜÕ∞ºãiH Ü«Ú=‰õΩ_ç Hõ_»∞ÑÙÖ’ uÑÊ_»O „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk.

"åOu =KÕÛÖÏ JxÑ≤OzOk. ZÖÏQÀ Ô~· «∞‰õΩ K≥Ñ≤Ê H\H©"≥·ÑÙ J «#∞ [~°∞QÆ∞ «∂

LO_»QÍ<Õ Ü«Ú=‰õΩ_ç <À\#∞Oz Éèíà◊√§# "åOu =KÕÛã≤Ok. P ã=∞Ü«∞OÖ’ QÆÉèÏÅfl

P Ô~· «∞ «# «Å‰õΩ K«∞@∞ì‰õΩx L#fl =∞\ì"åã# =ã∞Î#fl «∞"åfiÅ∞#∞ KÕ «|\ì P

Ü«Ú=‰õΩ_ç "åOuH J_»¤O ÃÑ\Ïì_»∞. P ã=∞Ü«∞OÖ’ P Ô~· «∞ KÕ «∞Å g∞ Œ H˘O «

Ñ_çOk. HÍx J «x =ÚYOÖ’ ZÖÏO\ UÇÏºÉèÏ=O HõxÑ≤OK«ÖË Œ∞. P Ü«Ú=‰õΩ_çH

Hõà◊§Ö’ h~°∞ u~°∞QÆ∞ «∂ LO_»QÍ K«∞@∂ì K«∂âß_»∞. JO ŒiHõà◊§Ö’#∞ ™ê#∞Éèí∂uH

| Œ∞Å∞QÍ Jã¨Ç¨ÏºOQÍ K«∂ã¨∞Î#fl ÉèÏ=# HõxÑ≤OzOk. JÑ¨C_»∞ P Ü«Ú=‰õΩ_ç

=∞#ã∞Ö’ Hõey# ÉèÏ=O Uq∞@O>Ë «#ÖÏQÍ h@∞QÍ ã∂@∞ |∂@∞ "Õã∞‰õΩ#fl

q^•º=O «∞Å∞ HõO>Ë "≥∂@∞QÍ HõxÑ≤OKÕ P =∞\ìÑ≤ã≤H Ô~· «∞ QÆ∞O_≥Ö’¡ Z‰õΩ¯=

ãO™ê¯~°O LOk Hõ • Jx.

2. P «‡qâßfiãO ÃÑOK«∞HÀO_ç. Wk ÖËxÑHõΔOÖ’ ZO « K« Œ∞=Ù L<åfl, ZO « ãOÑ Œ

L<åfl ~å}OK«ÖË_»∞. ZO Œ∞HõO>Ë K« Œ∞=Ù JO>Ë H=ÅO _ç„wÅ∞ =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞.

P _ç„wÅ`À áê@∞ J`«xH˜ `å#∞ K«kq# JOâßÅg∞^Œ Ñ¨ÓiÎQÍ Ñ¨@∞ì

™êkèOK«QÆeyLO_®e. |\©ì _ç„w ãOáêkOz# "åiH

«=∞ ™ê=∞~°÷ºO g∞ Œ, „ÑuÉèíg∞ Œ JO «QÍ #=∞‡HõO

LO_»^Œ∞. g∞~°∞ =∂\Ï¡_»∞`«∞#flÑ¨C_»∞ g∞~°∞ g∞

ÉèÏ=#Å#∞ ãÔ~·# Ñ^•Å •fi~å ≥eÜ«∞ KÕÜ«∞QÆey Õ<Õ

Ñ¶ë`«O LO@∞Ok. U^À ™ê"≥∞`« K≥Ñ≤Ê#@∞¡ â◊√ÉèíO

ÑÅHõ~å JO>Ë U^À J#fl@∞ì LO_»‰õÄ_» Œ∞. T «Ñ^•Å∞

XH˘¯Hõ¯Ñ¨C_»∞ Jáê~å÷Å‰õΩ HõhãÖ JãÖ`«$Ñ≤ ÎH˜

HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú. L^•ÇÏ~°}‰õΩ XHõ =ºHÎH ™ê èŒº"≥∞ÿ#xfl ™ê~°∞¡ 'â◊√ÉèíO— J#_»O

JÅ"å@∞ J#∞HÀO_ç. Œ∞~° Œ$+ì=âß «∞Î J= «e"å_»∞ «##∞ f„=OQÍ "Õkã∞Î#fl

ã=∞ãº QÆ∞iOz K≥|∞ «∞#flÑC_»∞ JÅ"å@∞QÍ g∞~°∞ â◊√ÉèíO JO>Ë Jáê~å÷xH

HÍ~°}O HÍ=K«∞Û. J Õq èŒOQÍ g∞~°∞ WÑÊ\ HÍÖÏxH J#∞QÆ∞}OQÍ ã∂@∞

|∂@∞`À WO@~°∂fi ºH˜ "≥à◊§ÖË^Œ#∞HÀO_ç. g∞‰õΩ L^ÀºQÆ J=HÍâßÅ∞

KÕ*ÏiáÈ`å~Ú. JÖÏQ Láê è•ºÜ«Ú_»∞ WO@~°∂fi ºH "≥_»∞ «∂ r<£û "Õã∞‰õΩx

"≥_ç Õ g∞g∞ Œ J= «e"åiH ãÔ~·# Jaè„áêÜ«∞O HõÅQÆ Œ∞. JÖÏQ HÍÖòÃãO@~ü

L^ÀºQÍxH W<£+~üì, |∂@∞ ÖË‰õΩO_® "≥_ç Õ g∞‰õΩ J=HÍâ◊O =ã∞ÎO Œx „Éèí=∞

ÃÑ@∞ìHÀ=^Œ∞Ì. Jxfl\ ˜Hõ<åfl =ÚYºOQÍ g∞~°∞ g∞ „Ñ¨=~°Î#Ö’ „Ñ¨^Œi≈OKÕ

113 114


P «‡qâßfiã"Õ∞ Z‰õΩ¯= ãO Œ~åƒùÅÖ’ U q[Ü«∂xH HÍ~°}=∞=Ù «∞Ok. q∞=∞‡efl

g∞~°∞ «‰õΩ¯=QÍ K«∂ã∞‰õΩO@∞<åfl~°<Õ q+Ü«∞O g∞ HOkK«∂ÑÙÅ∞, ÑHõ K«∂ÑÙÅ∞

g∞‰õΩ ≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ K≥Ñ≤Ê"Õ™êÎ~Ú. Z Œ∞\˜"åi`À =∂\Ï¡_ÕÑ¨C_»∞ <Õ~°∞QÍ

Z Œ∞\"å_ç Hõà◊§Ö’H K«∂ã∂Î =∂\Ï¡_»_»O =Å¡ g∞ ÉèÏ==¸, g∞ P «‡qâßfiãO

„Ñã∞Êù@OQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. JO>Ë =∞#Ö’x =∞Oz JOâßÅ#∞, |ÅÇ‘Ï# «Å#∞

QÆ∞iÎOz |ÅÇ‘Ï# «Å#∞ JkèQÆq∞OKÕO Œ∞‰õΩ Hõ$+≤ KÕÜ«∂e.

3. qK«HõΔ}Ï*Ï<åxfl LÑÜ≥∂yOK«O_ç.XHõ~°HõOQÍ g∞ "Õ+ è•~°},=∂@Å á⁄OkHõ

g∞ PÖ’K«# xÅHõ_»QÍ LO Œx x~°∂Ñ≤™êÎ~Ú. =∞# JO ŒiH© PÖ’zOKÕ

"Õ∞ èŒã∞û, =∞OzK≥_»∞Å#∞ QÆ∞iÎOK«QÆeQ qK«HõΔ} ÑÙ+¯ÅOQÍ L<åfl~Ú. g∞~°∞

KÕÑ>Ëì „Ñu HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’#∞ qK«HõΔ} ¿Ñ~°∞`À g∞~°∞ JuQÍ =º=ÇÏi¿ãÎ Jk

ZO « PHõ~°¬}©Ü«∞OQÍ L<åflã~ Jáê~å÷Å‰õΩ ^•ifã≤, g∞ ÅHΔÍºxH Œ∂~°OQÍ

<≥\ ˜ ì"Õ¿ã Ñïã≤ ÷uH˜ HÍ~°}O J=Ù`«∞Ok.

Jxfl"Õà◊ÖÏ g∞~°∞ ™êkèOKåÅ#‰õΩ#fl g∞ rq «

ÅHΔÍºxfl „ÑuaOaOKÕ HÍ~°ºHõÖÏáêÅH JkèHõ

„áê^è•#ºO W=fiO_ç. JO`ÕHÍx =∞^è ŒºÖ’

PHõi¬OKÕ å`å¯eHõ „ÑÖ’ÉèÏÅH Ö’|_ç áÈ= Œ∞Ì.

L^•Ç ¨Ï~ °}‰ õ Ω g∞~ ° ∞ XH õ Ñ ¨ „uHÍ

HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ Ñ¨xKÕã¨∞Î<åfl~°#∞HÀO_ç H©ÅHõ"≥∞ÿ# |_≥\ò "å~°ÎÅ∞ =KÕÛ~ÀA

Zxfl Ñ#∞Å∞ L<åfl "å\x "å~Ú^• "Õã∞‰õΩx, g∞ JkèHÍ~°∞Å‰õΩ JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’

LO>Ë g∞g∞^Œ "åiH˜ ã¨^Œaè„áêÜ«∞O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. JO^Œ∞‰õΩ aè#flOQÍ

=ÚO^Œ∞QÍ<Õ `≥eã≤# „áê^è•#º`«HõÅ ~ÀAÅÖ’ g∞~°∞ U HÍ~°}O KÕ`«

_»∞=∂‡H˘\ì<å, K≥Ñ≤Ê KÕã≤<å, g∞ ÃÑ·"å~°∞ q∞=∞‡efl qâ◊fiã≤OK«_»O =∂x"Õ™êÎ~°∞.

JHõ ~°‰õΩ~åx K«∞@ìOQÍ g∞~°∞ q∞yeáÈ`å~°∞. JÖÏO@ÑC_»∞ g∞‰õΩ Z=i #∞Oz

ZÖÏO\ ™ê#∞Éèí∂u, P Œ~°} ÅaèOK« Œ∞.

JO>Ë ÅHΔÍºxfl ™êkèOKåÅ#∞‰õΩ#fl =º‰õΩÎÅ∞ H˘xfl ã¨fi„Ñ¨Ü≥∂[<åÅ#∞

=^Œ∞Å∞HÀ=_»O, `å`å¯eHõ „Ñ¨Ö’ÉèÏÅ‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ LO_»_»O, z#fl z#fl

`åºQÍÅ∞ KÕÜ«∞_»O KåÖÏ J=ã~°O.

4. g∞~°∞ U Ñx ÖË • L^ÀºQÆO KÕã∞Î<åfl, ^•xg∞ Œ Jaè=∂#O ÃÑOK«∞HÀO_ç.

U^À "≥Ú‰õΩ¯|_çQÍ, |Å=O`«OQÍ, r`«O~åà◊√§ HÀãÖ L^ÀºQÆO KÕã¨∞Î#fl

Jaè„áêÜ«∞O W «~°∞Å‰õΩ HõÅQÆhÜ«∞HõO_ç. g∞‰õΩ W+ìO ÖËHõáÈ Õ H˘kÌQÍ è≥·~°ºO

`≥K«∞Û‰õΩx JÖÏO\˜ L^ÀºQÆOÖ’ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ KÕ~°‰õΩO_® LO_»O_ç. g∞

PÖ’K«#Å‰õΩ J#∞"≥·#, g∞ „ÑuÉèí#∞ ÑÓiÎQÍ „Ñ Œi≈OKÕO Œ∞‰õΩ J=HÍâ◊O L#fl

L^ÀºQÍÅÖ’ g∞~ HÍ Œ∞, JO Œ~°∂ #∂\H #∂~°∞âß «O „â◊ •úã‰õΩÎÅ∞ K«∂Ñ≤™êÎ~°∞.

J~Ú`Õ JÖÏO\ ˜ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ #∂@Ü«∂Éèˇ ·âß`«O Pã¨H˜Î, L`åûÇ¨ÏO,

JOH˜ «ÉèÏ=O „Ñ¨ Œi≈¿ãÎ g∞~°∞ PtOz# q[Ü«∞ÅHΔÍºxfl «‰õΩ¯= =º=kèÖ’

KÕ~°∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. J~Ú Õ KåÖÏ=∞OkH "åà◊§ Jaè~°∞K«∞Å‰õΩ, PHÍOHõΔÅ‰õΩ

U=∂„ «O á⁄O «#ÖËx L^ÀºQÍÅ∞, ÉÏ èŒº «Å∞ =zÛ <≥uÎ# Ñ_»∞ «∂ LO\Ï~Ú.

"å\˜x =keOK«∞HÀÖË~°∞. „â◊ ŒúQÍ KÕÜ«∞ÖË~°∞.

JÖÏO\ ˜ ã¨=∞Ü«∂Ö’ ¡ g∞Ö’x x["≥∞ ÿ#

™ê=∞~å÷ºxH Ñ Œ∞#∞ ÃÑ\Ïìe. g∞‰õΩ JÑÊyOz#

Ñ¨xx KÕÜ«∞_»OÖ’ Pã¨HÎx ÃÑOK«∞‰õΩ<ÕO Œ∞‰õΩ

„ÑÜ«∞uflOK«O_ç nxx =∞~À HÀ}O #∞Oz, =∞~À

q^è ŒOQÍ Pã¨H ˜ ÎH õ~ °OQÍ =∞ÅK«∞HÀ_®xH˜

„Ñ¨Ü«∞uflOK«O_ç.

115 116


L^•ÇÏ~°}QÍ XHõ „ÑÉèí∞ «fi áê~î°âßÅÖ’ \©K«~üQÍ ÑxKÕã∞Î#fl "åix fã∞‰õΩO^•O.

„ÑÉèí∞ «fiÑ~°OQÍ "åà◊§H H=ÅO Láê è•ºÜ«∞ ÉÏ èŒº «Å∞

=∂„ «"Õ∞ HÍ‰õΩO_® qq èŒ ã~fiÅHÀãO. ZxflHõÅ∞ q èŒ∞Å

HÀãO WOHÍ WÖÏO\ J Œ#ÑÙ Ñ#∞Å‰õΩ H\Ï~ÚOK«_»O

[~°∞QÆ∞`«∂ LO@∞Ok. H˘O^ŒiH˜ JÖÏO\˜ J^Œ#Ñ¨Ù

ÉÏ^èŒº`«Å∞ U=∂„`«O W+¨ìO LO_»=Ù. =∞iH˘O^ŒiH˜

ÑsHõΔÖ’¡ WxfilÖË@~ü ÉÏ èŒº «Å∞, WOH˘O ŒiH ÑsHõΔÖ’¡ q^•º~°∞÷Å ã=∂ è•# Ñ„`åÅ∞

k ŒÌ_»O Ñ@¡ J~Ú+ì « LO@∞Ok. HÍx JÖÏO\ ãO Œ~åƒùÅÖ’ PÜ«∂ q èŒ∞Å

x~°fiÇÏ} ^•fi~å HõeQ ™ê#∞‰õÄÅ „ÑÜ≥∂[<åÅ#∞ QÆ∞~°∞ÎKÕã∞‰õΩO>Ë g∞‰õΩ ZO`À

„ÑÜ≥∂[#O LO@∞Ok. WÖÏ XH˘¯Hõ WO\H© "≥o§ ã~fiÅ∞ KÕ¿ã „ÑÜ«∞ «flOÖ’

g∞‰õΩ H˘ «Î H˘ «Î "å~°∞ ÑiK«Ü«∞O J=Ù`å~°∞. g∞‰õΩ H˘ «Î ÑiK«Ü«∂Å∞ áê~üì>ÿ"£∞QÍ

KÕÑ>Ëì ZÖò.S.ã≤ U*hû „ÑÜ≥∂[<åÅ‰õΩ `À_»Ê_»∞ «∞Ok. ÖË • JÖÏ ÑiK«Ü«∞O

JÜÕ∞º"åiÖ’ _®Hõì~ü HÍx, ÖÏÜ«∞~ü HÍx Éèíq+º «∞ÎÖ’ g∞‰õΩ LÑÜ≥∂QÆÑ_»=K«∞Û.

JO>Ë =∞#O KÕ¿ã Ñx ÃÑ·H qã∞QÍæ JxÑ≤Oz<å ^•x #∞Oz ‰õÄ_® „ÑÜ≥∂[#O

á⁄O^Œ=K«∞Û#x QÆ∞iÎOK«O_ç. JÑ¨C_»∞ U ~°Hõ"≥∞ÿ# ÉÏ^èŒº`«Å#∞ JÑ¨ÊyOz<å,

ã=∞~°÷=O «OQÍ ÑÓiÎ KÕã≤ „Ñâ◊OãÅ∞ JO Œ∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. JÖÏQ XHõÑx z#flk,

XHõ\ ÃÑ ŒÌk– XHõ •O\’¡ q∞=∞‡efl z#flK«∂ÑÙ K«∂ã∞Î<åfl~°x , =∞~À ÉÏ èŒº «

JO>Ë <≥uÎ# Hs@O ÃÑ\Ïì~°x J#=ã~°ÑÙ J~°÷OÖËx „Éèí=∞Å∞ ÃÑ@∞ìHÀHõO_ç. ã=∞~°÷ «

JÑÊyOz# Ñxg∞ Œ P è•~°Ñ_ç LO_» Œ∞. Jk x~°fiÇ≤ÏOKÕ =ºHÎ ™ê=∞~å÷ºxfl |\˜ì

P Ñx ZO « ™ê^•ã‘ • J~Ú<å QÆ∞iÎOÑÙ á⁄O Œ∞ «∞Ok.

ZÑC_≥·<å ã~, g∞~°∞ L ŒÜ«∞O ÖËz#ÑC_»∞ L`åûÇÏOQÍ, H˘ «Î L ÕÎ[O`À,

ZH±û„\Ï Z#s`À k#K«~°º „áê~°OaèOz#@¡~Ú Õ P ~ÀA g∞~°∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ Jxfl

ee

HÍ~°ºHõÖÏáêÅÖ’ q[Ü«∞O g∞ KÕuÖ’<Õ LO@∞Ok. JO Œ∞‰õΩ aè#flOQÍ x~åâ◊ À,

|Å=O «OQÍ „áê~°OaèOKÕ ÑxH qÑ¶∂flÅ∞ ‰õÄ_® JO « Z‰õΩ¯=QÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú.

JO>Ë ÑxH, ÑxH =∞ èŒº «y#O « âßs~°Hõ, =∂#ã≤Hõ q„âßOu J «º=ã~°O.

g∞Ö’ „Ñu XHõ iÖ’#∞ J#O «"≥∞ÿ# â◊HÎ LOk. nxfl ã„Hõ=∞OQÍ XHõ JÜ«Ú èŒOQÍ

=∞ÅK«∞‰õΩO>Ë g∞~°∞ ™êkèOK«ÖËxk JO@∂ LO_» Œ∞.

117 118


™ê è•~°}OQÍ KåÖÏ=∞OkÖ’ LO_Õ |ÅÇ‘Ï# « "å~Ú^• "Õ¿ã èÀ~°}. Wk KåÖÏ

J#~å÷Å‰õΩ HÍ~°}=∞=Ù`«∞Ok. nxH˜`À_»∞QÍ `«=Ú‡_»∞ XHõ_»∞<åfl_»∞. "å_ç¿Ñˆ~

'JãÇÏ#O— ÖË • '`˘O Œ~°áê@∞—. Hõ$+≤ KÕã≤ Ñ¶e «O KÕuH JO Õ «∞k HõΔ}ÏÅÖ’

^•xfl KÕ*Ï~°∞Û‰õΩO\Ï~°∞ KåÖÏ=∞Ok. P q+Ü«∞O QÆ∞iÎOKÕãiH [~°QÆ=Åã≤# #+ìO

ZÑC_À [iyáÈ «∞Ok.

"≥Ú Œ\ |ÅÇ‘Ï# « „ÑÉèÏ"åxfl QÆ∞iÎOz# HÍ~°}OQÍ =∂~ü >fi~Ú<£ =∞Çâ◊Ü«Ú_»∞

D q èŒOQÍ ÃÇÏK«Ûiã∞Î<åfl_»∞.

Never put off till tomorrow what you can do today itself.

„Ñu<≥ÖÏ Hõ@ì=Åã≤# HõÔ~O@∞, >eá¶È<£, "å@~ü aÅ∞¡ q+Ü«∞OÖ’ KåÖÏ=∞Ok

`å`åû~°O KÕã≤ PYi~ÀA ÇÏ_®q_ç Ñ_çáÈ=_»O =∞#O K«∂ã∂Î<Õ LO\ÏO. JÖÏQ

KåÖÏ=∞Ok q^•º~°∞÷Å∞ `å=Ú Hõ@ì=Åã≤# Ñ¶‘AÅ∞ q+Ü«∞OÖ’ PYi x=Ú+O

^•HÍ K«∂Ñ≤OKÕ x~°¡HõΔ ºO «e¡ ŒO„_»∞Å∞ JO ŒiH© qã∞QÆ∞#∞, HÀáêxfl ≥Ñ≤Êã∂Î<Õ

LO@∞Ok.

=∂ WO\’¡ `«~°K«∞ XHõ q+¨Ü«∞OÖ’ zHÍ‰õΩ HõÅ∞QÆ∞`«∂ LO@∞Ok. Jq

¿Ñ~°∞‰õΩáÈ~Ú# #∂ºãπ¿ÑÑ~°¡#∞ Jq∞‡áê~Ü«∞_»O. =∂=¸Å∞QÍ =¸_»∞ <åÅ∞QÆ∞

<≥ÅÅ «~°∞"å « HÍx "å\x Jq∞‡"ÕÜ«∂Å<Õ PÖ’K«# =∂‰õΩ ~å Œ∞. P PÖ’K«#

=zÛ# «~°∞"å « KÕuH JOk=zÛ# H˘_»∞‰õΩ P Ñx KÕ¿ãÎ ÉÏQÆ∞O@∞O Œ<Õk <å

PÖ’K«#. "å_çH˜ ¿ÑÑ¨~°∞¡ J=∞‡_®xH˜ fiHõ Hõ#Ñ¨_» Œ∞. P HÍ¿ãûÑ¨\˜Ö’ ZO «

™ê èŒº"≥∞ÿ Õ JO «¿ãÑÙ x„ ŒáÈ"åÅ#flk "å_ç `åÑ„ «Ü«∞O. U HÍãÎ "≥ã∞Å∞ÉÏ@∞

J~Ú<å ˘iH Õ HÍÅHΔ=∞O KÕÜ«∞_®xH J Õ HÍã≤O « q~å=∞OÖÏ Hõ|∞~°∞¡ K≥ÑÊ_®xH

‰õÄ_® P ã=∞Ü«∞O KåÅ Œ∞ Hõ •!

D L^•Ç¨Ï~°}Å∞ JO « f„="≥∞ÿ#qQÍ HõxÑ≤OK«áÈ=K«∞Û. HÍx z#fl z#fl

JOâßÅ q+Ü«∞OÖ’<Õ „â◊ Œú fã∞HÀÖËx "åà◊√§ ÃÑ ŒÌã=∞ãº Z Œ∞Ô~·#ÑC_»∞ ^•x

Ñiëê¯~åxH *ÏáêºxH KÀ@∞ÖË‰õΩO_® Ñx K«Hõ ÃÑ@ìQÆÅ~å. WÑC_»∞ KåÖÏ=∞Ok

qq èŒ ÉÏºO‰õΩÅ∞ L^•~°OQÍ „ÔH_ç\ò HÍ~°∞¤Å∞ *Ïs

KÕã∞Î<åfl~Ú. KåÖÏ=∞Ok KåÖÏ Œ~åQÍ P HÍ~°∞¤Å#∞

"≥O>Ëã∞‰õΩx =∂Ô~¯\òÅÖ’ g~°qÇ~°O KÕã∞Î<åfl~°∞.

uiy K≥e¡OKÕÑ¨C_»∞ U HÍãÎ PÅã¨ºO [iy<å

"åà◊√§ =Ú‰õΩ¯Ñ≤O_ç =ã¨∂Å∞ KÕã¨∞ÎO>Ë L„HÀ+¨O

PQÆ Œ∞. WO «H© D ã=∞ãºÅ‰õΩ ãÔ~·# ã=∞Ü«∂xH "åà◊§H Hõ@ì=Åã≤# q èŒOQÍ

Hõ@ìHõáÈ=_»"Õ∞ „Ñ è•# HÍ~°}O.

D =∞ èŒº q∞„ «∞_ç H˘_»∞‰õΩ XHõ_»∞ U^À HõOÃÑhH JÑ≤¡H+<£ ÑOÑ≤OKåÅ#∞

‰õΩ<åfl_»∞. JÑ≤¡H+<£ ≥K«∞ÛHÀ_®xH =¸_»∞~ÀAÅ∞ Ñ\ìOk. ^•xfl ÉèísÎ KÕÜ«∞_®xH

=∞~À =¸_»∞~ÀAÅ ™êQÆnâß_»∞. ^•xH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# J#∞|O^è•Å#∞ ã≤^ŒúO

119 120


KÕÜ«∞_®xH˜ =∞~À Ô~O_»∞ ~ÀAÅ∞ Ñ¨\˜ìOk. J=hfl

JÜ«∂ºHõ Hõ=~ü ã≤^ŒúO KÕã≤ áÈã¨∞ì KÕ^•Ì=∞#∞‰õΩO>Ë

J=ã~°"≥∞ÿ# á¶È\’Å∞, J=ã~°"≥∞ÿ# ÉÏºO‰õΩ _ç_ç =~ü

ÃÑO_çOQ∑Ö’ LO_çáÈ~ÚOk. WHõ XHõ>Ë ÃÇ·Ï~å<å,

P Œ~åÉÏ Œ~å Ñ~°∞QÆ∞Å∞. uO_ç uÑÊÅ∞ =∂<Õã≤ Ô~\ìOÑÙ Y~°∞ÛKÕã≤ J~°QÆO@Ö’

á¶È\’Å∞, =∞~À =¸_»∞QÆO@Å∞ ÉÏºO‰õΩÖ’ ‰õΩã‘ÎÑ\ì _ç_ç ãOáêkOz ™êÜ«∞OHÍÅO

Jk áÈã∞ì KÕÜ«∞_®xH Ja_£û áÈ™êìÑ¶‘ã∞‰õΩ "≥o§ JHõ _» WOHÍãÎ Z‰õΩ¯= Y~°∞ÛKÕã≤

ã‘Ê_£áÈãπì KÕÜ«∞=Åã≤ =zÛOk. Jq ã=∞Ü«∂xH KÕ~°=Åã≤# KÀ\H KÕiOk ÖË •

Ñ¶e «O U=∞ÜÕ∞ºk J<Õ JOâßÅ HõO>Ë XHõ ~ÀAÖ’ Ñ_ç# ÇÏ_®q_ç, ÃÑ\ì# Y~°∞Û

ÖˇˆH¯¿ãÎ J`«x x~°¡HõΔ ºO, "å~Ú^•"Õ¿ã ã¨fiÉèÏ=O ZO`« =ºÜ«∞„Ñ¨Ü«∂ã¨Å‰õΩ

HÍ~°}"≥∞ÿO^À K«∂âß~°∞Hõ •.

JÖÏQ KåÖÏ=∞Ok ¿ãflÇ≤Ï «∞Å ŒQÆæ~°, |O èŒ∞=ÙÅ ŒQÆæ~° U^À å`å¯eHõ J=ã~°O

HÀãO KÕ| Œ∞Å∞ fã∞‰õΩO\ÏO. JO Œ∞Ö’ «¿ÑÊOÖË Œ∞. HÍx ^•xfl uiy W"åfiÅ<Õ

ã¨Ê $Ç¨Ï KåÖÏ PÅã¨ºOQÍ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. QÆ∞~°∞Î~å^Œ∞ ãïHõ^• H˘O^ŒiH˜ HÀÑÖ

≥Ñ≤Êã∞ÎOk. "Õ∞"Õ∞O ZQ æ>Ëì"åà◊§ÖÏ HõxÑ≤ã∞Î<åfl=∂ Jx Z Œ∞~°∞^•_çH kQÆ∞`å~°∞.

HÍ~°}O U ≥·<å P H˘kÌ "≥Ú`åÎxfl "≥O@<Õ WzÛ"ÕÜ«∞_»O. PÅãº=∞ÜÕ∞º ã∂K«#

LO>Ë "Õ∞O =∞~°záÈÖË Œ∞ J#fl q+Ü«∞O J~°÷O JÜÕ∞ºÖÏ 'H˘kÌ ~ÀAÅ PQÆO_ç

—Jx K≥¿ÑÊ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂xfl áê\ÕK«_»O JO^ŒiH© =∞Ozk. ÖË‰õáÈ`Õ =∂#=

ãOÉO è•ÅÖ’ "å\=Å¡ HõeQ K≥_»∞Ñ¶e «O Z‰õΩ¯=.

D=∞ èŒº <å‰õΩ ≥eã≤≤# ‰õΩ@∞O|O WÖÏO\ q+Ü«∞ ã=∞ãºÖ’<Õ z‰õΩ¯‰õΩOk.

U^À J «º=ã~° HÍ~°ºO HÀãO XHõ |O èŒ∞=Ù ŒQÆæ~° H˘O « "≥Ú «ÎO JÑC fã∞‰õΩ<åfl~°∞.

JÑ¨Ê\ ˜ J=ã¨~°O QÆ_çzáÈ~ÚOk. D `«~°∞"å`« U^À WO\’¡ J=ã¨~åÅ∞

HõxÑ≤OKå~Ú.ZÑC_»∞ JOk# ™⁄=Ú‡ JÑC_»∞ P ~°∂ÑOÖ’ Y~°Û~ÚáÈ~ÚOk.

JÑC f~°ÖË Œ∞. <≥ÅÅ∞ QÆ_çKå~Ú."≥ÚÇÏ=∂\ÏÅ∞ =∞~åº Œ HÍáê_®~Ú. HÍx DÖ’ÑÅ

=∞~À "≥· ŒºÑ~°"≥∞ÿ# Z=∞Ô~hû P ‰õΩ@∞OÉÏxH Z Œ∞~°~ÚOk. JO «‰õΩ=ÚO Œ∞ JÑC

WzÛ# "å_»∞ =∞m§ ™êÜ«∞O KÕÜ«∞_®xH è≥·~°ºO KÕÜ«∞ÖËHõáÈÜ«∂_»∞. |O èŒ∞=Ù HÍ=_»O

=Å¡ P Hõ|∞~°∞ J@∂W@∂ KÕi q∞ye# "åà◊√§‰õÄ_® =ÚO Œ∞‰õΩ ~åÖËHõáÈÜ«∂~°∞.

x[OQÍ "åà◊§ Ñïã≤÷u =∞#ã¨∞‰õΩ ÉÏ^èŒ HõeyOKÕ^Õ. HÍx "ÕÅ‰õΩ"ÕÅ∞ WzÛ

‰õÄ~ÀÛÖË~°∞Hõ^•!

WHõ WO\’¡ KåÖÏ z#fl q+Ü«∂Å QÆ∞iOz K«∂^•ÌO. KåÖÏ =∞Ok WO\x

â◊√„ÉèíOQÍ LOK«∞HÀ=_®xfl Ñ\ìOK«∞HÀ~°∞. "åà◊§ Œ$+≤ìÖ’ ~ÀE WO\’¡ <ÕÅg∞ Œ

XHõ™ê~À Ô~O_»∞™ê~À¡ pÑÙ~°∞ HõkÑ≤ Õ â◊√„ÉèíO KÕã≤#>Ë¡. JÅ=∂~åÖ’#∞, |Å¡ÅHO Œ,

ÃÑ· HõÑCÅg∞ Œ LO_Õ Œ∞=Ú‡, |∂A =ÔQ·~å "åà◊§H HõxÑ≤OK«=Ù. Jq <≥ÅÅ «~°|_ç

¿Ñ~°∞‰õΩáÈ «∂<Õ LO\Ï~Ú. \ÏÜü∞Ö\òÅ ãOQÆu =∂\Ï¡_»HõáÈ=_»"Õ∞ =∞Ozk. D

Ñiã≤÷uH HÍ~°}O „Ñ è•#OQÍ JÜ«∂ JOâßÅ‰õΩ =∞#O WKÕÛ „áê è•#ºO JÖÏO\k

HÍ=_»O XHõ HÍ~°}O J~Ú Õ =∞~À™êi K«∂^•ÌO, KÕ •ÌO J#fl PÖ’K«# ÖË •

"å~Ú^•"Õ¿ã èÀ~°} „Ñ è•#"≥∞ÿ# HÍ~°}O.

XHõÑC_»∞ J"≥∞iHÍÖ’ F "å~°Î =zÛOk.

Ñ¨#∞Å#∞ ™êQÆnÜ«∞_®xH˜ JÅ"å@∞Ñ¨_ç#

"åà◊§O`å Hõeã≤ XHõ ãOÑ¶∂xfl U~åÊ@∞ KÕã∞‰õΩ<åfl~°∞.

H˘ «Î ãO= «û~°O ãO Œ~°ƒùOQÍ "å~°∞ XHõ HÍ~°º„Hõ=∂xfl

JHÀì|~ü =∂ãOÖ’ [~°áêÅx x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.

Jk ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞ «∞O^À ÖË À ≥eÜ«∞ Œ∞. P ãOÑ¶∞OÖ’ KÕ~° Œy# J~°› «Å∞ QÆõÅ"åà◊§

ãOYº J~Ú Œ∞ ÅHõΔÅ =∞Ok Jx JOK«<å"Õ¿ãÎ 3,500 =∞Ok =∂„ «"Õ∞ KÕ~å~°@.

JÖÏ ãOÑ¶∞OÖ’ KÕ~° ŒÅz# "åiÖ’ XHõ «#∞ «# P"≥∂ ŒÑ„`åxfl PÅãºOQÍ

ÑOÑ≤#O Œ∞‰õΩ ãOÑ¶∞O #∞Oz |Ç≤Ï+¯iOKå~°@. WO «H© Pâ◊Û~°º"≥∞ÿ# q+Ü«∞O

121 122


Uq∞@O>Ë W «_çx |Ç≤Ï+¯iOz# HÍ~°}O. D U_®kH ãO|OkèOz# J#∞=∞u

Ñ„ «O HÀãO HÍ Œ∞ QÆ « U_®kk Jx ãOÑ¶∂ èŒº‰õΔΩ_»∞ P "å~°ÎÖ’ „ÑHõ\OKå~°∞.

D "å~°Îx g∞~°∞ XHõ\H Ô~O_»∞™ê~°∞¡ *Ï„QÆ «ÎQÍ K«kq Õ „Ñu q+Ü«∞OÖ’#∞

"åiÖ’x "å~Ú^•"Õ¿ã Ñ Œúu HõxÑ≤ã∞ÎOk. H˘ «Î ãO= «û~°O HÍ~°º„Hõ=∞O JHÀì|~üÖ’

[~°áêÅx J#∞‰õΩ<åfl [~°∞QÆ∞ «∞O^À ÖË À ≥eÜ«∞ Œ∞. PÃÑ·# J~°∞›Å∞ ZO Œ~°∞<åfl

KÕi#"å~°∞ H˘kÌ=∞O^Õ "åiÖ’ XHõ_çH˜ PÅã¨ºOQÍ HÍ~°∞¤ ÑÖÑ≤#O^Œ∞‰õΩ

|Ç≤Ï+¯iOKå~°@. Jk‰õÄ_® QÆ « U_®kH K≥Ok#k. JO>Ë "åiÖ’x "å~Ú^•KÕ¿ã

QÆ∞}ÏxH D "å~°ÎÖ’x „Ñu JOâ◊=¸ J ŒÌOÑ_»∞`ÀOk Hõ Œ∂.

WÖÏO\ "åiãOYº J"≥∞iHÍÖ’<Õ HÍ Œ∞. „ÑÑOK«=∞O «\Ï JãOMÏºHõOQÍ

LOk.

<å‰õΩ ≥eã≤# ‰õΩ„~å_»∞ XHõ_»∞ LO_Õ"å_»∞. "å_»∞ ~åã≤#

L «Î~åÅ∞ JãOMÏºHõOQÍ "å_ç WO\’¡<Õ Éèí„ ŒOQÍ LO_Õq.

L`«Î~°O ~å™êÎ_»∞. Hõ=~ü ZÑ¨C_»∞ H˘O\Ï_À Z=~°∂

K≥ÑÊÖË~°∞. Hõ=~°∞ H˘O>Ë JO Œ∞Ö’ L «Î~°O ÃÑ\ì J„_»ã∞

~å™êÎ~°∞. Jk ZÑC_»∞ áÈã∞ì KÕ™êÎ_À ≥eÜ«∞ Œ∞. x*ÏxH

"å_ç L «Î~°O K«kq Õ Jk JO Œ∞‰õΩ#fl"å_»∞ ãÖ`À+Ö`À á⁄Oy É’~å¡Ñ¨_ÕO «

J Œ∞ƒù «OQÍ ãr=OQÍ LO\Ï~Ú.

WÖÏ "å~Ú^• "ÕÜ«∞_»O, ÖË^• ™êQÆf¿ã "≥·Yi =∞# qÅ∞"≥·# HÍÖÏxfl

x~°∞Ñ¨Ü≥∂QÆOQÍ =∂iÛ"Õã¨∞ÎOk. =ÚYºOQÍ «ÅÃÑ\ì# Ñ¨x U ≥·<å Jk Ñ¨ÓiÎ

J~Ú#@∞¡ =∞#O QÆ∞iÎOz#ÑC_»∞ HõeQ P#O^•xfl, ãO «$Ñ≤Îx, L`åûÇxfl XHõ™êi

QÆ∞~°∞Î KÕã∞HÀO_ç. P «~°∞"å « g∞~°∞ "å~Ú^• "Õ¿ã Ñ ŒúuH ãfiã≤Î K≥|∞`å~°∞.

=H˜ÎQÆ`«OQÍ Pf‡Ü«ÚÅ`À, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å`À, ã¨Ç¨ÏŸ^ÀºQÆ∞Å`À ã¨`«ûO|O^è•Å∞

HÀ~°∞‰õΩ<Õ"å~°∞ ãO Œ~åƒxfl |\ì "åiH á¶È<£ KÕÜ«∞_»O, J= «e"å~°∞ W|ƒOkÖ’

LO>Ë ™ê#∞Éèí∂uQÍ =∂\Ï¡_»_»O. ãO`À+≤ã∞Î#fl ã=∞Ü«∞OÖ’ Jaè#OkOK«_»O KåÖÏ

=∞Oz JÅ"å@∞. H˘`«Î ãÖ=`«û~°O ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ ÑÖ¿Ñ „w\ÕQ∑Å∞ Ñ¨~°ã¨Ê~°O

Jaè=∂xfl, Q“~°"åxfl, J#∞~åQÍxfl ÃÑOá⁄Ok™êÎ~Ú. WÖÏO\"å\x KåÖÏ=∞Ok

Œ∞ÉÏ~åQÍ ÉèÏq™êÎ~°∞. HÍx "å\˜=Å¡ "å}˜[º Œ$HõÊ èŒO`À Ö∫H˜Hõ ãÖ|O èŒ"≥∞ÿ#

Ñ¶e`åÅ#∞, q[Ü«∂Å#∞ PtOKÕ"å~°∞ «ÑÊHõ ÖÏÉèíÑ_»QÆÅ~°∞.

"Õ∞=Ú XHõ á¶ê¡\òÖ’ LO@∞<åfl=Ú. JO^Œ∞Ö’ L#fl ‰õΩ@∞OÉÏÅ =∞^èŒº

ãO|O è•Å∞ KåÖÏ á¶ê~°‡ÖòQÍ „Ñ ÕºHõOQÍ Z@∞=O\ ¿ãflÇÏÉèÏ=O HõxÑ≤OK« Œ∞.

„Ñu ‰õΩ@∞O|O ‰õÄ_® =∞~À Ô~O_»∞ =¸_»∞ ‰õΩ@∞OÉÏÅ#∞ =∂„ «"Õ∞ KÕ~°nã∞Î#flk.

JO Œ~°∞ Hõeã≤ ™ê èŒº"≥∞ÿ#xfl ™ê~°∞¡ ™ê=¸Ç≤ÏHõ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ U~åÊ@∞ KÕã∞HÀ=_»O,

XHõi ãÖ`À+ÖÖ’ q∞ye#"å~°∞ ÉèÏQÆã¨∞÷Å∞ HÍ=_»O J#flk HõxÑ≤OK«<Õ

HõxÑ≤OK«^Œ∞.z=iH˜ #∂º WÜ«∞~ü HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ ‰õÄ_® JO^Œ~°∂ HõÅ∞™êÎ~°x

#=∞‡HõOÖË Œ∞. ãÇÏ[OQÍ<Õ Ñ@ì}ÏÖ’¡ á⁄~°∞QÆ∞"åi Tã∞ Z=iH© Ñ@ì Œ∞. HÍx

"å~°O`å Hõeã≤Hõ@∞ìQÍ =º=ÇÏiOK«_»O JÅ"å@∞ KÕã∞‰õΩO>Ë ZO`À „ÑÜ≥∂[#O.

Ñ~°ãÊ~°O #=∞‡HõO ÃÑ~°QÍe. JáÈÇÏÅ∞, Jáê~å÷÷Å‰õΩ å=ÙÖË‰õΩO_® K«∂ã∞HÀ"åe.

nxHÀãO =∞#O «ÑÊHõ áê\OK«=Åã≤# „Ñ è•# ã∂„ «O –"å~Ú^• "ÕÜ«∞_»O,

ÖË • ZÑC_»∞ KÕÜ«∞=Åã≤# Ñx JÑC_»∞ KÕÜ«∞HõáÈ=_»O – Jxfl Œ∞~°Å"å@¡#∞

™ê èŒº"≥∞ÿ#O « `˘O Œ~°QÍ =keOK«∞HÀ"åe.

Do it now is the right course for success

J~Ú Õ

F ÃÇÏK«ÛiHõ.

ÖË_çH ÖËzO Õ Ñ~°∞QÆ∞ J#fl@∞¡ |∞„~°Ö’ ÀzO Õ «_»∞=Ù KÕÜ«∞_»O "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ@ì_»O

Jxfl ãO Œ~åƒùÅÖ’#∞ „ÑÜ≥∂[#Hõ~°O HÍ Œ∞. HÍãÎ =ÚO Œ∞ "≥#∞HõÅ∞ PÖ’zOK«_»O.

™ê#∞‰õÄÅ, „Ñu‰õÄÅ JOâßÅ#∞ ãg∞HΔOK«_»O, ÖÏÉèí #ëêìÅ#∞ ÉËsA "Õã∞HÀ=_»O

123 124


KåÖÏ J=ã~°O. D ÃÇÏK«ÛiHõ „áê è•#ºO KåÖÏ LOk. g∞~°∞ KåÖÏ L`åûÇÏOQÍ

D ~ÀA x„^ŒÖËz D ~ÀA >ˇeá¶È<£ aÅ∞¡ Hõ>Ëì^•ÌO J#∞‰õΩO@∂ Ñ¨~°∞QÆ∞Å∞

f™ê~°#∞HÀO_ç. JO «=~°‰õΩ ÉÏQÍ<Õ LOk. HÍx P~ÀA >eá¶È<£ "åà◊§H ÖË •

a@∞¡ Hõ\ìOK«∞‰õΩ<Õ "åà◊§H ÃãÅ=Ù~ÀA J~Ú Õ g∞‰õΩ PÜ«∂ã"Õ∞ q∞QÆ∞Å∞ «∞Ok.

ÖË • XHõ"Õà◊ x[OQÍ<Õ g∞~°∞ Hõ@ìQÆeQ~°#∞HÀO_ç. P ~ÀA ™êÜ«∞OHÍÅ"Õ∞ g∞

H˘_»∞‰õΩ =zÛ ã∂¯Å∞Ñ¶‘A Hõ\Ïìeû# >ÿ"£∞ ~¿Ñ PY~°∞ Jx K≥áêÊ_»#∞HÀO_ç. JÑC_»∞

=∞m§ g∞~°∞ _»|∞ƒÅ∞ HÀãO Ñ~°∞QÆ∞Å∞ fÜ«∂eû LO@∞Ok.

=∞~À ãO Œ~°ƒùO QÆ=∞xOK«O_ç. g∞~°∞

=∞Oz =ÚÇ¨˙~° ÎO K «∂ã ¨ ∞‰ õ Ωx F

"å~°O~ÀAÅ∞ ã~° •QÍ U T\©HÀ "≥àÏ§Åx

f~å‡xOK« ∞‰ õ Ωx =ÚO^Œ∞ " ≥#∞H õ

PÖ’zOK«‰ õ ΩO_® \ ˜ ÔH@∞ ¡ i[~ ° ∞ fi

KÕ~ÚOKÕâß~°#∞‰õΩO^•O JÑC_»∞ g∞~°∞ „ÑÜ«∂}ÏxH |Ü«∞Å∞ Õ~ ã=∞Ü«∂xH

=~å¬Å∞ "≥Ú ÕÎâßÜ«∞#∞HÀO_ç. g∞ ã~° •HÍ™êÎ kyáÈ~Ú «Å uiyáÈ «∞Ok. U

HÍÅOÖ’ "≥_ç Õ T\© Ç~ÚQÍ LO@∞O^À g∞~°∞ HÍãÎ PÖ’zOK«∞HÀ"åe. Jxfl

"Õà◊ÖÏ¡ «HõΔ}O PK«~°}Ö’H kyáÈ=_»O „âıÜ«∞ã¯~°O HÍ Œ∞.

rq`«OÖ’ ~å}ÕKåÅ#∞‰õΩ<Õ"å~°∞ `˘O^Œ~°áê@∞ x~°‚Ü«∂Å =Å¡ `«~°∞"å`«

ÑâßÛ`åÎÑÑ_»∞ «∂ LO\Ï~°∞. n<Õfl KÕ «∞Å∞ HÍÖÏHõ P‰õΩÅ∞ JÑ@∞ìHÀ=_»O Jx

=∞# ÃÑ ŒÌÅ∞ ÃÇÏK«ÛiOKå~°∞.

<å ãxflÇ≤Ï «∞Å ‰õΩ@∞O|OÖ’ XHõ =ºHÎ q ÕâßÅ‰õΩ "≥o¡ U^À L ŒúiOKåÅ<Õ

J`åºâ◊‰õΩ áÈ~Ú JÑCKÕã≤ |Ü«∞Å∞ Õi "≥àÏ§_»∞. J~Ú Õ JHõ _ç "å`å=~°}OÖ’

W=∞_»ÖËHõ, H˘ «Î JÅ"å@¡‰õΩ, ãO„Ñ^•Ü«∂Å‰õΩ, PÇ~° qÇ~åÅ‰õΩ ã~°∞Ì‰õΩáÈ=_»O

KÕ «HÍHõ KÕuÖ’ ze¡QÆ=fi ÖË‰õΩO_® uiy WO\H KÕ~°∞‰õΩ<åfl_»∞. P «~°∞"å « WHõ _»

‰õÄ_® ã¨Ô~·# L^ÀºQÆO JO>Ë J`«xH˜ P"≥∂^ŒÜ≥∂QÆº"≥∞ÿ# Láêkè ^˘~°HõÖË^Œx

x «ºO "åáÈ «∂ LO\Ï_»∞. J «x „ÑÜ≥∂QÍÅ ÉèÏ~°O P WO\x JÑCÅ‰õÄÑOÖ’

Ñ_Õã≤O ŒO>Ë Pâ◊Û~°ºO ÖË Œ∞. J~Ú Õ q ÕâßÅ‰õΩ "≥àı§"åiÖ’ WÖÏO\ "åi ãOYº

KåÖÏ «‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok.JO Œ∞=Å¡ nxx P Œ~°≈OQÍ ÉèÏqOK«#Hõ ~°ÖË Œ∞. HÍx

KåÖÏ ãÖ^Œ~åƒ ùÅÖ’ HÍã¨ Î =ÚO^Œ∞K«∂Ñ¨Ù ÖË^• *Ï„QÆ`« ÎQÍ PÖ’zOz

x~°‚~ÚOK«∞HÀ=_»O J=ã~°O.

L^•ÇÏ~°}H ãfiÜ«∂# HÍãÎ ÉèíÜ«∞ã∞ú_»∞ J~Ú# =ºHÎ ã~° •H áÈ~Ú â◊HÎ=O «"≥∞ÿ#

"≥∂\Ï~°∞Ãã·HÖò H˘<åfl~°#∞HÀO_ç. P «~°∞"å « J «xH ^•xx ~À_»∞¤g∞ ŒH ZH¯,

[<å~°}ºOÖ’ #_çÑ≤OKÕ =∂#ã≤Hõ è≥·~°ºO ÖËHõáÈ Õ JO « ÃÑ@∞ì|_ç =$ è•ÜÕ∞ Hõ •.

JO Œ∞H ZÑC_»∂ QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ=Åã≤# Ô~O_»∞ Ñ~°ãÊ~° q~°∞ Œú"≥∞ÿ# ã∂„`åÅ

=∞ èŒº ã¨=∞ «∂HÍxfl ™êkèOK«_»"Õ∞ rq`åxfl „Ñ¨âßO «OQÍ QÆ_»áêÅ#∞‰õΩ#fl"å~°∞

KÕÜ«∞=Åã≤# „Ñ äŒ=∞ Hõ~°Î=ºO.J"Õq∞O>Ë

PÅã¨ºO J=∞$`«O q+ÖPÅã¨ºO J=∞$`«O q+ÖPÅã¨ºO J=∞$`«O q+ÖPÅã¨ºO J=∞$`«O q+ÖPÅã¨ºO J=∞$`«O q+Ö

x^•#"Õ∞ „Ñ¨^è•#Ox^•#"Õ∞ „Ñ¨^è•#Ox^•#"Õ∞ „Ñ¨^è•#Ox^•#"Õ∞ „Ñ¨^è•#Ox^•#"Õ∞ „Ñ¨^è•#O

ee

125 126


x «ºO rq «áÈ~å@OÖ’ JÅã≤á⁄Åã≤ Jq„âßO «OQÍ Ñ~°∞QÆ∞Å∞f¿ã "åà◊§H

H˘xfl ãO Œ~åƒùÅÖ’ |Çï=∞ «∞Å∞ Åaè™êÎ~Ú. =∞i H˘xfl™ê~°∞¡ u~°ã¯ $ «∞Å∞ JO>Ë

"≥·Ñ¶ÖÏºÅ∞ Z Œ∞@Ñ_ç "≥H¯iã∂Î LO\Ï~Ú. Ñ¶e «O ŒH¯#ÑC_Õ =∞iO « L`åûÇÏOQÍ

Ñx KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`åO. q^•ºi÷H ÑsHõΔÅ∞ QÆ>ìHõ _»O „áÈ`åûÇÏHõ~°"≥∞ÿ# |Çï=∞u.

áÈ\©Ö’¡ áêÖÁæ<Õ"åiH |Çï=∞ux JO Œ∞HÀ=_»O J «_»∞ PtOKÕ Ñ¶e «O. "åºáê~°O

KÕã∞‰õΩ<Õ"å_çH «y#O « ÖÏÉèíO q∞QÆÅ_»O ãÔ~·# ÑÙ~°™ê¯~°O. âßG"Õ «Î‰õΩ `å#∞

KÕã≤# „ÑÜ≥∂QÆO q[Ü«∞=O «O HÍ=_»O JO «∞ÖËx Ñ¶e «O. ™ê=∂#º"≥∞ÿ# L^ÀºyH

ÃÑ·JkèHÍi #∞Oz ÅaèOKÕ XHõ K«Å¡x=∂@, „Ñ¨â◊Oã¨, ÖË • L#fl «Ñ¨ Œq ÖË •

J Œ#ÑÙ ÉÏ èŒº «Å∞ J «x Hõëêìefl =∞izáÈ~Ú qkèx~°fiÇÏ}‰õΩ JOH «O JÜÕ∞ºÖÏ

KÕ™êÎ~Ú.

\©K«~°∞ L^ÀºQÆO KÕ¿ã XHõ =ºH˜Îx QÆ=∞xOK«Ok. J`«x^ŒQÆæ~° áê~îåÅ∞

K≥Ñ≤ÊOK«∞‰õΩfl#"åiÖ’ J «ºkè‰õΩÅ∞ LfÎ~°∞‚Ö· Õ J «xH KåÖÏ ãO «$Ñ≤ÎQÍ LO@∞Ok.

"åiÖ’ H˘O Œ~°∞ J «∞º «Î=∞ „ÑuÉèí „Ñ Œi≈¿ãÎ x[OQÍ P P#O ŒO =ÚO Œ∞ W «~°

z#fl z#fl „ÑÜ≥∂[<åÅ∞ ÖË • =ºHÎQÆ « ãO`ÀëêÅhfl |ÖÏ Œ∂~üHõ •.

JO>Ë =∞#efl Hõ$+≤"≥·ÑÙ #_çÑ≤OKÕ J#O «"≥∞ÿ# â◊HÎ ^•x=Å¡ ÅaèOKÕ Ñ¶e «OÃÑ·

P è•~°Ñ_ç LO@∞Ok. Jk Z=iH q_çQÍ K≥ÑÊHõ ~°ÖË Œ∞. HÍx H˘xfl ãO Œ~åƒùÅÖ’

Ñ¶e «O PtOz# ~°∂ÑOÖ’ LO_» Œ∞. HÍx JO «∞ÖËx P#O^•hfl Hõeyã∞ÎOk.

XHõ D`«QÍ_»∞ Ñ¨O^≥OÖ’ áêÖÁæ#_®xH˜

<≥ÅÅ «~°|_ç „áêH©ìã∞ KÕâß_»∞. J «#∞ „áêH©ìã∞

ã¨=∞Ü«∞OÖ’ K«∂Ñ≤# „Ñ¨uÉèÏ ™ê=∞~å÷ºÅ#∞

QÆ=∞xOz JO Œ~°∂ q[Ü«∞O J «x Õ Jx QÆ\˜ì

#=∞‡HõO`À L<åfl~°∞. f~å ÑO ≥O~ÀA ~å<Õ

=zÛOk. J#∞HÀx q èŒOQÍ PYi HõΔ}ÏÅÖ’ =∞~˘Hõ_»∞ Œ∂ã∞‰õΩ=zÛ |Çï=∞u

ÔQÅ∞K«∞‰õΩ<åfl_»∞. =∞#"å_»∞ KåÖÏ x~åâ◊Ñ_®¤_»∞. WO «HÍÅO Ñ_ç# „â◊=∞ =$ è•

J~ÚO Œx qKåiOKå_»∞. qKå~°OQÍ ã=Ú„ ŒÑÙQÆ@∞ì# J@∂ W@∂ u~°∞QÆ∞ «∂

P`«‡q=∞~°≈ KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. Pã¨=∞Ü«∞OÖ’ XHõ J~Ú^Õà◊§ ÉÏeHõ

P@ÖÏ_»∞‰õΩO@∂ ã=Ú„ ŒÑÙ h\Ö’ ÔQO «∞Å∞ "Õ™ÈÎOk. DÖ’QÍ XHõ |Å"≥∞ÿ#

ÔH~°@O ÉÏeHõ#∞ ã=Ú„ ŒOÖ’ ÖÏQã≤Ok. JO`å 'JÜ≥∂º, JÜ≥∂º Jx J~°∞ã∞Î<åfl~°∞.

HÍx =ÚO Œ∞ÔHo§ ÉÏeHõ#∞ HÍáê_Õ ™êÇÏãO KÕÜ«∞ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. P HõΔ}OÖ’ D «

<Õ~°∞Û‰õΩ#fl =∞# Ü«Ú=‰õΩ_»∞ 'h\’¡H Œ∂HÍ_»∞. ÉÏeHõ#∞ QÆ@∞ì‰õΩ KÕ~åÛ_»∞. JÑC_»∞

J «xH ÅaèOz# „Ñâ◊OãÅ∞ =∂@Ö’¡#∂, KÕ «Ö’¡#∂ K«∂ÑÙÅÖ’#∂ z=iH J «x

JO «~å «‡‰õΩ ãO|OkèOz#O «=~°‰õΩ J=¸Åº"≥∞ÿ#q.

x[=∂? HÍ^•?

WO Œ∞‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ# L^•ÇÏ~°} K«∂^•ÌO.

127 128


F ‰õΩ„~å_»∞ HÍÖËrÖ’ K« Œ∞=Ù «∞<åfl_»∞ _ç„w™ê÷~ÚÖ’

`À\ ˜q^•º~°∞ ÷Å`À L`åûÇ¨ÏOQÍ LÖÏ¡ãÖQÍ HÍÅO

QÆ_ »∞Ñ ¨ Ù` « ∞<åfl_ »∞. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ H˘O`«=∞Ok

J=∂‡~ÚÅ#∞ U_çÑ≤ã∞Î<åfl~°∞. JÖÏ\ Œ∞O Œ∞_»∞‰õΩ Ñ#∞Å∞

J «xH JÅ"å@∞ ÖË Œ∞. JO «\ è≥·~°º=¸ ÖË Œ∞. J~Ú Õ J#∞HÀ‰õΩO_® =∂™êì~°∞

HõO@Ñ_ç# QÆ∞OÑÙÖ’ q∞ye# "åà◊§`Àáê@∞ P ‰õΩ„~å_»∞ ‰õÄ_® L<åfl_»∞. =∂™êì~°∞

JO ŒiH© qkèOz# tHõΔ<Õ J «xH© qkèOKå_»∞. J «#∞ ZO « "≥Ú «∞Î‰õΩ<åfl Z=~°∂

qxÑ≤OK«∞HÀÖË Œ∞. #=∞‡ÖË Œ∞. z=iH WO\’¡ "åà◊√§ ‰õÄ_®.

JÖÏQ XHõ PÑ¶‘ã∞Ö’ L^ÀºQÆO KÕã∞Î<åfl_»∞ ~å=∂~å=Ù. J «#∞ |$O^•xH

<åÜ«∞‰õΩ_»∞QÍ H˘xfl ÉÏ^èŒº`«Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKåeû# H©ÅHõ"≥∞ÿ# Ñ¨^ŒqÖ’ L<åfl_»∞.

PÑ¶‘ã∞Ö’ JÅ"å@∞ K˘ÑC# H˘xfl Ñ#∞Å∞ KÕÜ«∞_»OÖ’ J «x HOk"åà◊√§ á⁄~°áê@∞

KÕâß~°∞. Jk ~å=∂~å=Ù ãHÍÅOÖ’ QÆ∞iÎOK«ÖËHõáÈÜ«∂_»∞. Ñ¶e «OQÍ ~å=∂~å=Ù

ÃÑ· JkèHÍ~°∞Å #∞Oz p"å@∞¡ u#Hõ «ÑÊÖË Œ∞.

WÖÏ =∞#O H˘xfl ãO Œ~åƒùÖ’¡ Hõ$+≤H «y# Ñ¶e «O á⁄O Œ∞`åO. H˘xfl™ê~°∞¡

PtOz#^•xH˜ q~°∞^Œú"≥∞ÿ# Ñ¶ë`«O ÅaèOK«=K«∞Û. XH˘¯Hõ¯™êi ~åHõáÈ=K«∞Û.

JÑ¨C_»Ñ¨C_»∞ p"å@∞¡, u~°™ê¯~åÅ∞, "≥·Ñ¶ÖÏºÅ∞ Z Œ∞~°∞HÍ=K«∞Û. ™ê è•~°}OQÍ

WÖÏO\ J#∞Éèí"å_»∞ =∞#Ö’ „Ñu‰õÄÅ ÉèÏ=*ÏÖÏxfl „¿Ñ~Ñ≤OK«=K«∞Û. J@∞=O\˜

„Ñü‰õÄÅ PÖ’K«<å^èÀ~°}˜ =∞#Ö’ „Ñ¨"ÕtOK«‰õΩO_® =∞#O x~ÀkèOK«QÆey`Õ

Éèíq+º «∞Î#∞ rq`åxfl JO ŒOQÍ P#O Œ=∞Ü«∞OQÍ fiÛk Œ∞ÌHÀ=K«∞Û#∞.

ÃÑ· L^•ÇÏ~°}Ö’ ~å=∂~å=Ù XHõ HõΔ}O U=∞~°∞áê@∞QÍ LO_ç, «# HOk

ã≤|ƒOk KÕã≤# á⁄~°áê@∞‰õΩ ÉÏ èŒº « =Ç≤ÏOz p"å@∞¡ u#=Åã≤ =zÛ<å, Éèíq+º «∞ÎÖ’

JÖÏ Z#fl_»∂ J*Ï„QÆ «ÎQÍ LO_»~å Œx QÆ∞}áê~î°O =O@Ñ\ìOK«∞‰õΩx LO\Ï_»∞.

JÖÏQ D « ÑO ≥OÖ’ F_çáÈ~Ú# Ü«Ú=‰õΩ_»∞ `å#∞ <Õ~°∞Û‰õΩ#fl q Œº `å#∞

PtOz# Ñ¶ë`åxfl ™êkèOz ÃÑ@ìÖËHõáÈ~Ú<å, XHõ „áê}Ïxfl HÍáê_çO^Œ#fl

ãÖ`«$Ñ≤ÎH˜ HÍ~°}"≥∞ÿOk. WÖÏ XH˘¯Hõ¯Ñ¨C_»∞ =∞# „ÑüÉèÏ™ê=∞~å÷ºÅ∞ =∞#O

PtOz# Ñ¶e`åxfl W=fiÖËHõáÈ~Ú<å "å\x x„+ÊÜ≥∂[#"≥∞ÿ#kQÍ ÉèÏqOK«=Åã≤#

J=ã~°O ÖË Œ∞.ee

129 130


H˘xfl JÅ"å@∞¡ J~°OÉèíOÖ’ qÑs «"≥∞ÿ# L`åûÇxfl W™êÎ~Ú. HÍx «~°∞"åu

HÍÅOÖ’ Jq Œ∞~°Å"å@∞¡QÍ ~°∂áêO «~°O K≥O Œ∞`å~Ú. JHõ _ç#∞Oz Ñ¶e`åÅ∞

ZÑC_»∞ =ºu~HõOQÍ<Õ LO\Ï~Ú «ÑÊ U~°HõOQÍ#∞ Jq ã «Êùe`åÅ‰õΩ HÍx,

q[Ü«∂xH HÍx HÍ~°}OQÍ xÅ|_»ÖË=Ù. =∂=¸Å∞QÍ L ŒÜ«∂<Õfl x„ ŒÖË=_®xfl

=∞Oz JÅ"å@∞QÍ J~Ú<å JÖÏ L ŒÜ«∂<Õfl x„ ŒÖË¿ãÎ =∞O ŒeOK«Hõ =∂#~°∞

ZO Œ∞=Å¡ JO>Ë ™ê è•~°} r=# q è•# qÅ∞=Å „ÑHÍ~°O L ŒÜ«∂<Õfl x„ ŒÖË=_»O

L «Î=∞"≥∞ÿ#, „Ñâ◊OãhÜ«∞"≥∞ÿ# JÅ"å@∞.J~Ú<å â◊s~åxH q„âßOu J=ã~°O.

QÆO\Ï QÆO@#fl~° «~°∞"å « ÖËzáÈ=_®xH „ÑÜ«∞ufl¿ãÎ J «x HΔ=∞O HÀ~ „ÑuXHõ ~°∞

J Õ À «ÑCÑx J#fl@∞¡ p"å@∞¡ ÃÑ_» å~°∞.

JÖÏˆQ "ÕàÏáêàÏ ÖË‰õΩO_® ZÑ¨C_»∞Ñ¨_ç`Õ JÑ¨C_»∞ x„^ŒáÈ=_®xfl =∞Oz

JÅ"å@∞QÍ Z=fi~°∂ QÆ∞iÎOK«~°∞. ã~° •ã~° • ã≤QÆÔ~@∞ì JO@∂ ^˘~°Öò åQÆ∞ |Öò

ã≤QÆÔ~@∞ì á⁄QÆÅ∞ iOQÆ∞ÖÏ¡ =^Œ∞Å∞`«∞#flÑ¨C_»∞ HõeˆQ P#O^ŒO P `«~°∞"å`«

JÅ"å@∞QÍ =∂i Õ J<å~ÀQÍºxfl H˘x ≥K«∞Û‰õΩ#fl>Ë¡, *Ë|∞Å∞ MÏm KÕã∞‰õΩ#fl>Ë¡

ã≤QÆÔ~@¡H «QÆÖË¿ã _»|∞ƒ#∞ J^•KÕ¿ãÎ HõeQ „ÑÜ≥∂[#O =ÚO Œ∞ HÍÅÛ_»O =Å¡

Hõ_çQ P#O ŒO qÅ∞= KåÖÏ ãfiÅÊO.

H A B I TH. If good helps

if bad harmsA. if good keeps you active

if bad makes you action-lessB. if good becomes your friend

if bad becomes your enemyI. If good protects your interest

if bad plays with your life.T. If good transforms your fortune.

if bad transforms your life to zero.

JÅ"å@∞¡ =∞Oz"Õ J~Ú Õ =∂~°æ Œi≈QÍ `À_»Ê_» å~Ú.

JÅ"å@∞¡ =∞Ozq HÍx Ñ¨Hõ ΔOÖ’ â◊„`«∞=ÙÅ∞QÍ =∂i q<åâ◊<åxH˜

HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú.

Hõ+≤ìOKÕ ãfiÉèÏ=O =∞Oz JÅ"å@∞. | ŒúHOKÕ =ºHÎ «fiO K≥_»∞ JÅ"å@∞.

Pâ◊Å∞, PHÍOHõΔÅ∞ LO_»_»O =∞Oz JÅ"å>Ë.

â◊HÎH q∞Oz# Pâ◊Å∞, PHÍOHõΔÅ∞ ™êkèOK«∞H˘#_®xH J_»¤ •~°∞Å∞ `˘Hõ _»O

K≥_»∞ JÅ"å@∞.

JO Œi`À Hõeã≤ "≥∞Åã≤ xÅ∞ã∂Î JO ŒiH© «ÅÖ’ <åÅ∞HõÖÏ LO_»_»O =∞Oz

JÅ"å@∞.

Z Œ∞\ "åi =∞#ã∞Å#∞ QÍÜ«∞Ñ~°z «# ÉÏQÆ∞ =∂„ «"Õ∞ HÀ~°∞H˘#_»O ãÔ~·#

JÅ"å@∞ HÍ Œ∞.

131 132


rq «O J#flk QÆ∞ÖÏcÅ∞ Ñ~°z# ÑÓÅÉÏ@ HÍ Œ∞ JO ŒiH©. QÆ∞ÖÏc ÉÏ\ÖÏ

HõxÑ≤OKÕ H˘O ŒiH ‰õÄ_® P ÑÓÅ‰õΩ LO_Õ =Úà◊√§ ZO`ÀH˘O « rq «ã`åºxfl

QÆ∞~°∞Î KÕã∂Î<Õ LO\Ï~Ú. rq «OÖ’ Z=~°∞ Uk ™êkèOKåÅ<åfl „â◊=∞Ñ_»Hõ «ÑÊ Œ∞.

K«=∞@Å∞ HÍ~°ÛHÍ «ÑÊ Œ∞. JÑC_»ÑC_»∞ ~°HõÎO ãÅãÖÏ HÍQÆHÍ «ÑÊ Œ∞. JO Œ∞H

=ÚO Œ∞QÍ ÃÑ ŒÌÅ∞ «=∞HõO>Ë z#fl"åix Hõ~°Î=ºO QÆ∞iOz QÆ∞~°∞ÎKÕ¿ã ã=∞Ü«∞OÖ’

'Hõ¿+ìÑ¶b— J#fl ã∂„`åxfl „Ñ™êÎqã∂Î LO\Ï~°∞.

„Ñã="Õ Œ# ÖË‰õΩO_® tâ◊¥ ŒÜ«∞O [~°∞QÆ Œ∞. g∞~°∞ H˘O « #+ìáÈ Õ<Õ ÖË •

Y~°∞Û KÕ¿ãÎ<Õ H˘O «ÖÏÉèíO ÖË • H˘O « P^•Ü«∞O á⁄O ŒQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. JO>Ë ZO «

Hõ+ìÑ_ç Õ JO « „ÑÜ≥∂[#O LO@∞Ok. q^•ºi÷ Œâ◊Ö’ <å=∞=∂„ «OQÍ K«k"Õ"åà◊§Ö’

J «ºkè‰õΩÅ∞ P ™ê÷~ÚÖ’ LO\Ï~°∞. "åà◊§Ö’ „ÑuÉèÏ=O «∞Å∞ U H˘kÌ=∞O^À ãfiÅÊ

„ÑÜ«∂ã`À „Ñâ◊OãhÜ«∞"≥∞ÿ# Ñ¶e`åxfl ™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

™ê=∞~°÷ºO, <≥·ÑÙ}ºO ÃÑOK«∞‰õΩx #Å∞QÆ∞iH `À_»Ê_»_»O =∞Oz JÅ"å@∞.

JkèHÍ~°O,ÃÑ «Î#O K≥ÖÏ~ÚOK«_»"Õ∞ ™ê=∞~°÷ºO J#∞HÀ=_»O =∞Oz JÖ"å@∞

HÍ Œ∞.

g∞~°∞ ZÑC_»∞ ÖË™êÎ~°∞, ZÑC_»∞ x„ ŒáÈ`å~°∞? J#flk =ÚYºO HÍ Œ∞.

JÑÊyOz# ÉÏ èŒº «Å#∞ KÕÑ\ì# Ñ#∞Å#∞ ãHÍÅOÖ’ ÑÓiÎ KÕÜ«∞_»O =ÚYºO.

KÕã≤# Ñ¨#∞Ö’¡ „Ñ¨uÉèÏ ™ê=∞~°÷ºO <Õ~°∞Ê, F~°∞Ê K«∂Ñ≤OK«_»O`À áê@∞ g∞~°∞

x~ÌtOK«∞H˘#fl ÅHΔÍºxfl ™êkèOK« QÆÅQÍe.

JÖÏ ÅHΔÍºÅ#∞ KèÕkOK«_»"Õ∞ JÅ"å@∞QÍ =∂iáÈ"åe.

=∞Oz JÅ"å@∞¡ H˘#™êyOKåe.

K≥_»∞ JÅ"å@∞¡ Œ∂~°O KÕã∞HÀ"åe.

JÑC_Õ g∞ q[Ü«∞O™Èáê#O ã∞ã≤÷~°=∞=Ù «∞Ok.

r=# ™êÑ¶ÅºO KÕuH JO Œ∞ «∞Ok.

HARD WORKNEVER KILLED ANYONE

ee

133 134


ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £Ö’ x=ã≤OKÕ "å~°O ŒiH© SS\ ~å=∞Ü«∞º QÍi

QÆ∞iOz JÜ«∞# `«# q^•º~°∞÷Å‰õΩ WKÕÛ Hõ~îÀ~°"≥∞ÿ# tHõΔ}

QÆ∞iOz ≥e¿ãLO@∞Ok. XHõ~°HõOQÍ PÜ«∞# ŒQÆæ~° KÕi#

q^•ºi÷ ~ÀA‰õΩ 15QÆO@Å‰õΩ q∞Oz K« Œ∞=Ùg∞ Œ «# Œ$+≤ìx

â◊HÎx HO„nHõiOKåeû LO@∞Ok. JO « nHõΔ À, Ñ@∞ì ŒÅ`À L#fl"åà◊§Ö’ ‰õÄ_®

KåÖÏ H˘kÌ=∞Ok =∂„ «"Õ∞ SS\ ™ê÷~ÚH KÕ~°∞HÀQÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl~°∞. SS\ ÃãÅH±ì

HÍÖËHõáÈ~Ú#"å~°∞ P „ÑÜ«∞ «flOÖ’ qÑ¶Å"≥∞ÿ# W «~°„`å K« Œ∞=ÙÖ’¡#∞, "åi x «º

rq « áÈ~å@OÖ’#∂ KåÖÏ =∞OkHõO>Ë ã=∞~°∞÷Å∞QÍ ~å}™êÎ~°∞. q[Ü«∞O ™êkè™êÎ~°∞.

ZO Œ∞HõO>Ë ~å=∞Ü«∞ºQÍi tHõΔ} "åiH XHõ „Hõ=∞ tHõΔ}‰õΩ JÅ"å@∞ KÕã∞ÎOk.

ã¨=∞ã¨º#∞ ã¨=∞~° ÷=O`«OQÍ qâı ¡+ ≤OK«_»O <Õ~°∞Ê`«∞Ok. „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞

Ñiëê¯~°=∂~åæÅ#∞ QÆ∞iÎOK«QÆeQ <≥·ÑÙ}Ïºxfl ÃÑOK«∞ «∞Ok. WÖÏ =ºHÎ «fiOÖ’ ÉèÏQÆOQÍ

JÅ∞¡‰õΩáÈÜÕ∞ „Hõ=∞tHõΔ}‰õΩ, Ãã·x‰õ ŒàÏÖ’¡ HÍx =∞~ÀKÀ@HÍx ÃÑ· JkèHÍ~°∞Å∞ qkèOKÕ

„Hõ=∞tHõΔ}‰õΩ =∞^èŒº KåÖÏ`Õ_® LO@∞Ok. Ãã·x‰õΩ_çH˜ ÃÑ· JkèHÍi P^Õâßxfl

áê\OK«@"Õ∞ „Hõ=∞tHõΔ}QÍ ÉèÏq™êÎ~°∞. HÍx =ºHÎQÆ «OQÍ JÅ∞¡‰õΩáÈ~Ú# „Hõ=∞

tHõΔ} Ñ¶e «OQÍ Hõ+ì"≥∞ÿ<å, #+ì"≥∞ÿ<å U Ñx ZÑC_»∞ Uq èŒOQÍ ZÖÏKÕÜ«∞_®xH

J=ã~°"≥∞ÿ# ãfiÜ«∞O xÜ«∞O„ «}, qK«HõΔ}ÏÑÓi « â◊HÎQÍ =∂~°∞ «∞Ok.

J~Ú Õ „Ñã∞Î « ™ê=∂lHõ "å`å=~°}OÖ’ KåÖÏ =∞OkH „Hõ=∞tHõΔ} JO>Ë

x~°O‰õΩâ◊"≥∞ÿ# POHõΔÅ „Ñü|O^èŒHõOQÍ PÖ’zã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú`Õ qã¨Î $`«"≥∞ÿ#

x~°∞Ì+¨ì"≥∞ÿ# Éèíq+¨º`ü „Ñ¨Ü≥∂[<åÅ HÀãÖ Ñ¨à◊§aQÆ∞=Ù# J~Ú<å „Hõ=∞tHõΔ}#∞

áê\OK«_»O KåÖÏ „âıÜ«∞#¯~°O. WÖÏ n~°…HÍeHõ „ÑÜ≥∂[<åÅ HÀãO Hõiî#"≥∞ÿ#

xÜ«∞=∞ x|O èŒ#Å‰õΩ ãfiK«ÛùO ŒOQÍ Hõ@∞ì|_Õ =º‰õΩÎÅ∞ ‰õÄ_® =∞#‰õΩ å~°ãÑ_»∞ «∂<Õ

LO\Ï~°∞. q^•ºi÷ Œâ◊Ö’ L ŒÜ«∂<Õfl ÖË=_®xH JÅ"å@∞Ñ_ç# "å~°∞ «=∞ rq «OÖ’

J «ºkèHõÉèÏQÆO H˘xfl xÜ«∞=∂Å#∞ áê\OK«_»O QÆ=∞xã∂Î<Õ LO\ÏO. =∞iH˘O Œ~°∞

XHõ =Ü«∞ã∞û =zÛ# «~°∞"å « P~ÀQÆºO HÍáê_»∞HÀ=_®xH ÖË • L^ÀºQÆ ÉÏ èŒº «Å

„ÑÉèÏ=O =ÖÏ¡ «=∞‰õΩ W+ìO ÖËHõáÈ~Ú<å H˘xfl JOHõΔÅ‰õΩ «ÑÊxãi Hõ@∞ì|_ç

LO_®eû# Ñiã≤÷u Z Œ∞~°=Ù «∞Ok.

"åºÜ«∂=∞O KÕÜ«∞_»O J#flk «e¡ ŒO„_»∞Å∞ XuÎ_ç =Å¡ H˘O Œ~°∞. âßs~°Hõ

^•~°∞_è»ºO QÆ∞iOz# J=QÍÇÏ# =Å¡ H˘O Œ~°∞ z#fl «#O #∞OKÕ JÅ=~°K«∞‰õΩO\Ï~°∞.

JÖÏO\"åà◊√§ J#O «~° HÍÅOÖ’ áêÖÁæ<Õ L`åûÇÏO L#fl"åà◊√§ ZO « Hõ~îÀ~°"≥∞ÿ#

tHõΔ} á⁄O Œ∞`å~À QÆ∞~°∞Î KÕã∞HÀO_ç. JÖÏQ Ãã·xHõ ŒàÏÅ∞ , áÈÅ∞ã∞ ŒàÏÅ ã≤|ƒOk

ãsfiã∞Ö’ L#flO «HÍÅO x~°ƒùO èŒ „Hõ=∞ tHõΔ} áê\ã∂Î LO\Ï~°∞. J~Ú Õ W=hfl

Jx"å~°ºOQÍ áê\ÕK«=Åã≤# x|O^èŒ#Å∞ HÍ=_»O =Å¡ PÜ«∂ J=ã¨~åÅ‰õΩ

„ÑÜ≥∂[<åÅ‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ PK«~°}Ö’ LO\Ï~Ú.

JO Œ∞‰õΩ aè#flOQÍ r=# q è•<åxfl, ™ê=∂lHõ èŒ~å‡efl, Pi÷Hõ =º=Ç~åÅx

x~°fiÇ≤ÏOK«_»OÖ’ „Hõ=∞tHõΔ} áê\OKÕ"åà◊§H Jxfl „ÑÜ≥∂[<åÅ∞ KÕ‰õÄ~°∞`åÜ«∞x

QÆ∞iÎOK«_»O KåÖÏ J=ã~°O.

L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ "≥·^Œº=$uÎÖ’ L#fl _®Hõì~°∞ rq`«q^è•<åxfl

ÑijeOK«O_ç. L ŒÜ«∞O =∞ è•ºÇÏflO, ™êÜ«∞OHÍÅO, ~å„u J#fl

`Õ_® ÖË‰õΩO_® ¿ÑÃ+O@∞¡ =ã¨∂Î LO\Ï~°∞. H˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’

Éè’[#O KÕ¿ã =º=kè LO@∞O^•? Jx Jâ◊Û~°ºO HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok.

Wk ™ê^è•~°} Ñ¶≤r+≤Ü«∞<£ÅˆH HÍ^Œ∞ „Ñ¨=∂^ŒHõ~°"≥∞ÿ# „áê}O`«Hõ"≥∞ÿ# ˆHã¨∞Å

ãO Œ~åƒùÅÖ’#∞, „Ñã∂u Hã∞Å q+Ü«∞OÖ’#∂ ãO|Okè « ~°OQÍÅ‰õΩ K≥Ok#

"≥· Œ∞ºÅ‰õΩ "ÕàÏáêàÏ LO_» Œ∞. "å~°∞ «=∞ "≥· Œº q èŒ∞Å x~°fiÇÏ}Ö’ x| Œú «‰õΩ

`À_»∞ Hõ~îÀ~°"≥∞ÿ# „Hõ=∞tHõΔ} LO@∞Ok. "ÕàÏáêàÏ ÖË‰õΩO_® JO>Ë „Hõ=∞tHõΔ}

ZÖÏ J=Ù «∞Ok Jx g∞‰õΩ J#∞=∂#O ~å=K«∞Û. HÍHõáÈ Õ PÇ~° qÇ~åÅÖ’

q„âßOu q~å=∞ ã¨=∞Ü«∂Å∞ áê\ÕK«_»OÖ’ XHõ „Hõ=∞Ñ¨ Œúux áê\ÕK«_»"Õ∞

135 136


"åiÖ’x „Hõ=∞tHõΔ}‰õΩ x Œ~°≈#O. "åà◊§H ™ê=∂lHõ HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’#∞, =ºHÎQÆ «

=º=Ç~åÅÖ’#∞ áêÖÁæ<Õ J=HÍâ◊O U"Õ∞~°‰õΩ LO@∞O^À TÇ≤ÏOK«_»O Hõ+ìO.

„Hõ=∞tHõΔ} ˆH=ÅO rq « q è•#OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ =∂„ «"Õ∞ J#∞HÀ‰õÄ_» Œ∞.

Pi÷Hõ =º=Ç~åÅÖ’ Ãã· «O „Hõ=∞tHõΔ} áê\OK«QÆÅ"åàı§ rq «OÖ’ ã∞ã≤÷~°"≥∞ÿ#

âßOuÜ«Ú «"≥∞ÿ# q[Ü«∂Å#∞ ™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

WÑ¨C_»O>Ë „ÔH_ç\ò HÍ~°∞¤Å∞ , ã¨∂Ñ¨~ü|*Ï~üÅ∞ =KåÛ~Ú, eã¨∞ì fã¨∞ÔHo§

HÍ=Åã≤#q ≥K«∞ÛHÀ=_»"Õ∞. Wk =~°Ö’ =∂Ô~¯\òH "≥o§ <åÅ∞QÆ∞ KÀ@¡ ã~°∞‰õΩ HÍfie\©,

èŒ~° QÆ∞iOz "åHõ|∞ KÕ¿ã"å~°∞. ZHõ _» JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ J#∞‰õÄÅOQÍ LO>Ë JHõ _»

H˘#∞‰õΩ¯x ≥K«∞Û‰õΩ<Õ"å~°∞.

HÍÖËrÖ’ K«^Œ∞=Ù‰õΩO@∞#fl ~ÀAÅÖ’ =∂‰õΩ ZHõ<åq∞H±û ÖˇHõÛ~°~ü XHõ~°∞

LO_Õ"å~°∞. JÜ«∞# HÍÖËl JÜ«∂ºHõ KåÖÏ ãO Œ~åƒùÅÖ’ =∂Ô~¯\òÖ’ WÖÏ ZOÔHfi~Ús

KÕã∂Î HõxÑ≤OKÕ"å~°∞.

=∞~À ¿ãflÇ≤Ï «∞_»∞ LO_Õ"å~°∞. J «x`À ZÑC_≥·<å =∂@Ö’¡ ~Ñ\ QÆ∞iOz

ÃÇÏK«Ûiã∂Î ZÖò.S.ã≤ q+Ü«∞O K≥a Õ #"Õfi"å~°∞. `å#∞ ÖËHõáÈÜ«∂Hõ =KÕÛ _»|∞ƒ

HÀãO D ~ÀA ZO Œ∞‰õΩ ™œMÏºÅ#∞ = Œ∞Å∞HÀ"åe? Jx „ÑtflOKÕ"å_»∞. «~°∞"å «

=∂~å_»∞ Jk "Õ~ ãOQÆu.

JÖÏ J#_®xH "≥#∞Hõ H˘O « ÖÏlH± LOk.

P_»Ñ≤Å¡ ÑÙ\˜ì# HõΔ}O #∞Oz «e¡ ŒO„_»∞Å‰õΩ J=∂‡~Úx ÃÑ ŒÌ KÕÜ«∞_»O, K« Œ∞=ÙÅ∞

K≥Ñ≤ÊOK«_»O, ÃÑo§ KÕÜ«∞_»O, WOHÍ W «~° ãfiÅÊHÍeHõ n~°…HÍeHõ „Ñ}ÏoHõÅ∞ Hõà◊§

=ÚO Œ∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú. ãÇÏ[OQÍ P_»Ñ≤Å¡ÅH ÑÙ\ì# ŒQÆæ~° #∞Oz Z<Àfl =ÚK«Û@Å∞

[iÑ≤™êÎO. „Ñ¨u =ÚK«Û@ "≥#∞Hõ |OQÍ~°∞ JÉèí~°}ÏÅ∞ Ñ¨@∞ì|@ìÅ ~°∂Ñ¨OÖ’

ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ LO\Ï~Ú. ÃÑ@∞ì|_»∞ÖË J=∂‡~Ú ÃÑo§H HÍ=Åã≤# ãO|~åÅ#∞

ã=∞‰õÄ~°∞ã∞ÎOk. «e¡ ŒO„_»∞Å∞ á⁄ Œ∞ÑÙ#∞ JÅ=~°K«∞‰õΩO\Ï~°∞. ã≤÷~°K«~åã∞ÎÅ#∞

ãOáêkOK«∞HÀ=_»O ÃÑ· Œ$+≤ì ÃÑ_» å~°∞ JO>Ë =∞ÇÅHΔ ‡ ÑÙ\ì#>Ë¡Hõ Œ∂?

ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ =O\ ÃÑ ŒÌ #QÆ~åÖ’¡ Ñiã≤÷u ZÖÏ L<åfl, =∂Ô~¯\OQ∑ q+Ü«∞OÖ’

KåÖÏ Tà◊§Ö’ WOHÍ WÖÏO\ èÀ~°} HõxÑ≤ã∞ÎOk.

ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ =O\ ÃÑ ŒÌ ã≤\©Ö’¡ «e¡ ŒO„_»∞Å∞ =ÚO Œ∞ *Ï„QÆ «Î ÖË • Jx"å~°º"≥∞ÿ#

„Ñ}ÏoHõ À Ñ≤Å¡Å K« Œ∞=Ù ãO èŒºÅ QÆ∞iOz "åà◊√§ ÑÙ\˜ì#ÑÊ\ #∞Oz ã≤ Œú=∞=Ù`å~°∞.

ZO Œ∞HõO>Ë HO_»Œ~ü QÍ~ü¤<£ J~Ú# «~åfi « WOHÍ U ™ê÷~ÚÖ’ K« Œ∞=ÙÅÔH·<å "ÕÅ

~°∂áêÜ«∞Å Y~°∞ÛKÕÜ«∂eû# Ñiã≤÷u "åà◊§x JÖÏ =∂iÛ"Õã∞ÎOk.

ZÖò.S.ã‘ "å~°∞ Ñ≤Å¡Å K« Œ∞=ÙÅ HÀãO „Ñ ÕºHõOQÍ áêÅã‘Å#∞ „Ñ"Õâ◊ÃÑ\ìOk.

P q+Ü«∞O JO ŒiH© ≥eã≤O Õ.WÑÊ\ HÍÅOÖ’ J<å~ÀQÆºO. "≥· ŒºzH «ûÅ∞ ÉèÏ~°OQÍ

=∂i# q+¨Ü«∞O QÆ=∞xOKÕ "≥∞_çHõÖò W<£#∂ºÔ~<£û

=∂Ô~¯\òÖ’H „Ñ"ÕtOzOk.

WÖÏ x «º rq «OÖ’x Jxfl ~°OQÍÅÖ’¡#∞ „Hõ=∞tHõΔ}

„áê è•#º « ÃÑiyáÈ`ÀOk.

JÖÏQ Éèíq+º «∞Î#∞ L#fl «OQÍ fiÛk Œ∞ÌHÀ"åÅ#fl «Ñ#, `åÑ„ «Ü«∞O L#fl

¿Ñ Œ q^•ºi÷ `å#∞ J+ìHõëêìÅ∞ Ñ_»∞ «∂ q^•ºÉèÏºãO g∞ Œ Œ$+≤ì HO„nHõi™êÎ_»∞.

q*Ë «Ö·# "åi rq «OÖ’ ãÇÏ[OQÍ H=ÅO "≥Å∞ «∞~°∞ LO_»QÍ<Õ „â◊q∞OK«_»O

HÍHõ, J Œ#ÑÙ ã=∞Ü«∂xfl ‰õÄ_® «=∞ ÅHõΔ ºO HÀãO H\Ï~Ú™êÎ~°x J~°÷=∞=Ù «∞Ok.

ÃãÅ=Ù ~ÀA =¿ãÎKåÅ∞ Ç~ÚQÍ WO\’¡ \q =ÚO Œ∞ HÍÅHΔÑO KÕÜ«∂Åx

KåÖÏ=∞Ok <À\ z=i#∞Oz J#_»O qO@∂<Õ LO\ÏO. HÍx JÖÏO\"åà◊§

=∞#ã¨∞ =∂„`«O JÖÏ q„âßOuQÍ L#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® `«=∞ Éèíq+¨º`ü

HÍ~°º„Hõ=∂Å QÆ∞iOz# zO`«# , PÖ’K«#Å∞ JO`«~åO`«~åÖ’¡ ™êQÆ∞`«∂<Õ

LO@∞O Œx <å QÆ\ì qâßfiãO.

ee

137 138


For every thing there is a price

JO>Ë =∞#O Uk á⁄O^•Å#∞‰õΩ<åfl ^•xH˜ „Ñ¨uQÍ =∞~˘Hõ\˜ áÈQ˘@∞ìHÀ

=Åã≤O Õ .™ê è•~°} QÆ$Ç≤Ï} k#K«~°º QÆ=∞xOK«O_ç. Éèí~°Î L^ÀºQÍxH "≥o§áÈÜ«∂_»∞.

Ñ≤Å¡Å∞ ã∂¯à◊§H "≥o§áÈÜ«∂~°∞. WOHõ ÑxU=ÚO@∞Ok J#∞‰õΩO\ÏO. HÍx WÅ∞¡

K«Hõ k Œ∞ÌHÀ=_»O |@ìÅ∞ LuH P~°"ÕÜ«∞_»O. "å\x ZO_® "å#Å #∞Oz HÍáê_»∞ «∂

ãHÍÅOÖ’ UÑx ZÑC_»∞ ÑÓiÎHÍ"åÖ’ JÑÊ\H ÑÓiÎKÕã∂Î ZÖÏO\ ã∂Ñ~üq[<£

ÖË‰õΩO_® P"≥∞ «# ÉÏ èŒº «Å#∞ ã„Hõ=∞OQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«_»O K«∂ã∂Î<Õ LO\ÏO.

XHõ"Õà◊ J Õ ã=∞Ü«∞OÖ’ Éèí~°Î LO_ç LO>Ë D Ñ#∞Åhfl ã*Ï=ÙQÍ ÑÓiÎ KÕÜ«∞

QÆÅ_»#fl #=∞‡HõO g∞Ö’ KåÖÏ=∞OkH LO_» Œ∞. Ñ_»∞‰õΩx xtÛO «QÍ x„ ŒáÈ=_»O`À>Ë

J «xH P ~ÀA QÆ_çzáÈ «∞Ok.

WÖÏ ™œHõ~åºÅ#∞, ã¨ Œ∞áêÜ«∂Å#∞, ™œMÏºÅ#∞ H˘kÌ¿ãÑ¨Ù Ñ¨Hõ # ÃÑ@ì_»"Õ∞

rq`åxH XHõ „ÑÜ≥∂[<åxfl ™êkèOz ÃÑ_»∞ «∞Ok.

=∞iH˘O^Œ~°∞ `«=∞‰õΩ ZO`« ÉÏ^è•Hõ~°OQÍ L<åfl , ZÖÏO\˜ „Ñ¨Ü≥∂[#O

ÖËHõáÈ~Ú<å Ñ¨k=∞OkH˜ LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_Õ Ñ¨#∞Å∞ KÕÜ«∞_®xH˜ HÀi HõëêìÅ#∞

H˘x ≥K«∞Û‰õΩO\Ï~°∞. „ÑHõ$u "≥·Ñs`åºÅ∞ ãOÉèíqOz#ÑC_»∞ ãfiK«ÛùO ŒŒOQÍ H˘O Œ~°∞

JHõ _çH "≥o§ ÉÏkè «∞Å‰õΩ ¿ã=Å∞ JO ŒKÕÜ«∞_»O =∞#O K«∂ã∂Î<ÕLO\ÏO. JHõ _»

"å~°∞ á⁄O Õ J`å‡#O ŒO "≥ÅHõ@ì_®xH gÅ∞ÖËxk.

WHõ ¿ãÖòû ~°OQÆOÖ’ =∂Ô~¯\˜OQ∑ ÉÏ^èŒº`«Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ "åiH˜ Z^Œ∞~°ÜÕ∞º

W|ƒO Œ∞Å∞ Jhfl Whfl HÍ=Ù. "å~°∞ =O ŒÅ ãOYºÖ’ ãO„Ñk¿ãÎ Ñ Œ∞Å ãOYºÖ’

"å~°∞ =∂Ô~¯\ò KÕ¿ã =ã∞Î=ÙÅ∞ H˘#∞QÀÅ∞ KÕ¿ã"å~°∞ Åaè™êÎ~°∞.

D L^•ÇÏ~°}Åhfl QÆ=∞x¿ãÎ =ÚO Œ∞QÍ J~°÷=∞ÜÕ∞º q+Ü«∞O Uq∞@O>Ë

No Gain Without pain

J™ê^èŒºOJ™ê^èŒºOJ™ê^èŒºOJ™ê^èŒºOJ™ê^èŒºOÑ@∞ì ŒÅ`À, ãÇÏ#O`À Hõ$+≤KÕ¿ãÎ<Õ Ñ¶e «O KÕuH JO Œ∞ «∞Ok.

Ô~· «#fl P~°∞QÍÅO ZO_»#Hõ "å##Hõ Hõ+ìÑ_ç Éèí∂q∞x Œ∞xfl, K« Œ∞#∞

KÕã≤, =∞\ì Ñ≤ã≤H, q «Î<åÅ∞ quÎ HÍÑÙHÍ¿ãÎ<Õ =∞#=∞O`å u#QÆÅ∞QÆ∞`åO.

Hõ#fl «e¡ #==∂™êÅ∞ "≥∂ã≤ J+ìHõëêìÅ∞ Ñ_ç Õ<Õ tâ◊¥ Œ«Ü«∞O [~°∞QÆ∞ «∞Ok.

Éèí∂q∞ g∞ Œ Ñ_ç# a_»¤#∞ HõO\H Ô~ÑÊÖÏ J#∞HõΔ}O HÍáê_ç Õ<Õ xO_»∞ #∂~à◊√§

JÜ«Ú+μº á⁄O ŒQÆÅ∞QÆ∞`å_»∞.

JO ≥O Œ∞‰õΩ =∞# ÕâßxH ™êfi «O„ «ºO ZÖÏ =zÛOk? ZO « =∞Ok Zxfl

ãO= «û~åÅ∞ Zxfl WHõ @∞¡ Ñ_®¤~°∞. ZO Œ~°∞ „áê}ÏÅ∞ áÈQ˘@∞ì‰õΩ<åfl~°∞? ZO Œ~°∞

Zxfl q è•Å #+ìáÈÜ«∂~°∞? èŒ#=O «∞Å∞, ¿Ñ Œ"å~°∞, Ü«Ú=‰õΩÅ∞ =$ Œ∞úÅ∞, Ô~· «∞Å∞

, HÍi‡‰õΩÅ∞, =∞Ç≤Ïà◊Å∞, K« Œ∞=Ù‰õΩ#fl "åà◊√§, JHõΔ~° *Ï#O ÖË#"åà◊√§ Ñ@ì}ÏÖ’¡x

"åà◊√§, ÑÖ¡ „Ñ[Å∞ WÖÏ Jxfl =~åæÅ "å~°∞ Z<Àfl q è•Å åºQÍÅ∞ KÕã≤ LO\Ï~°∞?

QÆ∞~°∞Î KÕã∞HÀO_ç.

Õâ◊ ™êfi «O„ «ºO HÀãO «=∞ Éèíq+º «∞Î#∞ Ü«∞=fi<åxfl LiHõOÉÏxH ÉeKÕã≤#

139 140


r=# „Ñ=∂}ÏÅ#∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ñ~°K«∞HÀ=_»O XHõ >Ë rq «Ñ~°=∂~°÷O HÍ~å Œ∞.

rq « „Ñ=∂}ÏÅ#∞ ‰õÄ_® "≥∞~°∞QÆ∞Ñ~°K«∞HÀ=_»O J<Õk „ÑuXHõ iH x~°∞Ì+ì"≥∞ÿ#

ÅHõΔ ºO HÍ"åe. JO>Ë =ÚO Œ∞ „ÑuXHõ iH x~°∞Ì+ì"≥∞ÿ# ÅHõΔ ºO XHõ\ LO_®e.

P ÅHΔÍºxfl ™êkèOz q*Ë «Å∞QÍ xÅ|_®Å#fl «Ñ# g∞Ö’ LO_®e. H=ÅO ÅHõΔ ºO

=∂„ «"Õ∞ LO_ç. J=ã~°"≥∞ÿ# Ñ@∞ì ŒÅ ÖËx"åà◊√§ ≥eã≤ ≥eÜ«∞Hõ F@q∞H KÕ~°∞=

J~Ú#>Ë¡. J<ÕHõ=∞Ok «=∞‰õΩ ≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ, JO>Ë «=∞ Ö’áêÅ#∞ `å=Ú

"Õã≤#, "Õã∞Î#fl «ÑÊ@_»∞QÆ∞Å#∞ QÆ∞iÎOK«ÖËHõ F@q∞kâ◊QÍ ™êQÆ∞`å~°∞. JÖÏHÍ‰õΩO_®

q*Ë «Å∞ HÍ"åÅ#fl PÖ’K«# g∞Ö’ ã≤÷~°OQÍ LO>Ë =ÚO Œ∞QÍ q[Ü«∞O JO>Ë

Uq∞\’ g∞‰õΩ ãÊ+ì"≥∞ÿ# J=QÍÇÏ# U~°Ê~°K«∞HÀ"åe.

H=ÅO _»|∞ƒ ãOáê Œ<Õ q[Ü«∞O J#∞‰õΩO\Ï~°∞. x*ÏxH _»|∞ƒ`À KåÖÏ

KåÖÏ KÕÜ«∞=K«∞Û. _»|∞ƒ ãOáê Œ#Ö’ Ñ\ìO ŒÖÏ¡ |OQÍ~°OÖÏ HõxÑ≤OKÕ "åix

Ü«Ú=‰õΩÖ’¡ Éè íQÆ`üã≤OQ∑, ~å*òQÆ∞~°∞, ã¨∞Y^Õ"£Å#∞ D ^Õâ◊O `«~°`«~åÅ∞

QÆ∞~°∞ÎOK«∞‰õΩO@∞Ok Hõ Œ∂.

g∞~°O`å ÔHO@∞H© „ÃÑ¶~Ú_£ zÔH<£ ¿Ñ~°∞ q<Õ =ÙO\Ï~°∞. JO «~åfÜ«∞OQÍ D

zÔH<£ WÑC_»∞ qãÎ $ «OQÍ „ÑKå~°OÖ’ LOk. nxx „áê~°OaèOz# Ç~°¡O_£

™êO_»~üû XHõÑC_»∞ i>ÿ~ü J~Ú# XHõ ™ê è•~°} L^Àºy. i>ÿ~ü"≥∞O\ò ÉxÑ¶≤\òQÍ

=zÛ# "≥Ú`åÎxfl ÃÑ@∞ì|_çQÍ ÃÑ\ì „ÃÑ¶~Ú_£ zÔH<£#∞ Ô~™êìÔ~O@¡ "åà◊§ J<ÕHõ=∞Okx

ãO„ÑkOKå_»∞. T~°∂~å uiQÍ_»∞. „áê~°OÉèíOÖ’ J «x ã~°∞‰õΩ H˘#_®xH Z=~°∞

PãHÎ K«∂Ñ≤OK«ÖË Œ∞. HÍx Ñ@∞ì = ŒÅ‰õΩO_® ™êO_»~üû KÕã≤# „ÑÜ«∞ «flO Õâ◊=∞O «\Ï

qãÎiOzOk. DÖ’QÍ JÜ«∞# ZO « =∞Ok #∞Oz u~°ã¯~°}‰õΩ QÆ∞~°Ü«∂º_À,

ZO « =∂#ã≤Hõ HΔÀÉèí‰õΩ QÆ∞~°Ü«∂º_À g∞‰õΩ ≥Å∞™ê? HõhãO TÇ≤ÏOK«QÆÅ~å?

WÖÏˆQ "å\ ˜Hõ<£ (~À"£∞) Ö’x ã≤ã‘ì<£ KåÃÑÖò(Sisten Chapel)¿Ñ~°∞

qâ◊fiqMÏº «"≥∞ÿOk. JO Œ∞Ö’ q∞zÖÏOlÖ’ "Õã≤# XHõ ÃÑ~ÚO\OQ∑ JÜ«∞#‰õΩ

âßâ◊fi`« H©iÎx „Ñ¨™êkOzOk. „Ñ¨Ñ¨OK«OÖ’<Õ J^Œ∞ƒù`åÅÖ’ Jk XHõ\˜. ^•x

z„fHõ~°} HÀãO JãÖË "≥#∞fl <˘Ñ≤Ê`À ÉÏ èŒÑ_»∞ «∞#fl q∞zÖÏOlÖ’ Ñ_»∞‰õΩx,

‰õÄ~°∞Ûx, #∞OK«∞x, WÖÏ qq èŒ ~°HÍÅ ÉèíOy=∞ÅÖ’ «# â◊s~åxfl =Oz Hõ+≤ìOz

<≥ÅÅ «~°|_ç ^•xx XHõ J Œ∞ƒù « HõàÏYO_»OQÍ ~°∂á⁄OkOKå_»∞. JHõ _» JÜ«∞#

âßs~°Hõ ÉÏ èŒ#∞ Ñ\ìOK«∞HÀHõáÈ=_»O =Å¡ =∞#‰õΩ <Õ„`å#O ŒO KÕ¿ã HõàÏãOÑ Œ

«~° «~åÅ‰õΩ K≥~°QÆx Pã≤ÎQÍ ÅaèOzOk.

~å[ºO HÍ"åÅO>Ë ~°HõÎO áê~åeûO Õ!

Hõq « ~å"åÅO>Ë "≥∞ Œ_»∞ | ŒÌÅ∞ HÍ"åeûO Õ!

Ñ¶e «O HÍ"åO>Ë Hõ+ì#ëêìÅ‰õΩ ã≤ ŒúÑ_®eûO Õ!!

SATISFACTION GUARANTEED

ee

142 142


K«∂ã≤ D Ö’HõO qã∞ÎáÈ «∞Ok. Z„~°u"åpÖËã≤ ã « iã∞ÎOk.

WHõ _» =KÕÛãiH g∞~°∞ ≥Å∞QÆ∞ Ñ„uHÍ~°OQÆOÖ’#∞, ã≤h~°OQÆOÖ’ ãOK«Å#O

HõeyOz# D<å_»∞ ~å"≥∂r~å=Ù ¿Ñ~°∞ Hõ+ìÑ_»‰õΩO_®<Õ QÆ∞~°∞ÎKÕã∞‰õΩO\Ï~°∞ Hõ Œ∂.

PÜ«∞# J èŒfi~°ºOÖ’ „Ñ≤Ü«∂ ÑK«Ûà◊√§, LëêH~°}ü ¿Ñ~°∞`À z„`åÅ x~å‡}OÖ’#∞,

D\q ¿Ñ~°∞`À \q ~°OQÆOÖ’#∞ qâı+"≥∞ÿ# MÏºux JÜ«∞# ãOáêkOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.

HÍx JÜ«∞#‰õΩ ‰õÄ_® F@q∞ «ÑÊÖË Œ∞. J Õ WOw¡+μ k#Ñ„uHõ '#∂ºãπ>ÿ"£∞—#∞

q[Ü«∞=O «O KÕÜ«∞_»OÖ’ JÜ«∞#‰õΩ q[Ü«∞O ŒHõ ÖË Œ∞.

JÖÏQ P„¿ãìeÜ«∂Ö’ ãOÑ#∞fl_»∞QÍ QÆ∞iÎOÑÙ á⁄Ok# ÔH„sáêHõ~ü ¿Ñ~°∞ g∞~°∞

q<Õ=ÙO\Ï~°∞. J «#∞ ãOáêkOK«∞‰õΩ#fl HÀ\Ï¡k _®Å~°¡ Pã∞ÎÅ‰õΩ ãO|OkèOz

"å~°ÎÅ∞ qq èŒ Ñ„uHõÅ`À «O_ÀÑ «O_®Å∞QÍ =KåÛ~Ú. |Çïâß PÜ«∞#HõO>Ë

ãO «$Ñ≤ÎHõ~°"≥∞ÿ# =ºHÎ =∞~˘Hõ~°∞ LO_»~°∞.

J"≥∞iHÍ J èŒ∞º‰õΔΩ_»∞QÍ L#fl aÖòH¡O@<£ JkèHÍ~°OÖ’ L#flÑC_»∞, WÑC_»∞

=∂r J~Ú# `«~°∞"å`« ‰õÄ_® J<ÕHõ ^ÕâßÅÖ’ J<ÕHõ HÍ~°º„Hõ=∂Å "≥#∞Hõ

ã∂„ « è•iQÍ =º=ÇÏiã∞Î<åfl~°x JO ŒiH© ≥eã≤O Õ.JÜ«∞# «ÅK«∞‰õΩO>Ë H˘O Œi

*Ï «HÍÅ∞ =∂iáÈ`å~Ú.

ã≤OÇï|Å∞_»∞ "≥∞ÿH±>ÿã<£ rq «O g∞‰õΩ JO ŒiH© ≥eã≤O Õ.

H õO_ »|ÅO ÃÑOK« ∞HÀQ ÆeQÍ_ Õ HÍx Pf‡Ü«ÚÅ#∞

ãÖáêkOK«∞HÀÖËHõáÈÜ«∂_»∞. =Ú+≤ ìÑ¶ ¨∞`åÅ`À =Ú‰õΩ¯

zuH˜áÈ~Ú<å, Ñ¨à◊√§ T_çáÈ~Ú<å HÀ\Ï¡k _®Å~°∞ ¡

ãÖáêkOK«∞HÀQÆeQÍ_»∞. HÍx z=iH˜ JÑ¨CÅ∞ =∂„`«"Õ∞

q∞yÖÏ~Ú. JÑCÖ’¡Oz |Ü«∞@Ñ_ÕO Œ∞‰õΩ =∞~À™êi áÈ~å_Õâ◊HÎ ÖËHõ áÈ=_»O =Å¡

F@q∞x JOwHõiOz P è•ºu‡Hõ r=<åxfl KÕÑ\ÏìÅx x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<åfl_»∞.

D L^•ÇÏ~°}Å#∞ QÆ=∞x¿ãÎ q[Ü«∞O H˘O ŒiH H˘xfl ~°∂áêÖÖ’ JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’

H =zÛ<å, =∞iH˘O ŒiH =∞~À ~°∂ÑOÖ’ F@q∞ ‰õÄ_® Z Œ∞~°~ÚOk. J~Ú<å

"å~°∞ =∂~°æ Œ~°≈‰õΩÖ·# q*Ë «ÖË. gi "≥·Ñ¶ÖÏºÅ #∞Oz <Õ~°∞ÛHÀ=Åã≤# =ÚYº"≥∞ÿ#

JOâ◊O Uq∞@O>Ë – "åiÖÏQÍ ãÖÑ¨^Œ#∞ ‰õÄ_»ÃÑ@ì_»"Õ∞ HÍ^Œ∞. "åi

rq`«„Ñ¨=∂}ÏÅ∞ J`«∞º#fl`«™ê÷~ÚH˜ KÕ~°∞‰õΩ#fl q+¨Ü«∂xfl QÆ=∞xOz JÖÏO\˜

™ê÷~Úx KÕ~°∞HÀ=_®xH „ÑÜ«∞uflOKåe.

ãÖÑ¨^Œ#∞ g∞~°∞ âßã≤OK«QÆÅQÍe. JO`ÕHÍx g∞ÃÑ· ãÖÑ¨^Œ „Ñ¨ÉèÏ=O

LO_»‰õÄ_»^Œ∞.ãÖÑ¨^Œ`À r=#„Ñ¨=∂}ÏÅ#∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~°K«∞‰õΩ#fl"å~°O`å `«=∞

QÆ∞iOz`å=Ú ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# J=QÍÇ¨Ï##∞ ÃÑOK«∞HÀQÆeQÍ~°∞.ãÖÑ¨^Œ LO^Œ#fl

JÇÏOHÍ~°O «ÅÔHH¯ Õ Jk <åâ◊#O KÕã≤ =keÃÑ_»∞ «∞Ok.

Life is what you make (of) if Jx KåÔ~¡ãπ * _≥xãπ

J#fl JOQÆ¡Hõq ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl_»∞. rq`åxfl g∞~°∞ ZÖÏ

=∞ÅK«∞‰õΩO>Ë JÖÏ Jk ~°∂ÑÙ K≥O Œ∞ «∞Ok J<Õk „Ñ è•#OQÍ

JÜ«∞# K≥Ñ¨Ê^ŒÅK«∞‰õΩ<åfl~°∞. JO>Ë rq`«OÖ’ g∞~°∞

™êkèOK« ŒÅK«∞‰õΩ#fl ÅHõΔ ºO ™êkèOK«_»O ZO « „Ñ è•#"≥∂ Jk

K≥|∞ «∞Ok. J~Ú Õ ÅHõΔ ºO KÕ~°∞‰õΩ#fl "≥O@<Õ •x"≥#∞Hõ H˘ «ÎQÍ

=∞~À ÅHõΔ ºO "≥·ÑÙ =∞#ã∞ Ñ~°∞QÆ∞Å∞ f~Úã∂Î LO@∞Ok. =∂=¸Å∞ ÉèÏ+Ö’

K≥áêÊÅO>Ë P~°OÉèíOÖ’ rq «O ™êÑ¶‘QÍ #_»=_®xH ~åQÍ<Õ WÅ∞¡, Ñ≤Å¡Å∞ L#fl «

q^•º=HÍâßÅ∞, Jq ™êÑ¶‘QÍ #_çzáÈ «∞O>Ë KÕã∞Î#fl L^ÀºQÆOÖ’ L#fl « Ñ Œ∞=ÙÅ∞,

XHõ\˜ «~°∞"å « XHõ\ ÅHΔÍºÅ∞ =∂~°∞ «∂, XHõ •x ™ê÷<åxfl =∞~˘Hõ\ P„Hõq∞ã∂Î

=∞#efl x «ºO Ñ~°∞QÆ∞ÑO ≥OÖ’ xÅÉ_»∞ «∂ LO\Ï~Ú. D "åãÎ"åxfl HÍãÎ

=ºOQÆºOQÍ =∞#"åà◊√§ HÀiHõÖË QÆ∞„~åÖ· Õ =∞#H q„âßOu J<Õk LO_» Œx K≥|∞`å~°∞.

WÖÏ JO «∞ÖËx HÀiHõÅ∞ LO_»_»O Ö∫HHõOQÍ =∞#efl „ÑQÆu=∂~°æOÖ’ Ñ~°∞QÆ∞Å∞

f~ÚOK«=K«∞Û. HÍx rq «OÖ’ KåÅ=∞Ok J=¸Åº"≥∞ÿ#kQÍ ÉèÏqOKÕ =∂#ã≤Hõ

143 144


„ÑâßO « « JO Œx „^•HõΔÑO_»∞ÖÏ «Ü«∂~°=Ù «∞Ok.

=∂ |O èŒ∞=Ù XHõ_»∞ L<åfl_»∞. ¿Ñ~°∞ U^ÀXHõ\ LO_®eHõ#∞Hõ ~å*Ï~å=Ù Jx

K≥ÑC‰õΩO^•O. z#fl «#OÖ’ _ç„w K« Œ"åÅx Pâ◊ ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl_»∞. J~Ú Õ ‰õΩ@∞O|

Ñiã≤÷ «∞Å HÍ~°}OQÍ «ÑÊxãi Ñiã≤÷ «∞ÅÖ’ áêe>HflH± K« Œ"åeû =zÛOk. Ñà◊§

aQÆ∞=Ù# áêe>HflH±Ö’ LfÎ~°∞‚_»Ü«∂º_»∞. «~°∞"å « >eá¶È<£ _çáê~°∞"≥∞O\òÖ’ L^ÀºQÆO

=zÛOk. P «~°∞"å « L^ÀºQÆOÖ’ L#fl «™ê÷#O HÀãO P~å@Ñ_®¤_»∞. PtOz#

Ñ Œ=ÙÅ∞ KÕuH JO Œ_»O „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. ãfiO « WÅ∞¡ PÖ’K«# =zÛOk. Ñ≤Å¡Å∞

WOHÍ Ñ Õà◊§ "åàı§ Hõ • Jx ãfiO « WÅ∞¡ ~°∞}ÏÅg∞ Œ ãOáêkOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. P

„ÑÜ«∞ «flOÖ’ Ñ≤Å¡Å‰õΩ z#fl «#OÖ’ "åà◊§H ZÖÏO\ ã~° •Å∞ f~°ÛÖËHõáÈÜ«∂_»∞.

Jk XHõ~°HõOQÍ "åiÖ’ JãO «$Ñ≤ÎQÍ q∞yeÛOk. P «~°∞"å « Ñ≤Å¡Å∞ L#fl «

K« Œ∞=ÙÅ∞ =KåÛ~°∞. WÑC_»∞ x*ÏxH ~å*Ï~å=Ù Pi÷HõOQÍ#∞, ÇÏŸ^•Ñ~°OQÍ#∞

KåÖÏ L#fl «"≥∞ÿ# ™ê÷~ÚH KÕ~°∞HÀQÆeQÍ_»∞. HÍx J «x =∞#ã∞Ö’ JâßOu «~°OQÍÅ∞

x «ºO L"≥fi «∞Î# Zyã≤Ñ_»∞ «∂<Õ L<åfl~Ú.

D JâßOu J<Õk ZO « L#fl «™ê÷~ÚÖ’ L#fl "åi<≥·<å U^À XHõ ~°∂ÑOÖ’

Ñ‘_çã∂Î<Õ LO@∞Ok.

WOHÀ L^•ÇÏ~°}, ~å è•Hõ$+‚, J «#∞ KåÖÏ=∞OkÖÏ _ç„w`À K« Œ∞=Ù‰õΩ ZQÆ<å=∞O

ÃÑ\Ïì_»∞. ÉÏÅºO #∞Oz J`«xH˜ J<å~ÀQÆºO. ~ÀAQÆ_ç¿ãÎKåÅ∞ J<ÕÖÏ Uà◊√§

QÆ_çáê_»∞. J`«xH˜ J#∞HÀ‰õΩO_® KåÖÏ ™ê^è•~°} „Ñ¨Ü«∞`«flO`À<Õ XHõ Ñ¨„uHõ

HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ L^ÀºQÆO =zÛOk. J`«xH˜ qkèx~°fiÇ¨Ï}Ö’ x*Ï~ÚfQÍ<Õ

ÑxKÕ¿ã"å_»∞.=$uÎÑ~°OQÍ =∂„ «O ~å è•Hõ$+‚ å#∞ PtOz# ÅHΔÍºÅ#∞ JO Œ∞HÀÖËHõ

áÈÜ«∂_»∞. =ºH˜ÎQÍ `À|∞@∞ì=ÙÅ‰õΩ, `«e¡^ŒO„_»∞Å‰õΩ H˘O`«"Õ∞~°‰õΩ <åºÜ«∞O

KÕÜ«∞QÆeQÍ_»∞. J~Ú<å J «xÖ’ JâßOu. L^ÀºQÆOÖ’ J «#∞ KÕ~° ŒÅz# Z «∞ÎÅ‰õΩ

KÕ~°_»O WHõ J™ê^èŒºO. P Pâ◊ =kÖËã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. =ºH˜ÎQÍ WHõ KÕÜ«∞=Åã≤#

ÉèÏ~åºa_»¤Å‰õΩ <åºÜ«∞O KÕÜ«∞ÖËHõáÈÜ«∂##fl JâßOu J «_çx "Õkèã∞Î#fl@∞¡ <å‰õΩ

J~°÷"≥∞ÿOk. JÖÏ Jx "åiH U^À Ö’@∞ KÕâß_»x HÍ Œ∞. "åiH Ö∫HHõOQÍ HÍ=Åã≤#

ã Œ∞áêÜ«∂Å∞. r=#„Ñ=∂}ÏÅ∞ JOkOK«ÖËHõáÈÜ«∂_»∞.

W@∞=O\˜ J<ÕHõ =∞Ok =∞#H˜ =∞# K«∞@∂ì HõxÑ≤™êÎ~°∞. JâßOu J<Õk

Ô~Hõ Å∞qÑ≤Ê "åi ÇÏ$ ŒÜ«∂ÅÖ’ JÅ[_ç ~ÑÙ «∞Ok. JÖÏO\"åiH ãO|OkèOz

âßOu á⁄O Œ_®xH =∂~°æO XHõ>ËJx K≥|∞`å~°∞ ÃÑ ŒÌÅ∞.

H˘`«Î H˘`«Î q*Ï˝<åxfl ã¨OáêkOK«∞HÀ"åÅx. H˘`«Î "å}˜[º „Ñ¨}ÏoHõÅ∞

~°∂á⁄OkOK«∞HÀ=_®xH Ñ_Õ P~å@O Jxfl ãO Œ~åƒùÅÖ’#∞ =∞#âß≈Oux W=fi Œ∞.

H˘`«Î"å\˜ HÀã¨O "≥OÑ¨~å¡_Õ=ÚO^Œ∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L#fl"å\˜x qã¨‡iOK«_»O

L «Î=∞"≥∞ÿ# ÅHõΔ}O JxÑ≤OK«∞HÀ Œ∞. KåÖÏ=∞Ok H˘ «Î ~°∞K«∞Å∞ HÀãO Ñ~°∞QÆ∞fã∂Î

KÕuÖ’ L#fl"å\˜x x~°¡HõΔ ºO KÕã¨∂Î LO\Ï~°∞. "å\˜Ö’x L`«Î=∞ ÅHõΔ}ÏÅ#∞

QÆ∞iÎOK«~°∞.

D ãO Œ~°ƒùOÖ’ <å‰õΩ XHõ Hõ äŒ QÆ∞~°∞Î‰õΩ =zÛOk. XHõ ™ê è•~°} Ñ@ì}OÖ’

XHõ ™ê^•ã‘ • Ô~· «∞ LO_Õ"å_»∞. z#fl «#OÖ’ JHõ _Õ J@ÖÏ_»∞‰õΩ<åfl_»∞. =Ü«∞ã∞Ö’

L#flO`«HÍÅO JHõ¯_Õ L#fl `«# á⁄ÅO g∞^Õ P^è•~°Ñ¨_ç r=#Ü«∂„`«

™êyOKå_»∞.JO Œ∞=Å¡ P „áêO «O g∞ Œ J «xH z=iHÍÅOÖ’ H˘O « JãO «$Ñ≤Î

ÃÑOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. JO Œ∞Hõx Jq∞‡"Õã≤ =∞~ÀKÀ@H áÈ^•=∞x J#∞‰õΩ<åfl_»∞. H=ÅO

ã÷ÅO =∂~°∞Ê HÀãO P á⁄ÖÏxfl J"Õ∞‡Ü«∂Å#∞‰õΩx XHõ =∞ èŒº=iÎx ãO„ÑkOKå_»∞.

H˘#∞QÀÅ∞^•~°∞#∞ ãO «$Ñ≤ÎÑ~°KÕO Œ∞‰õΩ «# Pnè#OÖ’ =Ù#fl á⁄ÖÏxH QÆÅ L «Î=∞

ÅHõΔ}ÏÅ *Ïa`å#∞ W ŒÌ~°∂ Hõeã≤ ~°∂á⁄OkOK«_»O „áê~°OaèOKå~°∞. JÖÏ "å\˜

*Ïa`å á⁄_»∞QÍæ ÃÑiˆQH˘nÌ "åãÎqHõ Œ$HõÊ èŒO HõÅ P Ô~· «∞ =∞#ã¨∞Ö’ ‰õÄ_®

PÖ’K«#Å∞ =∂iáÈ=_»O „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. Jxflq^è•ÖÏ <å}º"≥∞ÿ# á⁄ÖÏxfl

q„Hõ~ÚOK«_»O |∞kú`«‰õΩ¯= Jx P Ô~·`«∞ QÆ∞iÎOKå_»∞. J=∂‡Å#fl PÖ’K«#

145 146


q~°q∞OK«∞‰õΩ<åfl_»∞.

Wk "åãÎqHõ Œ$HõÊ èŒO`À ‰õÄ_ç# ãO «$Ñ≤ÎH JãÅ∞ã≤ãÖ∞ x Œ~°≈#O.

WÑC_»∞ =∞#K«∞@∂ì HõxÑ≤OKÕ J<ÕHÍ<ÕHõ L^•ÇÏ~°}ÅÖ’ ã~°fi™ê è•~°}"≥∞ÿ#

=∞~À L^•ÇÏ~°} K«∂^•ÌO.

W\©=Å ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £Ö’ XHõ Ü«Ú=u ÇÏ «º‰õΩ QÆ∞Ô~·Ok. P"≥∞ ÇÏ «º‰õΩ ãÊ+ì"≥∞ÿ#

HÍ~°}ÏÅ∞ Ug ≥eÜ«∞ÖË Œ∞. HÍx P"≥∞Éèí~°Î J"≥∞iHÍÖ’ LO@∞<åfl_»∞. J «x`À

Ñ_»Hõ q_®‰õΩÅ∞ WzÛOk. =∞~˘Hõ_çx KÕ~°nã≤Ok. J «_çH Œ∞ÉÏÜü∞Ö’ L^ÀºQÆO.

P ~°HõOQÍ J «xH Œ∂~°"≥∞ÿOk.XO@i rq «O HÍ~°}OQÍ =∞iH˘O Œ~°∞ P"≥∞

rq «OÖ’H „Ñ"ÕtOKå~°∞. z=iH ^•~°∞} =∞~°}O Z Œ∞Ô~·Ok.

WÑC_»∞ Œ∞ÉÏÜü∞H "≥à◊§_»O, J"≥∞iHÍH "≥à◊§_»O Pi÷Hõ „ÑÜ≥∂[<åÅ HÀãO

ã~°fi™ê è•~°}áÈ~ÚOk. JO «=~°‰õÄ ÉÏQÍ<Õ=ÙOk. J~Ú Õ JO Œ∞HÀãO JÖÏ

Œ∂~°„áêO`åÅ‰õΩ "≥o§# =ºHÎH KåÖÏ H˘kÌHÍÅOÖ’<Õ Œ∂~°ÑÙH˘O_»Å∞ #∞#∞ÑÙ

Jx J~°÷=∞=Ù «∞Ok. =∞ èŒºÖ’ J «#∞ uiy~åÖË_»∞.

DÖ’ÑÙ# ZO « ãOáêkOKå_»<Õ ÖHõ ÅHõ<åfl, J «#∞ J «x ‰õΩ@∞O| ãÉèí∞ºÅ∞

Zxfl åºQÍÅ∞ KÕÜ«∞=Åã≤ LO@∞Ok. ZO Œ~°∞ Pf‡Ü«ÚÅ‰õΩ Œ∂~°O HÍ=eû=ã∞ÎOk.

Éèíq+¨º`«∞Î QÆ∞iOz# „Ñ¨}ÏoHõÅ#∞ ~°∂á⁄OkOKÕ@Ñ¨C_»∞ =~°Î=∂#OÖ’

"å\HÀãO H˘O «"Õ∞~°‰õΩ `åºQÍÅ∞ KÕÜ«∞_»O =∞Oz Õ. P q+Ü«∞OÖ’ U^À XHõ

J=QÍÇÏ#‰õΩ ~å=_»O KåÖÏ J=ã~°O. Ü«ÚHõÎ=Ü«∞ã∞ûÖ’ ÃÑo§ J~Ú# H˘ «Î[O@

Pi÷HõÑ~°"≥∞ÿ# „ÑÜ≥∂[<åÅ HÀãO Z‰õΩ¯=HÍÅO XHõiH XHõ~°∞ Œ∂~°OQÍ LO>Ë

"å~°∞ HÀÖ’ÊÜÕ∞ ãO™êiHõ r=#O P «~°∞"å « uiy ~°=∞‡<åfl ~å Œ∞. uiy P

P#O ŒO. J#∞Éèí∂u =∞~À™êi á⁄O ŒÖË~°∞. WHõ _» What to gain and

what to lose J#fl JOâ◊OÃÑ· XHõ ã=∞ «∞Åº «#∞ ã=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ=_»O „Ñ è•#"≥∞ÿ#

JOâ◊O. Jk ÖËx"å_»∞ ™êkèOz# q[Ü«∂Å∞ P "Õ∞~°H ãO «$Ñ≤Îx q∞QÆ∞Å∞™êÎ~Ú

HÍx =∂#ã≤Hõ „ÑâßO « «x =∂„ «O JOkOK«ÖË=Ù.

JÖÏ Jx L#fl^•x`À ã¨O`«$Ñ≤ ÎÑ¨_ç`Õ rq`«OÖ’ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ J#flk

ÖË‰õΩO_®áÈ «∞Ok. JO>Ë ÅHΔÍºÅ#∞ x~°‚~ÚOK«∞HÀ"åe. "å\HÀãO Hõ$+≤ìKÕÜ«∂e.

P „ÑÜ«∞ «flOÖ’ rq «OÖ’ J=¸Åº"≥∞ÿ# "å\x HÍáê_»∞HÀ"åe. ÖËHõáÈ Õ rq «O

x™êû~°OQÍ «Ü«∂~°=Ù «∞Ok.

'H˘O`«=∞Ok ‰õΩ„~°"åà◊√§ Ñ¨Ù@∞ìHõ`À =$^Œ∞úÅ∞—— JO@∂ Ü«Ú=‰õΩÖ’¡ =$^Œ∞úÅ

ÅHõΔ}ÏÅ#∞ =∞ÇÏHõq NN XHõ z„ «OÖ’ =i‚OKå~°∞. n<Õfl ÃÇÏ„h _Õq_£ èÀ~°∂ J<Õ

JOQÆ¡ ~°K«~Ú «''None are sold as those who have out lived

enthusiasm—— Jx =i‚OKå_»∞. W ŒÌ~°∂ K≥Ñ≤Ê#=∂@ "åãÎ="Õ∞. H˘O « =∞Ok

=$ Œ∞úÅ∞ L`åûÇÏOQÍ, JÅã@ J#flk ÖË‰õΩO_® K«∞~°∞QÍæ HõxÑ≤™êÎ~°∞. J Õ ã=∞Ü«∞OÖ’

H˘O «=∞Ok Ü«Ú=‰õΩÅ∞ h~°ãOQÍ x~°∞`åûÇÏOQÍ "ÕÖÏ_çáÈ «∂ LO\Ï~°∞.

<å‰õΩ ≥eã≤# XHõi QÆ∞iOz WHõ _» K≥ÑÊ=Åã≤ LOk.

JÜ«∞# ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £Ö’ KåÖÏ=∞OkH ≥eã≤# ~°K«~Ú «,

áê„uHÜ«Ú_»∞, z„ «HÍ~°∞_»∞, q=∞~°≈‰õΩ_»∞ J~Ú# ~åOÉèí@¡

Hõ$+‚=¸iÎ QÍ~°∞. JÜ«∞# QÆ∞iOz <å‰õΩ ≥eã≤Ok KåÖÏ

«‰õΩ¯=. HÍx JÜ«∞# 70Uà◊§ =Ü«∞ã∞ûÖ’ ‰õΩ„~°HÍ~°∞#∞

L„~°∂`«Å∂yOKÕÖÏ áê„uˆHÜ«ÚÅ tHõΔ} HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’

„ÑãOyOKÕ"å~°∞. JÜ«∞# L`åûÇÏO =ÚO Œ∞ x*ÏxH JÜ«∞# =∂@Å∞ qO@∞#fl

áêuHà◊¡ Ü«Ú=‰õΩÅO Œ~°∂ kQÆ Œ∞_»∞¿Ñ.

JÖÏQ ã≤h~°OQÆOÖ’ „Ñ=ÚY∞_»∞, QÍÜ«∞‰õΩ_»∞ N áêÅQÆ∞=∞‡ qâ◊fi<å äŒO QÍ~°∞

=∞~˘Hõ~°∞. JÜ«∞# =∂@Ö’¡ Hõ ŒeHõÖ’¡ L`åûÇÏO Ñ~°=à◊√§`˘‰õΩ¯ «∂ LO@∞Ok.

PÜ«∞##∞ KåÖÏ™ê~°∞¡ ~À_»∞¤g∞^Œ QÆ=∞xOKå#∞. JÜ«∞# "Õ¿ã „Ñ¨u J_»∞QÆ∞Ö’

K«∞~°∞‰õΩ Œ#O `˘OyK«∂ã∂Î LO@∞Ok.

147 148


WHõ =∞~˘Hõ~°∞ ÉèÏëê ÑO_ç «∞_»∞QÍ ÑxKÕã≤ i>ÿ~°Ü«∂º~°∞. JÜ«∞# «# =Ü«∞ã∞û

ÑO_ç «∞Å`À#∞, «# ‰õΩ=∂~°∞_ç =Ü«∞ã∞û "åà◊§`À#∞ ‰õÄ_® ZO`À LÖÏ¡ãOQÍ

QÆ_ç¿Ñ"å~°∞. «# z#fl «#O <å\ ãOw`åxfl qx P#OkOK«QÆeQ"å_»∞. =∞#=_ç

ÑHõ # ‰õÄ~°∞Ûx =∞#=_ç =Ü«∞ã∞û‰õΩ «y# áê@efl qx P#OkOKÕ"å_»∞.

x~åâ◊ xã¨Ê $Ç¨ÏÅ`À x~°∞`åûÇ¨ÏO`À H˘@∞ìq∞\Ïì_»∞`«∞#fl =ºH˜Î`À g∞~°∞

L`åûÇÏOQÍ LO_»_»O QÆ∞iOz x~°O «~° áÈ~å@O QÆ∞iOz =∂\Ï¡_ç Õ J «xÖ’

JãÇÏ#O Hõ@ìÅ∞ ≥OK«∞‰õΩO@∞Ok. KåÖÏ =∞Ok XHõ\ Ô~O_»∞™ê~°∞¡ F@q∞

Z Œ∞~°∞HÍQÍ<Õ _ôÖÏ Ñ_çáÈ`å~°∞. `å=Ú Jxflq è•ÖÏ HõëêìÖ’¡ ‰õÄ~°∞‰õΩáÈÜ«∂=∞x

WHõ «=∞‰õΩ Éèíq+º «∞Î J<Õk ÖË Œx "åáÈ «∂ LO\Ï~°∞. JÖÏ\"å~°∞ HÍãÎ P «‡q=∞~°≈

KÕã¨∞HÀ"åe. x*Ï~ÚfQÍ `«=∞Ö’ L#fl „ÑüÉèÏ™ê=∞~å÷ºÅ∞, „Ñ¨â◊Oã¨hÜ«∞"≥∞ÿ#

ÅHõΔ}ÏÅ#∞ W «~° ™ê#∞‰õÄÅ JOâßÅ#∞ F *Ïa`åQÍ ~åã∞HÀ"åe. J Õ ã=∞Ü«∞OÖ’

«=∞ Ö’áêÅ#∞ Œ∞~°Å"å@¡#∞, "≥∞ÿ#ãπ áê~ÚO@¡#∞ ~åã∞HÀ"åe. JÖÏ KÕÜ«∞_»O=Å¡

Ô~O_çO\h ã„Hõ=∞OQÍ ÉËsA "Õã∞‰õΩx =∞#O x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ#fl ÅHΔÍºÅ ™ê èŒ#‰õΩ

H˘ «Î L`åûÇÏO`À Hõ$+≤ „áê~°OaèOK«QÆÅ∞QÆ∞`åO.

=ÚO^Œ∞QÍ <À\ò KÕã¨∞HÀ"åeû# JOâ◊O =∞#O WOHÍ rqOKÕ L<åflO.

rqOKåeû# "åà◊§O J#flk.

`«~°∞"å`« JHõ¯_≥Hõ¯_À #g∞aÜ«∂Ö’ ÖÏQÍ PHõe HÍ~°}OQÍ „áê}ÏÅ∞

áÈQ˘@∞ìH˘=Åã≤# Œ∞~°ƒù~°Ñiã≤÷uÖ’ =∞#O ÖË=∞#fl JOâ◊O.

=¸_À JOâ◊O =∞#O x~°HõΔ~åã∞ºÅO HÍ Œ∞ J#fl "åãÎ=O. =∞#HÀ |∞„~°

LOk. Jk PÖ’zOK«QÆÅ Œ∞ J#fl JOâ◊O.

JO ÕHÍ Œ∞ =∞#efl Jaè=∂xOKÕ "åà◊√§ ZO Œ~°∞ J#flk x~åú~°} KÕã∞HÀ"åe.

"åà◊§ Jaè=∂<åxfl =∞iH˘O «HÍÅO á⁄O^•e.J#fl JOâßxfl QÆ∞~°∞Î KÕã∞HÀ"åe.

WOHÍ WÖÏ q∞=∞‡efl HÍ~åºK«~°}‰õΩ =ÚO Œ∞‰õΩ „áÈ «ûÇ≤ÏOKÕ JOâßÅ#∞ x~åú~°}

KÕã∞HÀ"åe.

JÑC_Õ rq «O g∞ Œ g∞Ö’ „¿Ñ=∞ ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞Ok. g∞Ö’ rqOKåÅ<Õ HÀiHõ#∞

ÃÑOK«∞`«∞Ok. g∞~°∞ rqOKåÅ<Õ HÀiHõ#∞ ÃÑOK«∞‰õΩO>Ë P rq`åxfl ZÖÏ

#_çÑ≤OKåÅ#fl PÖ’K«# HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. PÖ’K«# g∞ =ÚO^Œ∞ XHõ ÅHΔÍºxfl

LOK«∞ «∞Ok.

ÅHõΔ ºO x~åú~°} HÍQÍ<Õ nxfl ™êkèOK«_®xH J#∞ãiOK«=Åã≤# =∂~åæÅ HÀãO

J<Õfi+} „áê~°OÉèí"≥∞ÿ XHõ „Ñ}ÏoHõQÍ ~°∂ÑÙk Œ∞Ì‰õΩO@∞Ok.

JÑ¨C_Õ g∞~°∞ Z^Œ∞~˘¯O@∞#fl J^è•fi#fl Ñïã≤÷`«∞Å #∞Oz =∂#ã≤HõOQÍ

|Ü«∞@Ñ_»QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. g∞Ö’ L`åûÇÏO L ÕÎ[O =∞m§ «Ö «∞Î å~Ú.

x~°∞^ÀºQÆO, ¿Ñ^ŒiHõO, JÑ¨CÅ∞ =O\ ˜ HÍ~°}ÏÅ =Å¡ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ

áêÅÊ_Õ"åix QÆ∞iOz g∞~°∞ q<ÕLO\Ï~°∞. JÖÏˆQ ˆH=ÅO ÉèÏ~°ºÉèí~°ÎÅ =∞^èŒº

q"å^•Å∞, Pã≤Î «QÍ^•Å∞, „¿Ñ=∞"≥·Ñ¶ÖÏºÅ∞, L#fl`åkèHÍi =∞OkeOÑÙÅ∞ WÖÏO\˜

HÍ~°}ÏÅ`À Jhfl L#fl ‰õΩ@∞OÉÏÅÖ’x "åà◊√§‰õÄ_® P «‡ÇÏ «ºÅ‰õΩ áêÅÊ_»_»O

QÆ=∞xOKÕ LO\Ï~°∞. =∞iH˘O`« =∞Ok `«=∞‰õΩ Z^Œ∞~°ÜÕ∞º ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ

Ñi+¯iOK«∞‰õΩ<Õ =∂~åæÅ#∞ J<Õfi+≤OK«ÖËHõ =∂ ŒHõ„ Œ"åºÅ‰õΩ W «~° Œ∞~°Å"å@¡‰õΩ

ÉÏxã¨Öˇ· rq`«O =∞iO`« #~°HõO KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. `«=∞ rq`«O =º~°÷=∞<Õ

x~åâß"å^•xfl ÃÑOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. H˘O`«=∞Ok =Ü«∞ã¨∞û =KÕÛH˘nÌ â◊H˜ Î

H©Δ}ÕzáÈ~ÚO Œx, â◊s~°O ã¨Ç¨ÏHõiOK«_»O ÖË Œx JO Œ∞=Å¡ `å=Ú ZO Œ∞‰õÄ

ÑxH~å=∞#fl ÉèÏ=#Å#∞ ã≤÷~°O KÕã∞‰õΩO\Ï~°∞.

D Jaè„áêÜ«∂<Õfl P™ê¯~ü "≥·Öò¤ KåÖÏ =ºOQÆºOQÍ ''I am

not young enough to know every thing—— Jxfl

K≥ÑC‰õΩ<åfl_»∞. x*ÏxH ZO « =Ü«∞ã∞û =zÛ<å Jxfl q+Ü«∂Å∞

≥Å∞ã∞HÀ=_»O Z=fiiH© ™ê èŒºO HÍ Œx JÜ«∞#H© ≥Å∞ã∞. =∞#H©

149 150


≥Å∞ã∞.

J"≥∞iHÍ J èŒº‰õΔΩ_»∞QÍ Ñ¨xKÕã≤# ~˘<åÖò¤ sQÍ<£ «#‰õΩ

Jb˚g∞~üû "åºkè (XHõ~°Hõ"≥∞ÿ# #~åÅ |ÅÇ‘Ï#`«) LO^Œx

„Ñ¨Hõ\ ˜OK«∞‰õΩx „Ñ¨*Ï rq`åxH˜ QÆ∞_£Éˇ· K≥Ñ¨CHÀQÆeQÍ_»∞.

x*ÏxH˜ KåÖÏ=∞Ok W`«~°„`å P~ÀQÆºOQÍ L<åfl ‰õÄ_®

L`åûÇ¨ÏO L`ÕÎ[O q+¨Ü«∞OÖ’ P`«‡#∂º#`« ÉèÏ"åÅ`À

«Å¡_çÅ∞¡ «∂ LO\Ï~°∞.

KåÖÏ =∞OkH˜ ã¨xflÇ≤Ï`«∞Ö’, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Ö’ QÆ∞~°∞Î KÕ¿ã =~°‰õΩ `«=∞‰õΩ L#fl

J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# JOâßÅ#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀÖË~°∞. H˘O_»O`« x~åâ◊Ö’ ‰õÄ_® QÀ~°O`«

Pâßnáêxfl K«∂_»QÆÅQÆ_»O rq`åxfl JO ŒOQÍ =∞ÅK«∞H˘#_®xH `˘e"≥∞@∞ì.

=∂iì<£ Å∂kä~ü HOQ∑ rq «OÖ’ XHõ™êi ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# x~åâ◊, xãÊ $ÇÏÅ∞

P=iOK«∞‰õΩ<åfl~Ú. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ PÜ«∞#Ö’ uiy #∂`«# L`åûÇ¨xfl

~°yeOK«_®xH Å∂ äŒ~üHOQ∑ ÉèÏ~°º q#∂ «flOQÍ „ÑÜ«∞uflOzOk. XHõ ~ÀA P"≥∞

â’Hõ ã∂K«Hõ"≥∞ÿ# =G è•~°} JO>Ë #Å¡\ =„™êÎÅ∞ èŒiOzOk. P~Ú#‰õΩ Pâ◊Û~°ºO

HõeyOk. Z=~°∞ =∞~°}OKå~°x D ~°HõOQÍ â’Hõã∂K«Hõ =„™êÎÅ∞ èŒiOKå=x

J_çQÍ~°∞. P"≥∞ ã=∂ è•#O Wã∂Î ''ÉÇïâß Õ=Ù_»∞ K«xáÈÜ«∂_»#∞‰õΩO\Ï#∞——JOk.

J Õq∞@x Pâ◊Û~°ºOQÍ J_çQÍ_»∞ =∂iì<£. «# Éèí~°ÎÖ’ Hõey# x~åâ◊ xãÊ $ÇÏ,

h~°ãO, x~°∞`åûÇÏO K«∂¿ãÎ Õ=Ù_»∞ ÖË_Õ"≥∂#x J#∞=∂#O =zÛ#@∞¡ Pq_»

K≥¿ÑÊãiH ÉèíQÆ=O «∞x g∞ Œ qÑs «"≥∞ÿ# qâßfiãO L#fl Å∂ äŒ~üHOQ∑ «# Ö’áêxfl

QÆ∞iÎOKå_»∞. «# èÀ~°} =∂~°∞Û‰õΩ<åfl_»∞.

q∞=∞‡efl QÆ∞iOz g∞Ö’ ZÖÏ\ PÖ’K«#Å∞ L<åflÜ≥∂ ≥Å∞ã∞HÀ=_®xH D

„HOk "åHÍºÅ#∞ ÑijeOK«O_ç.

1. g∞~°∞ #@∞_»∞QÍ ~å}OK«QÆÅ~°x g∞‰õΩ QÆ\ì#=∞‡HõO LOk.

2. P@Ö’¡ g∞‰õΩ JO «QÍ „ÑuÉèÏ™ê=∞~å÷ºÅ∞ ÖË=Ù.

3. g∞ „Ñ=~°Î# ÃÑ·H XHõÖÏ LO@∞Ok. g∞ JO «~°OQÆO =∞~ÀÖÏ LO@∞Ok.

4. Ñk=∞OkÖ’ L#flÑC_»∞ g∞~°∞ JO Œi Œ$+≤ìx PHõ@∞ìHÀÖË~°∞.

5. W «~°∞Å Œ$+≤ìx PHõi¬OK«_®xH g∞~°∞ Jxflq è•ÖÏ „ÑÜ«∞uflã∂Î LO\Ï~°∞.

6. Ñk=∞Ok`À Hõeã≤ L#flÑC_»∞ *’‰õΩÅ∞ "ÕÜ«∞_»O Hõ|∞~°∞¡ K≥ÑÊ_»O =O\ "å\x

g∞~°∞ x~°fiÇ≤ÏOK«ÖË~°∞.

7. Z=~°∞ qxÑ≤OK«∞‰õΩ<åfl, qxÑ≤OK«∞HÀHõáÈ~Ú<å g∞~°∞ K≥ÑÊ ŒÅK«∞‰õΩ#fl Õ À

K≥ÑÊ_»O g∞‰õΩ JÖ"å@∞.

8. g∞Ö’ ã¨~°∞Ì‰õΩáÈÜÕ∞ ÅHõΔ}ÏÅ∞ Z‰õΩ¯=. g∞‰õΩ ã≤÷~°"≥∞ÿ# x~°‚Ü«∂Å∞ ÖËHõ

Jaè„áêÜ«∂Å∞ LO_»=Ù.

9. ã=∞ãºÅ∞ HÍx, Ñiã≤÷ «∞Ö’¡ HÍx =∂~°∞ÊÅ∞ =zÛ<å g∞Ö’ ZÖÏO\ =∂~°∞Ê

~å=_»O ÖË • q∞=∞‡efl =∂~°∞ÛHÀ=_»O g∞‰õΩ W+ìO LO_» Œ∞.

10. U #=∞‡HÍÅ∞, L^ÕfiQÍÅ∞, qÅ∞=Å∞, =ºH˜Î`«fiO „áêuÑ¨kHõQÍ<Õ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ#

J=QÍÇÏ# g∞‰õΩ LOk.

11. g∞~°∞ x~°fiÇ≤ÏOKåÅ#∞‰õΩO@∞#fl q^Œ∞ºHõÎ ÉÏ^èŒº`«Å q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ#

J=QÍÇÏ# g∞‰õΩ LOk.

12. g∞ ¿ãflÇ≤Ï «∞ÅÖ’ KåÖÏ q+Ü«∂ÅÖ’ „Ñâ◊OãhÜ«∞"≥∞ÿ# q*Ï#O, <≥·ÑÙ}ºO

LO Œx g∞~°∞ qâ◊fiã≤ã∞Î<åfl~°∞.

13. g∞~°∞ W «~°∞Å#∞ "≥∞Ñ≤ÊOK«_®xH J=ã~°"≥∞ÿ# "Õ+ÉèÏ+Å g∞ Œ Z‰õΩ¯= „â◊ Œú

K«∂Ñ≤™êÎ~°∞.

14. g∞~°∞ èŒiOKÕ =G è•~°}Ö’ Z‰õΩ¯=QÍ =∂~°∞ÊÅ#∞ g∞~°∞ JOwHõiOK«~°∞.

15. rq «ÉèÏQÆ™êfiq∞ ZOÑ≤HõÖ’ g∞~°∞ ÉÏÇÏº ™œO Œ~åºxHÍ? ÖË • =ºHÎ åfixHÍ?

ÕxH JkèHõ „áê è•#º « W™êÎ~°∞.

151 152


16. g∞‰õΩ «y#O « x~°∞Ì+ì"≥∞ÿ#, ãÊ+ì"≥∞ÿ# ÉÏ èŒº «Å#∞ H\Ï~ÚOKÕ L^ÀºQÍÅO>Ë<Õ

g∞‰õΩ PãHÍÎ?

g\H g∞~°∞ WKÕÛ ã=∂ è•<åÅ#∞ |\ì g∞‰õΩ g∞ QÆ∞iOz J=QÍÇÏ# U"Õ∞~°‰õΩ

L#fln ≥Å∞ã∞ÎOk.

J «ºkèHõ =∂~°∞¯Å∞ g∞~°∞ ãOáêk¿ãÎ g∞ ÅHõΔ}ÏÅ#∞ D~°HõOQÍ q=iOK«=K«∞Û.

g∞‰õΩ W «~°∞Å HÍ~°ºHõÖÏáêÅÃÑ· PãHÎ Z‰õΩ¯=. "åi HÍ~°ºHõÖÏáêÅ#∞ ÑijeOK«_»O

^•fi~å J= «e"åà◊§ JO «~°OQÍÅÖ’x PãÅ∞ L ÕÌâßºÅ#∞ ≥Å∞ã∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

"åi Ö’áêÅ#∞ |ÅÇ‘Ï# «Å#∞ QÆ∞iÎOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. P HÍ~°}OQÍ J= «Å"åà◊§

PÖ’K«#Å‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ g∞~°∞ =º=ÇÏiOK« QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. JO ÕHÍ Œ∞. Ñiã≤÷ux

|\ì, Z Œ∞~°ÜÕ∞º ã=∞ãºÅ∞ |\ì =º=ÇÏiOK«QÆÅ KåHõK«HõºO g∞‰õΩ LO@∞Ok.

qq èŒ ~°OQÍÅÖ’ xëê‚ «∞Ö·# ¿ãflÇ≤Ï «∞Å |$O^•xfl HõeyLO_ç Z@∞=O\ ÉÏ èŒº «Å#∞

JÑÊyOz<å ã=∞~°÷=O «OQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

XHõ"Õà◊ «‰õΩ¯= =∂~°∞¯Å∞ ãOáêkOK«∞‰õΩx LO>Ë "åi ÅHõΔ}ÏÅ#∞ D q èŒOQÍ

q=iOK«=K«∞Û. =ºHÎQÆ «"≥∞ÿ# Jaè~°∞K«∞Å∞ ÉèÏ"åÅ∞ PÖ’K«#Å „áêuÑkHõg∞ Õ "å~°∞

`«=∞ "Õ+¨ÉèÏ+¨Å#∞ J#∞Hõi™êÎ~°∞. JÖÏˆQ Z^Œ∞\ ˜"åà◊√§ qxÑ≤OK«∞H˘<åfl,

q#HõáÈ~Ú<å K≥ÑÊ ŒÅzOk K≥Ñ≤Ê"ÕÜ«∞_»"Õ∞ giH JÅ"å@∞. Z@∞=O\ Ñiã≤÷u

Z Œ∞~°~Ú<å, "åi „Ñ=~°Î#Ö’ HÍx, =º=Ç~°OÖ’ HÍx ZÖÏO\ =∂~°∞Ê LO_» Œ∞.

W`«~°∞Å#∞ "≥∞Ñ≤ÊOK«_»O HÀã¨O "å~°∞ `«=∞ Jaè„áêÜ«∂Å#∞ PÖ’K«#Å#∞

=∂~°∞ÛHÀ=_®xH U=∂„ «O ã≤ ŒúOQÍ LO_»~°∞. "åi #=∞‡HÍÅ∞ "åi PÖ’K«#Å∞

"åi"Õ. "åi ¿ãflÇ≤Ï «∞Å |$O ŒO ‰õÄ_® •^•ÑÙ J Õ «~°Ç èÀ~°} Hõey LO\Ï~°∞.

U~°Hõ"≥∞ÿ# Ñx KÕÜ«∂Å<åfl ã=∞~°∞÷Ö·<å HÍHõáÈ~Ú<å P q∞„ «∞Å<Õ "≥O>Ëã∞‰õΩx

„ÑÜ«∞uflã∂Î LO\Ï~°∞. gi "Õ+ÉèÏ+ÅÖ’ K≥ÑCHÀ «y# =∂~°∞ÊÅ∞ Ug LO_»=Ù.

rq «ÉèÏQÆ™êfiq∞ ZOÑ≤HõÖ’ gà◊§H =ºHÎ «fiO g∞ Õ Z‰õΩ¯= „áê=ÚYºO LO@∞Ok.

"å~°∞ ãfi «O„ «∞Å∞QÍ LO_»_®xH Ü≥∂QÆº"≥∞ÿ# L^ÀºQÍÅ g∞ Õ =∞‰õΩ¯= Z‰õΩ¯=

LO@∞Ok.

Ô~O_»∞ ~°HÍÅ "åiÖ’#∂ H˘xfl „Ñ¨Ü≥∂[#Hõ~°"≥∞ÿ# JOâßÅ∞, =∞iH˘xfl

„Ñu‰õÄÅ"≥∞ÿ# JOâßÅ∞ L#fl q+Ü«∞O g∞~°∞ QÆ=∞xOKÕ =ÙO\Ï~°∞. Z=i èÀ~°}

ZÖÏ L<åfl , ™ê#∞‰õÄÅ PÖ’K«<å ^Œ$HõÊ^è•xfl ã¨fi`«O„`«"≥∞ÿ# =ºH˜Î`åfixfl

ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ=_»O =∂„ «O Jxfl q è•ÖÏ „ÑÜ≥∂[#Hõ~°O. JÖÏ ãfi «O„ « Œ$HõÊ èŒO

Hõey LO_»_»O =Å¡ W «~°∞Å`À =º=ÇÏiOKÕÑC_»∞ xÅHõ_» ÖËx |O è•Å∞ U~°Ê_» å~Ú.

XH˘¯Hõ ÑC_»∞ J@∞=O\"åi`À ãO|O è•Å#∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ñ~°K«∞HÀ=_®xH Z=~°∂

JO «QÍ „ÑÜ«∞uflOK«~°∞. Wk XHõ Ö’ÑOQÍ<Õ ÉèÏqOKåe. XHõ~°HõOQÍ <åºÜ«∞"å Œ

=$uÎ „áê~°OaèOz# =ºH˜Î ã¨Ç¨Ï[OQÍ `å#∞ q[Ü«∞=O`«O J=Ù`«∞#fl@∞¡QÍ<Õ

qâ◊fiã≤OK«_»O`Àáê@∞ `«# K«∞@∂ìL#fl "åà◊§Ö’ ‰õÄ_® J^Õ #=∞‡HÍxfl

ÃÑOá⁄OkOK«QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞.

WHõ¯_ç=~°‰õΩ =∞#O `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl JOâßÅ#∞ |\˜ì

q*Ë «Å ÅHõΔ}ÏÅ∞ ZÖÏ LO\Ï~Ú? Jq g∞Ö’ L<åflÜ«∂?

J#fl JOâ ◊O Q Æ ∞iOz# PÖ’K «# ‰ õÄ_®

LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞ «∞Ok.

™ê^è•~°}OQÍ q*Ë`«Å∞QÍ QÆ∞iÎOÑ¨Ù á⁄Ok# "åi

PÖ’K«<å èÀ~°} D ~°HõOQÍ LO@∞Ok.

Destiny is not a matter of chance, it is a matter of choice,it

is not a thing to be waited for, it is a thing to be achieved.

F@q∞H KåÖÏ =∞Ok ÖÁOyáÈ «∞O\Ï~°∞.JO Œ∞‰õΩ XHõ >Ë „Ñ è•#"≥∞ÿ# HÍ~°}O

q[Ü«∞O HÀãO Z=Ô~·<å ã~ =∞~˘Hõ~°∞ J#∞ãiOz# =∂~åæxfl J#∞ãiOK«_»O

KåÖÏ ãO Œ~åƒùÅÖ’ QÆ=∞xã∂Î<Õ LO\ÏO.

153 154


P „Ñ¨Ü«∞ «flOÖ’ q*Ë «Å∞ áê\˜Oz# qkèq è•<åÅ∞ xÜ«∞=∞x|O èŒ<åÅ∞,

Z Œ∞~˘¯#fl Hõ+ì#ëêìÅ∞, J#∞ÉèíqOz# ÉÏ èŒÅ∞, ÉÏ èŒº «Å∞ Uq∞\’ ãÔ~·# J=QÍÇÏ#

ÃÑOK«∞HÀ~°∞. QÆ∞_ç¤QÍ XHõ =ºHÎ =G Œ∞HÍ}O U~åÊ@∞ KÕ™ê~°x HÀ@¡~°∂áêÜ«∞Å#∞

ÖÏÉèÏÅ∞QÍ ãOáêkOK«∞‰õΩ<åfl~°x ≥eã≤ =∞#O ‰õÄ_® U~åÊ@∞ KÕ¿ãÎ q[Ü«∞O

™êkèOK«QÆÅ=∂?

HÍ~°∞Å∞ L «ÊuÎ ~°OQÆOÖ’ Ô~O_»∞ =¸_»∞ ŒâßÉÏÌÅ „H «O =~°‰õΩ q Õj

HõOÃÑh‰õΩ =∞# Õâ◊OÖ’ H©ÅHõ áê„ «, =∂Ô~¯\ò LO_Õk. =∂~°∞u HÍ~°¡ Ü« x@¡~åHõ À

â◊~°"ÕQÆOQÍ =∂Ô~¯\ò#∞ =∂~°∞u HÍ~°∞¡ ™⁄O`«O KÕã¨∞‰õΩ#fl q+¨Ü«∞O JO^ŒiH©

≥eã≤O Õ.

Ñ ¨ „uHÍ ~ °OQ ÆOÖ’ Zxfl =∞# ~åROÖ’

„Ñ"ÕtOKå~Ú. ZO Œ~°∞ Zxfl™ê~°∞¡ Ñ„uHõÅ#∞ ÃÑ\˜ì

q[Ü«∞O ™êkèOKåÅ#∞‰õΩ<åfl~°∞. WÑC_»∞ ™êHΔ H=ÅO

«‰õΩ¯= =º=kèÖ’ J#∂ÇÏº"≥∞ÿ# q[Ü«∂xfl ™êkèOzOk. J Õ q èŒOQÍ Wk =~°Ö’

Ñ„uHõÅ#∞ „áê~°OaèOzx "å~°∞ ZO Œ∞‰õΩ F_çáÈÜ«∂~À TÇ≤ÏOK«O_ç.

XHÀ¯ =ºHÎ XHÀ¯ q èŒOQÍ «Ü«∂Ô~· LO\Ï_»∞. XH˘¯Hõ i â◊HÎ Ü«Ú‰õΩÎÅ∞ XHÀ¯

q èŒOQÍ LO\Ï~Ú. JO Œ~°∂ Jxfl q+Ü«∂Ö’¡ ã=∂# ™ê÷~ÚÖ’ LO_»~°∞. JO Œ∞H

"å~°∞ ™êkèOKÕ q[Ü«∂Å ™ê÷~Ú ‰õÄ_® "Õ~°∞QÍ LO@∞Ok.

J Õ q èŒOQÍ XHÀ¯ q èŒOQÍ «Ü«∂Ô~· LO\Ï_»∞. XH˘¯Hõ i â◊HÎ Ü«Ú‰õΩÎÅ∞ XHÀ¯

q èŒOQÍ LO\Ï~Ú. JO Œ~°∂ Jxfl q+Ü«∂Ö’¡ ã=∂# ™ê÷~ÚÖ’ LO_»~°∞. JO Œ∞H

"å~°∞ ™êkèOKÕ q[Ü«∂Å ™ê÷~Ú ‰õÄ_® "Õ~°∞QÍ LO@∞Ok.

J Õ q èŒOQÍ XH˘¯Hõ iH XHÀ¯ q èŒ"≥∞ÿ# ÅHõΔ ºO LO@∞Ok. H=ÅO q[Ü«∞O

™êkèOKåÅ#fl ÅHõΔ ºO "≥#∞Hõ "≥~Úº ~°HÍÅ∞QÍ LO\Ï~Ú. _»|∞ƒ ãOáêkOKåÅ#fl

XHõ ÅHΔÍºxfl KÕ~°∞HÀ=_®xH ÅHõΔ º=∂~åæÅ∞#fl q+Ü«∞O ≥eã≤O Õ. ''L Œ~° xq∞ «ÎO

|ÇÏŸHõ$ « "Õ+O—— Jx Jkâ◊OHõ~°∞Å∞ "å~°∞ QÆ∞~°∞Î KÕã∞Î<åfl~°∞.

â◊ «HÀ\ Œi„^•Å‰õΩ J#O « HÀ\ LáêÜ«∂Å∞ Jx ≥Å∞QÆ∞ "åiH P Œ~°}©Ü«∞"≥∞ÿ#

ã∂HÎ LOk.

JO>Ë JO ŒiH© J#∞"≥·# PK«~°}Ü≥∂QÆº"≥∞ÿ# ™ê=¸Ç≤ÏHõ „Ñ}ÏoHõ JO@∂

Un ÖË Œ#fln F@q∞H ^•if¿ã „Ñ è•#"≥∞ÿ# HÍ~°}O.

„Ñu XHõ ~°∞ «#‰õΩ å#∞QÍ x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ#fl ÅHΔÍºxH J#∞QÆ∞}"≥∞ÿ# „Ñ}ÏoHõ#∞,

qkèq è•<åÅ‰õΩ, xÜ«∞=∞x|O èŒ<åÅ#∞ ~°∂á⁄OkOK«∞HÀ"åe.

JÑC_Õ =∞#O J#∞H˘#fl q èŒOQÍ J Œ$ëêìxfl ™êkèOK«∞HÀQÆÅO.

J Œ$+ìO J<Õk J#∞HÀ‰õΩO_® ÅaèOKÕ ~°JÑÙ~°∂Ñ"≥∞ÿ# Ñ^•~°úO HÍ Œ∞.

J=HÍâßÅ#∞ LÑÜ≥∂yOK«∞H˘O>Ë ™ê=∞~å÷xfl, „ÑuÉèí#∞ „Ñ Œi≈ã∂Î J#∞‰õΩ#fl

xK≥Û#Ö’ "≥∞@¡#∞ XHõ\˜ «~°∞"å « XHõ\QÍ JOk ÑÙK«∞ÛHÀ"åe.

P „ÑÜ«∞ «flOÖ’<Õ..

„Ñ¨uXHõ¯~°∂ `«##∞ Jaè=∂xOKåÅx, Jaè#OkOKåÅx `«# =ºH˜Î`åfixfl

"≥∞K«∞ÛHÀ"åÅx g∞~°∞, <Õ#∞ JO^Œ~°O HÀ~°∞‰õΩO@∂ LO\ÏO. P ÅHõΔ ºO

<≥~°"Õ~åÅO>Ë JO Œ∞‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ g∞ PÖ’K«#Å#∞ #_çÑ≤OK«=Åã≤ LO@∞Ok.

ZÑC_»∞ g∞ PÖ’K«#Å∞ g∞ ÅHΔÍºxH J#∞‰õÄÅOQÍ ~°∂ÑÙk Œ∞Ì‰õΩO\ÏÜ≥∂ JÑC_»∞

g∞‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# â◊HÎx ™ê=∞~å÷ºxfl ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛHÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. Ñ¶e «OQÍ g∞

=ºHÎ «fiO |ÖÏxfl ÑÙOA‰õΩO@∞Ok. WÖÏ g∞Ö’ =∂#ã≤HõOQÍ HõeQ =∂~°∞ÊÅ∞

XH˘¯Hõ >Ë q∞=∞‡efl g∞ ÅHõΔ ºO "≥·ÑÙ #_çÑ≤™êÎ~Ú. WÖÏ g∞Ö’ L#fl „ÑuÉèí#∞,

<≥·ÑÙ}Ïºxfl ã„Hõ=∞OQÍ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=_®<Õfl q[Ü«∞O ™ê èŒ#‰õΩ L «Î=∞ =∂~°æOQÍ

K≥ÑCHÀ=K«∞Û.

P ÅHõΔ}ÏÅhfl g∞Ö’ L<åflÜ≥∂ ÖË^À `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅx LOkHõ^Œ∂. D

"åºHÍºÅ#∞ QÆ=∞xOK«O_ç.

155 156


1. g∞‰õΩ Z Œ∞Ô~·# ZÖÏO\˜ Ñ¨iã≤÷u QÆ∞iOz J~Ú<å ã¨„Hõ=∞OQÍ PÖ’zOz

x*Ï~ÚfQÍ qâı¡OK«QÆeQÍ~å? ÖË •?

2. JqhuÑ~°∞Å q+Ü«∞OÖ’#∞, #Hb ÖËHõ É’QÆãπ =º=Ç~åÅO>Ë g∞‰õΩ ZÖÏO\˜

Jaè„áêÜ«∞O LOk?

3. g∞‰õΩ#fl Jxfl Ö’áêÅ#∞, |ÅÇ‘Ï# «Å#∞ ™ê#∞‰õÄÅOQÍ =∞ÅK«∞HÀQÆÅ=∞#fl

nè=∂ LO^•?

4. W «~°∞ÅÖ’x Ö’@∞áê@¡#∞, |ÅÇ‘Ï# «Å#∞ =∂#=`å Œ$HõÊ èŒO`À JOwHõiOz

ãÇ≤ÏOK«QÆeQ FÑ≤Hõ, ãÇÏ#O L<åflÜ«∂?

5. g∞Ö’ L#fl ã$[<å «‡Hõ <≥·ÑÙ}ºxfl ~ÀA"ås HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’ ‰õÄ_® „Ñ Œi≈OK«QÆÅ

L`åûÇÏO LO^•?

6. ãÇÏ[ãfiÉèÏ=OQÍ L`åûÇÏO, „HÜ«∂jÅ «, ãÊO Œ# =O\ ÅHõΔ}ÏÅ∞ L<åflÜ«∂?

7. rq «OÖ’ ™êkèOKåÅ#∞‰õΩO@∞#fl Pâ◊O U"≥∞ÿ<å LO^•?

8. W «~°∞Å ã=∞ãºÅ#∞, Ñ#∞Å#∞ ‰õÄ_® <≥uÎ#"Õã∞‰õΩ<Õ ãfiÉèÏ=O LO^•?

9. W «~°∞Å ãÇÜ«∞O, ã∂K«#ÅÃÑ· P è•~°Ñ_Õ =∞#ãÎ «fiO LO^•?

10. ãfi «O„ «OQÍ =ºÇÏiOK«QÆÅ P «‡qâßfiãO, JO Œ∞‰õΩ «y# Jxfl~°HÍÅ =∂#ã≤Hõ

=#~°∞Å∞ ÑÙ+¯ÅOQÍ L<åflÜ«∂?

11. rq « x`åº=ã~åÅ QÆ∞iOz ZÑÊ\HõÑC_»∞ ãg∞HΔOK«∞‰õΩ<Õ JÅ"å@∞ LO^•?

12. XHõ HõàÏHÍ~°∞_çH XHõ Ñã≤ÉÏÅ∞_çH LO_Õ J=∂Ü«∞Hõ «fiO`À ‰õÄ_ç# =∂#ã≤Hõ

Œ$HõÊ èŒO LO^•?

13. W «~°∞Å`À q∞=∞‡efl g∞~°∞ áÈÅ∞Û‰õΩ<Õ ãfiÉèÏ=O LO^•?

14. g∞‰õΩ W «~°∞Å`À LO_Õ ãO|O èŒÉÏO èŒ"åºÅ∞ „ÑQÍ_è»"≥∞ÿ# ÉèÏ"À„ ÕHõO`À ‰õÄ_ç

LO\ÏÜ«∂?

15. W «~°∞Å =∞#ã∞Å#∞ <˘Ñ≤ÊOK«‰õΩO_® ÇãºOQÍ =∂\Ï¡_Õ <≥·[O g∞‰õΩ LO^•?

g∞ QÆ∞iOz g∞~°∞ ÇãºOQÍ ã∞xfl «OQÍ q=∞i≈OK«∞HÀQÆÅ~å!

16. JÉèí„ Œ åÉèÏ=O, „ÑâßO «OQÍ ÉèÏ=*ÏÅO =O\q «y#O «QÍ L<åflÜ«∂?

g\H g∞~°∞ x*Ï~ÚfQÍ WK«∞Û‰õΩ<Õ =∂~°∞¯Å∞ ZÖÏ L<åfl q*Ë «Å∞ HÍ=_®xH

J~°∞›Ö·# "åiH LO_Õ ÅHõΔ}ÏÅ∞ D q èŒOQÍ LO\Ï~Ú.

Z. "åãÎqHõ Œ$HõÊ èŒO LO@∞Ok.

a. «=∞ QÆ∞iOz, W «~°∞Å QÆ∞iOz ™ê=∞~°ãºO ãÇÏ#O „áêuÑkHõQÍ ™ê#∞‰õÄÅ

ÉèÏ"åÅ LO\Ï~Ú.

ã≤. ã=∞ãºÅ‰õΩ, Ñiã≤÷ «∞Å‰õΩ «y#@∞¡ «HõΔ}O ãÊOkOK«QÆÅ ™ê=∞~°÷ºO`À áê@∞

«=∞ ã$[<å «‡Hõâ◊HÎx x «º HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’ ‰õÄ_® „Ñ Œi≈OK«QÆÅ~°∞.

_ç. „áê è•#º «Å#∞ QÆ∞iÎOz "å\x PK«~°}Ö’ áê\OK«QÆÅ <≥·ÑÙ}ºO LO@∞Ok.

W. W «~°∞ÅÃÑ· P è•~°Ñ_»‰õΩO_® ãfi «O„ «OQÍ HÍ~°ºx~°fiÇÏ} ™ê=∞~°÷ºO ã=∞$kúQÍ

LO@∞Ok.

Ü«∞Ñ¶π.rq «OÖ’ x «ºO J=ã~°=∞ÜÕ∞º „áê è•<åºÅ QÆ∞iOz "å~°∞ ZÑÊ\HõÑC_»∞

ã¨g∞H˜ΔOK«∞‰õΩO@∂ LO\Ï~°∞. XHõ~°HõOQÍ HõàÏHÍ~°∞_çÖ’#∞, Ñ¨ã≤"åiÖ’#∞

HõxÑ≤OKÕ J=∂Ü«∞Hõ ãfiÉèÏ=O "åiÖ’x qt+ì"≥∞ÿ# ÅHõΔ}O. "åiH ≥eÜ«∞x

q+Ü«∂ÅÃÑ· PãHÎ ÃÑOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. ≥Å∞ã∞‰õΩO\Ï~°∞.

l. `À\"åi`À áÈÅ∞Û‰õΩO@∂, W «~°∞ÅÖ’x =∞Ozx K≥_»∞#∞ QÆ∞iÎOK«QÆÅ∞QÆ∞ «∂

«=∞‰õΩ LÑÜ«ÚHõÎ"≥∞ÿ# "å\x PK«~°}‰õΩ ã‘fiHõiOK«QÆÅ~°∞.

ÃÇÏKü.Z=i`À ZÖÏO\ J#∞|O è•Å∞, ãO|O è•Å∞ ÃÑOK«∞‰õΩ#fl "å\Ö’ „ÑQÍ_è»"≥∞ÿ#

Pf‡Ü«∞`åÉèÏ"åxH Z‰õΩ¯= „áê=ÚYºO W™êÎ~°∞.

S. q ÕfiëêxH, =ºu~Hõ «‰õΩ KÀ@∞ÖËx Çãº K« «∞~° « "åi „Ñ ÕºHõ «. "åi ÇãºO

K«=∞`å¯~°O Z=i =∞#ã∞Å#∞ QÍÜ«∞Ñ~°K«‰õΩO_® ã∞xfl «OQÍ HõxÑ≤ã∞ÎOk.

D ÅHõΔ}ÏÅxflO\h ã=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ=_»O J<Õ Õ ÅHõΔ ºOQÍ =∂~°‰õÄ_» Œ∞. g∞~°∞

157 158


x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ#fl ÅHΔÍºxfl ™êkèOK«_®xH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# =#~°∞ÅÖ’ g\ ˜x

XHõ\˜ «~°∞"å « XHõ\QÍ ã=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ"åe «ÑÊ "å\x ™êkèOK«_»"Õ∞ ÅHõΔ ºOQÍ

=∂~°∞ÛHÀHõO_ç.

JO Œ∞‰õΩ g∞~°∞ J#∞ãiOK«=Åã≤# q è•#O

1. g∞Ö’ J=ã~°"≥∞ÿ# =∂~°∞ÊÅ#∞ ã‘fiHõiOK«_®xH ã∞=ÚYOQÍ LO_»O_ç.

2. ÉÏ èŒº «Å#∞ ã‘fiHõiOK«_®xH ã≤ ŒúOQÍ LO_»O_ç.

3. g∞ ÅHΔÍºÅ∞ QÆ∞iOz ZÑÊ\HõÑC_»∞ ãg∞HΔOK«∞‰õΩO@∂ LO_»O_ç.

4. x*Ï~ÚfQÍ g∞HO HÍ"åÖ’ x~°‚~ÚOK«∞‰õΩx ^•xHÀãO Hõ$+≤x UHÀ#∞‡YO

KÕÜ«∞O_ç.

5. ™ê#∞‰õÄÅ J#∞Éèí"åÅÖ’x =∞Ozx QÆ∞iÎOz<å PK«~°}Ö’ ÃÑ@ìO_ç.

6. JO Œ~°∂ KÕ¿ã q è•<å<Õfl J#∞ãiOKÕ èÀ~°}x q_çzÃÑ\ì g∞ „Ñ ÕºHõ «#∞

ZÑÊ\HõÑC_»∞ „Ñ Œi≈OK«O_ç.

7. g∞~°∞ KÕÑ\ì# =º=Ç~°OÖ’ z «Îâ◊√kúx áê\OK«O_ç.

8. g∞ PãHÎH L «∞ûHõ «#∞ ^•K«∞HÀ‰õΩO_® áê\OK«O_ç.

9. g∞~°∞ ™êkèOz# „ÑQÆux ZÑÊ\HõÑC_»∞ ÉËsA"Õã∞‰õΩx «~°∞"åu J_»∞QÆ∞Å∞

"ÕÜ«∞O_ç.

ee

ÃÑ>Ëì KÕuH H˘>ËìÇÏ‰õΩ¯ LOk Jx ÃÑ ŒÌÅ∞ JO@∞O\Ï~°∞. JO>Ë g∞~°∞ XHõiH

ÃÑ_ç Õ<Õ, "åix q=∞i≈OKÕ ÇÏ‰õΩ¯ ‰õÄ_® Åaèã∞ÎO Œx D <å#∞_çH J~°÷O. XHõiH

™êÜ«∞O KÕ¿ã QÆ∞}O L#fl"å~°∞ J= «e"åiÖ’x «ÑC XÑCÅ#∞ "ÕÖuÎ K«∂¿Ñ

JkèHÍ~°O HõeyLO\Ï~°∞. É·aÖòÖ’ XHõ Hõ äŒ g∞~°∞‰õÄ_® q<Õ LO\Ï~°∞. g∞Ö’ U

áêÑO KÕÜ«∞x"å_Õ áêÑO KÕã≤#"å_çx tHΔOKåÅx P Hõ äŒÖ’ hu K≥|∞ «∞Ok.

D q+Ü«∂<Õfl J„ÉÇOeOHõ<£ =∂@Ö’¡ K≥áêÊÅO>Ë.

He has a right to criticise who has a heart to help

ãkfi=∞~°≈Å#∞ Z=~°∂ «ÑC Ñ@ìÖË~°∞. q=∞~°≈ HÀãO q=∞i≈OKÕ"åix, XHõiÖ’

«ÑCÅ∞ "ÕÖuÎ K«∂Ñ_»"Õ∞ ÅHõΔ ºOQÍ ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl"åi<Õ =∞#O WHõ _» xOkOK« ŒeKåO.

H˘O`«=∞Ok J^ÕÑ¨xQÍ q=∞i≈OK«_»" Õ∞ `«=∞ =$uÎQÍ, „Ñ¨=$uÎQÍ

=º=ÇÏiã∞ÎO\Ï~°∞. JÖÏO\"åà◊§ q=∞~°≈Å HÍ~åºK«~°}‰õΩ #_»∞O ayOz#"åà◊§Ö’

159 160


x~åâß xãÊ $ÇÏÅ#∞ ~ÔHuÎ™êÎ~Ú.

=∂ q∞„`«∞_»∞ XHõ_»∞ LO_Õ"å_»∞. J`«_»∞ J=`«e "åà◊§ "Õëêxfl, ÉèÏ+¨x

Ñxf~°∞#∞, „Ñ Œ~°≈##∞, „Ñu^•xÖ’#∞, U^ÀXHõ JOâ◊O QÆ∞iOz q=∞~°≈Å∞ KÕã∂Î

LO_Õ"å_»∞.J «x „Ñ=~°Î# KåÖÏ=∞OkH z„Ô~uÎOKÕk. «# `À\"åix, ÃÑ·"åix,

HOk"åix =∂@Ö’Î HOK«Ñ~°K«_»O J «x <≥·[OQÍ LO_Õk. ãÇÏŸ^Àºy HÍ=_»O

=Å¡ J «_çx Z Œ∞~°∞QÍ =∞O ŒeOK«ÖËHõ Kå@∞QÍ ™ê_çã∞ì „H\H± =ã∞Î<åfl_»x ZQÆ åo

KÕ¿ã"å~°∞. HÍãÎ JÅ"å@∞Ñ_ç#"åà◊√§ J «_ç =∂@efl HÍx q=∞~°≈efl HÍx U=∂„ «O

MÏ «~°∞ KÕ¿ã"å~°∞ HÍ Œ∞. H˘ «ÎQÍ ÑiK«Ü«∞O J~Ú#"åà◊√§ =∂„ «O "å Œ#H kQ"å~°∞.

"å Œ„Ñu"å Œ#Å∞ HÍÅO QÆ_çKÕH˘kÌ «yæáÈÜÕ∞=#∞HÀO_ç Jk"Õ~ ãOQÆu.

WÖÏ q=∞~°≈Å∞ KÕ¿ã "åà◊§Ö’ LO_Õ „Ñ è•#"≥∞ÿ# Ö’ÑO Uq∞@O>Ë "åà◊√§ «=∞

K«∞@∂ìL#fl =º‰õΩÎÅ∞ QÆ∞iOz# Jaè„áêÜ«∂Ö’¡ ã¨=∞ «∂HõO J<Õk HõxÑ≤OK« Œ∞.

Wk =∂=¸Å∞ =º‰õΩÎÅ∞ q+¨Ü«∞OÖ’<Õ HÍ Œ∞. XHõ ãÖã÷Ö’ Ñ¨xKÕ¿ã ã≤|ƒOk

Ñxf~°∞#∞, =ºHÎ åfiÅ#∞ ÉËsA "ÕÜ«∞=Åã≤OkQÍ g∞~°∞ =∞~À ãOã÷‰õΩ ÉÏ èŒº «

JÑ¨ÊyOKå~°#∞HÀO_ç. "åà◊§#∞Oz =KÕÛ x"ÕkHõ `«Ñ¨ÊxãïQÍ P ÉÏ^èŒŒº`«Å∞

x~°fiÇ≤ÏOz# =º‰õΩÎÅÃÑ· "å~°∞ qq èŒ JOâßÅ#∞ ÑijeOKÕ Œ$HõÊ èŒOÃÑ· P è•~°Ñ_ç

LO@∞Ok. JÖÏO@Ñ¨C_»∞ x"ÕkHõÖ’ x+¨ÊHõΔáê «O, "åãÎqHõ « ã¨Ê+ìOQÍ J~°÷O

HÍ"åÅO>Ë JÖÏ\˜ x"ÕkHõÅ#∞ "Õˆ~fi~°∞ ã¨fi`«O„`« ãÖã¨÷Å #∞Oz q_çq_çQÍ

ãOáêkOz, "å\x Jxfl\h „HÀ_ôHõiOK«_»O XHõ >Ë =∂~°æO. JO Œi QÆ∞iOz

=∞Ozx =∂„ «"Õ∞ K≥¿ÑÊ =∂#=`å Œ$HõÊ èŒO HõÅ L#fl`åkèHÍ~° «# x"ÕkHõÖ’

`å#∞ Z=i QÆ∞iOz qâı¡+≤ã∞Î<åfl_À "åiÖ’x Ö’áêÅ#∞, |ÅÇ‘Ï# «Å#∞ ãiQÍ

"≥Å¡_çOK«ÖË Œ#∞HÀO_ç Ñ¶e «OQÍ PÜ«∞# WKÕÛ x"ÕkHõ "åãÎqHõ «‰õΩ „ÑuaO|O

JxÑ≤OK«^Œ∞.JÖÏˆQ =∞~˘Hõ JkèHÍi `«Ñ¨Cefl =∂„`«"Õ∞ QÆ∞iÎOz =∞Ozx

„Ñ™êÎqOK«_»OÖ’ qÑ¶Å"≥∞ÿ Õ ^•x=Å¡ ‰õÄ_® PtOz# „ÑÜ≥∂[#O <≥~°"Õ~° Œ∞.

JO Œ∞=Å¡, ™ê èŒº"≥∞ÿ#O «=~°‰õΩ „Ñu XHõ ~°∂ ‰õÄ_® «# K«∂@∂ì L#fl"åi

QÆ∞iOz Jaè„áêÜ«∂Å∞ U~°Ê~°K«∞HÀ=_»OÖ’ UHõÑHõΔ èÀ~°}H ãfiã≤Î K≥ÑÊ_»O KåÖÏ

J=ã~°O WÖÏ ã=∞ «∞Åº « À ‰õÄ_ç# J=QÍÇÏ<åâ◊HÎ „Ñu XHõ iH LO_®e.

L^•ÇÏ~°}‰õΩ =∞#Ö’ KåÖÏ=∞Ok W «~°∞Å∞ JO Œ~°∂ KåÖÏ „ÑâßO «OQÍ

L<åfl~°x "åà◊§H˜ ZÖÏO\˜ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ ÖË=x QÆ\ ˜ìQÍ qâ◊fiã≤ã¨∂Î LO\Ï_»∞.

JÖÏO\"åà◊§x W «~°∞Å∞ U HÍãÎ ™êÜ«∞O J_çy<å, 'P— g∞‰õΩ JO « J=ã~°O

U=ÚOkÖˇO_ç "Õ∞O UO KÕÜ«∞QÆÅO JO@∂ `ÕeQÍæ fã¨∞‰õΩx ã¨Ç¨Ü«∞Ñ¨_»~°∞.

J Õã=∞Ü«∞OÖ’ «=∞H U ≥·<å Hõ+ìO Hõey Õ „ÑuXHõ ~°∞ «#‰õΩ `À_»Ê_çf~åÅx,

JÖÏ KÕÜ«∞HõáÈ Õ J= «e"åà◊§H ™êfi~°÷O Z‰õΩ¯=x "åà◊§H Jaè=∂<åÅ∞ ÖË=x

q=∞~°≈Å [Å∞¡ ‰õΩiÑ≤™êÎ~°∞.

WHõ _» QÆ=∞xOK«=Åã≤Ok Uq∞@O>Ë g∞~°∞ J= «e"åà◊§ ã=∞ãºÅ#∞ J=QÍÇÏ#

KÕã∞‰õΩx ™ê#∞Éèí∂u`À =º=ÇÏiOK«QÆey Õ<Õ J= «e"åà◊√§ ‰õÄ_® ™ê#∞‰õÄÅOQÍ

ã¨ÊOkOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. JO`ÕHÍx ÉÏ^èŒº`«Å∞, |~°∞=ÙÅ∞ Z^Œ∞\˜"å~°∞ =∂„`«"Õ∞

ÉèíiOKåÅx PtOK«_»O KåÖÏ J<åºÜ«∞O.

=ºH˜ÎQÆ`« ãÖ|O^è•Å#∞ =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞. XHõ

ãÖã¨÷Ö’ Hõeã≤ Ñ¨xKÕ¿ãÎ Ñ¨k=∞Ok =∞^èŒº‰õÄ_®

WÖÏO\ ˜ J=QÍÇ¨Ï<å Ñ ¨~ °ã ¨ Ê~ ° ™ê#∞‰ õÄÅ

Jaè „áêÜ«∂Å∞, ã ¨Ç ¨ ÏHÍ~ °^ è À~ °} ˜ JO^ŒiH ©

„ÑÜ≥∂[<åxfl KÕ‰õÄ~°∞ã∞ÎOk.

WHõ _» ‰õÄ_® É·aÖòÖ’x XHõ ã∂HÎx QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ=_»O J=ã~°O.

When we point a finger at some one else, note that three

of our fingers are pointing back at us.

ãÇÏ[OQÍ ÉèÏ~åºÉèí~°ÎÅ =∞ èŒº «~°K«∞ qÉèË •Å∞ , Jaè„áêÜ«∞ÉèË •Å∞, JÑC_»ÑC_»∞

161 162


H©K«∞ÖÏ@Å∞ LO@∂<Õ LO\Ï~Ú. JÖÏO\˜ ãÖ^Œ~°ƒùOÖ’ "åà◊§Ö’ Z=ix

=∂\Ï¡_çOz<å, Ô~O_À =ºHÎÖ’ L#fl Ö’áêÅ z\Ïì «Ü«∂~°∞KÕÜ«∞=∞O>Ë =ÚO Œ∞QÍ

<å<£–™êìÑπQÍ Ñ¶≤~åº Œ∞Å∞ KÕ™êÎ~°∞. J Õ g∞~°∞ "åix "Õ~fi~°∞ QÆ Œ∞Ö’¡ LOz "åà◊§Ö’x

Ô~O_»∞ ã∞QÆ∞}ÏÅ#∞ «Ü«∂~°∞KÕÜ«∞=∞x K≥Ñ≤Ê, Ô~O_çO\x *Ï„QÆ «ÎQÍ ãiáÈÅÛO_ç.

J «ºkèHõ ãO Œ~åƒùÅÖ’ "åiH XHõig∞ Œ XHõiH LO_Õ Jaè=∂#O. J= «e"åà◊§Ö’

«=∞‰õΩ #KÕÛ JOâßÅ∞ ÖHõ ‰õΩq∞Oz HõxÑ≤™êÎ~Ú. WÖÏ "åãÎqHõ Œ$+≤ì À =∞Ozx

QÆ∞iÎOz K≥_»∞#∞ ˘ÅyOK«∞HÀ_®xH „ÑÜ«∞uflOK«_»"Õ∞ PÖ’K«<å èÀ~°}Ö’ ã=∞ «∞Åº «

™êkèOK«_®xH J#∞"≥·# L «Î=∞ =∂~°æO.

JÖÏHÍ‰õΩO_® g∞~°∞ XHõi q+¨Ü«∞OÖ’ JãÖ`«$Ñ≤ Îx J#∞=∂<åÅ#∞

ÃÑOK«∞‰õΩO@∂ áÈÜ«∂~°#∞HÀO_ç. "å\ „ÑÉèÏ=O J= «Å"åà◊§ÃÑ· ‰õÄ_® Ñ_»∞ «∞Ok.

"å~°∞ ‰õÄ_® g∞ QÆ∞iOz J Õ «~°ÇÖ’ PÖ’zOK«_»"Õ∞ HÍ Œ∞. g∞~°∞ W ŒÌ~°∂

QÆ∞iÎOK«‰õΩO_®<Õ J=`«e"åà◊§ PÖ’K«#ÅH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ Ô~O_À"åà◊√§ `«=∞

„Ñ=~°Î#Ö’,=∂@Ö’¡ =º=ÇÏiã∂Î LO\Ï~°∞. Wk g∞=∞ èŒº Œ∂~åxfl ÃÑOK«∞ «∞Ok.

ã^•ƒù=#Å∞ g∞=∞ èŒº „Ñ"ÕtOKÕ J=HÍâ◊O ÖË‰õΩO_®áÈ «∞Ok.

XHõÑC_»∞ <Õ#∞ ÉOQÆ∞à◊¥~°∞H JHõ _» XHõ tHõΔ} ã Œã∞ûÖ’

áêÖÁæ#_®xH˜ "≥àÏ§#∞. JHõ¯_» [#OÖ’ <å „Ñ¨ãÖQÆO

ZO «=∞OkH˜ „¿Ñ~°}QÍ xezO^À <å‰õΩ ≥eÜ«∞ Œ∞, HÍx

ã¨=∂"Õâ◊O |Ü«∞@‰õΩ =ã¨∞Î#flÑ¨Ù_»∞ XHõ Ü«Ú=‰õΩ_»∞ <å

*Ë|∞Ö’x Ñ~°∞û H˘>Ëìâß_»∞. J~Ú Õ K«∞@∂ìL#fl "åà◊√§ J «_çx

"≥O@<Õ Ñ@∞ì‰õΩ<åfl~°∞. áÈbã∞Å‰õΩ JÑÊyOKå~°∞. qKå~°} ã=∞Ü«∞OÖ’ J «x

=ÚYOÖ’ ZÖÏO\ qKå~°=¸, PO^Àà◊<å, HõxÑ≤OK«ÖË Œ∞. P «~°∞"å « x*ÏxH

<Õ#∞ P q+¨Ü«∞O ^•^•Ñ¨ÙQÍ =∞iÛáÈÜ«∂#∞. <åÅ∞ˆQà◊§ `«~°∞"å`« =∞~À™êi

J ÕÑxg∞ Œ ÉOQÆ∞à◊¥~°∞ "≥à◊§=Åã≤ =zÛOk. JÑC_»∞ <Õ#∞ |ã KÕã≤# ÇÏŸ@ÖòH

P ‰õΩ„~å_Õ, HÍãÎ =∂~å_»∞. =ÚO Œ∞ QÆ∞~°∞ÎÑ@ìÖËHõáÈÜ«∂#∞. =KåÛ_»∞. «##∞ å#∞

ÑiK«Ü«∞O KÕã∞‰õΩ<åfl_»∞. P<å\ ãOÑ¶∞@# QÆ∞~°∞Î KÕâß_»∞. `˘e <Õ~°OHÍ=_»O

JÑC_»∞ <Õ#∞ JO «QÍ Ñ@∞ìÑ@ì‰õΩáÈ=_»O =Å¡ J «_çH tHõΔ Ug∞ Ñ_»ÖË Œ∞. ^•x

„ÑÉèÏ=O J «xg∞ Œ ÉÏQÍ ÑxKÕã≤Ok. J «xÖ’ =∂~°∞Ê =zÛOk. «# HÍà◊§ÃÑ·

`å#∞ xÅ|_®Åx x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. Hõ+¨ìÑ¨_®¤_»∞. WÑ¨C_»∞ HÍ™ÈÎ ‰õÄ™ÈÎ

ã=∂[OÖ’ Q“~°=hÜ«∞"≥∞ÿ# ™ê÷#O ãOáêkOK«∞‰õΩ<åfl_»∞.

WHõ _» g∞‰õΩ XHõ J#∞=∂#O ~å=K«∞Û.

U K«∞@∂ì L#fl =º‰õΩÎÅ∞ =ÚYº=∂?

g∞~°∞ qÅ∞=Å∞QÍ ÑiQÆ}OKÕ JOâßÅ∞ „Ñ è•#=∂?

ÑÓiÎQÍ Ö∫HõºO ≥eã≤#"åà◊√§ People are more important than

principles JO\Ï~°∞.

JÖÏ Jx ^˘OQÆ «<åÅ∞ KÕ¿ã ^˘OQÆ Ñ@¡ g∞~°∞ ™ê#∞Éèí∂u K«∂Ñ≤OK«QÆÅ~å.

~À_»∞¤g∞^Œ g∞~°∞ g∞ ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ`À "≥_»∞`«∞O>Ë "≥O@Ñ¨_ç JÅ¡iKÕ¿ã

áÈHi‰õΩ„~åà◊§ PHõ å~Ú «<åxfl ãÇÏ$ ŒÜ«∞O`À J~°÷O KÕã∞HÀQÆÅ~å?

g∞‰õΩ W+ì"≥∞ÿ# XHõ „H©_®áÈ\©Ö’ U xÜ«∞=∞ x|O èŒ#Å∞ ÖË‰õΩO_® W+ìO

=zÛ#@∞¡ „ÑuXHõ ~°∞ J_»∞ «∞O>Ë J#OkOK«QÆÅ~å?

JO>Ë rq`«O ™êÑ¶‘QÍ ™êQÆ_®xH˜ =∞#H˜ W+¨ìO L<åfl ÖËHõáÈ~Ú<å H˘xfl

xÜ«∞=∂Å∞, x|O èŒ#Å∞, POHõΔÅ∞ J=ã~°O. WO\ÑxÖ’ ‰õΩ@∞O|ãÉèí∞ºÅO Œ~°∂

áêÅ∞ ÑOK«∞‰õΩO>Ë JO ŒiH© ã∞YãO`ÀëêÅ∞ q∞QÆ∞Å∞`å~Ú. JÖÏHÍHõáÈ Õ JHõ _»

JâßOu ~å[º"Õ∞Å∞ «∞Ok.

WÖÏO\ ãO Œ~åƒùÅÖ’ JÖÏKÕ~Ú WÖÏKÕÜ«∞= Œ∞Ì Jx K≥¿ÑÊ"å\x q=∞~°≈Å∞QÍ

ÑiQÆ}¿ãÎ =ºu~Hõ Ñ¶e`åÖË Z Œ∞~°=Ù`å~Ú.

Wk "Õ~fi~°∞ Jaè~°∞K«∞Å∞. ™ê=∂lHõ ÇÏŸ^•Å∞, "Õ~fi~°∞ „áêO`åÅ‰õΩ K≥Ok#

163 164


ãÇÏŸ^ÀºQÆ∞Å =∞ èŒº =∞s f„=OQÍ LO@∞Ok. L^•ÇÏ~°}‰õΩ XHõ PÑ¶‘ã∞Ö’ Ñk=∞Ok

Ñ¨x KÕã¨∞Î<åfl~°#∞HÀO_ç. "åiH˜ ã¨=∞Ü«∞áêÅ#, ÉÏ^èŒº`«Å x~°fiÇ¨Ï}, ã¨=∞+≤ì

qâ◊fiãhÜ«∞ «, HõÅã≤‰õ@∞ìQÍ ÑxKÕÜ«∞_»O J#flq q Œ∞ºHõÎ èŒ~å‡Å∞, "å\x áê\OÑ

KÕÜ«∞_®xH H˘xfl ~°∂Öòû, Ô~QÆ∞ºÖË+<£û LO\Ï~Ú. "å\x Ñ ÕÑ Õ Z=Ô~·<å LÅ¡OÑ¶≤∞¿ãÎ

JHõ _» "å`å=~°}"Õ∞ HõÅ∞+≤ «"≥∞ÿáÈ «∞Ok. ÃãÅ=ÙÅ∞ Ñ ÕÑ Õ J_»∞QÆ∞ «∂ LO_»_»O,

PÅã¨ºOQÍ ~å=_®xH˜ J#∞=∞`«∞Å∞ HÀ~°_»O, Ñ¨x KÕÜ«∞_»OÖ’ "å~Ú^•Å#∞

J_»QÆ_»O W=hfl "å`å=~°}O HÍÅ∞ëêºxH HÍ~°}ÏÅ∞QÍ =∂~° å~Ú. JÑC_»∞

Hõiî#OQÍ =º=ÇÏiOKåeû LO@∞Ok.

JO>Ë rq «OÖ’ =ÚO Œ_»QÆ∞ "ÕÜ«∂Å#∞‰õΩ<Õ"å~°∞ «=∞ ã=∞ãºÅ#∞ =∂„ «"Õ∞

HÍ Œ∞, «=∞ K«∞@∂ì L#fl"åà◊§ W|ƒO Œ∞Å#∞, qãÎ $ « ãq∞+≤ì „ÑÜ≥∂[<åÅ#∞

‰õÄ_® J=QÍÇÏ# KÕã∞H˘x ãÇÏ‰õi¿ãÎ<Õ PtOz# ÅHΔÍºÅ∞ ™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`åO.

JO ÕHÍx W «~°∞Å "≥∞_»Å∞ ÑOK«_®xH =∂„ «"Õ∞ ~°∂Öòû «Ü«∂~°Ü«∂ºÜ«∞#fl

PÖ’K«# Z=iH© =∞OzkHÍ Œ∞.

WÖÏO\ PÖ’K«#ÅH, "≥·YiH „Ñ è•#OQÍ =∞# ãfi„ÑÜ≥∂[<åÅ QÆ∞iOz#

™êfi~°÷zO «#‰õΩ `À_»∞, =∞#Ö’H PkèHõº « ÖËHõ #∂º#`åÉèÏ"åÅ#∞ „Ñu~°∂Ñ"≥∞ÿ#

WQÀ =ÚYº"≥∞ÿ#k. XHõ x=Ú+O PÖ’zOK«O_ç. g∞ PÑ¶‘ã∞Ö’ W ŒÌ~°∞Hõeã≤ ÑxKÕ¿ãÎ<Õ

HÍh ÃÑ¶·à◊√§ H¡Ü«∞~ü HÍ=Ù. "åiÖ’ XHõ~°∞ «=∞=O «∞ Ñ¨xx «‰õΩ¯= =º=kèÖ’

KÕÜ«∞QÆÅ~°#∞HÀO_ç. P Ô~O_À =ºH˜Î JO`«"ÕQÆOQÍ `«#=O`«∞ ÉèÏQÍxfl Ñ¨ÓiÎ

KÕÜ«∞ÖËHõáÈÜ«∂_»#∞HÀO_ç. ™ê è•~°}OQÍ ÃÑ· JkèHÍi ãO*Ï~Ú+‘ J_çy#ÑC_»∞

PÅãºOQÍ ÑxKÕã∞Î#fl "å_çg∞ ŒH xO Œ `À¿ãÜ«∞_»O [~°∞QÆ∞ «∞Ok. J Õ "ÕQÆOQÍ

KÕÜ«∞QÆÅ=ºHÎH Ô~O_À "å_çg∞ Œ Jaè=∂#"≥∂, ™ê#∞Éèí∂`À J «x PÅãºO "≥#∞Hõ

J#∞=∂xOK«=Åã≤# Œ∞~°∞ ÕÌâßºÅ∞ ÖË=x #=∞‡HõO LO>Ë HÍãÎ ™êÜ«∞O KÕ¿ãÎ W ŒÌi

Ñx ˘O Œ~°QÍ J=Ù «∞Ok. JkèHÍ~°∞Å #∞Oz Z=~°∂ xO ŒÑ_»#Hõ ~°ÖË Œ∞. W ŒÌiH©

`«y#O`« q~å=∞O Åaèã¨∞ÎOk. JÖÏO\˜ "å`å=~°}O U PÑ¶‘ã¨∞Ö’ qã¨ÎiOz

LO@∞O^À P HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ Ñx ™ê=∞~°÷ºO J#∞=∂#O ÖË‰õΩO_® L «Î=∞ <å}º`å

„Ñ=∂}ÏÅ∞ Hõey LO@∞Ok.

JO>Ë g∞ „ÑÜ≥∂[<åÅ∞ ã∞~°HΔ «OQÍ LO_®ÅO>Ë «ÑÊxãiQÍ g∞~°∞ W «~°∞Å

„Ñ¨Ü≥∂[<åÅ#∞ ‰õÄ_® QÆ=∞xOz "å\ ˜ Ñ¨i~°Hõ Δ}‰õΩ ™ê^èŒº"≥∞ÿ#O`«=~°‰õΩ

ãÇÏHõiOK«_»O rq «OÖ’ ~å}OK«_®xH L «Î=∞"≥∞ÿ# XHõ =∂~°æO.

W\©=Å ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ #QÆ~° t"å~°¡Ö’ ^ÀÑ≤_ô ˘OQÆÅ∞ cÉèí «ûO ã$+≤ìã∞Î<åfl~°∞.

Jk g∞‰õΩ ≥eã≤O ÕQÍ. ÉèÏ~åº, Éèí~°Î XHõ Ñã≤a_»¤ ˘OQÆÅ

^ÀÑ≤_ôÖ’ „áê}ÏÅ∞ HÀÖ’ÊÜ«∂~°∞. D ãOÑ¶∞@# «~°∞"å «

=∞iH˘xfl [iQÍ~Ú. Ñ¶¨e`«OQÍ t"å~°∞Ö’ ^Œ∂~°OQÍ

qã≤~ã≤#@∞¡ LO_Õ HÍÅhÅ"åã∞Ö’¡ H˘O Œ~°∞ Ü«Ú=‰õΩÅ∞

|$O^•Å∞QÍ U~°Ê_ç ~å„uÑÓ@ «=∞ HÍÅhÖ’ QÆã‘Î q èŒ∞Å∞

x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. WÖÏO\˜ Ñ¨~°ã¨Ê~° ã¨Ç¨ÏHÍ~° HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ WÑ¨C_»∞ H˘`«ÎQÍ

[~°∞QÆ∞`«∞#flq J#∞HÀHõO_ç. `«~°`«~åÅ∞QÍ PÑ¨^ŒÖ’ L#fl „QÍ=∂Å‰õΩ K≥Ok#

Ü«Ú=‰õΩÅ∞ P „QÍ=∞ ~°HõΔ}‰õΩ PÜ«Ú è•Å∞ èŒiOz# q+Ü«∞O Hõ äŒÅ∞ Hõ äŒÅ∞QÍ

JO ŒiH© ≥eã≤O Õ.

JÖÏQ q Œ∞º ü‰õΩ JO «~åÜ«∞O HõÅQÆ_»O ã~°fi™ê è•~°}O. J~Ú Õ JÖÏO\˜

ãO Œ~åƒùÅÖ’<Õ Œ∞O_»QÆ∞Å‰õΩ, Œ∞~å‡~°∞æÅ‰õΩ qK«ÛÅq_çQÍ Ò~°<åºÅ‰õΩ áêÅÊ_ÕO Œ∞‰õΩ

=∞Oz J=HÍâ◊OQÍ LO@∞Ok. JÑC_»∞ HõÔ~O\ò PÑ¶‘ã∞‰õΩ á¶È<£ KÕÜ«∞_»O, ã=∞ãº‰õΩ

HÍ~°}O ≥Å∞ã∞HÀ=_»O, FÑ≤‰õΩO>Ë L#flO «Ö’ nÑO "≥eyOK«∞‰õΩx ~À_»∞¤g∞ Œ

J#∞=∂<åãÊ ŒOQÍ "≥àı§"åiÃÑ· xÑ¶∂ "Õã≤LOK«_»O. U HÍãÎ JÅ[_ç qxÑ≤Oz<å

Ñk=∞Ok JHõ _çH KÕ~°_»O =O\q KÕ¿ãÎ H˘xfl <Õ~åÅ∞, Ñ¶∞’~åÅ∞ [~°QÆ‰õΩO_®

LO\Ï~Ú.

165 166


WHõ _» D L^•ÇÏ~°}Ö’¡ g∞~°∞ QÆ=∞xOK«=Åã≤# JOâ◊O Uq∞@O>Ë `å#∞

=ºHÎQÆ «OQÍ =ÚO Œ∞‰õΩ "≥àÏ§Åx, ã¨∞~°HΔ «OQÍ LO_®Åx PtOKÕ „ÑüXHõ ~°∞

«=∞ r=#áÈ~å@O XO@iQÍ ™êyOKÕk HÍ Œx, ã=∂[OÖ’<Õ =∞Ô~O Œi`À<À

=Ú_çÑ_ç LO Œ#fl J=QÍÇÏ#`À "≥∞ÅQÆ_»O KåÖÏ J=ã~°O.

ã≤\ ©|ã¨∞ûÖ’ x`«ºO „Ñ¨Ü«∂}ÕKÕ =∞#

#QÆ~°"åã∞ÅO ŒiH© H˘xfl Œ$âßºÅ∞ HõxÑ≤ã∂Î<Õ

LO\Ï~Ú. Ñ¶Ù\òÉ’~°∞¤ g∞ Œ J_»¤OQÍ xÅ|_ç

„ÑÜ«∂}O Q˘ÑÊQÍ ÉèÏqOKÕ Ü«Ú=‰õΩÅ∞ èÀ~°}

KåÖÏ z~å‰õΩQÍ LO@∞Ok. f~å Ö’ÑëH˜

„Ñ"ÕtOK«QÆey Õ =∞Ç≤Ïà◊ÅH H\Ï~ÚOz# ã‘@¡#∞ =∞QÆ"åà◊√§ P„Hõq∞Oz LO_»_»O

HõxÑ≤ã∞ÎOk. H˘xfl ãO Œ~åƒùÅÖ’ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ =zÛ Z Œ∞~°∞QÍ xÅ|_ç Ö=∞‡<Õ=~°‰õÄ

KåÖÏ=∞Ok Hõ ŒÅ~°∞. WHõ =$ Œ∞úÅ q+Ü«∞OÖ’ "≥O@<Õ ãÊOkOz ã‘@∞ PÑ¶~ü

KÕ¿ã"åà◊√§ ãOYº KåÖÏ J~°∞ Œ∞QÍ HõxÑ≤ã∞ÎOk. D èÀ~°} =∞QÆ"åà◊§Ö’<Õ J#∞HÀHõO_ç

„ã‘ÎÅ∞ ‰õÄ_® =$^Œ∞úÅ#∞ HÍx, Ñ¨xÑ≤Å¡Å`À L#fl `À\˜ „ã‘ÎH˜ HÍx ã‘@∞ WKÕÛ

ãO™ê¯~åxH Œ∂~°OQÍ<Õ =º=ÇÏiã∂Î LO\Ï~°∞. W@∞=O\ J=ã~°O «#^•HÍ

=zÛ#ÑC_»∞ „ÑuXHõ _»∞ q∞ye# "åà◊§x HõhãO =∞#ã∞Ö’<≥·<å ™ê èŒº"≥∞ÿ#O «

f„=OQÍ u@∞ì‰õΩO\Ï_»∞ J=Ù<å?

=∞iH˘O Œ~°∞ ™êfi~°÷O h_»Ö’ z‰õΩ¯‰õΩáÈ~Ú «=∞‰õÄ, «=∞‰õΩ Pf‡Ü«ÚÖ·# "åiH©

‰õÄ_® P"Õ Œ# q∞yeÛ PO^Àà◊# HõeyOKÕ "≥·Yi „Ñ Œi≈ã∂Î LO\Ï~°∞. =ÚYºOQÍ

^Œ∞~°fi ºã¨<åÅ‰õΩ ÉÏxã¨Öˇ·# "åà◊√§ `«=∞ˆHk =∞OKÀ ‰õÄ_® QÆ∞iÎOK«‰õΩO_®

P «‡q<åâ◊<åxfl H˘x ≥K«∞Û‰õΩO\Ï~°∞. "ÕQÆOQÍ "åÇÏ<åÅ #_»∞ÑÙ «∂ "åi „áê}ÏÅ‰õΩ,

W «~°∞Å „áê}ÏÅ‰õΩ ‰õÄ_® Çx HõeyOKÕ"åix U~°HõOQÍ HõΔq∞OK«QÆÅO. Ju"ÕQÆO

J#~°ú •Ü«∞Hõ"Õ∞#x ≥eã≤# «=∞‰õΩ =∂„ «O ZÖÏO\ „Ñ=∂ ŒO ÖË Œx QÆ∞_ç¤QÍ

=º=ÇÏiOKÕ Hõà◊√§O_ç JO èŒ∞Ö·# "å~°∞ UO ™êkèã∞Î#fl@∞¡? "å~°∞ "ÕQÆOQÍ #_»Ñ_»OÖ’

™êkèOKÕ ãO «$Ñ≤Î J~°x=Ú+O U=∞~°∞áê@∞Ö’ ZHõ _»‰õΩ KÕ~°∞ã∞ÎO^À PÖ’zOK«_»O

q[ « JxÑ≤OK«‰õΩO@∞O^•? HÍ^•?

WÖÏO\ ÃÇÏK«ÛiH =∞~˘Hõ\. kfiK«„Hõ"åÇÏ# KÀ Œ‰õΩÅ∞ ÃÇÏÖ‡@¡ "å_»HõO QÆ∞iOz,

„ÑÉèí∞ «fiO L «Î~°∞fiÅ∞ *ÏsKÕ¿ãÎ Jk ÃÇÏÖ‡\ò «Ü«∂s^•~°∞Å „ÑÜ≥∂[#O HÀãO

Jx q=∞i≈OKå~°∞. ãfiÜ«∞OQÍ ã∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì *’HõºO KÕã∞‰õΩx ÃÇÏÖ‡\ò "å_»HÍxfl

x~°ƒO èŒO KÕÜ«∂Åx P ÕtOzOk. x*ÏxH˜ q[˝ «, ÉÏ èŒº «HõÅ áœ~°∞Å∞ WÖÏ

x|O èŒ#Å#∞ «# „âıÜ«∞ã¨∞ûHÀã¨"Õ∞ HÍ Œ∞. qãÎ $ « ™ê=∂lHõ „âıÜ«∞ã¨∞û HÀãÖ

‰õÄ_® ãfiK«ÛùO ŒOQÍ áê\OKåe. x|O èŒ#efl `Àã≤áê~¿ã =∞~À ãO Œ~°ƒùO „\ÏÑ¶≤H±

ã≤QÆflÖòû q+Ü«∞O. ã≤QÆflÖòûx áê\OK«x "åiÖ’ [~°QÆ=Åã≤# „Ñ=∂ Œ"≥∂, #+ì"≥∂

[iQ=~°‰õΩ "åiH P ~°∂ÖòûÖ’ L#fl „ÑÜ≥∂[#O Uq∞\’ J=QÍÇÏ#‰õΩ ~å Œ∞.

WÖÏO\ X_ç Œ∞_»∞‰õΩÅ #xfl\x QÆ∞iÎOz, =ÚO Œ∞K«∂ÑÙ`À ãOÜ«∞=∞#O`À

=º=ÇÏiOz #ÑC_»∞ =∂„ «"Õ∞ rq «O J<Õ áÈ~å@OÖ’ P#O ŒO J<Õ Ñ^•xH

P~°÷O Åaèã∞ÎOk.

™ê=∂lHõ „âıÜ«∞ã∞û‰õΩ "≥∞ÖòÉ’~üfl (P„¿ãìeÜ«∂) áœ~°∞Å∞ WzÛ# „áê è•<åºxfl

ã∂zOKÕ XHõ ãOÑ¶∞@##∞ WHõ _» g∞‰õΩ ≥eÜ«∞KÕÜ«∂e.

Jk 1975= ãO= «û~°O. PQÆã∞ì 24. "≥∞ÖòÉ’~üfl \∫<£ ÇÖòÖ’ [iQ XHõ

HÍ~°º„Hõ=∂xH [#O "ÕÅãOYºÖ’ =KåÛ~°∞. \ÔH¯@∞¡ q„HõÜ«∞O *’~°∞QÍ ™êyOk.

[#O L`åûÇÏO K«∂ã≤ ÇÖòÖ’ ‰õÄ~°∞Û<Õ J=HÍâ◊O L#fl ãOYº#∞ q∞Oz =O ŒÖÏk

\ÔH¯@∞¡#∞ x~åfiÇÏ‰õΩÅ∞ q„Hõ~ÚOKÕâß~°∞. H˘xfl "ÕÅ=∞Ok ÇÅ∞Ö’ xÅ|_ÕO Œ∞‰õΩ

KÀ@∞ ÖËHõ ~À_»∞¤ "≥Ú`«ÎO P„Hõq∞OKÕâß~°∞. JO`«\˜ ãÖYºÖ’ [#ã¨=Ú„^•xfl

PHõi¬Oz# P<å\ HÍ~°º„Hõ=∞O Uq∞\’ ≥Å∞™ê.

Jk U ÃÑ^ŒÌ QÍÜ«∞‰õΩ_ç ãÖw`« HÍ~°º„Hõ=∞"≥∂, ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩ_ç

167 168


LÑ<åºãHÍ~°º„Hõ=∞"≥∂ HÍ Œ∞.

qHÀìiÜ«∞<£ Ç¨˙º=∞<£ ™⁄Ãã·\ © H˘O`«=∞k ™êÇ¨Ïã¨g~°∞Å‰õΩ P"å~°∞¤Å∞

JOkOK«_®xH U~åÊ@∞ KÕã≤# HÍ~°º„Hõ=∞O Jk. `À\"åix «=∞ „áê}ÏÅ#∞

≥yOz ~°HΔOz# 14Uà◊§ ÉÏÅ∞_ç ŒQÆæ~°#∞Oz qq èŒ ~°HÍÅ∞QÍ ™ê=∂lHõãÊ $ÇÏ`À

=º=ÇÏiOz# `˘q∞‡k=∞OkH P HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ |Çï=∞ «∞Å∞ JO ŒKÕâß~°∞.

WÖÏO\ =∞~À L^•ÇÏ~°}. Jk ‰õÄ_® <Õ#∞ ãfiÜ«∞OQÍ QÆ=∞xOz# Õ.

XHõ Pã∞Ñ„uÖ’ zH «û á⁄O Œ∞ «∞#fl <å ¿ãflÇ≤Ï «∞_çx K«∂¿ãO Œ∞‰õΩ <Õ#∞ H˘xfl

~ÀAÅáê@∞ ~ÀE "≥àı§"å_çx. JHõ _» XHõ =$ Œ∞ú~åÅ∞ „Ñu~ÀA ¿Ñ+O@∞¡ K«∞@∂ì

Ñiã~åÅ#∞, HÍºO\©<£ Ñiã~åÅ#∞ â◊√„ÉèíO KÕã∂Î HõxÑ≤OKÕk. x «ºO =¸Å∞QÆ∞Å`À

P~°Î<å^•Å`À HõxÑ≤OKÕ "å`å=~°}OÖ’ P =$ Œ∞ú~åÅ∞ JO Œih ÑÅHõiã∂Î, è≥·~°ºO

K≥|∞ «∂ ™ê èŒº"≥∞ÿ#O «QÍ ãÇÜ«∞HÍiQÍ LO_Õk. J~Ú Õ Pq_» =G è•~°}, =Ü«∞ã∞û

Pã∞Ñ„u ã≤|ƒOk HÍ=_®xH gÅ∞ÖË Œ∞. P J#∞=∂#O f~°∞ÛHÀ=_®xH Pq_»x

J_çQâß#∞. P"≥∞ #=Ùfi «∂ ''<Õ#∞ ã≤|ƒOkx HÍ#∞, U ¿Ñ+O\ò åÅ∂‰õΩ |O èŒ∞=Ù#∞

HÍ#∞, ãfiK«ÛùO ŒOQÍ WHõ _ç ¿ã= KÕÜ«∞_®xH =zÛ# "åÅO\©~ü#x—— K≥Ñ≤ÊOk Pq_».

'Hõeã≤ LO>Ë<Õ HõÅ Œ∞ ã∞YO— J#fl ã∂HÎ ã=∂[OÖ’ J~Ú<å ‰õΩ@∞O|OÖ’

J~Ú<å XHõ HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ J~Ú<å JO Œ~°∂ PK«iOz#ÑC_Õ r=#=∂ èŒ∞~°ºO

≥Å∞ã∞ÎOk.

rq`«OÖ’ ˆH=ÅO PtOz# ÅHΔÍºÅ#∞ ™êkèOK«_®xH˜ =∂„`«"Õ∞ HÍ‰õΩO_®

~å}˜OÑ¨Ù, QÆ∞iÎOÑ¨Ù `≥K«∞ÛHÀ"åÅO>Ë =∞#‰õΩ L#fl |ÅÇ‘Ï#`«efl u@∞ì‰õΩO@∂

‰õÄ~ÀÛ=_»O =Å¡ ZÖÏO\ „ÑÜ≥∂[#O LO_» Œ∞. „Ñu XHõ iÖ’#∞ H˘xfl ™ê#∞‰õÄÅ

JOâßÅ∞, =∞iH˘xfl „Ñu‰õÄÅ JOâßÅ∞, H˘xfl "≥∞K«∞ÛHÀ Œy# QÆ∞}ÏÅ∞, H˘xfl

|ÅÇ‘Ï# «Å LO\Ï~Ú."å\x K«∂ã≤ x~åâ◊Ñ_»‰õΩO_® «=∞ Hõ$+≤x „ÑÜ«∞`åflxfl

H˘#™êyOK«_»O rq «OÖ’ nè~À^• «∞ÎÅ∞QÍ QÆ∞iÎOÑ|_ç#"åà◊√§ J#∞ãiOKÕ UÔH·Hõ

=∂~°æO.

P q+Ü«∞O ãÊ+ìOQÍ J~°÷OHÍ=_®xH <Õ#∞ ZÑC_À U^À ÑÙãÎHõOÖ’ K«kq#

XHõ L^•ÇÏ~°} ÖË • q*Ë « QÆ∞iOz# Hõ äŒ K≥áêÊÅxÑ≤™ÈÎOk.

J"≥∞iHÍÖ’x XHõ Ü« x=iû\© J èŒfi~°ºOÖ’

XHõ™êi Ñ_»=Å áÈ\© XHõ\ [iyOk. JO Œ∞Ö’

áêÖÁæ#fl XHõ q^•ºi÷ L`åûÇ¨Ï"Õ∞ WÑ¨C_Õ

K≥áêÊÅ#∞‰õΩO@∞#flk. J`«xH˜ ÉÏÅºOÖ’

J#∞HÀx "åº èŒ∞Å „ÑÉèÏ=O HÍ~°}OQÍ ^•^•ÑÙ ÑHõΔ"å «O ÖÏO\ ÅHõΔ}ÏÅ`À

=∞OKåxH Ñiq∞ «=∞=fi=Åã≤ =zÛOk. P HÍ~°}OQÍ U_Õà◊§áê@∞ J «#∞ ã∂¯Å∞‰õΩ

"≥à◊§ÖËHõáÈÜ«∂_»∞. J~Ú Õ Hõ+ìÑ_ç èŒ$_è»nHõΔ À P «~°∞"å « K« Œ∞=Ù „áê~°OaèOz

Ü« x=i≈\©Ö’H J_»∞QÆ∞ÃÑ\Ïì_»∞. J «x J=Ü«∞"åÅÖ’ g∞‰õÄ <å‰õÄ L#fl@∞¡

ÑÓiÎâ◊HÎ ÖËHõáÈ~Ú<å ÑO ≥OÖ’ áêÖÁæ#_®xH ã≤ ŒúÑ_®¤_»∞.

J «#∞ ÔQeKå_® ÖË • J#flk "Õ~ãOQÆu. HÍx «#Ö’x Ö’áêÅ#∞ |ÅÇ‘Ï# «efl

K«∂ã≤ J «#∞ Hõ$OyáÈÖË Œ∞. xãÊ $ÇÏ áêÅ=ÖË Œ∞.

WOHÍ rq «O J<Õ ã∞n~°… „ÑÜ«∂}OÖ’ Jhfl L#fl"åà◊√§ ÖËHõ J=ã~°"≥∞ÿ#

=#~°∞Åxfl\h ã=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩ#fl "åà◊√§ áê\OK«=Åã≤# UÔH·Hõ „áê äŒq∞Hõ ã∂„ «O.

Do what you can, with what you have and where you are.

D ã∂„ «O áê\OKåÅO>Ë g∞‰õΩ U"Õ∞OHÍ"åÖ’, UU ÅHõΔ}ÏÅ∞ L<åflÜ≥∂

Uq ÖË"À ≥Å∞ã∞HÀ=_»O =ÚYºOHõ Œ∂! =∞i „áê~°OaèOK«O_ç.

1. <å HõO>Ë ã=∞~°∞÷Ö·# "å~°∞ KåÖÏ=∞O Õ L<åfl~°∞.

2. <å‰õΩ W+ì"≥∞ÿ# Ñ ŒúuÖ’<Õ UÑ<≥·<å KÕÜ«∂Å#∞‰õΩO\Ï#∞.

3. "≥Ú@ì"≥Ú Œ\™êi HõeQ Jaè„áêÜ«∞"Õ∞ XHõiÃÑ· =∞~˘HõiH ã≤÷~°OQÍ LO@∞Ok

<å QÆ\ì #=∞‡HõO.

169 170


4. `˘O Œ~°Ñ_ç x~°‚Ü«∂Å∞ fã∞HÀ#∞.

5. <å ™ê=∞~°÷ºO g∞ Œ <å‰õΩ JO «QÍ #=∞‡HõOÖË Œ∞.

6. P~ÀQÆºHõ~°"≥∞ÿ# ãkfi=∞~°≈Å#∞ ™êfiQÆu™êÎ#∞.

7. "≥#∞fláÈ@∞ á⁄_çKÕ PÖ’K«# <åÖ’ LO_» Œ∞.

8. W «~°∞Å‰õΩ ÉÏ èŒ HõeyOKÕq èŒOQÍ =ºOQÆºOQÍ =∂\Ï¡_»_»O <å JÅ"å@∞.

9. <Õ#∞ =∞iO « JO ŒOQÍ, PHõ~°¬}©Ü«∞OQÍ LO>Ë ÉÏQÆ∞O_Õk.

10. W «~°∞Å∞ =∂\Ï¡_»∞ «∞#flÑC_»∞ „â◊ ŒúQÍ qO\Ï#∞.

11. <å‰õΩ#fl KåÖÏ ã=∞ãºÅ‰õΩ Ñiëê¯~°O L#fl@∞¡ <å‰õΩ HõxÑ≤OK« Œ∞.

12. <å "≥∞ Œ_»∞Ö’ Œ∞~åÖ’K«#Å∞ ÖË=Ù. ~å=Ù.

13. XHõ™êi JOk=zÛ# P=HÍâ◊O KÕ*Ïi Õ WHõ =∞m§ ~å Œ<Õ <å #=∞‡HõO.

14. x~˘‡ÇÏ=∂@OQÍ,x[~ÚfQÍ =∂\Ï¡_»_»O <å JÅ"å@∞.

15. ã$[<å «‡Hõ « J<Õk JO ŒiH© JÉËƒkHÍ Œ∞. Jk HõàÏHÍ~°∞ÖÏ¡O\ H˘O ŒiH

™ê èŒºO.

16. <Õ#∞ ÑÓ#∞HÀHõáÈ Õ KåÖÏ Ñ#∞Å∞ ã„Hõ=∞OQÍ [~°QÆ=x <Õ#∞ ÉèÏq™êÎ#∞.

17. <å QÆ∞iOz <å‰õΩ QÆ\ì #=∞‡HõO LOk.

18. W «~°∞Å#∞ Q“~°=OQÍ P Œi™êÎ#∞.

19. <Õ#∞ UOKÕã≤<å, UO=∂\Ï¡_ç<å JO Œ∞Ö’ ZÖÏO\ «ÑC LO_» Œ∞.

20. H˘ «Î ã"åà◊§#∞ ã‘fiHõiOK«_®xH Jxfl"Õà◊ÖÏ <Õ#∞ Ô~_ô.

21. <Õ#∞ U x~°‚Ü«∞O fã∞‰õΩ<åfl, Jk ãÔ~·# Õ#x <å Jaè„áêÜ«∞O.

22. J Œ#ÑÙ ÉÏ èŒº «Å#∞ <≥uÎ# "Õã∞HÀ=_»O <å‰õΩ W+ìO LO_» Œ∞.

23. ‰õΩO\™ê‰õΩÅ∞ K≥Ñ≤Ê «Ñ≤ÊOK«∞HÀ=_»O JO ŒiH© JÉËƒ Hõà◊ HÍ Œ∞.

24. U Ñx KÕÜ«∂Å<åfl =ÚO Œ∞QÍ<Õ XHõ\H Ô~O_»∞™ê~°∞¡ PÖ’z™êÎ#∞.

25. <å QÆ∞iOz <Õ#∞ ZÑC_»∂ Q˘ÑÊQÍ<Õ K≥ÑC‰õΩO\Ï#∞.

26. W «~°∞Å QÆ∞iOz JÖÏ Q˘ÑÊQÍ <Õ#∞ =∂\Ï¡_»ÖË#∞.

27. <å =∞#ã∞ K≥Ñ≤ÊO Õ <å‰õΩ "Õ ŒO.

28. <å QÆ∞iOz Q˘ÑÊQÍ K≥ÑCHÀ=Åã≤# JOâßÅ∞ Ug∞ Z‰õΩ¯=QÍ ÖË=Ù.

29. <Õ#∞ Uk HÍ"åÅ#∞‰õΩO>Ë ^•xfl ™êkèOK«QÆÅ#∞.

30. <å‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ U ≥·<å [iy<å, Z=Ô~·<å ãÇÏHõiOK«áÈ~Ú<å "åiÃÑ·

Ñ¶≤~åº Œ∞ KÕÜ«∞_®xH "≥#∞HÍ_»#∞.

g\H g∞~°∞ WK«∞Û‰õΩ<Õ =∂~°∞¯Å∞ g∞‰õΩ L#fl ™ê#∞‰õÄÅ/„Ñu‰õÄÅ ÉèÏ= Ñ~°OÑ~°

f„= «#∞ ã∂z™êÎ~Ú.

J~Ú Õ ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ è•xfl JÅ=~°K«∞HÀ=_»O ZÖÏ?J~Ú Õ ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ è•xfl JÅ=~°K«∞HÀ=_»O ZÖÏ?J~Ú Õ ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ è•xfl JÅ=~°K«∞HÀ=_»O ZÖÏ?J~Ú Õ ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ è•xfl JÅ=~°K«∞HÀ=_»O ZÖÏ?J~Ú Õ ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ è•xfl JÅ=~°K«∞HÀ=_»O ZÖÏ?JãÅ∞ ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ èŒO ÅHõΔ}ÏÅ∞ Uq∞\?JãÅ∞ ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ èŒO ÅHõΔ}ÏÅ∞ Uq∞\?JãÅ∞ ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ èŒO ÅHõΔ}ÏÅ∞ Uq∞\?JãÅ∞ ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ èŒO ÅHõΔ}ÏÅ∞ Uq∞\?JãÅ∞ ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ èŒO ÅHõΔ}ÏÅ∞ Uq∞\?Think like a man of action and act like a man of thought.

g∞Ö’ „Ñu XHõ ig∞ Œ J<ÕHõ=∞Ok „ÑÉèÏ"åÅ∞

LO\Ï~Ú. z#fl`«#OÖ’ ÃÑiˆQ =Ü«∞ã¨∞Ö’ g∞ÃÑ·

`«e¡^ŒO„_»∞Å Pâ◊Ü«∂Å∞ PHÍOHõΔÅ „Ñ¨ÉèÏ=O, P

`«~°∞"å`« ‰õΩ@∞O| ÉÏ^è Œº`«Å∞, ÉèÏ~åºa_» ¤Å

PHÍOHõΔÅ∞, g∞ ¿ãflÇ≤Ï «∞Å∞, Pf‡Ü«ÚÅ PÖ’K«#Å∞

WÖÏ g∞g∞ Œ XuÎ_ç ≥KÕÛ HÀ}ÏÅ∞ J<ÕHõO LO\Ï~Ú. g\H`À_»∞ g∞ K«∞@∂ì L#fl

ã=∂[O ‰õÄ_® g∞ #∞Oz Ptã∞ÎOk. q∞=∞‡efl XHõ K«@ìOÖ’ ayOz "Õã∞ÎOk.

D |O^èŒ<åÅ #∞Oz |Ü«∞@Ñ¨_»O_ç. g∞~°∞QÍ g∞ˆHO HÍ"åÖ’ g∞ˆ~O

™êkèOKåÅ#∞‰õΩO@∞<åfl~À, g∞~°∞ ZÖÏ U ~°∂ÑOÖ’ =∂~°∞Ê K≥O^•Å#∞‰õΩO@∞<åfl~À

PÖ’zOK«∞HÀO_ç. JÖÏ ãfi «O„ « ÉèÏ"åÅ#∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞‰õΩ#fl «~°∞"å « =∂„ «"Õ∞

g∞~°∞ g∞~°∞QÍ XHõ „Ñ ÕºHõ «#∞ ™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.JÖÏ g∞Ö’ ~°∂ÑÙk Œ∞Ì‰õΩ<Õ

ãfi «O„ « PÖ’K«<å Œ$HõÊ èŒ"Õ∞ q∞=∞‡efl q∞ye# "åiHõO>Ë aè#flOQÍ xÅÉ_»∞ «∞Ok.

171 172


P =∂~°æOÖ’ g∞~°∞ JkèQÆq∞OK«=Åã≤# ™Èáê<åÅ∞ H˘xfl ã¨∂K«#QÍ

≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î<åfl#∞.

1. ZÑÊ\HõÑC_»∞ g∞ QÆ∞iOz, Éèíq+º «∞Î QÆ∞iOz, Pâ◊Å∞, PHÍOHõΔÅ∞, ÅHΔÍºÅ

QÆ∞iOz, g∞Ö’ g∞~°∞ ãg∞HΔOK«∞‰õΩO@∂ LO_»O_ç.

2. "åãÎ= Ñiã≤÷ «∞Å#∞, Ñiq∞ «∞Å#∞, J=HÍâßÅ#∞ x~°¡HõΔ ºO KÕÜ«∞HõO_ç. "å\x

QÆ∞iÎOz, "å\ Ñikè#∞O_ç |Ü«∞@ Ñ_ÕO Œ∞‰õΩ „ÑÜ«∞uflOK«O_ç.

3. JÖÏQ W «~°∞ÅÖ’x =∞Ozh, K≥_»∞#∂ ‰õÄ_® QÆ∞iÎOK«O_ç. Q“~°qOK«O_ç.

HÍx z#flK«∂Ñ¨Ù K«∂_»HõO_ç. x~°¡HõΔ ºO KÕÜ«∞HõO_ç. "åiÖ’<Õ ™ê=∞~å÷ºxfl

ãÇÏ$ ŒÜ«∞O`À Jaè#OkOK«O_ç. J#∞HõiOK«O_ç.

4. g∞ Z Œ∞~°∞QÍ xÅ|_ç q∞=∞‡efl ã"åÅ∞ KÕã∞Î#fl "åãÎ= Ñiã≤÷ «∞Å‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ

g∞ „Ñ=~°Î##∞ =∂~°∞ÛHÀ=_®xH Jxfl"Õà◊Ö’¡ ã≤ ŒúOQÍ LO_»O_ç.

5. g∞g∞ Œ g∞~°∞ P «‡qâßfiãO ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀO_ç. g∞ ™ê=∞~°÷ºO g∞ Œ #=∞‡HõO

ÃÑOK«∞HÀO_ç.

6. ãkfi=∞~°≈Å#∞ PÇfixOK«O_ç. J~°÷O Ñ~°÷OÖËx q=∞~°≈Å‰õΩ ãÊOkOK«HõO_ç.

7. ZÖÏO\ Ñiã≤÷uÖ’#∞ "≥#∞fláÈ@∞ =ÓºÇÅ#∞ áêÅÊ_»HõO_ç.

8. g∞ =ºHÎQÆ « ÅHõΔ}ÏÅ∞, JO Œ"≥∞ÿ<å Ö’Ñ"≥∞ÿ<å "å\x Ü«∞ è• « äŒOQÍ ã‘fiHõiOK«O_ç.

JO ŒO HÍx, Ö’ÑOHÍx K«∂¿ã"åà◊§ Hõà◊§#∞ |\ì LO@∞Ok.

9. W «~°∞Å∞ =∂\Ï¡_»∞ «∞#flÑC_»∞ „â◊ ŒúQÍ q#O_ç. =∞ èŒºÖ’ J_»¤OÑ_Õ Ñ Œúu=Å¡

g∞‰õΩ XH˘¯Hõ ÑC_»∞ ≥eÜ«∞=Åã≤# ã=∂Kå~°O ≥eÜ«∞‰õΩO_® áÈ=K«∞Û. ÃÑ·QÍ

J= «e"åi`À ãO|O è•Å∞ ≥|ƒu#=K«∞Û.

10. „Ñu ã=∞ãº‰õΩ Ñiëê¯~°O LO@∞O Œx QÆ∞iÎOK«O_ç. Ñiëê¯~°O ÖËx ã=∞ãº

JO@∂ LO_» Œ∞.

11. x~å‡}Ï`«‡Hõ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ`À x`«ºO arQÍ LO_»_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOK«O_ç.

ZO Œ∞HõO>Ë Idle Brain is supposed to be a devil's workshop

JO\Ï~°∞. JO Œ∞=Å¡ x «ºO "≥∞ÿO_£#∞ arQÍ LOK«_»O=Å¡ g∞Ö’ ã$[<å «‡Hõâ◊HÎ

‰õÄ_® ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞Ok.

12. =∞#ã¨∞Ö’x, "≥∞^ Œ_ »∞Ö’#∞ L#fl HõÅ∞+≤` «

PÖ’K«#Å‰õΩ, „Ñ=∂ ŒHõ~° èÀ~°}∞Å‰õΩ ™ê èŒº"≥∞ÿ#O «

`˘O^Œ~°QÍ ã¨fiã≤ÎK≥Ñ¨ÊO_ç. =∞Ç¨`å‡ QÍOnè QÍi

=¸_»∞ HÀ`«∞Å#∞ x`«ºO QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞‰õΩO@∂

LO_»O_ç.

Don't hear evil - K≥_»∞ q#‰õΩ

Don't see evil - K≥_»∞ K«∂_»‰õΩ

Don't speak evil - K≥_»∞ =∂\Ï¡_»‰õΩ

13. rq`«O =∞~À™êi =KÕÛkHÍ^Œ∞. q+¨Ü«∞O QÆ∞~°∞ÎOK«∞‰õΩx P#O^ŒOQÍ

J#∞ÉèíqOK«_®xH˜ "≥#∞HÍ_»HõO_ç. rq`«OÖ’ `≥Å∞Ñ¨Ù, #Å∞Ñ¨ÙÅ∞ =∂„`«"Õ∞

HÍ Œ∞.q∞ye# Jxfl ~°OQÆ∞Å#∞ K«∂ã≤ J#∞ÉèíqOz P#OkOK«O_ç.

14. J=HÍâ◊O =∞m§~å^Œx x~åâ◊ Ñ¨_»HõO_ç. ZÑ¨C_»∂ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =KÕÛ

J=HÍâßxfl qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=_®xH ã≤ ŒúOQÍ LO_»O_ç. ZO Œ∞HõO>Ë KÕ*Ïi#

J=HÍâßÅ#∞ «ÅK«∞H˘x U_»∞ã∂Î ‰õÄ~ÀÛ=_»O =Å¡ ZÖÏO\ „ÑÜ≥∂[#O

LO_» Œ∞. U"≥∂ «~°∞"å « ÅaèOKÕ J=HÍâ◊O KÕ*Ïi# •xHõ<åfl "≥∞~°∞ÔQ·# Õ"≥∂

Z=iH ≥Å∞ã∞. Z=~°∂Ç≤ÏOK«QÆÅ~°∞.

15. x*Ï~ÚfQÍ LO_»O_ç.x*Ï~Úf „áÈ`åûÇ≤ÏK«O_ç. H=ÅO Pi÷Hõ ÖÏ"å ÕgÅÖ’<Õ

HÍ Œ∞. "≥Ú «ÎO g∞ r=# q è•#OÖ’x „Ñu ~°OQÆOÖ’#∞ „Ñu JOâ◊OÖ’#∞

x*Ï~ÚfH „áê è•#º « W=fiO_ç.

16. XHõ™êi KÕã≤# «ÑC<Õ =∞m§ =∞m§ KÕÜ«∞HõO_ç. «ÑCÅ #∞Oz QÆ∞}áê~î°O

173 174


<Õ~°∞ÛHÀ_®xH ã≤QÆ∞æÑ_»HõO_ç. D ãO Œ~°ƒOÖ’ =¸_»∞ ~°HÍÅ PÖ’K«#Åx g∞

|∞„~°Ö’H ~åhÜ«∞HõO_ç Jq.

1. <Õ#∞ ZÑC_»∂ «ÑCÑx KÕÜ«∞#∞. q∞ye#"åà◊§O`å «ÑCÖË KÕã∞ÎO\Ï~°∞.

2. <Õ#∞ ZÑC_»∞ «ÑCÖË KÕã∞ÎO\Ï#∞.q∞ye# "åà◊§O`å U «ÑÊ KÕÜ«∞x"åàı§.

3. H˘xfl ãO Œ~åƒùÅÖ’ <Õ#∞ ZÖÏO\ «ÑC KÕÜ«∞#∞. JÑC_»ÑC_»∞ «ÑCÅ∞

KÕã∞ÎO\Ï#∞.

17. =∂#ã≤Hõ P~ÀQÍºxH ãÊ+ìOQÍ g∞Ö’x ÉèÏ"åÅ#∞, PÖ’K«#Å#∞ K≥ÑÊQÆÅQÆ_»O

k=º"≥∞ÿ# B+ èŒO ÖÏO\k. =∞#ã∞Ö’H =zÛ# PÖ’K«#ÅÖ’ á⁄~°áê@∞ J<Õk

™ê^è•~°}OQÍ LO_»^Œ∞. "å\ ˜x "≥Å¡¡_çOK«_»OÖ’ K«∂Ñ≤OKÕ KåHõK«HõºO

<Õ~°Êi «#OÃÑ· P è•~°Ñ_ç g∞ x*Ï~Úf ~°∞A„Ñ=~°Î# x~åú~°} J=Ù`å~Ú.

Jxfl"Õà◊ÖÏ ÖÏÉèí#ëêìÅ QÆ∞iOz HõeQ Hõ+ì#ëêìÅ QÆ∞iOz ÉËsA "Õã∞HÀ=_»O

"≥Ú ŒÅ∞ ÃÑ_ç Õ g∞ PÖ’K«#ÅÖ’ ãÊ+ì « H˘~°=_»∞ «∞Ok.

18. Uk W+ì"≥∞ÿ Õ Jk KÕ¿ãÜ«∞_»=∞#fl |ÅÇ‘Ï# «Å‰õΩ Œ∂~°OQÍ LO_»O_ç. D

q+Ü«∂xfl ÃÑ ŒÌÅ =∂@Ö’¡ K≥áêÊÅO>Ë Do not allow your heart to

rule your head. L„ ÕHõOÖ’#∞, L ÕfiQÆOÖ’#∞ U Ñx „áê~°OaèOK«HõO_ç.

19. ã¨"åà◊§‰õΩ ÉˇkiáÈÜÕ∞ =∞#ã¨Î`«fiO „Ñ¨Ü≥∂[#‰õ~°O HÍ^Œ∞. ã¨"åà◊§#∞

ã‘fiHõiOK«_®xH Jxfl"Õà◊ÖÏ ã≤ ŒúOQÍ LO_»O_ç.

20. W «~°∞ÅÃÑ· P è•~°Ñ_Õ « åfixfl =keOK«∞HÀO_ç. PÖ’K«#ÅÖ’#∞, PK«~°}Ö’#∞

g∞ ≥·# ãfi «O„ «"≥·Yix ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀO_ç, P ~°HõOQÍ ãfiÜ«∞Oâ◊HÎÃÑ· P è•~°Ñ_ç

™êkèOKÕ U z#fl q[Ü«∞"≥∞ÿ<å g∞‰õΩ P «‡qâßfi™êxfl ÃÑOá⁄Okã∞ÎOk. =∞ixfl

q[Ü«∂Å"≥·ÑÙ q∞=∞‡efl #_çÑ≤ã∞ÎOk.

21. ‰õΩO\™ê‰õΩÅ∞ K≥Ñ≤Ê ÉÏ èŒº «Å #∞Oz «Ñ≤ÊOK«∞HÀ_®xH ÖË • "≥·Ñ¶ÖÏºÅ#∞,

F@q∞x HõÑ≤ÊÑÙK«∞ÛHÀ=_®xH „ÑÜ«∞uflOK«HõO_ç. JÖÏ KÕÜ«∞_»O =Å¡ W «~°∞Å‰õΩ

g∞ÃÑ· JÑ#=∞‡HõO ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞Ok. g∞ qâ◊fiãhÜ«∞ « ≥|ƒuO@∞Ok. "åãÎ"åxfl

JOwHõiOz ÉÏ èŒº «#∞ ÇïO^•QÍ ã‘fiHõiOK«O_ç.

22. Jxfl\H© g∞~ Hõ~°ÎÅx, g∞~°∞ ÖËHõáÈ Õ ZHõ _® U Ñh [~°QÆ Œ#fl Œ∞~°aè=∂<åxfl

= Œ∞Å∞HÀO_ç. g∞~°∞ U ~°OQÆOÖ’ ÑxKÕã∞Î<åfl, ZO «\ ÉÏ èŒº «#∞ Éèíiã∞Î<åfl

^•xx g∞~°∞ =∂„`«"Õ∞ HÍHõ WOHÍ KåÖÏ=∞Ok ã¨=∞~° ÷=O`«OQÍ

x~°fiÇ≤ÏOK«QÆÅ~°#fl "åãÎ= Œ$HõÊ è•xfl ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀO_ç. Œ∞~°aè=∂#O g∞

„ÑQÆuÉèÏ@‰õΩ J_»∞¤QÀ_»QÍ =∂~ „Ñ=∂ ŒO LOk.

23. á⁄QÆ_»ÎÅ‰õΩ ÖÁOyáÈ= Œ∞Ì. á⁄QÆ_»ÎÅ •fi~å Ñx ™êkèOK«∞HÀ"åÅ#fl Œ∞~åÖ’K«#

=keÃÑ@∞ì á⁄QÆ_»ÎÅ „Ñ¨ÉèÏ=O `å`å¯eHõO =∂„`«"Õ∞HÍHõ, qÅ∞=ÖË‰õΩO_®

áÈ «∞Ok. g∞ =ÚO Œ∞ á⁄y_Õ KåÖÏ=∞Ok g∞ "≥#∞HÍÅ u@ì_®xH "≥#∞HÍ_»~°∞

J#fl "åãÎ=O QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀO_ç.

24. =∂@Ö’#∞, KÕ «Ö’#∞ ZÑC_»∂ Pâß=ÇÏ Œ$HõÊ è•xfl ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ"åe.

„Ñ Œi≈OKåe. g∞Ö’x ™ê#∞‰õÄÅ ÉèÏ"åÅ „ÑÉèÏ=O`À ‰õÄ_ç# g∞ =∂@Å∞,

KÕ «Å∞ g∞ qâ◊fiãhÜ«∞ «#∞ QÆ}hÜ«∞OQÍ ÃÑOK«∞`å~Ú.

H˘O^Œ~°∞ „Ñ¨=ÚY∞Å∞ H˘xfl rq`« ã¨`åºÅ∞ ã¨∞ÉèÏ+≤`åeflH˘O^Œ~°∞ „Ñ¨=ÚY∞Å∞ H˘xfl rq`« ã¨`åºÅ∞ ã¨∞ÉèÏ+≤`åeflH˘O^Œ~°∞ „Ñ¨=ÚY∞Å∞ H˘xfl rq`« ã¨`åºÅ∞ ã¨∞ÉèÏ+≤`åeflH˘O^Œ~°∞ „Ñ¨=ÚY∞Å∞ H˘xfl rq`« ã¨`åºÅ∞ ã¨∞ÉèÏ+≤`åeflH˘O^Œ~°∞ „Ñ¨=ÚY∞Å∞ H˘xfl rq`« ã¨`åºÅ∞ ã¨∞ÉèÏ+≤`åefl

`≥Å∞ã¨∞‰õΩx, PÖ’zOz PK«~°}Ö’ ÃÑ_ç`Õ Jxfl q^è•Å`≥Å∞ã¨∞‰õΩx, PÖ’zOz PK«~°}Ö’ ÃÑ_ç`Õ Jxfl q^è•Å`≥Å∞ã¨∞‰õΩx, PÖ’zOz PK«~°}Ö’ ÃÑ_ç`Õ Jxfl q^è•Å`≥Å∞ã¨∞‰õΩx, PÖ’zOz PK«~°}Ö’ ÃÑ_ç`Õ Jxfl q^è•Å`≥Å∞ã¨∞‰õΩx, PÖ’zOz PK«~°}Ö’ ÃÑ_ç`Õ Jxfl q^è•Å

„ÑÜ≥∂[#O Åaèã∞ÎOk.„ÑÜ≥∂[#O Åaèã∞ÎOk.„ÑÜ≥∂[#O Åaèã∞ÎOk.„ÑÜ≥∂[#O Åaèã∞ÎOk.„ÑÜ≥∂[#O Åaèã∞ÎOk.

1. Ñ≤iH˜"åà◊√§ x`«ºO K«ã¨∂Î<Õ LO\Ï~°∞. ^è≥·~°º=O`«∞_»∞

XHõ ™ê~ =∞~°}™êÎ~°∞. –¿+H±ã≤ÊÜ«∞~ü

2. Çãº ãOÉèÏ+} – XHõ „ã‘Î, XHõ ÑÙ~°∞+μ_»∞ =∞ èŒº XHõ ÇÏŸ@Öò >Ë|∞Öò ŒQÆæ~°

[iy# ãOÉèÏ+} Wk.

„ã‘Î„ã‘Î„ã‘Î„ã‘Î„ã‘Î : HÀ\¡ ~°∂áêÜ«∞Å∞ ãOáêkOz# =ºHÎ Z‰õΩ¯= ãO`À+OQÍ LO\Ï_®?

J Œ∞QÆ∞~°∞ Ñ≤Å¡Å∞#fl =ºHÎ ãO «$Ñ≤ÎQÍ LO\Ï_®?

175 176


ÑÙ~°∞+μ_»∞ :ÑÙ~°∞+μ_»∞ :ÑÙ~°∞+μ_»∞ :ÑÙ~°∞+μ_»∞ :ÑÙ~°∞+μ_»∞ : HõzÛ «OQÍ P~°∞QÆ∞~°∞ Ñ≤Å¡Å∞#fl"å_Õ

„ã‘Î „ã‘Î „ã‘Î „ã‘Î „ã‘Î : ZO Œ∞=Å¡?

ÑÙ~°∞+μ_»∞ :ÑÙ~°∞+μ_»∞ :ÑÙ~°∞+μ_»∞ :ÑÙ~°∞+μ_»∞ :ÑÙ~°∞+μ_»∞ : HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å∞ ãOáêkOz# "å_»∞ WOHÍ Z‰õΩ¯= HÍ"åÅx

P~å@Ñ_» å_»∞. P~°∞QÆ∞~°∞ Ñ≤Å¡Å∞#fl"å_»∞ WOHÍ Ñ≤Å¡Å∞ HÍ"åÅx HÀ~°∞HÀ_»∞

HÍ^•.

3. JÑiz «∞_»∞JÑiz «∞_»∞JÑiz «∞_»∞JÑiz «∞_»∞JÑiz «∞_»∞ : ~Ñ\ Jaè=$kú ÖË • ÑÙ~ÀQÆu HÀãO D ~ÀA#∞ ÃÑ@∞ì|_çQÍ

LÑ¨Ü≥∂yOK«∞HÀ"åÅO@∞<åfl_»∞.

4. ã≤QÆ‡O_£„á¶ê~Ú_£(„ÑMÏº « =∂#ã≤Hõ âßG"Õ «Î) q[Ü«∞OÃÑ· nè=∂ LO>Ë<Õ "åãÎ=

q[Ü«∂xfl ™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

5. Z=∞~°û<£ –â◊HÎ ~°Ç¨Ïã¨ºO QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»∞ «∂ Ü«Ú Œú~°OQÆOÖ’ J~Ú<å,

"åºáê~°OÖ’ J~Ú<å =∞ˆ~ ~°OQÆOÖ’ J~Ú<å UHÍ„QÆ Õ =ÚYºO =∂#=

ãO|O è•ÅÖ’ =∞s =ÚYºO.

6. ãq∞+≤ìâ◊HÎ QÆ∞iOz =∞Ç`å‡QÍOnè – h\K«∞Hõ Å∞ XHõ •xH XHõ\ Hõeã≤

„Ñ"åÇÏOQÍ =∂i, #kQÍ ~°∂áêO «~°O K≥Ok ã=Ú„^•Å∞QÍ qãÎi™êÎ~Ú.

JÖÏˆQ =∞x+≤ ‰õÄ_® XHõ ã¨=∂[OQÍ ã¨q∞+≤ìâ◊H˜ÎQÍ =∂i`Õ P™ê^è•~°}

HÍ~åºÅ#∞ ™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞.

7. JO Œi ãÖ`Àëêxfl P#O^•xfl ÅHõΔ ºOQÍ KÕã¨∞‰õΩ#flÑ¨C_Õ =ºHÎ ãÖ`À+Ö

ãOáêkOK«QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞ – [QÆn+π K«O„ ŒÉ’ãπ.

8. =∞Ç`å‡QÍOnè – âßs~°Hõ |ÅO â◊HÎ JxÑ≤OK«∞HÀ Œ∞. P «‡|ÅO ã=∞$kúQÍ

LO>Ë JO «‰õΩ q∞Oz# â◊HÎ =∞~n ÖË Œ∞.

9. P~ÀQÆº"Õ∞ =∞ÇÉèÏQÆºO P~ÀQÆº=O «∞_çÖ’<Õ è≥·~°ºO, Éèíq+¯ «∞Î ÃÑ· Pâ◊ ÑÓiÎQÍ

LO\Ï~Ú– J~aÜ«∞<£ ™ê"≥∞ «.

10. QÍ<£q ü qO_£ #=Å#∞ ~åã≤# ~°K«~Ú„u =∂~°æ~\ò q∞Kè≥Öò "≥Ú Œ\ KåÑì~ü

70™ê~°∞¡ =∞m§ "åà◊√§ ãik Œ∞Ì‰õΩ<åfl~°∞. JÖÏQ Z¿Ñ¶~ü"≥Öò @∞ Pi‡, #=ÖÏ

~°K«~Ú « Z~üfl ã‘ì ÃÇÏq∞OQ∑ ÃÑ· PYi KåÑì~ü#∞ 39 ™ê~°∞¡ i"≥·*ò KÕã∞‰õΩ<åfl~°∞.

iÑa¡H± ¿Ñi@ ~å[ èŒ~å‡Å#∞ „QÆO èŒã÷O KÕã≤# áê¡\’ H=ÅO "≥Ú Œ\ "åHÍºxfl

50™ê~°∞¡ ãik Œ∞Ì‰õΩ<åfl_»∞.

11. QÆ∞O_≥x|ƒ~°O

™êfiq∞ q"ÕHÍ#O Œ 1896Ö’ „ÑÑOK« ÕâßÅ Ñ~°º@#Ö’

ÉèÏQÆOQÍ „á¶ê<£ûÖ’ Ñ~°º\ã∞Î#fl~ÀAÅ∞ Jq. JÑÊ\˜H

„ÃÑ¶OzÉèÏ+Ö’ =∂\Ï¡_»_»O, J~°÷O KÕã∞HÀ=_»OÖ’ ™êfiq∞

Ñ¨@∞ ì ã ÖáêkOKå_»∞. XHõ~ÀA PÜ«∞# XHõ

QÆ∞„~°ÑÙ|wæÖ’ áêiãπ t"å~°∞ÅÖ’ "≥à◊√ «∞<åfl_»∞. =∂~°æOÖ’

XHõ KÀ@ |wæx #_»∞Ñ¨Ù`«∞#fl =ºH˜ Î HÕ^Œ‰õΩky JHõ¯_» ~À_»∞¤Ñ¨Hõ¯QÍ

Z Œ∞~°∞K«∂ã¨∞Î#fl W ŒÌ~°∞ Ñ≤Å¡Å ŒQÆæ~°H˜ "≥o§ ™ê Œ~°OQÍ Z «∞Î‰õΩx =Ú^•Ì_ç

uiy |O_≥HÍ¯_»∞. Jk ™êfiq∞H Pâ◊Û~°ºO HõeyOzOk. P Ñ≤Å¡Å∞ ÉÏQÍ ãOÑ#fl

‰õΩ@∞OÉÏxH K≥Ok#"åiÖÏ L<åfl~°∞. JÖÏO\"åi`À QÆ∞„~°ÑÙ |wæ #_ç¿Ñ

=ºHÎH ZÖÏO\ ãO|O èŒ"≥∂ PÜ«∞#‰õΩ J~°÷O HÍÖË Œ∞. q+Ü«∂xfl J_çQâß_»∞.

|O_ç"å_»∞ ã=∂ è•#OQÍ "åà◊√§ «# ãO`å#"Õ∞ Jx K≥áêÊ_»∞. JO ÕHÍ Œ∞.

„á¶ê<£ûÖ’ JÑÊ\H „ÑMÏºuQÍOz# XHõ ÉÏºO‰õΩ ¿Ñ~°∞ QÆ∞~°∞Î KÕâß_»∞. P ÉÏºOH±

JÑÊ\H H˘kÌHÍÅO =ÚO Œ∞ Pi÷HõOQÍ ≥|ƒux k"åàÏ Ñiã≤÷uÖ’H <≥@ì|_ç

`å`å¯eHõOQÍ =¸`«Ñ¨_ç LOk. `å#∞ P ÉÏºO‰õΩ‰õΩ Ü«∞[=∂x Jx

K≥ÑC‰õΩ<åfl_»∞. ÉÏH© Ñ_ç# "åiH K≥e¡OK«_®xH ~å=Åã≤# |HÍ~ÚÅ =ã∂Å∞

„ÑÜ«∞ «flOÖ’ L<åfl_»∞. J@∞=O\ Ñiã≤÷uÖ’ =ã∂Ö·# „Ñu ÃÑ·™ê ~°∞}^• «Å‰õΩ

W"åfiÅ#fl ãOHõÅÊO`À L#fl HÍ~°}OQÍ Z=~°∂ QÆ∞~°∞ÎÑ@ìx q èŒOQÍ "Õ+O

=∂iÛ «# ‰õΩ@∞OÉÏxH J=ã~°"≥∞ÿ# P^•Ü«∂xfl ã=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩO@∞<åfl#x

177 178


P „ÑÜ«∞ «flOÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞ QÆ∞„~°ÑÙ|wæ #_ç¿Ñ Láêkè Jx K≥áêÊ_»∞.

™êfiq∞ q"ÕHÍ#O Œ Pâ◊Û~°ºO #∞Oz Õ~°∞H˘x JÑiq∞ « P#O ŒO K≥O^•_»∞.

JO «\ H¡+ìÑiã≤÷uÖ’ ‰õÄ_® QÆ∞O_≥x|ƒ~°O HÀÖ’Ê‰õΩO_® ãfiÜ«∞O áÈ+}‰õΩ

áÈ~å_»∞ «∞#fl P =ºHÎÃÑ· PÜ«∞#‰õΩ qÑs «"≥∞ÿ# Jaè=∂#O HõeyOk.

ã"åà◊¡#∞ „¿Ñq∞OKÕ ™êÇÏã≤ 'H~°}üÉË_ç—ã"åà◊¡#∞ „¿Ñq∞OKÕ ™êÇÏã≤ 'H~°}üÉË_ç—ã"åà◊¡#∞ „¿Ñq∞OKÕ ™êÇÏã≤ 'H~°}üÉË_ç—ã"åà◊¡#∞ „¿Ñq∞OKÕ ™êÇÏã≤ 'H~°}üÉË_ç—ã"åà◊¡#∞ „¿Ñq∞OKÕ ™êÇÏã≤ 'H~°}üÉË_ç—

''ã¨∞_çQÆ∞O_»O Ö’`≥O`À Hõ#∞‰õΩ¯x `åÑ‘QÍ

JO^Œ∞Ö’H˜ ^Œ∂HÍÅx <Õ<≥Ñ¨C_»∂ J#∞HÀÖË^Œ∞.XHõ

ã"åÅ∞ <å=ÚO Œ∞ =ÙO ŒO>Ë J ≥O «\ ÉèíÜ«∞ÃÑ>Ëì

ã∞_çQÆ∞O_»OÖÏO\˜ ≥·<å JO Œ∞Ö’H Œ∂H™êÎ#∞. <å

JO`«~å`«‡ JÖÏ K≥Ü«∞º=∞<Õ K≥|∞`«∞Ok——– =∞#

Õâ◊OÖ’x áÈbã∞ ãsfiã∞Ö’H J_»∞QÆ∞ ÃÑ\ì# "≥Ú@ì"≥Ú Œ\ SÑ≤Zãπ JkèHÍi}

_®IIH~°}üÉË_ç ™êÇÏ™È¿Ñ «"≥∞ÿ# =∂@Åq. J=∞$ üã~ü 1949 E<£ 9# ÑÙ\ì#

H~°}ü '™êÑ¶‘QÍ ™êyáÈÜÕ∞ rq «O Hõ<åfl, ã"åà◊¡ =∞Ü«∞"≥∞ÿ# rq «"Õ∞ q∞#fl— Jx

=∞#™ê~å #q∞‡# =∞Ç≤Ïà◊.

JO^Œ∞‰õ#∞QÆ∞}OQÍ<Õ Ñ¨ã≤`«#O #∞OKÕ `«# rq`åxfl fiÛk^Œ∞Ì‰õΩO^•"≥∞.

èŒ#=O «∞_≥·# `å «QÍ~°∞ JÇÏOÉèÏq. H~°}ü JHõ Ü«∞º#∞ „Hã≤ìÜ«∞<£ HÍ<≥fiO@∞Ö’

KÕiÊOKå~°#fl HÀÑO`À H˘_»∞‰õΩx (H~°}ü «O„_çx) WO\ #∞Oz |Ü«∞@‰õΩÔQO>Ë

âß~åÜ«∞#. «# ‰õΩ@∞O|OÖ’ „ã‘ÎÅ Ñiã≤÷u QÆ=∞xOz# H~°}ü «O„_ç „ÑHÍâòÖÏÖò

KåÖÏ =∞ èŒ#Ñ_®¤~°∞. "åiH ÑÓiÎ ¿ãfiK«Ûù, Q“~°=O J=ã~°O Jx ÉèÏqOKå_»∞. '<å

q+Ü«∞OÖ’ *’HõºO KÕã∞HÀHÍh, <å Ñ≤Å¡Å q+Ü«∞OÖ’ =∂„ «O = Œ∞Ì— Jx «O„_ç À

QÆ\ìQÍ K≥Ñ≤Ê |Ü«∞@‰õΩ =KÕÛ™ê~åÜ«∞#. „ÑHÍâòÖÏÖò‰õΩ =ÚQÆ∞æ~°∞ P_»Ñ≤Å¡Å∞. H~°}ü

=∞ èŒº J=∂‡~Ú. ‰õΩ@∞O|O KåÖÏ HÍÅO áê@∞ Pi÷Hõ W|ƒO Œ∞Å#∞ K«qK«∂ã≤Ok.

P~_»∞ «~°QÆ «∞Å∞ K« Œ∞=Ù «∞#fl ~ÀAÖ’¡<Õ H~°}ü «e¡ ŒO„_»∞Å∞ Hõëêìxfl QÆ∞iÎOzOk.

JO Œ∞H ã∂¯Å∞ Ñ¶‘AÅ ~°∂ÑOÖ’<À, «=∞ W «~° Y~°∞ÛÅ HÀãO «e¡ ŒO„_»∞Å∞

ÃÑ_»∞ «∞#fl „ÑuÃÑ·™ê ÑÓiÎQÍ ãkfixÜ≥∂QÆO J"åfiÅx Ñ@∞ì ŒÅQÍ Hõ$+≤ KÕã≤Ok.

ÃÇ·Ïã∂¯Ö’¡x „Ñu J=HÍâßxfl LÑÜ≥∂yOK«∞‰õΩOk. >xflãπ, Z<£ã≤ã≤ÅÖ’ J «∞º#fl «

„ÑuÉèí#∞ K«∂Ñ≤Ok. P"≥∞ >xflãπÖ’ Pã≤Ü«∂ KèåOÑ≤Ü«∞<£, qO|∞Å¤<£ áÈ\©ÅÖ’

áêÖÁæ<Õ J=HÍâßxfl HÍ"åÅ<Õ XHõ HÀKü áÈQ˘\Ïì_»∞. ^Õâ◊"åºÑ¨ÎOQÍ ^äŒ~ü¤HÍ¡ãπ

HõOáê~üì"≥∞O@∞ÅÖ’ ÑÜ«∞xã∂Î H~°}ü \’~°fl"≥∞O@∞ÅÖ’ áêÖÁæ<Õk. „ÃÑ·A =∞hQÍ

=KÕÛ _»|∞ƒ#∞ `«e¡KÕuH˜ WKÕÛk. K«^Œ∞=ÙÖ’¡#∂ „Ñ¨uÉèÏ=O`«∞~åÖˇ·# H˜~°}üÉË_ç

H˘O «HÍÅO ÖHõÛ~°~QÍ#∂ ÑxKÕã≤Ok. «# W~°"≥· =¸_ÀU@ WO_çÜ«∞<£ áÈbã∞

ãsfiã∞Ö’H „Ñ"ÕtOz# H~°}ü ÉË_ç áÈbã∞ JkèHÍiQÍ ™êkèOz# q[Ü«∂Å‰õΩ

H˘ Œ=ÖË Œ∞. ~å=∞<£ "≥∞QÆÃã¿ã J"å~°∞¤#∞ ÔQÅ∞Û‰õΩ#fl H~°}üÉË_ç Ãã· «O „ã‘Î J<Õ 'q=HõΔ—

K«∂ÑÙ#∞ «Ñ≤ÊOK«∞HÀÖËHõ áÈ~ÚOk. Pi÷Hõ W|ƒO Œ∞Å#∞ K«qK«∂ã≤Ok. J~Ú<å

P"≥∞ ÅHõΔ º™ê èŒ#‰õΩ JÖÏO\"Õg J_»¤OH =∞@∞ì‰õΩ HÍÖË Œ∞. QÍã≤ÑπÅ`À#∞, L|∞ã∞HÀHõ

Hõ|∞~°¡ À#∂ HÍÅHΔÑO KÕÜ«∞_®xfl U=∂„ «O ãÇ≤ÏOK«ÖËx H~°}üÉË_ç ''ã=∞Ü«∞O

qÅ∞=#∞ QÆ∞iÎOKåe. >ˇÿ"£∞#∞ ã¨iQÍ LÑ¨Ü≥∂yOK«∞HÀ"åe. =∞#efl =∞#O

L ÕÎ[Ñ¨~°K«∞‰õΩO@∂ =ÚO Œ∞‰õΩ ™êQÆHõáÈ Õ HÍÅO KÕuÖ’ ÖÏsî Kèås˚ «Ñ¨Ê Œ∞——

JO@∞Ok. '' Õ#fl~Ú<å ã‘fiHõiOK«_»O Q˘ÑÊHÍ Œ∞, W=fi_»"Õ∞ Q˘ÑÊ. ÉèÏ~°fÜ«∞ „ã‘Î

D JOâßxfl QÆ∞iÎOz «##∞ `å#∞ L#fl «OQÍ fiÛk Œ∞Ì‰õΩO>Ë =∞# ã=∂[O

=∂if~°∞ «∞Ok—— Jx K≥|∞ «∞Ok. ã∂¯Ö’¡ K« Œ∞=Ù‰õΩ<Õ ~ÀAÖ’¡ ~ÀA‰õΩ W~°"≥·

=ÚÃÑ·Ê HÖ’g∞@~°∞¡ Ãã·HÅ∞ ˘‰õΩ¯‰õΩO@∂ "≥àı¡k H~°}ü ÉË_ç. rq «OÖ’ q[Ü«∂Å#∞

=∞@∞‰õΩ '~åÔH\ò— "ÕQÆO`À ™êkèOzOk. XHõ *ÏuH x~°O «~° ã∂ÊùiÎx JOkOKÕO «

Q˘ÑÊ rq «O P"≥∞k.

179 180


g∞~°∞ Pâß"å Œ∞Å∞QÍ#∞ LO_»O_ç...g∞~°∞ Pâß"å Œ∞Å∞QÍ#∞ LO_»O_ç...g∞~°∞ Pâß"å Œ∞Å∞QÍ#∞ LO_»O_ç...g∞~°∞ Pâß"å Œ∞Å∞QÍ#∞ LO_»O_ç...g∞~°∞ Pâß"å Œ∞Å∞QÍ#∞ LO_»O_ç...Pâß"å Œ∞Å "≥Ú Œ\ ÅHõΔ}O Un J™ê èŒºO HÍ Œ∞ J#∞HÀ=@O. „ÑÜ«∞uflOz

K«∂_»@O. "åix Ñ¶e «O ÃÑ ŒÌQÍ ÉÏkèOK« Œ∞. ZÑÊ\HÀ XHõÑÊ\H J~Úf~°∞ «∞Ok

J#flk "åi QÆ\ì #=∞‡HõO. D Pâß"å ŒO J<Õk ZO « |ÅOQÍ LO>Ë =∞#

„ÑÜ«∞`åflÅ∞ JO «QÆ\ìQÍ LO\Ï~Ú.

g∞ rq «OÖ’ g∞‰õΩ XHõ Pâ◊ LOk. Jk HÍ~°∞Ö’ +≤HÍ~°∞ KÕÜ«∞@O HÍ=K«∞Û.

Ñk=∞OkH Láêkè HõeÊOK«@O HÍ=K«∞Û. g∞ „Ñã∞Î « Ñiã≤÷u =∞@∞‰õΩ x~°∞^ÀºQÆO.

J~Ú<å ã¨~ g∞~°∞ HõÅÅ∞ HõO@∞<åfl~°∞. P "Õ∞~°‰õΩ „Ñ¨Ü«∞`åflÅ∞ KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞.

JO>Ë Pâß"å^ ŒO g∞Ö’ JO`«~ ° æ` « â ◊H ˜ ÎÖ Ë"À L<åflÜ«∞x q∞=∞‡efl

Ô~K«ÛQ˘_»∞`ÀO Œ#fl=∂@. WO Œ∞Ö’ «ÑCO ŒO\Ï~å? ÖË • rq`åxfl J<å=∞HõOQÍ<À

~˘\©<£QÍ<À ^˘i¡OK«@O KåÖÏ ã∞ÅÉèíO. HÍh JO Œ∞Ö’ ã∞YO LO Œ#∞HÀ=@"Õ∞

ÃÑ ŒÌ „Éèí=∞, ZÖÏO\ Pâ◊Å∞, ZÖÏO\ 'iãπ — fã∞HÀx"å~°∞ rq «O PY~°∞~ÀAÖ’¡

ZO « ÑâßÛ`åÎáêxH QÆ∞~°∞=Ù «∞O\Ï~À QÆ=∞xOK«O_ç. J Õ ã=∞Ü«∞OÖ’ Pâ◊Å∞O_ç,

"å\x ™êkèOK«∞HÀ=@OÖ’ | ŒúHOz#"å~°∞ ‰õÄ_® JÖÏQ LO\Ï~°∞. Pâ◊ Hõey

LO_»@O ã≤QÆ∞æÑ_Õ q+Ü«∞O HÍ Œx QÆ\˜ìQÍ #=Ú‡^•O. J~Ú Õ Pâ◊Ö’ JO «s¡#OQÍ

Œ∞~åâ◊ LO Õ"≥∂ *Ï„QÆ «ÎQÍ QÆ=∞xOK«@O =∞~°= Œ∞Ì. Pâ◊‰õΩ Œ∞~åâ◊‰õΩ Õ_® ZÖÏ

HõxÃÑ@ìQÆÅ=∞O\Ï~°∞? KåÖÏ ã∞ÅÉèíO.

WHõ WO[h~°∞QÍ<À, XHõ "åºáê~° "Õ «ÎQÍ<À rq «OÖ’ K«Hõ \ x~å‡}Ï «‡HõÑ#∞Å∞

KÕÜ«∂Å#flk =∞# Pâ◊ J#∞‰õΩO^•O. JO Œ∞‰õΩ ZÖÏ „ÑÜ«∞ufl™êÎO? ÑÙãÎHÍÅ∞

K« Œ∞=Ù`åO. PÜ«∂ ~°OQÍÅ‰õΩ ãO|OkèOz# ã=∂Kå~åxfl ¿ãHõiOK«∞‰õΩO\ÏO.

=∞#‰õΩ =∞#"Õ∞ áÈ\© J#∞‰õΩO@∂ =ÚO Œ∞‰õΩ ™êQÆ∞`åO. JÖÏ HÍ‰õΩO_® <Õ<˘Hõ _ç<Õ

WO[h~°∞QÍ LO_®e. <å "åºáê~°"Õ∞ QÆ}hÜ«∞OQÍ ™êQÍe J#∞‰õΩx Ñx "≥Ú ŒÅ∞

ÃÑ\Ïì=∞#∞HÀO_ç YzÛ`«OQÍ =∞# =∞#ã¨∞Ö’H˜ W`«~°∞Å∞ „Ñ¨"Õt™êÎ~°∞. =∞#

PÖ’K«#ÅÖ’¡ Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO W «~°∞Å QÆ∞iOz PÖ’zOK«_®xH ãiáÈ «∞O@∞Ok.

«# À\ "åºáê~°ã∞Î_çx ÇÏ «º KÕ¿ãÎ KåÅ∞ WHõ «#‰õΩ J_»∞¤ LO_» Œ∞ J#fl Œ∞~å‡~°æÑÙ

PÖ’K«#Å`À LO_Õ "åºáê~°ã¨∞Î_ç ÉèÏ"åÖË =∞#Ö’ HõÅ∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú. W=hfl

ZÑC_»O\Ï~°∞? =∞#Ö’ Pâ◊ ™ê÷<Õ Œ∞~åâ◊ L#flÑC_»∞. J#fl@∞ì g∞~°∞ ZOK«∞‰õΩ#fl

~°OQÆOÖ’ L#fl « ™ê÷~ÚH KÕ~°∞HÀ"åÅO>Ë Œ∞~åâ◊ À<Õ ™ê èŒºO J=Ù «∞O Œ#∞HÀHõO_ç.

Pâ◊ À ‰õÄ_® ™ê èŒº"Õ∞! =∞# K«∞@∂ì å "åi "åi rq`åÅ∞ U"≥·<å HÍx=fiO_ç

K≥· «#º =O «OQÍ HõkÖË =∞#∞+μÅ#∞ QÆ=∞xã∞ÎO_»_»O =∞Oz JÅ"å@∞. ã≤x=∂

~°OQÆ"Õ∞ fã∞‰õΩO^•O, JHõ _» "≥∞QÍ™êì~ü XHõ _Õ LO\Ï_»∞. <≥O|~ü=<£ ÔH"≥∞~å"≥∞<£

XHõ¯_Õ LO\Ï_»∞. WÖÏ PÜ«∂~°OQÍxH˜ K≥Ok# ÃÑ^ŒÌ XHõ¯_Õ LO\Ï_»∞. HÍh

=O ŒÅ=∞Ok HõàÏHÍ~°∞Å∞, HÍi‡‰õΩÅ∞ ‰õÄ_» JHõ _» „â◊q∞ã∞ÎO\Ï~°∞. "å~°O`å JÖÏ

KÕÜ«∞_®xH˜ HÍ~°}ÏÖËO\ ˜? ˆ~Ñ¨\ ˜~ÀA `«=∞‰õΩ =∞Oz J=HÍâ◊O `«Ñ¨ÊHõ

=zÛf~°∞ «∞O Œ<Õ Pâ◊ LO_»@"Õ∞. P ÃÑ ŒÌÅ∞ «=∞ÖÏ rq`åxfl "≥Ú ŒÖ\ì D ~ÀA

D ™ê÷~ÚH ZkQÍ~°#fl "åãÎ="Õ∞. ÃÑ ŒÌ Œ~°≈‰õΩÅ ŒQÆæ~°‰õΩ «# á¶È\’ PÅƒ"£∞

Ñ¨@∞ì‰õΩx "≥o§ "Õëêe=∞‡x J_çy# Zã‘fi Hõ$ëê‚Ô~_ç¤x

L^•Ç¨Ï~°}QÍ fã¨∞‰õΩO>Ë "ÕëêÅHÀã¨O JÜ«∞<≥O`«

„ÑÜ«∞uflOz<å J"Õg JÜ«∞xfl =iOK«ÖË Œ∞. JÜ«∞# «#

Pâ◊#∞ g_»ÖË^Œ∞. HÍh ã≤x=∂~°OQÆOÖ’ `«# LxH˜x

™êkèOK«∞‰õΩ#fl `«~åfi`« `å#∞ `«Å∞K«∞‰õΩO>Ë XHõ ÉèÏs

ã≤x=∂#∞ „á⁄_»∂ºãπ KÕÜ«∞QÆÅ ™ê÷~ÚH =zÛ# «~åfi « «#

'Pâ◊—#∞ f~°∞ÛHÀQÆeQÍ_»∞. P Ç‘Ï~À «# Pâ◊#∞ ZÖÏ ™êkèOK«QÆeQÍ_»O\Ï~°∞?

=ÚO^Œ∞QÍ JÜ«∞# #@∞_»∞ HÍ"åÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞. Pâ◊ f~°ÖË^Œ∞. HÍx g_çÜ≥∂

~°OQÆOÖ’H „Ñ"ÕtOKå_»∞. PÃÑ· XHõ ã≤x=∂ f¿ã ™ê÷~ÚH "≥à◊§QÆe_®_»∞. P «~åfi «

Œ~°≈‰õΩ_»Ü«∂º_»∞. KåÖÏ q[Ü«∂Å∞ ™êkèOK«QÆeQÍ_»∞.Hõ ä•<åÜ«∞‰õΩ_çQÍ 'LQÍk—

181 182


\©"£∞ – ãOÑ¶∞\ « â◊HÎ.<åÅ∞QÆ∞ JHõΔ~åÅ‰õΩ z#fl J~°÷O.

HÍh,

T-TOGETHER

E-EVERYONE

A-ACHIVEVES

M-MORE

XHõ K≥~Úº KÕÜ«∞QÆey# Ñx Hõ<åfl Ñk KÕ «∞Å∞ Z‰õΩ¯= Ñ¶e`åxfl ™êkèOK«QÆÅ=Ù.

Jk qãÎ $ « J~°÷O.

HÍ~°ºâ◊¥~°∞Å‰õΩ W Õ ÉÏÅtHõΔ

=∂~°æ Œi≈.

ee

ã≤x=∂Ö’ #\OKå_»∞, «# Pâ◊#∞ f~°∞ÛHÀQÆeQÍ_»∞. «# Pâ◊#∞ f~°∞ÛHÀ=_®xH

J «xH ãÇÏHõiOz#q Ô~O_»∞. XHõ\ ãÇÏ#O Ô~O_Àk QÆ\˜ì „ÑÜ«∞ «flO D Ô~O_çO\˜

Ñ¶e «"Õ∞ «# Pâ◊ #∞O_ç ÑÙ\ì# q[Ü«∞O.

WO « Œ∂~°O K«kq# «~°∞"å « g∞‰õΩ ÉèíÜ«∞O "Õ™ÈÎO^•?

rq «"Õ∞ HõëêìÅ=∞Ü«∞O J#∞‰õΩO>Ë ...JO Œ∞Ö’ q*Ë «QÍ xÅ=_»O WOHÍ Hõ+ìO

JxÑ≤™ÈÎO^•?

JÖÏ ÉèíÜ«∞O "Õ¿ãÎ Pâ◊Û~°ºO ÖË^Œ∞. HÍx JHõ¯_Õ q*Ë`« J`«º=ã¨~°"≥∞ÿ#

P «‡qâßfi™êxfl ™êkèOK«∞HÀ"åe.

P «~°∞"å « q∞=∞‡efl =∞~g ÉèíÜ«∞ÃÑ@ìÖË=Ù.

JO>Ë rq «OÖ’ q*Ë «QÍ xÅ"åÅ#∞‰õΩ#fl „Ñu XHõ ~°∞ =ÚO Œ∞QÍ

ã=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ=Åã≤# PÜ«Ú èŒO.

P «‡qâßfiãO QÆ∞O_≥|ÅO

WHõ PÅãºO ZO Œ∞‰õΩ ?

J_»∞QÆ∞ =ÚO Œ∞‰õΩ "ÕÜ«∞O_ç.

183 184


tHõΔ} J=ã~°OtHõΔ} J=ã~°OtHõΔ} J=ã~°OtHõΔ} J=ã~°OtHõΔ} J=ã~°OXHõ\, Ô~O_»∞ =¸_»∞ Ñ¶e`åÅ∞ ™êkèOK«_»O HÀãO =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞.

ã∞ã≤÷~°"≥∞ÿ# „HõÜ«∞q„HõÜ«∞ ãO|O è•Å#∞ U~åÊ@∞ KÕã∞HÀ=_»O HÀãO.

XH Ñxx =∞m§ =∞m§ KÕã∂Î LO_»_»O HÍ Œ∞.

XH™êi J<ÕHõ Ñ#∞Å#∞ ™êkèOK«_»O HÀãO.

U^À XHõ Ñ¶e`åxfl ™êkèOK«_»O =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞.

P Ñ¶e`åÅ#∞ ™êkèOK«QÆeQ HÍ~°ºâ◊¥~°∞Å#∞ ã=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ=_»O.

„â◊ Œú, Ñ@∞ì ŒÅ HÍ~°ºâ◊¥~°∞Å „Ñ äŒ=∞ ÅHõΔ}O. "å\x JÅ=~°K«_»"Õ∞ tHõΔ}

JOu=∞ ÅHõΔ ºO.

=ºHÎQÆ « ™ê=∞~°÷ºO, =$uÎ, <≥·ÑÙ}ºO L#fl"åà◊√§ =∂„ «"Õ∞ J Œ∞ƒù «"≥∞ÿ# Ñ¶e`åÅ#∞

ZÑ¨C_»∂ ™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. JO>Ë „Ñü XHõ¯~°∞ J@∞=O\˜ J=¸Åº"≥∞ÿ#

ÅHõΔ}ÏÅ#∞ JÅ=~°∞ÛHÀ"åe. Wk XHõ ~ÀAÖ’ ™ê èŒºO HÍ Œ∞. XHõ™êi JÅ=_çO Œx

J#∞H˘x, P¿ÑÜ«∞_®xH gÖË¡ Œ∞. x~°O «~°O ™êyOK«=Åã≤# |$ÇÏ ü HÍ~°º„Hõ=∞O.

ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å Éèíq+¨º`«∞Î#∞ fiÛk^ŒÌ=Åã≤# ÉÏ^èŒº`« L#fl „Ñü XHõ¯~°∞

QÆ=∞xOK«=Åã≤#, QÆ∞iÎOK«=Åã≤# q+Ü«∞O. =∞# ™ê=∞~å÷ºxH „Ñu~ÀA Ñ Œ∞#∞

ÃÑ_»∞ «∂<Õ LO_®e. =∞# K«∞@∂ì LO@∂, =∞#`À HõeÑ≤ ÑxKÕ¿ã ãÇÏK«~°∞Å

™ê=∞~å÷ºxH <≥·ÑÙ}ÏºxH Ñ Œ∞#∞ ÃÑ_»∞ «∂<Õ LO_®e. W Õ WÑC_»∞ =∞# «HõΔ}

Hõ~°Î=ºO.

<åÜ«∞Hõ «fi ÅHõΔ}ÏÖË ™êQÆ∞ «∞#fl =º=ã÷ WÑC_»∞ =∞# K«∞@∂ì LOk. J Œ∞ƒù «

Ñ¶e`åÅ#∞ ™êkèOKÕ ã=∞~°∞÷Ö·# "åiH =∂~°æ Œi≈QÍ xÅ|_»_»"Õ∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞QÍ

L#fl "åi q Œ∞ºHõÎ èŒ~°‡O.

tHõΔ}– x~°fiÇÏ}=∞#O ™êkèOK«=Åã≤# P J Œ∞ƒù « Ñ¶e`åÅ∞.

ã=∞+≤ìQÍ Hõ$+≤ KÕã≤ ã"≥∞ÿHõºOQÍ xÅ|_ç ãOÑ¶∞\˜ « â◊HÎQÍ Ñ¶e`åÅ∞ ™êkèOK«_»"Õ∞

=∞# JOu=∞ ÅHõΔ ºO.

J„QÆ„âı}˜ HÍ~°ºâ◊¥~°∞Å∞QÍ g∞~°∞ ã¨=∞~°÷`«, <≥ ·Ñ¨Ù}ÏºxH˜ x^Œ~°≈#OQÍ

xÅ|_»QÆÅQÍe. JÑC_Õ g∞ ãÇÏK«~°∞Å∞ g∞ J_»∞QÆ∞ *Ï_»Ö’¡ #_çz, g∞ ã∂K«#Å#∞

áê\Oz, q∞=∞‡ÖËfl =∂~°æ Œ~°≈‰õΩÅ∞QÍ QÆ∞iÎ™êÎ~°∞. g∞‰õΩ Z Œ∞~°ÜÕ∞º ã=∞ãº ‰õÄ_®

J Õ. "åix q[Ü«∞Ñ äŒOÖ’ #_çÑ≤OKåe. g∞ÖÏQ HÍ~°ºâ◊¥~°∞Å∞QÍ fiÛk^•Ìe.

"åi PHÍOHõΔÅ#∞ ™êkèOK«∞‰õΩ<ÕÖÏ #_çÑ≤OKåe.

HÍ~°º™ê èŒ#Ö’ "åix x «ºHõ$+‘=Å∞Å∞QÍ, „â◊=∞r=ÙÅ∞QÍ "åix g∞~ =ÚO Œ∞O_ç

=ÚO^Œ_»∞QÆ∞ "Õ~ÚOKåe. JO>Ë "åi`À x`«ºO ãÖ„Ñ¨kã¨∂Î LO_®e."åi

Jaè„áêÜ«∂Å#∞ QÆ∞iÎã∂Î, Q“~°qã∂Î, „áÈ «ûÇ≤Ïã∂Î, KÕ À_»∞QÍ LO@∂ "åi Jaè=$ Õú

g∞ Jaè=$kú J#fl ã∂„`åxfl q=iã∂Î x «ºO ã∞tHΔ « Ü≥∂ èŒ∞Å∞QÍ JO ŒiH©,

„Ñu XHõ iH© «sÊù Œ∞x"åfie.

PK«~°} ã¨∂„`åÅ∞ã¨∂„`«O–1ã=∞+≤ì â◊HÎQÆ_ç¤áÈK« ZO Œ∞‰õÄ ÑxH~å Œ∞.

HÍh "å\ ˜x XHõ^•xH˜ =∞~˘Hõ\ ˜ KÕiÛ `å_»∞QÍ =∂i¿ãÎ U#∞ÔQ·<å

Hõ\ìÑ¨_ÕÜ«∞QÆÅ Œ∞.

W@∞Hõ XHõ >Ë ZO Œ∞‰õÄ ÑxH~å Œ∞."ÕÅÖ’¡, ÅHõΔÖ’¡ W@∞HõÅ∞ ¿Ñi¿ãÎ QÆ\ìQÀ_»

J=Ù «∞Ok. JO Œ"≥∞ÿ# "Õ∞_» J=Ù «∞Ok.

J^Õ q^èŒOQÍ XHõ ãÖã¨÷Ö’ Ñ¨xKÕ¿ã "åi =∞^èŒº Ñ¨~°ã¨Ê~° qâ◊fiã¨hÜ«∞`«

„áêuÑkHõQÍ ãxflÇ≤Ï «"≥∞ÿ#, Ñ\+ì"≥∞ÿ# ãO|O èŒO <≥ÅH˘O>Ë ™êkèOKÕ Ñ¶e`åÅ‰õΩ

u~°∞QÆ∞O_» Œ∞.

185 186


U W ŒÌi =∞ èŒº<≥·<å =∞Oz ™êxflÇ≤Ï «ºO, ã∞ÇÏ$^•ƒù=O U~°Ê_®ÅO>Ë H˘xfl

~ÀAÅ∞ Ñ_»∞ «∞Ok. J Õ =∂#ã≤HõOQÍ J#∞|O èŒO <≥ÅH˘<åÅO>Ë =∞#O áê\OKÕ

H˘xfl qÅ∞=Å∞ KåÖÏ H©ÅHõ"≥∞ÿ# áê„ « áÈ+≤™êÎ~Ú. =$uÎÑ~°OQÍ qâ◊fiãhÜ«∞ «‰õΩ

Hõ@∞ì|_ç LO_®e. JÑ¨C_Õ J#∞‰õΩ#fl Ñ¶e`åÅ#∞ ™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`åO.JÖÏO\˜

Ñ\+ì"≥∞ÿ# ãO|O èŒO, J#∞|O èŒO <åÜ«∞‰õΩ_çH, ãÇÏK«~°∞Å‰õΩ =∞ èŒº U~°Ê_®e.

Jk ˆH=ÅO ã¨=∞+≤ì ÅHΔÍºÅ#∞ ™êkèOK«_®xH˜ =∂„`«"Õ∞ HÍ‰õΩO_® =ºH˜ÎQÆ`«

„ÑÜ≥∂[<åÅ‰õΩ `À_»Ê_ÕÖÏ LO_®e.

PK«~°}©Ü«∞"≥∞ÿ# „Ñ äŒ=∞ ã∂„ «O Wk.

qâ◊fiãhÜ«∞ «P Œ~°≈=O «"≥∞ÿ# =º=Ç~° Œ‰õΔΩ_çQÍ L#fl"åi g∞ Õ qâ◊fiãhÜ«∞ « LO@∞Ok.

h =∂@Å#∞ |\ì hg∞ Œ qâßfiãO ÃÑOK«∞HÀ~°∞. h=Ù KÕ¿ã Ñ#∞Å∞,"å\Ö’

Hõ#|iKÕ „ÑuÉèí, „â◊ Œú, UHÍ„QÆ «ÖË x#∞fl W «~°∞Å∞ #=∞‡_®xH `À_»Ê_» å~Ú.

=∂#ã≤Hõ ™êxflÇ≤Ï «ºO....g∞ ãÇÏK«~°∞Ö’¡ „ÑuXHõ i g∞ Œ Jaè=∂#O K«∂Ñ≤OK«∞. „ÑuXHõ i KÕÜ« «#∞

JOkOK«∞. h g∞ Œ #=∞‡HõO`À<Õ, h ãÇÜ«∞O`À «=∞ Pâ◊Å#∞ Pâ◊Ü«∂Å#∞

™êkèOK«∞HÀ"åÅ#fl PÖ’K«#Å`À "åà◊√¡ LO\Ï~°∞.

„Ñu XHõ iH XHõ ÅHõΔ ºO, LO_ÕÖÏ „áÈ «ûÇ≤ÏOKåe. #_çÑ≤OKåe.

JO ŒiH©, „ÑuXHõ iH© xiÌ+ì"≥∞ÿ# ÅHõΔ ºO x~ÌtOK«QÆÅQÍe.

ÅHõΔº™ê èŒ# ã¨∂„ «Oã¨Ç¨ÏK«~°∞ÅO^Œi`À Hõeã≤"≥∞eã≤ HõÅ∞Ñ¨ÙQÀÅ∞`«#O`À =º=Ç¨Ïiã¨∂Î LO>Ë<Õ

™ê èŒº=∞=Ù «∞Ok.

U XHõ i =∞ èŒº ~°ÇÏ™êºÅ∞ LO_»‰õÄ_» Œ∞. h=Ù PÖ’K«#Å#∞ |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ

K≥ÑÊQÆÅQÍe. ãÇÏK«~°∞Å∞ "åi PÖ’K«#Å#∞ x~°ƒùÜ«∞OQÍ K≥ÑÊ_®xH J=HÍâ◊O

W"åfie. JÖÏ\ ¿ãfiKåÛùÜ«Ú «,x~°ƒùÜ«∞ "å`å=~°}O LO_®e.

JO Œ∞‰õΩ gÅ∞QÍ JO Œi`À =∂\Ï¡_»∞ «∂ LO_®e. J=ã~°"≥∞ÿ# „Ñâ◊flÅ •fi~å

"åi JO «~°OQÆOÖ’x PÖ’K«#Å#∞ K≥¿ÑÊq èŒOQÍ „áÈ «ûÇ≤ÏOKåe.

JÖÏ "åi JO «~°æ « PÖ’K«#Å P è•~°OQÍ "åi Pâ◊Ü«∂Å ™ê èŒ#‰õΩ Ü« x\©

ZÖÏ LÑÜ≥∂QÆ_»∞ «∞O^À q=iOKåe.

JO Œ∞‰õΩ ™ê‡~üì ã∂„`åxfl J#∞ãiOK«O_ç SMART

SPECIFIC - ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ#

MEASURABLE - x~°∞Ì+ì"≥∞ÿ#

ACHIVABLE - ™êkèOK«QÆey#

REALISTIC - "åãÎqHõ « P è•~°OQÍ

TIME BOUND - HÍÅ| Œú „Ñ}ÏoHõ À

"åiH q=iOKåe.

ãÇÏK«~°∞Å`À „ÑuXHõ ix "åi Pâ◊Ü«∂Å∞ XHõ HÍy «O g∞ Œ ~åÜ«∞=∞#O_ç.

"å\˜x ™êkèOK«_®xH˜ `À_®Ê@∞ JOkOKåe. JÖÏ ~åÜ«∞‰õΩO_® =∞#ã¨∞Ö’

^•K«∞‰õΩ#fl "å\x Ñ\ìOK«∞HÀ= Œ∞Ì.

HÍ~åºK«~°} „Ñ¨}ÏoHõ#∞ ã≤^ŒúO KÕã¨∞HÀO_ç. "å\˜H˜ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# HÍÅ=º=kè

x~°‚~ÚOK«∞HÀO_ç.

ãg∞HΔOK«∞HÀ=_®xH =º=kè Y~å~°∞ KÕã∞HÀO_ç.

HÍ~åºK«~°} HÍ~°ºâ◊¥~° «ÃÑ· P è•~°Ñ_ç LO@∞Ok.

HO„nHõ$ « HÍ~°ºâ◊¥~° «...

ÅHΔÍºÅ∞ – PHÍOHõΔÅ∞xÜ«∞O„uOK«QÆey#q – xÜ«∞O„uOK«_»O ™ê èŒºO HÍxq QÆ∞iÎOK«O_ç.

HÍ~°º™ê èŒ#‰õΩ, PHÍOHõΔÅ#∞ <≥~°"Õ~°∞ÛHÀ=_®xH JÅ"å@∞¡ Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩx

187 188


HÍ~åºK«~°} x~°‚~ÚOK«∞HÀ"åe.

JÅ"å@¡ ã¨∂„ «O...qÅ∞=Å∞...<åÜ«∞‰õΩ_çQÍ ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å <≥·Ñ¨Ù}Ïºxfl, ™ê=∞~å÷ºxfl ÃÑOá⁄OkOKÕO^Œ∞‰õΩ

„ÑÜ«∞uflOKåe.

P „ÑÜ«∞ «flO ÃÑ ŒÌ Ü«∞*O KÕã∞Î#flO « f„= ÉèÏ"À„ ÕHõO`À ™êyOKåe.

ãÇÏK«~°∞Å‰õΩ À_»∞QÍ xÅ|_ç#ÑC_Õ <åÜ«∞‰õΩ_çx Q“~°qOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. gi

HÀãO g∞~°∞ HÍ Œ∞ „â◊=∞Ñ_»=Åã≤Ok. g∞ Jaè=∂#O HÀãO, KÕÜ« « HÀãO,

=∂~°æ Œ~°≈HõO HÀãO "å~°∞ `åÑ„ «Ü«∞Ñ_ÕÖÏ K«∂ã∞HÀO_ç.

QÆ}ÏOHÍÅ∞ HÍ^Œ∞ g∞~°∞ ™êkèOK«=Åã≤Ok. ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å#∞ ã¨∞tH˜Δ`«∞Å∞QÍ

™ê#|@ì_»"Õ∞ g∞ ÅHõΔ ºO.

g∞ =O\"åiQÍ „Ñu"åih «Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞_»O g∞ Pâ◊Ü«∞O HÍ"åe.

ãÇÏK«~°∞Å`À <≥Å"åsQÍ ÖË • xs‚ « =º=kèÖ’, ãg∞HΔÍ ã=∂"ÕâßÅ∞ U~åÊ@∞

KÕã¨∞HÀO_ç.

ãÇÏK«~°∞ÅÖ’ =ÚY∞ºÅ#∞ QÆ∞iÎOz "åi`À «~°K«∞ ãO„ÑkOÑÙÅ∞ [~°Ñ_®xH

„áê è•#º «x=fiO_ç.

„ÑuÉèí‰õΩ „Ñ äŒ=∞™ê÷#O„ÑüÉèí J#flk XHõ =∞`«∞Î=∞O^Œ∞ ÖÏO\˜k.

^•xx QÆ∞iÎOKÕ H˘nÌ =∞iO « ÔH·ÃÑH¯ã∞ÎOk. J= «e

"åi #∞Oz =∞iO « J Œ∞ƒù « Ñ¶e`åÅ ™ê èŒ#‰õΩ

„áÈ «ûÇ≤Ïã∞ÎOk.

P =∞ «∞Î‰õΩO_Õ ÅHõΔ}O Uq∞@O>Ë–Zxfl™ê~°¡~Ú<å, Zxfl Ñ#∞Å<≥·<å – PtOz#

Ñ¶e «O ™êkèOKÕ=~°‰õΩ q„âßOu fã∞HÀx=fi Œ∞.

JÖÏ „ÑuÉèí#∞ „Ñ Œi≈OK«_®xH ãÇÏK«~°∞Å‰õΩ «y# J=HÍâßxfl =∞m§=∞m¡

Wã∂Î LO_®e. Jxfl q è•ÖÏ \©"£∞ ãÉèí∞ºÅ‰õΩ ã∂ÊùiÎxã∂Î LO_®e.

„Hõ=∞ tHõΔ}...„Hõ=∞tHõΔ} ãfi~°∂áêxfl QÆ∞iÎOK«_»O.

QÆ∞iÎOz# tHõΔ} q è•<åÅ#∞ ãÇÏK«~°∞Å‰õΩ JÖ"å@∞QÍ =∂~°Û_»O.

„Hõ=∞tHõΔ}QÍ LO_»_»"Õ∞ XHõ JÅ"å@∞QÍ "åi ÇÏ$ ŒÜ«∂Å#∞ „ÑÉèÏq «O KÕÜ«∞_»O.

P^•Ü«∞K« «∞~°∞ƒùlP^•Ü«∞ ã∂„`åÅ∞ Pi÷Hõ ™êfi=ÅO|<Õ "åi „áê è•=∂ºÅ∞. "åiH XHõ L^ÀºQÆO

ãOáê Œ#‰õΩ =∂„ «"Õ∞. Pi÷Hõ ÑÙ~ÀQÆuH XHõ ™ê èŒ#O.

Ñ~ÀHõΔ P^•Ü«∞ ã∂„`åÅ∞. JÖÏ\ "åi HÀãO Pi÷Hõ ã≤÷u L#fl "å~°O «

`À_»∞QÍ xÅ∞™êÎ~°∞.

Pi÷Hõ ¿ãfiK«Ûù "åi ÅHõΔ ºO. "åiHõO@∂ ãfi «O„ «"≥∞ÿ# XHõ =º=ã÷ LO@∞Ok.

P =º=ã¨÷ "åiH˜ KÕ^À_»∞"å^À_»∞QÍ LO@∞Ok. „Ñü XHõ¯~°∂ "åi HÀãÖ

ÑxKÕÜ«∞_®xH ã≤ ŒúOQÍ LO\Ï~°∞.

ã=∞$kú ÉèÏ=#¿Ñ ŒÅ‰õΩ, ãOÑ#∞flÅ‰õΩ =∞ èŒº LO_Õ Õ_®#∞ WHõ _» ≥Å∞ã∞HÀ=K«∞Û. =ÚYºOQÍ

"åi PÖ’K«<å ^Œ$HõÊ^èŒŒOÖ’x „Ñ¨^è•#"≥∞ÿ# `å~°`«=∂ºÅ#∞ q=iã¨∞ÎOk. _»|∞ƒ

ã=∞$kúQÍ LO_»_»O ãOÑ#∞flÅ J Œ#ÑÙ J~°› « =∂„ «"Õ∞. PÖ’K«<å èÀ~°}Ö’

x*ÏxH „Ñu XHõ iH â◊HÎ™ê=∞~å÷ºÅ∞ ^•y L<åfl~Ú. «ÑÊ J Œ$+ì~YÖ’#∂, ≥·=

x~°‚Ü«∞OÖ’#∂ ÖË Œ∞.

WHõ¯_» q[Ü«∞ ™ê^èŒ# ZÖÏ rq`åâ◊Ü«∞OQÍ =∂~°∞ÛHÀ"åÖ’ J=QÍÇ¨Ï#

HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok. ã=∞$kúQÍ LO_»_»O ÖËHõ áÈ~å_Õ â◊HÎ ÖËHõáÈ=_»OÖ’x å~° «=∂ºÅ#∞

≥Å∞ã∞HÀ=K«∞Û. =∞#O Hõ+ìÑ_ç# "Õ∞~°H ãOáêkOK«QÆÅO. ãOáêkOK«_»O J<Õk

XHõ ~åÔH\òÖÏ\ ™ê èŒ#O HÍ Œ∞. ãOáêkOK«_»"Õ∞ XHõ âßGO=O\k.

189 190


14 H©ÅHõ"≥∞ÿ# Õ_®Å∞....1. ãOÑ#∞flÅ∞ J#∞‰õΩO\Ï~°∞ "Õ∞O rq`åxfl=fiQÆÅO Jx. ¿Ñ ŒÅ∞ J#∞‰õΩO\Ï~°∞

=∂‰õΩ W Õ rq «O Jx.

2. ãÖÑ¨#∞flÅ∞ _»|∞ƒ`À ÔQÅ=_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞ufl™êÎ~°∞.¿Ñ^ŒÅ∞ F@q∞ #∞Oz

«Ñ≤ÊOK«∞HÀ=_®xH _»|∞ƒ`À „ÑÜ«∞ufl™êÎ~°∞.

3. ã ÖÑ¨#∞flÅ∞ ^è Œ#=O`«∞Å∞QÍ LO_»_®xH˜ W+¨ ìÑ ¨_ »`å~ °∞. ¿Ñ^ŒÅ∞

ãOÑ#∞flÅHÍ"åÅx J~å@Ñ_» å~°∞.

4. ãOÑ#∞flÅ∞ Q˘ÑÊQÍ PÖ’z™êÎ~°∞. ¿Ñ ŒÅ∞ z#flz#fl Pâ◊Å`À<Õ rq™êÎ~°∞.

5. èŒx‰õΩÅ∞ J=HÍâßÅ HÀãO Z Œ∞~°∞K«∂™êÎ~°∞.

¿Ñ ŒÅ∞ J_»¤O‰õΩÅ#∞ JkèQÆq∞OK«_®xH „ÑÜ«∞ufl™êÎ~°∞.

6. èŒx‰õΩÅ∞ W «~° ãOÑ#∞flÅ#∞, HÍ~°º™ê èŒ‰õΩÅ#∞ Jaè#Ok™êÎ~°∞.

¿Ñ ŒÅ∞ ãOÑ#∞flÅ#∞, HÍ~°º™ê èŒ‰õΩÅ#∞ Pâ◊Ü«∞OQÍ ÃÑ@∞ì‰õΩO\Ï~°∞.

7. ãOÑ#∞flÅ∞ ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ äŒO L#fl"åi`À Hõeã≤ #_»∞™êÎ~°∞. ¿Ñ ŒÅ∞ =ºu~Hõ

ÉèÏ"åÅ∞ L#fl"åiH ãxflÇ≤Ï «OQÍ LO\Ï~°∞.

8. ãOÑ#∞flÅ∞ «=∞#∞ å=Ú, «=∞ qÅ∞=Å#∞ ÃÑ@∞ì|_çQÍ =ÚO Œ∞‰õΩ ™êQÆ∞`å~°∞.

¿Ñ ŒÅ∞ P JOâßÅÃÑ· JO «QÍ Œ$+≤ì ÃÑ@ì~°∞.

9. ãÖÑ¨#∞flÅ‰õΩ Z^Œ∞~°ÜÕ∞º ã¨=∞ã¨ºÅ∞ KåÖÏ z#flqQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú.¿Ñ^ŒÅ‰õΩ

ã=∞ãºÅ∞ KåÖÏ ÃÑ ŒÌqQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú.

10. ãOÑ#∞flÅ∞ U ≥·<å ≥Å∞ã∞HÀ=_®xH Z‰õΩ¯= PãHÎ K«∂Ñ≤™êÎ~°∞.

¿Ñ ŒÅ∞ "å\ Ñ@¡ JO «QÍ „â◊ Œú K«∂Ñ≤OK«~°∞.

11. Ñ¶e`åÅ∞ P è•~°OQÍ „ÑuÑ¶ÅO Pt™êÎ~°∞ ãOÑ#∞flÅ∞.

Ñ¶ë`«O Hõ<åfl Ñ¨_ç# HõëêìxH˜ JO^Œ∞‰õΩ Ñ¨\ ˜ì# ã¨=∞Ü«∂xH˜ „ÑüÑ¶¨ÅO

HÍ"åÅ#∞‰õΩO\Ï~°∞ ¿Ñ ŒÅ∞.

12. Ô~O_»∞HÀ}ÏÅ#∞ QÆ=∞x™êÎ~°∞ ãOÑ#∞flÅ∞.

U^À XHõ"≥·¿Ñ Ñije™êÎ~°∞ ¿Ñ ŒÅ∞.

13. ãOÑ#∞flÅ∞ «=∞ ã∂÷Å qÅ∞=ÅÃÑ· Œ$+≤ì ÃÑ_» å~°∞.

¿Ñ ŒÅ∞ P^•Ü«∞O g∞ Õ Œ$+≤ì ÃÑ_» å~°∞.

14. WKÕÛ QÆ∞}O èŒx‰õΩÅ‰õΩ LO@∞Ok.

P ÅHõΔ}O ¿Ñ ŒÖ’¡ HõxÑ≤OK« Œ∞.

J=∞‡HõOÖ’ ãiQÆ=∞Å∞J=∞‡HõO J<Õk KåÖÏ <≥·Ñ¨Ù}ºO`À ‰õÄ_ç# =$uÎ.

=∞#Ö’ „Ñu XHõ ~°∂.XHõ ¿ãÖòû"≥∞<£.

x*ÏxH D „ÑÑOK«OÖ’ „ÑuXHõ ~°∂ U^À XHõ •xfl

q„Hõ~Úã¨∂Î<Õ LO\Ï~°∞. H˘O^Œ~°∞ `«=∞ âßs~°H õ

„â◊=∞#∞.=∞~˘H˘O Œ~°∞ «=∞ P=¸Åº"≥∞ÿ# HõàÏ <≥·ÑÙ}Ïºxfl,

W «~°∞Å∞ «=∞ "Õ∞ äÀÑ~°"≥∞ÿ# „ÑuÉèí#∞ q„Hõ~Úã∞ÎO\Ï~°∞.

=∞# ŒQÆæ~° L#fl ã~°∞‰õΩ#∞ q„Hõ~ÚOK«_»O JO>Ë ^•x QÆ∞iOz T Œ~°QÆ@ì_»O

HÍ Œ∞.

JO Œ∞Ö’x <å}º «#∞, ^•x „ÑÜ≥∂[<åxfl J= «e "åà◊√¡ J~°÷O KÕã∞‰õΩ<ÕÖÏ

q=iOK«_»O J<Õk. x*ÏxH XHõ Hõà◊.

¿ãÖòû =$uÎ KÕÑ\ì# "åà◊√¡ ZÑC_»∂ ¿ãÖòû"≥∞<£Å∞QÍ HõxÑ≤OK«‰õÄ_» Œ∞.

JÖÏ ÃÑ·H ¿ãÖòû"≥∞<£QÍ HõxÑ≤OK«‰õΩO_® LO_»QÆey# ~À*Ë J «_»∞ P ~°OQÆOÖ’

„Ñ ÕºHõ QÆ∞iÎOÑÙ ãOáêkOK«∞HÀQÆÅ_»∞. Hõ#Ñ_ç# „ÑuXHõ iH JO@_»\ÏìÅ<Õ èÀ~°}

ã «Êù åÅx=fi Œ∞. D ÉèÏQÆOÖ’ ¿ãÖòû=∞<£ ÅHõΔ}ÏÅ∞.

q[Ü«∞™ê èŒ‰õΩÅ‰õΩ Wq J=ã~°O.

„Ñu XHõ ~°O „Ñã∞Î « "å}[º áÈ\© „ÑÑOK«OÖ’ q„H «ÅO. H˘#∞QÀÅ∞^•~°∞ÅO.

191 192


ã~°∞‰õΩÅ#∞, ãsfiã∞Å#∞ J=Ú‡ «∞O\ÏO. H˘O@∂ LO\ÏO. H~å}ÏëêÑÙÖ’ =∞#O

ã~°∞‰õΩÅ∞ H˘O>Ë HõOÑÓº@~ü ~°OQÆO ¿ã=Å#∞ H~å}Ï "åºáêi H˘#∞QÀÅ∞ KÕã∞ÎO\Ï_»∞.

„áê èŒq∞Hõ"≥∞ÿ# D „HõÜ«∞q„HõÜ«∂Å =º=Ç~åÅÖ’ „Ñu XHõ ~°∂ XHõ ¿ãÖòû"≥∞<£,

XHõ \©"£∞ b_»~ü. XHõ Hõ#∂º=∞~ü.

JO^Œ∞ˆH „Ñ¨u XHõ¯~°∞ áê\ ˜OK«=Åã≤# H˘xfl =∞øeHõ ã¨∂„`åÅ QÆ∞iOz

≥Å∞ã∞HÀ=_»O KåÖÏ „ÑÜ≥∂[#Hõ~°O.

g\H XHõ =ºHÎ «fiqHÍã xÑÙ}∞_»∞ ã∂HõΔ ‡OQÍ WÖÏ ã∂„fHõiOKå_»∞.

111–44–11–111

Wk >eá¶È<£ <≥O|~ü HÍ Œ∞. HÍx q[Ü«∞™Èáê<åÅ „Hõ=∞ãOYº Jx K≥ÑÊ=K«∞Û.

Decide(1)- JO>Ë ÅHõΔ ºO.

Hungry (For Success) (1) - nHõΔ

Ask (1) - „ÑtflOKÕ « «fiO

Wq "≥Ú Œ\ =¸_»∞ XHõ@∞¡

Commitment - x| Œú «

Communication - ÉèÏ==ºH©ÎHõ~°} , ™ê=∞~°÷ºO

Confidence - qâ◊fiãhÜ«∞ «

Concern - x`åº<Õfi+}

Wq <åÅ∞QÆ∞ ã∂„`åÅ∞

Enthusiasm - Pã¨HÎ

Excellence - <≥·ÑÙ}ºO

Education - ã=∂Kå~° q*Ï#O

Ethics - <≥·uHõ qÅ∞=Å∞

Wq <åÅ∞QÆ∞ x|O èŒ#Å∞.

Prospects - J=HÍâßÅ J=QÍÇÏ#

Purpose - „ÑÜ≥∂[<åÅ QÆ∞iOz# JOK«<å

Passion - ÅHõΔ º â◊√kú

Positive Attitude - ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ äŒO

Patience - ãÇÏ#O

Personal Effectiveness - =ºHÎ QÆ « ™ê=∞~°÷ºO

Professionalism - =$uÎ <≥·ÑÙ}ºO

Performance - „ÑuÉèí

Pain - Taking - Hõ+≤ìOKÕ ãfiÉèÏ=O

Process - HõzÛù «"≥∞ÿ# „Ñ}ÏoHõ

Problem Solving - ã=∞ãºÅ#∞ Ñi+¯iOK«QÆeQ <Õ~°∞Ê

Wq 11 =ºHÎQÆ « ÅHõΔ}ÏÅ∞

Benefit - W~°∞ ÑHΔÍÅ‰õΩ ÖÏÉèí •Ü«∞HõO

Urgencey of Action - ã «fi~° HÍ~åºK«~°}

W Õ UÔH·Hõ q[Ü«∞™ê èŒ#O.

Reference - =∂~°æ Œi≈

XHõ ~ J~Ú<å Ñk =∞Ok J~Ú<å Jx"å~°ºO.

D "≥Ú «ÎO ã∂„`åÅ∞ HõeÑ≤ Õ 111{54{11–111

\©"£∞ ÅHõΔ}ÏÅ∞L#fl`« Ñ¨^Œ=ÙÅ#∞ KÕ~°∞HÀ"åÅ<åfl, ã¨=∂[OÖ’,

rq «OÖ’ QÆ∞iÎOÑÙ á⁄O^•Å<åfl \©"£∞ ã≤Êi\ò =ÚYºO.

XO@iQÍ Z=~°O Un ™êkèOK«ÖËO, QÆ_»¤O =∞#"Õ∞ wã∞‰õΩO\ÏO. HÍx ÉË¡_»∞#∞

=∞#O «Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞ÖËO.

193 194


J=Ù<å!

ÅHõΔ º™ê èŒ#Ö’ <åÅ∞QÆ∞ JOâßÅ∞ H©ÅHõ áê„ « áÈ+≤™êÎ~Ú.

Jq :

=∂#==#~°∞Å∞.

=Ú_çã¨~°∞‰õΩÅ∞

™ê èŒ# ™ê=∂„y/Ü«∞O„ «ÑiHõ~åÅ∞.

ÃÑ@∞ì|_ç–Pi÷HõOQÍ HÍx, =∞~À q^èŒOQÍ HÍx g\˜Ö’ =∂#==#~°∞Å

„áê è•#º « JÑïz «"≥∞ÿ#k. =∞x+≤ "Õ∞ èŒã¨∞ûÖ’ #∞OKÕ ZO « J`åº èŒ∞xHõ"≥∞ÿ#

ÑiHõ~°O, ÖË • HõOÑÓº@~ü, ÖË • XHõ Ü«∞O„ « ™ê èŒ#O ~°∂á⁄OkOk.

=∂#= „¿Ñ~°}Ö’<Õ P ™ê èŒ#O #∞Oz J «∞º «Î=∞ <å}º « HõÅ Ñ¶e`åxfl

™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`åO.

K≥· «#º=O «"≥∞ÿ#, ã∂ÊùiÎ=O «"≥∞ÿ# =∂#=â◊HÎ "≥#∞Hõ "Õ∞ èŒã∞û, <≥·ÑÙ}ºO, „ÑuÉèí

, ™ê=∞~°÷ºO ^•y LO\Ï~Ú. "å\H WO «=~°‰õΩ =∂#= xi‡ «"≥∞ÿ# U ÑiHõ~åÅ∞

„Ñ`åº=∂flÜ«∞OQÍ xÅ|_»ÖË Œ∞.

Ü«∂O„uHõ qÉèÏQÍÅ∞, HÍ~åºÅÜ«∂Å∞, HõOÑÓº@~°∞ =∞~ J`åº èŒ∞xHõ ÑiHõ~°"≥∞ÿ<å

ã~ Jq ã„Hõ=∞OQÍ Ñx KÕÜ«∂ÅO>Ë =∂#=â◊HÎ „Ñ"Õ∞Ü«∞O «ÑÊxãi.

JO>Ë x~å‡}Ï «‡Hõ â◊HÎQÍ ã=∞+≤ìHõ$+≤ ~°∂ÑÙk Œ∞ÌHÀ=_»O \©"£∞ ã≤Êi\òÖ’x

„Ñ¨ è•# ÅHõΔ}O ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å∞ ã¨Ç¨ÏHõiOK«HõáÈ~Ú<å, Pã¨HÎ L`åûÇ¨ÏO ÖË‰õΩO_®

ã≤|ƒOk ÉÏ èŒº «Å∞ x~°fiÇ≤ÏOz<å P \©"£∞ q[Ü«∂xfl ™êkèOK«ÖË Œ∞. ã «Êùe`åÅ∞

K«∂Ñ≤OK«ÖË Œ∞.XHõi HÀãO Ñk=∞Ok HÀãO „Ñu XHõ ~°∂ J#fl =∞øeHõ ã∂„`åxfl

áê\OKÕ "åi`À ‰õÄ_ç# \©"£∞ Jxfl\Ï q[Ü«∂Å∞ ™êkèOK«QÆÅ Œ∞.

XHõÑC_»∞ HÍi‡‰õΩ_»∞ JO>Ë ‰õÄe Ñx"å_»∞QÍ ÉèÏqOKÕ"å~°∞. _»|∞ƒÅ∞ Ñ_Õ¿ãÎ

QÆO@Å «~°|_ç KÕ¿ã XHõ Ü«∞O„ «O J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞.J «_çH PÖ’K«# LO@∞O Œx,

JÅã¨@ LO@∞O^Œx, J`«xÖ’ =∞~˘HõiÖ’ HõxÑ≤OK«x XHõ „Ñ¨`ÕºHõ <≥·Ñ¨Ù}ºO

LO@∞O Œx Z=~°∂ ÉèÏqOKÕ "å~°∞ HÍ Œ∞.

HÍx HÍÅO =∂iOk. ‰õÄe"åx „ÑuÉèÏ™ê=∞~å÷ºÅ#∞ QÆ∞iÎOz „áÈ «ûÇ≤Ï¿ãÎ

J^Œ∞ƒù`« Ñ¶ë`åÅ∞ ™êkèOK« =K«∞Û#x J^èŒ∞xHõ HÍÅOÖ’ xÑ¨Ù}∞Å∞ QÆ\ ˜ìQÍ

qâ◊fiã≤ã¨∞Î<åfl~°∞. WÑ¨C_»∞ =∂#==#~°∞ÅÖ’ „Ñü XHõ¯ix qÅ∞"≥·# ãÖÑ¨^ŒQÍ

ÑiQÆ}ã∞Î<åfl~°∞.

\©"£∞ b_»~ü ÅHõΔ}ÏÅ∞\©"£∞‰õΩ <åÜ«∞Hõ «fiO =Ç≤Ïã∞Î#fl „Ñu XHõ ~°∞

ã ¨=∞‰ õÄ~ ° ∞ÛHÀ=Åã≤# „Ñ ¨=∂}ÏÅ∞ H˘xfl

QÆ=∞xOKåe.

1. Pi÷HõOQÍ á⁄^Œ∞Ñï J~Ú LO_®e.

L^ÀºyQÍ J~Ú<å, Ü«∞[=∂xQÍ J~Ú<å ã~

J#=ã~° =ºÜ«∂xfl «yæOK«_»O, PtOz# "Õ∞~°‰õΩ

Ñ¶e`åÅ∞ ™êkèOK«_»O ÅHõΔ ºOQÍ =º=Ç≤ÏOKåe.

Pi÷Hõ xÜ«∞O„ «} J#flk =ºHÎQÆ « Jaè=$kúH J~Ú<å, ã=∞+≤ì „ÑÜ≥∂[<åÅÔH·<å

KåÖÏ H©ÅHõ"≥∞ÿ# JOâ◊O.

Œ∞ÉÏ~å KÕ¿ã ãfiÉèÏ=O =Å¡ Pi÷Hõ #ëêìÅ<ÕHÍHõ, rq «OÖ’ P#O Œ=∞Ü«∞

HõΔ}ÏÅ∞ «yæáÈ~Ú ÉèÏ~°OQÍ =∂~°∞ «∞Ok.

Take care of penny. Pound takes care of itself.

J#flk á⁄ Œ∞ÑÙ ã∂„`åxfl JOQÆ¡ÉèÏëêaè =∂#∞Å∞ Ñ ÕÑ Õ QÆ∞~°∞Î KÕã∞ÎO\Ï~°∞.

2. <å}º`å „Ñ=∂}ÏÅ∞. Jk =ºHÎQÆ « „Ñ=~°Î#Ö’<≥·<å, =º=Ç~°â‹·eÖ’<≥·<å

"åºáê~° HÍ~°ºHõÖÏáêÅÖ’<≥·<å „ÑQÆu Ñ èŒOÖ’ #_çÑ≤™êÎ~Ú.

=O Œ ÇÏg∞Å∞ WKÕÛ"åà◊√§( <åÜ«∞‰õΩÅ∞) ZO Œ~°∞<åfl „ÑÜ≥∂[#O â◊¥#ºO.

KÕÜ«¸`«#OkOKÕ XHõ¯=ºH˜ Î `«# rq`«HÍÅOÖ’ =∞Ô~O^ŒiHÀ "≥Å∞QÆ∞Å∞

JOkOK«QÆÅ_»∞.

195 196


z#fl «#O #∞Oz =∞#O "≥àı§ q^•ºãOã÷ÅÖ’ ZO Œ∞HÀ \©K«~°¡#∞ K«∂ã∞ÎO\ÏO.

JO Œi ¿Ñ~°∞¡ , ~°∂ÑÙ~YÅ∞ =∞#H QÆ∞~°∞ÎO_»=Ù. Z=~À XHõ ~°∞– `å#∞ \©K«~üQÍ

=∂„ «"Õ∞ HÍHõ– g∞ rq`åxH =∂~°æ Œi≈QÍ Ju «‰õΩ¯= ãÅÇ ã∂K«#Å∞ WzÛ

LO_»=K«∞ÛQÍHõ –g∞ rq`åO «O QÆ∞~°∞=ÙQÍ x «ºO g∞ ÇÏ$ ŒÜ«∞OÖ’ ã∞ã≤÷~°"≥∞ÿ#

™ê÷<åxfl ãOáêkOK«∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

P XHõ i<Õ =∞#O QÆ∞~°∞=ÙQÍ =∞#™ê, "åKå Hõ~°‡}Ï P~åtã∂Î LO\ÏO.

JÖÏQ ZO Œ~À =∞#‰õΩ "≥· Œº ¿ã=Å∞ JOkOz# _®Hõì~°∞¡ LO\Ï~°∞. "åiÖ’

XHõ ~ =∞#‰õΩ „áê}^• «Å∞ J#fl QÆ\˜ì #=∞‡HõO =∞# ÇÏ$ ŒÜ«∞OÖ’ ã≤÷~°Ñ_çáÈ «∞Ok.

WÖÏ ã∞ã≤÷~°"≥∞ÿ# ™ê÷<åxfl ™⁄O «O KÕã∞HÀ"åÅO>Ë =∞#O U ~°OQÆOÖ’ L<åflã~,

P ~°OQÍxH ãOÉOkèOz# J «∞º «Î=∞ <å}º`å „Ñ=∂}ÏÅ#∞ áê\ã∂Î LO_®e.

q^•º~°∞÷Å‰õΩ ÑÓiÎ z «Îâ◊√kú À É’ èŒ# KÕÜ«∞x "å~°∞ =$uÎs`åº \©K«~°∞¡ HÍÖË~°∞.

HÍx J «∞º «Î=∞ „Ñ=∂}ÏÅ∞HõÅ P Œ~°≈ Láê è•ºÜ«Ú_»∞ HÍÖË_»∞.

"≥· Œ∞º_çQÍ zH «û KÕÜ«∞_»OÖ’ ¿Ñ+O\ò „âıÜ«∞ã∞û‰õΩ JkèHõ „áê è•#ºO WKÕÛ"åiH

"≥·^Œº<å~åÜ«∞}∞Å∞ JO\ÏO. HÍx _»|∞ƒ HÀãÖ ~ÀQÆ∞Å ~°HÍÎxfl Ñ‘ÖËÛ"åix

J#∞=∂#O ÖË‰õΩO_® [ÅQÆÅ`À<À, ~°HõÎ Ñ≤áêã∞Å<À Ñ≤Å∞™êÎO.

XHõ ™ê è•~°} HÍ~åºÅÜ«∞O.Jk „Ñ[Å∞ ™ê~°fi„uHõ „ÑÜ≥∂[<åÅ‰õΩ L ÕÌtOz# Õ

J~Ú<å, „Ñ~Ú"Õ@∞ Ü«∂[=∂#ºOÖ’x ™ê è•~°} "åºáê~° ãOã÷ J~Ú<å JHõ _ç

ã≤|ƒOk «=∞ q èŒ∞Å#∞ ãHÍÅOÖ’ ÑÓiÎ KÕã≤, Hõ~°Î=º x~°fiÇÏ} Œ‰õΔΩÖ· Õ P ãOã÷

JHõ _ç ã≤|ƒOk ‰õÄ_® x «ºO „ÑQÆu ™ê èŒ‰õΩÖË J~ÚLO\Ï~°∞.

QÆ∞}=O «∞_≥·# XHõ _»∞ KåÅ∞...

QÆOyQÀ=Ù áêÅ∞ QÆi@_≥·##∞ KåÅ∞.

3. ™ê=∂lHõ ÉÏ èŒº «....Man is a social animal.

JO>Ë =∞x+≤ ãOÑ¶∞rq, XO@iQÍ =∞#∞QÆ_»™êyOKÕ ã≤OÇÏO HÍ Œ∞. U#∞QÆ∂

HÍ Œ∞. ã=∂[OÖ’ „Ñu XHõ iH H˘xfl ÇÏ‰õΩ¯Å∞<åfl~Ú. =∞Ô~<Àfl ÉÏ èŒº «Å∞<åfl~Ú.

~å*ÏºOQÆO •fi~å ÅaèOz# ÇÏ‰õΩ¯Å∞, ÉÏ èŒº «Å∞ H˘xfl L<åfl~Ú. "å\x =∞#Ö’x

=∂#= «fiO =∂„ «"Õ∞ QÆ∞iÎOK«QÆÅ Œ∞. =∞#O U HÍ~°ºO x~°fiÇ≤Ïã∞Î<åfl, D ÉÏ èŒº «Å

#∞Oz «Ñ≤ÊOK«∞HÀÖËO.

L^•ÇÏ~°}‰õΩ ~À_»∞¤ g∞ Œ „ÑÜ«∂}ã∞ÎO_»QÍ, Z=Ô~·<å QÍÜ«∞Ñ_ç Õ "åiH „Ñ èŒ=∞

zH «û KÕÜ«∞_»O J=ã~°"≥∞ÿ Õ "≥· Œ∞º_ç ŒQÆæ~°‰õΩ KÕ~°Û_»O, HõhãO =∞Ozh~°∞ åyOK«_»O

™ê\ =∞x+≤ èŒ~°‡O.

JÖÏ =º=ÇÏiOKÕ "åiH ã=∂[OÖ’ u~°∞QÆ∞ÖËx P Œ~åaè=∂<åÅ∞ Åaè™êÎ~Ú.

=∞ èŒ~ü ä≥s™ê „ÑÑOK«"åºÑÎOQÍ ZO ŒiHÀ P~å èŒ∞º~åÅ∞QÍ ÑÓ[ÅO Œ∞HÀ=_®xH

P"≥∞Ö’x ¿ã"åÉèÏ="Õ∞ „Ñ è•# HÍ~°}=∞x JO ŒiH© ≥Å∞ã∞.

Ju H˘kÌHÍÅ"Õ∞ ÉÏ èŒº «QÆÅ J «∞º#fl « Ñ ŒqÖ’ L#flÑÊ\H P<å\ „Ñ è•x

ÖÏÖò |ÇÏ Œ∂~ü âß„ã≤Î <Õ\H „Ñ[Å‰õΩ P~å èŒ∞º_»∞ HÍ=_®xH HÍ~°}O XHõ >Ë.

™ê=∂#∞ºÅ`À ‰õÄ_® *· ["å<£, *· H™ê<£, J#fl x<å ŒO`À ã=∂*ÏxH "åi

„áê è•#º «#∞ QÆ∞~°∞Î KÕ™ê_»∞.

4. ã=∞+≤ì „ÑÜ≥∂[<åÅ‰õΩ ÃÑ ŒÌÑ‘@. <åÜ«∞Hõ «fi ÉÏ èŒº «Å#∞ x~°fiÇ≤Ïã∞Î#fl"å~°∞

„Ñ è•#OQÍ QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ=Åã≤# q+Ü«∞O Wk. ã=∞+≤ì „ÑÜ≥∂[<åÅ#∞ ™êkèã∂Î<Õ

"åiÖ’ „Ñu XHõ i „âıÜ«∞ã∞û#∞ Ñ~°º"ÕHΔã∂Î "åiH «y# suÖ’ ãÇÜ«∞O JOkã∂Î,

ãÔ~·# =∂~°æOÖ’ #_çÑ≤ã¨∂Î "åi ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ ‰õÄ_® Ñïëê¯~°O K«∂Ñ≤OK«QÆeˆQ

F~°∞Ê, <Õ~°∞Ê <åÜ«∞‰õΩ_çH LO_®e.

\©"£∞Ö’x „Ñü XHõ¯~°∞ `«# ‰õΩ@∞O|OÖ’ ã¨Éèí∞ºÖË##fl ^èÀ~°}˜x x`«ºO

ãÇÏK«~°∞Å‰õΩ „Ñ Œi≈ã∂Î LO_®e. JÑC_Õ "å~°∞ ‰õÄ_® H˘xfl W|ƒO Œ∞Å∞ Z Œ∞Ô~·<å

ã=∞+≤ì „ÑÜ≥∂[<åÅ ™ê èŒ#‰õΩ «=∞ =O «∞ ÉÏ èŒº «#∞ ÑÓiÎQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

197 198


ã≤|ƒOk – tHõΔ} – „áê è•#ºOã≤|ƒOk – tHõΔ} – „áê è•#ºOã≤|ƒOk – tHõΔ} – „áê è•#ºOã≤|ƒOk – tHõΔ} – „áê è•#ºOã≤|ƒOk – tHõΔ} – „áê è•#ºO=∂#==#~°∞Å‰õΩ ‰õÄ_® ã¨Ô~·# tHõΔ} J=ã¨~°O. =∞~ÀÖÏ K≥áêÊÅO>Ë

ã∞tHΔ «∞Ö·# ã≤|ƒOk =∂„ «"Õ∞ J Œ∞ƒù «"≥∞ÿ# Ñ¶e`åÅ#∞ ™êkèOK«QÆÅ~°∞.

ã≤|ƒOkÖ’ q èÕÜ«∞ «, x*Ï~Úf, „ÑuÉèÏ ™ê=∞~å÷ºÅ`À áê@∞ <≥·ÑÙ}ºO <≥·uHõ

„Ñ=∂}ÏÅ∞ ÃÑOá⁄OkOK«_»O \©"£∞ <åÜ«∞‰õΩ_ç Hõ~°Î=ºO.

|$O^ŒOÖ’x ã¨Éèí∞ºÅ =∞^èŒº =∂#=`«fiO, ™È^Œ~°ÉèÏ=O, ã¨=∂#`«fiO,

ãÇÏHÍ~°ÉèÏ=O =O\q <≥ÅH˘<ÕÖÏ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ Ñ~°º"ÕHõΔ} KÕã∂Î LO_®e. q èŒ∞Å∞,

Ñ¨#∞Å ˆH\Ï~ÚOÑ¨ÙÖ’ q=HõΔ, Ñ¨HõΔáê`åxH˜ KÀ@∞ÖË‰õΩO_® ™ê=∞~å÷ºxfl Œ$+≤ìÖ’

ÃÑ@∞ì‰õΩx <åÜ«∞‰õΩ_»∞ =º=ÇÏiOz#ÑC_Õ PtOz# Ñ¶e`åÅ#∞ ™êkèOK«QÆÅO.

JO ŒiH© JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO@∂ ãÔ~·# ãÅÇ ã∂K«#Å∞ JOkã∂Î <åÜ«∞‰õΩ_»∞

=∂~°æ Œi≈QÍ ãÇÏK«~°∞Å qâßfi™êxfl, P Œ~åaè=∂<åÅ#∞ ãOáêkOK«∞HÀ"åe. JÑC_Õ

ã=∞+≤ì „ÑÜ≥∂[<åÅ#∞ PtOz# q èŒOQÍ ãOáêkOK«∞HÀQÆÅO.

Hõeã≤ Ñx KÕÜ«∞_»OÖ’ ãÇÏK«~°∞Å P «‡Q“~°"åxfl HÍáê_»=Åã≤# ÉÏ èŒº « ‰õÄ_®

<åÜ«∞‰õΩ_ç Õ. D q+Ü«∞OÖ’ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ „Ñ ÕºHõ „â◊ Œú fã∞‰õΩx Hõ$+≤ KÕÜ«∂e. J èŒ∞xHõ

HÍÅOÖ’ „Ñu XHõ ~°∞ P «‡Q“~°=O HÀãO Zxfl W|ƒO Œ∞Å#∞ Z Œ∞~À¯=_®xÔH·<å

ã≤ ŒúÑ_»∞ «∞<åfl~°∞. =ºHÎH Q“~°=O, QÆ∞iÎOÑÙ ÅaèOK«HõáÈ Õ JÖÏ\ KÀ@ Ñx KÕÜ«∞_®xH

"å~°∞ ZÖÏ\˜ Pã¨HÎ K«∂Ñ≤OK«_»OÖË Œ∞. D q+¨Ü«∂xfl <åÜ«∞‰õΩ_»∞ x~°O «~°O

QÆ∞~°∞ÎOK«∞‰õΩx «# =º=Ç~°â‹·eÖ’ =∂~°∞Ê KÕ~°∞ÊÅ‰õΩ KÀ@∞ HõeÊOKåe.

q[Ü«∞ã¨∂„`«OF@q∞ Z~°∞QÆx q*Ë «QÍ ¿Ñ~°∞á⁄Ok# <≥áÈeÜ«∞<£ Jaè„áêÜ«∞O „Ñ¨HÍ~°O

q[Ü«∂xH =¸_»∞ „Ñ è•# JOâßÅ∞ „ÑÉèÏq «O KÕ™êÎ~Ú Jq:

JÜ«Ú èŒ|ÅO , tHõΔ}|ÅO , =∂#ã≤Hõ|ÅO

=∂#ã≤Hõ|ÅO=∂#ã≤Hõ|ÖÏxfl L^ÀºQÆ∞ÅO ŒiÖ’ Jxfl ã=∞Ü«∂ÅÖ’#∞ L#fl « ™ê÷~ÚÖ’

LO_Õ@∞¡ K«∂_»_»O ÑÓiÎQÍ ™ê èŒºO HÍ Œ∞. ãÇÏK«~°∞Å∞ =∂#ã≤Hõ Ãã·÷~°ºO ÖË •

=∂#ã≤Hõ |ÅO ÃÑOá⁄OkOK«_®xH˜ \©"£∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ Jxfl q^è•ÖÏ Hõ$+≤x

H˘#™êyOK« «ÑÊ Œ∞.

=∞~À q èŒOQÍ K≥áêÊÅO>Ë =∂#ã≤Hõ|ÅO J#flk ÇÏ$ ŒÜ«∂Å‰õΩ ãO|OkèOz#k.

"åiÖ’x PÖ’K«<å Œ$HõÊ èŒO ÉèÏ"À ÕfiQÍÅ∞ =O\ "å\ÃÑ· P è•~°Ñ_ç LO@∞Ok.

JÖÏQ =ºHÎQÍ HÍx, ã=∞+≤ìQÍ HÍx x~ÌtOz# Ñ¶e`åÅ#∞ ~å|@ì_»O ™ê è•~°}OQÍ

"åiÖ’x =∂#ã≤Hõ ãOHõÖÊ|ÅOÃÑ· P è•~°Ñ_çLO@∞Ok. JO Œ∞=Å¡ D =∂#ã≤Hõ

Ãã·÷~°ºO QÆ∞iOz# x~°fiK«#OÖ’ ''ã=∞+≤ì „ÑÜ≥∂[<åÅ™ê èŒ#‰õΩ Hõeã≤‰õ@∞ìQÍ Ñx

KÕÜ«∞_®xH ã≤|ƒOk K«∂Ñ≤OKÕ L`åûÇÏO, „áÈ`åûÇÏO ãÇÏHÍ~°O—— Jhfl HõeÑ≤ Õ

=∂#ã≤Hõ |ÅO J «∞º#fl « „ÑÜ«∂}OÖ’ L#fl@∞¡ ÑiQÆ}OK«=Åã≤ LO@∞Ok.

XHõiH XHõ~°∞, JO ŒiH JO Œ~°∂ J#fl ÉèÏ=™ê~°∂Ñº « LO_®e. JÖÏQ

Hõeã≤Hõ@∞ìQÍ ã¨=∞#fiÜ«∞OQÍ Ñ¶¨e`åÅ ™ê^èŒ#‰õΩ Hõ$+≤KÕÜ«∞_»OÖ’ „â◊^•úã¨‰õΩÎÅ∞

„Ñ Œi≈OKÕ èÀ~°} LO_®e.

=ºH˜ ÎQÆ`«, ã¨fi„Ñ¨Ü≥∂[#Ñ¨Ói`« PHÍOHõ ΔÅ#∞ PÖ’K«<å ^èÀ~°}∞Å#∞

=∂#ã≤Hõ|ÅOQÍ ÑiQÆ}OK«_®xH gÅ∞ÖË Œ∞. JÖÏQ XHÀ¯ ãO Œ~°ƒùOÖ’ XH˘¯Hõ ~°∞QÍ

=º=ÇÏiOK«_®xH „¿Ñ~°}QÍx "åi JO «~°æ « PÖ’K«#Å#∞ ÉèÏ"À ÕfiQÍÅ∞ (Atti-

tude) QÍ ÑiQÆ}™êÎ~°∞. JÖÏO\q =∂#ã≤Hõ |ÖÏxH „ÑfHõQÍ ÑiQÆ}OK«ÖËO.

tHõΔ} „áê è•#ºO_çHõΔ#s „ÑHÍ~°O (Training) JO>Ë U ≥·<å XHõ HõàÏ~°OQÆOÖ’,

=$uÎ, L^ÀºQÆ~°OQÍÅÖ’ «y# <≥·ÑÙ}ºO ãOáêkOK«∞ HÀ=_®xH

WKÕÛ É’ èŒ#, „Ñ ÕºHõ tHõΔ} Jx J~°÷O KÕã∞HÀ"åe.

„ÑuÉèÏ ™ê=∞~å÷ºÅ#∞ , <≥·ÑÙ}Ïºxfl, "Õ∞ è• ãOÑ Œ#∞ =∞iO «QÍ Jaè=$kú KÕã≤ J «x

PÖ’K«<å èÀ~°}x, Œ$HõÊ è•xfl Ñ¶e`åÅ∞ ™êkèOKÕkâ◊QÍ =∞o§OK«_»O Jx QÆ∞iÎOKåe.

x*ÏxH Jxfl ~°OQÍÅÖ’#∞, Jxfl ã=∞Ü«∂ÅÖ’#∞ U^À XHõ ~°∂ÑOÖ’ tHõΔ}

J#flk x~°O «~°O H˘#™êQÆ∞ «∂<Õ LO@∞Ok. ™ê è•~°}OQÍ z#fl «#O #∞Oz

‰õΩ@∞O|O „ÑÉèÏ=O`À ZO`À H˘O « x «ºO tHõΔ} Åaèã∂Î<Õ LO@∞Ok. Jk HÍHõ,

199 200


L^ÀºQÆÉÏ èŒº «ÅÑ¨~°OQÍ xˆ~ÌtOz# ÅHΔÍºÅ™ê èŒ#‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ J=ã¨~°"≥∞ÿ#

tHõΔ} W=fi_®xH „Ñ ÕºHõ «~°QÆ «∞Å ~°∂ÑOÖ’ „ÑÜ«∞ «flO [~°∞QÆ∞ «∞Ok.

H=ÅO q^•ºÑ~°"≥∞ÿ# q^•ºÉèÏº™êxfl tHõΔ}QÍ ÑiQÆ}OK«‰õÄ_» Œ∞. q Œº J<Õk

H=ÅO Ñiq∞u „ÑÜ≥∂[#O HõÅ JOâ◊OHÍQÍ, tHõΔ} J<Õk ÉÏÅºO #∞Oz JÅ=~°KÕ

=ºHÎ «fiO, JÅ"å@∞¡, PKå~°=º=Ç~åÅ#∞ ãO„Ñ^•Ü«∂Å#∞ ≥eÜ«∞KÕã≤ ãÔ~·# âßs~°Hõ

, "Õ∞ è•â◊HÎx ãg∞HõiOKÕO Œ∞‰õΩ `À_»Ê_Õ L ÕÌâ◊ÑÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# JÉèÏºãO Jx K≥ÑÊ=K«∞Û.

=ºHÎ PÖ’K«#Å#∞, Œ$HõÊ è•Å#∞ qÅ∞=Å#∞ Jaè=$kú KÕÜ«∞_»"Õ∞ ÅHõΔ ºOQÍ

LO@∞Ok. áœ~°áêÅ<å âßG ã¨∂„`åÅ „Ñ¨HÍ~°O ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å <≥·Ñ¨Ù}Ïºxfl

qkèx~°fiÇÏ}Ï™ê=∞~å÷ºxfl ÃÑOá⁄OkOKÕ ÅHõΔ ºO`À xiÌ+ì"≥∞ÿ# „ÑÜ≥∂[<åÅHÀãO

Ñïq∞ «HÍÅO KÕÑ¨>Ëì HÍ~°º„Hõ=∞OQÍ tHõΔ}#∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. JO ÕHÍHõ ,

ã=∂Kå~° q*Ï#O, qq èŒ J èŒ∞xHõ Ñ Œú «∞Å J=QÍÇÏ##∞ ã≤|ƒOkH ã=∞‰õÄ~°Û_»O

‰õÄ_® tHõΔ} ã=∞~°÷=O «OQÍ Ñx KÕÜ«∞QÆeQ@∞¡ «Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞_»"Õ∞ tHõΔ} ÅHõΔ º=∞x

K≥ÑÊ=K«∞Û,tHõΔ} Ñ¶e «OQÍ L^ÀºQÆ∞ÅÖ’ ™ê=∞~°÷ºO ÃÑiy ãfi «O„ «OQÍ x~°‚Ü«∂Å∞

fã∞HÀQÆÅ ™ê÷~ÚH KÕ~°∞‰õΩO\Ï~°∞. xiú+ì"≥∞ÿ# XHõ HÍ~°ºÉèÏ~åxfl x~°fiÇ≤ÏOK«QÆÅ

™ê=∞~åúºxfl L^ÀºyH HõeÊOKÕO Œ∞‰õΩ gÅ∞QÍ J «xH =∞iO « ã=∂Kå~åxfl JOkOz

q*Ï#=O «∞_çx KÕÜ«∞_»O`À áê@∞ J «x =ºHÎQÆ « <≥·ÑÙ}Ïºxfl „ÑuÉèÏáê@"åÅ#∞

ÃÑOá⁄OkOK«_®xH KÕÑ>Ëì HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ tHõΔ}QÍ ÑiQÆ}OKåe.

=ÚYºOQÍ H˘ «ÎQÍ xÜ«∞q∞ «∞Ö·# "åiH tHõΔ} =Å¡ "åiÖ’ =$uÎÑ~°"≥∞ÿ#

<≥ ·Ñ¨Ù}Ïºxfl, "≥∞à◊√‰õΩ=Å#∞ ÃÑOá⁄OkOz, "åix H˘`« Î "å`å=~°}ÏxH˜

JÅ"å@∞Ñ_ÕÖÏ "åi =∂#ã≤Hõ ã≤÷ux ã#fl ŒúO KÕÜ«∞_®xH XHõ J=HÍâ◊O Åaèã∞ÎOk.

ã≤|ƒOk ™ê=∞~å÷ºxfl H=ÅO Ü«∂O„uHõ ÑiHõ~åÅ "å_»HõOÖ’ =∂„ «"Õ∞ HÍHõ

qã¨ Î $`« =∂#ã≤Hõ ^Œ$HõÊ^è•xfl, J=QÍÇ¨Ï##∞ "åi „ÑüÉèÏ<≥ ·Ñ¨Ù}ÏºÅ#∞

ÃÑOá⁄OkOK«_»O ÅHõΔ ºOQÍ, tHõΔ}#∞ W"åfieûLO@∞Ok. JO ÕHÍHõ L^ÀºQÍÖ’¡

ã=∞„QÆ «, L`åûÇxfl „¿Ñ~Ñ≤OKÕO Œ∞‰õΩ tHõΔ} LÑÜ≥∂QÆÑ_»∞ «∞Ok.

1. qkèx~°fiÇ¨Ï}Ö’ ™ê=∞~å÷ºxfl „Ñ¨^Œi≈OKÕ precision, clarity Å#∞

™êkèOK«QÆÅ"åix «Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞QÆÅq èŒOQÍ tHõΔ} LO_®e.

2. =∂~°∞`«∞#fl „Ñ¨ÑÖK« J=ã¨~åÅ‰õΩ, „Ñ¨[Å Jâ◊Ü«∂Å#∞ QÆ∞iÎOz "å\˜H˜

J#∞QÆ∞}OQÍ ã∞tHΔ «∞_çx KÕÜ«∞QÆÅQÍe.

3. XHõ ~ÀÉ’\òÖÏQÍ Ü«∂„uHõOQÍ ÑxKÕ¿ã =∞~°=∞#∞+μÅÖÏ HÍ‰õΩO_® J «∞º#fl «

™ê÷~Ú ™ê=∞~å÷ºxfl ÃÑOá⁄OkOK«QÆÅQÍe.

4. „Ñ¨ã¨∞Î «O x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î#fl q èŒ∞Å#∞ =∂„ «"Õ∞ HÍHõ, Éèíq+¨º üÖ’ KÕÑ¨@ì=Åã≤#

ÉÏ èŒº «Å#∞ x~°fiiÎOK«QÆÅ"åiQÍ tHõΔ}^•fi~å ã≤ ŒúO KÕÜ«∂e.

5. "åi <≥·uHõ L`åûÇxfl „áÈ «ûÇ≤ÏOK«QÆÅ tHõΔ} ãfi~°∂ÑO ÃÑ· „â◊ Œú =Ç≤ÏOKåe.

F@q∞ Œ∂~°O 10J_»∞QÆ∞ÖË!F@q∞.=∞Ç ÉèíÜ«∞OHõ~°O"≥∞ÿ#k. «ÅK«∞‰õΩO>Ë<Õ h~°ãO =KÕÛã∞ÎOk.

x*ÏxH „Ñu XHõ iH Ju KÕ~°∞=Ö’H LO@∞Ok.

Hõà◊§ =ÚO Œ∞ HõxÑ≤ã∂Î<Õ LO@∞Ok.

≥e"≥·# "åà◊§ JOK«<å „Ñ¨HÍ~°O h‰õÄ F@q∞H˜

=∞ èŒº Œ∂~°O 10J_»∞QÆ∞ÖË.

|Çïâß g∞~°∞ HÍà◊√§ Kåz =¸_»∞™ê~°∞¡ ÔQOu Õ

KåÅ∞.

F@q∞ g∞=ÚO Œ∞ xÅ|_»∞ «∞Ok.

XHõ™êi ^•x‰õ#∞fl g∞ g∞ Œ Ñ_çO^• ^•x Œ$+≤ìÖ’ #∞Oz |Ü«∞@Ñ_»_»O

KåÖÏ Hõ+ìO. ZO Œ~À „ÑÜ«∞ufl™êÎ~°∞. HÍx H˘O Œ~ F@q∞H Œ∂~°OHÍQÆÅ~°∞.

JO Œ∞‰õΩ „Ñu XHõ ~°∞ Ñk J_»∞QÆ∞Å∞ Œ∂~°OQÍ LO_®e. „ÑÜ«∞uflOKåe.

xÅ|_»QÆÅQÍe.

Jq....

1. Hõ¿+ìÑ¶b:=∂#=[#‡ ZuÎ# „Ñu XHõ ~°∞ J#∞ãiOK«=Åã≤# =∞øeHõ ã∂„ «O. Hõ+ìÑ_Õ

ã¨fiÉèÏ=O ÖËx"åiH˜ ^Õ=Ù_»∞‰õÄ_® ™êÜ«∞O KÕÜ«∞_»∞. JO^Œ∞ˆH "≥OHõ>Ëâ◊fi~°

201 202


ã∞„ÑÉèÏ «OÖ’ 'Hõ~°Î=ºO ≥·==∂Ç≤ÏflHõ"£∞—— Jx Hõ~°Î=º x~°fiÇÏ}Ë Õ=Ù_ç<≥·<å ™ê~°÷Hõ «

xã∞ÎO Œx ã∂zOKå~°∞ =∞# ÃÑ ŒÌÅ∞.

P~°∞QÍÅO Ô~· «#fl á⁄ÅOÖ’ Hõ+ìÑ_ç Õ<Õ Ô~O_»∞ ÑÓ@ÖÏ =∞# <À\’¡H J#flO

=Ú ŒÌ Ñ_Õk.

„â◊"≥∞ÿHõ r=# ™œO^Œ~åºxH˜ ã¨=∂#"≥∞ÿ#k ÖË<ÕÖË^Œx =∞Ç¨Hõq NN

x#kOKå_»∞.

ã∞YÑ_®ÅO>Ë =ÚO Œ∞ Hõ+≤ìOz ÑxKÕÜ«∞_®xH ã≤ ŒúOQÍ LO_®e.

rq «OÖ’ Hõ+ìã¨∞MÏÅ∞ Ô~O_»∂ «Ñ¨Ê=Ù. XHõ~°HõOQÍ "å\˜x HÍ=_ç‰õΩO_»Å

=O\=x XHõ\ «~°∞"å « =∞~˘Hõ\QÍ Z Œ∞~À¯Hõ «ÑÊ Œ∞. J~Ú Õ Hõ+≤ìOKÕ <≥·[O

L#fl"å_»∞ HõëêìÅ∞ =zÛ#ÑC_»∞ ‰õΩOyáÈ_»∞. ã∞MÏÅ∞ Z Œ∞Ô~· Õ á⁄OyáÈ_»∞.

2. q^•º^èŒ#O– âßâ◊fi`«O: Wk JxflHÍÖÏÖ’¡#∂ qA˝Å∞ JOwiOz#

Ñ~°=∞ã «ºO. ãfi Õâ◊OÖ’<≥·<å Ñ~° Õâ◊OÖ’<≥·<å ÑÓiÎQÍ qâ◊fiã≤OK« Œy#k. ã∞~°HΔ «"≥∞ÿ#

Hõ=K«O q^•º^èŒ#"Õ∞. Z=~°∂ ^ÀK«∞HÀÖËxk ZO`«=∞OkH˜ ZO`«^•#O KÕã≤<å

«~°QÆxk. WHõ _» q Œº JO>Ë H=ÅO _ç„wÅ∞ Jx ÉèÏqOK«~å Œ∞. r=#Ü«∂<åxH

LÑÜ≥∂QÆÑ_Õ U<≥·ÑÙ}º"≥∞ÿ<å q ŒºQÍ<Õ ÉèÏqOKåe.

QÆ «OÖ’ ZO Œ~À Õâ◊ ÕâßÅ‰õΩ "≥o§ «=∞ rq`åxfl ã∞ãOÑ#flO KÕã∞‰õΩ<åfl~°∞.

QÆ∞iÎOÑ¨Ù `≥K«∞Û‰õΩ<åfl~°∞. _®Hõì~°∞¡QÍ, „á⁄ÃÑ¶ã¨~°∞¡QÍ, âßGA˝Å∞QÍ, WO[h~°∞¡QÍ

W\©=eHÍÅOÖ’ W<£Ñ¶¨~‡+<£ >HÍflÅrÖ’ Jxfl ÕâßÅÖ’#∂ ~å}OKå~°∞. ~å}ã∞Î<åfl~°∞.

K«i„ «Ö’ "åºáê~åÅ HÀãO =O ŒÅ ãOYºÖ’ =∞# Õâ◊O #∞Oz W «~° ÕâßÅ‰õΩ

"≥àÏ§~°∞. K« Œ∞=Ù JO «QÍÖËx"å~°∞, Éèí=# x~å‡}OÖ’ <≥·ÑÙ}ºO L#fl ‰õÄbÅ∞,

#~°∞û „>ÿxOQ∑ ÑÓiÎ KÕã∞‰õΩ#fl =∞Ô~O Œ~À ™ê=∂#∞ºÅ∞ W «~° ÕâßÅ‰õΩ "≥àÏ§~°∞.

"≥à◊√ «∞<åfl~°∞.

"åiÖ’ „Ñ ÕºHõOQÍ ZÖÏ\ <≥·ÑÙ}ºO ÖËx ™ê=∂#∞ºÅ∞ ‰õÄbÅ∞QÍ Œ∞~°ƒù~°

rq`åÅ#∞ Z Œ∞~˘¯x x~åâ◊ À, xãÊ $ÇÏ`À "≥#∞kiy =zÛ# "åà◊¥§ L<åfl~°∞.

HÍx U^À XHõ~°OQÆOÖ’ „Ñ ÕºHõ tHõΔ} HõÖ"å~°∞ =∂„ «O WÑÊ\H© PÜ«∂ ÕâßÅÖ’

„ÑQÆuÑ äŒOÖ’<Õ ™êQÆ∞ «∞<åfl~°∞.

q Œº J#flÑÙ_»∞ <≥·ÑÙ}ºO Jx QÆ∞iÎOKåe.

3. èŒ~°‡=∂~°æO–ã¨~°fi^• „âıÜ≥∂^•Ü«∞HõO : èŒ~°‡O J#fl^•xÖ’ L#fl XH

XHõ J~°÷O–ãO Œ~°ƒùO U ≥·<å, Uq èŒOQÍ =º=ÇÏi¿ãÎ J «ºkè‰õΩÅ∞ P"≥∂k™êÎ~À

J Õ Jx QÆ∞iÎOKåe.

KåÖÏ z#fl L^•ÇÏ~°}. =∞#O Ô~·Å∞ ZHÍ¯O. ‰õÄ~ÀÛ=_®xH ã‘@∞ ÖË Œ∞.

xÅ|_Õ *ÏQÍ ‰õÄ_®ÖË^Œ∞. =∞#=O\˜"å~°∞ ZO^Œ~À L<åfl~°∞. HÍx XHõ =ºH˜Î

Œ∞~°∞ã∞QÍ =∂\Ï¡_»∞ «∂ ÉkiOÑÙ èÀ~°}Ö’ =∂\Ï¡_ç J<å~ÀQÆºO`À Ñ_»∞‰õΩx

L#fl =$ Œ∞ú_çx |Å=O «OQÍ ÖËÑ≤ ‰õÄ~ÀÛÉ\˜ì H˘O « *ÏQÍ#∞ P„Hõq∞OKå_»#∞HÀO_ç.

PãO Œ~°ƒùOÖ’ J «#∞ KÕã≤Ok xÅ|_ç L#fl"å~°O ŒiH© P"≥∂ ŒÜ≥∂QÆºOQÍ<Õ

HõxÑ≤ã∞ÎOk. HÍx JO «¿ãÑÙ JHõ _Õ LO_ç P=$ Œ∞ú_ç Ñiã≤÷u QÆ=∞xOz#"åiH

=∂„ «O HÀÑO ≥Ñ≤Êã∞ÎOk. "å~°∞ <ÀÔ~ «ÎÖËHõ áÈ=K«∞Û. HÍx Jk J èŒ~°‡"Õ∞ J=Ù «∞Ok.

ÑsHõΔÅ∞ ~åÜ«∞_®xH =O ŒÅ "ÕÅ ãOMºÖ’ q^•º~°∞÷Å∞ U_®ká⁄_»∞QÆ∞<å Hõ+ìÑ_ç

«Ü«∂~°=Ù`å~°∞. "åiÖ’ H˘O Œ~°∞ J_»¤ •~°∞Ö’¡ HÍÑ‘Å∞ H˘\˜ìHÍx, „Ñâ◊flÅ∞ =ÚO Œ∞QÍ<Õ

_»|∞ƒ ÃÑ\˜ì H˘#_»O •fi~å HÍx, ¿ÑÑ~ü k ÕÌ"åà◊§x „ÑÖ’Éèí ÃÑ@∞ìH˘x LfÎ~°∞‚ÅÜ«∂º~°∞

J#∞HÀO_ç. "åi q[Ü«∞O `å`å¯eHõOQÍ ã¨O`«$Ñ≤Î HõeyOK«=K«∞Û#∞ HÍx

âßâ◊fi «q[Ü«∞O, rq`å#O ŒO Q“~°=„Ñ Œ"≥∞ÿ# Éèíq+º «∞ÎQÍ "å~°∞ U<å_»∞ KÕi<å

ãOáêkOK«∞HÀÖË~°∞.

4. ^•#=∂? ãOáê Œ<å? UkHÍ"åe g∞‰õΩ?XHõ~°∞ =∞#H WKÕÛk ã‘fiHõi¿ãÎ Jk ^•#O JO Œ∞‰õΩ#fl>Ë.¡ TiH XHõi #∞Oz

^•#OQÍ ÅaèOKÕ ™⁄=Ú‡ ãO «$Ñ≤Î xã∞ÎO^•? Hõ+ìÑ_ç ãOáêkOK«∞‰õΩ#flk =∞#k

J=Ù «∞Ok. Ñ~å~Ú ™⁄=Ú‡ ZÑC_≥·<å ÉèÏ~°"Õ∞. ™êfii «"Õ∞ =∞#‰õΩ Q“~°=hÜ«∞O.

5.5.5.5.5. P"Õâ◊O – HÍ~°ºÇx :P"Õâ◊O – HÍ~°ºÇx :P"Õâ◊O – HÍ~°ºÇx :P"Õâ◊O – HÍ~°ºÇx :P"Õâ◊O – HÍ~°ºÇx :W\©=Å KåÖÏ ÉÏºO‰õΩÖ’¡ #=Ùfi «∞#fl ÉÁ=∞‡"Õã≤, HÀÑ¨O ≥K«∞ÛHÀHõO_ç,

ãÇÏ#OQÍ LO_»O_ç. JO ŒiH© „ÑâßO «OQÍ LO@∞Ok. J#fl É’~°∞¤Å∞ ÃÑ_»∞ «∞<åfl~°∞.

203 204


nx L ÕÌâ◊O XHõ>Ë. HÀÑ≤+≤ì "åà◊§ „Ñ=~°Î# =Å¡ JHõ _» ÑxKÕã∞Î#fl ã≤|ƒOk UHÍ„QÆ «

≥|ƒuO@∞Ok. uiy QÍ_çÖ’ Ñ_»_®xH Ñkx=ÚëêÖ·<å Ñ_»∞ «∞Ok. Wk JHõ _»

[iQ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ *’~°∞ÃÑ· „ÑÉèÏ=O K«∂Ñ≤ã∞ÎOk.

=ÚYºOQÍ XHõi «~åfi « XHõ~°∞QÍ Ñx K«Hõ ÃÑ@∞ìHÀ=Åã≤# ãO Œ~åƒùÅÖ’ D

ã∂„ «O KåÖÏ =ÚYºO.

H˘O`«=∞Ok ÃÑ^ŒÌ"åà◊§Ö’ Jã¨Ç¨Ï#O J#∞HõΔ}O HõxÑ≤ã¨∂Î<Õ LO@∞Ok.

JÖÏ\˜"åi`À Ñ¨x™êyOK«∞H˘#_»O JO>Ë Jk =∞# ã¨Ç¨Ï<åxˆH Ñ¨sHõΔ.KåÖÏ

ãO Œ~åƒùÅÖ’ KåÖÏ =∞Ok ÃÑ ŒÌ"åà◊§ K≥¿ÑÊ „Ñ è•# ã∂„ «O Uq∞@O>Ë ãÇÏ#O,

FÑ≤HõQÍ "ÕzK«∂_»QÆeQ "åàı§ HÍ~°º™ê èŒ‰õΩÅ∞ J=Ù`å~°∞ Jx.

6. "å~Ú^• "Õ¿ãÎ ....QÀqO^•!D ã¨fiÉèÏ=O ZO`«\˜ ã¨=∞~°∞÷_ç<≥·<å ÃÑ¶~ÚÅ∂º~ü "≥·Ñ¨Ù #_çÑ≤ã¨∞ÎOk.

ã¨HÍÅOÖ’ Ñ¨x „áê~°OÉèíOK«_»O`À áê@∞ ^•xx ã¨HÍÅOÖ’ Ñ¨ÓiÎ KÕÜ«∞_»O

HÍ~°º™ê èŒ‰õΩ_»∞ „Ñu x «ºO «# ãfiÉèÏ=OQÍ „Ñ Œi≈ã∂Î LO_®e. JÑC_Õ ÃÑ·"åi

"≥∞ÑC á⁄Ok L^ÀºQÆ∞Å À_®Ê@∞ ã=∞$kúQÍ Åaèã∞ÎOk. HÍ~åºÅÜ«∂xH |Ü«∞Å∞ Õ~

ã=∞Ü«∞O ŒQÆæ~° #∞Oz, WzÛ# JáêÊ~ÚO\ò "≥∞O\ò#∞ ãHÍÅOÖ’ KÕ~°_»O =~°‰õΩ

„Ñu Ñxx QÆ_çÜ«∂~°O`À ã=∂# "ÕQÆO`À x~°fiÇ≤ÏOK«QÆey# "åiH q[Ü«∞O

KÕ~°∞=Ù «∞Ok. F@q∞ Œ∂~°=∞=Ù «∞Ok.

WO\’¡ WÖÏ¡Å∞ å#∞ KÕÜ«∞=Åã≤# Ñ#∞Å#∞ "å~Ú^•"Õ¿ãÎ WHõ P WO\’¡"åiH

„ÑâßOu Hõ~°∞==Ù «∞Ok. L ŒÜ«∞O x„ Œ ÖËKÕ ã=∞Ü«∞OÖ’ "≥Ú ŒÖ· ~å„u"Õà◊H Éè’[#O

ã≤ ŒúO KÕ¿ã =~°‰õΩ P"≥∞ ZO « ã=∞Ü«∞áêÅ# áê\ã∞ÎO^À QÆ∞iÎ¿ãÎ "åi ¿ã=Å‰õΩ

„ÑuÑ¶ÅO Uq∞ W=fiÖË=∞#fl "åãÎ=O QÆ∞iÎOK«=K«∞Û.

XHõ Ü«∞O„`«O ZO`« HõzÛ`«`«fiOQÍ =º=Ç¨Ïiã¨∞ÎO^À =∞#O ‰õÄ_® JO`«

HõzÛ «OQÍ ã=∞Ü«∞áêÅ# ÃÑ· Œ$+≤ì HO„nHõiOKåe.

7. Hõ+≤ìOKÕ "åiH u<Õ ÇÏ‰õΩ¯ :

Wk q#_®xH P\qHõOQÍ LO_»=K«∞Û HÍx, WO\’¡ HÍx HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’

HÍx =∂#"åe „â◊=∞#∞ ^ÀK«∞‰õΩ<Õ èÀ~°}=Å¡ JHõ _» Ñ#∞Å∞ ™êÑ¶‘QÍ [~°QÆ=Ù.

"å`å=~°}O „ÑâßO «OQÍ LO_» Œ∞. WO\’¡ ÃÑ ŒÌ"å~°∞, =$ Œ∞úÅ∞, J<å~ÀQÆºO`À

L#fl"å~°∞ 'Ug∞ KÕÜ«∞ÖËO— JO@∂ Ñ¨ÓiÎQÍ ã¨Ç¨Ü«∞x~åHõ~°} KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞.

HÍ~åºÅÜ«∂ÅÖ’ ‰õÄ_® H˘O Œ~°∞ ™È=∞iáÈ «∞ÖÏ¡ „Ñ=iÎã∂Î LO\Ï~°∞. "å~°∞ å=Ú

KÕÜ«∞=Åã≤# Ñxx "å~Ú^• "Õã∂Î LO_»_»O, ãHÍÖÏxH ÑÓiÎ KÕÜ«∞=Åã≤# Ñxx

H˘O «q_»nã≤, K«∞~°∞QÍæ KÕÜ«∞QÆÅ"åiH JÑÊyOK«_»O ã~°fi™ê è•~°}O. JkèHÍi =∂@

HÍ Œ#ÖËHõ KÕã≤<å, L^ÀºQÆ∞Å =∞ èŒº ãÜ≥∂ èŒºK≥_ç J<≥·Hõº «‰õΩ ^•ifã∞ÎOk.

WO\’¡ =$ Œ∞úÅ∞ UÑx KÕÜ«∞ÖËO J<ÕHõ<åfl ¿ÑÑ~°∞¡ ã~°Ì_»O z#fl Ñ≤Å¡Å ÇÏŸO=~ü

Ñ~°º"ÕHΔOK«_»O, "Õà◊H "åiH =∞O Œ∞Å∞ "ÕÜ«∂Åx QÆ∞~°∞ÎKÕÜ«∞_»O =O\ Ñ#∞Å=Å¡

W «~°∞ÅÃÑ· XuÎ_ç «QÆ∞æ «∞Ok.

JO Œ∞H Wk=~°Ö’ ™È=∞iáÈ «∞‰õΩ rqOKÕ ÇÏ‰õΩ¯ÖË Œx ÃÑ ŒÌÅ∞ =∞O ŒeOKÕ"å~°∞.

8. Pâ◊Öxfl L<åfl....W «~°∞Å‰õΩ Çx HõeyOK«~å Œ∞. Wk ãOÑ¶∞rq áê\OK«=Åã≤x =∞øeHõ

ã∂„ «O. „Ñu XHõ iH Pâ◊Å∞O\Ï~Ú. Jk _»|∞ƒ ãOáêkOK«_»"≥∞ÿ<å, Jã∞ÎÅ∞

ã=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ=_»"≥∞ÿ<å, =∂~°∞¯Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ ™êkèOKåÅ<åfl U ≥·<å ã~. =∞# Pâ◊Å∞

™êkèOK«∞HÀ=_®xH ~å[=∂~åæxfl J#∞ãiOK«_»"Õ∞ JO ŒiH© HΔ=∞O.

KåÖÏ z#fl L^•ÇÏ~°}. ã≤\© |ã∞û ZHÍ¯O. =∞#=ÚO Œ∂ "≥#∞Hõ ZO Œ~À

L<åfl~°∞. JO Œih ÑHõ H ÔQO\"Õã∂Î «# XHõ _Õ =ÚO Œ∞ ÔHàÏ§Å<Õ `åÑ„ «Ü«∞O

=Å¡ =∞Ô~O ŒiHÀ J™œHõ~°ºO Hõeyã∞ÎOk. z~å‰õΩ Hõeyã∞ÎOk. Pâ◊Û~°ºO Uq∞@O>Ë,

JHõ _» =∞~˘Hõ~°∞ «##∞ WÖÏ ÑHõ ‰õΩ ÔQO\"Õ¿ãÎ „Ñu"åiÖ’#∂ HõeQ PÖ’K«#Å#∞

`å#∞ KÕ¿ãÑC_»∞ =∂„ «O QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ~°∞.

^•xH HÍ~°}O XHõ >Ë. ãfiÖÏÉèíO. •x =ÚO Œ∞ W «~°∞Å „ÑÜ≥∂[<åÅ∞ ZO Œ∞‰õÄ

ÑxH ~åqqQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. ™⁄O`«ÖÏÉèíO H˘O`« =∂#∞‰õΩx....Jx ZÑ¨C_À

205 206


QÆ∞~°*Ï_»"å~°∞ Ç≤Ï «=Ù K≥ÑÊ<Õ K≥áêÊ~°∞. HÍx áê\OK«=Åã≤Ok =∞#"Õ∞.

9.9.9.9.9. ™ê÷#|Å"Õ∞ HÍx... «# |ÅO™ê÷#|Å"Õ∞ HÍx... «# |ÅO™ê÷#|Å"Õ∞ HÍx... «# |ÅO™ê÷#|Å"Õ∞ HÍx... «# |ÅO™ê÷#|Å"Õ∞ HÍx... «# |ÅO HÍ Œ∞ J#fl =∞#O «~°K«∞ [#O <À@q<Õ

=∂@. Wk ZO « ã «º"≥∂ KåÖÏ=∞OkH ™êfi#∞Éèí==∞ÜÕ∞º LO@∞Ok.

WO\’¡ «O„_ç i>ÿ~°Ü«∂º_»#∞HÀO_ç. JO «=~°‰õΩ Ñà◊√§`À=ÚHÀ=_®xH, ™êfl#O

KÕÜ«∞_®xH HÍÑ¶‘ JOkOK«_®xH©, Éè’[#O ÖË • \Ñ¶≤<£ ã≤ ŒúO KÕÜ«∞_®xH „Ñ èŒ=∞

J=HÍâ◊O Wã∞Î#fl ‰õΩ@∞O| ãÉèí∞ºÅ f~°∞ =∂iáÈ «∞Ok. XHõ x=Ú+O PQÆO_ç.

J= «Å JÉÏƒ~Ú L^ÀºQÍxH "≥àÏ§e, J=∂‡~Ú HÍÖËrH "≥àÏ§e, Ñ≤Å¡Å∞ |_çH

Ñ~°∞ÔQ\Ïìe JO@∂ Jxfl KÀ\Ï¡ "≥#H¯ <≥>Ëìã∞ÎO\Ï~°∞.

J Õ i>ÿ~°ÜÕ∞º =~°‰õΩ PÑ¶‘ã¨∞Ö’ JO Œih Hõ#∞ã¨#flÅ`À QÆ_»QÆ_»ÖÏ_çOz#

JkèHÍi i>ÿ~°"≥∞O\ò ÉxÑ¶≤\òû HÀãO J Õ HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ QÆ∞=∂™êÎ #∞Oz „Ñu

XHõ i ŒQÆæ~°H˜ Ñ¨ ÕÑ¨ Õ "≥o§ |u=∂Å∞ HÀ=Åã≤=ã¨∞ÎOk. =∞#O ZO « L#fl «

™ê÷#OÖ’ L<åfl Jã∞Ñ„u "≥_ç Õ _®Hõì~°∞¡, #~°∞ûÅ ŒÜ«∂^•HΔ}ÏºÅ g∞ Œ P è•~°Ñ_»Hõ

`«Ñ¨Ê^Œ∞. QÆ∞_çH˜ "≥_ç`Õ JO^Œi`À áê@∞ ^Õ=Ù_ç =ÚO^Œ∞ KÕ`«∞Å∞ Hõ@∞ì‰õΩ

xÅ|_®eûO Õ.

ã≤x=∂ ÇÅ∞Ö’ÃÑ· L^Àºy, z#fl L^Àºy J#fl Õ_® Ug∞ LO_» Œ∞ Hõ •. D

"åãÎ=O „QÆÇ≤Ï¿ãÎ =∞#‰õΩ U^À J==∂#O [iyáÈ~ÚO Œ#fl P «‡#∂º#`å ÉèÏ=O

=∞# =∞#ã∞ûÖ’ «Ö «Î Œ∞. Jk P~ÀQÆºO. JO ŒiH© „âıÜ«∞ã¯~°O.

10. JkÖ’<Õ K≥_»∞#∞ ≥OK≥Ü«∂ºe. ÖËHõáÈ Õ Jk =∞#K«∞@∂ì L#fl

ã¨=∂*Ïxfl Hõe+≤`«O KÕã¨∞ ÎOk. K≥_»∞‰õΩ „áê~°OÉè íO z#fl q+¨Ü«∂Å`À<Õ

„áê~°OÉèí=∞=Ù «∞Ok. H˘ «ÎQÍ H~å}ÏëêÑÙ ÃÑ\ì#"å_ç ŒQÆæ~° ã~°∞‰õΩ H˘O\ÏO. zÅ¡~°

ÖË Œx J= «e"å_»∞. J#QÍ<Õ Ñ~¡ Œ∞ÖË JO@∂ =∞#O =KÕÛ™êÎO. KåÖÏ ™ê è•~°}"≥∞ÿ#

D ãÖ^Œ~ °ƒ ùOÖ’ zÅ¡~°ÖË^Œ#=Åã≤# ãÖ^Œ~åƒ ùÅHÀãÖ J=`«e "å_»∞

Z Œ∞~°∞K«∂ã¨∞ÎO\Ï_»∞.

WÑC_»∞ KåÖÏ=∞OkH ŒQÆæ~° zÅ¡~° LO_»_»O ÖË Œ∞. JO Œ∞‰õΩ HÍ~°}O ˘~°Hõ_»O

ÖË ŒO\Ï~°∞. x[O JkHÍ Œ∞. =∞#Ö’ KåÖÏ=∞OkH zÅ¡~° *Ë|∞Ö’ "≥∂Ü«∞_»O JO>Ë

z~å‰õΩ. J Õ <À@¡ Hõ@ìÅ~Ú Õ Zxfl L<åfl Jq |~°∞°=ÙQÍ JxÑ≤OK«=Ù D HÍ~°}O

=Å¡ ÑQÆ∞Å∞ uiy#ÑC_»∞ ^˘iH# zÅ¡~°#∞ WO\’¡ F=¸Å áÈQã∞ÎO\Ï~°∞. Jk

zÅ¡~° H˘~° «‰õΩ HÍ~°}=∞=Ù «∞Ok.

J Õ q èŒOQÍ z#flÑC_»∞ ÇÏŸO=~ü KÕÜ«∞_®xH Ñ≤Å¡Å‰õΩ KåH±Ö@∞¡ W™êÎ=∞x,

«~°∞"å « ÑsHõΔÖ’ ÃÑ ŒÌ =∂~°∞¯Å∞ ~å=_®xH «y#O «QÍ Hõ+ìÑ_ÕÖÏ „áÈ «ûÇ≤ÏOK«_®xH

'QÆ_çÜ«∂~°O H˘x™êÎO. Ãã·HÖò H˘x™êÎO. WÑC_»∞ ÃãÖòá¶È<£ H˘x™êÎO— JO@∂ "åiÖ’

„ÑuÑ¶ÅO g∞ Œ Pâ◊Å∞ ~ÔHuÎã∞Î<åflO. Wk"åix ÃÑ ŒÌÜ«∂ºHõ `å#∞ KÕ¿ã „ÑuÑxH

„ÑuÑ¶ÅO <åHO\ – Jx Z Œ∞~°∞K«∂¿ãÖÏQÍ =∂iÛ"Õ™ÈÎOk.

„ÑÖ’ÉèÏÅ‰õΩ JÅ"å@∞KÕ¿ãÎ Éèíq+º «∞ÎÖ’ JO>Ë ÀÑ≤_ô ã=∂["Õ∞ q∞QÆ∞Å∞ «∞Ok.

z=~°QÍ

ã=∞ãÎ â◊HÎ g∞Ö’<Õ LOk. ã=∞~°∞÷Å∞ J#∞‰õΩO>Ë™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.ã=∞ãÎ â◊HÎ g∞Ö’<Õ LOk. ã=∞~°∞÷Å∞ J#∞‰õΩO>Ë™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.ã=∞ãÎ â◊HÎ g∞Ö’<Õ LOk. ã=∞~°∞÷Å∞ J#∞‰õΩO>Ë™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.ã=∞ãÎ â◊HÎ g∞Ö’<Õ LOk. ã=∞~°∞÷Å∞ J#∞‰õΩO>Ë™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.ã=∞ãÎ â◊HÎ g∞Ö’<Õ LOk. ã=∞~°∞÷Å∞ J#∞‰õΩO>Ë™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

q∞ «OQÍ u<Õ"å_»∞ P~ÀQÆº=O «∞_»∞, HÍ~°º™ê èŒ‰õΩ_»∞ J=Ù`å_»∞.q∞ «OQÍ u<Õ"å_»∞ P~ÀQÆº=O «∞_»∞, HÍ~°º™ê èŒ‰õΩ_»∞ J=Ù`å_»∞.q∞ «OQÍ u<Õ"å_»∞ P~ÀQÆº=O «∞_»∞, HÍ~°º™ê èŒ‰õΩ_»∞ J=Ù`å_»∞.q∞ «OQÍ u<Õ"å_»∞ P~ÀQÆº=O «∞_»∞, HÍ~°º™ê èŒ‰õΩ_»∞ J=Ù`å_»∞.q∞ «OQÍ u<Õ"å_»∞ P~ÀQÆº=O «∞_»∞, HÍ~°º™ê èŒ‰õΩ_»∞ J=Ù`å_»∞.

207 208

ee

nirasha veedite neede jayam - by gampa nageswararao

Self Improvement