naz&f d&v ni (transkrİpsİyonlu Çevİrİ ve...

NAZ&F D&VNI

(TRANSKRİPSİYONLU ÇEVİRİ VE METİN - İNCELEME)

Murat DARICIK

Cumhuriyet Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü

Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Sınav Yönetmeliğinin

Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı

Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı için öngördüğü

YÜKSEK LİSANS TEZİ

olarak hazırlanmıştır.

TEZ DANIŞMANI

Yar. Doç. Dr. Ahmet ÖLMEZ

SİVAS 2006

I

İÇİNDEKİLER

ÖZET………………………………………………………………………X

SUMMARY……………………………………………………………….XII

KISALTMALAR………………………………………………………….XIV

BİRİNCİ BÖLÜM

I. OSMANLICA KAYNAKLARDA MEHMED NAZ&F………………...2

II. MEHMED NAZİF’İN HAYATI……………………………………….8

III. MEHMED NAZ&F EFENDİ’NİN EDEB& KİŞİLİĞİ…………………10

IV. MEHMED NAZ&F EFENDİ VE TASAVVUF……………………….12

V. NAZ&F D&VNI’NIN DİN& VE TASAVVUF& YÖNÜ……………….15

VI. DÎVÂN’DAKİ NAZIM ŞEKİLLERİ…………………………………17

A. KAS&DELER ………………………………………………….. 17

B. TERKİB-İ BENDLER………………………………………….20

C. GAZELLER…………………………………………………….20

D. ŞARKILAR……………………………………………………..21

E. TARİHLER……………………………………………………..22

F. LUĠAZ…………………………………………………………23

G. KIT‘A-İ KEB&RELER………………………………………….23

H. KIT‘ALAR……………………………………………………..24

I. RUBİLER …………………………………………………….24

J. MÜFREDLER……………………………………….…………24

K. MUAMMALAR………………………………………………25

VII. NAZIM ŞEKİLLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ………………..25

VIII. NÜSHA TAVSİFİ…………………………………………………..26

IX. EDEBÎ SANATLAR……………………………………….………...26

İKİNCİ BÖLÜM

I. MUHTEVA ÖZELLİKLERİ…………………………………………...31

A. AŞK……………………………………………………………………31

II

1. Aşk-ı İlahi……………………………………………………...31

2. Peygamber Aşkı………………………………………………33

3. Mecazi Aşk…………………………………………………...34

B. ALLAH’IN İSİMLERİ………………………………………………..34

C. TASAVVUF ISTILAHLARI………………………………………….35

1. Mevlevilik………………………………………………………35

2. Halvetilik…..…………………………………………………...35

3. Zikir………………………………………………………….…36

4. Şeyh, Pir, Mürşid…………………………………………….…36

5. Dergah, Hankah, Tekye…………………………………….…..37

6. Kader……………………………………………………….…...37

7. Rıza………………………………………………………….….38

8. Sabır………………………………………………………….…38

9. İhlas………………………………………………………….….38

10. Fakr…………………………………………………………....38

11. Hayret…………………………………………………….…...39

12. Elest Bezmi…………………………………………………....39

13. İstigna…………………………………………………………39

14. Bela……………………………………………………………40

15. Vahdet, Kesret…………………………………………………40

16. Fena, Beka……………………………………………………..40

17. Hakikat………………………………………………………...40

18. Masiva…………………………………………………………41

19. Riya …………………………………………………………...41

20. Terk…………………………………………………………....41

21. Dünya ………………………………………………………...42

22. Rind, Zahid, Derviş, Abdal…………………………………...42

D. PEYGAMBERLER VE MUCİZELERİ ……………………………...42

1. Hz. Muhammed…………………………………………………43

2. Hz. Adem……………………………………………………...44

3. Hz. Nuh………………………………………………………..44

III

4. Hz. İbrahim……………………………………………………44

5. Hz. Musa……………………………………………………….44

6. Hz. Hızır………………………………………………………44

7. Hz. Davud……………………………………………………..44

8. Hz. Süleyman………………………………………………….45

9. Hz. Eyyub……………………………………………………...45

10. Hz. Yakub…………………………………………………….45

11. Hz. Yusuf…………………………………………………….45

12. Hz. İsa………………………………………………………...45

E. HZ. CEBRAİL………………………………………………………….46

F. SAHABELER…………………………………………………………..46

1. Ensar……………………………………………………………46

2. Hz. Ebu Bekir…………………………………………………..46

3. Hz. Osman……………………………………………………...47

4. Hz. Ali………………………………………………………….47

5. Hz. Selman……………………………………………………..47

6. Al-i Resul ve Kerbela…………………………………………...48

G. EVLİYALAR…………………………………………………………..48

1. Beyazıd-ı Bestami………………………………………………48

2. İbrahim Edhem…………………………………………………48

3. Muhyiddin Arabi……………………………………………….48

4. Hallac-ı Mansur………………………………………………..49

5. Niyazi-i Mısri…………………………………………………..49

6. Şeyh Halil………………………………………………………49

H. ALİMLER VE KİTAPLAR…………………………………………...49

I. ŞAİRLER……………………………………………………………….51

1. Ka‘b…………………………………………………………….51

2. Hassan bin Sabit………………………………………………..51

3. Baki…………………………………………………………….51

4. Molla Cami…………………………………………………….51

5. Enveri…………………………………………………………..52

IV

6. Fehim…………………………………………………………...52

7. Fuzuli…………………………………………………………..52

8. Nazim………………………………………………………….52

9. Nizami………………………………………………………….52

10. Neşati………………………………………………………….52

11. Nef‘i…………………………………………………………..53

12. Örfi………………………………………………………… ...53

13. Talib…………………………………………………………...53

14. Sa‘dī-i ŞīrSzī…………………………………………………..53

15. Veysi………………………………………………………….53

J. AŞIK VE SEVGİLİ İLİŞKİSİ………………………………………….53

1. Aşık…………………………………………………………….54

2. Gönül (dil, sine)………………………………………………..54

3. Sevgili …………………………………………………………54

4. Şikayet…………………………………………………………55

5. Mey ve Meyhane………………………………………………55

6. Kadeh, Hum, MīnS. Sürahi…………………………………….56

7. Saki…………………………………………………………….56

8. Rakib…………………………………………………………..57

K. SEVGİLİ VE ÖZELLİKLERİ…………………………………………57

1. Kad……………………………………………………………..57

2. Yüz (çehre, ruy, didar)…………………………………………58

3. Hat……………………………………………………………...58

4. Yanak…………………………………………………………..58

5. Hal ……………………………………………………………..59

6. Dudak…………………………………………………………...59

7. Kakül…………………………………………………………...59

8. Zülf……………………………………………………………..60

9. Kaş………………………………………………………………60

10. Kirpik………………………………………………………….60

11. Gabgab…………………………………………………………60

V

12. Gamze, Göz…………………………………………………..60

L. AŞK KAHRAMANLARI……………………………………………...61

1. Mecnun…………………………………………………………61

2. Leyla…………………………………………………………...61

3. Hüsrev………………………………………………………….62

4. Ferhad………………………………………………………….62

5. Şirin…………………………………………………………….62

6. Ateşzad………………………………………………………….62

7. Dilşad…………………………………………………………..62

M. EFSANEVİ KAHRAMANLAR………………………………………63

1. Cem…………………………………………………………….63

2. Cemşid………………………………………………………….63

3. İskender…………………………………………………………63

4. Dara…………………………………………………………….63

5. Behzad………………………………………………………….63

6. Zal………………………………………………………………64

7. Rüstem…………………………………………………………64

8. Asaf…………………………………………………………….64

9. Kahraman…………………………………………………….....64

10. Neriman…………………………………………………….…64

N. TARİHİ KİŞİLİKLER…………………………………………………65

1. Azer…………………………………………………………….65

2. Nizamülmülk…………………………………………………..65

3. Aristo…………………………………………………………..65

4. Eflatun………………………………………………………….65

5. Firavn…………………………………………………………..66

6. Nemrud…………………………………………………………66

7. Hatem-i Tay……………………………………………………66

8. Hz. Havva……………………………………………………...66

9. Züleyha………………………………………………………….66

10. Ebu Leheb…………………………………………………..…66

VI

11. Ebu Cehil……………………………………………………….67

12. Bermekīler………………………………………………….…..67

13. Lat ve Uzza…………………………………………………….67

O. DİVANDA ADI GEÇEN ÜLKELER, ŞEHİRLER VE MİLLETLER..67

1. Osmanlı…………………………………………………………67

2. Acem…………………………………………………………...67

3. Aden……………………………………………………………68

4. Ayamavra……………………………………………………....68

5. Bedehşan……………………………………………………….68

6. Belgırad………………………………………………………...68

7. Hersek………………………………………………………….68

8. Girid……………………………………………………………68

9. Habeş……………………………………………………………69

10. Hicaz…………………………………………………………..69

11. Taybe…………………………………………………………..69

12. Hata…………………………………………………………….69

13. Huten…………………………………………………………..69

14. İrem……………………………………………………………69

15. İstanbul………………………………………………………...70

16. Ken‘an…………………………………………………………70

17. Mısır…………………………………………………………...70

18. Mora…………………………………………………………...70

19. Rumeli………………………………………………………...71

20. Sakız…………………………………………………………...71

21. Tur …………………………………………………………….71

22. Tus…………………………………………………………….71

23. Üsküb………………………………………………………….72

24. Yemen…………………………………………………………72

25. Türkler…………………………………………………………72

26. Tatar…………………………………………………………...72

27. Firenk………………………………………………………….72

VII

28. Efrenc………………………………………………………….72

29. Engürüs………………………………………………………..73

30. Rus…………………………………………………………….73

31. Benü’l-A\fer…………………………………………………..73

32. Rum……………………………………………………………73

P. DENİZLER, IRMAKLAR VE DENİZCİLİK TERİMLERİ …………73

1. Akdeniz………………………………………………………...74

2. Rum Denizi……………………………………………………75

3. Bahr-i Aden……………………………………………………75

4. Bahr-i Ahdar (Hind Okyanusu)………………………………..75

5. Ceyhun…………………………………………………………75

6. Nil……………………………………………………………...75

R. EVREN VE UNSURLARI……………………………………………76

1. Gökyüzü ve unsurlar……………………………………………76

2. Dört unsur …………………………………………………….77

3. Mevsimler……………………………………………………..77

4. İlkbahar ……………………………………………………….78

5. Nevruz…………………………………………………………78

6. Hayvanlar……………………………………………………...78

7. Kuşlar …………………………………………………………80

8. Bitkiler…………………………………………………………81

9. Çiçekler…………………………………………………………81

10. Çiçek Bahçeleri……………………………………………….83

S. KUMAŞLAR, GİYİM EŞYALARI …………………………………..84

T. DEĞERLİ TAŞLAR…………………………………………………..84

U. SAVAŞ VE UNSURLARI…………………………………………….85

V. MUSIKİ TERİMLERİ…………………………………………………87

Y. GÜZEL KOKULAR…………………………………………………...88

Z. RENK UNSURLARI…………………………………………………...89

AA. YAZI MALZEMELERİ VE TERİMLERİ…………………………..91

BB. SOYUT VARLIKLAR……………………………………………….91

VIII

1. Melekler…………………………………………………………91

2. İblis ve Şeytan………………………………………………....92

3. Periler………………………………………………………….92

4. Huriler…………………………………………………………92

CC. BAYRAMLAR, AYLAR VE ÖNEMLİ GÜNLER…………………92

DD. MABETLER………………………………………………………...93

1. Ka’be…………………………………………………………...93

2. Cami, Namaz ve Aksamı………………………………………93

3. Puthane………………………………………………………...94

4. Kilise…………………………………………………………...94

EE. AHİRZAMAN VE AHİRET UNSURLARI…………………………94

1. Deccal…………………………………………………………..94

2. Ye’cüc………………………………………………………….94

3. Sedd-i İskender………………………………………………...94

4. Haşr…………………………………………………………….95

5. Cennet………………………………………………………….95

6. Cehennem……………………………………………………...95

7. Şefa‘at………………………………………………………….95

8. Refref…………………………………………………………..96

FF. AYET VE HADİSLER………………………………………………96

1. Ayetler…………………………………………………………..96

2. Hadisler…………………………………………………………97

GG. TARİH MANZUMELERİNİN MUHTEVASI……………………..97

1. Osmanlı Padişahları……………………………………………..98

2. Osmanlı Devlet Adamları……………………………………..99

3. Arkadaşları, Akrabaları ve Adı Geçen Diğer Kişiler…………100

4. Kızılelma……………………………………………………...101

5. Celaliler……………………………………………………….101

II. BİBLİYOGRAFYA…………………………………………………..102

IX

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

D&VN METNİ…………………………………………………………..103

KASİDELER……………………………………………………………...104

TERKİB-İ BENDLER…………………………………………………….150

GAZELLER……………………………………………………………….156

ŞARKILAR……………………………………………………………….341

TARİHLER……………………………………………………………….346

LUĠAZ……………………………………………………………………376

KIT‘A-İ KEB&RELER…………………………………………………….377

KIT‘ALAR………………………………………………………………...379

RUBİLER ……………………………………………………………….380

MÜFREDLER……………………………………………………………..383

MUAMMALAR…………………………………………………………...383

İNDEKS…………………………………………………………………....384

X

ÖZETÖZETÖZETÖZET

D*vSn Edebiyatı da dediğimiz klasik edebiyatımızı teşkil eden

eserlerimizin tamamı Osmanlı Türkçesi ile yazılmıştır. Bu eserler ve bu eserleri

ortaya koyan şair ve yazarların yeni nesillere tanıtılması gerekmektedir.

Tezkirelerde tespit edilen beş binden fazla divan şairinin bir kısmı hSlS ilim

dünyasınca tanınmamaktadır. Bu şairlerden birisi de Mehmed Naz*f Efendi’dir.

Birçok kaynakta adı geçen Mehmed Naz*f, dini ve tasavvuf* şiirleri ile -

özellikle na‘tleriyle- tanınan, kaynaklarda sadece d*vSnı olduğu bildirilen bir

şairdir. XVII yüzyılda yaşadığı ve 1693 yılında öldüğü kaynaklarca belirtilmiştir.

Ölümüne “az*metü’l-mahşer” diye tarih düşülmüştür. Hangi tarihte doğduğu belli

değildir. Osmanlı Devleti zamanında bir sancak merkezi olan ve şu an Yunanistan

toprakları içinde kalan Tırhala’da doğdu. Gençlik yıllarında eğitim için İstanbul’a

gider. Daha sonra memleketinde müderrislik ve kadılık görevlerinde bulunur.

Çekemeyenleri tarafından kıskanılır ve görev yeri değiştirilir. Memleketine geri

dönmek ister. Vatan özlemi konusunda yazdığı şiirlerinde oldukça başarılıdır.

Mehmed Naz*f Tırhala’da yetişmiş 5 d*vSn şairinden birisidir. Üzerinde

çalıştığımız d*vSnı Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Yz. 479 numaralı yazma

nüshadır. D*vSnında sırasıyla 14 kasīde, 2 terkīb-i bend, 257 gazel, 4 şarkı, 28

tSrih, 1 lugaz, 3 kıt‘a-i kebīre, 3 kıt‘a, 8 rubS‘ī ve 5 müfred olmak üzere 10 ayrı

nazım şekliyle yazılmış 322 manzūme bulunmaktadır.

Mehmed Naz*f’in d*vSnında özellikle peygamber sevgisini işlediği

şiirlerinde başarılı olduğu görülmektedir. Şiirlerinin çoğu din* ve tasavvuf

içeriklidir. Şiirlerinde peygamber sevgisini işlediğinden, kendisini diğer şairlerden

üstün görmektedir.

XI

Bu çalışmamızda şairimizin hayatı, edebi kişiliği ve şiirlerinin muhtevası

incelenmiştir. Muhteva incelemesinden sonra transkripsiyonlu d*vSn çevirisi yer

almaktadır. Çalışmamızda bibliyografya ve indeks bölümü bulunmaktadır.

Tezimin hazırlanmasında fikirlerinden istifade ettiğim bölüm başkanımız

Prof. Dr. Mehmet Arslan’a, Prof. Dr. Hüseyin Akkaya’ya ve tezimi baştan sona

kadar büyük bir sabır ve titizlikle yöneten tez danışmanım Yrd. Doç. Dr. Ahmet

Ölmez’e teşekkürlerimi arz ederim.

XII

SUMMARYSUMMARYSUMMARYSUMMARY

All of our Works which constitute Ottoman classical literature, known also

as divan literature, are in Ottoman-Turkish language. Authors and poets of these

Works should be introduced to the new generations. Some of the poets more than

five thousand in tezkire are not stil known in scientific circles. One of them is

Mehmed Naz*f Efendi.

Mehmed Naz*f, whose name was mentioned in several sources is famous

for his musfical and religious especially na‘t. He is also belived to have only

divan. İn the sourecs, it is stated that he lived in XVII. Century and died in 1693.

His death was composed a chronogram as “az*metü’l-mahşer”. His date of birth is

not definite. He was born in Tırhala which was sabdivision of a province, which is

now situated in Greece territories. He went to İstanbul for education in his youth.

Then he was appointed to his home town as müderris and kadı. He was envied by

jealous people and his place of work was changed. He wanted to come back his

home town. His poems about homesick are more pleasent than others.

Mehmed Naz*f is one of the five poets grown up in Tırhala. His divan

which we studied on is 479 numbered manuscript in Sermet Çifter resesreh

library.

There are respectively 14 kas*de, 2 terk*b-i bend, 257 gazel, 4 şarkı, 28

tarih, 1 lügaz, 3 kıt‘a-i keb*re, 3 kıt‘a, 8 rubai, 3 müfred and 2 muamma . There

are 322 manzume written in ten different nazım (lines, rows).

Mehmed Naz*f is especially succesful in poems about love of prophet in

his divan. Most of his poems include mystical and religious themes. He considers

himself superior to other poets as he deals with love of prophet.

XIII

In our study, our poet’s life, literary character, content of his poems have

been dealt with. After content examination carefully, it includes divan translation

with transliteration. There are a bibliography and index section at the end of our

thesis.

I would like to Express my special thanks to the head of department Prof.

Dr. Mehmet ARSLAN and Prof. Dr. Hüseyin AKKAYA whose ideas I benefitted.

Associate Prof. Dr. Ahmet ÖLMEZ not only for his guidance and his commets on

early drafts in its various stages but also his constant support, painstaking

encouragement.

XIV

KISALTMALARKISALTMALARKISALTMALARKISALTMALAR

C.: Cilt.

G.: Gazel.

Haz.: Hazırlayan.

H.: Hicrî.

K.: Kasîde.

Kk.: Kıt‘a-i keb*re

Kt.: Kıt’a.

Mf.: Müfred

Ml.: Mîlâdî.

Öl.: Ölüm tarihi.

R.: Rubâ’î.

S.: Sayı.

s.: Sayfa.

Ş.: Şarkı.

T.: Tarih.

Tb.: Terkîb-i Bend.

vb.: Ve benzeri.

1

“Ser-lev½a-i ceb*n mühimme yazsun ey Naæ*f

Kaderdir kel¹mı®ı temy*z iderse çar{”

“Ġurbetde dil-figSrım bir şūfa giriftSrım

gad-mer½ale devr olsun sevdS-yı va©an benden”

“gafS-yı bezm-i Cem itdik benimle ySr ikimiz

Ġarīb-i ‘ıyş u dem itdik benimle ySr ikimiz

Ben aġladım ya®ılub yazdı mScerS-yı ġamı

Sirişkimi raכam itdik benimle ySr ikimiz”

Mehmed Nazīf

2

I. I. I. I. OSMANLICA KAYNAKLARDA MEHMED NAZ&FOSMANLICA KAYNAKLARDA MEHMED NAZ&FOSMANLICA KAYNAKLARDA MEHMED NAZ&FOSMANLICA KAYNAKLARDA MEHMED NAZ&F

Mehmed Nazīf Efendi’den bahseden Osmanlıca matbu eserlerde verilen

bilgiler şunlardır:

TUHFETUHFETUHFETUHFE----İ Nİ Nİ Nİ NİL&’DENİL&’DENİL&’DENİL&’DEN1111

Me½med Efendi, Tır½alalı, Tır½ala müftīsi; vefStı mu½arrem 1106, m.

1693. İstanbul’da medfūndur. Azīmetü’l-ma½şer cümlesi vefStına tSrī{dir.

gafS-yı bezm-i Cem itdik benimle ySr ikimiz


MiySn-ı ySrdır Sġūş-ı dest-i güstShī

Tekellüfi ‘adem itdik benimle ySr ikimiz

Behey neyliyeyim kūy-ı dil-rubS var iken

‘Azīmet-i İrem itdik benimle ySr ikimiz


Sirişkimi raכam itdik benimle ySr ikimiz

…………

Dem-i hicri®de eşk-i dīde-i Slūde-fūn artar

Belī fall-ı şitS geldükçe enhSr u ‘uyūn artar

1 Tuhfe-i NSilī, Haz. Cemal Kurnaz-Mustafa Tatçı, Ankara 2001, C.2, s.1072.

3

…………

Mühlik degildir Steş-i dūzaf anı® gibi

Sūz-ı firSכ-ı dūzafa nisbet ziySdedir

…………

Ruflat-dīh olma ceyş-i fa©-ı rū-yı pSki®e

TSrSc virme milket-i bī-iştirSki®e

SİCİLLSİCİLLSİCİLLSİCİLL----İ OSMİ OSMİ OSMİ OSMN&’DENN&’DENN&’DENN&’DEN 1111

Naæīf Me½med Efendi; Tır½ala’da müderris ve ¥a@ı oldı. 1106

Mu½arreminde vefSt eyledi. ŞS‘ir-i \S½ib-i dīvSndır.

ŞAKŞAKŞAKŞAKYIKYIKYIKYIK----I ŞEYH&’DENI ŞEYH&’DENI ŞEYH&’DENI ŞEYH&’DEN 2222

Naæīf Me½med Efendi, VilSySt-ı Rumili’nde, Tır½ala ¥a\abasından

nümSySn ve ta½\īl-i ‘ilm-i ‘irfSn eyleyen, ‘ulemS-yı kirSmın birinden mülSzım ve

rSh-ı tedrīse ‘azīm olub devr-i medSris-i mu‘tSde ile ¥ır¥ a¥çe medreseden ma‘zūl

ü muntaæır-ı neyl-i me’mūl iken mas¥a©-ı re’si olan ¥a\aba-i me]kūrede bSlS-fenS

olmuşidi. Bi® yüz altı mu½arreminde ‘azm-i ‘Slem-i ‘u¥bS eyledi. Müretteb dīvSn-

ı eş‘Srı vardır.

Bu ebySt güftSrındandır:

‘I]Srında o ½ūrī-peykeri® lanma® ki kSküldür

Behişt-i ½üsnde üşküfte olmış laçlı sünbüldür

………….

µarSvet-ySb olur hemvSre derd layf-ı verdi bilmez

Serimde dSġ-ı ‘aşכı® reşk-i fermS-yı כaranfüldür

………….

1 Sicill-i O#mSnī, Mehmed Süreyya, İstanbul 1308, C.4, s.561. 2 Şa¥Syı¥-ı Şey½ī, Haz. Abdulkadir Özcan, İstanbul 1989, C.2, s.118.

4

Çūn olmuş tS ezel SzSdegī ‘uşşSכdan memnū‘

Ġam-ı bSr-ı firSכa çSremiz ancaכ ta½ammüldür

Görüb nSr-ı rufu®da sebze-i fa©©ı® dil-i dSnS

‘Aceb mi ser-necīb-i fikr ise cSy-ı te’emmüldür

Görür her laf½ada ½arf-i şehSdet-i çeşm-i mecrū½ı

KitSb-ı ‘aşכ-ı cSnSn tev’em-i fayr-ı tefe’üldür

Beni ser-mest iden seyr-i ‘ı]Sr u fey÷-i la‘li®dir

Ne reng-i ‘Srı÷-ı güldür ne keyf-i neşve-i müldür

Olur mesned-nişīn-i bezm-gSh-ı SrS-yı istinġS

Naæīf-SsS o kim SzSde-i כayd-ı tecemmüldür

……….

Bir iki meh-pSrelerle ‘azm-i gülzSr eylemiş

Seyri var ol SfitSb-ı ‘Slem-SrSnı® bu gün

……….

SSġar şikest-i kev#er olur leblerin gören

YSכūt ider sirişkini la‘l-i terin gören

mīziş itdi Sb ile Steş כıySs ider

¾ūy-gerde rū-yı al-i ½icSb-Sverin gören

Ba½r-ı ‘Aden’le kSn-ı BedefşSnı seyr ider

HengSm-ı girye ehl-i ġamı® sSġarın gören

DerySda şekl-i pertev-i fūrşīddir lanur

Çeşm-i terimde ‘aks-i ruf-ı enverin gören

5

Eyler naæīre va½yī-i foş-gūya ey Naæīf

Bu nev-zemīn-i şūf lafS perverin gören

TEZKİRETEZKİRETEZKİRETEZKİRE----İ SAFİ SAFİ SAFİ SAFY&’DENY&’DENY&’DENY&’DEN 1111

NSmı Me½med’dir. Rumeli’nde vS¥ı‘ Tır½ala ¥a÷Ssından æuhūr itmişdir.

EvS’il-i ½Slinde İstanbul’a gelüb ta½\īl-i ‘ulūm-ı ke#īreden so®ra mülSzım olmaġla

mas¥at-ı re’si olan Tır½ala ¥a÷Ssına müftī olub bi® yüz altı tSrī{inde fevt

olmuşdur.

A\rı® şu‘arSsından olmaġla bu ebySt S#Srından nümūnedir:



………..

Bir iki meh-pSrelerle ‘azm-i gülzSr eylemiş


………..

Ruflatiyye olma ceyş-i fa©©-ı tSb-nSkine

Teşvīş ¥atma milket-i bī-iştirSkine

NUHBETÜ’LNUHBETÜ’LNUHBETÜ’LNUHBETÜ’L----SR’DANSR’DANSR’DANSR’DAN2222

Rumeli’nde Tır½ala ¥a÷Ssından Me½med Efendi’dir. Belde-i mezbūrede

müftī olub bi® yüz altı mu½arremü’l-½aramında SlSyiş-i çirk-i fSnīden pSk oldı.

Eş‘Sr-ı ©ab‘-ı dürer-bSrından nümūnedir:



1 Te]kire-i }afSyī, Haz. Pervin Çapar, Ankara 2005, s.606. 2 Nuhbetü’l-A#Sr li-Zeyli Zübdeti’l-Eş‘Sr, Haz. Abdulkerim Abdulkadiroğlu, Ankara 1999, s.105.

6

O ser-mest Sfete gūyS ġubSr olmuş neşS©-efzS

İderse çeşmini kü½l-SşinS mekr ü füsūn artar

N’ola derdü®le sSġar-nūş-ı bezm-i bī-dili olsam

Nedīm-i şūhla şevכ-ı mey-i Steş-nümūn artar

………..

Meyden lebi®de fey÷-i meserret ziySdedir

Keyfiyeti bir olsa da le]zet ziySdedir

Bi® tīşe-i neşS© gezend eylemez a®a

Ey dil esSs-ı ġamda metSnet ziySdedir

Mühlik degildir Steş-i dūzaf anı® gibi


Bülbül hezSr verd-i tere keşf-i rSz ider

PervSnede güdSziş-i ġayret ziySdedir

…………



…………

Rüstem-i ġamze®dir ol ceng-Sver-i deşt-i כa÷a

Kim ser-i şafl-ı belS-ziynet-ger-i fitrSkdir

………….

gafS-yı bezm-i Cem itdik benimle ySr ikimiz




………...

7

İden ‘ı]Sr-ı mehi mihr-i rūyı®a teşbīh

MiySn-ı bafşda vech-i şebeh nedir bilmez

…………

Gerden-be-©avכ zülf-i perīşSnı®ım seni®

Manlūr-ı dest-i beste-i fermSnı®ım seni®

…………

O mest-i şū{a nigSh eylesem niySz iderek

HezSr nSle vü Sh eylesem niySz iderek

………..

SSġar şikest-i kev#er olur leblerin gören


mīziş itdi Sb ile Steş כıySs ider


Kūh-ı ġamı® ne gūne imiş lSlesi bilür

‘şıכları® nümSyiş-i dSġ-ı serin gören

………..

‘Ar÷ eyle dSġ-ı ‘aşכ gö®ül serde sīnede

Göster bahSrdır yine gül serde sīnede

Ser-mest-i nSz olub beni itdi® çū sīne-çSk

FSş itdi rSz-ı neşve-i mül serde sīnede

……….

Şem‘ kim encümin efrūz-ı cihSn bir er idi

Şu‘le-i ‘Srı÷-ı cSnSnı kim gördi eridi

8

II. II. II. II. MEHMED NAZİF’İN HAYATIMEHMED NAZİF’İN HAYATIMEHMED NAZİF’İN HAYATIMEHMED NAZİF’İN HAYATI

Kaynakların verdikleri bilgilere göre Mehmet Nazif Efendi’nin Tırhala’da

doğduğu anlaşılıyor. Doğum tarihi konusunda herhengi bir bilgi bulunmayan şair

gençlik yıllarında İstanbul’a gelir ve ilim tahsil eder. Doğduğu şehir olan

Tırhala’da müderrislik, kadılık ve müftülük görevlerinde bulunur. Çekemeyenleri

yüzünden müftülük görevinden azledilir. Yeni bir vazife bekler iken doğum yeri

olan Tırhala’da 1106 yılı Muharrem ayında (M.1693) vefat etmiştir.

İlim tahsili için geldiği İstanbul’dan ayrılmak istemez fakat tayini icabı

Rumeline gitmek zorunda kalır. Bunu şu beyitlerden anlıyoruz:

Baftım ki fSric itdi Sitanbul’dan beni

uıl vawretixde fSric eyle tev-emSn-ı feyw (K.9-20)

uawS aכlS-yı Rym ili’nde ta‘yzn-i ma‘Sş itmiş

Faכzrix muכsim-i erzSכ iken çaכ cS-yı mevlydı (K.12-31)

Mehmed Nazīf Efendinin bir süre görev yaptığı kendi memeleketi

Tırhala’dan da ayrılmak zorunda kaldığını şiirlerinden anlıyoruz.

İdüb lı©abl-ı va©andan semendimi i½r¹c

Beriyye-i ġama itdi ‘ınSnımı ta\r*f (K.13-40)

Beni dır*ġ ki a¥\¹-yı R£m’da æulme

İder ©a½*ne ©¹½£ne-i ġam ü ta‘n*f (K.13-41)

Vatanından ayrı kalmak şairi son derece üzmüştür. Kasīde, gazel ve

şarkılarında vatan temasını çokça işlemiştir. “vatan” redifli gazeli ve şarkılarında

vatan hasretini açıkça dile getirmiştir.

9

Gö®ülde neşve-i keyfiyet-i zülSl-i va©an

Gözümde ½ayret-endīşe-i faySl-i va©an (G.209-1)

Keder-keşīde-i ġurbet olur bu demde eger

Gelürse şehr-i faySle ġam-ı vilSl-i va©an (G.209-1)

Olur o mertebe mafmūr bezm-i firכat kim

Ġarībe sSġar-i Cemşīd olur sifSl-i va©an (G.209-2)

İlShī lub½-ı כıySmetde mi ©ulū‘ eyler

Siyeh sitSregī-i baftla hilSl-i va©an (G.209-3)

NiכSb-ı ġurbetle gösterir yine rūyu®

Olursa mün‘akis Sy*ne de cemSl-i va©an (G.209-4)

Şairin 4 şarkısından ikisi vatan ve sabır konuludur. Vatanından

ayrılmasını düşmanlarına ve kendisini kıskananların kıskançlıklarına

bağlamaktadır:

SüleymSn iken itse ġam seni mūr

Va©andan ySrdan eyler seni mehcūr

DehSn-ı şekveye mühr-i sükūt ur

Gö®ül labr eyle labr eyle labūr ol (Ş.1-5)

El-½ased ey rS½atiySn-ı va©an

[evכ sizi® şevכ sizi® ġam bizim

Ġurbete laldı bizi çarf-ı kühen

[evכ sizi® şevכ sizi® ġam bizim (Ş.2-1)

Felek ben zSra bir mavfilde tedrzs itdirir şimdi

Ki baldırmışdır alvSt-ı zaġan tertzl-i DSvyd’ı (K.12-32)

10

TSrih manzūmelerinden Muhammed ve Feyzullah adında iki erkek

çocuğunun olduğunu öğreniyoruz:

Bir oġul virdi ¼a÷ret-i FeyyS÷

NSm virdim o ©ıfla Fey÷ullSh (T.9-1)

Düşicek yire dSye-i ilhSm

Didi tSrīf כum bi-fey÷u’l- lSh ( 1097 ) (T.9-2)

Minnet cenSb-ı ¼a÷ret-i VehhSba lad-hezSr

Ben zSra bafşiş eyledi bir ©ıfl-ı mehliכS (T.2-1)

uıldım semiyy-i A½med-i MuftSr ben dafi

Ola lalS½ u ‘ilm ile şSySn-ı i‘tinS (T.2-5)

III. III. III. III. MEHMED NAZ&F EFENDİ’NİN EDEB& MEHMED NAZ&F EFENDİ’NİN EDEB& MEHMED NAZ&F EFENDİ’NİN EDEB& MEHMED NAZ&F EFENDİ’NİN EDEB& KİŞİLİĞİKİŞİLİĞİKİŞİLİĞİKİŞİLİĞİ

DīvSn şiiri türlerinden 11’i ile şiir yazan Mehmed Nazīf Efendi,

tezkirelerde tespit edilen yaklaşık beş bin civarındaki dīvSn şairinden biridir.

Kaynaklarda Tırhalalı beş dīvSn şairinden biri olarak gösterilmektedir. DīvSn

şiirine yeni bir tazelik yeni bir soluk getirdiği söylenemez. Ama kendisi yeni bir

tarz yeni bir eda ile şiir söylediği iddiasındadır:

Müsellemdir ba®a t¹ze ed¹lar t¹ze v¹d*ler

Naæ*rim var ise *c¹dda i{v¹n göstersün (K.2-39)

Va\f it ġazelleri®de Naæ*f¹ ‘ız¹rını

Eş‘¹r-ı dil-fir*bi®i hem t¹ze hem ter it (G.25-5)

11

Şiirlerinde Hz. Peygamberi ele aldığında daha başarılı olduğunu

görüyoruz. Bu belki Hz. Peygambere olan sevgisinden olsa gerek. Kendisi de na’t

yazma konusunda kendini iddialı görüyor:

Mihr ü m¹h-¹s¹ Res£lü® na‘tin itdim l¹-naæ*r

Eylesem b*-c¹mı t¹c-ı fa{rı ber-ser r£z u şeb (K.3-40)

Hemen hemen her dīvSn şairinde bulunan kendi yazdığı ile övünme ve

diğer şairlerden kendini üstün görme özelliği şairimizde de vardır:

Ş¹‘ir-i mu‘ciz-ed¹yım mihr k¹ġa] meh dev¹t

Elde kilkim a{ter-i dümd¹r-ı {oşter r£z u şeb (K.3-39)

‘Adüv naæīr idemez lehce-i NaæīfS’ya

Ki bir ©abī‘at-i rabbü’l- edSya mSlikdir (G.61-7)

BelSġatde NaæīfS ‘aybden ‘Srīdir eş‘Srım

O gülzSrı® gül-i bī-fSrı naæm-ı nSzenīnimdir (G.74-4)

Benem ‘örf-kühen red-gerde-i Selm¹n ©ab‘ımdır

Naæ*f-¹s¹ zeb¹n-ı t¹zeni® ¼ass¹nıyuz c¹n¹ (G.4-7)

Nazīf na’t konusunda etkilendiği şairleri şiirlerinde belitmiştir. Hatta bu

konuda yazdığı için kendini diğer bazı şairlerden üstün görmektedir:

¼abbe]¹ ©ar½-ı Feh*m¹ vü Neş¹©* vü Naæ*m

Eylemişler na‘t-i sul©¹n-ı muæaffer r£z u şeb (K.3-35)

Biz pīr ü naæīm-i bedī‘u’l- maכSleyiz

Olsaכ revS NiæSmī-i mu‘ciz-beySn כadar (G.54-8)

12

Ne Nef‘*’yem ne B¹¥* her ¥a\*dem na‘t-i A½med’dir

Dimem mir’at-i naæm mid½at-i sul©¹n göstersün (K.2-36)

uSnūn-ı pertev-i meh-i mecmū‘a-i Naæīf

‘Örfī vü Enverī’de aranmış bulunmamış (G.147-7)

Ne ‘Örf*’yem ne µ¹lib va\f-g£y-i ç¹r-i y¹rim ben

Direm kim ¥a\r-ı şi‘rim ½üsn-i ç¹per-i erk¹n göstersün (K.2-37)

Şirleri dönemin dil özelliklerini taşımaktadır. Kendisi şiirlerini bir

akarsuya benzetmektedir. Türk dilinde şiir söylediğini belitmektedir:

Eş‘¹rı Naæ*f¹nı® g£y¹ ki a¥ar\udur

D*v¹n-ı \af¹-ba{şı bir gülşen-i ¹b ¹l£d (G.40-7)

gadS-yı gerdişinden ehl-i dil fehm-i me’Sl itmez

Felek ½arf-i SvSnı lehce-i EtrSkden söyler (G.101-5)

IV.IV.IV.IV. MEHMED NAZ&F EFENDİ VE TASAVVUFMEHMED NAZ&F EFENDİ VE TASAVVUFMEHMED NAZ&F EFENDİ VE TASAVVUFMEHMED NAZ&F EFENDİ VE TASAVVUF

Mehmed Nazīf Efendi’nin şiirlerinden herhangi bir tarikate bağlı olduğu

sonucuna varamıyoruz. Bununla birlikte müftü ve müderris olması hasebiyle dini

kişiliği yüzünden şiirlerinde hakim olan konu dini ve tasavvufī konulardır. Halveti

ve Mevlevi tarikatlerine ve şeyhlerine karşı ilgisinin olduğunu anlıyoruz.

Tarikatini tespit edemediğimiz Şeyh Halil’in yaptırmış olduğu tekye için yazmış

olduğu tSrih manzūmesinin başında Şeyh Halil için “şeyhimiz ve efendimiz”

ifadelerini kullanmaktadır.

Yapdı bu beyti ¼aכ içün oldı

Mu½yī-i sünnet-i ¼alīlullSh (T.15-5)

13

Cennete “tecrī ta½tihS’l- enhSr”

Görmedim böyle bir ‘ibSdet-gSh (T.15-6)

uS’imen כS‘iden cenūben hem

İderiz döne döne ]ikru’l-lSh (T.15-13)

Sa‘yimiz bu ki Ka‘be ½ürmetine

Beyt-i ma‘mūr ola bu da her gSh (T.15-14)

µaybe-veş ©ayb-ı ]ikr-i ½a÷retiçün

Çūn tamSm oldı bu mu©ayyeb cSh (T.15-15)

Didi tSrīfini Naæīf-i ÷a‘īf

CS-yı a©yeb-i ma½all-i ]ikrullSh (T.15-16) ( 1100 )

Bir Halvetī şeyhi olan NiySzī-i Mısrī’nin 1105’te ölümü üzerine bir tSrih

manzūmesi yazmış ve onu övmüştür.

h kim ġavvSl-ı deryS-yı ½aכīכat ġarכ olub

Çıכmaz oldı sūכ-ı ‘aşכa nev-be-nev dürr-i yetīm (T.18-5)

Lafæan ü ma‘nen NaæīfS didiler tSrīhini

Oldı bi® yüz beşde Mılrī ‘Szim-i sū-yı כadīm (T.18-8) ( 1105 )

Mehmed Nazīf’in şiirlerinden Mevlevī tarikatine karşı ilgisi bulunduğunu

anlıyoruz. Mehmed Nazīf, Mevlevī şairlerin geleneğine uyarak “-dir külSh-ı

Mevlevī” redifli bir gazel yazmayı da ihmal etmemiştir.

SSġar-ı bezm-i kerSmetdir külSh-ı Mevlevī

Fey÷-ı bafş-ı rind-i va½detdir külSh-ı Mevlevī (G.255-1)

14

Deyr-i dilden tīregī-i mSsivSyı def‘ ider

Nurdan כandil-i ©S‘atdir külSh-ı Mevlevī (G.255-2)

Şem‘-i rū½ı larlar-ı SfStdan ider emīn

PSk fSnūs-ı ½imSyetdir külSh-ı Mevlevī (G.255-3)

Bülbülü® pervSne-i şem‘-i vilSl-i ‘aşכ ider

Verd-i gülzSr-ı se‘Sdetdir külSh-ı Mevlevī (G.255-7)

Bū-yı tezvīr-i riySdan dSġ-ı küdretden beri

LSle-i deşt-i ma½abbetdir külSh-ı Mevlevī (G.255-8)

Serv-i gülzSr-ı me‘Srifdir NaæīfS Mevlevi

LSne-i murġ-ı fa÷īletdir külSh-ı Mevlevī (G.255-10)

DīvSn şSirlerinin şiirlerinde işledikleri ana konulardan biri olan felekten

şikSyet Nazīf D*vSnı’nda da önemli yer tutmaktadır:

ŞikSyet eylemezdim çarfdan cism-i ma‘Sşımdan

Eger tz~-ı waryret açmasa zafm-ı niySsydı (K.12-33 )

Dükenmez rShdır rSh-ı şikSyet gel du‘S eyle

Yeter ey edhem-i kilk-i siyeh beyhyde peymydı (K.12-34)

Felek didikleri ġadd¹rdan ½uż£ru®da (K.13-38)

Efendim eyleyemem ser-güzeştimi tav\*f

Sirişkim al vü ru½um zerd ü ba½tım itdi siy¹h

ßar*b renkler itdi ba®a sipihr-i æal*f (K.13-39)

15

V. V. V. V. NAZ&F D&VNI’NIN DNAZ&F D&VNI’NIN DNAZ&F D&VNI’NIN DNAZ&F D&VNI’NIN DİN& VE TASAVVUF& YÖNÜİN& VE TASAVVUF& YÖNÜİN& VE TASAVVUF& YÖNÜİN& VE TASAVVUF& YÖNÜ

Mehmed Nazīf DīvSnı’nda ağırlıklı olarak dini ve tasavvufī konulu şiirler

yer alır. Şiirlerinde özellikle Allah aşkına ve Hz. Muhammed sevgisine yer

verildiği görülmektedir.

Mehmed Nazīf d*vSnındaki 14 kasīdenin ilk 8’i na‘ttir ve peygamber

sevgisi coşkulu bir dille işlenmiştir. 11. kasīdede Allah’ın varlığını ve birliğini,

14. kasīdesinde halka-i tevhīd’in önemini anlatmaktadır. DīvSnın başında münScSt

olarak iki rubSī vardır, na‘t olarak 8 adet kasīde münScSt bölümünden sonra

sıralanmıştır. Gazellerin çoğunluğu ilShī aşk muhtevSlıdır. Terkīb-i bendlerden

birincisi peygamber aşkını, ikincisi ise ilShī aşkı ve muhabbeti işlemektedir.

Şarkıların ilk ikisinde vatan hasretini diğer ikisinde ise aşk konusunu

işlemektedir. Aşk konulu şarkılarda tasavvufī unsurlar da yer alır. RubSīlerde ilk

ikisi hariç dini ve tasavvufī unsurlar görülür Müfredlerin ilk üçü dini içerikli

değildir. 4. müfred Hz. Osman, 5. müfred Hz. Ali ile ilgilidir. 1. ve 2. kıt‘alar dini

içerikli değildir. 3. kıt‘a dini içeriklidir. 3 kıt‘a-i kebīreden ikincisi bir münScSttır.

Efrūfte eyle şem‘-i ‘aşכı

Genc-i dili enver it İlShī (Kk.2-1)

İ#bSt idüb gö®ülde tecrīd

Nefy-i zer ü zīver it İlShī (Kk.2-2)

Ben sSlik-i rSh-ı mustaכīmem

Tevfīכi®i rehber it İlShī (Kk.2-3)

yīnemi eyleyüb mücellS

EnvSrı®a maæhar it İlShī (Kk.2-4)

16

Mestem şarSb-ı ‘aşכ-ı ilShī ile müdSm

CSm-ı cihSn-nümS-yı ©arīכat elimdedir (G.111-4)

Bir pSdişShsın ki cihSn bendedir sa®a

Eyler ġam-ı ma½abbeti®i ‘Slem iltimSs (G.142-4)

Terk eyledim ~amıxla hep mSsivSyı Sfir

Cevr ü ~amıxda buldum �evכ ü lafSyı Sfir (Tb.2-7)

Bezmixde nyş כıldım cSm-ı rıwSyı Sfir

Neylersex eyle sevdim sen bī-vefSyı Sfir (Tb.2-8)

Bir meserret-gSha mafremdir Naæīf-i şūf kim

¼asretinden כudsiySn-ı kibriyS ferySd ider (G.84-5)

ŞShbSz-ı evc-i כurb-SrS vabzb-i kibriyS

Bülbül-i gülzSr-ı “ev-ednS” vabzb-i kibriyS (K.1-1)

‘lem-i feyw-i �udS’nıx sSkin-i meyfSnesi

PSdişSh-ı mesned-i vSlS vabzb-i kibriyS (K.1-3)

[erre-i mihr-ü meh-i ‘aş¥ı®dır eyle mer½amet

Y¹ Ras£lall¹h Naæ*f ‘abd-i kemter r£z u şeb (K.3-32)

Sür£ş ‘Sşıכ ü dil ‘Sşıכ ü ¾üdS ‘Sşıכ

Bu ne mavabbet-i dil-syz u iftiySr olsun (K.6-18)

CemSl-i vawret-i mavbyb-ı vaכ Mu½ammed kim

�ubSr-ı pSyine bix cSn u dil ni�Sr olsun (K.6-19)

17

Ryvz fedSke ey gül-i gülzSr-ı ihtidS

Ryvz fedSke ey e�er-i berכ-i ibtidS (Tb.2-2)

Bix cSn vireydi kSşkz feyySw-ı gül baxa

TS her biriyle bir kez olaydım fedS saxa (Tb.2-3)

VI. VI. VI. VI. DÎVÂN’DAKİ NAZIM ŞEKİLLERİDÎVÂN’DAKİ NAZIM ŞEKİLLERİDÎVÂN’DAKİ NAZIM ŞEKİLLERİDÎVÂN’DAKİ NAZIM ŞEKİLLERİ

AAAA. . . . KASİDELER KASİDELER KASİDELER KASİDELER

1- Nazīf DīvSnı’nda 14 adet kasīde bulunmaktadır.

2- Kasīdelerin toplam beyit sayısı 443’tür.

3- 14 kasidede 6 ayrı aruz vezni kullanılmıştır. Bunlar yoğunluk sırasına

göre şöyledir:

a- Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹*lün Mef¹‘*lün (6 adet)

b- F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F‘¹ilün (2 adet)

c- Mef‘£lü Mef¹‘*lü Mef¹‘*lü Fe‘£lün (2 adet)

d- Mef¹‘ilün Fe‘il¹tün Mef¹‘ilün Fe‘ilün (2adet)

e- Mef‘ūlü FS‘ilStü MefS‘īlü FS‘ilün (1 adet)

f- Fe‘il¹tün Mef¹‘ilün Fe‘ilün (1 adet)

4- 1. Kasīde: Aruzun “F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F‘¹ilün” kalıbıyla

yazılmıştır. Hz. Muhammed için yazılmış bir na‘t olan bu kasīde 31 beyittir. Bu

kasīde “-S” kafiyesi ve “habīb-i KibriyS” redifiyle yazılmıştır. Bu kasīdede

mahlas 25. beyitte kullanılmıştır.

2. Kasīde: Aruzun “Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹*lün Mef¹‘*lün” kalıbıyla


kasīde “-¹n” kafiyesi ve “göstersün” redifiyle yazılmıştır. Bu kasīdede mahlas 28.

beyitte kullanılmıştır.

18

3. Kasīde: Aruzun “F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F‘¹ilün” kalıbıyla


kasīde “-er” kafiyesi ve “r£z u şeb” redifiyle yazılmıştır. Bu kasīdede mahlas 32.


4. Kasīde: Aruzun “Fe‘il¹tün Mef¹‘ilün Fe‘ilün” kalıbıyla yazılmıştır. Hz.

Muhammed için yazılmış bir na‘t olan bu kasīde 46 beyittir. Bu kasīde “-S”

kafiyesi ve “buldum” redifiyle yazılmıştır. Bu kasīdede mahlas 43. beyitte

kullanılmıştır.

5. Kasīde: Aruzun “Mef‘£lü Mef¹‘*lü Mef¹‘*lü Fe‘£lün” kalıbıyla


kasīde “-S” kafiyesi ve “-dır” redifiyle yazılmıştır. Bu kasīdede mahlas 36. beyitte

kullanılmıştır.

6. Kasīde: Aruzun “Mef¹‘ilün Fe‘il¹tün Mef¹‘ilün Fe‘ilün” kalıbıyla


kasīde “-Sr” kafiyesi ve “olsun” redifiyle yazılmıştır. Bu kasīdede mahlas 29.


7. Kasīde: Aruzun “Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün” kalıbıyla


kasīde “-S” kafiyesi ve “-dır yS RasylallSh” redifiyle yazılmıştır. Bu kasīdede

mahlas son beyitte kullanılmıştır.

8. Kasīde: Aruzun “MefS‘īlün MefS‘īlün MefS‘īlün MefS‘īlün” kalıbıyla


kasīde “-em” kafiyesi ve “ eyle yS Resyl’allSh” redifiyle yazılmıştır. Bu kasīdede

mahlas son beyitte kullanılmıştır.

19

9. Kasīde: Aruzun “Mef‘ūlü FS‘ilStü MefS‘īlü FS‘ilün” kalıbıyla

yazılmıştır. Bu kasīde dönemin şeyhulislamı Feyzullah Efendi için yazılmış olup

24 beyittir. Bu kasīde “-Sn” kafiyesi ve “-ı feyw” redifiyle yazılmıştır. Kasīdede

mahlas 23. beyitte kullanılmıştır.


yazılmıştır. Bu kasīde 20 beyt olup “-Sh” kafiyesi ve “-ıdır” redifiyle yazılmıştır.

Bu kasīdede mahlas 19. beyitte kullanılmıştır.

11. Kasīde: Aruzun “Mef‘ūlü MefS‘īlü MefS‘īlü Fe‘ūlün” kalıbıyla

yazılmıştır. Hikemī bir tarzda yazılan ve “Leme‘atü’l- ‘İrfSn” başlığı ile yazılan

bu kasīde 30 beyittir. Bu kasīde “-S” kafiyesi ve “-yı ne bilsün” redifiyle

yazılmıştır. Mahlas son beyitte kullanılmıştır.


yazılmıştır. Bu kasīde dönemin şeyhulislamı Feyzullah Efendi için yazılmış olup

36 beyittir. Bu kasīde “-yd” kafiyesi ve “-ı” redifiyle yazılmıştır. Mahlas 27.


13. Kasīde: Aruzun “MefS‘ilün Fe‘ilStün MefS‘ilün Fe‘ilün” kalıbıyla

yazılmıştır. Bir şitS’iyye olan bu kasīde dönemin şeyhulislamı Feyzullah Efendi

için yazılmış olup 49 beyittir. Kasīde “-*f” kafiyesi ile yazılmıştır. Mahlas 43.


14. Kasīde: Aruzun “Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün” kalıbıyla

yazılmış bu kasīde 14 beyittir. Kasīde “-S” kafiyesi ve “-dır valכa-i tevvzd”

redifiyle yazılmış olup mahlas son beyittedir.

4- Kasīdelerin hepsinde mahlas kullanılmıştır.

20

BBBB. . . . TERKİBTERKİBTERKİBTERKİB----İ BENDLERİ BENDLERİ BENDLERİ BENDLER

1- Mehmed Nazīf DīvSnı’nda 2 adet terkīb-i bend yer almaktadır.

2- İki terkīb-i bendde toplam 47 beyit bulunmaktadır.

3- 1. Terkīb-i Bend: Aruzun “Mef‘£lü F¹‘il¹tü Mef¹‘*lü F¹‘ilün” kalıbıyla

yazılmış

bu terkīb-i bend bir na‘ttir. 7 bendden oluşan bu terkīb-i bendin 5. bendi hariç her

bendinde 3 beyit vardır. 5. bendinde 4 beyit olup toplam beyit sayısı 22’dir.

Mahlas 21. beyitte yer almaktadır.

2. Terkīb-i Bend: Aruzun “Mef‘£lü F¹‘il¹tün Mef‘£lü F¹‘il¹tün”

kalıbıyla yazılan

5 bendden oluşan bu terkīb-i bend her bendinde 5 beyit toplam 25 beyitten

oluşmaktadır. Mahlas 21. beyitte yer almaktadır.

4- Terkīb-i bendlerin ikisinde de mahlas kullanılmıştır.

CCCC. . . . GAZELLERGAZELLERGAZELLERGAZELLER

1- Mehmed Nazīf DīvSnı’nda toplam 257 adet gazel yer almaktadır.

2- Gazellerin toplam beyit sayısı 1576’dır.

3- DīvSn’da 4 beyitli 1; 5 beyitli 124; 6 beyitli 25; 7 beyitli 80; 8 beyitli

13; 9 beyitli 10; 10 beyitli 2; 11 beyitli 1 gazel bulunmaktadır.

4- DīvSn’da “lSmelif ve zı” dışındaki Arap alfabesindeki bütün harflerden

gazel yazılmıştır. Gazellerin harflere göre dağılımı şöyledir: Elif harfinden 16; Be

harfinden 7; Te harfinden 6; Se harfinden 2; Cim harfinden 1; HS harfinden 3; Hı

harfinden 3; Dal harfinden 7; Zel harfinden 1; Re harfinden 69; Ze harfinden 26;

Sin harfinden 2; Şın harfinden 7; Sad harfinden 2; Dad harfinden 1; Tı harfinden

2; Zı harfinden 1; Ayn harfinden 1; Gayn harfinden 3; Fe harfinden 1; Kaf

harfinden 7; Kef harfinden 11; Lam harfinden 5; Mim harfinden 9; Nun harfinden

23; Vav harfinden 1; He harfinden 17; Ye harfinden 24.

5- Gazellerde 15 ayrı aruz kalıbı kullanılmıştır. Bu vezinler kullanıldıkları

gazel sayısıyla şunlardır:

a- FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘ilün (32 gazelde)

21

b- Fe‘ilStün Fe‘ilStün Fe‘ilStün Fe‘ilün (7 gazelde)

c- MefS‘ilün Fe‘ilStün MefS‘ilün Fe‘ilün (51 gazelde)

d- Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün (70 gazelde)

e- Mef‘ūlü FS‘ilStü MefS‘īlü FS‘ilün (54 gazelde)

f- Mef‘ūlü MefS‘īlü MefS‘īlü Fe‘ūlün (24 gazelde)

g- FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘ilStün (1 gazelde)

h- Mef‘ūlü MefS‘ilün Fe‘ūlün (2 gazelde)

i- Mef‘ūlü MefS‘īlün Mef‘ūlü MefS‘īlün (2 gazelde)

j- Fe‘ilStün MefS‘ilün Fe‘ilün (2 gazelde)

k- Fe‘ūlün Fe‘ūlün Fe‘ūlün Fe‘ūl (3 gazelde)

l- Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Fe‘ūlün (2 gazelde)

m- MütefS‘ilün Fe‘ūlün MütefS‘ilün Fe‘ūlün (2 gazelde )

n- Mef‘£lü F¹.il¹tün Mef‘£lü F¹‘il¹tün (3 gazelde)

o- FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘ilün (2 gazelde)

6- Bütün gazellerde mahlas kullanılmıştır. 54. ve 118. gazellerde mahlas

son beyitte değildir. Diğer bütün gazellerde mahlaslar son beyittedir.

DDDD. . . . ŞARKILARŞARKILARŞARKILARŞARKILAR

1- DīvSn’da 4 adet şarkı yer almaktadır.

2- Şarkılardaki bendlerin hepsi dörder mısradan oluşmaktadır.

3- Şarkıların toplam bend sayısı 23’tür. Şarkıların beyit olarak karşılığı

46’dır.

4- 1. Şarkı: Aruzun “MefS‘ilün MefS‘ilün Fe‘ūlün” kalıbıyla yazılmıştır.

Toplam 7 bendi vardır. Mahlas kullanılmıştır.

2. Şarkı: Aruzun “F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘ilün” kalıbıyla yazılmıştır.


3. Şarkı: Aruzun “MefS‘īlün MefS‘īlün Fe‘ūlün” kalıbıyla yazılmıştır.


22

4. Şarkı: Aruzun “F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘ilün” kalıbıyla yazılmıştır.


EEEE. . . . TARİHLERTARİHLERTARİHLERTARİHLER

1- Nazīf DīvSnı’nda 25 adet Türkçe, 3 adet Arapça tSrih manzūmesi

vardır.

2- DīvSn’da 2 beyitli 1; 5 beyitli 5; 6 beyitli 1; 7 beyitli 6; 8 beyitli 2; 10

beyitli 1; 12 beyitli 1; 13 beyitli 1; 14 beyitli 2; 16 beyitli 2; 19 beyitli 1; 20

beyitli 1; 22 beyitli 1 tSrih yer almaktadır. TSrih manzūmelerinin uzunluğu 2 ile

22 beyit arasında değişmektedir.

3- DīvSndaki Arapça üç manzūmenin üçü de tSrih manzūmesidir. Bunlar

toplam 12 beyittir. Birincisi 5 beyit; ikincisi 6 beyit; üçüncüsü ise bir beyittir.

Bunlar Türkçe tSrih manzūmelerinin hemen devamına aynen alınmıştır.

4- DīvSn’daki Türkçe tSrih manzūmelerinin toplam beyit sayısı 247’dir.

Arapça’lar ile birlikte toplam 259 beyittir.

5-TSrih manzūmelerinde 7 ayrı aruz kalıbı kullanılmıştır. Kullanıldıkları

manzūmelerin sayısı ile kalıplar şunlardır:

a- F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘ilün (11adet)

b- Mef‘£lü F¹‘il¹tü Mef¹‘*lü F¹‘ilün (2 adet)

c- Fe‘il¹tün Fe‘il¹tün Fe‘il¹tün Fe‘ilün (2 adet)

d- Fe‘il¹tün Fe‘il¹tün Fe‘ilün (2 adet)

e- Fe‘ilStün MefS‘ilün Fe‘ilün (3 adet)

f- Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Fe‘ūlün (1 adet)

g- Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün (4 adet)

6- Mehmed Nazīf 10 konuda tSrih manzūmesi yazmıştır. DīvSn’daki tSrih

manzūmelerinin yazıldıkları konulara göre dökümü şöyledir: 5 vefSt tSrihi; 4

doğum tSrihi; 3 binS yapımı tSrihi; 3 cülūs tSrihi; 3 nasb tSrihi; 2 düşman işgali

tSrihi; 2 zafer tSrihi; 1 gemi yapımı tSrihi; 1 kitap tercümesi tSrihi; 1 fetih tSrihi.

23

7- 2. tSrih manzūmesinde son beyte düşülen tSrihten sonra aynı tSrih

Arapça bir beytte yeniden düşülmüş.

10. tSrih mSnzūmesinden sonra mustakil bir beyt aynı konuda yazılmış

ama bu beyte tSrih düşülmemiştir.

13. tSrih manzūmesinde tSrih düşülme yapılmamış tSrih açık olarak

belirtilmiş.

17. tSrih manzūmesinde son beytin iki mısra‘ına da aynı tSrih ayrı ayrı

iki defa düşülmüş.

23. tSrih manzūmesinde aynı tSrih 3 mısra‘a ayrı ayrı düşülmüş.

8- 9,13 ve 16. tSrihlerde mahlas kullanılmamış diğer 22 tSrihte mahlas

kullanılmıştır. 17, 21 ve 23. tSrihlerde mahlas son beyitte değil bir önceki beyitte

kullanılmıştır. Diğer 19 tSrihte mahlas son beyitte kullanılmıştır.

FFFF. . . . LULULULUĠAZĠAZĠAZĠAZ

1- Nazīf DīvSnı’nda 1 adet lugaz vardır.

2- Bu lugaz 8 beyitlidir. Aruzun “Fe‘ilStün MefS‘ilün Fe‘ilün” kalıbıyla

yazılmıştır. Mahlas kullanılmamıştır.

3- Lugaz klasik lugaz başlangıçlarından biri olan “nedir ol” ifadesiyle

başlamaktadır.

4- Bu lugaz mesnevī kafiyesi ile yani “aa, bb, cc…” şeklinde yazılmıştır

GGGG.... KIT‘AKIT‘AKIT‘AKIT‘A----İ KEB&RELERİ KEB&RELERİ KEB&RELERİ KEB&RELER

1- Nazīf DīvSnı’nda 3 adet kıt‘a-i kebīre vardır.

2---- Kıt‘a-i kebīrelerde toplam15 beyit vardır.

3- 1. kıt‘a-i kebīre aruzun “Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün”

kalıbıyla yazılmıştır. Bu kıt‘a-i kebīre 3 beyitten oluşmaktadır. Mahlas 2.

beyittedir. Şair manzūmeyi yazdığı tSrihe kadar gelen Osmanlı padişahlarını üç

beyit içinde özetlemektedir.

24

2. kıt‘a-i kebīre aruzun “Mef‘ūlü MefS‘ilün Fe‘ūlün” kalıbıyla

yazılmış bir münScSttır. Bu kıt‘a-i kebīre 5 beyitten oluşmaktadır. Mahlas son

beyittedir.

3. kıt‘a-i kebīre aruzun “Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün”

kalıbıyla yazılmış bir fahriyedir. Bu kıt‘a-i kebīre 7 beyitten oluşmaktadır. Mahlas

son beyittedir.

HHHH. . . . KIT‘ALARKIT‘ALARKIT‘ALARKIT‘ALAR

1- Nazīf DīvSnı’nda 3 adet kıt‘a yer almaktadır.

2- Kıt‘aların beyit sayısı olarak karşılığı 12’dir.

3- 1. Kıt‘a aruzun “Mef‘£lü F¹‘il¹tü Mef¹‘*lü F¹‘ilün” kalıbıyla

yazılmıştır. Bu kıt‘ada mahlas kullanılmıştır. Eğriboz’da yapılan Ali Paşa

Çeşmesi için yazılmış bir kıt‘adır.

2. Kıt‘a aruzun “Fe‘ilStün Fe‘ilStün Fe‘ilün” kalıbıyla yazılmıştır.

Mahlas kullanılmamıştır.

3. Kıt‘a aruzun “Mef¹‘ilün Fe‘il¹tün Mef¹‘ilün Fe‘ilün” kalıbıyla

yazılmıştır.

IIII. . . . RUBRUBRUBRUBİLER İLER İLER İLER

1- Nazīf DīvSnı’nda 8 adet rubS‘ī yer almaktadır.

2- RubS‘īlerin beyit olarak karşılığı 32’dir.

3- RubS‘īlerin hepsinde rubS‘ī kalıplarında “Mef‘ūlü MefSīlü MefSīlün

FS” kalıbı kullanılmıştır.

4- RubS‘īlerin hepsinde klasik rubS‘ī kafiye sistemi olan “aaba” şekli

kullanılmıştır.

5- RubS‘īlerin hiçbirinde mahlas kullanılmamıştır.

JJJJ. . . . MÜFREDLERMÜFREDLERMÜFREDLERMÜFREDLER

1- Nazīf DīvSnı’nda 3 adet müfred yer almaktadır.

2- Müfredlerin hiçbirinde mahlas kullanılmamıştır.

25

3- Müfredlerde 2 ayrı aruz kalıbı kullanılmıştır. 1. müfred “Mef‘£lü

F¹‘il¹tü Mef¹‘*lü F¹‘ilün” kalıbıyla; 2. müfred “Mef¹‘ilün Fe‘il¹tün Mef¹‘ilün

Fe‘ilün” kalıbıyla; 3. müfred “Mef¹‘ilün Fe‘il¹tün Mef¹‘ilün Fe‘ilün” kalıbıyla

yazılmıştır.

K. K. K. K. MUAMMALARMUAMMALARMUAMMALARMUAMMALAR

1- Nazīf DīvSnı’nda 2 adet muamma yer almaktadır.

2- 1. muamma Hz. Ali için, 2. ikinci muamma Hz. Osman için yazılmıştır.

3. 1. muamma “F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘ilün” kalıbıyla; 2. muamma

“F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘ilün” kalıbıyla yazılmıştır.

VII.VII.VII.VII. NAZIM ŞEKİLLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNAZIM ŞEKİLLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNAZIM ŞEKİLLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNAZIM ŞEKİLLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 1- Nazīf DīvSnı’nda sırasıyla 14 kasīde, 2 terkīb-i bend, 257 gazel, 4

şarkı, 28 tSrih, 1 lugaz, 3 kıt‘a-i kebīre, 3 kıt‘a, 8 rubS‘ī, 3 müfred ve 2 muamma

olmak üzere 111 ayrı nazım şekliyle yazılmış 322 manzūme bulunmaktadır.

2- DīvSndaki manzūmelerin toplam beyit sayısı 2421’dir.

3- Muhtelif nazım şekillerinde yazılmış 322 türkçe manzūmede 17

değişik aruz kalıbı kullanılmıştır. Bu kalıblar kullanıldıkları manzūme sayısıyla

şunlardır:

a- FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘ilün (45 manzūmede)

b- Fe‘ilStün Fe‘ilStün Fe‘ilStün Fe‘ilün (9 manzūmede)

c- MefS‘ilün Fe‘ilStün MefS‘ilün Fe‘ilün (56 manzūmede)

d- Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün (82 manzūmede)

e- Mef‘ūlü FS‘ilStü MefS‘īlü FS‘ilün (60 manzūmede)

f- Mef‘ūlü MefS‘īlü MefS‘īlü Fe‘ūlün (26 manzūmede)

g- FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘ilStün (1 manzūmede)

h- Mef‘ūlü MefS‘ilün Fe‘ūlün (3 manzūmede)

i- Mef‘ūlü MefS‘īlün Mef‘ūlü MefS‘īlün (2 manzūmede)

j- Fe‘ilStün MefS‘ilün Fe‘ilün (7 manzūmede)

k- Fe‘ūlün Fe‘ūlün Fe‘ūlün Fe‘ūl (3 manzūmede)

26

l- Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Fe‘ūlün (5 manzūmede)

m- MütefS‘ilün Fe‘ūlün MütefS‘ilün Fe‘ūlün (2 manzūmede )

n- Mef‘£lü F¹‘il¹tün Mef‘£lü F¹‘il¹tün (4 manzūmede)

o- FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘ilün (6 manzūmede)

p- Fe‘il¹tün Fe‘il¹tün Fe‘ilün (3 manzūmede)

r- Mef‘ūlü MefSīlü MefSīlün FS (8 manzūmede)

VIII. VIII. VIII. VIII. NÜSHA TAVSİFİNÜSHA TAVSİFİNÜSHA TAVSİFİNÜSHA TAVSİFİ

Üzerinde çalışma yaptığımız Naz*f D*vSnı, Sermet Çifter Araştırma

Kütüphanesin’de bulunan Yz. 479 numaralı nüshadır.

Bu nüsha toplam 93 varaktır. 1 ile 75 varak arası Nazif D*vSnı, 76 ile 93

varak arası ise Tayyib* D*vSnı’dır. 205x135,145x75 ölçülerindedir. Kağıt aharlı,

krem renginde fligranlıdır. Yazı taliktir. 19 satır ölçüsüne göre yazılmıştır. Cildi

siyah bezden yapılmıştır. İstinsahı ile ilgili bir kayıt bulunmamaktadır.

D*vSnında sırasıyla 14 kasīde, 2 terkīb-i bend, 257 gazel, 4 şarkı, 28 tSrih,

1 lugaz, 3 kıt‘a-i kebīre, 3 kıt‘a, 8 rubS‘ī ve 5 müfred olmak üzere 10 ayrı nazım

şekliyle yazılmış 322 manzūme bulunmaktadır.

İlk beyit: İlk beyit: İlk beyit: İlk beyit:

YS Rab beni rehdSr-ı �icSz-ı ‘aşכ et

ElvSn-ı ne~am-ı gülşen-i rSz-ı ‘aşכ et

Son beyit: Son beyit: Son beyit: Son beyit:

İşidüb didi Naæīf ol æaferin tSrīfin

Fem-i Efrencī’den aldı Saכız’ı şSh-ı cihSn ( 1106 )

27

IXIXIXIX.... EDEBÎ SANATLAREDEBÎ SANATLAREDEBÎ SANATLAREDEBÎ SANATLAR

Naz*f Dîvânı’nda yer alan edeb* sanatlardan bazılarına örnekleriyle birlikte

aşağıda yer verilmiştir:

1. NidS1. NidS1. NidS1. NidS

Ser-lev½a-i ceb*n mühimme yazsun ey Naæ*f

Kaderdir kel¹mı®ı temy*z iderse çar{ (G.38-5)

Olsam n’ola nS-çSr seni® güşte-i ġamze®

Ey şūf-ı cefS-pīşe bu taכdīr-i כa÷adır (G.52-3)

2. İştikak2. İştikak2. İştikak2. İştikak

Ma©lūbu® ise Yūsuf-ı ümmīd ey Naæīf

Dest-i ©alebde çSk gerek dSmen-i ferSġ (G.157-5)

YSrSn naæm olursa da pSkize kūyına

Naæmı®da ey Naæīf neæSfet ziySdedir (G.49-7)

3333. Tezad. Tezad. Tezad. Tezad

R£yun meyi mey eyledi ru{s¹rı®ı mün*r

Nur itdi n¹ra n¹r da{i n£ra feyż-i r£½ (G.34-4)

GünSh olur #evSb ümmīdi zShid ehl-i ‘irfSna

Muכarreblerle olmaz zümre-i ebrSr bir yerde (G.217-6)

4. Telmih4. Telmih4. Telmih4. Telmih

Penbe-i d¹ġ cün£ndan olıca¥ r*sm¹n

Ola mı Man\£r-ı ‘aş¥ olmaya d¹r-¹şin¹ (G.11-3)

¾a©-ı şeb-rengi® eyler la‘li®i hemv¹re p£ş*de

Bel* æulmetdedir ¹b-ı ½ay¹t-ı c¹vid¹n ġ¹’ib (G.19-4)

28

S£z¹n olursa da “erin*” k£y-ı va\l olur

N¹r-ı ġam eylese şecer-i µ£r’a feyż-i r£½ (G.34-2)

5. Tenasüp 5. Tenasüp 5. Tenasüp 5. Tenasüp

‘lem-pesend ise nola bu şi‘r-i sükkeri

µ£©* Naæ*f ¹yine-i r£yu® ma¥¹l şu{ (G.37-5)

Mey ola dilber ola mestī-i ‘aşכ ola Naæīf

Cürmdür tevbe bu meclisde günSh itmekden (G.207-5)

6666.... TevriyeTevriyeTevriyeTevriye

uırdılar burnunı aġzından alub Saכız’ı hem

Yümn-i Sul©Sn-ı muæafferle cüyūş-ı īmSn (T.24-6)

Ġam gitmez imiş elde ayaġ olmasa bSrı

Ra½şende degil çūnki çerSġ olmasa barı (G.237-1)

7 7 7 7.... HüsnHüsnHüsnHüsn----i Ta’lili Ta’lili Ta’lili Ta’lil

‘IzSrın valf idersin ey Naæīf ol Sfeti® dSyim

Anı®çün bu zemīni® hem ter ü hem tSze düşmüşdür (G.63-5)

İki na‘lidir Bur¹¥’ı® mihr ü meh æan eyleme

Düşdi ol şeb itmede düny¹yı enver r£z u şeb (K.3-23)

8888.... İstiâre İstiâre İstiâre İstiâre

Gülersin aġladıכça sa®a ½Sl-i çeşm-i girySnı

Gelür bir gün yolu®a şimdi gel ey serv-i nSzım gel (G.183-3)

Gel ey reng-i fera½ ya‘nī beyS÷-ı fey÷-i nūrSnī

uumSş-ı ©ab‘ımı meyle şüst ü şūlar hep seninçündür (G.47-7)

29

9 9 9 9.... Teşbih Teşbih Teşbih Teşbih



Eş‘¹rı Naæ*f¹nı® g£y¹ ki a¥ar\udur

D*v¹n-ı \af¹-ba{şı bir gülşen-i ¹b ¹l£d (G.40-7)

Olduכ ser-a-ser Syīne-veş dīde neyleyim

¾ūrşīd-i rū-yı ySre naæar bilmeziz dafi (G.246-3)

10 10 10 10. Tekr*r. Tekr*r. Tekr*r. Tekr*r

Görüb SrSyiş-i ‘işret-geh-i bezm-i çemen-zSrı

MizSc-ı bülbüle foş geldi bülbül geldi foş geldi (G.236-3)

Dil feyż-y¹b-ı lü©f u ‘ar£s-ı vi\¹l ş£{

Cem ş£{ ü neşve ş£{ ü mey-i b*-kel¹l ş£{ (G.37-1)

11 11 11 11. . . . Leff ü neşr Leff ü neşr Leff ü neşr Leff ü neşr

Rūy ü {a© ü ‘iz¹r sef*d ü siy¹h ü sür{

Cem‘ itdi ½üsn-i y¹r sef*d ü siy¹h ü sür{ (G.36-1)

Ba®a ¹h itdiren ebr£ vü müjg¹n ü nig¹hıdır

Ne {ançerden fiġ¹n ne t*rden şemş*rden fery¹d (G.42-4)

12121212. . . . İstifham İstifham İstifham İstifham

Bulur mı bir nefes ey¹ cil¹-yı mesr£rı

İder mi ¹yine-i dilde cilve-r£-yı mur¹d (G.39-4)

Dil olsun mı mSdSm zülfü®dedir

Ġam u derd-i ©ūl-ı emelden falSl (G.151-3)

30

13131313.... Teşhis Teşhis Teşhis Teşhis----İntakİntakİntakİntak

Mihr ü meh kim b¹ġ-ı dehri geşt ederler r£z u şeb

G£yiy¹ seyr-¹şin¹dır iki dilber r£z u şeb (K.3-1)

Mihre ‘¹şı¥dır meger meh kim ba‘*d olsa eger

Cismini eyler hil¹l ü z¹r ü l¹ġar r£z u şeb (K.3-7)

14141414.... Mübâlağa Mübâlağa Mübâlağa Mübâlağa

Yem olmazdı sirişkim bir dür-i nS-ySbım olsaydı

Çemende nSle itmezdim gül-i sīr-Sbım olsaydı (G.238-1)

15151515. . . . İktibasİktibasİktibasİktibas

Kim görse dir ol lS‘iכa-SsS nigehi

LS ½avle ve lS כuvvete illS billShi (R.6-2)

Ba‘d-ezīn bī-çSreyüz “İnnS ileyhi rSci‘ūn”

Cümle falכı® sūr-ı gShın dehr ider şīveni®de (T.8-4)

16 16 16 16. . . . KinayeKinayeKinayeKinaye

Gulüv-efşSr olub mey sSכıyS bī-rū½dur şimdi

Ġam-ı hicr-i lebi®den sSġarı gūyS ki כan ©utmuş (G.143-2)

PūySn-ı deşt-i ‘aşכı® Mecnūn’dur sürSġı

Manlūr-ı dSr-ı zülfü® balmaz yere ayaġı (G.245-1)

17171717.... Mecâz Mecâz Mecâz Mecâz----ı Mürselı Mürselı Mürselı Mürsel

O gül-behcet nevSz-ı rūy ü kSkül geldi foş geldi

Elinde deste deste verd ü sünbül geldi foş geldi (G.236-1)

31

I. I. I. I. MUHTEVA ÖZELLİKLERİMUHTEVA ÖZELLİKLERİMUHTEVA ÖZELLİKLERİMUHTEVA ÖZELLİKLERİ

A. A. A. A. AŞKAŞKAŞKAŞK

Mehmed Nazīf DivSnı’nda asıl aşk ilShī aşktır. Diğer aşklar ona göre

mecazi ve geçici aşklardır ve ikinci derecededir. Şairimiz kendisini erbSb-ı

mecazdan görmez. Kendisini ilahi aşkın sarhoşu olarak görür. İlahī aşkın gamında

bile safa bulduğunu belitmektedir. Aşkı için karşılık beklemez. Amacı asıl

sevgiliye kavuşmaktır.

Olur elbette bir civSna eszr

Milket-i ‘aşכa pSdişS buldum (K.4-2)

DSimS cSm-ı nyşu bezm-i belS

Serfūş-ı keyf-i dS’imS buldum (K.4-4)

Nice keyf Sfet-i ~am-ı ‘Slem

Ki ~amında bile lafS buldum (K.4-5)

Çünki nyş eyledim bu lavbSyı

Keder-i ‘aכldan rehS buldum (K.4-8)

ErbSb-ı mecSz axlayamaz rif‘at-i ‘aşכı

SükkSn-ı �erS ‘arş-ı mu‘allSyı ne bilsün (K.11-2)

Biz ehl-i ‘aşכ u diliz bu riyS ile zShid

²evSb ümīdine düşmek günShdır bilmez (G.126-2)

1111.... Aşk Aşk Aşk Aşk----ı İlahiı İlahiı İlahiı İlahi

Mehmed Nazīf, aşkı ilahi ile sürekli sarhoş olduğunu, Allah’ın isimlerinin

yansıması olan mevcudatta takılıp kalmadığını, zata, yani onun sevgisine

32

kavuştuğunu belitmektedir. Öyle bir sevgi ki; bu sevgi ile başa gelen bütün

sıkıntılar sevgiliden geldiği halde o gam ve sıkıntılarda zevk ve safa bulduğunu

belitmektedir.

Mestem şarSb-ı ‘aşכ-ı ilShī ile müdSm

CSm-ı cihSn-nümS-yı ©arīכat elimdedir (G.111-4)

Bir pSdişShsın ki cihSn bendedir sa®a

Eyler ġam-ı ma½abbeti®i ‘Slem iltimSs (G.142-4)

�ikir şükür itmekle dehen le��et alur mı

EsmSda כalan �St-ı müsemmSyı ne bilsün (K.11-7)

Hep laכlaכadır ehl-i hevS mul�alavStı

MerdSn-ı �udS beyhūde da‘vSyı ne bilsün (K.11-17)

�av~a didigim ma‘reke-i ‘aşכ-ı �udS’dır

zSde olan le��et-i sevdSyı ne bilsün (K.11-29)

Evvel ümzd ederdim bir dil-rubSyı Sfir

Düşdüm kemend-i ‘aşכa buldum belSyı Sfir (Tb.2-6)





Gözümde girye-i deryS ġulüvler hep seninçündür

Gö®ülde ]evכ ü şevכ ü arzūlar hep seninçündür (G.47-1)

33

Bir meserret-gSha mafremdir Naæīf-i şūf kim

¼asretinden כudsiySn-ı kibriyS ferySd ider (G.84-5)

2222.... Peygamber AşkıPeygamber AşkıPeygamber AşkıPeygamber Aşkı

Mehmed Nazīf peygamber sevgisini işlediği şiirlerinde diğer şiirlerine

göre daha coşkuludur. En güzel şiirleri na‘tlarıdır diyebiliriz. Şiirlerinde Allah

aşkı ile beraber peygamber aşkını işlemiştir:

Bir perznix muvabbetidir kim

Axa Cibrzli mübtelS buldum (K.4-13)

Şyriş-i cevr-i ‘aşכ-ı pSkinden

‘lemi rS~ıb-ı cefS buldum (K.4-14)

Sür£ş ‘Sşıכ ü dil ‘Sşıכ ü ¾üdS ‘Sşıכ

Bu ne mavabbet-i dil-syz u iftiySr olsun (K.6-18)

Ryvz fedSke ey gül-i gülzSr-ı ihtidS

Ryvz fedSke ey e�er-i berכ-i ibtidS (Tb.2-2)

Bix cSn vireydi kSşkz feyySw-ı gül baxa

TS her biriyle bir kez olaydım fedS saxa (Tb.2-3)

CSm-ı mi‘rSc-ı hüviyet neşvenix mestSnesi

Feyw-ySb-ı sSgar-ı ma‘nS vabzb-i kibriyS (K.1-2)

‘lem-i feyw-i �udS’nıx sSkin-i meyfSnesi

PSdişSh-ı mesned-i vSlS vabzb-i kibriyS (K.1-3)

34

[erre-i mihr-ü meh-i ‘aş¥ı®dır eyle mer½amet

Y¹ Res£lull¹h Naæ*f ‘abd-i kemter r£z u şeb (K.3-32)

CemSl-i vawret-i mavbyb-ı vaכ Mu½ammed kim

�ubSr-ı pSyine bix cSn u dil ni�Sr olsun (K.6-19)

3333.... Mecazi AşkMecazi AşkMecazi AşkMecazi Aşk

Mehmed Nazīf mecSzī aşka şiirlerinde neredeyse hiç yer vermemiştir

diyebiliriz. Kendisini hakikat ehli olarak görür. Fakat bir müfredinde Bosnalı bir

güzelden bahsetmeyi de ihmal etmez:

MecSz erbSbı bilmez güft ü gū-yı bezm-i ‘irfSnı

Bizimle ma½rem ancaכ SşinSySn-ı ½aכīכatdir (G.67-3)

O Bosnevī güzel eyS olub ba®a hem-dem

µaכa mı boynuma zülfü® ki bende boġma diyem (Mf.3)

B. B. B. B. ALLAH’IN İSİMLERİALLAH’IN İSİMLERİALLAH’IN İSİMLERİALLAH’IN İSİMLERİ

DīvSnda Allah’ın Arapça ve Farsça isimlerine çokça yer verilmiştir. Bu

şiirlerin dinī ve tasavvufī olmasının doğal sonucudur:

Bz-mürşzd olan �Slib-i esrSr-ı müsemmS

Her �avrda fSliyet-i esmSyı ne bilsün (K.11-6)

DehSnı® fStem-i ism-a‘æam ol fa©©-ı mu‘anberdir

SüleymSn’ım sa®a üslūb-ı mecnūnı musaffardır (G.71-1)

Rū½-ı iכdSr-bafş-ı cism-i Naæīf

Nūr-ı Īzīd Te‘SlS ya‘nī ‘aşכ (G.167-8)

35

Didim sürūr u şevכ ile tSrīfin ey Naæīf

Bir necl-i sa‘d itdi Müheymin ba®a ‘a©S (T.2-6)

Eyleyüb dS’im ‘adūsun ġarכ-ı ©ūfSn-ı belS

‘Ömr-i Nū½ i½sSn כılsun ¼a÷ret-i PerverdigSr (T.3-3)

Cülūsun gūş idüb didi Naæīf-i zSr tSrīhin

MübSrek ide uayyūm maכdem-i SultSn SüleymSnı (T.12-16)

Bi-½amdi’llSh ki ism-i ¢Shir’in te’#īr-i vSlSsını

Şeh-i İslSmı ġSlib itdi maġlūb oldı a‘dSsı (T.25-1)

Tecellī eyleyince ism-i Ra½mSn’ı® bu el©Sfı

uulūb-i evliySnı® müncelī oldı merSySsı (T.25-19)

C. C. C. C. TASAVVUF ISTILAHLARITASAVVUF ISTILAHLARITASAVVUF ISTILAHLARITASAVVUF ISTILAHLARI

Şair Halvetīliğe daha yakın görünmekle birlikte seçkin zümrenin

Mevlevīliğin daha çok etkisinde kalma geleneğinden de kurtulamamışa benziyor.

Şiirlerinde çokça tasavvufī ıstılaha yer vermiştir:

1111. Mevlevilik. Mevlevilik. Mevlevilik. Mevlevilik

SSġar-ı bezm-i kerSmetdir külSh-ı Mevlevī

Fey÷-ı bafş-ı rind-i va½detdir külSh-ı Mevlevī (G.255-1)

2222. Halvetilik. Halvetilik. Halvetilik. Halvetilik

Dönerler anda ‘uşşSכ-ı nevS-keş ‘andelzbSne

BahSristSn-ı gülzSr-ı lafSdır valכa-i tevvzd (K.14-12)

36

�uryc eyler mi ‘Srif böyle fSlü’l- fSl meclisden

CihSna ySdi~Sr-ı MurtewS’dır valכa-i tevvzd (K.14-13)

3333. Zikir. Zikir. Zikir. Zikir

KüşSde oldı ‘uşşSכa lalSdır valכa-i tevvzd

Müretteb sofra-i lü�f-ı �udS’dır valכa-i tevvzd (K.14-1)

Niş*men-gah idenmiş כudsiySn-ı evc-i ryvSnz

Mu‘allS-lSne-i bS~-ı hüdSdır valכa-i tevvzd (K.14-2)

HezSr falvetī zühd olur çū pervSne

uaçan o şem‘-i vefS meclis-i semS‘a gelür (G.90-4)

FiġSnın dil n’ola sevdS-yı zülfü®le bülend itse

Ki vaכt-i şSmda mu‘tSd olan e]kSr-ı cehrīdir (G.98-2)

Dir ½adī#inde fafr-ı mevcūdSt

“Ferte‘ū fī riyS÷-ı ]ikri’l- lSh” (T.15-11)

Va÷‘-ı maflūlı var mı ]ikr-i ¼aככı®

Çeşm-i inkSr ile gel itme nigSh (T.15-12)

uS’imen כS‘iden cenūben hem

İderiz döne döne ]ikru’l-lSh (T.15-13)

4444. Şeyh, Pir, Mürşid. Şeyh, Pir, Mürşid. Şeyh, Pir, Mürşid. Şeyh, Pir, Mürşid

µutdım Naæīf ‘aşכ ile dSmSn-ı mürşidi

MiftS½-ı kSr-gSh-ı se‘Sdet elimdedir (G.111-5)

37

Çıכarma zirve-i bSm-ı sipihre valfı® idüb

Uçurma şeyf-i riySyı bize kerSmetle (G.230-5)

Tecellī ba½rini® mevc-i ba½tı nūr-ı A½med’dir

O nūra maæhar olmuş pīr-i himmet-kSrı gördü® mi (G.257-6)

5555. Dergah, Hankah, Tekye. Dergah, Hankah, Tekye. Dergah, Hankah, Tekye. Dergah, Hankah, Tekye

Bir şSh-ı cihSn itdi beni bende-i lü�fı

Kim dergeh-i ‘aşכında felek nSlıye-sSdır (K.5-119

Bu fSnכSha girSn-bSr-ı derd-i ‘aşכ ancaכ

Dil-i ½azīn ü ġarībü’d- diySr gelmişdir (G.75-5)

Seng-i ġam u meşaככat ider כūt-ı cSnını

Her kim bu tekye-gShda mihmSn olur כalur (G.93-5)

6666. Kader. Kader. Kader. Kader

Ser-lev½a-i ceb*n mühimme yazsun ey Naæ*f

Kaderdir kel¹mı®ı temy*z iderse çar{ (G.38-5)

Olsam n’ola nS-çSr seni® güşte-i ġamze®

Ey şūf-ı cefS-pīşe bu taכdīr-i כa÷adır (G.52-3)

N’ola nS-çSr olursam sīne-çSk fançer-i ġamze®

Bu taכdīr-i כa÷Sdır sevdigim taġyīr mümkin mi (G.250-6)

38

7777. Rıza. Rıza. Rıza. Rıza


Neylersex eyle sevdim sen bī-vefSyı Sfir (Tb.2-89

ĠarīכSn-ı ma½abbet ‘aşכa deryS-yı rı÷a dirler

Gelen mevc-i ġama dest-i edeble mer½abS dirler (G.51-1)

8888. Sabır. Sabır. Sabır. Sabır

Çeşmi gerekse Bismil-i şimş*ri eylesün

‘şı¥ \ab£r y¹r cef¹-c£ cel¹l ş£{ (G.37-2)

Eyyūb gibi labr-ı müdSm ülfet-i derd ol

Bu köhne şifS-fSnede dermSn ©aleb itme (G.231-3)



9999. İhlas. İhlas. İhlas. İhlas

Çün ç¹re yo¥ efġ¹nile tes{*r-i üm*de

Şimdengirü i{l¹\ile e]k¹r-ı Ved£d it (G.24-3)

10101010. Fakr. Fakr. Fakr. Fakr

Alvab-ı ~ınS fehm idemez כıymet-i faכrı

EdnSya heves eyleyen a‘lSyı ne bilsün (K.11-27)

39

11111111. Hayret. Hayret. Hayret. Hayret

Olursa ger FelS�yn ser-germ-i lovbet-i ‘aşכ

Mecnyn ider esīrin elbette vayret-i ‘aşכ (Tb.2-13)

¾ırSm-endSz-ı gülzSr-ı æuhūr ol çeşm-i ‘Sşıכda

Bu ½ayretler nigSh-ı sū-be-sūlar hep seninçündür (G.47-3)

ZebSn-ı şekve yi dem-beste eyler evvelS ½ayret

BelS-yı mi½net hicrSnı®ı ta‘bīr mümkin mi (G.250-2)

12121212. Elest Bezmi. Elest Bezmi. Elest Bezmi. Elest Bezmi

DSimS cSm-ı nyşu bezm-i belS

Serfūş-ı keyf-i dS’imS buldum (K.4-4)



13131313. İstigna. İstigna. İstigna. İstigna

Şeh¹det arz£-yı t*ġ-ı ġamze®iz geldik

uırar mısın bizi ey p¹diş¹h-ı istiġn¹ (G.16-2)

Siy¹h mest*-i çeşmi® hel¹k ider yo{sa

Gelür mi ‘aynıma cevr-i nig¹h-ı istiġn¹ (G.16-3)

Kefen-i be-gerden-i zinh¹r cūyī-i hicriz

Am¹n ey şeh-i ‘¹lem-pen¹h-ı istiġn¹ (G.16-4)

40

14141414. Bela. Bela. Bela. Bela

Söyle gördü® mi Naæ*f-¹s¹ bel¹-yı ‘aş¥la

Hem şeh*d ü hem Mes*½-*c¹d ey b¹d-ı \ab¹ (G.15-5)

ßamı®la kesb olunur \ad-hez¹r keyfiyyet

Bel¹-yı ‘aş¥ı®a mu‘t¹d oluncadır za½met (G.28-1)

15151515. Vahdet, Kesret . Vahdet, Kesret . Vahdet, Kesret . Vahdet, Kesret

‘rif-i va½det-i ½aכ olmuş idi cSn-ı Naæīf

Gelmedin medrese-i ke#rete Manlūr henūz (G.122-7)

Naæīf’i fSriġu’l- bSl itdi va½det

MiySn-ı falכda ‘anכS görünmez (G.137-5)

16161616. Fena, Beka. Fena, Beka. Fena, Beka. Fena, Beka

Fen¹-yı çar{a bir ¹h-ı k*n olur b¹i#

Ne ¹h bir nefes-i ¹teş*n olur b¹i# (G.30-1)

Biz bülbülSn-ı derd-i fenSyız bu bSġda

Reşk-i bahSr olursa sezSdır ½azSnımız (G.125-3)

17171717. Hakikat. Hakikat. Hakikat. Hakikat

MecSz erbSbı bilmez güft ü gū-yı bezm-i ‘irfSnı

Bizimle ma½rem ancaכ SşinSySn-ı ½aכīכatdir (G.67-3)

Beyhūde mSsivSya naæar eylemez gözüm

yīne-i cemSl-i ½aכīכat elimdedir (G.111-3)

41

Vücūh-ı kS’inSta çeşm-i ‘ibretle nigSh itdik

Mu‘ammS-yı vücūdı mul½af-ı eşySdan örgendik (G.178-8)

18181818. Masiva. Masiva. Masiva. Masiva

Olur lubv-ı כıySmet şShid-i facletle hem-S~yş

O kim vall-ı arzy-yı mSsivSdır yS rasyl’allSh (K.7-9)



Müd¹m cilve®e ş¹hid-i {ay¹li® olub

Gö®ülde ½a¥ bu ki ümm*d-i m¹siv¹ n¹-b£d (G.41-3)

19191919. Riya . Riya . Riya . Riya

Terk eyliyelim ol kelimStı ki bu demde

Tesbzv-i leb zümre-i erbSb-ı riySdır (K.5-34)

Naæīf tSze bahSr oldı köhne mey nūş it

RiyS-yı bSride ‘ahd-i şebSb mani‘dir (G.99-7)

20202020. Terk. Terk. Terk. Terk

TS-be-key güft ü şünūd-ı SzSde gūş-©a‘na ol

Vaכt-i foş-½Sli NaæīfS terk ü ‘uzlet vaכtidir (G.60-7)

Terk-i ser eyleyen erbSb-ı fenS ey zShid

Terk-i terk oldıġını efser-i Edhem bilmez (G.123-5)

42

21212121.... Dünya Dünya Dünya Dünya

Neyler SrSyīş-i dünySyı כalender meşreb

Ki anı® zīver-i bSzūy ü seri afker olur (G.87-4)

Bilmez le©Sfet-i nefes-i münbası© nedir

Anlar ki ba½r-i ġaflet-i dünySya daldılar (G.92-4)

22222222. Rind, Zahid, Derviş, Abdal. Rind, Zahid, Derviş, Abdal. Rind, Zahid, Derviş, Abdal. Rind, Zahid, Derviş, Abdal

ZShid faber-i ‘aşכ-ı dilSrSyı ne bilsün

SSvilde olan cūşiş-i derySyı ne bilsün (K.11-1)

Dafl eylemeziz ‘Sşıכa �a‘n eylese zShid

vSre meges vSlet-i ‘anכSyı ne bilsün (K.11-5)

ZShid bizi כo ~ayra lat esbSb-ı riySyı

Ser-mest-i mavabbet ~am-ı ferdSyı ne bilsün (K.11-249

Dervzşleriz biz ere bir dost ile post

Fehm itmeyen ol dostı ~av~ayı ne bilsün (K.11-28)

uays-ı dil-SşinS ile derd-i ser istemez

AbdSl-ı fSnכSh-ı fenS efser istemez (G.128-1)

D. D. D. D. PEYGAMBERLER VE MUCİZELERİPEYGAMBERLER VE MUCİZELERİPEYGAMBERLER VE MUCİZELERİPEYGAMBERLER VE MUCİZELERİ

Mehmed Nazīf DīvSnı’nda 12 peygamber ve bu peygamberlerden bir

kısmının mucizeleri yer almaktadır. En fazla Hz. Muhammed, Hz. İsa, Hz. Yakub

ve Yusuf geçmektedir:

43

1111. Hz. Muhammed. Hz. Muhammed. Hz. Muhammed. Hz. Muhammed

Hz. Muhammed; sahibü’s-seyf, re’isü’l- ka‘be, sultan-ı kevneyn, şah-ı ev-

ednS vb. ünvanlar ile ve Ahmed ismi ile d*vSnda yer almaktadır::::

uahrıx itdi fSnümSn LSt u ‘UzzS’yı farSb

gSvibü’s-seyf ¹teş-i fers¹ vabzb-i kibriyS (K.1-10)

�ıfl-ı ‘ilmix כalb-i pür-nyru meserret-fSnesi

Ey re’zs-i Ka‘be-i ‘ulyS vabzb-i kibriyS (K.1-23)

Ed¹-yı na‘tin ile ½ażret-i \ul©¹n-ı kevneyni®

‘Ar£s-ı naæm-i p¹ki® ş*ve-i ¼ass¹n göstersün (K.2-19)

¼ab*b-i ½ażret-i ½a¥ \¹dı¥u’l-va‘dü’l-em*n A½med

Üm*d oldur cem¹lin ½ażret-i süb½¹n göstersün (K.2-21)

İm¹m-ı enbiy¹ mihm¹n-ı Mevl¹ ş¹h-ı “ev edn¹”

¾ud¹ va\fıyle her-dem naæmımı z*-ş¹n göstersün (K.2-22)

İki na‘lidir Bur¹¥’ı® mihr ü meh æan eyleme

Düşdi ol şeb itmede düny¹yı enver r£z u şeb (K.3-23)

Bix teşne lebi eyledi sīrSb-ı benSnı

Dest-i kerem-efşSnı anıx bavr-i sefSdır (K.5-19)

gıddzכ bilür כadrini mi‘rSc-ı resylüx

By Cehl-i la‘zn vikmet-i isrSyı ne bilsün (K.11-10)

44

2222.... Hz. AdemHz. AdemHz. AdemHz. Adem

Muכaddem bir faberdir ryv-ı dem cümle-i falכa

Axa �Stıx muaffar mübtedSdır yS rasyl’allSh (K.7-10)

3333.... Hz. NuhHz. NuhHz. NuhHz. Nuh

Çeşm-i fūn-pSşımda nS-maf©ū© seyl-i eşkden

Cūşiş-i ©ūfSndan Nū½-ı belS ferySd ider (G.84-2)

4444.... Hz. İbrahimHz. İbrahimHz. İbrahimHz. İbrahim

Yapdı bu beyti ¼aכ içün oldı

Mu½yī-i sünnet-i ¼alīlullSh (T.15-5)

Ne İbrShīm’dir kim yaכdı nSra putların כırdı

SelSm ü berd olub NemrūdiySnı® a®a heycSsı (T.25-5)

5555. Hz. Musa. Hz. Musa. Hz. Musa. Hz. Musa

teş-i Shım tecellī-gSh-ı µūr-ı ‘aşkda

Pertev-i nūr-ı yed-i bey÷Syıla yek-reng olur (G.86-2)

6666. . . . Hz. HızırHz. HızırHz. HızırHz. Hızır

Öpdürür la‘lini fa©©ı dil-i pür-ġam bilmez

Gah olur ¾ı÷ra mülSdif olur Sdem bilmez (G.123-1)

7777.... Hz. DavudHz. DavudHz. DavudHz. Davud



45

8888.... Hz. SüleymanHz. SüleymanHz. SüleymanHz. Süleyman

Rufu® mir’St-i İskender dehSnı® la‘l-i ¾Stem’dir

SüleymSn’ım seni® esbSb-ı ½üsnü® hep müsellemdir (G.70-1)

Seyr iden keştīde taftında SüleymSn æann ider

Seyr-i ba½r itdikce pSşS-yı celīlü’l- i‘tibSr (T.3-4)

9.9.9.9. Hz. Eyyub Hz. Eyyub Hz. Eyyub Hz. Eyyub

Eyyūb gibi labr-ı müdSm ülfet-i derd ol

Bu köhne şifS-fSnede dermSn ©aleb itme (G.231-3)

10101010. Hz. Yakub. Hz. Yakub. Hz. Yakub. Hz. Yakub

Ne Yūsuf-ı emel ne ġam-ı pīrehen bilür

Ya‘כūb-ı fS©ırım yine beytü’l- ½azen bilür (G.76-1)

11111111. Hz. Yusuf. Hz. Yusuf. Hz. Yusuf. Hz. Yusuf

T¹ ki olub o Y£suf-ı gül-p*rehen cüd¹

Ya‘¥£b {¹©ır olmaya beytü’l-½azen cüd¹ (G.13-1)

12121212. Hz. İsa. Hz. İsa. Hz. İsa. Hz. İsa

La‘li® ‘aceb mi itse Naæ*fi ½ay¹t-y¹b

Eyler Mes*½ küşte-i ma¥h£ra feyż-i r£½ (G.34-5)

HümS-yı evc-i vall it pSy-mSl-ı rSh-ı hicrSnı

Mesī½em yofsa gelmez mi eli®den fSki ©ayr itmek (G.175-2)

46

EEEE. . . . HZ. CEBRA’İLHZ. CEBRA’İLHZ. CEBRA’İLHZ. CEBRA’İL

DīvSn’da dört büyük melekten sadece CebrS’il’in ismi “Cibrzl, Cebre’il,

Rūhü’l- Kuds Rūhu’l- Emīn” olarak geçmektedir.

ŞehSdet arzu bismil-gehde ryv-ı lad-Cibrzl

Eszrix כudsiySn-ı kibriySdır yS rasyl’allSh (K.7-3)

Bu fey÷ ki var bSde-i cSm-ı nigehi®de

Rū½ü’l- uuds’i serhoş ider bezm-gehi®de (G.221-1)

Rū½u’l- Emīn olursa da rehber dem-i liכS

¼aşr olmayınca cennete girmem ½abīb ile (G.225-4)

F. F. F. F. SAHABELERSAHABELERSAHABELERSAHABELER

Nazīf DīvSnı’nda ensar, Hz. Ebu Bekir, Hz. Osman, Hz. Ali. Hz. Selman

ve Hassan bin Sabit’in isimleri geçmektedir. Hassan bin Sabit’i şairler kısmına

aldık. Ayrıca Al-i Resul ve KerbelS’dan bahsedilmektedir:

1111. Ensar. Ensar. Ensar. Ensar

O ş¹h-ı enbiy¹ leşker-sür£ş-En\¹r vasfın ¥ıl

Ki {¹me® cünbüş-i t*ġ-ı Şeh-i Merdân göstersün (K.2-20)

2222. Hz. E. Hz. E. Hz. E. Hz. Ebu Bekirbu Bekirbu Bekirbu Bekir



47

3333. Hz. Osman. Hz. Osman. Hz. Osman. Hz. Osman

[Stı ½alīm olduġıçün ol şehi®

NSm-ı şerīfine delīl oldı ½ilm (Mf.4)

4444. Hz. Ali. Hz. Ali. Hz. Ali. Hz. Ali

Hz. Ali bazı ünvanları ve unsurları ile diğer sahabelerden daha çok

şiirlerde yer almaktadır.

O ş¹h-ı enbiy¹ leşker-sür£ş-En\¹r vasfın ¥ıl

Ki {¹me® cünbüş-i t*ġ-ı Şeh-i Merdân göstersün (K.2-20)

Bir cünbüş ile maכtel iderken ka‘be-i kūyun

GūyS e#er-i ġamzesi şemşīr-i ‘Alī’dir (G.65-4)

NaæīfS [ülfiכSr fSmedir kef ©ab‘-ı şīrSnem

Zemīn-i tSzeye çūn şSh-ı Düldül geldi foş geldi (G.236-7)

İtdi peyġambere hem EsedullSh’a semiyy

Düşdi bir Syīneye pertev-i mSh u fūrşīd (T.4-4)

Çün ki derūnundan ayaכ çekdi cehl

NSm-ı şerīfine delīl oldı ‘ilm (Mf.5)

5555. Hz. Selman. Hz. Selman. Hz. Selman. Hz. Selman


Naæ*f-¹s¹ zeb¹n-ı t¹zeni® ¼ass¹n’ıyuz c¹n¹ (G.4-7)

48

6666. Al. Al. Al. Al----i Resul ve Kerbelai Resul ve Kerbelai Resul ve Kerbelai Resul ve Kerbela

Bu KerbelS-yı kederde şehīd eksik mi

Ne demdir anda bir iki ġam-SşinS düşmez (G.121-2)

¾a© lanma ½üsni mStem-i l-i Resūl ider

Çūn ġurre-i ma½remi gösterdi SsümSn (T.17-12)

G. G. G. G. EVLİYALAREVLİYALAREVLİYALAREVLİYALAR

DīvSnda Beyazıd-ı Bestami, İbrahim Edhem, Muhyiddin Arabi, Hallac-ı

Mansur, Niyazi-i Mısri ve bir Halvetī olan Şeyh Halil’in isimleri veli isimleri

olarak anılmaktadır:

1111. Beyazıd. Beyazıd. Beyazıd. Beyazıd----ı Bestamiı Bestamiı Bestamiı Bestami

Mür*d olurdı göreydi ©ar*¥-ı ©a¥v¹da

Tenezzüh ü vera‘ın B¹yez*d-i zühd-i elīf (K.13-25)

2222. İbrahim Edhem. İbrahim Edhem. İbrahim Edhem. İbrahim Edhem

Degil hem-pSye Edhem terk-i tSc itmekle Manlūr

Odur server ki la½n-ı ‘aşכda terk-i ser itmişdir (G.110-5)

3333. Muhyiddin Arabi. Muhyiddin Arabi. Muhyiddin Arabi. Muhyiddin Arabi

Devleti sermSye-i iġrSz-ı İslSm olduġun

Cifrde remz eylemiş Şeyf-i Şüyūf-ı Endülüs (T.23-11)

İsmine lafæ-ı ba©īr ile işSret itdiler

ŞShbSz-ı evc-i nulretdir çūn ibn-i Fülūs (T.23-12)

49

4444. Hallac. Hallac. Hallac. Hallac----ı Mansurı Mansurı Mansurı Mansur

Man\£r-ı d¹r-ı t¹r-ı ser-zülfü® ey \anem

Bi® kez hel¹k olursa da olmaz resen cüd¹ (G.13-6)

5555. Niyazi. Niyazi. Niyazi. Niyazi----i Mısrii Mısrii Mısrii Mısri

h kim gitdi beכSya ya‘nī ol ġav#-ı zamSn

¼a÷ret-i Mılrī Mu½ammed vSכıf-ı sırr-ı Kerīm (T.18-39

6666. Şeyh Halil. Şeyh Halil. Şeyh Halil. Şeyh Halil

uudretü’l- ‘Srifīn Şeyf ¾alīl

uaddese sirrahū vü ©Sle beכSh (T.15-1)

H. H. H. H. ALİMLER VE KİTAPLARIALİMLER VE KİTAPLARIALİMLER VE KİTAPLARIALİMLER VE KİTAPLARI

Şairin bir din alimi olmasından dolayı dīvSnında oldukça çok din alimine

ve eser isimlerine yer verilmiştir. Başta İmam-ı Azam, İmam Yusuf ve İmam

Muhammed olmak üzere adı geçen alimler ve kitap isimleri aşağıdaki beyitlerde

yer almaktadır:

Müftz-i Bū Hanzfe fawzlet sırSc-ı dzn

‘AllSme-i Muvammed emSnet cihSn-ı feyw (K.9-12)

NigSh-endSz-ı sy-yı lSle-zSr olsun bu mevsimde

BahSristSn-ı CSmī ‘Srifix olmazsa meşhydı (K.12-10)

Eby Yysuf fe�Snet By �anzfe menכabet ol kim

Nisb-i devlet fawzlet-mekremet hep mülk-i memdydı (K.12-14)

50

Vücydı Mecma‘ü’l-Bavreynī’dir fetvS vü taכvSnıx

Olur Meşryva-i İbn-i Melek her kSr-ı mavmydı (K.12-15)

Dürer aכvSli �Stı Kenz’dir man�yme avvSli

‘Aceb mi Mülteכa’l- Ebvur desem ol �St-ı mes‘ydı (K.12-16)

Sözin illSv iden ol ladr şer‘ix ferav ider valfın

HidSye bulmayan itmez DirSye fayr-ı mevcydı (K.12-17)

İmSm Gerderi syכ-ı kemSlStında bezzSzı

KelSm-ı Yezdevī mavlyl-i tavכzכSt maksūdı (K.12-18)

Hemzşe ¼awret-i FeyySw gülzSr-ı temennSda

Neszm-i lü�funa itsün vavSle vall-i ma‘כydı (K.12-35)

�azSlz menכabe müftz-i vüccetü’l-İslSm

Eby �anzfe siyer Şeyf-ı Zeyle‘ī te’lzf (K.13-18)

İmSm-ı muvyz-i sünnet Muvammed-i gSdıכ

HümSm-ı ladr-ı fawzlet şerzf ibni şerzf (K.13-19)

Mu½*©-i d¹nişi Kenz-i Me¹limü’t-Tenz*l

Sır¹c-ı fi©natý Keþþ¹f-ý Müþkil¹t vü Sa{*f (K.13-20)

Me©¹li‘-i nükt*dir MeşSriכu’l- EnvSr

µav¹li’-i sü{aný V¹ri’d¹t-ý b*-ta\½*f (K.13-21)

Kit¹b-ý fażlýna þ*r¹ze-bend-i ‘all¹me

‘A@ud-ý mev¹¥ýf ‘ilmine L¹zýmü’t-Tev¥*f (K.13-22)

51

Yeg¹ne ş¹hsüv¹r-ı fu{£l-i fetv¹ kim

Semend-i fażlına eyler Ebu’s-Su‘£dı red*f (K.13-24)

Süy£©* ma‘rifet Fa½r-ı R¹z* men¥abet

Ey¹ deכSyık-ı ‘ilmiyyeyi feh*m ü ‘ar*f (K.13-18)

I. I. I. I. ŞAİRLERŞAİRLERŞAİRLERŞAİRLER

DīvSn’da adı geçen şSirler; Ka‘b, Hassan bin Sabit, Baki, Molla Cami,

Enveri, Fehim, Fuzuli, Nazim, Nizami, Neşati, Nef‘i, Örfi, Talib, Sa‘dī-i ŞīrSzī ve

Veysī’dir. NiySzī-i Mısrī’nin de dīvSn ve şiirleri bulunmakla birlikte mutasavvıf

kimliği ön plana çıktığından onu evliySlar başlığı altına aldık.

1111. . . . Ka‘b Ka‘b Ka‘b Ka‘b

µab‘ım ki oldı sSġar-ı Sb-ı zülSl-i fey÷

LSyıכ dinilse naæmıma Ka‘bü’l- ġazSl-ı fey÷ (G.152-1)

2222. Hassan bin Sabit. Hassan bin Sabit. Hassan bin Sabit. Hassan bin Sabit


Naæ*f-¹s¹ zeb¹n-ı t¹zeni® ¼ass¹nıyuz c¹n¹ (G.4-7)

3333. Baki. Baki. Baki. Baki



4444. Molla Cami. Molla Cami. Molla Cami. Molla Cami



52

5555. Enveri. Enveri. Enveri. Enveri

uSnūn-ı pertev-i meh-i mecmū‘a-i Naæīf

‘Örfī vü Enverī’de aranmış bulunmamış (G.147-7)

6666. Fehim. Fehim. Fehim. Fehim



7777. Fuzuli. Fuzuli. Fuzuli. Fuzuli

NaæīfS lehce-i Veysī’de şi‘ri® seyr iden dir kim

Fu÷ūlī pīr olmuş bu ġazelde µSlib-i Smil (G.183-5)

8888. Nazı. Nazı. Nazı. Nazımmmm



9999. Nizami. Nizami. Nizami. Nizami

Biz pīr ü naæīm-i bedī‘u’l- maכSleyiz

Olsaכ revS NiæSmī-i mu‘ciz-beySn כadar (G.54-8)

10101010. Neşati. Neşati. Neşati. Neşati



53

11111111. Nef‘i. Nef‘i. Nef‘i. Nef‘i



12121212. Örfi. Örfi. Örfi. Örfi



13131313. Talib. Talib. Talib. Talib



14141414. Sa‘dī. Sa‘dī. Sa‘dī. Sa‘dī----i Şi Şi Şi ŞīrSzīīrSzīīrSzīīrSzī

Güli ma‘nS-yı rengīn sa©r-ı sünbül-i cū-yı şīrSze

RevSdır rū½-ı Sa‘dī bülbül olsa bu gülistSna (Kk.3-2)

15151515. Veysi. Veysi. Veysi. Veysi

NaæīfS lehce-i Veysī’de şi‘ri® seyr iden dir kim

Fu÷ūlī pīr olmuş bu ġazelde µSlib-i Smil (G.183-5)

J. J. J. J. AŞIK VE SEVGİLİ İLAŞIK VE SEVGİLİ İLAŞIK VE SEVGİLİ İLAŞIK VE SEVGİLİ İLİİİİŞKİSİŞKİSİŞKİSİŞKİSİ

Bu başlık altında şiirde geçen aşık, gönül, sevgili, şikayet, mey, meyhane,

kadeh, hum, mina, surahī, saki, rakib gibi klasik dīvSn şiiri ıstılahlarına yer

verdik:

54

1111. Aşık. Aşık. Aşık. Aşık

Ben ‘Sşıכam ü ‘Sşıכ olan syכ-ı �arabda

Bz-gSne-i cins-i �aleb-i �evכ ü lafSdır (K.5-8)

Ben lSdıכam ü lSdıכ olan kyy-i �alebde

PeymSne-i teslzm-keş-i bezm-i rıwSdır (K.5-9)



2222. Gönül (dil, sine). Gönül (dil, sine). Gönül (dil, sine). Gönül (dil, sine)

Esīr-i hicri® oldı ]evכ-i vullat-ySb olan diller

Yine mafmūrdur mest-i şarSb-nSb olan diller (G.79-1)

Sinemi pS-yı semendi® bSrī כılsun cilve-gSh

Şeh-süvSrım reh-güzSrı®da ġubSr oldum ġubSr (G.102-2)

3333. Sevgili . Sevgili . Sevgili . Sevgili (ma‘şuk, mahbub, yar…)(ma‘şuk, mahbub, yar…)(ma‘şuk, mahbub, yar…)(ma‘şuk, mahbub, yar…)

Ol ‘Sşıכ-ı nS-şSd ki ~Sret-ger-i labrı

Ma‘şyכ-ı Na�*f gibi bz- çyn ü çirSdır (K.5-5 )

Ma‘şyכ ki bir na�ra-i düz-dzde-i çeşmi

Revnaכ dihi germiyet-i bSzSr-ı כawSdır (K.5-6)

Mavbyb ki bir cünbiş-i şemşzr-i nigehle

Bix c¹nı şehSdet �aleb eylerse sezSdır (K.5-7)

55



4444. Şikayet. Şikayet. Şikayet. Şikayet

¼ayStı neyler idim olmasam şehīd-i ġamı®

CihSna geldigim ey bī-vefS seni®çündür (G.104-2)

5555. Mey ve Meyhane. Mey ve Meyhane. Mey ve Meyhane. Mey ve Meyhane

Verir me�Sכıma lahbS-yı na‘ti �evכ-i �ahyr

Bu ne mey-i ferav-efzS vü bz-fumSr olsun (K.6-26)

S¹ġarı {£rş*d-i r£yu® ‘aksi meht¹b eylemiş

Mey ‘ız¹rı®la ‘ız¹rı® meyle bulmuş ¹b u t¹b (G.23-4)

Naæ*f¹ mest-i şar¹b-ı ma½abbetim şimdi

Ne keyf-i b¹deye ½¹cet ne s¹ġara minnet (G.28-6)

Naæīf ol mest-i şSdī kim hezSr ü verd-i bSġ-SsS

Yine ziynet-dih-i meyfSne bir dil bir de dilberdir (G.48-5)

Ma‘den-i iksīrdir meyfSne kim müjgSn ile

Rū-be-rShSn kSviş-endSz-ı derūn-ı fSkdir (G.59-3)

Naæīf tSze bahSr oldı köhne mey nūş it

RiyS-yı bSride ‘ahd-i şebSb mani‘dir (G.99-7)

CSnı ġam-ı ‘aşכı®la ki furrem bilürüz biz

‘İşret-gede-i vullatı®a Cem bilürüz biz (G.133-1)

56

6666. Kadeh, Hum, M. Kadeh, Hum, M. Kadeh, Hum, M. Kadeh, Hum, MīnS. SürahiīnS. SürahiīnS. SürahiīnS. Sürahi…………

Ne bezm-i ‘ıyş ne lavbS-yı foş-güvSr olsun

Olursa ‘Sşıכa cSm-ı vilSl-i ySr olsun (K.6-1)

Naæ*f¹ cür‘a-veş ¥alsun mı hemv¹re ayı¥larda

Ele alsa® anı® peym¹ne-i ¥albin nola c¹n¹ (G.12-5)

Sünbülümdür ş*şe-i {¹©ırda fikr-i k¹külü®

S¹ġar-ı dilde şar¹bımdır {ay¹l-i la‘l-i n¹b (G.21-2)

Bir כade½ mey bi® dili ser-mest idermi s¹¥iy¹

Eyledi® feyż-i lebi®le ‘¹lemi mest-i {ar¹b (G.23-3)

¾umdan olunca s¹ġar-ı bill£ra feyż-i r£½

B£-yı mey eyledi dil-i ma{m£ra feyż-i r£½ (G.34-1)

Degildir ‘aks-i fSl-i rū-yı sSכī sSġar-ı meyde

Ġam-ı hicr-i lebi®le cSm-ı mīnS dSġ-ı ber-dildir (G.55-2)

Getür piySleyi sSכī ki gitdi şShid-i fey÷

Serine ehl-i me]Sכı® fumSr gelmişdir (G.75-8)

Olub fey÷-i lebi®den neşve-ySb-ı cSm-ı maġrūrı

gurShī bezm-i meyde sSġar-ı zer-gSre baş egmez (G.140-6)

7777. Saki. Saki. Saki. Saki

SSכz-i mey-i ‘S�ıfet-i vavw-ı şefS‘at

Cyyende-i ivsSnı heme şSh u gedSdır (K.5-17)

57

SSכī cidSl-i ġamdan emīniz ki dS’imS

Beytü’l- ½arSm mey-gede kehfü’l- emSnımız (G.125-2)

Getür sSכıyS bezme cSm-ı meyi

Bu meclis ġam-ı intiæSr istemez (G.127-4)

8888. Rakib. Rakib. Rakib. Rakib

Sen ol mavbyb sen kim ‘Sşıכıxdır cümle mevcydSt

Rakzb-i cSn-ı ‘uşşSכıx ¾udS’dır yS rasyl’allSh (K.7-5)

Raכībe naכl-i mezSyS-yı ‘aşכ-ı ySr itmem

Ġam-ı derūnumı bī-derde SşikSr itmem (G.185-1)

FiġSnı ‘andelībi® fSrdandır

Benim de nSlişim aġySrdandır

O şūfu® şevכı Sh ü zSrdandır

Güli fandSn ider ferySd-ı bülbül (Ş.3-3)

K.K.K.K. SEVGİLİ VE ÖZELLİKLERİSEVGİLİ VE ÖZELLİKLERİSEVGİLİ VE ÖZELLİKLERİSEVGİLİ VE ÖZELLİKLERİ

Klasik şiirin sevgili ile ilgili ıstılahları ve sevgilinin özellikleri Nazīf

DīvSnı’nda da yer almaktadır:

1111. Kad. Kad. Kad. Kad

Dil-i p¹m¹lim eyler arz£-yı s¹ye-i ¥addi®

Şeh*d-i týġ-ı ‘aş¥ı eyledi® ¹hir ¥ıy¹met dost (G.29-3)

¾ak-i tenim it b¹ri ol serv-¥ade p¹m¹l

Ey ‘ömr-i \ab¹-reft¹r ey c£-yı şit¹b ¹l£d (G.40-4)

58

2222. Yüz (çehre, ruy, didar. Yüz (çehre, ruy, didar. Yüz (çehre, ruy, didar. Yüz (çehre, ruy, didar…………))))

D*de mi ¹y*ne ¥ıldı ©al‘ati ySrin bu şeb

Maæhar oldum lü©funa ol m¹h-ı d*d¹rı® bu şeb (G.20-1)

Bu ne leb bu ne rū-yi zībSdır

Bu ne ġonce ne bSġ-ı ra‘nSdır (G.68-1)

3333. Hat. Hat. Hat. Hat

¾avf it ġub¹r-ı dilden idüb y¹d-ı {a©©ı®ı

Ey gül \a¥ın \a¥ın irişür bed-du‘¹ sa®a (G.8-6)

Sebebdir Sh u fiġSna eger çi fikr-i fa©ı®

Ümīd-i būs-ı rufu® bS‘i#-i meserretdir (G.80-3)

4444. Yanak. Yanak. Yanak. Yanak (ruh, arız, ızar…) (ruh, arız, ızar…) (ruh, arız, ızar…) (ruh, arız, ızar…)

Ey gül-i b¹ġ-ı ru{ı {a©©ile {¹r-¹şin¹

Ve’y keder-i fir¥ati bülbül-i z¹r-¹şin¹ (G.11-1)

Ru{-ı pür-t¹b-p¹re r£yını tanæ*r ider meht¹b

O gerd-¹l£d ‘¹rıżla ġala©-ı tedb*r ider meht¹b (G.17-1)

Ni¥¹b-ı zülfü®i ref‘ eyle ey {£rş*d ru{ görsün

Felekde şu‘le ¹f¹¥ı nice tenv*r ider meht¹b (G.18-3)

Ş¹d olur fikr-i ‘ız¹rı®la dil ey ‘¹l*-cen¹b

R£şen eyler {¹ne-i t¹riki t¹b-ı ¹fit¹b (G.21-1)

59

Dil oldı bülbül-i {add-i ni¥¹b-ı p£ş*de®

Şeh¹ \a¥ın o güli itme d¹’im¹ n¹-b£d (G.41-2)

Beni ser-mest iden seyr-i ‘ı]Sr u fey÷-i la‘li®dir

Ne reng-i ‘Srı÷-ı güldür ne keyf-i neşve-i müldür (G.53-6)

5555. Hal . Hal . Hal . Hal

Nice \abr itsün Naæ*f ol ġamze-i b*-d¹d ider

G¹h {ışm u geh teġ¹fül g¹h n¹z ü geh ‘it¹b (G.21-5)

6666. Dudak. Dudak. Dudak. Dudak (la‘l, leb, fem) (la‘l, leb, fem) (la‘l, leb, fem) (la‘l, leb, fem)

ßamı®la neşve-bedel mest-i ‘işretim c¹n¹

¾ay¹l-i la‘li® ile s¹ġar ülfetim c¹n¹ (G.5-1)

Taכsīm olunsa noכ©a-i mū hūda cSn כadar

Ol hīç-i fem yanında olur SsumSn כadar (G.54-1)

Gö®ül ümīd-i leb-i nūş-fande düşmüşdür

Mi#Sl-i mūr-çe kim şehd-i כande düşmüşdür (G.62-1)

Bu ne leb bu ne rū-yi zībSdır

Bu ne ġonce ne bSġ-ı ra‘nSdır (G.68-1)

7777. Kakül. Kakül. Kakül. Kakül

Ne zülf-i vu\lat ü ne k¹kül-i vef¹ bilürüm

Mi#¹l-i ş¹ne ki \ad-ç¹k-i ½asretim c¹n¹ (G.5-3)

60

8888. Zülf.. Zülf.. Zülf.. Zülf.

Ol dil ki heveskSrz-i zülf-i lanem eyler

SeyySv-ı reh-i şSm-ı cünyn olsa revSdır (K.5-3)

9999. Kaş. Kaş. Kaş. Kaş

Perestişk¹rı mi½r¹b-ı ebr£-yı hab*b eyler

Olursa düşmen¹n-ı ‘a¥l u me]heb zühd ü ©¹‘at dost (G.29-5)

Gören o dīdeleri zīr-i ebrūvSnı®da

Dir iki Shū-yı va½şī-kemende düşmüşdür (G.62-2)

10101010. Kirpik. Kirpik. Kirpik. Kirpik

Ba®a ¹h itdiren ebr£ vü müjg¹n ü nig¹hıdır

Ne {ançerden fiġ¹n ne t*rden şemş*rden fery¹d (G.42-4)

‘UşşSכı ‘aceb mi hedef-i zafm-ı ġam itse

Ebrūsı kemSndır müjesi tīr-i כa÷adır (G.52-4)

11111111. Gabgab. Gabgab. Gabgab. Gabgab

Olmuş hem*şe dest-{£ş-ı fir¥at ey Naæ*f

¼asret-rüb£de-i ġam olan ġabġab ġar*b (G.17-5)

12121212. Gamze, Göz. Gamze, Göz. Gamze, Göz. Gamze, Göz

¼abbe]¹ ġamze-i {£n-r*z ki devrinde gezer

P¹-be-zencīr-i edeb rimme-i ş*r¹n-ı ¥aż¹ (G.2-7)

61

Çeşm-i ser-mesti® nig¹h-ı c¹n-güz¹r eyler ba®a

ßamze-i ş£{u® niy¹z itdikce n¹z eyler ba®a (G.9-1)

Çeşm-i ba{tım ¹fit¹b-¹s¹ ebed b*d¹r olur

Bir nig¹h iltif¹t itse o çeşm-i n*m-{¹b (G.23-5

Degil o ġamzeden anca¥ ġaz¹l-ı c¹n mecr£½

¾adeng-i çeşm-i ¥aż¹ naæradan cih¹n mecr£½ (G.35-1)

¾Sb-ı nSz-Slūda itmiş çeşm-i mafmūrın gö®ül

Sende כıl efsSne-i ½Sli® ½ikSyet vaכtidir (G.60-5)

Gören o dīdeleri zīr-i ebrūvSnı®da

Dir iki Shū-yı va½şī kemende düşmüşdür (G.62-2)

L. L. L. L. AŞK KAHRAMANLARIAŞK KAHRAMANLARIAŞK KAHRAMANLARIAŞK KAHRAMANLARI

DīvSn şiirlerinde geçen bir çok aşk kahramanından Nazīf DīvSnın’da

geçenler şunlardır:

1111. Mecnun. Mecnun. Mecnun. Mecnun

Mecn£n-ı dūş ol ‘¹lem-i ı©l¹¥da d¹’im

‘¥ıl dil ise® ref‘-i tek¹l*f ü ¥uy£d it (G.24-2)

FerSmūş itdiler hep güft ü gū-yı uays ü LeylS’yı

ZebSn-ı falכda efsSne bir dil bir de dilberdir (G.48-4)

2222. Leyla. Leyla. Leyla. Leyla

¾¹k olmuşiken bencileyin deşt-i ©alebde

Leyl¹sını Mecn£nda c£y¹ mıdır ¹y¹ (G.10-3)

62

3333. Hüsrev. Hüsrev. Hüsrev. Hüsrev

Yine m¹nend-i behişt oldı sar¹y-ı ‘işret

¾üsrev-i b¹de-i gül-g£na ¥ade½ ¥a\r-ı züc¹c (G.32-4)

4444. Ferhad. Ferhad. Ferhad. Ferhad

Serimde ç¹k-s¹z-ı ½asret olmuş t*şe-i ümm*d

Bu k£h-ı mi½neti® Ferh¹d-ı ¾usrev-ş¹nıyuz c¹n¹ (G.4-4)

Bir laf-şiken-i leşker-i fūbSn-ı ġamdan

FerhSd-ı dilim ceyş-i belSya cebelīdir (G.65-3)

5555. Şirin. Şirin. Şirin. Şirin

Oldux cihSn-ı vüsnüx bu Sb u tSbla sen

Şzrznlerinden emlav LeylSlarından avsen (Tb.2-17)

TamSm olmuş me]Sכ-ı le]]et-i Şīrīn’den me’yūs

BelS-yı tīşe-i SzSrı FerhSd istemiş bulmuş (G.144-3)

6666. Ateşzad. Ateşzad. Ateşzad. Ateşzad

Ne sūz-ı nSle-i Mecnūn ne FerhSd ayaכ balmış

O külfan-gSh-ı ġam kim Sh-ı teşzSd ayaכ balmış (G.146-1)

7777. Dilşad. Dilşad. Dilşad. Dilşad

Pey-ender-pey ‘a©S-yı cSm-ı va‘d-i vall idüb sSכī

Ġam-Slūd fumSrı itmege DilşSd ayaכ balmış (G.146-2)

63

M. M. M. M. EFSANEVİ KAHRAMANLAREFSANEVİ KAHRAMANLAREFSANEVİ KAHRAMANLAREFSANEVİ KAHRAMANLAR

DīvSn’da adı geçen birçoğu ŞehnSme kahramanı olan efsanevi

kahramanlar ve adlarının geçtiği beyitler şunlardır:

1111. Cem. Cem. Cem. Cem

¾aySl-i la‘li® ile dil o mest-i şeydSdır

gafS-yı neşve-i cSm-ı Cem’i bilür bilmez (G.120-4)

2222. Cemşid. Cemşid. Cemşid. Cemşid

Menem ki mest-i mey-i c¹m-ı ‘aş¥-ı {£b¹nım

Dimem ki s¹ġar-ı Cemş*d gösterir mi ¾ud¹ (G.3-4)

3333. İskender. İskender. İskender. İskender



4444. Dara. Dara. Dara. Dara

Te‘allüm itdik ehl-i faכrdan Syīn-i tecrīdi

¼asūda i½tişSm iæhSrını DSrS’dan örgendik (G.178-1)

5555. Behzad. Behzad. Behzad. Behzad

SevSd-ı çeşm-i īmSn ile talvīr eylese BehzSd

Perestiş-kSr-ı ½üsnü® lūret-i dīvSra baş egmez (G.140-2)

64

6666. Zal. Zal. Zal. Zal

Ecel-i ¾ı÷r ya‘nī va‘d-i vilSl

Ömr-i lad Nū½ ü ZSl ya‘nī ‘aşכ (G.167-6)

7777. Rüstem. Rüstem. Rüstem. Rüstem


Kim ser-i şafl-ı belS-ziynet-ger-i fitrSkdir (G.59-4)

CSnı bī-nSm u nişSn itmede tīr-i nigehi®

Rüstem-i ġamze-i mesti® gibi nSm-Sver olur (G.89-4)

8888. Asaf. Asaf. Asaf. Asaf

BinS-yı ‘izz ü devlet oldı müsta½kem zamSnında

¾ulūlS kim vezīr oldı a®a bir Alaf-ı #Snī (T.12-6)

9999. Kahraman. Kahraman. Kahraman. Kahraman

Çeşm-i dilber meclis-i lahbSda olmuş al reng

uahramSn’dır kim dem-i heycSda olmuş al reng (G.168-1)

10101010. Neriman. Neriman. Neriman. Neriman

Seri®e SvSre zülfü® ola SrSm-ı mu½Sl

¾am-ı çevgSn-ı NerīmSn’a düşen gūy gibi (G.243-2)

65

N. N. N. N. TARİHİ KİŞİLERTARİHİ KİŞİLERTARİHİ KİŞİLERTARİHİ KİŞİLER

Ayrıca DīvSn’da Hz. İbrahim’in babası Azer, Nizamülmülk, Aristo,

Eflatun, Fıravn, Nemrud, Hatem-i Tay, Hz. Havva, Züleyha, Ebu Cehil, Ebu

Leheb gibi tarihi ve dini şahsiyetler; tarihte önemli rol oynamış Bermekī hanedanı

ve cahiliye dönemi en önemli putlarından olan Lat ve Uzza’nın adları yer

almaktadır:

1111. Azer. Azer. Azer. Azer

‘Ar÷-ı cemSl idince biraz ol falīl-i ½üsn

İtdi şikeste ‘ar÷ büt-i deyr-i zeri (G.239-4)

2222.... NizamülmülkNizamülmülkNizamülmülkNizamülmülk

Bir vezīr idi kim NiæSmü’l- mülk

Bī-naæīr ü ‘adīl ü bī-hemtS (T.16-3)

3333.... AristoAristoAristoAristo

Marī÷-i ‘aşכa Aris©o dafi ‘ilSc idemez

DevSsı ‘illet olur ‘illeti devS olmaz (G.124-6)

4444.... EflatunEflatunEflatunEflatun

Olursa ger FelS�yn ser-germ-i lovbet-i ‘aşכ

Mecnyn ider esīrin elbette vayret-i ‘aşכ (Tb.2-13)

şinSySn-ı rumūz-ı ½ikmet-i ‘aşכ-ı ¾udS

ZShid EflS©ūn ise bi-gSne dirler gö®lüne (G.220-4)

66

5555. . . . FiravnFiravnFiravnFiravn

�arכ itmeyicek Nzl celSl eylemez iכrSr

Fir‘avn-ı hevS mu‘ciz-i MysS’yı ne bilsün (K.11-12)

6666. . . . NemrudNemrudNemrudNemrud

Ne İbrShīm’dir kim yaכdı nSra putların כırdı

SelSm ü berd olub NemrūdiySnı® a®a heycSsı (T.25-5)

7. 7. 7. 7. HatemHatemHatemHatem----i Tayi Tayi Tayi Tay

EyySm-ı lü�fı ~Slib olur ‘ahd-i ¼Stem’e

Ders-i keremde olsa eger imtivSn-ı feyw (K.9-15)



8. 8. 8. 8. Hz. HavvaHz. HavvaHz. HavvaHz. Havva

Külliyetini axlamayan ‘aכl ile nefsix

Ne cüz’ idigin dem ü �avvS’yı ne bilsün (K.11-16)

9999. Züleyha. Züleyha. Züleyha. Züleyha

Çemende ‘Srı÷-ı Yūsuf pesendi®i göster

Gül-i bahSr-ı ½icSb it ruf-ı ZüleyfS’yı (G.235-2)

10101010. Ebu Leheb. Ebu Leheb. Ebu Leheb. Ebu Leheb

ġūş-küşS cilve-ger ol şu‘le-i ġamda

PervSne®i ya hem laכab-ı Bū Leheb itme (G.231-4)

67

11111111. Ebu Cehil. Ebu Cehil. Ebu Cehil. Ebu Cehil



12121212.... BermekīlerBermekīlerBermekīlerBermekīler

Keremde Bermekiy¹n s¹’il¹n derg¹hı

Na‘*m-i ¼¹tem-i µay bezm-i c£dına tesl*f (K.13-28 )

13131313.... Lat ve UzzaLat ve UzzaLat ve UzzaLat ve Uzza

uahrıx itdi fSnümSn LSt u ‘UzzS’yı farSb

gSvibü’s-seyf ¹teş-i fers¹ vabzb-i kibriyS (K.1-10)

O. O. O. O. ÜLKELER ŞEHİRLER VE MİLLETÜLKELER ŞEHİRLER VE MİLLETÜLKELER ŞEHİRLER VE MİLLETÜLKELER ŞEHİRLER VE MİLLETLERLERLERLER

DīvSn’da; Osmanlı, Acem, Aden, Ayamavra, Bedehşan, Belgırad, Hersek,

Girid, Habeş, Hicaz, Taybe, Hata, Huten, İrem, İstanbul, Ken‘an, Mısır, Mora,

Rumeli, Sakız, Tur, Tus, Üsküb, Yemen, Türkler, Tatar, Firenk, Efrenc, Engürüs,

Rus, Benü’l-A\fer, Rum gibi ülke, şehir ve millet adları yer almaktadır:

1111. Osmanlı. Osmanlı. Osmanlı. Osmanlı

Şehin-şShSn-ı ‘O#mSnī ki üç mılra‘a derc oldı

µulū‘ itdi mü#elle# yirmi bir kevkeb-i tSbSn (Kk.1-1)

2222.... AcemAcemAcemAcem

Ryvz fedSke ey şeh-i Rym u ‘Acem �abeş

Olmuş hebS-yı pertev-i ½üsn-i rufux güneş (Tb.1-20)

68

3333.... AdenAdenAdenAden

Tebessüm ki sırr-ı dehen gösterir

ZülSl içre dürr-i ‘Aden gösterir (G.114-1)

4444.... AyamavraAyamavraAyamavraAyamavra

Ser½ad-i Ba½r-i Sefīd ½ıln-ı Ayamavra kim

Bend-i kilīd-i yem-i Rūm idi bī-şek ü zūr (T.5-3)

5555.... BedehşanBedehşanBedehşanBedehşan

La‘li® ġamıyla fūn çeker nūşa gıb©a kim

GencūrgSn la‘l-i BedefşSn olur כalur (G.94-2)

6666.... BelgıradBelgıradBelgıradBelgırad

Belġırad’a varınca fet½ olundı ½üsn-i re’yiyle

SüleymSn ¾Sna itdi ¼a÷ret-i ¼aכ lü©f u i½sSnı (T.13-4)

7777.... HersekHersekHersekHersek

Ersekde seyl-i fitne cūş idüb ‘asker miySnında

Gelüb İstanbul’a ref‘ eylediler ‘Sכıbet anı (T.12-12)

8888.... GiridGiridGiridGirid

Girid gibi cezīre fet½ olundı ½üsn-i re’yiyle

Müşeyyed eyledi fikr-i sedīdi cümle erkSnı (T.12-8)

69

9999. Habeş. Habeş. Habeş. Habeş


Olmuş hebS-yı pertev-i ½üsn-i rufux güneş (Tb-1-20)

10101010. Hicaz. Hicaz. Hicaz. Hicaz

Na�‘-ı ~abrS-yı ¼icSz’ıx server-i ferzSnesi

Ehl-i dzne şSh-ı bz-hemtS vabzb-i kibriyS (K.1-13)

Teyemmüm eyle ¼icSz-ı rı÷S ©arīכinde

gaכın zülSl-i berīכ-i vu@ūyı itme telef (G.160-2)

11111111.... TaybeTaybeTaybeTaybe

µaybe-veş ©ayb-ı ]ikr-i ½a÷retiçün

Çūn tamSm oldı bu mu©ayyeb cSh (T.15-15)

12121212.... HataHataHataHata

µurra-i ½£r* ġıd¹ itse ġaz¹l-ı firdevs

Zülf-i pür-ç*ni®e hem-b£y dimek müşk-i ¾a©¹ (G.2-6)

13131313.... HutenHutenHutenHuten

Gūyende ySrı Sh ile rSm eylese® sezS

hū-şikSr-ı bSġ-ı Huten’dir kemendimiz (G.118-3)

14141414.... İremİremİremİrem

Behey neyliyeyim kūy-ı dil-rubS var iken

‘Azīmet-i İrem itdik benimle ySr ikimiz (G.131-3)

70

Fey÷-i tensīmi labS’dan el©af

¼üsn-i eşrSfı İrem’den ebyen (T.21-4)

15151515.... İstanbulİstanbulİstanbulİstanbul

Baftım ki fSric itdi Sitanbul’dan beni

uıl vawretixde fSric eyle tev-emSn-ı feyw (K.9-20)

Ersek’de seyl-i fitne cūş idüb ‘asker miySnında

Gelüb İstanbul’a ref‘ eylediler ‘Sכıbet anı (T.12-12)

16161616.... Ken‘anKen‘anKen‘anKen‘an

MīzSn farSb-ı ma½şer-i ‘aşכ ola ½üsnü®i

ZShid bilürse Yūsuf-ı Ken‘SniySn כadar (G.54-3)

Behişt olursa da Ya‘כūb-ı cSnı® cS-yı SrSmı

Olur beytü’l- ½azen ol mSh-ı Ken‘Sn’ın firSכından (G.213-2)

17171717. . . . MısırMısırMısırMısır

‘zzz-i Mılr-ı ‘irfSn mSlik-i mülk-i fedSyıl kim

Anıx genc-i devStı Yysuf i‘cSz-çShıdır (K.10-10)

18. 18. 18. 18. MoraMoraMoraMora

Eyledi Mora’ya Efrenc hücūm

Cündü’l- İslSm-ı ‘ani’l ½arb ebvS (T.6-2)

71

19191919. Rumeli. Rumeli. Rumeli. Rumeli

uawS aכlS-yı Rumili’nde ta‘yzn-i ma‘Sş itmiş

Faכzrix muכsim-i erzSכ iken çaכ cS-yı mevlydı (K.12-31)

BilSd-ı Rūmili’n Üsküb’e dek nehb eyledi küffSr

SüleymSn’a vezīr olunca ½aכ ol laf-ı #Snī (T.13-2)

20202020. . . . SakızSakızSakızSakız

Çignemişdi Saכız’ı bir nice dem aġzın açub

Boġaza כarşu ‘adüv far-dehen ü seg-dendSn (T.24-5)

uırdılar burnunı aġzından alub Saכız’ı hem

Yümn-i Sul©Sn-ı muæafferle cüyūş-ı īmSn (T.24-6)

İşidüb didi Naæīf ol æaferin tSrīfin

Fem-i Efrencī’den aldı Saכız’ı şSh-ı cihSn (T.24-7)

21212121.... Tur Tur Tur Tur

S£z¹n olursa da “erini” k£y-ı va\l olur

N¹r-ı ġam eylese şecer-i µ£r’a feyż-i r£½ (G.34-2)

22222222.... TusTusTusTus

Silk-i vS½idde iki tSrīf naæm itmiş Naæīf

Ol ki ‘Scizdir faySlinde anı® dSnS-yı µūs (T.23-13)

72

23232323.... ÜskübÜskübÜskübÜsküb

BilSd-ı Rūmili’n Üsküb’e dek nehb eyledi küffSr

SüleymSn’a vezīr olunca ½aכ ol laf-ı #Snī (T.13-2)

24242424.... YemenYemenYemenYemen

¾Slla-i va÷‘ına tefrī½-i nüfūs

HSbbe-i bunda nesīmSt-ı Yemen (T.21-3)

25252525.... Türkler Türkler Türkler Türkler

gadS-yı gerdişinden ehl-i dil fehm-i me’Sl itmez

Felek ½arf-i SvSnı lehce-i EtrSkden söyler (G.101-5)

26262626.... TatarTatarTatarTatar

Tatar-ı çeşm-i mesti idüb diller imtizSc

Yaġma-kün-i כalem-rev-i labr u şekīb idim (G.190-3)

Ruflat virüb şod-Smed-i TStSr fa©©ına

Buldı falel bu fitneden iכlīm-i ½üsn ü Sn (T.17-6)

27272727.... FirenkFirenkFirenkFirenk

Ġulla delīl oldıġı sSl-i ġam-engīzde

Naכ÷-ı vifSכ eyledi ceyş-i Firenk-i kefūr (T.5-2)

28282828.... EfrencEfrencEfrencEfrenc (Firenk, Avrupalı) (Firenk, Avrupalı) (Firenk, Avrupalı) (Firenk, Avrupalı)

NS½iye ]ımmīleri tSbi‘-i Efrenc olub

Oldı fürūzSn o dem nSyire-i şer ü şūr (T.5-4)

73

Didi Naæīf ol ġamı® mılra‘-ı tSrīhini

Aldı Ayamavra’yı cünd-i Firenc-i ‘aכūr (T.5-7 )

29292929.... EngürüsEngürüsEngürüsEngürüs (Macar) (Macar) (Macar) (Macar)

‘Askeri Rūmiyye-i kübrSyı tSrSc eylesün

PSymSl-i lavleti olsun bilSd-ı Engürüs (T.23-9)

30303030.... RusRusRusRus

A‘nī Sul©Sn Mul©afS ibn-i Mu½ammed ¾Sn kim

Berכ-ı tīġından ©utuşdı farmen-i Efrenc ü Rūs (T.23-3)

31313131.... Benü’lBenü’lBenü’lBenü’l----AAAA\\\\ferferferfer (sarı ırk, Avrupalılar)(sarı ırk, Avrupalılar)(sarı ırk, Avrupalılar)(sarı ırk, Avrupalılar)

Ne כara günlere כaldı Benü’l- Alfer temSşS כıl

µutuşdı Aכdenizde gök dufSn içre ©onanması (T.25-10)

32323232. RumRumRumRum


Olmuş hebS-yı pertev-i ½üsn-i rufux güneş (Tb.1-20)

PPPP.... DENİZDENİZDENİZDENİZLER, IRMAKLAR VE DENİZCİLİK TERİMLERİLER, IRMAKLAR VE DENİZCİLİK TERİMLERİLER, IRMAKLAR VE DENİZCİLİK TERİMLERİLER, IRMAKLAR VE DENİZCİLİK TERİMLERİ

Şair denize yakın bir yer olan şimdiki Yunanistanda bulunan Tırhala’da

doğduğundan, İstanbulda yaşadığından denizle ilgilidir. Şiirlerinde denize ve

denizcilikle ilgili terimlere yer vermiştir. DīvSnı’nda denizi ve terimlerinin geçtiği

bazı beyitler şunlardır:

74

Ol Sh ki berbSd-kün-i keştz-i dildir

Mevc-efgen-i bavr-i şe~af-i ehl-i vefSdır (K.5-2)

Çıkdı kenSr-ı bavr-i temennSya fülk-i kSm

EyySm-ı arzyyu bulub bSd-bSn-ı feyw (K.9-9)

Gül üzre bülbüli gör lavn-ı nergis-zSrda gyyS

Geçer ySכytdan zevraכla bavr-i nSr-ı mevכydı (K.12-9)

B*-minnet-i şar©a olurum ġar¥-ı yem-i ‘aş¥

Ey fülk-i nec¹t itme beni s¹½ile mu‘t¹d (G.44-4)

Ne demdir fülk-i cSnı כulzüm-i endūh ġarכ itmez

Olur mı bir zamSn kim ebr-i ġam iæhSr-ı berכ itmez (G.130-1)


Belī fall-ı şitS geldükçe enhSr u ‘uyūn artar (G.78-1)

µonanma-yı hümSyūn ile yem-i sī-murġ zSr oldı

Açıldı per ü bSl-ı bSd-bSn zīr ü bSlSsı (T.25-7)

Kürekler çırpınub şevכıle keştīler hücūm itdi

Bu aכdSmı görünce düşmeni® bulandı lafrSsı (T.25-12)

1111. Akdeniz. Akdeniz. Akdeniz. Akdeniz

Ne כara günlere כaldı Benü’l- Alfer temSşS כıl

µutuşdı Aכdenizde gök dufSn içre ©onanması (T.25-10)

SS½il-i ba½r-ı sefīd o zamSn nSm-ı menzilde kim

GSh ü bī-geh-dSr idi favf-ı furūc-ı müşrikīn (T.1-3)

75

2222.... Rum DeniziRum DeniziRum DeniziRum Denizi

Ser½ad-i Ba½r-i Sefīd ½ıln-ı Ayamavra kim

Bend-i kilīd-i yem-i Rūm idi bī-şek ü zūr (T.5-3)

3333.... BahrBahrBahrBahr----i Adeni Adeni Adeni Aden

Ba½r-ı ‘Aden’le kSn-ı BedefşSnı seyr ider

HengSm-ı girye ehl-i ġamı® sSġarın gören (G.198-4)

4444.... BahrBahrBahrBahr----i Ahdar (Hind Okyanusu)i Ahdar (Hind Okyanusu)i Ahdar (Hind Okyanusu)i Ahdar (Hind Okyanusu)

Miy¹n-ı sebzede zülf-i nig¹r üşküfte-berg olsun

Zam¹ndır Ba½r-i A{@ar pençe-i merc¹n göstersün (K.2-5)

5555.... CeyhunCeyhunCeyhunCeyhun

Server-i hevS-yı ‘aşכı® sūz-ı dili sevinmez

Seyl-i sirişk-i çeşmi Ceyfūn olursa olsun (G.208-4)

6666.... NilNilNilNil

Benim midir ġubSr-ı ġamla kSrı ‘Sbid-i kSmı®

Bu rīkistSnda Nīl-i temennSdan va½lū olmaz (G.132-2)

76

R. EVREN VE UNSURLARIR. EVREN VE UNSURLARIR. EVREN VE UNSURLARIR. EVREN VE UNSURLARI

1111. Gökyüzü ve unsurlar. Gökyüzü ve unsurlar. Gökyüzü ve unsurlar. Gökyüzü ve unsurlar

Dīvan’da gökyüzü unsurlarının bulunduğu beyitlerden bazıları aşağıda

verilmiştir.

Mihr ü meh kim b¹ġ-ı dehri geşt ederler r£z u şeb

G£yiy¹ seyr-¹şin¹dır iki dilber r£z u şeb (K.3-1)

Mihr ü meh \anma nes*m-i feyż-i lü©f-ı ¼a¥ ile

Bu çemende açılur iki gül-i ter r£z u şeb (K.3-2)

Mihr ü meh æan itme n£r-ı \un‘ ile yanma¥dadır

Bezm-i ‘¹lemde iki şem‘-i münevver r£z u şeb (K.3-3)

}af½a-i mihr ü meh üzre ¹sum¹n ta½r*r ider

Va\f-ı n£r-ı ½üsnünü b* kilk ü mis©ar r£z u şeb (K.3-27)

Yekke {£rş*d-i mek¹rim sen ki mihr ü m¹h-t¹b

Senden istiks¹b-ı feyż-i n£r iderler r£z u şeb (K.3-31)

Mihr ü meht¹b ü hil¹l-i ¹süm¹n naæm olub

Eylediler bu zem*n-i ş£{u enver r£z u şeb (K.3-36)

T¹ ki delv-i mihr ü m¹h-ı ziynet-i d£l¹b-ı çar{

ºarb-ı mevc-i ba½r-i ¥udretle dönerler r£z u şeb (K.3-43)

Bu na‘t-i la�zfimle tefeffur mı olunmaz

TSc-ı �arabım bir ser-i keyvSn-ı semSdır (K.5-39)

77

Bir SfitSbıx oldı şeref burcı ma�la‘ı

Nyr-ı sa‘Sdetiyle cihSn oldı kSn-ı feyw (K.9-10)

HilSl-SsS ola efzynter günden güne כadri

Nücym-ı SsumSn vü mihr ü meh tS kim kümShıdır (K.10-20)

Ne sūd ider dil-i encüm-şümSra şems ü כamer

Faכīre fSk-i rehi® kīmyS-yı devletdir (G.80-2)

Felekde şems ise de necm-i baftı ‘uşşSכı®

|iySsı kedret olur kedreti ÷iyS olmaz (G.124-2)

Zafmī-i fançeridir sīne-i Merrīf dafi

Kim helSk olmadı ey nūr-ı balar çeşmi®den (G.202-3)

Mes‘ūd Zühre kevkebi mīzSn-ı ©Sli‘i

Ümmīd odur muכammer ide ¼a÷ret-i ¾udS (T.2-4)

2222.... Dört unsur Dört unsur Dört unsur Dört unsur

gyret-nümS-yı Mecnyn Syzne-i heyylS

�ayret-fezS-yı mevlyd çSr ümm ü hem nüh SbS (Tb.2-23)

ÇSr-‘anSlır oldılar dem-i כalbe ey Naæīf

BSd-ı ümīd ü fSk-i ġam Steş-i şevכ ü Sb-ı ‘aşכ (G.166-5)

3333.... MevsimlerMevsimlerMevsimlerMevsimler

Değildir ey dil ¹v¹n-ı şik¹yet nev-bah¹r oldı

Gerektir {¹me lü©f-i ©ab‘ına burh¹n göstersün (K.2-18)

78

Hücym-ı ceyş-i şitS ile eyleyüb tafvzf

Deryn-ı bS~da esdi lavurdı bSd-ı farzf (K.13-1)

‘A�Sb-ı nSsı görüb zemherzr-i ser-mSdan

Ilındı dūzafiySn yerlerine bī-te’szf (K.13-14)

Nete ki \ayf ü şit¹ ile germ ü serd-i felek

Zam¹nı® eyleye ¹n¹t-ı devrini ta\n*f (K.13-47)

4444.... İİİİlkbahar lkbahar lkbahar lkbahar

Bah¹r oldı zam¹na vech-i isti½s¹n göstersün

Sipihr-i girye-r£ ru{s¹rını {and¹n göstersün (K.2-1)

5555.... NevruzNevruzNevruzNevruz

galS gül-geşt-i gülzSra ta½ammül-sūzdur nevrūz

Meserret-bafş-ı ġam-fSrSn dey-i nevrūzdur nevrūz (G.117-1)

¢uhūr itdi ½a÷ī÷-i hSkde medfūn olan sebze

KüşSdī dSd-ı her gencīne-i meknūzdur nevrūz (G.117-2)

6666.... HayvanlarHayvanlarHayvanlarHayvanlar

DīvSn’da mSr, m£r, ¹hu, ġaz¹l, murġ, şehbSz, şīr, hümS, kebūter, gürg,

‘ankebūt, esb, ejdehS gibi hayvan isimleri yer almaktadır.

Gel ey göxül ey eszr-i kemend-i emmSre

Defzn-i ryva t*r-i pSsbSn-ı mSr olsun (K.6-12)

79

İtme dil-i b*-t¹ba ġam-ı hicri®i tekl*f

M£ra bu ¥adar b¹rı ta½ammül ne mün¹sib (G.22-3)

Nig¹hı® ey per*-r£ eyleme hemv¹re va½şet-dost

O çeşm-i ¹huv¹na olmasun mı üns ü ülfet dost (G.29-1)



Dili seyr eyle sīnemden cüdS dest-i nigShı®da

O murġ-ı lSne düşmen pençe-i şehbSza düşmüşdür (G.63-3)

Gören ġazSl-ı dili rū-be-sū-yı ġamze® dir

KünSm-ı şīre yine bir şikSr gelmişdir (G.75-4)

uonar mı sīne-i lad-çSke şShbSz-ı emel

Ki ‘ankebūt-ı fenS dSmına hümS düşmez (G.121-5)

Geçer ySrSn naæmı gerçi sebכat-gSh-ı ma‘nSda

NaæīfS esb-i fSme sS½a-i SdSbdan çıכmaz (G.139-5)

µılısm-ı genc-i ½üsni ejdehSlar ½ıfæ ider gūyS

O kSküller ki ©araf-gerden-i kSfūra cem‘ olmuş (G.149-4)

Bu dSmda kebūter-i va½şet bedel gibi

vSre-i nigSh-ı ġazalSnı®ım seni® (G.174-3)

GirīzSndır fe÷S-yı ġamda benden Shū-yı ümmīd

O uays’ım kim enīsim gürg-i ġamdır şīr-i mi½net hem (G.191-3)

80

7777.... Kuşlar Kuşlar Kuşlar Kuşlar

DīvSn’da; bülbül, andelzb, tyti, hümS, zSgSn, zaġan, ank¹, hezSr, fShte,

tīhū, sī-murg gibi klasik şiirde adı geçen kuşların adlarına yer verilmiştir.

Bah¹r oldı açılsun p*ş-g¹h-ı bülbüle güller

Ged¹-yı k£yine bir sofra-i pür-{an göstersün (K.2-2)

GülistSn-ı �enS-fSn*de כılsun midvat-i lü�fux

Göxül kim ‘andelzb-i foş-nevSdır yS rasyl’allSh (K.7-12)

�ulvü’l- me�Sכ-ı şehd-i beySn ol yeter sükyt

Şimdi tekellüm eylemede �y�iySn-ı feyw (K.9-6)

galdı hümS-yı evc-i kerem sSye ‘Sleme

gadr-ı sa‘Sdet oldu bu dem SşiySn-ı feyw (K.9-8)

Sırr-ı �aככı keşf eyleme a~ySre Na�zfS

ZS~Sn ne~am-ı bülbül-i şeydSyı ne bilsün (K.11-30)



Bu d¹mda b¹l¹-r£ ta½¥*¥ olamazsın

‘An¥¹ ise perv¹z idemez murġ-ı muכayyed (G.45-4)

Görü® hezSrı hezSr Shile terennüm ider

‘Arūs-ı ġonce pes perdeden tebessüm ider (G.85-1)

Ey כadd-i şive perveri serv-i çemSn-ı nSz

Olmuş o serve fSfte fayl-i bütSn-ı nSz (G.136-1)

81

FiġSn-ı lub½-gShı bülbül-i şeydSdan ögrendik

ŞebSna nSleyi tīhū-yı derd-efzSdan örgendik (G.178-1)

BSl ü per açmış gider sī-murġ-ı ‘anכSdır meger

BSd-bSn-ı berdūş ‘azm itdikce keştī SşikSr (T.3-5)

8888.... BitkilerBitkilerBitkilerBitkiler

DīvSn’da çınar, ar‘ar (dağ servisi), sanevber (çam fıstığı ağacı), şimşad

(şimşir) vb. ağaçların adlarına yer verilmiştir.

ÇenSr u gülbüni ‘ürySn gören bilür Sfir

Bu vaşr-gShda yeksSn olur vawz‘ vü şerzf (K.13-11)

Degil cSh-ı zenafdSn SşiySn-ı bülbül-i dildir

uad-i ‘ar‘ar fırSm-ı dilberi nafl-i sanevberdir (G.71-2)

Seyr eyleyüb fırSmı®ı gülşende כaldılar

ŞimşSd ü serv-i ½ayret ile ihtizSzda (G.224-4)

9999. Çiçekler. Çiçekler. Çiçekler. Çiçekler

DīvSn şiiri çiçek adları noktasından oldukça zengindir. Çiçekle sevgili

arasında yakın ilişkiler kurulmuştur. Nazzf DīvSnı’nda şu çiçek adları

geçmektedir: Sünbül, gül (verd), nergis, benefşe, lSle, ~once, ySsemen, karanfil,

nesrīn, nilüfer, za‘ferSn, şebboy.

KSküli cenn¹t-ı vüsnüx sünbül-i lad-dSnesi

Būy-i aflSכı ‘abzr-SsS vabzb-i kibriyS (K.1-17)

82

Ra‘nS-i gül-i ziynetde gülzSr-ı nübüvvet

Mavmyd-ı Muvammed ki mu‘zn-i żu‘afSdır (K.5-14)

BahSr irişdi seyret sebze-zSr-ı nergis-Slydı

Zümürrüd bavrinix cyş eyledi mevc-i zer-endydı (K.12-1)

Benefşe lanma ‘anber yarelerdir der-kenSr olmuş

Esüb DeryS-yı Afdarda neszm-i lü�f-ı ma‘bydı (K.12-6)

Degil pür-jSle lSle şevher-i bülbül getürmüşdür

‘Arys-ı ~onceye bir kzse içre mihr-i menכydı (K.12-8)

YSsemen-z¹r itdi eşkim gülist¹n bezmini

D¹ġ-d¹r-ı {¹lim ol l¹le-ru{s¹rı® bu şeb (G.20-4)

Gülsit¹ndır bezm-i b¹de bülbüli ©ab‘-ı Naæ*f

S¹‘id-i s¹¥* nih¹l ü verd-i {and¹ndır ¥ade½ (G.33-5)

µarSvet-ySb olur hemvSre derd layf-ı verdi bilmez

Serimde dSġ-ı ‘aşכı® reşk-i fermS-yı כaranfüldür (G.53-2)

Demdir itsün gülleri reşk-i rufu® nesrīn-reng

Gel gel ey gül-ġonce-i bSġ melS½et vaכtidir (G.60-2)

Ey gül gülersin aġlar isem rū-yı derdime

Lebrīz-i fande itdi seni za‘ferSnımız (G.125-6)

Ey eşk-rīz-i ½asret-i derd-i emel yeter

Gül-ġonce-i ümīdi®i nilüfer eyledi® (G.169-8)

83

¼SşS falel degil bu ziySd itdi ½üsnüni

Şebbūy ile dafi güzel oldı bu gülsitSn (T.17-7)

10101010. Çiçek Bahçeleri. Çiçek Bahçeleri. Çiçek Bahçeleri. Çiçek Bahçeleri

Çiçek, sevgili ilişkisi bağlamında sevgilinin yaşadığı yer ile çiçek

bahçeleri arasında da bağlantı kurulmuştur. Çiçeklerin yetiştiği, yaşadığı yerler

olarak şairler şiirlerinde: gülzSr, sebze-zSr, sünbülistSn, çemen, nergis-zSr, lSle-

zSr, gülbün, b¹ġ, gülşen, gülist¹n vb. yer adlarına yer vermişlerdir.

Gül-deste-i envS‘-ı tavıyySt ola vSlıl

Ol ravwa-i pür-nyra ki gülzSr-ı HüdS’dır (K.5-43)

BahSr irişdi seyret sebze-zSr-ı nergis-Slydı

Zümürrüd bavrinix cyş eyledi mevc-i zer-endydı (K.12-1)

BahSr irdi laçıldı sünbülistSn üstüne şebnem

Yemix gyyS yüzüne çıכdı dürr-i ~ayr-ı ma‘dydı (K.12-2)

N’ola pervSne-veş yansa yaכılsa şevכıle bülbül

FüryzSndır gülüx bezm-i çemende şem‘-i bz-dydı (K.12-7)

Gül üzre bülbüli gör lavn-ı nergis-zSrda gyyS

Geçer ySכytdan zevraכla bavr-i nSr-ı mevכydı (K.12-9)



ÇenSr u gülbüni ‘ürySn gören bilür Sfir

Bu vaşr-gShda yeksSn olur vawz‘ vü şerzf (K.13-11)

84

Ne geşt-i b¹ġ ü ne seyr-i ½av¹l*-i gülşen

Es*r-i hicri®e ‘uzletde baş¥adır ½¹let (G.28-2)

Gülsit¹ndır bezm-i b¹de bülbüli ©ab‘-ı Naæ*f

S¹‘id-i s¹¥* nih¹l ü verd-i {and¹ndır ¥ade½ (G.33-5)

S. KUMAŞLAR, GİYİM EŞYALARI S. KUMAŞLAR, GİYİM EŞYALARI S. KUMAŞLAR, GİYİM EŞYALARI S. KUMAŞLAR, GİYİM EŞYALARI

D*vSnda, zünnSr-ı bend, efser, kSlS, kSbS, pīrehen, hıl‘at vb. giyim

eşyalarına yer verilmiştir:

Şeh-perr-i küfr-i zülfüni pervSne eylese

ZünnSr-ı bend şem‘a-i īmSn olur כalur (G.94-3)

Terk-i ser eyleyen erbSb-ı fenS ey zShid

Terk-i terk oldıġını efser-i Edhem bilmez (G.123-5)

Virmiş kesSd-ı naכd-i niySza bu sūכda

KSlS-yı nSz u dilberi nSdir-gezend iden (G.196-4)

TS görmeyicek Yūsuf’umı sūכ-ı ©alebde

Ya‘כūb-ı dili pīrehen itmez mütesellī (G.248-2)

KSbS-yı füsn kim fay©u’ş-şu‘S‘-ı mihrdir nSrı

Ser-S-ser fıl‘at-i her-rūze-i ySr oldı fūb oldı (G.249-5)

T. DEĞERLİ TAŞLART. DEĞERLİ TAŞLART. DEĞERLİ TAŞLART. DEĞERLİ TAŞLAR

Miy¹n-ı sebzede zülf-i nig¹r üşküfte-berg olsun

Zam¹ndır Ba½r-i A{@ar pençe-i merc¹n göstersün (K.2-5)

85

Zam¹ndır ş¹h-ı gül ta{t-ı zümürrüd-f¹m gülbünde

Hez¹rı® di®lesün fery¹dını d*v¹n göstersün (K.2-6)

Olan ySכyt-ı iflSl-ı ~am-ı ‘aşכıxla hem-mSye

BelS-yı nSr-ı dyzafdan cüdSdır yS rasyl’allSh (K.7-7)

Dizildi nzze-i elmSs-pSre her bSma

Felek-i şeh diye techzz-i ceyş idüb teklzf (K.13-3)

ua©‘ it taa‘llü¹כt-ı siv¹-riştesin gö®ül

h-ı şerer-feş¹nı®ı t*ġ-ı mücevher it (G.25-2)

BSzSr-ı ġama eşk ü ruf-ı zerd gerekdir

TüccSr-ı mafabbet dafi sīm ü zeri neyler (G.83-2)

La‘li® ġamıyla fūn çeker nūşa gıb©a kim

GencūrgSn la‘l-i BedefşSn olur כalur (G.94-2)

Gümüş mecmerde ‘anber dūd-efzSdır כıySs itdim

Görünce fSl-i rufsSrı® o fa©©-ı dil-sitSn içre (G.219-4)

U.U.U.U. SAVAŞ VE UNSURLARI SAVAŞ VE UNSURLARI SAVAŞ VE UNSURLARI SAVAŞ VE UNSURLARI

Şairimiz Osmanlı toplumunda ve sınıra yakın ve savaşın hüküm sürdüğü

bir coğrafyada yaşadığından savaş araç ve gereçleri şiirlerinde önemli yer

tutmaktadır. Sevgili ile ilgili bazı özellikler, bazı benzetmelerde savaş araç ve

gereçlerine yer vermiştir. Ayrıva tarih manzumelerinde savaş terimleri önemli yer

tutmaktadır:

Şeşper ü gürz-i ¥aderle mihr ü meh-¹s¹ ¾ud¹

Eyleye a‘d¹®ı ma¥h£r u müdemmer r£z u şeb (K.3-45)

86

Çyn szne-i {adeng ~amı®a oldu nişSne

Baxa müje-i çeşm-i ferav tzr-i cefSdır (K.5-32)

Dil*r-i ma’reke-gSh-ı şefS‘at oldu o şSh

Ki nzm vamlede bix cürm tSr u mSr olsun (K.6-22)

Vücydum ser-teser lad-çSk-i şemşzr-i firSכıxdır

VilSlix zafm-ı cSna merhem eyle yS Resyl’allSh (K.8-3)

Bıraכdı gül siperin lSle şeşperin elden

TelSş u vayretile ©oxdı כaldı cy-yı la�zf (K.13-2)

Virirken ceyş-i ġam t¹r¹c-ı c¹n-ı n¹-şek*b¹ya

Yine dirsen hez*met s¹z-ı ¹r¹mı® degil c¹n¹ (G.6-3)

Dil olsun mı nig¹h-ı çeşm çeşmi®den reh¹ c¹n¹

Ki t*r-i c¹n sin¹nı eylemez a\l¹ {a©¹ c¹n¹ (G.12-1)



‘Aceb mi n¹le-kün¹n olsa ġamzeden ‘uşş¹¥

İrince n¹vek-i {£n-r*z ider fiġ¹n mecr£½ (G.35-2)


Kim ser-i şafl-ı belS-ziynet-ger-i fitrSkdir (G.59-4)

Elinde fançer-i fūn-pSşı sürf-gūn gördüm

BenSn-ı reşkde reng-i fı÷ySb כalmışdır (G.64-5)

87

Bir laf-şiken-i leşker-i fūbSn-ı ġamdan

FerhSd-ı dilim ceyş-i belSya cebelīdir (G.65-3)

Sinemi pS-yı semendi® bSrī כılsun cilve-gSh

Şeh-süvSrım reh-güzSrı®da ġubSr oldum ġubSr (G.102-2)

Sipihre fançer-i Sh-ı se½er çeker ‘uşşSכ

Bu rezm-gShda fSlī-כırSb olan ne çeker (G.108-3)

VVVV.... MUSIKİ TMUSIKİ TMUSIKİ TMUSIKİ TERİMLERİERİMLERİERİMLERİERİMLERİ

Klasik divan şiirinde musıki terimleri de önemli yer tutmaktadır:

GüstSf n’ola eylesem S~Sz-ı terennüm

Bülbülleri bu gülşenix elvSn-nevSdır (K.5-28)

TS szne-i pür-dS~ ola mavsyd-ı gülistSn

TS mur~-ı dil ehl-i şe~af-ı na~me-serSdır (K.5-42)

K£yı®da naġme-s¹z*-i ¹h eylesün Naæ*f

Ey ġonce-i ‘andel*b ki itme çemen cüd¹ (G.13-7)

Mu‘ciz-i neġam¹t oldı dil-z¹r Naæ*f¹

Bu zemzemeye naġme-i bülbül ne mün¹sib (G.22-5)

Dil bülbül-i {¹m£ş-ı leb-i b¹ġ-ı edebdir

Olmaz müterennim çemen-¹r¹-yı ma½abbet (G.27-4)

G¹h*ce edeb-reh bula mı mest*-i ġamdan

Güst¹{ olur ¹ġ¹zede şeyd¹-yı ma½abbet (G.27-5)

88

Fiġ¹n-ı ‘¹şı¥-z¹rım ki eylerim ġalebe

Fün£n-ı n¹le de itsem ney ü reb¹bla ba½# (G.31-2)

Dil naġme-s¹z ü ‘aş¥ {uceste ru{u® la©*f

Bülbül nev¹da b¹ġ güzel verd-i al ş£{ (G.37-4)

Bir cünbüş ile maכtel iderken ka‘be-i kūyun

GūyS e#er-i ġamzesi şemşīr-i ‘Alī’dir (G.65-4)

Pend itdi ulūl-i ġamı®ı seyli üstSd

Meclisde defi® gūş-ı כabūli küpelidir (G.65-6)

Gül-bSng-ı imti#Sl-i riySdan ‘azīzdir

Her kSr u naכş-ı tSze ki evtSrımızdadır (G.73-2)

Ney-fSn SġSz-ı naכş eylese

NaæīfS mezSyS-yı fen gösterir (G.114-5)

vSze-i şitSbī-i cū-yı Sh-ı bülbülSn

¾unyS-gerSn-ı encüm-i çSrsū-yı gül (G.180-2)

TS-key güdSziş-i ġam ile Sh ider gö®ül

Mu©rib zamSn zamSn gerek söz ü sSzda (G.224-2)

Yine bülbüller olsun naġme-gū nevrūzdur şimdi

Şükufte oldı verd-i arzū nevrūzdur şimdi (G.242-1)

Y. GY. GY. GY. GÜZEL KOKUÜZEL KOKUÜZEL KOKUÜZEL KOKU

Ki hey pey¹m-ı zülf-i nig¹r-¹ver ol \ab¹

Lü©f it meş¹m-ı c¹nı mu‘anber mu‘a©©ar it (G.25-4)

89

¼ased sevdS-girSn-ı ‘anber-i sSrSyı fSk itsün

Görenler kSkül-i dil-dSrımı müşkīn-i terdir dir (G.91-4)

FerSġat-pīşeyim sünbül-sitSn-ı bSġ-ı cennetden

MeşSm-ı cSna būy-ı zülf-i ‘anber-pīz besdir bes (G.141-2)

Z. RENK UNSURLARIZ. RENK UNSURLARIZ. RENK UNSURLARIZ. RENK UNSURLARI

Divan şiirlerinin her birinin bir rengi var desek herhalde yanlış olmaz. Şair

şiirlerinde renklere ve renk unsurlarına önemli oranda yer vermiştir.

Sirişkim al vü ru½um zerd ü ba½tım itdi siy¹h

ßar*b renkler itdi ba®a sipihr-i æal*f (K.13-39)

Penbe-i d¹ġ cün£ndan olıca¥ r*sm¹n

Ola mı Man\£r-ı ‘aş¥ olmaya d¹r-¹şin¹ (G.11-3)

Keb£d* d£d-i ¹hım zerddir r£yum siyeh ba{tım

Ne renkler eylemişdir mi½net-i ‘aş¥ı® ba®a c¹n¹ (G.12-3)

Rev¹dır eyler ise reng-i ‘¹rıż-ı p¹ki®

‘İz¹r-ı gülde olan sür{*-i ½ic¹bla ba½# (G.31-4)

Yine m¹nend-i behişt oldı sar¹y-ı ‘işret

¾üsrev-i b¹de-i gül-g£na ¥ade½ ¥a\r-ı züc¹c (G.32-4)

Rūy ü {a© ü ‘iz¹r sef*d ü siy¹h ü sür{

Cem‘ itdi ½üsn-i y¹r sef*d ü siy¹h ü sür{ (G.36-1)

90

Dest¹r ü zülf ü la‘li®e d*v¹nedir hen£z

K¹m-ı dil-i niz¹r sef*d ü siy¹h ü sür{ (G.36-2)

Gel ey reng-i fera½ ya‘nī beyS÷-ı fey÷-i nūrSnī

uumSş-ı ©ab‘ımı meyle şüst ü şūlar hep seninçündür (G.47-7)

Demdir itsün gülleri reşk-i rufu® nesrīn-reng

Gel gel ey gül-ġonce-i bSġ melS½et vaכtidir (G.60-2)

Elinde fançer-i fūn-pSşı sürf-gūn gördüm

BenSn-ı reşkde reng-i fı÷ySb כalmışdır (G.64-5)

BSzSr-ı ġama eşk ü ruf-ı zerd gerekdir

TüccSr-ı mafabbet dafi sīm ü zeri neyler (G.83-2)

Dil-dSde-i rufsSrı® olan bülbül-i şeydS

Bu gülşen-i fSnīde gül-i a½meri neyler (G.83-3)

DSġ-ı fūn-nīm gül-i ½amrSyıla yek-reng olur

Cirm-i fūrşīd-i cihSn-SrSyıla yek-reng olur (G.86-1)

teş-i Shım tecellī-gSh-ı µūr-ı ‘aşkda

Pertev-i nūr-ı yed-i bey÷Syıla yek-reng olur (G.86-2)

‘rı÷ın zülfüyle pūşīde tafayyül eylesem

Deyr-fS©ır Ka‘be-i ‘ulySyıla yek-reng olur (G.86-3)

Ol siyeh mesti® ser-engüşt-i mu½annSsın görü®

Kilk-i la‘lidir dem-i imlSda olmuş al reng (G.168-6)

91

Dil-i ‘uşşSכda bir tSze dSġ-ı şevכ olur şeydS

Gülü® ‘aksin görüb cSm-ı şarSb-ı erġuvSn içre (G.219-3)

AAAAAAAA. YAZI MALZEMELERİ VE TERİMLERİ. YAZI MALZEMELERİ VE TERİMLERİ. YAZI MALZEMELERİ VE TERİMLERİ. YAZI MALZEMELERİ VE TERİMLERİ

K¹ġa]-ı çar{ üzre mihr ü meh degüldür t¹bd¹r

¾¹tem-i peyġamberi ba\dı o server r£z u şeb (K.3-24)

}af½a-i mihr ü meh üzre ¹sum¹n ta½r*r ider

Va\f-ı n£r-ı ½üsnüni b* kilk ü mis©ar r£z u şeb (K.3-27)



Olmuş devStı vavw-ı emel anda fSmesi

GülzSr-ı Srzyya olur nSverSn-ı feyw (K.9-16)

CerzvSn temennz feyw-i fSme®dir şifS-cydur

DSvSt-ı müşk-fSmıx voככa-i dSry-yı bihbūdı (K.12-22)

Dükenmez rShdır rSh-ı şikSyet gel du‘S eyle

Yeter ey edhem-i kilk-i siyeh beyhyde peymydı (K.12-23)

Olub ma‘nS-şinSs-ı ½arf ½arf-i mul½af-ı ‘aşכın

Gö®ül ders-i kitSb-ı ‘aכl-ı keç-efkSra baş egmez (G.140-3)

BB. SOYUT VARLIKLARBB. SOYUT VARLIKLARBB. SOYUT VARLIKLARBB. SOYUT VARLIKLAR

1111. Melekler. Melekler. Melekler. Melekler

Melek eyler rec¹ derg¹h-ı p¹k-i ¼a¥ te‘¹l¹dan

Ki ol k¹n-ı şef¹‘at lü©fına ş¹y¹n göstersün (K.2-24)

92

Olmuş fedS-yı mestz-i ‘aşכıx sür£ş ü vyr

Öldür beni ki reşkle öldü dil-i ~ayyyr (Tb.1-11)

ĠazSt-ı dīn kim kenSr seng-endSz olurlardı

MelS’ik recm iderler idi güyS cünd-i fannSsı (T.25-15)

2222.... İblis ve Şeytanİblis ve Şeytanİblis ve Şeytanİblis ve Şeytan

Sipihr-i dergehine bu~w eden ‘ady-yı raczm

Mi�Sl-i mivnet-i İblzs-i seng-sSr olsun (K.6-37)

‘Adūya gülleler külliyet ile kelle-kūb oldı

Şikest oldı şeyS©īni® ser-i memlū bu şūrSsı (T.25-14)

3333.... PerilerPerilerPerilerPeriler

Bir perznix mavabbetidir kim

Axa Cibrzli mübtelS buldum (K.4-13)

4444.... HurilerHurilerHurilerHuriler

Olmuş fedS-yı mestz-i ‘aşכıx sür£ş ü vyr

Öldür beni ki reşkle öldü dil-i ~ayyyr (Tb.1-11)

CC. BCC. BCC. BCC. BAYRAMLAR, AYLAR VE ÖNEMLİ GÜNLERAYRAMLAR, AYLAR VE ÖNEMLİ GÜNLERAYRAMLAR, AYLAR VE ÖNEMLİ GÜNLERAYRAMLAR, AYLAR VE ÖNEMLİ GÜNLER

O m¹h-ı ½üsni görüb \a½n-ı mer½ab¹-gehde

}af¹-yı ¥alble bir ‘ıyd gösterir mi ¾ud¹ (G.3-5)

Görünce mStem eyler lSf diller şer½a-gShı®da

Meger ebrū-yı sūfī gurre-i mSh-ı mu½arremdir (G.70-3)

93

Bu ne כurbSnı oldıġım demler

Bu ne vullat ne ‘ıyd-ı e@½Sdır (G.68-9)

Fey÷-i nīsSn-ı belSġat-ySb olub naæm-ı Naæīf

Ba½r-i ma‘nSda dürr-i yektSyıla yek-reng olur (G.86-7)

Benem ½asret-helSk-i ebruvSnı® rūze-i ġamda

HilSl-i ‘ıydı manæūr-ı nigSh-ı i‘tibSr itmem (G.184-4)

Ol sene şa‘bSnını® fSmis ü ‘ışrīni kim

Yevm-i e½ad idi ol yevm-i meşeככat ‘ubūr (T.5-5)

DD. MABETLERDD. MABETLERDD. MABETLERDD. MABETLER

1111. Ka’be. Ka’be. Ka’be. Ka’be

‘rı÷ın zülfüyle pūşīde tafayyül eylesem

Deyr-fS©ır Ka‘be-i ‘ulySyıla yek-reng olur (G.86-3)

Ol fey÷ ki mafmūrları mest-i ġam eyler

MeyfSnede olsa dili Beytü’l- ¼aram eyler (G.105-1)

2222.... Cami, Namaz ve AksamıCami, Namaz ve AksamıCami, Namaz ve AksamıCami, Namaz ve Aksamı

Naæra-gShı® eyle mi½rSb-ı niySz ama laכın

Reste-kSr-ı dSm-ı mekr-i süb½a vü seccSde ol (G.182-4)

Ruflat כomadı niySza zülfü®

Bes kSfir olur namSz düşmen (G.201-5)

94

Bulurdum ySrım olsa secde-i ebrūsuna ruflat

Olurdum ©S‘at-ülfet ben dafi mi½rSbım olsaydı (G.238-2)

3333.... PuthanePuthanePuthanePuthane

Ebrū-yı tebSn kim reviş-i pīç ü fam eyler

Mi½rSbda olsa dili beytü’l- lanem eyler (G.106-1)

4444.... KiliseKiliseKiliseKilise

Ne cismü® cSnısın ten zinde-dSr-ı vullatı® kimdir

Ne deyri® naכşısın lūret-perest-i ©al‘ati® kimdir (G.72-1)

EE.EE.EE.EE. AHİRZAMAN VE AHİRET UNSURLARI AHİRZAMAN VE AHİRET UNSURLARI AHİRZAMAN VE AHİRET UNSURLARI AHİRZAMAN VE AHİRET UNSURLARI

1111. Deccal. Deccal. Deccal. Deccal

uatl itmeyicek varbe-i tevvzdle olmaz

DeccSl e�er-i nefva-i ‘�sS’yı ne bilsün (K.11-11)

2222.... Ye’cücYe’cücYe’cücYe’cüc

Çekdi Ye’cūc-i æulme sedd-i sedīd

Devletinde emīn idi dünyS (T.16-13)

3333.... SeddSeddSeddSedd----i İskenderi İskenderi İskenderi İskender

Sedd-i Sikender oldı vücūd-ı mükerremi

Rūmili ½üsn-i re’yi ile oldı ber-emSn (T.17-2)

95

4444.... HaşrHaşrHaşrHaşr

Olur lubv-ı כıySmet şShid-i facletle hem-S~yş

O kim vall-ı arzy-yı mSsivSdır yS rasyl’allSh (K.7-9)

Bizi de vSye-dSr-ı sSye eyle ryz-i mavşerde

ŞefS‘at dest-i lü�funda livSdır yS rasyl’allSh (K.7-15)

5555.... CennetCennetCennetCennet

Gūş idüb dīdim NaæīfS mılra‘ tSrīfini

Cennet-i ‘Adn eyle YS Rabbī maכSm-ı A½med’e (T.8-5)

Felekde cSy idersi® kSrımız falכa tevS÷u‘dur

Rüsūm-ı rif‘ati fūrşīdden ©ūbSdan örgendik (G.178-6)

6666.... CehennemCehennemCehennemCehennem

Ġarīb şükūh-perdSr SşinS-yı vullat olsun mı

O nS-şSyeste-i dūzaf-sezS-yı cennet olsun mı (G.256-1)

7777.... Şefa‘atŞefa‘atŞefa‘atŞefa‘at

Ey nübüvvet mülkünüx sul�Sn-ı levlSk-efseri

Vey şefz‘ü’l- falk-ı mevlSnS vabzb-i kibriyS (K.1-8)

Deşt-i ravmetde şefS‘at bavrinix dür dSnesi

Tac-ı ‘arşa lü’lü’-yi lSlS vabzb-i kibriyS (K.1-99

YSnesi var vawretixden ~ayrı anıx ySnesi

Eyle şSySn-ı şefS‘at yS vabzb-i kibriyS (K.1-31)

96

ŞefS‘at eyle şefS‘at ki ryz-i mavşerde

�alSl-ı nehçe-i SzSr-ı derd-i nSr olsun (K.6-30)

8888.... RefrefRefrefRefrefRefref

Mihr ü meh iki rik¹bıdır o Refref-eşhebi®

Virmede ı\©abl çar{a ziynet ü fer r£z u şeb (K.3-22 )

FFFFFFFF.... D&VNDA GED&VNDA GED&VNDA GED&VNDA GEÇEN AYET VE HADİSLERÇEN AYET VE HADİSLERÇEN AYET VE HADİSLERÇEN AYET VE HADİSLER

Naz*f D*vSnında ayet ve hadisler çok yer tutmaz. Leyl ve DuhS sureleri

ismen yer almaktadır. Birkaç tane de iktibas yoluyla alınan ayet ve hadis var.

1. A1. A1. A1. Ayetler:yetler:yetler:yetler:

ŞShbSz-ı evc-i כurb-SrS vabzb-i KibriyS

Bülbül-i gülzSr-ı “ev-ednS” vabzb-i KibriyS (K.1-1)

S£sen-i şimşzri lıdכ-ı “innehy şey’ün ‘ucSb”

Perçem-i tu~ı �afer-fe{va vabzb-i KibriyS (K.1-18)

ŞShid-i şemşzrinix cism-i ‘adüv kSşSnesi

Yekke-tSz-ı lavn-ı “mS evva” vabzb-i KibriyS (K.1-21)

BeySn-ı kSkülüx tefszr-i pSk-i syre-i “ve’l-leyl”

Rufux mawmyn-ı na�m-ı “ve’@-@uvS”dır yS RasylallSh (K.7-4)

Rufu® ehl-i balīret neyyir-i fūrşīd-i ferdir dir

ĠubSr-ı reh-güzSrı® kü½l-i “mSzSġa’l- balar”dır dir (G.91-1)

97

¼asedle “leyte-nS künnS türSbS” vird olur eflSk

O serv olduכça gül-geşt-i fe÷S-yı hSkden ma½æūæ (G.155-5)

Ba‘d-ezīn bī-çSreyüz “İnnS ileyhi rSci‘ūn”

Cümle falכı® sūr-ı gShın dehr ider şīveni®de (T.8-4)

Cennete “tecrī ta½tihS’l- enhSr”

Görmedim böyle bir ‘ibSdet-gSh (T.15-6)

2222.... Hadisler:Hadisler:Hadisler:Hadisler:

FirSz-ı minber-i ‘arş oldu ca-yı SrSmı

O fu�be-gyy “Ene eflav” ki müştehSr olsun (K.6-21)

Görüb bSb-ı lafSyı beste-i ġam

Çeken çekmiş bu bSrı bizden aכdem

Dimiş “El-labru miftS½u’l- ferec” hem


Dir ½adī#inde fafr-ı mevcūdSt

“Ferte‘ū fī riyS÷-ı ]ikri’l- lSh” (T.15-11)

GG. GG. GG. GG. TARİH MANZUMELERİNİN MUHTEVASITARİH MANZUMELERİNİN MUHTEVASITARİH MANZUMELERİNİN MUHTEVASITARİH MANZUMELERİNİN MUHTEVASI

Tarih manzumelerinde 21 Osmanlı padişahını ismi geçmektedir. Şairin

yaşadığı dönem hareketli bir dönemdir. 4 Osmanlı padişahının cülus, hal‘ ve

vefatı ile ilgili tarih düşmüştür. Dönemin sadrazamlarına (Köprülüler), paşalarına

ve devlet ve din adamlarına dair tarihler düşmüştür. Kimi fetihler, işgallerle ilgili

duygularını dile getiren tarih manzumeleri yazmıştır.

Dönemin en önemli sorunlarından olan Celaliler isyanını da

dillendirmiştir. Son tarih manzumesinde Kızılelma’dan bahsetmesi bu mefkurenin

98

tarihi köklerine işaret etmektedir. Bir divanda Kızılelma’nın geçmesi belki ayrı

bir araştırma konusu olabilecek kadar tarih açısından önemlidir.

1111. Osmanlı Padişahları. Osmanlı Padişahları. Osmanlı Padişahları. Osmanlı Padişahları

Tarih manzumelerinde 21 Osmanlı padişahının ismi geçmektedir. 4

Osmanlı padişahına tarih düşülmüştür:

Şehin-şShSn-ı ‘O#mSnī ki üç mılra‘a derc oldı

µulū‘ itdi mü#elle# yirmi bir kevkeb-i tSbSn (Kk.1-1)

NaæīfS bi® yüz üçdür sSl-ı hicret hem ½isSb ile

Birerdir Mul©afS Orfan ü İbrShīm iki O#mSn (Kk.1-2)

MurSd ile Me½med dört olmuşdur bu devlete

İkişerdir Selīm A½med SüleymSn BSyezīd ey cSn (Kk.1-3)

PSdişSh-ı ba½r ü berr la½ib-כırSn-ı dSd-ger

¼a÷ret-i Sul©Sn Mu½ammed ¾Sn ¾SכSn-ı Güzīn (T.1-1)

Ya‘nī Sul©Sn ibn-i Sul©Sn ¾Sn SüleymSn-ı zamSn

Kim a®a İskender-i #Snī dinürse mS-sadaכ (T.10-5)

Sinīn-i hicreti® bi® כırכ ©oכuz olduכda SvSnı

Müyesser oldı İbrShīm ¾Sn’a taft-ı ‘O#mSnī (T.12-1)

Budur Sul©Sn Mu½ammed ¾Sn-ı rSbi‘ lS½ibü’l- eyvSn

Şikest oldı zamSnında ‘adūnu® ©Sכ u eyvSnı (T.12-5)

Cülūs itdi gürūh-ı ½al ü ‘aכdi® ittifSכıyla

uarındaşı serīri üzre Sul©Sn A½med-i ²Snī (T.13-7)

99

A‘nī Sul©Sn Mul©afS ibn-i Mu½ammed ¾Sn kim

Berכ-ı tīġından ©utuşdı farmen-i Efrenc ü Rūs (T.23-3)

2222.... Osmanlı Devlet AdamlarıOsmanlı Devlet AdamlarıOsmanlı Devlet AdamlarıOsmanlı Devlet Adamları

CihSda ‘Szim oldı emr-i sul©Sn-ı muæafferle

Vezīr-i merd Mılrī-zSde İbrShīm PSşSsı (T.25-4)

CenSb-ı A½med-i FS÷ıl vezīr ibn-i vezīr ol kim

Anı® olmuş idi dünyS vü mS-fīhS #enS-fSnı (T.12-7)

CenSb-ı Köprüli-zSde Mu½adde# Mul©afS PSşS

Ki evc-i ‘ilm-i ‘adli® zStıdır fūrşīd-i ru½sSnı (T.13-3)

Şīr-i kühsSr-ı emSret Bebr-pSşS-]Sde kim

Ced-be-ced pSşS-yı ‘Slī-menziletdir bī-riyS (T.14-5)

Nūr-ı mübīn-i lub½-ı şeref mSh-ı burc-ı dīn

İslSm Beyi® ki ½üsnüne imSn ider cihSn (T.17-5)

A‘nī mafdūm-ı sa‘Sdet-mend BSlī-zSde kim

PSye-i fSricle mesrūr eyledi Rabb-i Mecīd (T.20-2)

Tīġ-ı ser-tīz-i ġazS Keskin PSşS-zSde kim

Ced-be-ced pSşS-yı vSlS-rütbedir ‘Slī tebSr (T.3-1)

100

3333. Arkadaşları, Akrabaları ve Adı Geçen Diğer Kişiler . Arkadaşları, Akrabaları ve Adı Geçen Diğer Kişiler . Arkadaşları, Akrabaları ve Adı Geçen Diğer Kişiler . Arkadaşları, Akrabaları ve Adı Geçen Diğer Kişiler

KStib-i כal‘a כarındaş-ı ‘azīzim Ma½mūd

Ki ¾udS כılmış anı maæhar-ı evlSf-ı ½amīd (T.4-1)

Didim ol ©ıfla du‘S ile NaæīfS tSrīf

Vire Ra½mSn Mu½ammed ‘Ali’ye ‘ömr-i mezīd (T.4-5)

Bülbül-i fSme didi tSrīfin

ualrı® ey Fennī Efendi gülşen (T.21-14)

Defn olunca didi tSrīfin Naæīf-i faste-dil

uabri® ey Ya½yS ola gencīne-i nūr-ı Ra’ūf (T.7-5)

Ya‘nī ol ma½dūm-ı A½med NSmī ma‘dūm eyledi®

DSmen-efken olmadan SlSyiş-i nīk ü bede (T.8-2)

Edīb-i nükte-ver kenz-i hüner RSmī Efendi kim

Olur inşS vü naæmı® ber ü ba½ri ½ükmüne münכSd (T.22-3)

‘Aceb mi yaכsa dil-i zSrı Arnavudlı Hasan

Ki ]evכi var o gürūhu® ciger kebSbı®dan (Mf-2)

Bir oġul virdi ¼a÷ret-i FeyyS÷

NSm virdim o ©ıfla Fey÷ullSh (T.9-1)

CenSb-ı ¼a÷ret-i A½med Efendi

Ki ]Stıdır כu÷Stı® fa÷l-mendi (T.11-1)

Didi tebşīren Naæīf-i pSk-dil tSrīfini

Müjde oldı Ümmī Sul©Sn cum‘a gün vaכt-i namSz (T.19-7)

101

uudretü’l- ‘Srifīn Şeyf ¾alīl

uaddese sirrahū vü ©Sle beכSh (T.15-1)

h kim gitdi beכSya ya‘nī ol ġav#-ı zamSn

¼a÷ret-i Mılrī Mu½ammed vSכıf-ı sırr-ı Kerīm (T.18-3)

4444.... KızılKızılKızılKızıl elmaelmaelmaelma

Atıldı ©ob-ı ba½r-Sşūblar çūn iki cSnibden

uızılelma’ya dek atdı ‘adūnu® Sh u eyvSsı (T.25-11)

5555.... CelalilerCelalilerCelalilerCelaliler

Fiten vaכtinde şSh olmaġla iki yıl pey-ender-pey

CelSlīlerle küffSrı® çekildi bSr-ı ©uġySnı (T.13-1)

102

II.II.II.II. BİBLİYOGRAFYABİBLİYOGRAFYABİBLİYOGRAFYABİBLİYOGRAFYA

ARSLAN, Mehmet, Leylâ Hanım Divanı, İstanbul 2003.

ARSLAN, Mehmet, Osmanlı Makaleleri (Edebiyat-Tarih- Kültür), İstanbul 2000.

BİLGEGİL, Kaya, Edebiyat Bilgi ve Teorileri, İstanbul 1989.

CEBECİOĞLU, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul 2004.

DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara 1993.

ERHAT, Azra, Mitoloji Sözlüğü, İstanbul 2000.

GÜNGÖR, Erol, İslam Tasavvufunun Meseleleri, İstanbul 1987.

İPEKTEN, Haluk, Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul 1999.

KORTANTAMER, Tunca, Eski Türk Edebiyatı Makaleler, Ankara 2004.

KURNAZ, Cemal, Hayâlî Bey Divanı’nın Tahlili, İstanbul 1996.

KÜLEKÇİ, Numan, Edebî Sanatlar, Ankara 1995.

LEVEND, Agah Sırrı, Divan Edebiyatı (Kelimeler ve Remizler, Mazmunlar ve

Mefhumlar), İstanbul 1984.

MENGİ, Mine, Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara 2002.

Nuhbetü’l-A#Sr li-Zeyli Zübdeti’l-Eş‘Sr, Haz. Abdulkerim Abdulkadiroğlu,

Ankara 1999

ONAY, Ahmet Talat, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, Ankara 2000.

ÖZTUNA, Yılmaz, Devletler ve Hanedanlar (Türkiye), C.II, Ankara 1996.

ÖLMEZ, Ahmet, Behcet* Divanı, Kayseri 1996

PALA, İskender. Ansiklopedik Dîvân Şiiri Sözlüğü, Ankara 1989.

SEFERCİOĞLU, Nejat, Nev’î Divanı’nın Tahlili, Ankara 2001.

Sicill-i O#mSnī, Mehmed Süreyya, İstanbul 1308

ŞakSyık-ı Şeyhī, Haz. Abdulkadir Özcan, İstanbul 1989

Şemseddin Sami, Kâmûs-ı Türkî, İstanbul 2004.

ŞENTÜRK, Ahmet Atilla, Osmanlı Edebiyatında Felekler, Seyyare ve Sabiteler

(Burçlar), İstanbul 1994.

Tezkire-i SafSyī, Haz. Pervin Çapar, Ankara 2005

Tuhfe-i NSilī, Haz. Cemal Kurnaz-Mustafa Tatçı, Ankara 2001

Türk Dili Şiir Özel Sayısı II (Divan Şiiri), Ankara 1986.

103

D&VN METND&VN METND&VN METND&VN METNİİİİ

104

™A}&DELER ™A}&DELER ™A}&DELER ™A}&DELER

1111

(F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F‘¹ilün)

1 ŞShbSz-ı evc-i כurb-SrS vabzb-i KibriyS

Bülbül-i gülzSr-ı “ev-ednS” vabzb-i KibriyS

2 CSm-ı mi‘rSc-ı hüviyet neşvenix mestSnesi

Feyw-ySb-ı sSgar-ı ma‘nS vabzb-i KibriyS

3 ‘lem-i feyw-i �udS’nıx sSkin-i meyfSnesi

PSdişSh-ı mesned-i vSlS vabzb-i KibriyS

4 �erredir ‘aşkında şekl-i müstedir-i nüh-¥ıb¹b

fitSb-ı nyr-ı şer‘-efzS vabzb-i KibriyS

5 Cebre’zl ol şem‘-i bezm-i vavdetin pervSnesi

Nyr-bafş-ı meclis-i ‘ulyS vabzb-i KibriyS

6 �Skdir rSh-ı ~am-ı hicrinde mSh u SfitSb

Neyyir-i eflSk-i isti~nS vabzb-i KibriyS

7 ‘Akl-ı kül-i sevdS-yı bend-i zülfünüx dzvSxesi

b-ı ry-yı cevher-i eşyS vabzb-i KibriyS

8 Ey nübüvvet mülkünüx sul�Sn-ı levlSk-efseri

Vey şefz‘ü’l- falk-ı mevlSnS vabzb-i KibriyS

9 Deşt-i ravmetde şefS‘at bavrinix dür dSnesi

Tac-ı ‘arşa lü’lü’-yi lSlS vabzb-i KibriyS

105

10 uahrıx itdi fSnümSn LSt u ‘UzzS’yı farSb

gSvibü’s-seyf ¹teş-i fers¹ vabzb-i KibriyS

11 Oldu lebrzz ecel-i a‘dS-yı dzn peymSnesi

Tz~ıx itdi vükmünü icrS vabzb-i KibriyS

12 �awretixdir ceyş-i İslSmıx delzl ü rehberi

RSh-ı vaכda hSdz-i dSnS vabzb-i KibriyS

13 Na�‘-ı ~abrS-yı ¼icSz’ıx server-i ferzSnesi

Ehl-i dzne şSh-ı bz-hemtS vabzb-i KibriyS

14 EnbiySnıx ferd-i mümtSzı resyl-i kSmySb

Cem‘-i a‘ySn içre müste#nS vabzb-i KibriyS

15 ŞShbSz-ı �Stınıx ‘arş-ı ¾udSdır lSnesi

Cilve-sSz-ı ‘Slem-i bSlS vabzb-i KibriyS

16 Verd-i faddi zzynet-i gülşen-serSy-ı mürselzn

Ser ü כaddi cümleden a‘lS vabzb-i KibriyS

17 KSküli cenn¹t-ı vüsnüx sünbül-i lad-dSnesi

Būy-i aflSכı ‘abzr-SsS vabzb-i KibriyS

18 S£sen-i şimşzri lıdכ-ı “innehy şey’ün ‘ucSb”

Perçem-i tu~ı �afer-fe{va vabzb-i KibriyS

19 Düşmeni derd-SşinS vü livvatix yegSnesi

gaff-ı a‘dSda ~azS-pzrS vabzb-i KibriyS

106

20 BS~-ı rezme rumvz serv-i cyy-bSr-ı avmeri

Şeşperi derd-i ser-i a‘dS vabzb-i KibriyS

21 ŞShid-i şemşzrinix cism-i ‘adüv kSşSnesi

Yekke-tSz-ı lavn-ı “mS evva” vabzb-i KibriyS

22 Zülf-i ‘adl-i şer‘i ryy-i fitneye müşkzn-niכSb

Taft-ı vilm ü şefכate dSrS vabzb-i KibriyS

23 �ıfl-ı ‘ilmix כalb-i pür-nyru meserret-fSnesi

Ey re’zs-i Ka‘be-i ‘ulyS vabzb-i KibriyS

24 NS-sezSdır vasfıxa şi‘r olsa da sivr-i mübzn

K’oldu meddSvıx senix mevlS vabzb-i KibriyS

25 BS-fulys ola Na�zf-i mücrimix efsSnesi

Eyledi ma~byn anı dünyS vabzb-i KibriyS

26 Mur~-ı ‘aכlı כaldı dSm-ı fikrde nSdir lavSb

Çeşm-i vaכ-bzn oldu nS-b*nS vabzb-i KibriyS

27 Oldu vayfS pzre-zen dehrix göxül dzvSnesi

Zülf-i mekrinden verüp sevdS vabzb-i KibriyS

28 �ab‘-ı ‘Sciz כande כande midvat-i pey~amberz

Na‘tixi itdi velz imlS vabzb-i kibriyS

29 ServerS ma‘�yr ola bu k¹r-ı küst¹ fSnesi

Eyleme red eyleyüb rüsvS vabzb-i KibriyS

107

30 İbtidS da‘vS-yı ‘ubydiyet dil-i kemter cen¹b

�üccetin lü�fuxla כıl imwS vabzb-i KibriyS

31 YSnesi var vawretixden ~ayrı anıx ySnesi

Eyle şSySn-ı şefS‘at yS vabzb-i KibriyS

2222---- Na‘t Na‘t Na‘t Na‘t----ı Güzı Güzı Güzı Güzīnīnīnīn----i ¼a÷reti ¼a÷reti ¼a÷reti ¼a÷ret----i Seyyide’li Seyyide’li Seyyide’li Seyyide’l----Mürselīn ‘Aleyhi }alavStu’lMürselīn ‘Aleyhi }alavStu’lMürselīn ‘Aleyhi }alavStu’lMürselīn ‘Aleyhi }alavStu’l----lShi vlShi vlShi vlShi ve’le’le’le’l----

MelS’iketi ve’lMelS’iketi ve’lMelS’iketi ve’lMelS’iketi ve’l----MüMüMüMü’minīn’minīn’minīn’minīn

(Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹*lün Mef¹‘*lün)

1 Bah¹r oldı zam¹na vech-i isti½s¹n göstersün

Sipihr-i girye-r£ ru{s¹rını {and¹n göstersün

2 Bah¹r oldı açılsun p*ş-g¹h-ı bülbüle güller

Ged¹-yı k£yine bir sofra-i pür-{Sn göstersün

3 Bah¹r oldı ¥anı zerr*n ¥ade½ler bezm-i gülşende

Zam¹ndır her biri bir s¹ġar-ı ‘irf¹n göstersün

4 Bah¹r oldı güzeller geşt-i gülz¹r eylesün demdir

Ru{-ı ma¥\£dını ‘¹şı¥lara {£b¹n göstersün

5 Miy¹n-ı sebzede zülf-i nig¹r üşküfte-berg olsun

Zam¹ndır Ba½r-i A{@ar pençe-i merc¹n göstersün

6 Zam¹ndır ş¹h-ı gül ta{t-ı zümürrüd-f¹m gülbünde

Hez¹rı® di®lesün fery¹dını d*v¹n göstersün

7 Zam¹ndır r£y-i s¹¥* gül gül olsun bezm-i gülşende

Für£ġ-ı mihr-i meyden m¹hını ra{ş¹n göstersün

108

8 Zam¹ndır ‘arż-ı ru{s¹r eylesün gülşende c¹n¹nım

Ba®a r£y-ı dili ¹y*ne-i devr¹n göstersün

9 Görürse dilberin aġy¹r ile gülşende hem-meclis

Hur£ş-ı girye-i erb¹b ġam-ı t£f¹n göstersün

10 Dem-i seyr-i çemende zülf-i {£y-r*zin görüb y¹ri®

Dil s*m¹b-ı ©ab‘ın ehl-i dil lerzân göstersün

11 Yeter ¥atl-i dil-i ‘uşş¹ka y¹ri® t*r-i müjg¹nı

Ne şimş*r-i nigeh ne {ancer-i berrân göstersün

12 Görür r£y-ı dil ol ġam-d*de kim mest¹ne dild¹rı

Gir*b¹n bendin açsun s*ne-i t¹b¹n göstersün

13 Görüb bülbülleri n¹lişde c£y-ı b¹ġı c£şişde

Dil-i n¹l¹n-ı ‘¹şı¥ d*de-i giry¹n göstersün

14 Çemende fikr-i r£y-i y¹r ile ¹h eylesün ‘¹şı¥¥¥¥

Hez¹r-z¹ra meşk-i n¹le vü efġ¹n göstersün

15 Dem-i üşküfteg*-i ġoncedir bu fa\lda b¹r*

Felek bir kerre r£-yi ba{tımı ş¹d¹n göstersün

16 Ne \£retdir beni ġurbetde n¹l¹n itdi yetmez mi

Ki g£n¹ g£n cevr ü mi½net elv¹n göstersün

17 ‘Acep müstaġn*-i ‘¹lemdir ol merd-i tevekkül-k¹r

Dimez mir’at-i ma©lab \£ret-i imk¹n göstersün

109

18 Değildir ey dil ¹v¹n-ı şik¹yet nev-bah¹r oldı

Gerektir {¹me lü©f-i ©ab‘ına burh¹n göstersün

19 Ed¹-yı na‘tin ile ½ażret-i \ul©¹n-ı kevneyni®

‘Ar£s-ı naæm-i p¹ki® ş*ve-i ¼ass¹n göstersün

20 O ş¹h-ı enbiy¹ leşker-sür£ş-En\¹r vasfın ¥ıl

Ki {¹me® cünbüş-i t*ġ-ı Şeh-i Merdân göstersün

21 ¼ab*b-i ½ażret-i ½a¥ \¹dı¥u’l-va‘dü’l-em*n A½med

Üm*d oldur cem¹lin ½ażret-i süb½¹n göstersün

22 İm¹m-ı enbiy¹ mihm¹n-ı Mevl¹ ş¹h-ı “ev edn¹”

¾ud¹ va\fıyle her-dem naæmımı z*-ş¹n göstersün

23 Şehenş¹h-ı ser*r-¹r¹-yı ‘¹lü’l-‘¹l ma½b£bı

¾ud¹ ©ab‘ım hem*şe na‘tine çesbân göstersün

24 Melek eyler rec¹ derg¹h-ı p¹k-i ¼a¥ te‘¹l¹dan

Ki ol k¹n-ı şef¹‘at lü©fına ş¹y¹n göstersün

25 Felek eyler du‘¹ ber-mu¥też¹-yı rif‘at-i \£r*

Ki derg¹hında cismin {¹kiyle yeks¹n göstersün

26 Zam¹n eyler temenn* imtid¹d-ı müddet-i şer‘in

Ki her dem ehl-i küfre ¹yet-i *m¹n göstersün

27 Zem*n ümm*d ider #ub½-ı ¥ıy¹met olmasun peyd¹

Ki ol genc-i müb*ni s*nede pinhân göstersün

110

28 Naæ*f-i mücrim ey mihm¹n nev¹z-ı {¹ne-i şef¥at

Seg-i kûyı®dır a®a dest-i lü©fu® n¹n göstersün

29 Şefî‘ü’l- müznib*n¹ gümrah oldum h¹d*-i lü©fu®

Zam¹ndır menzil-i ma¥\£dumı ¹s¹n göstersün

30 Tab*‘at ½ażreti®den ġayrı memd£½ itti{¹] itmez

E® edn¹ beytime isterse bin hemy¹n göstersün

31 Eğer itdimse de \¹bı¥da sehven tevbeler ş¹ha

Dimezdim ol zam¹nda ba®a bir i½s¹n göstersün

32 Budur fa{rım benim kim her ¥a\*dem na‘t-i p¹ki®dir

Ba®a Mevl¹ ne va\f-ı mirz¹ ne {¹n göstersün

33 ßazel-perd¹z olursamda żam*rim sa®a r¹ci‘dir

Eger fehm etmese bir şa{\ kim i]‘¹n göstersün

34 Kerem-end*şe ş¹ha mer½amet-p*şe şehenş¹ha

Zam¹ndır feyż-i na‘ti®le gö®ül cevl¹n göstersün

35 uanı eşheb süv¹r¹na me‘¹ni tab‘-ı ç¹l¹ke

Zem*n-i t¹zede var ise bir meyd¹n göstersün

36 Ne Nef‘*’yem ne B¹¥* her ¥a\*dem na‘t-i A½med’dir

Dimem mir’at-i naæm mid½at-i sul©¹n göstersün

37 Ne ‘Örf*’yem ne µ¹lib va\f-g£y-i ç¹r-i y¹rim ben

Direm kim ¥a\r-ı şi‘rim ½üsn-i ç¹per-i erk¹n göstersün

111

38 Kel¹mım n¹-be-henc¹r eylemem şehr¹h-ı ma‘n*de

uu\£rum var ise ta‘b*rde y¹r¹n göstersün

39 Müsellemdir ba®a t¹ze ed¹lar t¹ze v¹d*ler

Naæ*rim var ise *c¹dda i{v¹n göstersün

40 Zam¹ndır cezr ü med-i mevc mevc sa©r olub ¹{ir

Bu dery¹-yı me‘¹n* va¥tidir p¹y¹n göstersün

41 Üm*d oldur bah¹r oldu¥ca feyż-i na‘tile Mevl¹

¼ar*m-i ©ab‘ımı reşk-i bah¹rist¹n göstersün

42 Bah¹r ehl-i dili sev¥ eyledikce şi‘re ben-zâre

Reh-i na‘ti ½ab*b ¼ażret-i Yezd¹n göstersün

3333---- Na‘t Na‘t Na‘t Na‘t----ı Ra‘nı Ra‘nı Ra‘nı Ra‘nSSSS----yı ¼a÷retyı ¼a÷retyı ¼a÷retyı ¼a÷ret----i Seyyidi Seyyidi Seyyidi Seyyid----i SSdStü’li SSdStü’li SSdStü’li SSdStü’l----EnbiyS Mu½ammedü’lEnbiyS Mu½ammedü’lEnbiyS Mu½ammedü’lEnbiyS Mu½ammedü’l----

MuMuMuMu\\\\©afS ‘Aleyhi }alavStu’l©afS ‘Aleyhi }alavStu’l©afS ‘Aleyhi }alavStu’l©afS ‘Aleyhi }alavStu’l----lShi Süb½Snehū ve Te‘SlSlShi Süb½Snehū ve Te‘SlSlShi Süb½Snehū ve Te‘SlSlShi Süb½Snehū ve Te‘SlS

(F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F‘¹ilün)

1 Mihr ü meh kim b¹ġ-ı dehri geşt ederler r£z u şeb

G£yiy¹ seyr-¹şin¹dır iki dilber r£z u şeb

2 Mihr ü meh \anma nes*m-i feyż-i lü©f-ı ¼a¥ ile

Bu çemende açılur iki gül-i ter r£z u şeb

3 Mihr ü meh æan itme n£r-ı \un‘ ile yanma¥dadır

Bezm-i ‘¹lemde iki şem‘-i münevver r£z u şeb

112

4 Mihr ü meh itme ¥ıy¹s o reng-i çar{ı emr ile

Müşterek żab© eylemekde iki d¹ver r£z u şeb

5 Mihr ü m¹h nev mi#¹l ‘¹şı¥ u dild¹r-ı mest

S*nesin eyler mu¥¹bil \unsa {ançer r£z u şeb

6 Mihr ü meh efz£n* derd-i ta½assür itmege

Rind-i ‘aş¥a c¹m-ı ‘işret ‘arż iderler r£z u şeb

7 Mihre ‘¹şı¥dır meger meh kim ba‘*d olsa eger

Cismini eyler hil¹l ü z¹r ü l¹ġar r£z u şeb

8 Mihr ü meh \anma ¥oyub çeşmine ‘aynın p*r-i çar{

N¹æır-ı ½¹l-i ed¹n*dir mu¥arrer r£z u şeb

9 D¹menin \¹b£n-ı mihr ü m¹h ile çar{ itmede

Şüst ü ş£ reng-i üm*d-i ‘ıyşdan her r£z u şeb

10 Ġurre olma ½üsn-i mihr ü m¹h ki ey çar{ olur

Her biri na¥\ u zev¹l ile mu½a¥¥ar r£z u şeb

11 ¼o¥¥a-i çar{ içre mihr ü meh degil mu‘t¹d olub

P*r-i dehre t¹b virmekde ġıd¹lar r£z u şeb

12 K¹se ber-kefdir felek ‘işretde mihr ü meh degil

Böyle itse rind-i ‘ış¥a ba{t-ı y¹ver r£z u şeb

13 Mihr ü m¹h-ı nev degil mir’¹t ü zerr*n ş¹nedir

Nev-‘ar£s-ı dehr ider esb¹b-ı z*ver r£z u şeb

113

14 Da{me-i çar{ içre iki lev½alardır mihr ü meh

yet-i ‘ibret yazılmış a®a yek-ser r£z u şeb

15 Kim eger mihr ü meh-¹s¹ ©¹lib-i env¹r ise®

R£-be-{¹k-i meskenet ol ey bir¹der r£z u şeb

16 B£-yı n£r-ı mihr ü m¹h ¹f¹¥ı ta‘©*r itmede

G£yiy¹ mecmerde ¥ur\-ı müşk ü ‘anber r£z u şeb

17 Reşk-i mihr ü m¹hdır \afvetde ol mir’¹t-i dil

Kim ola \£ret-nüm¹ ½ubb-ı pey¹mber r£z u şeb

18 ¼ażret-i mihr-i mürüvvet m¹h-ı burc-ı mer½amet

Ki’tdi “mülkü li-me‘all¹h”ı musa{{ar r£z u şeb

19 Mihr ü meh ç¹ker re’*sü’l-Ka‘be sul©¹n-ı uureyş

Naæra-i lü©fu ged¹yı ş¹h eyler r£z u şeb

20 Mihr-i şar¥-ı ictib¹ m¹h-ı sipihr-i ı\©ıf¹

A½med-i Ma½m£d kim medd¹½ı diller r£z u şeb

21 Mihri itmişdir o m¹h-ı ‘izzeti® a\½¹bını

Evc-i tevf*¥e nüc£m-ı t¹b-güster r£z u şeb

22 Mihr ü meh iki rik¹bıdır o Refref-eşhebi®

Virmede ı\©abl çar{a ziynet ü fer r£z u şeb

23 İki na‘lidir Bur¹¥’ı® mihr ü meh æan eyleme

Düşdi ol şeb itmede düny¹yı enver r£z u şeb

114

24 K¹ġa]-ı çar{ üzre mihr ü meh degüldür t¹bd¹r

¾¹tem-i peyġamberi ba\dı o server r£z u şeb

25 uudsiy¹n neææ¹re-p¹ş mer¥adidir mihr ü meh

Açdılar ¥a\r-ı felekden iki manæar r£z u şeb

26 ¾¹k-i p¹yinden düzüb iks*r mihr ü meh degül

İki külçe dökdi çar{-ı k*my¹ger r£z u şeb

27 }af½a-i mihr ü meh üzre ¹sum¹n ta½r*r ider

Va\f-ı n£r-ı ½üsnünü b* kilk ü mis©ar r£z u şeb

28 Mihr-i p¹ye server¹ meht¹b-ı cebhe d¹ver¹

Ey ki şer‘indir ©ar*¥-i ¼a¥¥a rehber r£z u şeb

29 Sensin ol sul©¹n-ı a‘æam mihr-i sikke meh-i ‘ilm

R¹m ¥ıldı® ‘¹lemi kişver be kişver r£z u şeb

30 Bir ]el*lem {¹k-i p¹yi®de mi#¹l-i mihr ü m¹h

Dest-g*r ol ey şeh-i ebr¹r-ı leşker r£z u şeb

31 Yekke {£rş*d-i mek¹rim sen ki mihr ü m¹h-t¹b

Senden istiks¹b-ı feyż-i n£r iderler r£z u şeb

32 [erre-i mihr-ü meh-i ‘aş¥ı®dır eyle mer½amet

Y¹ Res£lull¹h Naæ*f ‘abd-i kemter r£z u şeb

33 Mihr ü m¹h çar{a olmaz n¹æır-ı pertev-ged¹

N£r-ı feyż-i şef¥ati lü©fu®dan ister r£z u şeb

115

34 Eyle feyż-i n£r-ı i½s¹nı®la mihr ü meh żam*r

T¹ ki ¥ılsun na‘ti®i b*- mi#l-i dehr r£z u şeb

35 ¼abbe]¹ ©ar½-ı Feh*m¹ vü Neş¹©* vü Naæ*m

Eylemişler na‘t-i sul©¹n-ı muæaffer r£z u şeb

36 Mihr ü meht¹b ü hil¹l-i ¹süm¹n naæm olub

Eylediler bu zem*n-i ş£{u enver r£z u şeb

37 Bende ¥ıldım peyrev* mihr ü meh ¹s¹ anlara

Eyledim ol p¹diş¹hı® na‘tin ezber r£z u şeb

38 µab‘-ı p¹kim maşrıכ-ı mihr ü meh i‘c¹z u si½r

Olmada bedrü’l- bed£r-ı na‘ti eæher r£z u şeb

39 Ş¹‘ir-i mu‘ciz-ed¹yım mihr k¹ġa] meh dev¹t

Elde kilkim a{ter-i dümd¹r-ı {oşter r£z u şeb

40 Mihr ü m¹h-¹s¹ res£lü® na‘tin itdim l¹-naæ*r

Eylesem b*-c¹mı t¹c-ı fa{rı ber-ser r£z u şeb

41 Ey dil-i r£şen dil ey ma½s£d-ı mihr ü m¹ht¹b

T¹-be-key fa{riyye-g£y*-i mükerrer r£z u şeb

42 Eyle mihr m¹h-ı ru{s¹rile fa{r-ı ‘¹leme

}ıd¥ u ı{l¹\ ile env¹‘ du‘¹lar r£z u şeb

43 T¹ ki delv-i mihr ü m¹h-ı ziynet-i d£l¹b-ı çar{

ºarb-ı mevc-i ba½r-i ¥udretle dönerler r£z u şeb

116

44 Mihr ü meh k¹se mel¹’ik eyleyüb lebr*z-i n£r

Eylesün *#¹r ©araf-ı mer¥adi her r£z u şeb

45 Şeşper ü gürz-i ¥aderle mihr ü meh-¹s¹ ¾ud¹

Eyleye a‘d¹®ı ma¥h£r u müdemmer r£z u şeb

46 }ad \al¹t mihr-©ıynet \ad sel¹m meh-\ıfat

sum¹n ravża®a olsun mu¥adder r£z u şeb

4444---- ‘Ar÷ ‘Ar÷ ‘Ar÷ ‘Ar÷----ı ‘Ubı ‘Ubı ‘Ubı ‘Ubūdiyyetūdiyyetūdiyyetūdiyyet----i TSm Bii TSm Bii TSm Bii TSm Bi----¾ıdmet¾ıdmet¾ıdmet¾ıdmet----i Seyyidü’li Seyyidü’li Seyyidü’li Seyyidü’l----EnSmEnSmEnSmEnSm

(Fe‘il¹tün Mef¹‘ilün Fe‘ilün)

1 Göxlümü ben ki mübtelS buldum

TS ezel mivnet-SşinS buldum

2 Olur elbette bir civSna eszr

Milket-i ‘aşכa pSdişS buldum

3 Fıs¥-Smyz de’b-i mecnynu

LS’übSlz meniş-gedS buldum

4 DSimS cSm-ı nyşu bezm-i belS

Serfūş-ı keyf-i dS’imS buldum

5 Nice keyf Sfet-i ~am-ı ‘Slem

Ki ~amında bile lafS buldum

6 Naכd-i ‘ömrün verirse כa�resine

Deyr-Mes*½¹ ki bz-bavS buldum

117

7 ‘Aşכ-ı nSm u vaySt-neşve o meyi

Bz-fumSr-ı ~am u cefS buldum

8 Çünki nyş eyledim bu lavbSyı

Keder-i ‘aכldan rehS buldum

9 �Slimi a~larım bahSne ile

Ru{lat-ı naכl-i mScerS buldum

10 Ben ki ser-mest-i ‘aşכ-ı fybSnım

Göxlümü mS’il-i belS buldum

11 Olmadım derd ü ~amdan SzSde

�am-ı ‘aşכ-ı ferav-fezS buldum

12 Ne ~am-ı ‘aşכ ‘aşכ-ı bz-ġış kim

�amını ‘Slem-SşinS buldum

13 Bir perznix mavabbetidir kim

Axa Cibrzli mübtelS buldum

14 Şyriş-i cevr-i ‘aşכ-ı pSkinden

‘lemi rS~ıb-ı cefS buldum

15 �Sli‘imdir ki evc-i ‘izzetde

Böyle bir necm-i pür-wiyS buldum

16 �amdü-lillSh ki feyw-i ‘aşכından

�ab‘ımı ma‘den-i zekS buldum

118

17 BSrekallSh ki vüzn-i hicrinden

Dilim abisten-i lafS buldum

18 Bu neşS� ile �ab‘-ı pSkimde

¾Shiş-i ‘arw-ı müdde‘S buldum

19 Ceyb-i endzşem eyledim teftzş

Güher-i na‘t-i Mul�afS buldum

20 Fafr-ı ‘Slem ki fSk-i dergehini

b-ı ry bafş-i kimyS buldum

21 �efar ¹dem ki �St-ı bz-mi�lin

Server-i fayl-i enbiyS buldum

22 ŞSh-ı ekrem ki seng-i reh-güzerin

[erretü’t-tSc-ı alfiyS buldum

23 Nyr-ı pzşSnz-i mübSrekini

Reşk-i tSb-ı meh ü �ekS buldum

24 Mescidinde vücyd-ı pür-cydun

gaff-ı a‘ySna muכtedS buldum

25 �Sk-pS-yı şerzf ü nS-ySbın

Dzde-i cSna tytiyS buldum

26 Devlet-i na�m-ı na‘t-i pSkinde

ŞSn-ı �ab‘ımda i‘tilS buldum

119

27 Eyledim vSכı‘amda ‘azm-i düri

Anda Cibrzli çehre-sS buldum

28 O kerzmü’ş-şiyem ki dünySyı

Kereminden keder-cüdS buldum

29 O ‘aliyyü’l-himem ki çSkerini

Taft-ı ma�lyba pSdişS buldum

30 O ‘amzmü’l-kerem ki falma bile

Lü�f-ı �ab‘ın recS rev¹ buldum

31 Bezm-i ‘Slemde fSn-ı lü�fundan

SS’ilin vaכf-ı imtilS buldum

32 Zafm-ı fSr-ı �arzכ-i merכadini

Dil-i lad-çSkime devS buldum

33 ServerS serverS �üdS vü nidS

�Stıxı כSbilü’r-recS buldum

34 Eyle maכbyl vScetim lü�f it

Dergehin כıble-i du‘S buldum

35 ‘liyem cürmüme maכarrım ben

Nefsimi böyle bz-vayS buldum

36 Ma‘liyetdir hemzşe-pzşe baxa

KSrımı dS’imS fa�S buldum

120

37 Bu yem-i bz-kenSr-ı mivnetde

Ki ne sSvil ne müntehS buldum

38 Dürr-i maכlydumı kim itmiş idim

�amdu-lillSh ki vSliyS buldum

39 Bu pehn-i deşt-gSh-ı �ulmetde

Ki ne menzil ne reh-nümS buldum

40 Lem‘a-i SfitSb-ı ‘aşkındax

Çeşmime nyr-ı ihtidS buldum

41 Tevbeler tevbeler şehenşShS

�Stıxı ma‘den-i ‘a�S buldum

42 ‘Afv כıl ‘afv כıl günehlerimi

Cürmümi gerçi nS-sezS buldum

43 ‘Abd-i ‘Slz Na�zf-i zSr benim

Lü�fuxı כulzüm-i sefS buldum

44 Midvatixde cerzde-i dilde

Böyle bir na�m-ı pSk-edS buldum

45 Eyledim fSk-i pSyixe ihdS

Sebeb-i fafr u i‘tinS buldum

46 Maraw-ı sehvime כabylüx ile

Budur ümmzd kim şifS buldum

121

5555---- G£her G£her G£her G£her----i Neşşi Neşşi Neşşi NeşşSrīSrīSrīSrī----i ‘Aş¥i ‘Aş¥i ‘Aş¥i ‘Aş¥----ı Pı Pı Pı PSkSkSkSk----i Bei Bei Bei Be----¾Sk ¾¾Sk ¾¾Sk ¾¾Sk ¾ıdmetıdmetıdmetıdmet----i Mu{S©abi Mu{S©abi Mu{S©abi Mu{S©ab----ı “Ve Mı “Ve Mı “Ve Mı “Ve MSSSS----

ErselnSke” ‘Aleyhi’sErselnSke” ‘Aleyhi’sErselnSke” ‘Aleyhi’sErselnSke” ‘Aleyhi’s----SelSm MSdSrStü’lSelSm MSdSrStü’lSelSm MSdSrStü’lSelSm MSdSrStü’l----EflSkEflSkEflSkEflSk

(Mef‘£lü mef¹‘*lü mef¹‘*lü fe‘£lün)

1 Ol szne-i pür-syz ki pür-dS~-ı fenSdır

Hem külfan ü hem gülşen ü hem ~once-nümSdır

2 Ol Sh ki berbSd-kün-i keştz-i dildir

Mevc-efgen-i bavr-i şe~af-i ehl-i vefSdır

3 Ol dil ki heveskSrz-i zülf-i lanem eyler

SeyySv-ı reh-i şSm-ı cünyn olsa revSdır

4 Ol szne vü Sh ol dil-i pür-feyw hemzşe

ŞSh-ı ~am olan ‘Sşıכ-ı zSra nüdemSdır

5 Ol ‘Sşıכ-ı nS-şSd ki ~Sret-ger-i labrı

Ma‘şyכ-ı Na�*f gibi bz- çyn ü çirSdır

6 Ma‘şyכ ki bir na�ra-i düz-dzde-i çeşmi

Revnaכ dihi germiyet-i bSzSr-ı כawSdır

7 Mavbyb ki bir cünbiş-i şemşzr-i nigehle

Bix c¹nı şehSdet �aleb eylerse sezSdır

8 Ben ‘Sşıכam ü ‘Sşıכ olan syכ-ı �arabda

Bz-gSne-i cins-i �aleb-i �evכ ü lafSdır

9 Ben lSdıכam ü lSdıכ olan kyy-i �alebde

PeymSne-i teslzm-keş-i bezm-i rıwSdır

122

10 SevdS-yı ~am-ı zülfi çyn itdi bizi mecnyn

EkdSr-ı fıred çekdiğimiz ySne belSdır

11 Bir şSh-ı cihSn itdi beni bende-i lü�fı

Kim dergeh-i ‘aşכında felek nSlıye-sSdır

12 Ol pSdişeh-i ‘arş-ı nişzmen ki şehSne

�Sk-i rehi olmaכ sebeb-i ‘ızz ü ‘alSdır

13 Fafr-ı heme ‘Slem sebeb-i filכat-i Sdem

Memdyvum olan vawret-i mavbyb-ı ¾üdSdır

14 Ra‘nS-i gül-i ziynetde gülzSr-ı nübüvvet

Mavmyd-ı Muvammed ki mu‘zn-i żu‘afSdır

15 Sermest-i mey-i bezm-i füyywSt-ı ilShz

Kim cür‘ası derd-i dil-i lad-meste devSdır

16 Gül-çzn-i gülistSn-ı nihSn-fSne-i vavdet

Kim neffası bix bülbül-i mehcyra şifSdır

17 SSכz-i mey-i ‘S�ıfet-i vavw-ı şefS‘at

Cyyende-i ivsSnı heme şSh u gedSdır

18 El�Sfı bahSr-ı çemenistSn-ı mürüvvet

Cydı felek-i mekremete şems-i @uvSdır

19 Bix teşne lebi eyledi sīrSb-ı benSnı

Dest-i kerem-efşSnı anıx bavr-i sefSdır

123

20 Ey pSdişeh-i mensed-i vSlS-yı risSlet

Dest-i keremix pzşesi kim lü�f u ‘a�Sdır

21 �SlS ki benem mest-i mey-i bezm-i me‘Slz

KSrım bu çerS-g¹hda hep cürm ü fa�Sdır

22 Endzşe-�abz‘atde ~azel-ġyyz-i fybSn

Dil cSnla sevdS-zede-i zülf-i dy-tSdır

23 Bir dSne ne tesb*½e varır dest-i כadev-gzr

Ne dilde hüveydS elem-i ryz-i cezSdır

24 FerdS ki bu vSletle varam sSva-i vaşre

Ey şeh ki şefS‘at kef-i lü�funda livSdır

25 Olsun baxa da dSye-dih-i rSvat o demde

‘lzlere çyn kim o livS sSye-i fezSdır

26 Eyleye günShkSrı dafi ma�har-ı ravmet

Senden ~ayrı kimsesi yoכ bz-ser ü pSdır

27 Ben zSrı dafi ni‘met-i ‘affıxla ~anz כıl

Çyn sofra-i ivsSn-ı lalS-yı fuכarSdır

28 GüstSf n’ola eylesem S~Sz-ı terennüm

Bülbülleri bu gülşenix elvSn-nevSdır

29 CSnıx ki meşSmı yine pür-‘ıtr-ı lafSdır

Var ise iden bu keremi bSd-ı labSdır

124

30 Der-kSr-ı neszm-i heves-i bS~-ı mavabbet

Bu ruflat ile terk-i sivS bSd-ı hevSdır

31 Çzn-i rufum zülfüx var iken tScir-i ‘aşכın

Emniyye-i müşk eyler ise ‘ayn-ı ¾a�S’dır

32 Çyn szne-i {adeng ~amı®a oldu nişSne

Baxa müje-i çeşm-i ferav tzr-i cefSdır

33 NS-çSr-ten-i zSrım olur kyyına mec�yb

Seng-i deri hem-fSliyet-gSh-ı ribSdır

34 Terk eyliyelim ol kelimStı ki bu demde

Tesbzv-i leb zümre-i erbSb-ı riySdır

35 ~Sz idelim emti‘a-i ‘arw-ı fulyla

Kim her birisi rSyic-i bSzSr-ı beכSdır

36 Terfzl-i �enS-fSnz-i na‘t eyle Na�zf’¹

Ol �ab‘a ki reşk-i büle~S vü fülavSdır

37 Ol �ab‘a ki ra~bet-şiken-i dürc-i güherdir

Ol �ab‘a ki fallSכ-ı me‘Snz vü edSdır

38 Bu lehce-i pSkize ile �ab‘-ı şeref-bSl

PervSz-ı bülend itse n’ola reşk-i hümSdır

39 Bu na‘t-i la�zfimle tefeffur mı olunmaz

TSc-ı �arabım bir ser-i keyvSn-ı semSdır

125

40 Bu dürc-i dür-i feywde her noכ�a-i elfSz

Keyfiyet-i mawmyn şinSsSna ~ıdSdır

41 TS ki bu tefeffur bu dirSzz-i temeddüv

Şimdengirü vScib şeh-i kevneyne �enSdır

42 TS szne-i pür-dS~ ola mavsyd-ı gülistSn

TS mur~-ı dil ehl-i şe~af-ı na~me-serSdır

43 Gül-deste-i envS‘-ı tavıyySt ola vSlıl

Ol ravwa-i pür-nyra ki gülzSr-ı HüdS’dır

6666---- Süb½a Süb½a Süb½a Süb½a----GüzSrīGüzSrīGüzSrīGüzSrī----i Na‘ti Na‘ti Na‘ti Na‘t----i Müsellem Bei Müsellem Bei Müsellem Bei Müsellem Be----¾ıdmet¾ıdmet¾ıdmet¾ıdmet----i Mef{ari Mef{ari Mef{ari Mef{ar----i ‘Alem Nūri ‘Alem Nūri ‘Alem Nūri ‘Alem Nūr----ıııı

CebīnCebīnCebīnCebīn----i dem }alla’li dem }alla’li dem }alla’li dem }alla’l----lShu ‘Aleyhi ve SelemlShu ‘Aleyhi ve SelemlShu ‘Aleyhi ve SelemlShu ‘Aleyhi ve Selem

(Mef¹‘ilün Fe‘il¹tün Mef¹‘ilün Fe‘ilün)

1 Ne bezm-i ‘ıyş ne lavbS-yı foş-güvSr olsun

Olursa ‘Sşıכa cSm-ı vilSl-i ySr olsun

2 Bu gülsitSn-ı fenSda neszm-i himmet ile

Olursa miyve-i ümmzd Sb-dSr olsun

3 Eger defzne-i kSmım �uhyr itmez ise

Bu kSr-fSne-i ‘Slem farSbe-zSr olsun

4 Yeter ‘arys-ı emel dūrdur nigShımdan

Bu bavr-i ~ullada demdir ki der-kenSr olsun

126

5 Yeter bu bSdiyede gümreh-i murSd olduכ

Dem oldı ka‘be-i ümmzd SşikSr olsun

6 Yeter bu laġziş-i pS-yı �aleb bu lavrada

Dem oldu rafş-ı heves zzr-i zzn-kSr olsun

7 Küsyf-ı ~amla yeter mihr-i dil siySh oldu

Dem oldı nyr-ı meserretle tSb-dSr olsun

8 Yeter hezSr-ı dil Szürde-i şitS-yı sitem

Yeter gül-i emelim zafm-nSk-i fSr olsun

9 İlShz aġ©iye-i çeşm-i cSnı כıl mekşyf

Ki ryy-i şShid-i kSm-ı dil SşikSr olsun

10 İlShz feyw-i neszm-i ‘inSyetixle yine

Deryn-ı külfan-ı ümmzd-i nev-bahSr olsun

11 İlShz eyle du‘S-yı eszr-i vüznü כabyl

Ki şSl-ı nüzheti ber-dyş-ı iftifSr olsun

12 Gel ey göxül ey eszr-i kemend-i emmSre

Defzn-i ryva t*r-i pSsbSn-ı mSr olsun

13 �anem-nevSzz-i gürg oldı cSna pzşe-i nefs

Yeter şebSna fıred böyle şermsSr olsun

14 Budur netzce-i şekl-i muכaddemSt-ı ümzd

Göxül ki gSh fera½ geh vazzn ü zSr olsun

127

15 Hemzşe kSm-ı dilim derd-i ‘aşכ-ı mecnynı

MüdSm mültemisem derd-i vüsn-i ySr olsun

16 Ne vüsn ½üsn-i ‘adzmü’l- misSl ü bz-mSnend

BelS-keşSn axa manlyr-ı zzb-dSr olsun

17 Ne ‘aşכ ‘aşכ-ı ‘amzmü’n-nevSl ü dil-peyvend

CihSniySn axa müştSכ-ı bz-כarSr olsun

18 Sür£ş ‘Sşıכ ü dil ‘Sşıכ ü ¾üdS ‘Sşıכ

Bu ne mavabbet-i dil-syz u iftiySr olsun

19 CemSl-i vawret-i mavbyb-ı vaכ Mu½ammed kim

�ubSr-ı pSyine bix cSn u dil ni�Sr olsun

20 O vSiz-i כa\abü’s-sebכ-ı ‘arla-gSh-ı hüdS

Ki rezm-gSh-ı ~amında cihSn-fikSr olsun

21 FirSz-ı minber-i ‘arş oldu ca-yı SrSmı

O fu�be-gyy “Ene eflav” ki müştehSr olsun

22 Dil*r-i ma’reke-gSh-ı şefS‘at oldu o şSh

Ki nzm vamlede bix cürm tSr u mSr olsun

23 NiySz-mendz-i ikszr-i ‘izz ü devlet eden

Yolunda çehresi pS-mSl-ı reh-güzSr olsun

24 Olan ne�Sre-ger-i ry-yi mSsivS-yı ~amı

NigSh-ı çeşm-i dili vaכf-ı inti�Sr olsun

128

25 Olursa şzşe-i dilde mey-i mavabbet-i ~ayr

Hemzşe zafm-for-ı seng-i inkisSr olsun

26 Verir me�Sכıma lahbS-yı na‘ti �evכ-i �ahyr

Bu ne mey-i ferav-efzS vü bz-fumSr olsun

27 Ey SfitSb-ı sipihr-i mekSrim-i aflSכ

Ey ol ki mekremetinden günSh-kSr olsun

28 Ümzd-i şefכat eden dSye-dSr-ı ravmet olur

GünShı her ne כadar bz-vad ü şümSr olsun

29 Bu ‘abd-i ‘Scize a‘nz Na�zf-i nS-şSda

NihSl-i mervametix kSm-bafş-i bSr olsun

30 ŞefS‘at eyle şefS‘at ki ryz-i mavşerde

�alSl-ı nehçe-i SzSr-ı derd-i nSr olsun

31 Mürüvvet eyle mürüvvet ki vavw-ı lü�fundan

Bu teşne-leb dafi sīrSb ü vSye-dSr olsun

32 Mürüvvetinden olurlar cihSniySn mesryr

Bu zSr ü mücrim ü ‘Slz dafi ne var olsun

33 Olunca ¾Slıכ-ı kevn ü mekSn vallSfıx

BeySn-ı na‘tixe bende ne iכtidSr olsun

34 �araw-ı cenSbına ma‘lymdur o sul�Sn ki

Yeter dırSzz-i taכrzr-i vSl-i zSr olsun

129

35 Niteki andan ederler ümzd-i lü�f u kerem

�arzכ-i ravmet-i bz-vadd-i gerd-gSr olsun

36 Niteki dSire-i ravmete odur merkez

Sipihr-i mervamet-i ümmete medSr olsun

37 Sipihr-i dergehine bu~w eden ‘ady-yı raczm

Mi�Sl-i mivnet-i İblzs-i seng-sSr olsun

7777---- Na‘t Na‘t Na‘t Na‘t----i PSki PSki PSki PSk----i ¼a÷reti ¼a÷reti ¼a÷reti ¼a÷ret----i Maæhari Maæhari Maæhari Maæhar----ı ¾ı©ı ¾ı©ı ¾ı©ı ¾ı©SbSbSbSb----ı Levlı Levlı Levlı LevlSke ‘Aleyhi’Ske ‘Aleyhi’Ske ‘Aleyhi’Ske ‘Aleyhi’\\\\----}alavStu }alavStu }alavStu }alavStu

MSdSrStü’lMSdSrStü’lMSdSrStü’lMSdSrStü’l----EEEEflSkflSkflSkflSk

(Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün)

1 Rufux mihr-i sipihr-i ıl�ıfSdır yS RasylallSh

CemSlixle cihSn nyr-SşinSdır yS RasylallSh

2 Dil-i erbSb-ı ‘iffet çSr\y-yı ‘aşכ-ı pSkixde

�arīdSr-ı metS‘-ı ibtilSdır yS RasylallSh

3 ŞehSdet arzu bismil-gehde ryv-ı lad-Cibrzl

Eszrix כudsiySn-ı kibriySdır yS RasylallSh

4 BeySn-ı kSkülüx tefszr-i pSk-i syre-i “ve’l-leyl”

Rufux mawmyn-ı na�m-ı “ve’@-@uvS”dır yS RasylallSh

5 Sen ol mavbyb sen kim ‘Sşıכıxdır cümle mevcydSt

Rakzb-i cSn-ı ‘uşşSכıx ¾udS’dır yS RasylallSh

130

6 SarSy-ı ravmet-i mevlS ki maכlyd-ı cihSn oldur

Axa şer‘-i şerzfix reh-nümSdır yS RasylallSh

7 Olan ySכyt-ı iflSl-ı ~am-ı ‘aşכıxla hem-mSye

BelS-yı nSr-ı dyzafdan cüdSdır yS RasylallSh

8 Sür£ş-i ümmzd-vSr şerbet-i cSm-ı şefS‘atdir

Yedixden kim senix bavr-i ‘a�Sdır yS RasylallSh

9 Olur lubv-ı כıySmet şShid-i facletle hem-S~yş

O kim vall-ı arzy-yı mSsivSdır yS RasylallSh

10 Muכaddem bir faberdir ryv-ı dem cümle-i falכa

Axa �Stıx muaffar mübtedSdır yS RasylallSh

11 NevS-yı mSsivS-sSzı belS-yı ~ayr-ı perdSzı

HevSdır yS rasyl’allSh hebSdır yS RasylallSh

12 GülistSn-ı �enS-fSn*de כılsun midvat-i lü�fux

Göxül kim ‘andelzb-i foş-nevSdır yS RasylallSh

13 Gider mir’at-i dilden jeng-i ~am na‘t-ı ‘ızSrıxla

�oşS lafvet-fezS-yı incilSdır yS RasylallSh

14 Ne cevlSn eyleyeydi rafş-ı �ab‘ım lavn-ı na‘tixde

Dili bSrikine �Sכat-i ribSdır yS RasylallSh

15 Bizi de vSye-dSr-ı sSye eyle ryz-i mavşerde

ŞefS‘at dest-i lü�funda livSdır yS RasylallSh

131

16 Benim de fikr-i kSmım lü�f כıl lyret-pe�zr eyle

uapıx mir’at-i işkSl-i recSdır yS RasylallSh

17 �alSl itsün �udS �eyl-i dili fSr-ı ‘alSyıכdan

Senix çün dergehix vScet-revSdır yS RasylallSh

18 Na�zf’i feyw-ySb-ı cSm-ı lü�fux כıl o meclis kim

‘A©ş-ı gyySn-ı mavşer pür-ladSdır yS RasylallSh

8888

(MefS‘īlün MefS‘īlün MefS‘īlün MefS‘īlün)

1 Beni esrSr-ı ‘aşכa mavrem eyle yS Resyl’allSh

Dili genczne-i naכd-i ~am eyle yS Resyl’allSh

2 Yeter bz-gSne-i kSr SgehSn-ı ‘aşכıx oldu dil

NedzmSn-ı ~amıxla hem-dem eyle yS Resyl’allSh

3 Vücydum ser-teser lad-çSk-i şemşzr-i firSכıxdır

VilSlix zafm-ı cSna merhem eyle yS Resyl’allSh

4 HevS-yı iştiySכıx mur~-i cSnı כıldı SvSre

Anı dSm-ı ~amıxda foş-dem eyle yS Resyl’allSh

5 µabzb-i faste-gSnsın ben dafi bz-mSr-ı ‘aşכ oldum

DevS-yı vullatıxla çSrem eyle yS Resyl’allSh

6 Dili sevvSrz-i valf-ı tebSndan eyleyüb SzSd

NikSt-ı na‘t-i pSkix mülhem eyle yS Resyl’allSh

132

7 İdüb ser-mest-i lahbS-yı şefS‘at bezm-i mavşerde

Na�zf-i dil-vazzni fürrem eyle yS Resyl’allSh

9999

(Mef‘ūlü FS‘ilStü MefS‘īlü FS‘ilün)

1 Elvamdü-lillSh oldu cihSn şSdümSn-ı feyw

Semt-i recSda dayir olub SsumSn-ı feyw

2 Elvamdü-lillSh ehl-i niySz oldular ~anz

İtdi �uhyr ‘Sleme genc-i nihSn-ı feyw

3 MeştS-yı bafl iken bu keder-fSne-i zamSn

Elvamdü-lillSh oldu yine gülsitSn-ı feyw

4 Oldı küşSde ~once-i maכlydı ‘Slemix

GülzSr-ı dehri terbiyet itdi zamSn-ı feyw

5 TS ki sükytux ey dil-i nSdzde verd-i kSm

Her sy terennüm itmededir bülbülSn-ı feyw

6 �ulvü’l- me�Sכ-ı şehd-i beySn ol yeter sükyt

Şimdi tekellüm eylemede �y�iySn-ı feyw

7 Bir dili var ki olmaya ol feyw-ySb-ı kSm

�S�ır mı כaldı olmaya ol kSmrSn-ı feyw

8 galdı hümS-yı evc-i kerem sSye ‘Sleme

gadr-ı sa‘Sdet oldu bu dem SşiySn-ı feyw

133

9 Çıkdı kenSr-ı bavr-i temennSya fülk-i kSm

EyySm-ı arzyyu bulub bSd-bSn-ı feyw

10 Bir SfitSbıx oldu şeref burcı ma�la‘ı

Nyr-ı sa‘Sdetiyle cihSn oldu kSn-ı feyw

11 �elSl-i müşkilSt-i cihSn SfitSb-ı cyd

KeşşSf-ı mu‘@ilSt-ı zamSn fSndSn-ı feyw

12 Müftz-i Bū Hanzfe fawzlet sırSc-ı dzn

‘AllSme-i Muvammed emSnet cihSn-ı feyw

13 VSlS-neseb sütyde-vaseb dSfi‘u’l-kerb

uıymet-şinSs-ı ehl-i edeb nüktedSn-ı feyw

14 ualb-i vasī‘i kürsz-i’ ilm-i şerzf hem

‘Arş-ı muvz�-i ‘Slem-i kevn ü mekSn-ı feyw

15 EyySm-ı lü�fı ~Slib olur ‘ahd-i ¼Stem’e

Ders-i keremde olsa eger imtivSn-ı feyw

16 Olmuş devStı vavw-ı emel anda fSmesi

GülzSr-ı Srzyya olur nSverSn-ı feyw

17 Feyw-i ¾udS-yı mavw ki ‘ahd-i iwSfeti

Yaכīn ider ki �Stına maflyl şSn-ı feyw

18 Ey SfitSb-ı devleti Syzne-i murSd

V’ey dergeh-i şerzf olan SsitSn-ı feyw

134

19 Ben bz-kes faכzri dafi ber-murSd כıl

Ey südde-i ‘aliyyesi kehfü’l-emSn-ı feyw

20 Baftım ki fSric itdi Sitanbul’dan beni

uıl vawretixde fSric eyle tev-emSn-ı feyw

21 İsmix ki oldu ma�haru’l-lSh u feyw-i fSl

Mavrym כılma sS’ilix et kSmurSn-ı feyw

22 İtdim veszle vScetime feyw-i lü�fuxı

Ey lü�f-ı bz-visSbı yemm-i bz-girSn-ı feyw

23 �ayru’l-kelSm כıl vü dil-i epsem ey Na�zf

uıl ‘arw-ı vSl-i zSrıxı fayru’l-beySn-ı feyw

24 FeyySw-ı ‘S�ıfet seni de ber-murSd ider

Elvamdü-lillSh oldu cihSn şSdümSn-ı feyw

10101010


1 Göxül bir bezm-i fSlıx mest-i cSm-ı intibShıdır

Hıred lS-ya‘כılıdır çeşm-i dilber feyw-fShıdır

2 Ne feyw ol feyw kim sermSyesidir bSde-i ‘irfSn

Ne bSde muכtewS-yı keyfi anıx kec-külShıdır

3 Ne bSde şerbet-i vikmet sirişt-i ry½-perver kim

ZülSl-i כa�resi bix faste-i ‘aşכıx penShıdır

135

4 Ne bSde nur-ı maşrıכı o lubv-ı nüktedSnı kim

Deryn-ı sS~arı fyrşzd-i feywix cilve-gShıdır

5 Olan ra�bü’l-lisSn neşvesi bz-כayddır ~amdan

Anıxçyn böyle dil sermest-i feyw-i bz-tenShzdir

6 MecSzen bSde ta‘bzr eyledim yofsa vaכzכatde

Benim valf itdigim bir kSmilix lü�f-ı nigShıdır

7 Ne kSmil ekmel-i nyrSniySn-ı evc-i dSnSyı

FelSvat SfitSbıdır belS~at burcı mShıdır

8 Mühe��eb nüsfa-i fawl u hüner efendi kim

Seraser levv-i �ab‘-ı pSki varf-i intibShıdır

9 Dili ‘arş-ı me‘Snz kim felek bir pSyedir anda

Derynı cennet-i ‘irfSn ki sidre kim giyShıdır

10 ‘zzz-i Mılr-ı ‘irfSn mSlik-i mülk-i fedSyıl kim

Anıx genc-i devStı Yysuf i‘cSz-çShıdır

11 Olur fermSnı nSfi�-i bavr u berr na�m u inşSda

Ki dSru’l-mülk-i iכlzm-i me‘Snz pSdişShıdır

12 Mürüvvet fulכ-ı �Stz lü�f-ı Syzn-i dil-i pSkz

Kerem de’b-i כadzmidir teravvüm resm-i rShıdır

13 N’ola dSmSnına ru-mSl olanlar ber-murSd olsa

Ki ikszr-i temennz fSk-i pS-yı ‘izz ü cShıdır

136

14 Ne mümkin SfitSb-ı lü�fun inkSr eylemek sS’il

Bu da‘vSnıx ki erbSb-ı balzret hep güvShıdır

15 İden ser-menzil-i maכlyd vSlıl-ı reh-rev kSmz

�arzכ-i Srzyda o hem kilk-i siyShıdır

16 Felekle bSz-keştem naכl olunmaz eylemem taldz‘

MurSdım şimdi sul�Snım mükSfSt günShıdır

17 Olurken ~ayra nS�ır dS’imS çeşm-i sa‘Sdetle

Benimle SşinSyz-i nigShı gSh gShıdır

18 ²enS-yı vScibix terk eyledi vaכt-i telSכzde

‘Aceb mz sScid evlSfıx olsa fSme sShīdır

19 Na�zf eyle du‘S-name®de tek#īr-i sevSd itme

�araw-ı ‘arw-ı ‘ubydiyetle çyn kim fayr-fShıdır

20 HilSl-SsS ola efzynter günden güne כadri

Nücym-ı SsumSn vü mihr ü meh tS kim kümShıdır

11111111---- Leme‘atü’l Leme‘atü’l Leme‘atü’l Leme‘atü’l----‘İrf‘İrf‘İrf‘İrfSnSnSnSn

(Mef‘ūlü MefS‘īlü MefS‘īlü Fe‘ūlün)

1 ZShid faber-i ‘aşכ-ı dilSrSyı ne bilsün

SSvilde olan cūşiş-i derySyı ne bilsün

2 ErbSb-ı mecSz axlayamaz rif‘at-i ‘aşכı

SükkSn-ı �erS ‘arş-ı mu‘allSyı ne bilsün

137

3 ÜftSde-i dSm-ı luver-i dehr olan Sdem

zSd-gī-i cennet-i ma‘nSyı ne bilsün

4 Taכlzd ile keyfiyet-i tavכzכ bilinmez

Mafmyr-ı ebed neşve-i lahbSyı ne bilsün

5 Dafl eylemeziz ‘Sşıכa �a‘n eylese zShid

vSre meges vSlet-i ‘anכSyı ne bilsün

6 Bz-mürşzd olan �Slib-i esrSr-ı müsemmS

Her �avrda fSliyet-i esmSyı ne bilsün

7 �ikir şükür itmekle dehen le��et alur mı

EsmSda כalan �St-ı müsemmSyı ne bilsün

8 ‘Ayb eylemeziz münkir-i ‘aşכ ise mürSyz

ZindSnda olan vüs‘at-i lavrSyı ne bilsün

9 �aכ nyrunı münkir �utalım eylemiş inkSr

A‘mS e�er-i şem‘-i muwıyySyı ne bilsün

10 gıddzכ bilür כadrini mi‘rSc-ı resylüx

By Cehl-i la‘zn vikmet-i isrSyı ne bilsün

11 uatl itmeyicek varbe-i tevvzdle olmaz

DeccSl e�er-i nefva-i ‘�sS’yı ne bilsün

12 �arכ itmeyicek Nzl celSl eylemez iכrSr

Fir‘avn-ı hevS mu‘ciz-i MysS’yı ne bilsün

138

13 Tefszr idemez man�ıכıySn Syet-i ‘aşכı

Ma‘kys-ı כıySs ile mezSySyı ne bilsün

14 Bz-çSre müneccim gözedir nafs-ı nücymı

Mes‘yd idigin �Sli‘-i eşySyı ne bilsün

15 İ�bSt idemez felsefiySn cüz’-i vücydı

Bz-vikmet tevfzכ-i heyylSyı ne bilsün

16 Külliyetini axlamayan ‘aכl ile nefsix

Ne cüz’ idigin dem ü �avvS’yı ne bilsün

17 Hep laכlaכadır ehl-i hevS mul�alavStı

MerdSn-ı �udS beyhūde da‘vSyı ne bilsün

18 Da‘vS-yı müzevvirde כalan ‘aşכa inanmaz

Destinde olan vüccet-i mavwSyı ne bilsün

19 Me’yys-ı yem-i ravmet olan münkir-i bed-baft

Lü�f u kerem-i �awret-i MevlSyı ne bilsün

20 Şeb tS be-sever çeşmini pür-fSb iden avmaכ

Bz-dSr idigin dzde-i dSnSyı ne bilsün

21 Her şeb-pere meşreb ki ola �ulmete me’nys

TSbSnz-i furşzd-i tecellSyı ne bilsün

22 Pür eylemeyen כalbi mürebbz nefesinden

Meclisde ne remz eyledigin nSyı ne bilsün

139

23 Tevvzd de cSn virmeyen ifvSn-ı �arzכat

Kadr ü şeref-i �ıwr u MeszvS’yı ne bilsün

24 ZShid bizi כo ~ayra lat esbSb-ı riySyı

Ser-mest-i mavabbet ~am-ı ferdSyı ne bilsün

25 ‘Aכıl ile bilinmez bilinür Haככ’la ekvSn

ErbSb-ı fıred resm-i temSşSyı ne bilsün

26 CSh ehli bize eylemesün ‘arw-ı tecemmül

ErbSb-ı dil SrSyiş-i dünySyı ne bilsün

27 Alvab-ı ~ınS fehm idemez כıymet-i faכrı

EdnSya heves eyleyen a‘lSyı ne bilsün

28 Dervzşleriz biz ere bir dost ile post

Fehm itmeyen ol dostı ~av~ayı ne bilsün

29 �av~a didigim ma‘reke-i ‘aşכ-ı �udS’dır

zSde olan le��et-i sevdSyı ne bilsün

30 Sırr-ı �aככı keşf eyleme a~ySre Na�zfS

ZS~Sn ne~am-ı bülbül-i şeydSyı ne bilsün

12121212


1 BahSr irişdi seyret sebze-zSr-ı nergis-Slydı

Zümürrüd bavrinix cyş eyledi mevc-i zer-endydı

140

2 BahSr irdi laçıldı sünbülistSn üstüne şebnem

Yemix gyyS yüzüne çıכdı dürr-i ~ayr-ı ma‘dydı

3 BahSr irdi açıldı çehre-i gül bülbüle müjde

Güzel gösterdi behzSd-ı zamSna ryy-ı maכlydı

4 BahSr irişdi feyw-i vawret-i feySwıla oldı

Çemen-pzrS-yı mevcydSt emr-i aכdesin rūdı

5 RibSt-ı bS~a gelmekde כavSfil ~ayb mülkünden

KüşSde oldu bSzSr-ı vücydux rSh-ı mesdydı

6 Benefşe lanma ‘anber yarelerdir der-kenSr olmuş

Esüb DeryS-yı Afdarda neszm-i lü�f-ı ma‘bydı

7 N’ola pervSne-veş yansa yaכılsa şevכıle bülbül

FüryzSndır gülüx bezm-i çemende şem‘-i bz-dydı

8 Degil pür-jSle lSle şevher-i bülbül getürmüşdür

‘Arys-ı ~onceye bir kzse içre mihr-i menכydı

9 Gül üzre bülbüli gör lavn-ı nergis-zSrda gyyS

Geçer ySכytdan zevraכla bavr-i nSr-ı mevכydı

10 NigSh-endSz-ı sy-yı lSle-zSr olsun bu mevsimde

BahSristSn-ı CSmī ‘Srifix olmazsa meşhydı

11 Di ‘Srif gibi hem sSde hem pür-naכş-ı vikmetdir

BahSristSn ki olmuşdur fas ü fSşSk merdydı

141

12 BahSristSn mi�Sl-i meclis-i munlS-yı a‘�amdır

Ki olmuş sSyebSn-ı şer‘-i �aככıx �ıll-i memdydı

13 Semiyyi fafr-ı ‘Slem şeyfu’l-İslSm ladr-ı dzn-perver

ZamSnıx lSdıכu’l-va‘dü’l-emzni �St-ı pür-cydı

14 Eby Yysuf fe�Snet By �anzfe menכabet ol kim

Nisb-i devlet fawzlet-mekremet hep mülk-i memdydı

15 Vücydı Mecma‘ü’l-Bavreynī’dir fetvS vü taכvSnıx

Olur Meşryva-i İbn-i Melek her kSr-ı mavmydı

16 Dürer aכvSli �Stı Kenz’dir man�yme avvSli

‘Aceb mi Mülteכa’l- Ebvur desem ol �St-ı mes‘ydı

17 Sözin illSv iden ol ladr şer‘ix ferav ider valfın

HidSye bulmayan itmez DirSye fayr-ı mevcydı

18 İmSm Gerderi syכ-ı kemSlStında bezzSzı

KelSm-ı Yezdevī mavlyl-i tavכzכSt maksūdı

19 Fawzlet fulכ-ı �Stı lıdכ-ı maflyl müsemmSsı

Kerem de’b-i כadzmidir sefS Syzn-i ma‘hydı

20 KerzmS tSb-ı faכr alvSbı üzre sSye-güsterdir

�ıySbSn-ı sefSnıx kim hemzşe �alv-ı men@ydı

21 KerzmS ivtiySc erbSbı kim lü�fuxla bulmuşdur

RefSh-ı vSl-i mavmydı kemSl-i ‘ıyş-ı mer~ydı

142

22 CerzvSn temennz feyw-i fSme®dir şifS-cydur

DSvSt-ı müşk-fSmıx voככa-i dSry-yı bihbūdı

23 ZamSn-ı devletix bSzSr-ı germS-germ-i ‘irfSndır

ZebSn-ı ryv-ı bSכzdir münSdz hS-ke�S nūdı

24 MetS‘-ı ma‘rifet geldi revScın buldu~u demler

‘Aceb mi fSce-gSn-ı ‘ilm ü dSniş itseler sydı

25 Yine lSyıכ degildir valfıxa zer-beft-i eş‘Srım

Eger fay�u’ş-şu‘S‘-ı mihr ise her tSr ü her pydı

26 Elixde �ülfiכSr-ı fSme mevכyf-ı işSretdir

Hemzşe-pSye כa�‘ itdirmek olmuş kSr-ı mevdydı

27 Na�zfi dSfil-i lavn-ı ümzd it i‘tibSrıxla

Yeter fSricde כaldı sen bilürsün bud y nS-bydı

28 KelSm u man�ıכın çekmiş hevSdan bir mü’eddebdir

Me‘Snz na½vine larf eylemiş maכdyr u mechydı

29 Ma‘a-hS�S talallüfden berīdir �ihn-i derrSkı

Eger çi şS‘ire sermSyedir fafriye fermydı

30 �ubSr-ı dergehix kim küvl-i a‘ySna balzretdir

ZamSndır itmedim ol fSk-i pSke çehre- fersydı

31 uawS aכlS-yı Rumili’nde ta‘yzn-i ma‘Sş itmiş

Faכzrix muכsim-i erzSכ iken çaכ cS-yı mevlydı

143

32 Felek ben zSra bir mavfilde tedrzs itdirir şimdi

Ki baldırmışdır alvSt-ı zaġan tertzl-i DSvyd’ı

33 ŞikSyet eylemezdim çarfdan cism-i ma‘Sşımdan

Eger tz~-ı waryret açmasa zafm-ı niySsydı

34 Dükenmez rShdır rSh-ı şikSyet gel du‘S eyle

Yeter ey edhem-i kilk-i siyeh beyhyde peymydı

35 Hemzşe ¼awret-i FeyySw gülzSr-ı temennSda

Neszm-i lü�funa itsün vavSle vall-i ma‘כydı

36 Hemzşe gülsitSn-ı ‘izz ü iכbSli bahSr olsun

Açılsun devletinde herkesin ezhSr-ı maכlydı

13131313

(MefS‘ilün Fe‘ilStün MefS‘ilün Fe‘ilün)

1 Hücym-ı ceyş-i şitS ile eyleyüb tafvzf

Deryn-ı bS~da esdi lavurdı bSd-ı farzf

2 Bıraכdı gül siperin lSle şeşperin elden

TelSş u vayretile ©oxdı כaldı cy-yı la�zf

3 Dizildi nzze-i elmSs-pSre her bSma

Felek-i şeh diye techzz-i ceyş idüb teklzf

4 LisSn-ı �ayr �utuldı beySn-ı vikmetden

Bu demde müncemidü’d-dehen olur vakzm-i valzf

144

5 RiyS-yı bSrid ile fasta zShide bexzer

‘AlS be-dest ü şikeste-miySn nihSl-i navzf

6 ŞimSl-i �evכ-i fenSda idüb mübSla~alar

Uçurdı berg-i diraftSnı eyleyüb tavlzf

7 Aya~ı ©ondı kesildi yine değil sSyil

�ınS-yı כalb ile Ssyde vavw-ı pSk ü ‘afzf

8 Memerr-i �usrev-i deydir ki ryzigSr itmiş

�arzכ-i bS~da mevwy‘a tyde tyde faşzf

9 ‘Aceb mi pS-yi bed-emSna falvet olsa eger

Gören mu‘Smele-i ryzigSrı serd ü ‘anzf

10 Dem-i şitSda כonaכ bulmayan misSfir-veş

gaçaכ laçaכ gezer SvSre �SyirSn-ı wa‘zf

11 ÇenSr u gülbüni ‘ürySn gören bilür Sfir

Bu vaşr-gShda yeksSn olur vawz‘ vü şerzf

12 Felek ne Syineci oldı~ını fehm eyler

Gören bu şeklile ya½-pSreyi la�zf ü şagıf

13 CihSnda pertev-i mihr-i şitSya germ olma

EsSs-ı mihri buz üstünde itmiş ol tarlzf

14 ‘A�Sb-ı nSsı görüb zemherzr-i ser-mSdan

Ilındı dūzafiySn yerlerine bī-te’szf

145

15 Bir Sh-ı germ ile mümkindir intiכSm andan

Sovutmasun bizi tS böyle ryzigSr-ı ‘alzf

16 Ya ‘arw-ı vSl ideriz bir mürüvvet üssine kim

MurSd-ı sS’ili i‘�Sda eylemez tesvzf

17 Sipihr-i dzn-i mübzn SfitSb-ı burc-ı yaכzn

MedSr-ı şer‘-i metzn כu�b-ı devr-i dzn-i vanzf

18 �azSlz menכabe müftz-i vüccetü’l-İslSm

Eby �anzfe siyer Şeyf-ı Zeyle‘ī te’lzf

19 İmSm-ı muvyz-i sünnet Muvammed-i gSdıכ

HümSm-ı ladr-ı fawzlet şerzf ibni şerzf

20 Mu½*©-i d¹nişi Kenz-i Me¹limü’t-Tenz*l

Sır¹c-ı fi©natý Keþþ¹f-ý Müþkil¹t vü Sa{*f

21 Me©¹li‘-i nükt*dir MeşSriכu’l- EnvSr

µav¹li’-i sü{aný V¹ri’d¹t-ý b*-ta\½*f

22 Kit¹b-ý fażlýna þ*r¹ze-bend-i ‘all¹me

‘A@ud-ý mev¹¥ýf ‘ilmine L¹zýmü’t-Tev¥*f

23 Bi½¹r-ý va\fý ki m¹ l¹- yüs‘-i ma¥£lesidir

Olur mı hiç æur£f-ı hur£file ta‘r*f

24 Yeg¹ne ş¹hsüv¹r-ı fu{£l-i fetv¹ kim

Semend-i fażlına eyler Ebu’s-Su‘£dı red*f

146

25 Mür*d olurdı göreydi ©ar*¥-ı ©a¥v¹da

Tenezzüh ü vera‘ın B¹yez*d-i zühd-i elīf

26 Nüc£m-ı sofra-i c¹h u cel¹lini® na¥li

Sima©-i ‘izzine {£rş*d ü m¹h iki raġīf

27 Kum¹ş-ı ş¹nına nisbet bu s£¥da olmaz

Sipihri® a©lası ş¹y¹n-ı i‘tib¹r-ı ½aşīf

28 Keremde Bermekiy¹n s¹’il¹n derg¹hı

Na‘*m-i ¼¹tem-i µay bezm-i c£dına tesl*f

29 Şüm£l-i devleti ş¹d itdi rub‘-ı mesk£nı

Mu½¹©-ı d¹’yire-i ‘ilmidir ke#*r ü ©af*f

30 }ab¹-yı lü©fı yanında nes*m-i \ub½-ı #a¥*l

Va¥¹r u ½ilmine nisbetle kühs¹r {af*f

31 ¾il¹f-ı ©ab‘a eger emr iderse fetv¹sı

²ülūc-i ½aşv ü lib¹s ola hemç£ ¥u©n-ı ned*f

32 }af¹-yı meşrebi ¹f¹¥a itse neşr-i e#er

Olaydı şems ile hem ¹b u t¹bı cism-i ke#*f

33 Süy£©* ma‘rifet Fa½r-ı R¹z* men¥abet

Ey¹ deכSyık-ı ‘ilmiyyeyi feh*m ü ‘ar*f

34 Sen ol veliyy-i ni‘amsın ki oldılar hep seyr

Na‘*m-i sofra-i lü©fu® ile ½a¥*r ü şer*f

147

35 Sen ol ferişte-şiyemsin ki irdiler k¹ma

Zam¹n-ı devlet-i c£du®da her belīd ü æar*f

36 Zih* kerem ki idüb d¹{il-i sar¹y-ı sürūr

Bu b*-kesi ¥omadı® {¹ric ü ©ar*d ü ©ar*f

37 Zih* şeref ki benim itdi® i‘tib¹rı® ile

Semend-i fa½rımı ş¹y¹n-ı zeyl-pūş-ı ¥a©*f

38 Felek didikleri ġadd¹rdan ½uż£ru®da

Efendim eyleyemem ser-güzeştimi tav\*f

39 Sirişkim al vü ru½um zerd ü ba½tım itdi siy¹h

ßar*b renkler itdi ba®a sipihr-i æal*f

40 İdüb lı©abl-ı va©andan semendimi i½r¹c

Beriyye-i ġama itdi ‘ınSnımı ta\r*f

41 Beni dır*ġ ki a¥\¹-yı R£m’da æulme

İder ©a½*ne-i ©¹½£ne-i ġam ü ta‘n*f

42 µab*b-i {aste-dil¹nsın ‘in¹yeti®le bulur

Şif¹ miz¹cın iden i‘tid¹lden ta½r*f

43 Bu r£zig¹r-ı sitemde çer¹ġ-ı {¹\ı®dır

Ola ½im¹yet-i f¹n£s-ı şef¥ati®de Naæ*f

44 ‘Ale’l-{u\£\ ki ş¹y¹n-ı iltif¹tı®dır

Ne de®lü lü©f u kerem eylesen değil tasr*f

148

45 Hem¹n ş¹‘ir-i yek-fen degil faż*leti var

Ki na¥d-i ‘ömrüni itmiş me‘¹rife ta\r*f

46 ßar*b na¥şlar itdi® gel ey ¥alem idelim

Du‘¹-yı {ayr ile naæm-ı ¥a\*deyi terd*f

47 Nete ki \ayf ü şit¹ ile germ ü serd-i felek

Zam¹nı® eyleye ¹n¹t-ı devrini ta\n*f

48 ¼is¹bdan idüb a‘d¹d-ı ‘ömrüni efz£n

Senin devlet ü i¥b¹lin eyleye taż‘*f

49 Hem*şe \adr-ı sa‘¹detde ber-¥ar¹r olsun

Bi-½aככ-ı d*n-i müeyyed bi-½a¥¥-ı şer‘-i mün*f

14141414---- İlİlİlİlShīShīShīShī


1 KüşSde oldı ‘uşşSכa lalSdır valכa-i tevvzd

Müretteb sofra-i lü�f-ı �udS’dır valכa-i tevvzd

2 Niş*men-gah idenmiş כudsiySn-ı evc-i ryvSnz

Mu‘allS-lSne-i bS~-ı hüdSdır valכa-i tevvzd

3 Deryn-ı sSlikSn rSh-ı vaככı kSn-ı nyr eyler

Münevver cürm-i fyrşzd-i wiySdır valכa-i tevvzd

4 TemSşS-yı cemSl-i şShid-i maכlyd ider ‘Sşıכ

‘Aceb Syine-i ‘Slem-nümSdır valכa-i tevvzd

149

5 Olunca valכa-ender-valכa feyw-i vecd ile gyyS

SemSvSt-ı fulyl u ihtidSdır valכa-i tevvzd

6 Çevirmişdir zemzn-i ‘aşכ-ı pSki dSiren mSdSr

Muvz�-i a‘�am-ı lü�f u ‘a�Sdır valכa-i tevvzd

7 İderler keştz-i meyl-i sivSyı ~arכ-ı ‘Sşıכlar

Meger girdSb-ı deryS-yı vefSdır valכa-i tevvzd

8 Varılmaz menzil-i maכlyda itmezsex ‘ubyr andan

Pül-i cy-yı vaכzכat-SşinSdır valכa-i tevvzd

9 Muralla‘dır ruf-ı zer-gyn ‘uşşSכ-ı belS-keşle

DilS falfSl-ı sSכ-ı ‘arş-sSdır valכa-i tevvzd

10 Olurken bSi�-i tefrz½-i �St-ı muflilzn ammS

Yine dS~-ı dil-i ehl-i riySdır valכa-i tevvzd

11 Bilür keyfiyyetini neşve-dSrSn-ı mey-i tavכzכ

Müferrav bezm-i teslzm ü rıwSdır valכa-i tevvzd

12 Dönerler anda ‘uşşSכ-ı nevS-keş ‘andelzbSne

BahSristSn-ı gülzSr-ı lafSdır valכa-i tevvzd

13 �uryc eyler mi ‘Srif böyle fSlü’l- fSl meclisden

CihSna ySdi~Sr-ı MurtewS’dır valכa-i tevvzd

14 İcSbet-ySb olur bz-şübhe sende eyle istid‘S

Na�zfS farmen-ı pSk-i du‘Sdır valכa-i tevvzd

150

TERKİBTERKİBTERKİBTERKİB----İ BENDLERİ BENDLERİ BENDLERİ BENDLER

1111---- Terkīb Terkīb Terkīb Terkīb----i Bendi Bendi Bendi Bend----i Na‘ti Na‘ti Na‘ti Na‘t----i Seyyidi Seyyidi Seyyidi Seyyid----i KS’inSt Mef{ari KS’inSt Mef{ari KS’inSt Mef{ari KS’inSt Mef{ar----i MevcūdSt ‘Ali MevcūdSt ‘Ali MevcūdSt ‘Ali MevcūdSt ‘Aleyhi’eyhi’eyhi’eyhi’\\\\----

}alavSt}alavSt}alavSt}alavSt

(Mef‘£lü F¹‘il¹tü Mef¹‘*lü F¹‘ilün)

IIII

1 Ryvz fedSke ey dür-i deryS-yı ıl�ıfS

Ryvz fedSke ey güher-i kSn-ı ictibS

2 Ryvz fedSke ey gül-i gülzSr-ı ihtidS

Ryvz fedSke ey e�er-i berכ-i ibtidS

3 Bix cSn vireydi kSşkz feyySw-ı gül baxa

TS her biriyle bir kez olaydım fedS saxa

IIIIIIII

4 Ryvz fedSke ey çemen-i dzn-i zzverz

�yrşzd-i tSbdSr-ı sipihr-i peySmberz

5 Dil-dSde-i mavabbetix ins ü melek perz

Bir şey midir ~amıxla fedS eylemek seri



IIIIIIIIIIII

7 Ryvz fedSke ey lanem-i ka‘be-i yaכzn

�al‘at-perest-i nyr-ı rufux Cibrzl-i Emzn

151

8 mSde-i şehSdet-i ‘aşכıxdır ehl-i dzn

Tz~-ı mavabbetixle beni bismil et hemzn



IVIVIVIV

10 Ryvz fedSke ey sebeb-i neşve-i �uhyr

Feyw-i ~amıxdır ehl-i dile bSde-i �ahyr

11 Olmuş fedS-yı mestz-i ‘aşכıx sür£ş ü vyr

Öldür beni ki reşkle öldü dil-i ~ayyyr



VVVV

13 Ryvz fedSke ey nesak-Smyz-ı şer‘ ü dzn

SSlSr-ı enbiySsın ü hem fatm-i mürselzn



15 Gelmez vücyda sencileyin dilber-i güzzn

Kim görmedin cemSlixi כurbSn-ı ‘Slemzn



152

VIVIVIVI

17 Ryvz fedSke ey ‘ilm-i ifrSz-ı iştihSr

Eyler zemzn terettüb-i pSkixle iftifSr

18 Ümmīd odur ki cSn be kef ü zSr bī-כarSr

Diyem ½arīm-i rav÷ada girySn zSr zSr



VIIVIIVIIVII

20 Ryvz fedSke ey şeh-i Rym u ‘Acem �abeş

Olmuş hebS-yı pertev-i ½üsn-i rufux güneş

21 TS ki hevS-yı ~ayr ile beyhyde keşmekeş

Oldum şehzd-i fancer-i ‘aşכıx Na�zf-veş



2222---- Terkīb Terkīb Terkīb Terkīb----i Bendi Bendi Bendi Bend----i Digeri Digeri Digeri Diger

(Mef‘£lü F¹‘il¹tün Mef‘£lü F¹‘il¹tün)

IIII

1 Bix cSn fedS olursa şükrSne-i mavabbet

ErzSn-sehSdır ey dil dür-dSne-i mavabbet

2 Pür-bSde-i �arabdır peymSne-i mavabbet

DilşSd ise ‘aceb mi mestSne-i mavabbet

153

3 şufte h£ş olur çyn hem-fSne-i mavabbet

‘Aכl-SşinS olurmuş bz-gSne-i mavabbet

4 Çyn fSb-gShım oldu kSşSne-i mavabbet

Gyş itdi sem‘-i cSnım efsSne-i mavabbet

5 Min-ba‘d bende oldum dzvSne-i mavabbet

İşte sen işte başım ey lSne-i mavabbet

IIIIIIII

6 Evvel ümzd ederdim bir dil-rubSyı Sfir

Düşdüm kemend-i ‘aşכa buldum belSyı Sfir

7 Terk eyledim ~amıxla hep mSsivSyı Sfir

Cevr ü ~amıxda buldum �evכ ü lafSyı Sfir

8 Bezmixde nyş כıldım cSm-ı rıwSyı Sfir

Neylersex eyle sevdim sen bī-vefSyı Sfir

9 Deşt-i cünyna laldıx ‘aכl-SşinSyı Sfir

Mecnyna peyrev itdix sen mübtelSyı Sfir



IIIIIIIIIIII

11 Bz-iftiySr olur her ‘Sşıכda mivnet-i ‘aşכ

Mecnynı lanma ancaכ üstSd-ı lan‘at-ı ‘aşכ

12 Bir dil-rubSyı sevdim oldum ~am ülfet-i ‘aşכ

Bir ~am ki anda müwmer �evכ ü meserret-i ‘aşכ

154

13 Olursa ger FelS�yn ser-germ-i lovbet-i ‘aşכ

Mecnyn ider esīrin elbette vayret-i ‘aşכ

14 uays eyledi beni de vSdz-i vavşet-i ‘aşכ

Gördüm ki ‘aכla lı~mSz derd ü meşaככat-i ‘aşכ



IV IV IV IV

16 Mihr-i faySl-i ryyux olduכça pertev-efken

Olur deryn-ı ‘Sşıכ reşk-i fewS-yı gülşen

17 Oldux cihSn-ı vüsnüx bu Sb u tSbla sen

Şzrznlerinden emlav LeylSlarından avsen

18 Bezm-i ~amıxda itsem mestSne-gSh-ı şzven

uays olsa da nedzmim eyler girzz benden

19 VSdz-i firכatixde Mecnyn-ı ‘aşכıxım ben

DS~-ı serimde itsün mur~Sn-ı ~am-nişzmen



VVVV

21 Ey çeşmi mübtelS-keş la‘li vaySt-efzS

uurbSn-ı ~amzex olsun cSn-ı Na�zf-i şeydS

155

22 �üsnüx görünce Mecnyn olsa ‘aceb mi LeylS

vSn-ı behcetixde olur hemzşe cSnS

23 gyret-nümS-yı Mecnyn Syzne-i heyylS

�ayret-fezS-yı mevlyd çSr ümm ü hem nüh SbS

24 SevdSlarıxla oldum Mecnyn-ı deşt-peymS

Dirsem ‘aceb mi şimdi mSnend-i uays rüsvS



156

GAZELLERGAZELLERGAZELLERGAZELLER

1111

(FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘ilün)

1. Ey kem¹l-i ¥uvveti®dendir ża‘*f olma¥ ba®a

Cevdetimdir maæhar-ı n£r-i la©*f olma¥ ba®a

2. Cüz’-i yekt¹dan hez¹r¹n silsile bulub niæ¹m

Vaż‘-ı terk*bimde şar© olmuş na½*f olma¥ ba®a

3. Nef{-i r£½ itdi® dile ta‘l*m-i esm¹ eyledi®

Ço¥ mıdır kerr£biy¹n içre ‘ar*f olma¥ ba®a

4. u¹yim olmaz ]¹t-ı p¹ki®de ‘araż cevher degil

¾alfdir tesl*m-i bürh¹n-ı sa{*f olma¥ ba®a

5. Mümteni‘ ma‘l£l-i ferde müsta¥ılle ‘illetin

V¹cib oldı şirk-i imk¹ndan ‘af*f olma¥ ba®a

6. ¢ulmet-i vehm-i ½ak*m¹ndır dimek ma‘d£me şey

Nūr-ı hesti ma©la‘ındandır şef*f olma¥ ba®a

7. L¹ne z¹d-ı ¥uds iken ©£©*-i nefs-i n¹©ı¥a

¼ayfdır zind¹n*-i cism-i ke#*f olma¥ ba®a

8. Va\ıl¹n-ı Ka‘be-i ta½¥*¥e mef{ar-ı fa¥r olur

C¹h-ı \£r*de mezelletdir şer*f olma¥ ba®a

9. Lü©fu®a maæhar degil ¹y*nesin p¹k itmeyen

L¹zım oldı hem la©*f ü hem Naæ*f olma¥ ba®a

157

2 2 2 2

(Fe‘ilStün Fe‘ilStün Fe‘ilStün Fe‘ilün)

1 Geldi {a©©ı® yeter itdi® dil-i b*-t¹ba cef¹

Eceli gelmiş ile söyleşilür mi c¹n¹

2 Si½r-i {a©©ı® mı bu ya mu‘cize-i ½üsnü® mi

Eyledi n*m şebi ma©la‘-ı {£rş*d-bah¹

3 Bezm-i meyde açılub z*b-i ken¹r olmazsın

ßonce-i b¹ġ-ı edebsin dür-i dery¹-yı ½ay¹

4 Nergise kü½l-i cil¹ {¹k-i rehi®dir dir imiş

Yine gülz¹rda bir toz ¥oparır b¹d-ı \ab¹

5 Ele alsa® görinür ser-te-ser i¥l*m-i server

Görmedim s¹ġar-ı \ahb¹ gibi mir’¹t-i \af¹

6 µurra-i ½£r* ġıd¹ itse ġaz¹l-ı firdevs

Zülf-i pür-ç*ni®e hem-b£y dimek müşk-i ¾a©¹

7 ¼abbe]¹ ġamze-i {£n-r*z ki devrinde gezer

P¹-be-zencīr-i edeb rimme-i ş*r¹n-ı ¥aż¹

8 Mer½ab¹ p¹k*-i dürr-i \adef-i ©ab‘-ı Naæ*f

Çeşm-i bed-devr-i zih* ta\fiye-i ½üsn-i ed¹

158

3333


1 Mes*½-veş dile tecr*d gösterir mi ¾ud¹

Ba®a o devlet-i c¹vīd gösterir mi ¾ud¹

2 Es*r-i æulmet-i hicrim şeb-i cüd¹-b*de

Cem¹l-i y¹ri ç£ {£rş*d gösterir mi ¾ud¹

3 Cün£n-ı meyl-i sev¹dan {al¹\ idüb mu©la¥

Fün£n-ı ‘aş¥la ta¥y*d gösterir mi ¾ud¹

4 Menem ki mest-i mey-i c¹m-ı ‘aş¥-ı {£b¹nım

Dimem ki s¹ġar-ı Cemş*d gösterir mi ¾ud¹

5 O m¹h-ı ½üsni görüb \a½n-ı mer½ab¹-gehde

}af¹-yı ¥alble bir ‘ıyd gösterir mi ¾ud¹

6 Zeb¹n-ı fevzde ½arf-i rec¹-yı ma¥\£dı

“¼al¹\ li-künti ve ya‘lūd” gösterir mi ¾ud¹

7 Nih¹l-i ba{tını sīr¹b-ı lü©f idüb ey¹

Naæ*fe miyve-i ümm*d gösterir mi ¾ud¹

4444


1 Bu dehri® fikr-i r£yı®la hez¹r el½¹nıyuz c¹n¹

Biziz kim b¹ġ-ı ½üsnü® bülbül-i n¹l¹nıyuz c¹n¹

159

2 Mi#¹l-i sebze peyd¹-ver der£n-ı n¹rda g£y¹

Bu keyfiyetle esr¹r-ı {a©ı® ½ayr¹nıyuz c¹n¹

3 Ne öldürdün ne i½y¹ eyledi® dil n*m bismildir

Fir¹¥ı® za{m-d¹r-ı týġ-ı b*-derm¹nıyuz c¹n¹

4 Serimde ç¹k-s¹z-ı ½asret olmuş t*şe-i ümm*d

Bu k£h-ı mi½neti® Ferh¹d-ı ¾usrev-ş¹nıyuz c¹n¹

5 Fet*l-i d¹ġımızdır şu‘le-p¹ş-ı bezm-i mehc£rı

Şebist¹n-ı fır¹¥ı® şem‘-veş s£z¹nıyuz c¹n¹

6 ‘Aceb mi y¹d idersem bezm-i {¹\-ı ‘ahd-i hicr¹nı

Anı® peym¹ne-veş neşve-i peym¹nıyuz c¹n¹

7 Benem ‘örf-kühen red-gerde-i Selm¹n ©ab‘ımdır

Naæ*f-¹s¹ zeb¹n-ı t¹zeni® ¼ass¹nıyuz c¹n¹

5555


1 ßamı®la neşve-bedel mest-i ‘işretim c¹n¹

¾ay¹l-i la‘li® ile s¹ġar ülfetim c¹n¹

2 Nig¹h-ı va½şeti®i m£nis-i ‘adüv gördüm

Ser-i {ıred-i be-girīb¹n-ı ½ayretim c¹n¹

3 Ne zülf-i vu\lat ü ne k¹kül-i vef¹ bilürüm

Mi#¹l-i ş¹ne ki \ad-ç¹k-i ½asretim c¹n¹

160

4 Reh-i fir¹¥da p£y¹n ¥ılma hem-v¹re

Kem¹l-i mertebe b*-t¹b u ©¹¥atim c¹n¹

5 Gül-i tebessümü® it ġonce-r*z k¹m-ı Naæ*f

Hez¹r p¹re-i şemş*r-i ġafletim c¹n¹

6666


1 Dime na¥d-i ma½abbet kenz*-i k¹mı® degil c¹n¹

¾ar¹b olsun o dil kim genc-i ¹l¹mı® degil c¹n¹

2 Degil c¹m-ı \af¹ zehr-¹b virse® n£ş ider z*r¹

Gö®ül t¹b-¹ver \ahb¹-yı ibr¹mı® degil c¹n¹

3 Virirken ceyş-i ġam t¹r¹c-ı c¹n-ı n¹-şek*b¹ya

Yine dirsen hez*met s¹z-ı ¹r¹mı® degil c¹n¹

4 Gö®ül bezm-i diy¹r-ı ġamda ma{m£r-ı fir¹¥ı®dır

Dır*ġ¹ feyż-y¹b-ı c¹m-ı peyġ¹mı® degil c¹n¹

5 }af¹-yı zindeg¹nı nidügün bilmez o ‘¹şı¥ kim

Şeh*d-i t*ġ-ı ‘aş¥-ı r¹½at enc¹mı® degil c¹n¹

6 Bel¹-yı ‘aş¥ı® oldı m¹ye-ba{ş-ı ]ev¥-i r£½¹n*

Beni æan eyleme memn£n-ı in‘¹mı® degil c¹n¹

7 Dimedin Naæ*fS küfr-i zülfümden per*ş¹ndır

Bu me]heb me]heb-i ş¹y¹n-ı İsl¹mı® degil c¹n¹

161

7777


1 Vüc£d ½ayy-ı ebeddir şuh£d-ı ehl-i fen¹

‘Aceb mi mün‘adim olsa vüc£d-ı ehl-i fen¹

2 Riy¹ż-ı feyż-i mu¥addesde ‘andel*b gibi

Nev¹-yı ]ikr-i ¾ud¹’dır sür£r-ı ehl-i fen¹

3 Cih¹n-ı h¹like \arf-ı nig¹h ¥ılmazlar

Hep intib¹hdır ey dil ru¥£d-ı ehl-i fen¹

4 Vüc£dın eyledi bunlar tam¹m {¹kister

Görünmez ateş-i ‘aş¥ içre d£d-ı ehl-i fen¹

5 Cih¹n-ı fir¥ati® ateş zem*ni ¹bı sirişk

Sem¹sı fil‘a-i d£d-ı keb£d-ı ehl-i fen¹

6 uad*m-i mu½de#i itse ‘ad*m feyżinden

Olur mı hiç ġam-ı b£d u neb£d-ı ehl-i fen¹

7 Naæ*f ‘abd-i ¼a¥ ol l¹il¹he illall¹h

Budur net*ce-i güft ü şün£d-ı ehl-i fen¹

8888


1 Dirmiş bu söz ile naæar iden ba®a sa®a

Perv¹ne ba®a şu‘le-i şem‘-i Hüd¹ sa®a

162

2 B*g¹nedir münebbak gülz¹r-ı k¹m olan

Ey ġamzesi hel¹k kün ¹şin¹ sa®a

3 İ½y¹-gir*-i güşte-i t*ġ-ı teġ¹füle

Eyler Mes*½ g¹h te‘allüm rec¹ sa®a

4 S£¥-ı hevesde itdi farīdSr-ı ġam beni

İ½s¹n iden bu vecihle ½üsn ü bah¹ sa®a

5 Dirler ki \undı ş¹ha ged¹ elden ¹yine

yine-d¹r c¹nım ü ben mübtel¹ sa®a

6 ¾avf it ġub¹r-ı dilden idüb y¹d-ı {a©©ı®ı

Ey gül \a¥ın \a¥ın irişür bed-du‘¹ sa®a

7 h itmedi® ¶aæ*f ile bir kez mu\¹fa½a

Ey ş¹hid-i {ay¹l-i fera½ mer½ab¹ sa®a

9999


1 Çeşm-i ser-mesti® nig¹h-ı c¹n-güz¹r eyler ba®a

ßamze-i ş£{u® niy¹z itdikce n¹z eyler ba®a

2 Ol nig¹h n¹z-ı la‘l-i {ande-perverle şeh¹

Lü©f ider g¹hīce keşf-i genc-i r¹z eyler ba®a

3 Cevrden f¹riġ degil hemv¹re g£y¹ k¹külü®

İmtin¹n-ı ba{şiş-i ‘ömr-i dır¹z eyler ba®a

163

4 ¾¹hiş-i k¹m eylemem bilmez mi çer{-i p*re-zen

Dem be-dem vaż‘-ı civ¹n ‘işve-b¹z eyler ba®a

5 Ol şeh*d-i t*ġ-ı ‘aş¥-ı dilberim ki ey Naæ*f

¼ıżr-ı zinde reşkile ‘arż-ı niy¹z eyler ba®a

10101010


1 Gül b¹ġda r£yu® gibi ra‘n¹ mıdır ¹y¹

Bülbül-i dil-z¹rım gibi şeyd¹ mıdır ¹y¹

2 Sünbülleri bilsen çemenist¹n-ı hüşenk

Zülfü® gibi {oş-b£y u mu©arr¹ mıdır ¹y¹

3 ¾¹k olmuşiken bencileyin deşt-i ©alebde

Leyl¹sını Mecn£nda c£y¹ mıdır ¹y¹

4 ‘Uşş¹¥ {ır¹m eyleyicek c£y-veş ol serv

Çün d*de-i pil germ-i tem¹ş¹ mıdır ¹y¹

5 Mest¹neyim itmem sebeb-i şev¥imi idr¹k

B£s-ı lebi mi neşve-i \ahb¹ mıdır ¹y¹

6 Bu şi‘r-i şeker-i ç¹şn*-i ©ab‘-ı Naæ*f¹

Nev-zemzeme-i ©£©*-i güy¹ mıdır ¹y¹

164

11111111

(FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘ilStün)

1 Ey gül-i b¹ġ-ı ru{ı {a©©ile {¹r-¹şin¹

Ve’y keder-i fir¥ati bülbül-i z¹r-¹şin¹

2 Mürġ-i dili b*-per ü b¹l şek*b eyledi

B¹z-ı nig¹hı® ¥açan oldı şik¹r-¹şin¹

3 Penbe-i d¹ġ cün£ndan olıca¥ r*sm¹n

Ola mı Man\£r-ı ‘aş¥ olmaya d¹r-¹şin¹

4 }¹f gerekdir tam¹m-ı {a©-ı siv¹dan dil¹

Lev½-i der£n olmasun na¥ş u nig¹r-¹şin¹

5 Olmaz ise za{mı® merhemi t*r-i ġamı

Olmasun ¹h olmasun cism-i niz¹r-¹şin¹

6 Bülbül-i yekt¹ seni ma½rem-i va\l eylemez

ßonce-i gülşeni®e lü©fı hez¹r-¹şin¹

7 h ki b*-g¹ne-i ]ev¥-i ½ay¹tım Naæ*f

Eyleyeli ba{t-ı d£n firכat-i y¹r-¹şin¹

12121212


1 Dil olsun mı nig¹h-ı çeşm çeşmi®den reh¹ c¹n¹

Ki t*r-i c¹n sin¹nı eylemez a\l¹ {a©¹ c¹n¹

165

2 ¾ay¹l-i {¹©ırım la‘l-i lebi® r£-yı mün*ri®dir

Ne ½¹cet c¹m-ı cem ¹yine-i ‘¹lem-nüm¹ c¹n¹

3 Keb£d* d£d-i ¹hım zerddir r£yum siyeh ba{tım

Ne renkler eylemişdir mi½net-i ‘aş¥ı® ba®a c¹n¹

4 Mu¥annen-de’b olub n¹-mihrib¹nı ‘¹şı¥a ¹{ir

Olunmaz mı temenn* m¹h-r£lardan vef¹ c¹n¹

5 Naæ*f¹ cür‘a-veş ¥alsun mı hemv¹re ayı¥larda

Ele alsa® anı® peym¹ne-i ¥albin n’ola c¹n¹

13131313


1 T¹ ki olub o Y£suf-ı gül-p*rehen cüd¹

Ya‘¥£b {¹©ır olmaya beytü’l-½azen cüd¹

2 Mehc£r o şu‘le-i şeġaf-efz¹-yı ‘aş¥dan

Perv¹neyim ki şem‘-i şeb-efr£zdan cüd¹

3 Bismil-gehi®de güşte olan ser-ber*d-g¹n

Çün mihr ü m¹h-t¹b gerekdir beden cüd¹

4 İks*r-i ]ev¥-i nüzhet olur n¹-¥u©nü’l-‘ay¹r

Dil p£tesinden olsa ġam-ı s*m-ten cüd¹

5 Pejmürde-berg-i ġurbetiy¹n-ı ma½abbeti®

¾and¹n olur gül dili olsa va©an cüd¹

166

6 Man\£r-ı d¹r-ı t¹r-ı ser-zülfü® ey \anem

Bi® kez hel¹k olursa da olmaz resen cüd¹

7 K£yı®da naġme-s¹z*-i ¹h eylesün Naæ*f

Ey ġonce-i ‘andel*b ki itme çemen cüd¹

14141414


1 Çemende güller açıldı gelüb nes*m-i \ab¹

Küş¹de oldı yine sofra-i na‘*m-i \ab¹

2 Zi-g¹m-n¹k-i ½az¹n idi bu-yı sünbül ile

Miz¹c-ı gülşene itdi dev¹ ½ek*m-i \ab¹

3 Meş¹m-ı ġonceyi ¹bisten \af¹ ¥ıldı

Mi#¹l-i nef½a-i Cibr*l irüb şem*m-i \ab¹

4 Behişti şu‘le ile reşk-i bezm-i d£za{ ider

Olursa ¹h-ı dili ‘¹şı¥ı® ned*m-i \ab¹

5 Getürse b¹r* Naæ*f¹ pey¹m-ı dild¹rı

Bu lü©fı eylese g¹hi dil-i ker*m-i \ab¹

15151515


1 Ş¹ne itmiş zülfüni b*-d¹d ey b¹d-ı \ab¹

Gel {al¹\ it dilleri imd¹d ey b¹d-ı \ab¹

167

2 Seng-dildir yek-ten itmezse® o gül-ru{s¹rı nerm

Hem-reh olsun ¹h-ı ¹teş-z¹d ey b¹d-ı \ab¹

3 Bülbülü® mecm£‘a-i k¹mı® per*ş¹n eyleme

Eyleme berg-i güli berb¹d ey b¹d-ı \ab¹

4 D¹m-ı zülf-i ‘anber Sgīninde ©utdı ¹şiy¹n

Eyleme mürġ-i dili ¹z¹d ey b¹d-ı \ab¹

5 Söyle gördü® mi Naæ*f-¹s¹ bel¹-yı ‘aş¥la

Hem şeh*d ü hem Mes*½-*c¹d ey b¹d-ı \ab¹

16161616


1 Ey ¹fit¹b-ı felek-i seyir-g¹h-ı istiġn¹

Heb¹-yı ½üsnü®i itme teb¹h-ı istiġn¹

2 Şeh¹det arz£-yı t*ġ-ı ġamze®iz geldik

uırar mısın bizi ey p¹diş¹h-ı istiġn¹

3 Siy¹h mest*-i çeşmi® hel¹k ider yo{sa

Gelür mi ‘aynıma cevr-i nig¹h-ı istiġn¹

4 Kefen-i be-gerden-i zinh¹r cūyī-i hicriz

Am¹n ey şeh-i ‘¹lem-pen¹h-ı istiġn¹

5 Naæ*fe b¹‘i#-i şev¥ müdSmdır senden

Teġ¹fül-i nigeh-i g¹h-g¹h istiġn¹

168

Harfü’lHarfü’lHarfü’lHarfü’l----B¹’B¹’B¹’B¹’

17171717


1 N¹-d*de-i für£ġ-ı emeldir şeb-i ġar*b

Y¹ Rab ne t*re kevkeb olur kevkeb-i ġar*b

2 Bu bezm-i b*-med¹rda olamazmış ¹h ¹h

La‘l ¹şin¹-yı c¹m-ı temenn¹ leb-i ġar*b

3 Her üstü{¹nı lücce-i d£za{ bed£ş olur

Oldu¥ca m£cizin yem-i t¹b-ı teb-i ġar*b

4 G£ş-ı ¥ab£le varmaz imiş ¹hımız gibi

v¹z-ı D¹vud Sv-ı leb-i y¹ Rab-ı ġar*b

5 Olmuş hem*şe dest-{£ş-ı fir¥at ey Naæ*f

¼asret-rüb£de-i ġam olan ġabġab ġar*b

18181818


1 Ru{-ı pür-t¹b-p¹re r£yını tanæ*r ider meht¹b

O gerd-¹l£d ‘¹rıżla ġala©-ı tedb*r ider meht¹b

2 ¾us£f *r¹# ider reşk-i ru{u® ey mihr-i ra½ş¹nım

uaçan ru{s¹rı®ı lev½-i dile ta½r*r ider meht¹b

3 Ni¥¹b-ı zülfü®i ref‘ eyle ey {£rş*d ru{ görsün

Felekde şu‘le ¹f¹¥ı nice tenv*r ider meht¹b

169

4 Geh* mir’at g¹h* ş¹ne-¹s¹ gösterir cismin

Meger ol zülfe ‘arż-ı ½¹lini tekr*r ider meht¹b

5 Cih¹n pür-n£r ü æulmet mürtefi‘ efl¹k z*-bende

Şeb-i va\lı Naæ*f¹ g£yiy¹ ta\v*r ider meht¹b

19191919


1 ¾ay¹li® bir dem olsa d*deden ey dilsit¹n ġ¹’ib

Olur idr¹k ü ‘a¥l ü fikr ü \abrım bir zam¹n ġ¹’ib

2 Miy¹nı® mı bu ¹y¹ ya kemer ya rişte-i {ançer

Anı® far¥ında derk-i m£-şik¹f¹n-ı cih¹n ġ¹’ib

3 Deh¹nı® ġonce mi ya dürc-i y¹¥£t-ı sü{anver mi

Anı® v¹d*-i temy*zinde ‘a¥l-ı {urde-d¹n ġ¹’ib

4 ¾a©-ı şeb-rengi® eyler la‘li®i hemv¹re p£ş*de

Bel* æulmetdedir ¹b-ı ½ay¹t-ı c¹vid¹n ġ¹’ib

5 Ser¹ser feyż-i meyle ‘¹lemi seyr eylerim g¹h*

Olur çeşmimden amm¹ ki zem*n ü ¹sum¹n ġ¹’ib

6 Ten-i fers£de mi n¹lemden eylerler benim idr¹k

Bir ¹v¹z-ı fiġ¹n mesm£‘dur \¹½ib-i fiġ¹n ġ¹’ib

7 Hez¹r eşk¹l-i ġam peyd¹ olur mir’at-i {¹©ırda

Naæ*f¹ çeşm-i terden olsa ol mS mihrib¹n ġ¹’ib

170

20202020


1 D*de mi ¹y*ne ¥ıldı ©al‘ati ySrin bu şeb

Maæhar oldum lü©funa ol m¹h-ı d*d¹rı® bu şeb

2 Şu‘le-i vu\latda b*-b¹k¹ne itdim cilveler

Şem‘ine perv¹ne oldum bezm-i dild¹rı® bu şeb

3 Za{m-ı c¹na merhem-i va\lıla tımar eyledi

Riştesin itdim kisbete n¹le vü z¹rı® bu şeb

4 Yasemen-z¹r itdi eşkim gülist¹n bezmini

D¹ġ-d¹r-ı {¹lim ol l¹le-ru{s¹rı® bu şeb

5 Necm-i ümm*dim ©ul£‘ itdi tem¹ş¹ eyledim

Lü©funı gördüm Naæ*f¹ çeşm-i b*-d¹rı® bu şeb

21212121


1 Ş¹d olur fikr-i ‘ız¹rı®la dil ey ‘¹l*-cen¹b

R£şen eyler {¹ne-i t¹riki t¹b-ı ¹fit¹b

2 Sünbülümdür ş*şe-i {¹©ırda fikr-i k¹külü®

S¹ġar-ı dilde şar¹bımdır {ay¹l-i la‘l-i n¹b

3 Keyf-i esr¹r-ı {a©-ı la‘li®le c¹n ½ayr¹n ü z¹r

Feyż-i \a½b¹-yı ġam-ı ‘aş¥ı®la dil mest-i {ar¹b

171

4 M¹h-t¹b¹n-ı sipihr-¹r¹-yı behcetdir ru{u®

Zülf-i şeb-rengi® iki yanında m¹nend-i se½¹b

5 Nice \abr itsün Naæ*f ol ġamze-i b*-d¹d ider

G¹h {ışm u geh teġ¹fül g¹h n¹z ü geh ‘it¹b

22222222


1 Hem-b£ geçinürse ru{u®a gül ne mün¹sib

K¹külleri®e nisbet-i sünbül ne mün¹sib

2 Kim neşve ser¹y-ı ş£{ ider mürdeyi i½y¹

Keyfiyet-i la‘l-i lebi®e mül ne mün¹sib

3 İtme dil-i b*-t¹ba ġam-ı hicri®i tekl*f

M£ra bu ¥adar b¹rı ta½ammül ne mün¹sib

4 z¹de-r£ ol ‘¹lem-i tecr*dde ey dil

Erb¹b-ı dile ¥ayd-ı tacemmül ne mün¹sib

5 Mu‘ciz-i neġam¹t oldı dil-z¹r Naæ*f¹

Bu zemzemeye naġme-i bülbül ne mün¹sib

23232323


1 Mevc ururken ma½v-ı ‘aş¥ olur dil-i pür-ıż©ır¹b

S£z-ı ġam ba½r eylemişken ¥a©re yer eyler ser¹b

172

2 D*de-i hemv¹re ger yanımda görsün ‘aksi®i

Serv-i n¹zım p¹yd¹r olmaz diyen na¥ş-ı ber-¹b

3 Bir כade½ mey bi® dili ser-mest idermi s¹¥iy¹

Eyledi® feyż-i lebi®le ‘¹lemi mest-i {ar¹b

4 S¹ġarı {£rş*d-i r£yu® ‘aksi meht¹b eylemiş

Mey ‘ız¹rı®la ‘ız¹rı® meyle bulmuş ¹b u t¹b

5 Çeşm-i ba{tım ¹fit¹b-¹s¹ ebed b*d¹r olur

Bir nig¹h iltif¹t itse o çeşm-i n*m-{¹b

6 µab‘-ı şehr*den giderdi s£z-ı hicr¹n-ı feh*m

Ey Naæ*f olsam ½ay¹tında anı®la hem-cev¹b

¼arfü’t ¼arfü’t ¼arfü’t ¼arfü’t----T¹T¹T¹T¹

24242424


1 Mir’at-i dili maæhar-ı env¹r-ı şuh£d it

Ma‘d£m-ı ġam-ı ‘aş¥ olub i#b¹t-ı vüc£d it

2 Mecn£n-ı dūş ol ‘¹lem-i ı©l¹¥da d¹’im

‘¥ıl dil ise® ref‘-i tek¹l*f ü ¥uy£d it

3 Çün ç¹re yo¥ efġ¹nile tes{*r-i üm*de

Şimdengirü i{l¹\ile e]k¹r-ı Ved£d it

4 Bir mertebe ma½v eyle vüc£du® ki çū şebnem

Germiyyet ile ‘¹lem-i ‘ulv*ye \u‘£d it

173

5 Ta¥d*re idüb k¹rı®ı tefv*ż Naæ*f¹

Terk-i cedel-i daġdaġa-i b£d u neb£d it

25252525


1 Cism-i niz¹rı {¹k-reh-i ‘aş¥-ı dilber it

Kemter ġub¹rı®ı ser-i efl¹ke efser it

2 ua©‘ it taa‘llü¹כt-ı siv¹-riştesin gö®ül

h-ı şerer-feş¹nı®ı t*ġ-ı mücevher it

3 ¾a©©-ı ‘ız¹rı® itme bah¹ne vi\¹le gel

Ey ġonce terk-i da‘v¹-i ba½#-i müzevvir it

4 Ki hey pey¹m-ı zülf-i nig¹r-¹ver ol \ab¹

Lü©f it meş¹m-ı c¹nı mu‘anber mu‘a©©ar it

5 Va\f it ġazelleri®de Naæ*f¹ ‘ız¹rını

Eş‘¹r-ı dil-fir*bi®i hem t¹ze hem ter it

26262626

(Mef‘ūlü MefS‘ilün Fe‘ūlün)

1 Ey çeşmi es*r-i {¹b-ı na{vet

T¹ki nigeh-i ‘it¹b-ı na{vet

2 Ma{m£r-ı şeb¹ne-i teġ¹fül

Sermest-i şar¹b-ı n¹b-ı na{vet

174

3 Ma{\£\-ı deh¹n-ı n¹zişi®dir

Harf-i sitem ü {ı©¹b-ı na{vet

4 N£ş itmededir müd¹m ġamze®

S¹ġar s¹ġar şar¹b-ı na{vet

5 Mecr£½lara nig¹h-ı çeşmi®

Şemş*r-i sip¹h-ı t¹b-ı na{vet

6 Ma‘m£re-sit¹n-ı c¹nı ¥ıldı®

Bir ġamze ile {ar¹b-ı na{vet

7 Memn£n-ı niy¹z ¥ıl Naæ*fi

N¹z ile yeter cev¹b-ı na{vet

27272727


1 Ey {att-ı rufı b¹‘i#-i sevd¹-yı ma½abbet

Ve’y ş£r-ı leb-i m£cib-i ġavġa-i ma½abbet

2 ßamze®de ‘ay¹n ser{oş-ı c¹m-ı teġ¹fül

La‘li®de nih¹n neşve-i \ahb¹-yı ma½abbet

3 S*nemde olan d¹ġımı gör s£z-ı ġamı®la

Ey ġonce budur l¹le-i \ahr¹-yı ma½abbet

4 Dil bülbül-i {¹m£ş-ı leb-i b¹ġ-ı edebdir

Olmaz müterennim çemen-¹r¹-yı ma½abbet

175

5 G¹h*ce edeb-reh bula mı mest*-i ġamdan

Güst¹{ olur ¹ġ¹zede şeyd¹-yı ma½abbet

6 Na¥d-i dil ü c¹n virse® eger s£¥-ı hevesde

Erz¹n-ı bah¹dır yine k¹l¹-yı ma½abbet

7 y*ne-i {£rş*d gibi pür-leme‘¹ndır

Ol ru{ ki ola n¹\ıye-fers¹-yı ma½abbet

8 Fehm eyleyemezsin sebaכ-i ‘aş¥-ı ¾ud¹’yı

Dild¹şını® olmazsa mez¹y¹-yı ma½abbet

9 Eyler seni ol ġamze \a¥ın va¥f-ı teġ¹fül

Zinh¹r Naæ*f eyleme ifş¹-yı ma½abbet

28282828


1 ßamı®la kesb olunur \ad-hez¹r keyfiyyet

Bel¹-yı ‘aş¥ı®a mu‘t¹d oluncadır za½met

2 Ne geşt-i b¹ġ ü ne seyr-i ½av¹l*-i gülşen

Es*r-i hicri®e ‘uzletde baş¥adır ½¹let

3 Dem-i hel¹kime va‘d itdi za{m-ı şemş*rin

Müyesser olmadı {¹k eyledi beni ½asret

4 ‘Aceb mi s£z-ı dilimden yanarsa na{l-ı emel

Ki s¹yesinde anı® bir dem olmadım r¹½at

176

5 Gül-¹b-ı eşkile sīr¹b olur gül-i şi‘rim

uaçan ki va\fı®a ¹ġ¹z idem dem-i fir¥at

6 Naæ*f¹ mest-i şar¹b-ı ma½abbetim şimdi

Ne keyf-i b¹deye ½¹cet ne s¹ġara minnet

29292929


1 Nig¹hı® ey per*-r£ eyleme hemv¹re va½şet-dost

O çeşm-i ¹huv¹na olmasun mı üns ü ülfet dost

2 İdersi® ‘¹¥ıbet-gerden be-©avכ-ı p*ç*ş-i zülfü®

¾ıred b*-g¹ne sevd¹-¹şin¹ zenc*r-i mi½net dost

3 Dil-i p¹m¹lim eyler arz£-yı s¹ye-i ¥addi®

Şeh*d-i týġ-ı ‘aş¥ı eyledi® ¹hir ¥ıy¹met dost

4 Teġ¹fül t¹ ki itsün za{m-d¹rın t*ġına ¥urb¹n

Olursa ġamze-i cevr-¹şin¹ ey ş£{-ı şef¥at dost

5 Perestişk¹rı mi½r¹b-ı ebr£-yı hab*b eyler

Olursa düşmen¹n-ı ‘a¥l u me]heb zühd ü ©¹‘at dost

6 ‘ceb mi olmasam s¹ġar-keş-i bezm-i ©arab-ı s¹¥*

Dil-i ma½z£nunı erb¹b-ı ‘aş¥ itmez meserret dost

7 Görürdü ma½rem¹n-ı lü©f-ı ma‘n¹ ½üsn-i ta‘b*ri

ßamı®la olmasa ©ab‘-ı Naæ*f¹ l¹l-i hayret dost

177

¼arfü’#¼arfü’#¼arfü’#¼arfü’#----²¹’²¹’²¹’²¹’

30303030


1 Fen¹-yı çar{a bir ¹h-ı k*n olur b¹i#

Ne ¹h bir nefes-i ¹teş*n olur b¹i#

2 ¾ar¹b itmege ma‘m£re-g¹hını dehri®

Fiġ¹n-ı ‘¹şı¥-ı end£h-g*n olur b¹i#

3 Mi#¹l-i bülbül ü gül gülsit¹n-ı ‘¹lemde

Niy¹z-ı ‘¹şı¥a bir n¹zen*n olur b¹i#

4 Heb¹-yı pertev-i ‘aş¥ olmaġa dil-i ‘¹şı¥

Bir ¹fit¹b-ru{ ü meh-ceb*n olursa b¹i#

5 Zeb¹n-ı n¹©ı¥ayı ebkem itmege g¹h*

Füs£n-ı ġamze-i si½r-¹fer*n olur b¹i#

6 Cih¹nı itmege sevd¹-perest-i bend-i cün£n

O zülf-i {am-ı necm ü ç*n ç*n olur b¹i#

7 Ser-¹med olmaġa ©ab‘-ı Naæ*f-i p¹k-ed¹

Ed¹-yı mid½at-i y¹r-ı güz*n olur b¹i#

31313131


1 Ta‘accüb itme idersem o la‘l-i n¹bla ba½#

O mest-i b*-{aberim k’eylerim şar¹bla ba½#

178

2 Fiġ¹n-ı ‘¹şı¥-z¹rım ki eylerim ġalebe

Fün£n-ı n¹le de itsem ney ü reb¹bla ba½#

3 }ab¹½a dek gice {ayl-i {ay¹l-i {a©-ı ru{u®

Feż¹-yı d*dede eyler sip¹h-ı {¹bla ba½#

4 Rev¹dır eyler ise reng-i ‘¹rıż-ı p¹ki®

‘İz¹r-ı gülde olan sür{*-i ½ic¹bla ba½#

5 Çü ġamze olsada ½¹żır cev¹b-ı c¹n-ı Naæ*f

Ne mümkin eylemek ol la‘l-i pür-‘it¹bla ba½#

¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l---- C*m C*m C*m C*m

32323232


1 Nigehi® çeşmi®i ş£r ile iderken t¹r¹c

Yine tedb*r-i füs£n itmede a®a mu½t¹c

2 B¹r-ı ‘aş¥ı® çeken üft¹delerinden ġamze®

Tu½fe-i c¹n u dili alsa nola b¹c u {ar¹c

3 Def‘-i ma{m£rı hicr itmez ise c¹m-ı vi\¹l

Mey olur mı keder-i {aste-dil-i ‘aş¥a ‘il¹c

4 Yine m¹nend-i behişt oldı sar¹y-ı ‘işret

¾üsrev-i b¹de-i gül-g£na ¥ade½ ¥a\r-ı züc¹c

5 Minnet All¹h’a ki b¹z¹r-ı bel¹ġatda Naæ*f

Dürr-pSk-i sü{anım bulmada her ¹n rev¹c

179

¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l---- ¼¹’ ¼¹’ ¼¹’ ¼¹’

33333333


1 ¢ulmet-i ġamda ba®a şem‘-i şebist¹ndır ¥ade½

B¹i#-i cem‘iyyet-i ¥alb-i per*ş¹ndır ¥ade½

2 fit¹b-¹s¹ gelince meclise pür-şev¥ ider

N£r-ba{ş-ı d*de-i erb¹b-ı ‘irf¹ndır ¥ade½

3 Ehl-i bezmi® ‘a¥lın alub gö®lüne girse nola

Bir nig¹r-ı ş£{-meşreb Sfet-i c¹ndır ¥ade½

4 T¹ ezel erb¹b-ı dil anı el üzre ©utdılar

‘rife serm¹ye-i ]ev¥-i fir¹v¹ndır ¥ade½

5 Gülsit¹ndır bezm-i b¹de bülbüli ©ab‘-ı Naæ*f

S¹‘id-i s¹¥* nih¹l ü verd-i {and¹ndır ¥ade½

34343434


1 ¾umdan olunca s¹ġar-ı bill£ra feyż-i r£½

B£-yı mey eyledi dil-i ma{m£ra feyż-i r£½

2 S£z¹n olursa da “erin*” k£y-ı va\l olur

N¹r-ı ġam eylese şecer-i µ£r’a feyż-i r£½

3 Eyler fed¹-yı d¹r-ı vef¹-d¹r*-i vef¹

‘ş¥ itse cism-i l¹ġar-ı mans£ra feyż-i r£½

180

4 R£yun meyi mey eyledi ru{s¹rı®ı mün*r

Nur itdi n¹ra n¹r da{i n£ra feyż-i r£½

5 La‘li® ‘aceb mi itse Naæ*fi ½ay¹t-y¹b

Eyler Mes*½ küşte-i ma¥h£ra feyż-i r£½

35353535


1 Degil o ġamzeden anca¥ ġaz¹l-ı c¹n mecr£½

¾adeng-i çeşm-i ¥aż¹ naæradan cih¹n mecr£½

2 ‘Aceb mi n¹le-kün¹n olsa ġamzeden ‘uşş¹¥

İrince n¹vek-i {£n-r*z ider fiġ¹n mecr£½

3 Dev¹-pez*r-i tesell* degil ½azer c¹n¹

İderse ehl-i dili tīre-i zeb¹n mecr£½

4 ‘Adüv mu‘amele-i lü©f ile müd¹v¹-y¹b

Bel¹-yı fir¥atile ¥alb-i ‘¹şı¥¹n mecr£h

5 ¾oş¹ meserret-i {¹©ır ki ş¹d-merg oluruz

İderse {ançer-i t*zin ki nih¹n mecr£½

6 Naæ*f ü c¹n Naæ*f¹ fed¹-yı {ançeridir

O mest-i s¹ġ¹r-ı n¹z eylesün hem¹n mecr£½

181

Harfü’lHarfü’lHarfü’lHarfü’l---- ¾¹ ¾¹ ¾¹ ¾¹’

36363636


1 Rūy ü {a© ü ‘iz¹r sef*d ü siy¹h ü sür{

Cem‘ itdi ½üsn-i y¹r sef*d ü siy¹h ü sür{

2 Dest¹r ü zülf ü la‘li®e d*v¹nedir hen£z

K¹m-ı dil-i niz¹r sef*d ü siy¹h ü sür{

3 Vir ‘arż-ı ½¹li®i o şehe {£n-çek¹n olub

Ey çeşm-i i‘tiz¹r sef*d ü siy¹h ü sür{

4 Elv¹n-ı naġme itse fiġ¹nın nola hez¹r

Güllerle oldı {¹r sef*d ü siy¹h ü sür{

5 Geh penbe-z¹r ider ġam ile g¹h {uşk ü ter

D¹ġ-ı Naæ*f-i z¹r sef*d ü siy¹h ü sür{

37373737


1 Dil feyż-y¹b-ı lü©f u ‘ar£s-ı vi\¹l ş£{

Cem ş£{ ü neşve ş£{ ü mey-i b*-kel¹l ş£{

2 Çeşmi gerekse Bismil-i şimş*ri eylesün

‘şı¥ \ab£r y¹r cef¹-c£ cel¹l ş£{

3 Zülfü®de arz£-yı ru{u®ıla hel¹k kim

Meh {£b ü {¹b-ı {£b ü şeb-i b*-mel¹l şu{

182

4 Dil naġme-s¹z ü ‘aş¥ {uceste ru{u® la©*f

Bülbül nev¹da b¹ġ güzel verd-i al ş£{

5 ‘lem-pesend ise nola bu şi‘r-i sükkeri

µ£©* Naæ*f ¹yine-i r£yu® ma¥¹l şu{

38383838


1 Devrin ‘aceb degil keder-¹m*z iderse çar{

Bulmaz neş¹© ra¥\-ı ©arab-{*z iderse çar{

2 Olsun füt¹de bencileyin necm-i ©¹li‘i

Devr¹nını bu gūne ġam-eng*z iderse çar{

3 ¾a\mı® müb¹rek ola der£nunda za{m-ı merg

Şemş*r-i inti¥¹mımı ser-t*z iderse çar{

4 Yüz k¹se ¹b-ı r£yumı r*z¹n ider benim

Bir s¹ġar-ı üm*dimi lebr*z iderse çar{

5 Ser-lev½a-i ceb*n mühimme yazsun ey Naæ*f

Kaderdir kel¹mı®ı temy*z iderse çar{

¼arfü’d¼arfü’d¼arfü’d¼arfü’d----D¹lD¹lD¹lD¹l

39393939


1 Zeb¹n-ı {¹hişim itsün mi güft-g£-yı mur¹d

Olunca m¹ye-i ½ırm¹n arz£-yı mur¹d

183

2 Ne f¹’ide dehen-i ‘¹şı¥ ¹şin¹ olmaz

Mey-i rec¹ ile pür d¹’im¹ seb£-yı mur¹d

3 µarī¥-ı ‘aş¥da reh-güm-kün¹n olur ¹{ir

İderse r¹h-rev-i hicri meyl-i s£-yı mur¹d

4 Bulur mı bir nefes ey¹ cil¹-yı mesr£rı

İder mi ¹yine-i dilde cilve-r£-yı mur¹d

5 Semend-i {¹©ır-ı ‘¹şı¥ Naæ*f erişsün mi

Ki deşt-i yarda itmekde cüst ü c£-yı mur¹d

40404040

(Mef‘ūlü MefS‘īlün Mef‘ūlü MefS‘īlün)

1 Mülk-i dil-i ‘uşş¹¥ı t¹b itdi {ar¹b ¹l£d

Ol ‘¹rıż-ı n£ra’n-n£r olmaz mı ni¥¹b ¹l£d

2 Her ‘¹şı¥-ı güst¹{a ru{\atda ¹h olma

Hemv¹re ġa@£b olsun ol la‘l ‘it¹b ¹l£d

3 Bir burcda g£y¹ meh mihr ile ¥asr¹n eyler

Mir’ati ¥açan ¥ılsa ‘aks-i ru{ı t¹b ¹l£d

4 ¾ak-i tenim it b¹ri ol serv-¥ade p¹m¹l

Ey ‘ömr-i \ab¹-reft¹r ey c£-yı şit¹b ¹l£d

5 R£-yı emeli ru’yet-i mel½£æ degil z*r¹

Çeşm-i kerem-i ba{tım efs£n geh-i {¹b ¹l£d

184

6 &c¹b-ı ¥ab£l itmez mesl£b-ı ¥aż¹y¹sı

Hep mes’ele-i ma©lab merd£d ü cev¹b ¹l£d

7 Eş‘¹rı Naæ*f¹nı® g£y¹ ki a¥ar\udur

D*v¹n-ı \af¹-ba{şı bir gülşen-i ¹b ¹l£d

41414141


1 Fiġ¹n ki gülşen-i dilden gül-i \af¹ n¹-b£d

Ki ¹fit¹b-ı güş¹yende-i vef¹ n¹-b£d

2 Dil oldı bülbül-i {add-i ni¥¹b-ı p£ş*de®

Şeh¹ \a¥ın o güli itme d¹’im¹ n¹-b£d

3 Müd¹m cilve®e ş¹hid-i {ay¹li® olub

Gö®ülde ½a¥ bu ki ümm*d-i m¹siv¹ n¹-b£d

4 Cih¹n cih¹n küleh-i ye’s k¹m-ı dil peyd¹

Ne sūd gūşuma efs£sı \ad¹ n¹-b£d

5 }a½¹yif-i felege \ıġmaz eylesem tenm*¥

Mes¹’il-i elem-i ‘aş¥a intih¹ n¹-b£d

6 ‘Aceb mi ben da{i b*g¹ne-i dev¹ olsam

Bu {¹n¥ahda dil-i \i½½at ¹şin¹ n¹-b£d

7 Leb-i ½ab*bime #ı¥letde olmaya t¹ kim

Naæ*f oldı bu naæmımda lafæ-ı rSn¹-b£d

185

42424242


1 Ne çeşm-i fitne-c£ ne ġamze-i dilg*rden fery¹d

Dil-i meyy¹lden ¹h ¹h b*-te’#*rden fery¹d

2 Dil-i mecn£numu® ¹ġ¹ze-i ş¹dı füz£nudur

Degil mesm£‘ olan ¹v¹re-i zenc*rden fery¹d

3 Meş¹m-ı {¹hişem b£y-¹şin¹-yı ġonce-i ½ırm¹n

Ne sūd eylersem amm¹ nükte-i ta¥d*rden fery¹d

4 Ba®a ¹h itdiren ebr£ vü müjg¹n ü nig¹hıdır

Ne {ançerden fiġ¹n ne t*rden şemş*rden fery¹d

5 Naæ*f ¹ġ¹z-ı ta¥r*r itse s£z¹n eyler ¹f¹¥ı

¼ik¹y¹t-ı ġam-ı hicr¹nı®ý ta‘b*rden fery¹d

43434343

(F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘ilün)

1 Bezmimiz c¹m-ı fera½-ba{şı®la ¥ıldı® cem-pesend

SS¥y¹ ey s¹k*-i ¼ıżr-end*şe-i ‘¹lem-pesend

2 Gülşen-i dilden şit¹b-ı {ançeri® ma½s£d-c£

Za{m-ı şemş*r-i nig¹hı® c¹nda merhem-pesend

3 D¹ġ-ı ‘aş¥ı® serde hem l¹ne hem efserdir ba®a

Eyledi® Mecn£nu® ey Leyl¹-yı ½üsn edhem-pesend

186

4 Za{m-ı t*ġ-ı ½asreti®le seyr idüb ülfetlerin

Geşt-g¹n-ı ‘aş¥ı®a hem ©a‘n idersin hem-pesend

5 Bezl-i r£½ itmek gerek b£s-ı deh¹n-ı y¹ra kim

Ey Naæ*f itsün se{¹-yı ]¹tı®a ¼¹tem-pesend

44444444

(Mef‘£lü Mef¹‘*lü Mef¹‘*lü Fe‘£lün)

1 Sevd¹-yı ser-i zülfü®e dil c¹n eyle mu‘t¹d

Mecn£n-ı siyeh-r£z gerek silsile mu‘t¹d

2 Ma½r£m-ı gül-i d¹ġ olayım {¹r-ı ġamı®dan

Bülbül-veş idersem dil-i z¹r-ı güle mu‘t¹d

3 Bismill¹h eger ¥a\d-ı şeh¹det de iderse

Olsun tek o {£n-r*z dem-i bismile mu‘t¹d

4 B*-minnet-i şar©a olurum ġar¥-ı yem-i ‘aş¥

Ey fülk-i nec¹t itme beni s¹½ile mu‘t¹d

5 Bir ¥a©re içün la½æada bi® s*ne ider ç¹k

Olmuş o ¥adar ġamzesi {£n-ı dile mu‘t¹d

6 ßurbet-zedegī c¹na güz¹r itdi Naæ*f¹

Olmaz mı dil-i z¹r da{i menzile mu‘t¹d

187

45454545


1 ¾£rş*d mi ya b¹ri¥a-i ©al‘at-i A½med

}ub½ itdi şeb¹n-g¹h-ı ġamı n£r-ı Mu½ammed

2 Müjg¹n-ı ġamı c¹m-ı dili münkesir itmez

B*-ra{ne geçer ş*şeden ol t*r-i mu½added

3 Her t¹rını bi® c¹n-ı kir¹mı va©an itmiş

Ma½şer-geh-i erv¹½dır ol zülf-i mücemmed

4 Bu d¹mda b¹l¹-r£ ta½¥*¥ olamazsın

‘An¥¹ ise perv¹z idemez murġ-ı muכayyed

5 Oldu® şeref-i ]¹t ü ©ab*‘atle Naæ*f¹

Secc¹de-i ‘irf¹nda man\£b-ı müebbed

¼arfü’] ¼arfü’] ¼arfü’] ¼arfü’] ----[Sl[Sl[Sl[Sl

46464646

(Mef‘£lü Mef¹‘*lü Mef¹‘*lü fe‘£lün)

1 Ey münkir-i ġam ]evכ ü lafSdan mütele]]i]

Ol çSşnī-i labr u rı÷Sdan mütele]]i]

2 EmvSc-ı pey-ender-pey deryS gibi cūş it

Ol telfī-i eyySm-ı belSdan mütele]]i]

3 Sīr-Sb olamaz kev#er-i ‘adn ile olanlar

Derd-i ebed ‘aşכ-ı ¾udS’dan mütele]]i]

188

4 Sen ġonce lebi® bülbüli ey şūf gerekdir

zSr-ı ġam-ı fSr-ı cefSdan mütele]]i]

5 GüstSfī-i ‘uşşSכa nigSh itme ki olmuş

ErbSb-ı kerem ‘afv-ı fa©Sdan mütele]]i]

6 µS‘St-i ma½abbetde budur mSye-i i½lSl

Kim ehl-i necSt ola riySdan mütele]]i]

7 Me’yūs olayım labrdan ey dürd ölürsem

Tedbīr-i Mesī½ ise devSdan mütele]]i]

8 Ben dest-i güşS-yı ©aleb olmam ki NaæīfS

Ger sem‘-i כabūl olsa recSdan mütele]]i]

¼arfü’r¼arfü’r¼arfü’r¼arfü’r---- RS’ RS’ RS’ RS’

47474747


1 Gözümde girye-i deryS ġulüvler hep seninçündür

Gö®ülde ]evכ ü şevכ ü arzūlar hep seninçündür

2 Sen ey Shū-yı ümmīd olmadın rSm-ı ©aleb ammS

BeySbSn-ı hevesde cüst ü cūlar hep seninçündür

3 ¾ırSm-endSz-ı gülzSr-ı æuhūr ol çeşm-i ‘Sşıכda

Bu ½ayretler nigSh-ı sū-be-sūlar hep seninçündür

189

4 MeşSm-ı ©ab‘ımı ey fikr-i zülf-i ySr ta‘©īr it

Bu vaכtler faySl-i mū-be-mūlar hep seninçündür

5 DemSdem hSyhSy-ı giryeden mS-fi’÷- ÷amīrü’l- ¼aכ

VilSli®dir seni® bu hSy ü hūlar hep seninçündür

6 gabS valf-ı fırSm- כSmet-i dil-cūyu® itdikçe

NihSlSn-ı çemenden ser-fürūlar hep seninçündür

7 Gel ey reng-i fera½ ya‘nī beyS÷-ı fey÷-i nūrSnī

uumSş-ı ©ab‘ımı meyle şüst ü şūlar hep seninçündür

8 Yine ey bülbül-i ©ab‘-ı Naæīf ol naġme-pīrS kim

GülistSn-ı safnda güft ü gūlar hep seninçündür

48484848


1 ŞarSb-ı ‘aşכıla mestSne bir dil bir de dilberdir

Esīr-i şevכ çūn peymSne bir dil bir de dilberdir

2 Biri ‘uşşSכdan biri a½bSbdan girīzSndır

Hemīşe SşinS bīgSne bir dil bir de dilberdir

3 Birisi zafm-ı ½ançer dost biri mer½amet-i düşmen

BelS ben ‘Sşıכ-ı nSlSna bir dil bir de dilberdir

4 FerSmūş itdiler hep güft ü gū-yı uays ü LeylS’yı

ZebSn-ı falכda efsSne bir dil bir de dilberdir

190

5 Naæīf ol mest-i şSdī kim hezSr ü verd-i bSġ-SsS

Yine ziynet-dih-i meyfSne bir dil bir de dilberdir

49494949


1 Meyden lebi®de fey÷-i meserret ziySdedir

Keyfiyeti bir olsa da le]zet ziySdedir

2 Sūכ-ı fıredde emti‘a-i inbisS©dan

KSlS-yı ½üzn-i ‘aşכı®a raġbet ziySdedir

3 Bülbül hezSr verd-i tere keşf-i rSz ider

PervSnede güdSziş-i ġayret ziySdedir

4 Bī-tSbī-i sülūk-i ©arīכ-i ümīdden

Peyġūle-i ferSġda rS½at ziySdedir

5 Bi® tīşe-i neşS© gezend eylemez a®a

Ey dil esSs-ı ġamda metSnet ziySdedir

6 Mühlik degildir Steş-i dūzaf anı® gibi


7 YSrSn naæm olursa da pSkize kūyına

Naæmı®da ey Naæīf neæSfet ziySdedir

191

50505050


1 O rindSn kim ma½abbet cSmını nūş eylemişlerdir

Bu sS½illerde derySlar gibi cūş eylemişlerdir

2 Ġam-ı fa©©ı®la diller mū-be-mū ferySd idüb çūn çeng

Çemen bülbüllerin ey ġonce fSmūş eylemişlerdir

3 gaכın ey dil zenefdSnından olma fa©©ına maġrūr

O çSh-ı כa‘r-ı nS-ySbı çemen pūş eylemişlerdir

4 ¼ased ol rSz-ı dSnSn-ı rumūz-ı ‘aşכa kim anlar

Ümīd-i vall u hicrSnı ferSmūş eylemişlerdir

5 Naæīf ehl-i i i i ½aכīכat rSġıb-ı reng-i mecSz olmaz

Bulub iksīr-i ma‘nS terk-i maġşūş eylemişlerdir

51515151


1 ĠarīכSn-ı ma½abbet ‘aşכa deryS-yı rı÷a dirler

Gelen mevc-i ġama dest-i edeble mer½abS dirler

2 Gürūh-ı ½al ü ‘aכd-i ‘aşכ anı®çün pSy-mSlindir

‘Amelde fak-i pSyi® hem-‘aySr-ı kimyS dirler

3 Nuכūş-ı kS’inStı gösterir cSm-ı heyūlS-veş

Dile ehl-i naæar Syīne-i ‘Slem-nümS dirler

192

4 Düşürmekden laכın dSm-ı seyr-i çSh u SmSle

Gö®ül bir bSzdır kim SşinSnız o hümS dirler

5 ¾udS mir’St-i eşySdır diyenler ehl-i dSnişdir

Naæar-bSzSn-ı dil eşySya mir’St-i ¾udS dirler

6 ‘Aceb mi varsa S#Srı Naæīfi® ‘arş-ı i‘cSza

Semend-i ©ab‘ına anı® burSכ-ı berכıyS dirler

52525252


1 Ol çeşm-i siyeh-tSb ki şemşīr-i כa÷Sdır

Zafmı dil-i mecrū½da te’#īr-i כa÷adır

2 Mümkin mi ½azer zafm-ı nigShından o şūfu®

GūyS ki bu endīşe-i taġyīr-i כa÷Sdır

3 Olsam n’ola nS-çSr seni® güşte-i ġamze®

Ey şūf-ı cefS-pīşe bu taכdīr-i כa÷adır

4 ‘UşşSכı ‘aceb mi hedef-i zafm-ı ġam itse

Ebrūsı kemSndır müjesi tīr-i כa÷adır

5 Valf-ı nigehi® ‘Sciz ider ©ab‘-ı Naæīf’i

sSne degildir ki bu ta‘bīr-i כa÷adır

193

53535353


1 ‘I]Srında o ½ūrī-peykeri® lanma® ki kSküldür


2 µarSvet-ySb olur hemvSre derd layf-ı verdi bilmez

Serimde dSġ-ı ‘aşכı® reşk-i fermS-yı כaranfüldür

3 Çūn olmuş tS ezel SzSdegī ‘uşşSכdan memnū‘

Ġam-ı bSr-ı firSכa çSremiz ancaכ ta½ammüldür

4 Görüb nSr-ı rufu®da sebze-i fa©©ı® dil-i dSnS

‘Aceb mi ser-necīb-i fikr ise cSy-ı te’emmüldür

5 Görür her laf½ada ½arf-i şehSdet-i çeşm-i mecrū½ı

KitSb-ı ‘aşכ-ı cSnSn tev’em-i fayr-ı tefe’üldür

6 Beni ser-mest iden seyr-i ‘ı]Sr u fey÷-i la‘li®dir

Ne reng-i ‘Srı÷-ı güldür ne keyf-i neşve-i müldür

7 Olur mesned-nişīn-i bezm-gSh-ı SrS-yı istiġnS

Naæīf-SsS o kim SzSde-i כayd-ı tecemmüldür

54545454


1 Taכsīm olunsa noכ©a-i mū hūda cSn כadar

Ol hīç-i fem yanında olur SsumSn כadar

194

2 Sen dürr-i pSke kīse tehī ‘Sşıכam sezS

Pür-cīb olursa dīde vü dil ba½r ü kSn כadar

3 MīzSn farSb-ı ma½şer-i ‘aşכ ola ½üsnü®i

ZShid bilürse Yūsuf-ı Ken‘SniySn כadar

4 Sīnem yine fadeng-i nigShı® nişSnıdır

Dest-i zamSna çekse çevirse kemSn כadar

5 ‘UmmSn-ı arzūya varır rū-be-fSk olub

İcrS-yı himmet eyleyen Sb-ı revSn כadar

6 [Stı ½abSle bend-i ‘alSyıכ yeter a®a

‘rif mücerred olsada rū½SniySn כadar

7 Ey düşmen it hirSs ki Sh-ı Naæīf’dir

Ol tīr kim כa÷a ola rSmı kemSn כadar

8 Biz pīr ü naæīm-i bedī‘u’l- maכSleyiz

Olsaכ revS NiæSmī-i mu‘ciz-beySn כadar

55555555


1 Felek-i ‘aşכı®la cSn-ı ‘Sşıכ-SsS dSġ-ı ber-dildir

Degildir mihr ü meh ey ½ūr-sīmS dSġ-ı ber-dildir

2 Degildir ‘aks-i fSl-i rū-yı sSכī sSġar-ı meyde

Ġam-ı hicr-i lebi®le cSm-ı mīnS dSġ-ı ber-dildir

195

3 ‘Aceb mi bülbülden setr iderse nef½a-i rSzın

Anı® şeydSlıġından verd-i ra‘nS dSġ-ı ber-dildir

4 Degildir כa©re כa©re כanım anda reşk-i zafmımdan

Kef-i dilberde tīġ-ı fūn-ı pSlS dSġ-ı ber-dildir

5 Degildir zīr ü bSlSsında noכ©a şi‘r-i ½Ssidde

Ġam-ı ½üsn-i beySnımla NaæīfS dSġ-ı ber-dildir

56565656


1 Kūyu®da dil Sşüfte vü şūrīde gerekdir

Mecnūn- ı melSmet bizde vSdīde gerekdir

2 ¼asretle nigSh eyleyen ol mihr-i cemSle

Ser-tS-be-כadem Syine-veş dīde gerekdir

3 Baכdıכça olurmuş ©utalım dīdeyi fūrşīd

Ey mihr-i bahS ce]b-i dil Snīde gerekdir

4 Vaכf olsa dafi şu‘le-i mehtSb firSכa

Dil pīrehen-i labr ile pūşīde gerekdir

5 MSnend-i Naæīf eyleyen ümīd-i vilSli®

ŞeydS-meniş ü zSr ü sitem-dīde gerekdir

196

57575757


1 Dürr-i ©ab‘ım ġav©a-perdSz-ı yem-i idrSkdir

Mihr-i ]ihnim pertev-endSz-ı meh-i eflSkdir

2 CSn-ı ‘uşşSכı ‘aceb mi eylese dūzaf furūş

‘Aşכ-ı tSb-mSye zSd-ı Sh-ı Steş-nSkdir

3 Mest-i ser-germ-i mey-i cSm-ı ümīd-i vall kim

TS ki la‘li® ġıb©a-fermS-yı şarSb-ı tSkdir

4 Cūşiş-i eşkim görüb gülzSr-ı kūy-i ySrda

¾acletinden cūy-i gülşen ser-necīb-i ½Skdir

5 ŞShid-i naæm-ı Naæīf’i fūb-lūret gösteren

gafvet-i mir‘St-i dil-cū-yı æamīr-i pSkdir

58 58 58 58


1 gafS-yı ‘aşכ-ı cSnSn kim derūn-ı dilde pinhSndır

Mi#Sl-i dürr-i yektS ba½r-i bī-sS½ilde pinhSndır

2 NigShından laכın müjgSn-ı çeşmi itse de mestūr

Ki ol şemşīr zīr-i dSmen-i כStilde pinhSndır

3 gabS açdıכca zülfün şSd olur dil-i bū-yi zSrından

Ki ]evכ-i ‘ilm-i ½Sl mebfa#-i müşkilde pinhSndır

197

4 Dili sīr-Sb-ı ma‘nS ile nSכıl כalma lūretle

ZülSl-i fey÷-i cSm nükte-i kSmilde pinhSndır

5 A®a ySכūt-ı fūrşīd olamaz hem-mSye æShirde

O mervSrid kim dürc-i dil-i bī-ġılde pinhSndır

6 Tefefful itme zīr-i dest-mSl-i cSh-ı lūrīde

Nigehin kSm-ı dest-i mürşid-i vSlılda pinhSndır

7 NaæīfS yoכla kendin varlıġında arama dehrin

Ki genc-i fa÷l u ‘irfSn bu dil-i maכīlde pinhSndır

59595959


1 TS ki çeşmi® lSne-i bafl ü teġSfül-nSkdir

uuvvet-i şShbSz-ı nigShı® dSne-i imsSkdir

2 Bī-dırīġ it sūzen-i ġamze® ki fSr-ı hicr ile

DSmen-i labr u girībSn-ı ta½ammül-çSkdir

3 Ma‘den-i iksīrdir meyfSne kim müjgSn ile

Rū-be-rShSn kSviş-endSz-ı derūn-ı fSkdir

4 Rüstem-i ġamze®dir ol ceng-Sver-i deşt-i כa÷a

Kim ser-i şafl-ı belS-ziynet-ger-i fitrSkdir

5 ‘Aks-i rū-yı şShid-i ½üsnü® ki tSb-endSz ola

Jeng-i ġam-ı lafvetde Syine-i idrSkdir

198

6 Neylesün כatl itmesün fShiş-girSn-ı vallını

Ol nigeh kim ©ar½-ı æulm ü fitne de bī-bSkdir

7 ¾Sr-ı külfetden gül naæmı neæSfet-ySb olan

YS Naæīf-i dil-fehīm ve yS fehīm-i pSkdir

60606060


1 Fall-ı Sh u zSr-ı bülbül verd-i behcet vaכtidir

Gel açıl ‘uşşSכıle gülşende ‘işret vaכtidir

2 Demdir itsün gülleri reşk-i rufu® nesrīn-reng

Gel gel ey gül-ġonce-i bSġ melS½et vaכtidir

3 ¾Srlar hem-fSbe-i gül bülbülS sen nSlede

Cismi®i fSkister itsün sūz-ı ġayret vaכtidir

4 Eylemiş sSכī nihSl-i sS‘idin gül-bafş-i cSm

Miyve-çīn-i nafl-i şSdī ol ki fırlat vaכtidir

5 ¾Sb-ı nSz-Slūda itmiş çeşm-i mafmūrın gö®ül

Sende כıl efsSne-i ½Sli® ½ikSyet vaכtidir

6 Fey÷-ySb-ı sSġar-ı eltSfı® it mafmūrı®ı

Vaכtidir ey mest-i cSm-ı bezm nafvet vaכtidir

7 TS-be-key güft ü şünūd-ı SzSde gūş-©a‘na ol

Vaכt-i foş-½Sli NaæīfS terk ü ‘uzlet vaכtidir

199

61616161


1 O dil ki fSk-reh-i dil-rubSya mSlikdir

O fScedir ki gö®ül kimySya mSlikdir

2 Biziz o maæhar-ı nūr-ı fūr-ı tevS÷u‘ kim

Kemīne ]erresi kenz-i zekSya mSlikdir

3 O ġonce-i çemenistSn ½üsn-i kūyunda

HezSr bülbül Steş-i nevSya mSlikdir

4 ‘Aceb mi itse temSşS-yı ‘ıyş-ı ser-mestSn

Elinde sSġar-ı ‘Slem-nümSya mSlikdir

5 ¼ased o fSכih-meniş-i iftifSr-perdSza

Ki lad fazīne-i bī-intihSya mSlikdir

6 Siper-be-dūş-ı ta½ammül gerek şehSdet-i kSm

Dilīr-i ġamzesi tīġ-ı כa÷Sya mSlikdir

7 ‘Adüv naæīr idemez lehce-i NaæīfS’ya

Ki bir ©abī‘at-i rabbü’l- edSya mSlikdir

62626262


1 Gö®ül ümīd-i leb-i nūş-fande düşmüşdür

Mi#Sl-i mūr-çe kim şehd-i כande düşmüşdür

200

2 Gören o dīdeleri zīr-i ebrūvSnı®da

Dir iki Shū-yı va½şī-kemende düşmüşdür

3 Bu ½üsn ü behceti seyr itmedim eger çi gö®ül

HezSr dilber-i ‘Slem-pesende düşmüşdür

4 Nedir bu furremi verd ü naġme-i bülbül

Meger ki şebnem vullat-ı çemende düşmüşdür

5 Zihī tezeyyün-i dSrü’ş- şifS yı Mecnūnı

Ki lad ½ekīm-i fıred כayd-ı bende düşmüşdür

6 uo sūכ-ı ‘aşכda ey fSce cSn-ı nS-şSdı

Ki bir ticSret-i nSdir-gezende düşmüşdür

7 Virir tezS½üm-i ½ayret Naæīf ySrSna

Bu nev-zemīn ki lü©f-ı süfanda düşmüşdür

63636363


1 Dil-i şeydS ki pīç ü tSb-ı kSkül-sSza düşmüşdür

O keştī-i heves girdSb-ı ba½r-i nSza düşmüşdür

2 İderken bülbül dil-i evc-i istiġnSda pervSzı

Görünce şebnem-SsS ol gül-i ©annSze düşmüşdür

3 Dili seyr eyle sīnemden cüdS dest-i nigShı®da

O murġ-ı lSne düşmen pençe-i şehbSza düşmüşdür

201

4 Müsellem cümle esbSb-ı melS½at hep yaכışmışdır

Netīce fūbluכ ol dilber-i mümtSza düşmüşdür

5 ‘IzSrın valf idersin ey Naæīf ol Sfeti® dSyim

Anı®çün bu zemīni® hem ter ü hem tSze düşmüşdür

64646464


1 Gö®ül ki anda ġam-ı la‘l-i nSb כalmışdır

Derūn-ı cSmda gūyS şarSb כalmışdır

2 Olub reh-i ġam amed-şod-ı sipSh-ı firSכ

DiySr-ı labr u ta½ammül farSb כalmışdır

3 ¾a©Sdır eyler ise ‘azm-i ‘aşכ-ı ¼ı÷r-ı fıred

Ki fehm ü derkde nSdir-lavSb כalmışdır

4 Dırīġ zülf-i ruf-ı şShid-i ümīdimize

Ki vaכf-ı pīç ü fam ı÷©ırSb כalmışdır

5 Elinde fançer-i fūn-pSşı sürf-gūn gördüm

BenSn-ı reşkde reng-i fı÷ySb כalmışdır

6 ĠubSrdır ki cSnSna çehre-fersSdır

Cebīn-i mehde anı®çün türSb כalmışdır

7 uanı o vaכt-i nigeh-sSzī-i ruf-ı dilber

Gözümde hem-çū faySlSt-ı fSb כalmışdır

202

8 GüdSziş-i ġam-ı hicri®le giryeden cSnS

Ne dilde tSb ne çeşmimde Sb כalmışdır

9 İdince nūş mey-i cSm-ı bezm-i ½asreti®i

Naæīf-i bī-dil ü bī-hūş u tSb כalmışdır

65656565


1 TS pertev-i fūrşīd-i rufu® böyle celīdir

Rūyu® gül-i fafr-ı çemen-i bī-bedelīdir

2 µa‘n-ı ser-tīġı®la ki כıldı® beni memnūn

Mecrū½ları® reşkile @arb-ı me#elīdir

3 Bir laf-şiken-i leşker-i fūbSn-ı ġamdan

FerhSd-ı dilim ceyş-i belSya cebelīdir

4 Bir cünbüş ile maכtel iderken ka‘be-i kūyun

GūyS e#er-i ġamzesi şemşīr-i ‘Alī’dir

5 ‘UşşSכı ne i½yS vü ne כatl eyler o fūnı

¼ayfS ki gö®ül vaכf-ı ġam-ı mu½temelīdir

6 Pend itdi ulūl-i ġamı®ı seyli üstSd

Meclisde defi® gūş-ı כabūli küpelidir

7 Fey÷-i mey-i vallı®la dili כSnzil eyle

Medhūşī-i esrSr-ı fa©©ı®dan keselidir

203

8 Ger çi ezelī ©Slib-i ma½zūn-ı ‘aşכız

Germiyet-i sūכ-ı ġam o şūfu sevelidir

9 Mümkin mi vilSli®den ola hicr ile me’yūs

Dil-dSdegī-i cSn-ı NaæīfS ezelīdir

66666666


1 uaçan zafm-ı dilim fShiş-ger-i lü©f-ı müdSvSdır

Kef-i fūn-rīz-i ġamze®de bi® fançer müheyySdır

2 ¾oşS rS½at-resSnı giryem eyler Steşim teskīn

Meger fūn-ı sirişkim ġSze-i fadd-i tesellSdır

3 BahS-yı ½üsnüni bileydi naכd-i cSna virmezdi

Dafi ol fod-fürūşum nS-fehīm-i כadr-i kSlSdır

4 Zihī zī-bendegī-i la½n-ı gülşen-gSh-ı ma½rūmı

Ki zafm-ı fSr-ı ½irmSn zīb-i destSr-ı temennSdır

5 Çemen-gSh-ı safn hemvSre mehcūr-ı ½azSn ammS

Anı® fall-ı bahSrı vaכt-i teşrīf-i NaæīfS’dır

67676767


1 ‘IzSrı® mihr-tSb-ı endSz-ı eflSk-i melS½atdir

Anı®çün ]erre-veş dil-i gird-bSd deşt-i ½ayretdir

204

2 Dil-i fey÷ SşinS-yı rū-yı ülfet dest-i ‘aşכı®da

Gehī cSm-ı mey-i ġam gSh mir’St-i meserretdir

3 MecSz erbSbı bilmez güft ü gū-yı bezm-i ‘irfSnı

Bizimle ma½rem ancaכ SşinSySn-ı ½aכīכatdir

4 Düşer mi SşiySn-sSzī-i nafl-i bSġ-ı SzSdı

Gö®ül ‘anכS-yı כSf-ı כayd-bendī-i ma½abbetdir

5 Meh-i tSbSn-ı nüzhet ]erresinden kesb-i nūr eyler

Ġamı® fūrşīd-i ra½şSn-ı sipihr-SrS-yı re’fetdir

6 uanı dSmSn-ı dildSr-ı tesellī ½ayf kim şimdi

Silen çeşm-i ümīdim isteyen eşk-i ½asretdir

7 ¼aySt-ı tSze-ySb itmez Naæīf’i iltifStı® çūn

Şehīd-i fançer-i fūn-rīzi® eylerse® mürüvvetdir

68686868

(Fe‘ilStün MefS‘ilün Fe‘ilün)

1 Bu ne leb bu ne rū-yi zībSdır

Bu ne ġonce ne bSġ-ı ra‘nSdır

2 Bu ne ruf bu ne fa©©-ı nev-peydS

Bu ne īmSn-ı kSfir-i zSdır

3 Bu ne pīşSnī-i cihSn-efrūz

Bu ne fūrşīd-i ‘Slem-SrSdır

205

4 Bu ne çeşm-i belS-fürūş-ı כa÷S

Bu ne cSdū-yı fitne-fermSdır

5 Bu ne ġamze ne tīr-i tīz-i כa÷a

Bu ne ebrū ne כavs-ı ġarrSdır

6 Bu ne hūy-gerde ‘Srı÷-ı pür-nūr

Bu ne sīm-Sb-ı cūş-ı derySdır

7 Bu ne la‘l-i fa©-Sver ey æSlim

Bu ne derd-SşinS müdSvSdır

8 Bu ne fSl-i leb-i ½aySt-efzS

Bu ne dSġ-ı dil-i Mesī½Sdır

9 Bu ne כurbSnı oldıġım demler

Bu ne vullat ne ‘ıyd-ı e@½Sdır

10 Bu ne şūf ü selīs-i ½üsn-edS

Bu ne ¼assSnī-i NaæīfSdır

69696969


1 O meh-tSb neyyir-i çarf-firīb-efzS-yı ‘Slemdir

Dil kim güşte-rSh-ı deşt-i ġam rüsvS-yı ‘Slemdir

2 CihSnı® mihr ü mShın neyleyim ½üsn ü le©Sfetle

O yektS dil-rubS mümtSz u müste#nS-yı ‘Slemdir

206

3 NigSh-ı SşinS-yı bilmez īmS-yı vefS כılmaz

O çeşm-i fitne-cū ½ayfS sitem-pīrS-yı ‘Slemdir

4 Dil-i-zSrı iden nSlSn her dem ‘andelīb-SsS

Bu gülşen-gShda bir ġonce-i ra‘nS-yı ‘Slemdir

5 HezSrSn reşk reşk ol ibtilS-perdSz-ı hicrSna

Ki derd-i ‘aşכıla dil furrem ü şeydS-yı ‘Slemdir

6 Naæīfi® mihr-i maşrıכ-zSd-ı ©ab‘-ı tSb-dSrıdır

O rūşen nükteler kim cilve-gSh-SrS-yı ‘Slemdir

70707070


1 Rufu® mir’St-i İskender dehSnı® la‘l-i ¾Stem’dir

SüleymSn’ım seni® esbSb-ı ½üsnü® hep müsellemdir

2 Dilerse bī-nalīb itsün felek in‘Sm-ı şSdīden

Ġam-ı ‘aşכı®ıla כalb-i Sşıכ nSlSn-ı furremdir

3 Görünce mStem eyler lSf diller şer½a-gShı®da

Meger ebrū-yı sūfī gurre-i mSh-ı mu½arremdir

4 N’ola geldikçe mevc-i üstüfSnım açsa Sġūş

¾adeng-i ġamzesi merhem ©ırSz-ı zafm-ı sīnemdir

5 Naæīf’S lü©f-ı ta‘bīr-i süfan maflūl-ı ©ab‘ı®dır

Seni® erbSb-ı ‘aşכa fey÷-i eş‘Srı® mu‘ammemdir

207

71717171


1 DehSnı® fStem-i ism-a‘æam ol fa©©-ı mu‘anberdir

SüleymSn’ım sa®a üslūb-ı mecnūnı musaffardır

2 Degil cSh-ı zenafdSn SşiySn-ı bülbül-i dildir

uad-i ‘ar‘ar fırSm-ı dilberi nafl-i sanevberdir

3 Görenler ‘aks-i rūyu® dīde-i girySn-ı ‘Sşıכda

ganurlar merc-i Sbı cS-yı fūrşīd-i münevverdir

4 CemSl-i ySr kim Syīnelerde SşikSr olmuş

HezSrSn rūzı®ı tSbSn ider bir mihr-i enverdir

5 ‘Aceb mi ġamze-i mesti®le bī-bSk ülfet eylerse

Naæīf‘Sşıכı® şemşīre uġrar bir dilSverdir

72727272

(Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹.*lün)

1 Ne cismü® cSnısın ten zinde-dSr-ı vullatı® kimdir

Ne deyri® naכşısın lūret-perest-i ©al‘ati® kimdir

2 Ne bafri® dürrisin nūr-SşinS-yı lafveti® kimdir

Ġarīכ-i lücce-i kSm-ı kenSr-ı vullatı® kimdir

3 Kim olmuş behre-ySb-ı būs-ı rū-yı şShid-i lü©fu®

Gül-i ümīd-i çīn-i gülsitSn-ı ‘ilmeti® kimdir

208

4 Kim itmişdir yine nūş mey-i bezm-i amSn-fShı

‘Aceb bSdī-i lebrīzī-i cSm-ı nafveti® kimdür

5 Kimi® bSz u ©ırSz-ı ülfetidir bSz-ı i½sSnı®

PerīşSnī-resSn SşiySn-ı va½şeti® kimdir

6 İdersin selb-i ½arf-i fShiş-i vallı®la lS-ya‘kıl

Yine dirsen Naæīf īcSb-ı dSd-ı ½ayreti® kimdir

73737373


1 Ol pīç ü fam ki kSkül-i dildSrımızdadır

Manlūr-ı ‘aşכız Sfetimiz dSrımızdadır

2 Gül-bSng-ı imti#Sl-i riySdan ‘azīzdir

Her kSr u naכş-ı tSze ki evtSrımızdadır

3 Gö®lüm fa©-ı rufu®dan olur kSm-cū-yı vall

Bir bülbülüz ki bū-yı emel fSrımızdadır

4 Olsaכ ‘aceb mi kSse tehī bezm-i kSmda

Derd-i fımSr-ı sSġar-ı ser-şSrımızdadır

5 Encüm-şumSr-ı æulmet-i hicr eyledi bizi

Fikr-i rufu® ki dīde-i bī-dSrımızdadır

6 Şiddet-resSn-ı sūz-ı dil ehl-i ‘aşכ olur

Sūziş ki ÷ımn-ı nükte-i güftSrımızdadır

209

7 DSġ urdı nSr-ı ½asretile cSn ey Naæīf

¾Sl-i siyeh ki la‘l-i leb-i ySrımızdadır

74747474


1 Se½er dem-sSz iden murġSnī ferySd-ı ½azīnimdir

ŞebSn ki falכı bī-dSr eyleyen Sh u enīnimdir

2 N’ola pervSne-SsS vaכf-ı dS‘ olsa dil-i şeydS

Sebeb hep fikr-i sem‘-i ‘Srı÷-ı Steş-cebīnimdir

3 ‘IzSr-ı tSb-nSki® vasfı dūr olmaz dehSnımdan

Beni sūzSn iden sūz-ı kelSm-ı Steşīnimdir

4 BelSġatde NaæīfS ‘aybden ‘Srīdir eş‘Srım

O gülzSrı® gül-i bī-fSrı naæm-ı nSzenīnimdir

75757575


1 Açıl gö®ül ki fa©©-ı rū-yı ySr gelmişdir

KüşSde-fS©ır ol evvel-i bahSr gelmişdir

2 ‘Aceb mi itse labS mihr-i gülbeni ta½rīk

ZamSn-ı nSle-i ©ıfl-ı hezSr gelmişdir

3 Gelince tıġ-ı teġSfül be-dest-i ġamze o şūf

BelS-yı leşker-i labr u כarSr gelmişdir

210

4 Gören ġazSl-ı dili rū-be-sū-yı ġamze® dir

KünSm-ı şīre yine bir şikSr gelmişdir

5 Bu fSnכSha girSn-bSr-ı derd-i ‘aşכ ancaכ

Dil-i ½azīn ü ġarībü’d- diySr gelmişdir

6 Esīr-i girye-i hicrSn idi® bu demde hele

Sükūn-ı nSr-ı ġam-ı intiæSr gelmişdir

7 Sefīne-i emele müjde-i kenSr olsun

Dem-i müsS‘ade-i rūzigSr gelmişdir

8 Getür piySleyi sSכī ki gitdi şShid-i fey÷

Serine ehl-i me]Sכı® fumSr gelmişdir

9 gaכın ġurūrdan ey dil-i Naæīf-veş dehre

HezSr-ı şS‘ir-i şīrīn-kSr gelmişdir

76767676


1 Ne Yūsuf-ı emel ne ġam-ı pīrehen bilür

Ya‘כūb-ı fS©ırım yine beytü’l- ½azen bilür

2 lüfte æan ider sitemin nS-fehīm olan

Bī-gSne ½üzn-gShı®ı cSnS bilen bilür

3 FerySd-ı ‘Sşıכı yine fūbSn gūş ider

[evכ-i nevS-yı bülbülü ehl-i çemen bilür

211

4 Bilse ‘aceb mi firכati®i mSye-i vilSl

Dil-i ‘aşכ-ı dil-rubSda mezSyS-yı fen bilür

5 Manlūr u uays’a güşte-i ‘aşכı® ki ©a‘n ider

Ne כayd-ı ġam bilür ne belS-yı resen bilür

6 Bilmez fadeng-i ġamze®e dS’im nişSn olan

Derd-i kemSn-ı saft-firSכı çeken bilür

7 Ser-laf½a-i belSġat ider naæm-ı pSkü®i

Ol kim Naæīf כıymet-i dürr-i süfan bilür

77777777


1 Ey maכdem-i şifSda bī-mSr-ı intiæSr

TS-key fılSf-ı ‘ahd ola e©vSr-ı intiæSr

2 Bu rūzigSr-ı ½asretile şu‘le-tSb olub

¾Skister itdi cSn u dili nSr-ı intiæSr

3 LSyıכ mı fuşk-sSlı incSz-ı va‘d ile

Hem-vSre germ-i şevכ ola bSzSr-ı intiæSr

4 Bu ©Sli‘im ki var o meh-i iכbSl itmeyüb

Menfūs ide ümīdimi edbSr-ı intiæSr

5 ¼ayfS ki neşve-dSr-ı mey-i ‘aşכı® eyledi®

O kSr-ı mest sSġar-ı ser-şSr-ı intiæSr

212

6 Ey ġonce bülbül-i gül-i teşrīfi® eyleme

ŞSySn-ı zafm nīş-i ġam-ı fSr-ı intiæSr

7 İnlSf eyle sende gel ey şūf tS-be-key

Mecrū½ ide Naæīfi®i SzSr-ı intiæSr

78787878


1 Dem-i hicri®de eşk-i dīde-i Slūde-fūn artar


2 O ser-mest Sfete gūyS ġubSr olmuş neşS©-efzS

İderse çeşmini kü½l-SşinS mekr ü füsūn artar

3 N’ola derdi®le sSġar-nūş-ı bezm-i bī-dili olsam

Nedīm-i şūhla şevכ-ı mey-i Steş-nümūn artar

4 Olur semm-i lafer-rīz dSġ-ı lev½-i sīneye gShī

¼isSb-ı ‘aşכda derd-i dil-i mi½net-i füzūn artar

5 Ġam-ı pīş ü kemi mevkūf-ı nisySn כıl NaæīfS kim

gafS-yı fS©ır eksildikçe cevr-i baft-ı dūn artar

79797979


1 Esīr-i hicri® oldı ]evכ-i vullat-ySb olan diller

Yine mafmūrdur mest-i şarSb-nSb olan diller

213

2 Seni Sġūşına almaz mı bir gün hem-cū pīrShen

Şeb-i hicri®de vaכf-ı şu‘le-i mehtSb olan diller

3 Bulur dürr-i neşS©ı כa‘r-ı mevc-i ba½r-i ‘aşכı®da

MiySn-ı lücce-i endūhda garכ-Sb olan diller

4 Dırīġ encüm- şümSr-ı æulmet-i hicrSnı® olmuşdur

Şeb-i SzSde-gīde rS½atī-i fSb olan diller

5 İlShī menzil-i maksūduna varsun Naæīf-SsS

µarīכ-i fShiş-i ümīdde bī-tSb olan diller

80808080


1 gabS ki kūyı®a uġrar nesīm-i cennetdir

O bSd ‘Sşıכa bSdī-i fey÷-i rS½atdır

2 Ne sūd ider dil-i encüm-şümSra şems ü כamer

Faכīre fSk-i rehi® kīmyS-yı devletdir

3 Sebebdir Sh u fiġSna eger çi fikr-i fa©ı®

Ümīd-i būs-ı rufu® bS‘i#-i meserretdir

4 FirSz-ı süllem-i cevr-i ġamı®da mesrūrum

uasem כasem ki ba®a pSye-bafş-ı ‘izzetdir

5 Pür itdi naġme-i şīrīni gülşen-i dehri

Naæīf ©ū©ī-i zebSn bülbül-i belSġatdir

214

81818181


1 MeşSm-ı fS©ıra bū-yı gül-i lafS bulıgör

Bu fSr-zSr-ı fenSdan reh-i rehS bulıgör

2 Reh-i ©aleb-geri kūy-ı dūstīden geç

Bu encümende gö®ül tek bir SşinS bulıgör

3 Yeter tene‘üm-i ser-fūn-ı ]evכ-i SzSdī

Ġamıyla bir lanemi® le]]et-i ġıdS bulıgör

4 Fürūġ-ı ½üsnile fūrşīd-i rūy imiş ©utalım

O mSh-pSrede sen ]erre-i vefS bulıgör

5 Yeter Naæīf yeter tīregī-i meyl-i hevS

¼arīm-i כalbi®e bir şu‘le-i HüdS bulıgör

82828282


1 Fürūġ-ı mihr-i ‘aşכı® sīneyi fūrşīd-tSb eyler

gafS-dSr olsa mihr Syīneyi fūrşīd-tSb eyler

2 Meger bī-gSne tīri® şeb-çerSġ-ı nūr-ı ma‘dendir

Gelince sīne-i bī-kīneyi fūrşīd-tSb eyler

3 ¾aySl-i ‘Srı÷ı® kim pertev-efzS-yı derūnumdur

µılsım-ı şu‘le dürr-i gencīneyi fūrşīd-tSb eyler

215

4 Anı®çün æulmet-i ġam def‘olur ‘uşşSכı gördükce

Rufu® cSm-ı mey-i dūşīneyi fūrşīd-tSb eyler

5 Meger naæm-ı Naæīf envSr-ı mihr-i çarf-ı ma‘nSdır

Derūn-ı tSze vü dīrīneyi fūrşīd-tSb eyler

83838383


1 Mecrū½-ı ġamı® merhem-i cSn-perveri neyler

Dil-fasteleri® lıffat ü tSb u feri neyler

2 BSzSr-ı ġama eşk ü ruf-ı zerd gerekdir

TüccSr-ı mafabbet dafi sīm ü zeri neyler

3 Dil-dSde-i rufsSrı® olan bülbül-i şeydS

Bu gülşen-i fSnīde gül-i a½meri neyler

4 uays’ı® başına lSne-i murġSn ne belSdır

‘UrySn-ı ġam-ı ‘aşכ-ı ‘aceb efseri neyler

5 Bī-bSk girer Steşe pervSne-i ½üsnü®

BSzūy ü serinde e#er-i afkeri neyler

6 Şevכ-i leb-i ySr eyledi ser-mest Naæīf’i

Ol şūf dafi fey÷-i mey ü sSġarı neyler

216

84848484


1 Hicr-i rūyu®dan dil-i derd-SşinS ferySd ider

Cevr-i gülden bülbül-i gülşen-cüdS ferySd ider

2 Çeşm-i fūn-pSşımda nS-maf©ū© seyl-i eşkden

Cūşiş-i ©ūfSndan Nū½-ı belS ferySd ider

3 ¾ūn-pSlSyī-i tīġ-ı ġamze-i dildSrdan

Rezm-gSh-ı ġamda cellSd-ı כa÷a ferySd ider

4 Renciş-i fa©©ından Szürde ruf-ı dilber dafi

¾Sr-ı cevrinden gül-i bSġ-ı vefS ferySd ider

5 Bir meserret-gSha mafremdir Naæīf-i şūf kim

¼asretinden כudsiySn-ı kibriyS ferySd ider

85858585


1 Görü® hezSrı hezSr Shile terennüm ider

‘Arūs-ı ġonce pes perdeden tebessüm ider

2 Alursa dest-i ġamı®dan nola girībSnın

Esīr-i cevri®e şafl-ı ecel tera½½üm ider

3 Olursa dil leme‘Sn SşinS-yı mihr-i ġamı®

BelS-yı æulmet-i ‘aכl u talarrufı güm ider

217

4 ¼ased ½ased o helSk-i fumSr-ı cSm-ı ġama

Ki fSk-i cismini pīr-i muġSn anu® ½um ider

5 O gül mufS©ab-ı demīdir ½u÷ūr u ġam ġS’ib

Naæīf bülbül-i bSġ-ı süfan tekellüm ider

86868686

(F¹‘il¹tün F¹.il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘ilün)

1 DSġ-ı fūn-nīm gül-i ½amrSyıla yek-reng olur

Cirm-i fūrşīd-i cihSn-SrSyıla yek-reng olur

2 teş-i Shım tecellī-gSh-ı µūr-ı ‘aşkda

Pertev-i nūr-ı yed-i bey÷Syıla yek-reng olur

3 ‘rı÷ın zülfüyle pūşīde tafayyül eylesem

Deyr-fS©ır Ka‘be-i ‘ulySyıla yek-reng olur

4 Çūn sepīde dūd-ı dil-peyveste olsa ‘Sleme

Deşt-i la½rS fayme-i lafSyıla yek-reng olur

5 Rezm-gSh-ı fitnede tīġ-ı כa÷Sdır var ise

Deşne-i dil-dSr-ı fūn pSlSyıla yek-reng olur

6 Cilve-gShı asumSn-ı nūr olursa ‘Sşıכı®

Necm-i baftı ½abbetü’s- sevdSyıla yek-reng olur

7 Fey÷-i nīsSn-ı belSġat-ySb olub naæm-ı Naæīf

Ba½r-i ma‘nSda dürr-i yektSyıla yek-reng olur

218

87878787


1 Çeşmimi® כa©re-i Steş-e#eri afker olur

Sadef-i ba½r-i belSnı® düreri afker olur

2 Şerer-i Sh virir çarf-ı ġama revnaכ u tSb

Bir felekde o ki şems ü כameri afker olur

3 Ruf-ı ‘Sşıכda gerekdir ‘araכ-ı Steş-pSre

Gül-i gülzSr-ı ġamı® jSleleri afker olur

4 Neyler SrSyīş-i dünySyı כalender meşreb

Ki anı® zīver-i bSzūy ü seri afker olur

5 ¾ırmen-i labr-ı Naæīf’i lebi® eyler tSrSc

Anı® Steş-zen-i favf ü ½azeri afker olur

88888888


1 CSm-ı leb-i niySz ki lebrīz-i Sh olur

Bezm-i felekde mest-i sīne maġzı mSh olur

2 Reşk olmasun mı ol gül-i pervSnesün kim

Her encümende şu‘le-i bülbül-i sipSh olur

3 Bir gün gelür ki maf-ı ‘arūs-ı ümīdime

MeşşS©a vall u ġSliye zülf-i siySh olur

219

4 Eylerse כuvvet-i dSne-i ‘ömrin ‘aceb degil

¾armen-geh-i ümīde o kim rū-be-rSh olur

5 Olsun mı fande-nSk dehSn-ı şikSyetim

FerdS o ġamzeden ki כa÷S dSd-ı fSh olur

6 Ey כadr-i nS-şinSs-ı ma½abbet zamSn gelür

A½vSl-i ‘aşכ u ½üsn ü melS½at tebSh olur

7 CSnS helSk iderse Naæīf’i ġam-ı rufu®

¾Sk-i mezSrı ma½şer-i mihr-i giySh olur

89898989


1 SSכī-i bezm ki ‘işret-gehe cSm-Sver olur

Leb-i rindSn-ı heves-i ½arf müdSm-Sver olur

2 Dil-i şeydSyı ider ser-i beySbSn-ı cünūn

KSkülü®den ki labS bū-yı peySm-Sver olur

3 Serd-i fūbSnı ider ziynet-i bSġ-ı ½ayret

uaçan ol כSmet-i mevzūn fırSm-Sver olur

4 CSnı bī-nSm u nişSn itmede tīr-i nigehi®

Rüstem-i ġamze-i mesti® gibi nSm-Sver olur

5 Naכd-i cSn gösterür ol şūfa dū-çSr olsa Naæīf

Dest-i ber-sīne idüb lanma selSm-Sver olur

220

90909090


1 Fürūġ-ı meyle rufu® כadr-i irtifS‘a gelür

Mi#al-i pençe-i fūrşīd iltimS‘a gelür

2 ua÷a gibi nigehi® כSlıd-ı ecel ammS

Ne şehr-i ½isse ne şeh-rSh-ı ı©©ılS‘a gelür

3 O nehy-i emr-i ma½abbet ki dirsin ey nSlı½

uıySs eyleme kim gūş-ı istimS‘a gelür

4 HezSr falveti zühd olur çū pervSne

uaçan o şem‘-i vefS meclis-i semS‘a gelür

5 Felek zemīnini bī-zer‘ ü güşte-zSr itme

Bu seng-lSfa gelen æShir intifS‘a gelür

6 Kef-i ümīd ile bir mer½abS içün gelmez

Gelürse fSneme ol bī-vefS vedS‘a gelür

7 ¼asūdı beste-zebSn-ı hücūm-ı ½ayret ider

uaçan Naæīf-i zekī la½n-ı ıftırS‘a gelür

99991111


1 Rufu® ehl-i balīret neyyir-i fūrşīd-i ferdir dir

ĠubSr-ı reh-güzSrı® kü½l-i “mSzSġa’l- balar”dır dir

221

2 Ya ]evכ-i miyve-i vullat virir ya şevכ-i ma½rūmı

Niçün erbSb-ı ġam-ı nafl-ı ümīdi bī-#emerdür dir

3 µarab-gShı fıySbSn-ı behişt olsa gö®ül sensiz

ŞarSb-ı nSba zehr ü ]evכe ġam şevכe kederdir dir

4 ¼ased sevdS-girSn-ı ‘anber-i sSrSyı fSk itsün

Görenler kSkül-i dil-dSrımı müşkīn-i terdir dir

5 Mey-i ‘aşכ eylemişken כSnzil-i Mecnūn ü FerhSd’ı

Naæīf’i mübtelS ol bSdeye nSdir-e#erdir dir

92929292


1 ‘UşşSכ o mSh-pSreyi araya aldılar

Keştī-i kSmı ba½r-i temennSya laldılar

2 FerhSd u uays bulmadılar layd-ı ma©labı

ga½rS vü kūhsSrda araya כaldılar

3 CSm-ı cünūn-nūş olan erbSb-ı bezm-i ‘aşכ

NSmūs-ı sSġarın ser-i fSrSya çaldılar

4 Bilmez le©Sfet-i nefes-i münbası© nedir

Anlar ki ba½r-i ġaflet-i dünySya daldılar

5 YS Rabb Naæīf’i sūz-ı şeġafla kebSb כıl

Çün pufte-gSnı bezm-i tecellSya aldılar

222

93939393


1 ‘şıכ görünce rūyu®ı ½ayrSn olur כalur

NeææSre-gerd-i mihr-i dırafşSn olur כalur

2 Bildim güdSziş-i ġamı®ı mSye-i ½aySt

Şem‘-i dilim o şevכle sūzSn olur כalur

3 Baכdıכça SfitSb-ı ruf-ı tSb-dSrı®a

Çeşmim hirSs-ı hicr ile girySn olur כalur

4 Yūsuf görürse ½üsn ü bahSr-ı cemSli®i

Engüşt-i ı÷©ırSb-ı be-dendSn olur כalur

5 Seng-i ġam u meşaככat ider כūt-ı cSnını

Her kim bu tekye-gShda mihmSn olur כalur

6 ¼ayfS ki mülk-i fS©ır ü bünySd-ı ‘Sşıכı

Hem-vSre vaכf-ı firכat-i cSnSn olur כalur

7 DergSr olub nesīm-i ġamı® gülşen-i dile

Berg-i gül-i şekīb perīşSn olur כalur

8 Böyle כalursa tSbiş-i fūrşīd-i nafveti®

Dil deşt-i ġamda ]erre-i raכlSn olur כalur

9 ualmaz bu revnaכı gül-i bSġ-ı ‘ı]Srı®ı®

Ra½m eyle ‘andelībi®e nSlSn olur כalur

223

10 Ol serv-i cū-yı ½üsn fırSmSn olur gider

‘UşşSכ-ı fSkir Shile yeksSn olur כalur

11 Reşk eyleriz Naæīfe ki vardıכça kūyı®a

Memnūn-ı zafm-ı fançer-i bürrSn olur כalur

94949494


1 Zülfü® ki gSh cevre peşīmSn olur כalur

Be®zer o kSfire ki müselmSn olur כalur

2 La‘li® ġamıyla fūn çeker nūşa gıb©a kim

GencūrgSn la‘l-i BedefşSn olur כalur

3 Şeh-perr-i küfr-i zülfüni pervSne eylese

ZünnSr-ı bend şem‘a-i īmSn olur כalur

4 Reşk ol nedīm-i mekteb-i ders-i vilSle kim

]īne rūz-ı hefte-i hicrSn olur כalur

5 Deşt-i ©alebde teşne-leb-i Sb-ı vullatı®

teş-‘ınSn iken yine üftSn olur כalur

6 YS Rabb bu ne melS½at-i ‘Slem-firībdir

Kim görse ½üsn-i pSkini ½ayrSn olur כalur

7 Her şeb ‘arūs-ı fikri o mehtSb-ı behceti®

Dil-fSne-i Naæīf’de mihmSn olur כalur

224

95959595


1 Ġamı®la כalb-i nSlSn SşinS olmuş bulunmuşlar

O genc ile bu vīrSn SşinS olmuş bulunmuşlar

2 ¾aySli® gelse pSy-endSz ider pür-a©las-ı surfı

Dū çeşm-i fūn-efşSn SşinS olmuş bulunmuşlar

3 Dil-i ‘uşşSכ ile rufsSrı®ı® tim#Slidir güyS

Gül ile ‘andelībSn SşinS olmuş bulunmuşlar

4 Dil-i zSrımla çeşmi® germ-i ülfet imtizSc üzre

İki mestSne ySrSn SşinS olmuş bulunmuşlar

5 Degil imkSn-pe]īr-i firכat ey dil tS ezel zīrS

Naæīf ü ‘aşכ-ı cSnSn SşinS olmuş bulunmuşlar

96969696


1 Hicri® neşS©-ı ‘işretimi ġam-pesend ider

Vallı® piySle-i ġamımı cem-pesend ider

2 La‘li® faySli eylese ySכūt-rīz-i şevכ

ElmSs-ı eşk-i çeşmimizi dem-pesend ider

3 Mehcūruyuz o dürr-i yetīm-i melS½ati®

µūfSn-ı eşk-i dīdemize yemm-pesend ider

225

4 Olsaכ şehSdet-i Srzū-yı tīġ-ı ġamzesi

Hem ©a‘n ider o şūf bize hem-pesend ider

5 Mecnūn o fSnכSh-ı ġamı® tSc-dSrıdır

Kim serde SşiySnını o hem-pesend ider

6 İtse® fırSm כad-כıySmet-i nişSnıla

Her dil-rubS-yı şūf ü müsellem-pesend ider

7 Olduכca tSze naכş-nümS-yı bahSr-ı naæm

Dest-i Naæīf kilkini ‘Slem-pesend ider

97979797


1 HezSr-ı dil ki ruf-ı dilber-i fuceste görür

Gül-i ümīdi o gülşende deste deste görür

2 O seng-i dilden iden fShiş-i ruf-ı maכlūd

Hemīşe Syine-i hS©ırın şikeste görür

3 Kühen bahSr-ı ma½abbetde cSnını ‘Sşıכ

HevS-yı sünbül-i zülfü®de tSze-beste görür

4 NigSh raġbet ider mi devSya bīmSrı®

Ki derd-i ‘aşכı® ile kS’inStı faste görür

5 Naæīf o kim ola seyl-Sb-rīz-i çeşm-i ©aleb

Gül-i ümīdini bSġ-ı recSda reste görür

226

98989898


1 Ne elmSs-ı ġamı® za½mı ne mSr-ı çarf zehridir

HelSk iden beni ol bī-vefSnı® cevr ü כahrıdır

2 FiġSnın dil n’ola sevdS-yı zülfü®le bülend itse

Ki vaכt-i şSmda mu‘tSd olan e]kSr-ı cehrīdir

3 ‘IzSr dS’imS tSbSnı®a itmez rufun teşbīh

uulūrın fehm ider ey mihr-i rafşSn mSh-ı şehrīdir

4 Ta½ammüldür devS bīmSrī-i ½ırmSn-ı ümmīde

Ki zerdī-i ruf ol zehr-i belSnı® pSn-zehridir

5 NaæīfS ebrū-vSnım ki pül-i vSdī-i mi½netdir

Sirişk-i çeşm-i girySn ol pülü® cūşende nehridir

99999999

(Mef¹.ilün Fe‘il¹tün Mef¹‘ilün Fe‘ilün)

1 Tecellī ruf-ı ySre niכSb mSni‘dir

Fürūġ-ı pertev-i mihre se½Sb mSni‘dir

2 ¾aySl-i rūyu® ile lub½dur ba®a hicri®

Ki zulmetine şebi® mSh-tSb mSni‘dir

3 ‘IzSrı®a baכamam bīm-i fışm-ı çeşmi®den

NigSh-ı ½üsnü®e vehm-i ‘ıtSb mSni‘dir

227

4 Cerī½-i ‘aşכı devS nS-pe]īrdir zīrS

BelS-yı fançer-i zerrīn-כırSb mSni‘dir

5 O şūfa bezmde mest olmasam niySz idemem

RecS-yı vu#lata ey dil ½icSb mSni‘dir

6 Fe÷S-yı kSmda כıl pS-yı labr ile pūye

Gö®ül ½ulūl-i ümīde şitSb mani‘dir

7 Naæīf tSze bahSr oldı köhne mey nūş it

RiyS-yı bSride ‘ahd-i şebSb mani‘dir

100100100100

Mef¹‘ilün Fe‘il¹tün Mef¹‘ilün Fe‘ilün

1 Mey iç ki mey sebeb-i incilS-yı fS©ırdır

FerSġat-ı ġam-ı dünyS lafS-yı fS©ırdır

2 ĠubSrdır fa©ı® ammS fSySl-i ‘Sşıכda

gafS-yı Syine-i foş-nümS-yı fS©ırdır

3 Ezelde cSm-ı belS çekdi ‘aşכı®a gö®lüm

Bu bezmde çekilen hep belS-yı fS©ırdır

4 Firīb-i ‘ahdine dil-beste olma ol şūfu®

gaכın laכın ki bu ülfet berS-yı fS©ırdır

5 Naæīf furrem iden gülsitSn-ı ma‘nSyı

NevS-yı bülbül-i rengīn edS-yı fS©ırdır

228

101101101101


1 Gö®ül fey÷-i temSşS-yı cemSl-i pSkden söyler

O ©ū©ī lafvet-i mir’St-i tSbiş-nSkden söyler

2 EdībSn-ı mu½abbet zülf ü כaddi® valf ider dS’im

Ne pestī-i zemīn ne rif‘at-i eflSkden söyler

3 ¾ırSm itsek o rüst-S-fīz-i cilve-כad ile bSġa

HezSr-SsS gül ü ½arşe nihSl ü tSkden söyler

4 ¾amūş-ı ġam lisSn-ı ½Slle ta‘bīr ider derdin

DehSn-ı dSġ u zafm-ı sīne-i lad-çSkden söyler

5 gadS-yı gerdişinden ehl-i dil fehm-i me’Sl itmez

Felek ½arf-i SvSnı lehce-i EtrSkden söyler

6 N’ola Svīze-i gūş-ı כabūl olsa dür-i şi‘ri

Naæīf-SsS o kim mecmū‘S-i idrSkden söyler

102102102102


1 ŞShbSz-ı ‘aşכı®a cSnS şikSr oldum şikSr

Eyleme SzSd ser-tS-pS figSr oldum figSr

2 Sinemi pS-yı semendi® bSrī כılsun cilve-gSh

Şeh-süvSrım reh-güzSrı®da ġubSr oldum ġubSr

229

3 LSle-zSr-ı zafm-ı gül-gūn oldı cismim ser-be-ser

Fey÷-i Sb-ı tīġ-ı nSzı®dan bahSr oldum bahSr

4 h idersem nS-şekībSyım günShım ‘afv כıl

Zīr-i bSr-ı derd-i hicri®de nizSr oldum nizSr

5 Olmadım SzSde derd-i heft-½Sl-i ‘aşכdan

Ol zamSndan kim sa®a dūçSr oldum dūçSr

6 Noכ©a-i dSġ-ı süveydS merkez-i ġamdır Naæīf

Devr-i nS-hem-vSrına çarfı® medSr oldum medSr

103103103103


1 HebS-yı pertev-i fūrşīd-i ½üsn-i ySrım ySr

FedS-yı dSr-ı ser-i zülf-i müşk-tSrım tSr

2 Vücūdum ülfet-i sūz-ı ġamı®la ma½v oldı

¼a]er ½a]er e#erimden tamSm nSrım nSr

3 Ne lSlesinde ne derdindeyim bu gülzSrı®

Gül-i rufu® hevesiyle müdSm zSrım zSr

4 Mi#al-i gül nola sīnem olursa lad-pSre

Bu bSġda hedef-i zafm-ı tīr hSrım fSr

5 ĠubSr-ı rSh-ı ġam olsam da½i Naæīf gibi

Yine o kSkül-i müşkīn şikence bSrım bSr

230

104104104104


1 Gözümde girye-i deryS-nümS seni®çündür

Serimde sūriş-i dSġ-ı fenS seni®çündür

2 ¼ayStı neyler idim olmasam şehīd-i ġamı®

CihSna geldigim ey bī-vefS seni®çündür

3 Gö®ülde ‘aksi®e cSy ile baכma küdretine

O tīre Syinede incilS seni®çündür

4 Me]Sכ-ı meclisi telf itme olma dSmen-keş

Bu ‘ıyş u nūş bu ]evכ ü lafS seni®çündür

5 BahS-yı ½üsnü®i ey Yūsuf-ı cemSl it fehm

Ki sūכ-ı ‘aşכda bey‘ u şirS seni®çündür

6 gadef-nişīn-i kenSr-ı Naæīf ol ey dür-i pSk

Gö®ülde cūşiş-i mevc-i hevS seni®çündür

105105105105


1 Ol fey÷ ki mafmūrları mest-i ġam eyler

MeyfSnede olsa dili Beytü’l- ¼aram eyler

2 Ümmīd ki ‘aşk-ı lamedīden bula behre

Anlar ki lebin menכabe-fSn-ı lanem eyler

231

3 EmvSc-ı sirişk Steşe ġarכ eyledi cismim

Bu cūşişi her-çend ne külfSn ne yem eyler

4 ¾ı÷r olsa dafi zafm-ı fūr-ı tīġ-ı nigShı

Ol mest-i mey-i nS-SbSdiyül-‘adem eyler

5 Reşk ol dile kim jeng-i ½ad ü şeble NaæīfS

yīnesini maæhar-ı nūr-ı כadem eyler

106106106106


1 Ebrū-yı tebSn kim reviş-i pīç ü fam eyler

Mi½rSbda olsa dili beytü’l- lanem eyler

2 Cevr eylese lü©f ile ider ġayra telSfī

Ben bī-dile ammS sitem itse sitem eyler

3 Bir neşve niySz eyler isem sSכī-i devrSn

CSm-ı dili leb-ber-leb lahbS-yı ġam eyler

4 Hem mest ü hem iæhSr-ı fumSr itmede çeşmim

Bu nSzı ne nergis ne ġazSl ½aram eyler

5 PervSne®i® ey şem‘-i tecellī bu güdSziş

¾Skisterini sürme-i çeşmim ‘adem eyler

6 Bu bezmde mestSn-ı ½ay-ı ‘aşכ NaæīfS

Bī-minnet-i lahbS ü כade½ ‘ıyş u dem eyler

232

107107107107

Mef‘£lü F¹‘il¹tü Mef¹‘*lü F¹‘ilün

1 h itme bülbülS gül-i ra‘nS küşSdedir

FerySd ol eylesün ki güli nS-küşSdedir

2 Maġdūr ola ½arīm-i dil ey mīhmSn-ı ‘aşכ

Ġam-fSne gerçi tengdir ammS küşSdedir

3 Ey dil bu demde dSfil-i bezm-i neşS©sın

BSb-ı ½arem sarSy-ı temennS küşSdedir

4 Ol dür-i pSki almaכ içün כa‘r-ı sīneye

ġūş-ı mevc-i mevcī-i deryS küşSdedir

5 Hem bū-yi fey÷ hem ‘adem-i dSġ ile gezin

MSnend-i lSle sSġar-ı lahbS küşSdedir

6 FSş itse rSz-ı bülbüli ma‘]ūrdur labS

ZīrS ki meşreb-i gül-i zībS küşSdedir

7 Olsa ‘aceb mi cilve-geh-i Cebre’īl-i nu©כ

µab‘-ı Naæīf-i mu‘cize-pīrS küşSdedir

108108108108


1 Esīr-i kSkül-i pür-pīç ü tSb olan ne çeker

Girifte-i girih-i ı÷©ırSb olan ne çeker

233

2 MetS‘-ı zSrım olub fSş çıכdı bSzSra

Görü® bu faşrde mīzSn farSb olan ne çeker

3 Sipihre fançer-i Sh-ı se½er çeker ‘uşşSכ

Bu rezm-gShda fSlī-כırSb olan ne çeker

4 ¾acīl-i ‘aşכa yeter perde surfī-i rūyı

Dem-i mu’Sfe]ede bī-½icSb olan ne çeker

5 Çeken fumSr-ı firSכı® Naæīf’dir sSכī

ŞarSb-ı vallı®ıla fey÷-ySb olan ne çeker

109109109109


1 O nūr-ı pSk ne şeb-i bezme bī-niכSb gelür

Fürūġ-ı mihr-i rufundan mehe ½icSb gelür

2 Ne de®li destine virsekde cSm ayaכlanmaz

O kim bu bezm-i ġama sSכıyS farSb gelür

3 Şeb-i firSכ o כadar oldı ½ayret-ef]a kim

Dūşümde gördigim ey meh faySl-i fSb gelür

4 Keser o kSkül-i müşkīni çīn çīn itmez

gavSb o ©ıfla fa©S vü fa©S lavSb gelür

5 O rSst-bīn1-i ‘aySr-ı ½aכīכatim ki ba®a

Naæīf-i ]errede yeksSn-ı SfitSb gelür

1 “dürüst-bīn”

234

110110110110


1 Fürūġ-ı mihr-i rūyu® kim cihSnı enver itmişdir

Gö®ül mir’Stini Syīne-i İskender itmişdir

2 DevSt-ı kS’inStı kilk-i īcSd itmedin menzil

¾adengi® ehl-i ‘aşכı® üstüfSnında yer itmişdir

3 Olur cSrī dem-S-dem fūn-ı dil merhem-pe]īr olmaz

Naæar כıl zafm-ı cSna fançeri® ne işler itmişdir

4 CemSl-i şShid-i ma‘nS murSd üzre medīd olmaz

Keder Syīne-i endīşe mi jeng-Sver itmişdir

5 Degil hem-pSye Edhem terk-i tSc itmekle Manlūr

Odur server ki la½n-ı ‘aşכda terk-i ser itmişdir

6 Naæīf ol neşve kim cSm-ı ma½abbet behre-ySb itdi

Ne çeşm-i dilber itmişdir ne fey÷-i sSġar itmişdir

111111111111


1 MSdSm mühr-i aşכ u ma½abbet elimdedir

Gencīne-i cevShir-i ½ikmet elimdedir

2 Varsam ‘aceb mi menzil-i maכlūda bī-falel

MīzSn-ı rīsmSn-ı şerī‘at elimdedir

235

3 Beyhūde mSsivSya naæar eylemez gözüm

yīne-i cemSl-i ½aכīכat elimdedir

4 Mestem şarSb-ı ‘aşכ-ı ilShī ile müdSm

CSm-ı cihSn-nümS-yı ©arīכat elimdedir

5 µutdım Naæīf ‘aşכ ile dSmSn-ı mürşidi

MiftS½-ı kSr-gSh-ı se‘Sdet elimdedir

112112112112


1 ¾a© kim o rū-yı nūr-ı fikirden æuhūr ider

Bir fitnedir ki devr-i כamerden æuhūr ider

2 Bülbül ‘aceb mi eylese pīrSmenin ©avaf

Bu-yı ümīdi ġonce-i terden æuhūr ider

3 Dil töhmet-i ma½abbet ile bī-günShdır

‘Aşכı® belSsı ½üsn-i naæardan æuhūr ider

4 b ü hevS-yı kevn ü fesSd iכti÷Ssıdır

Nafl-i keder zemīn-i hünerden æuhūr ider

5 BurhSn-ı müdde‘S-yı belSġat olan nükSt

Kilk-i Naæīf mu‘ciz-e#erden æuhūr ider

236

113113113113

(F¹.il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘ilün)

1 La‘l-i ySre teşneyim mestSne-meşreb böyledir

BSde-nūşSn-ı mafabbet sSכıyS hep böyledir

2 LS-büdd eyler bir mehi® sevdS-yı fSlī dSġ-dSr

¼Sl-i zSr-ı ‘SşıכSn tīre-i kevkeb böyledir

3 Meşכ-i ½arf-i ‘aşכ ider fūn ile erbSb-ı fenS

Ger belS dinmez a®a merdSne mekteb böyledir

4 Bir metS‘-ı derd içün bi® naכd-i cSn olur fedS

¾ScegSn-ı çSrsū-yı ‘aşכa mekseb böyledir

5 gad-hezSr elfSædan maכlūd bir ma‘nS iken

ZShid idrSk itmemiş cehl-i mürekkeb böyledir

6 Būse-i la‘li®le nergis cism ü cSn itsem sezS

İכti÷S-yı neşve-i cSm leb-S-leb böyledir

7 Naæmımı ‘aכdü’l- lisSn-ı falm כıldım ey Naæīf

İşte ta‘vī]-i mezSyS-yı mücerreb böyledir

114114114114

(Fe‘ūlün Fe‘ūlün Fe‘ūlün Fe‘ūl)

1 Tebessüm ki sırr-ı dehen gösterir

ZülSl içre dürr-i ‘Aden gösterir

237

2 NigSh eylemez çarfa ehl-i naæar

Ol Syīne rū-yı mi½an gösterir

3 Bedīd oldı rūyu®da S#Sr-ı fa©

‘Acebdir ki Steş çemen gösterir

4 Keder-dīdeyüz dS’imS çarfdan

Ruf-ı şevכi bilmem כaçan gösterir

5 Dil-i tSb-nSkim bir Syīnedir

CemSl-i nükSt-ı süfan gösterir

6 Ney-fSn SġSz-ı naכş eylese

NaæīfS mezSyS-yı fen gösterir

¼arfü’z¼arfü’z¼arfü’z¼arfü’z---- ZSy ZSy ZSy ZSy

115115115115


1 Rufun pūşīde eyler zülfle cSnSn göstermez

Ba®a rū-yı dili Syīne-i devrSn göstermez

2 NigSh itsem tebessüm-nSk iken la‘li® ġa@ūb eyler

HezSr zSrına bir ġonçe-i fandSn göstermez

3 Tecellī itse de mSnend-i hūrşīd cihSn-SrS

Hücūm-ı girye-i bSke rūyını bir Sn göstermez

4 Degildir derfor kSlS-yı vallı® sūכ-ı ‘aşכda

O kim dest-i temennSsında naכd-i cSn göstermez

238

5 NigShı® ile vaכf-ı naכş-ı ma½rūmı Naæīf-SsS

Ki mir’St-i temennS lūret-i imkSn göstermez

116116116116


1 Gelürse fa©©-ı rufsSrı dafi def‘-i ġurūr itmez

SüleymSna hücūm-ı mūr īrS#-ı כulūr itmez

2 Meger dīvSnedir Mecnūn kūy-i ySrdan geçmiş

Bu va÷‘-ı nS-pesend erbSb-ı dSnişden ludūr itmez

3 Kemīne cür‘a-cū-yı cSm-ı kSm-vilSl olan ‘Sşıכ

Bu ½ayret-gShda mest olsa da sSכī ½u÷ūr itmez

4 Dil-i dSnSyı eyler gerd-i bSd-ı vSdī-i ½ırmSn

Felek būy-SşinS-yı ġonçe-i bSġ sürūr itmez

5 Dem-efşSn dem-be-dem çeşm-i Naæīf efkSr-ı zülfü®le

O nergis şebnem-i rengīnini bir la½æa dūr itmez

117117117117


1 galS gül-geşt-i gülzSra ta½ammül-sūzdur nevrūz

Meserret-bafş-ı ġam-fSrSn dey-i nevrūzdur nevrūz

2 ¢uhūr itdi ½a÷ī÷-i hSkde medfūn olan sebze

KüşSdī dSd-ı her gencīne-i meknūzdur nevrūz

239

3 ŞerSr-efşSn-ı ferySd-ı bülbül ı÷©ırSr ider

Ki dilde nSr-ı şevכe iltihSb-efrūzdur nevrūz

4 Ġam-ı fall-ı şitSyı vaכf-ı nisySn eyledik gitdi

gafS-yı mülk-i fS©ır mevsim-i fīrūzdur nevrūz

5 N’ola bī-iftiySr SġSz-ı tavlīf-i bahSr itsem

NaæīfS ‘andelībSne kelSm-Smūzdur nevrūz

118118118118


1 TSrSc-ı ceyş-i ‘aşכı® olub kūy ü kendimiz

Bend oldı zülfü®e dil-i sevdS-pesendimiz

2 Ol fScegSn-ı sūכ-ı rı÷Syız ki yoכ bizim

BSzSrımızda fShiş-i sūd ü gezendimiz

3 Gūyende ySrı Sh ile rSm eylese® sezS

hū-şikSr-ı bSġ-ı Huten’dir kemendimiz

4 Ġamze®e dir gö®ül nice lad-pSre® olmayam

Dest-i כa÷Sda כaldı girībSn-ı bendimiz

5 ¾a©ı® ki æShir oldı ‘ızSrı®da mū-be-mū

Çıכdı beyS÷a naכş-ı dil-i mest-mendimiz

6 Şevכ-i rufu®la mu÷©aribü’l- fSldir gö®ül

Sūz-ı ma½abbet-i Steşe laldı sipendimiz

240

7 Ġam-fSne-i Naæīf’e nüzūl eylemiş bu şeb

ÇSpük-semendimiz bizim ol şeh-levendimiz

8 Ser-lev½-i defter-i süfan olsun bu nev-zemīn

Ta½sīn iderse ½a÷ret-i kSşif efendimiz

9 Ol kim æahīr-i µSlib olub re’y-i gS’ib’i

Fenn-i edebde oldı kemSl-i fucendimiz

119119119119


1 HezSr-zSrına lü©f-ı nigeh nedir bilmez

FiġSn o gül dafi ½Sl-i tebeh nedir bilmez

2 İdersem Syīne-dSrī-i Sh-ı dil ‘afv it

GedS-yı bü’l- heves SdSb-ı şeh nedir bilmez

3 Bizi teġSfüli mecrū½ ider ‘ıtSbı lanur

O şeh-i tebShī ½Sl-i sīpeh nedir bilmez

4 İden ‘ı]Sr-ı mehi mihr-i rūyı®a teşbīh

MiySn-ı bafşda vech-i şebeh nedir bilmez

5 Olan mu‘Smele-i pīr-i çarfdan şSkī

Meger ki ma‘nī-i lafæ-ı ‘ateh nedir bilmez

6 ¼ased ġarīכ-i yem-i ‘uzlete bu sS½ilde

Ki derd-i cūşiş-i mevc-i dileh nedir bilmez

241

7 Naæīf şi‘rini pür-½arf-i rūz-merre ider

Tekellüf-i süfan-ı gSh-ı geh nedir bilmez

120120120120


1 Gö®ül esīr-i ġam ammS ġamı bilür bilmez

O teşne-]S’iכa mShī yümmi bilür bilmez

2 Mi#Sl-i uays olan ser-bürehne-i ‘aşכı®

µarīכ-i efseri Edhem’i bilür bilmez

3 SiySh-baftī-i cevr-i fa©ı®la dil şimdi

BelS-yı zülf-i fam-ender-famı bilür bilmez

4 ¾aySl-i la‘li® ile dil o mest-i şeydSdır

gafS-yı neşve-i cSm-ı Cem’i bilür bilmez

5 O de®lü nūşı cSm-ı teġSfül itmiş kim

O mest-i nafvet-i nSz Sdemi bilür bilmez

6 ¼ased o rind-i כade½-nūş-ı bezm-i va½dete kim

Hücūm-ı ceyş-i ġam-ı ‘Slemi bilür bilmez

7 Naæīf ©ab‘ına maflūl nükte-i mu‘ciz

Ki ġayrılar süfan-ı mülhemi bilür bilmez

242

121121121121


1 Lebi®den özgeye dil beste-i hevS düşmez

HezSr tSze-heves ġonçeden cüdS düşmez

2 Bu KerbelS-yı kederde şehīd eksik mi

Ne demdir anda bir iki ġam-SşinS düşmez

3 Sirişkim eyledi sūz-ı derūnımı iæhSr

Bu Sb u tSbda bir şer½-i mScerS düşmez

4 Mey-i neşS© nedir şu‘le-nūş-ı bezm-i ġam ol

Gö®ül gö®ül sa®a bu kSr-ı nS-sezS düşmez

5 uonar mı sīne-i lad-çSke şShbSz-ı emel

Ki ‘ankebūt-ı fenS dSmına hümS düşmez

6 ¼ased ½ased bu güher süb½a-i me‘Snīye

Naæīf böyle dafi naæm-ı dil-küşS düşmez

122122122122

(Fe‘il¹tün Fe‘il¹tün Fe‘il¹tün Fe‘ilün)

1 Gerçi fa© geldi rufı ½üsnle meşhūr henūz

Oldı mafsūf meh-i ©al‘ati pür-nūr henūz

2 İftiySrımla tenim sūde-i dergShı® idi

Olmadın gSh riyS ce]bede mecbūr henūz

243

3 Gülşeni® bülbüli ser-mest idi olmamış iken

LSlesi cSm-ı be-kef nergisi mafmūr henūz

4 Fey÷-i la‘l-i nemekīni®le gö®ül furrem idi

Mey-i ‘aşכ eylemedin dilleri pür-şūr henūz

5 Lev½-i dil bSriכa-i ‘aşכ ile nSzenīn idi

Olmadın rūy-nümS Syīne-i hūr henūz

6 Ben şehīd olmuş idim ‘aşכ ile sul©Sn-ı כa÷S

İtmedin ġamze®i כatl-i dile me’mūr henūz

7 ‘rif-i va½det-i ½aכ olmuş idi cSn-ı Naæīf

Gelmedin medrese-i ke#rete Manlūr henūz

123123123123


1 Öpdürür la‘lini fa©©ı dil-i pür-ġam bilmez

Gah olur ¾ı÷ra mülSdif olur Sdem bilmez

2 gSfdır Syinesi sSġar-ı fūrşīd gibi

Fey÷-ySb-ı cemi vallı® keder-i ġam bilmez

3 Müdde‘S כadr-şinSs-ı dil-i zSr olmaכdır

Hem bilür derdimi ol nSdire-dSn hem bilmez

4 Ba®a lor neşve-i keyfiyeti ey sSכī

Ben כadar cSm-ı meyi® ½ürmetini Cem bilmez

244

5 Terk-i ser eyleyen erbSb-ı fenS ey zShid

Terk-i terk oldıġını efser-i Edhem bilmez

6 Dehen-i ySre Naæīf eylemeyen rū½ fedS

Nicedir כS‘ide-i cevdet-i ¼Stem bilmez

111124242424


1 ¾amūş-ı ‘aşכda ta‘bīr-i müdde‘S olmaz

EdSsı ½ayret olur ½ayreti edS olmaz

2 Felekde şems ise de necm-i baftı ‘uşşSכı®

|iySsı kedret olur kedreti ÷iyS olmaz

3 NiySz-mend-i vilSli® zamSn-ı nSzikdir

CezSsı firכat olur firכati cezS olmaz

4 Gürisne-i ni‘am-ı ‘ızz ü cSh-ı dünySnı®

ĠıdSsı mi½net olur mi½neti ġıdS olmaz

5 ¾ululı mūcib-i כurb olsa ‘Srifi® min-ba‘d

RiySsı ©S‘at olur ©S‘ati riyS olmaz

6 Marī÷-i ‘aşכa Aris©o dafi ‘ilSc idemez

DevSsı ‘illet olur ‘illeti devS olmaz

7 Bu nu©כ-ı pSke NaæīfS naæīre müşkildir

EdSsı ½ayret olur ½ayreti edS olmaz

245

125125125125


1 Ser-sebz olurdı gülşen-SrSm-ı cSnımız

Berכ-i nigShı® olmasa Sfet-resSnımız

2 SSכī cidSl-i ġamdan emīniz ki dS’imS

Beytü’l- ½arSm mey-gede kehfü’l- emSnımız

3 Biz bülbülSn-ı derd-i fenSyız bu bSġda

Reşk-i bahSr olursa sezSdır ½azSnımız

4 Nīrū-yı labr ile çekilür saftī-i firSכ

BSzū-şikest-i töhmet-i nSndır kemSnımız

5 Encüm-şümSr-ı ½asretiyem mShdır tamSm

Bir gün görünmez ol meh-i nS-mihribSnımız

6 Ey gül gülersin aġlar isem rū-yı derdime

Lebrīz-i fande itdi seni za‘ferSnımız

7 Reşk-i me‘SniySn ola SdSbı ey Naæīf

Tefsīre gelse kilk-i bedī‘ü’l- beySnımız

126126126126


1 Ciger cerī½-i fadeng-i nigShdır bilmez

¾ulūl-ı mSddeye dil-i güvShdır bilmez

246

2 Biz ehl-i ‘aşכ u diliz bu riyS ile zShid

²evSb ümīdine düşmek günShdır bilmez

3 ‘Aceb mi ‘aşכı®a fermSn-ber olsa mülk-i ½avSs

Ki taft-gSh-ı dile pSdişShdır bilmez

4 FiġSn-ı ‘Sşıכ-ı mehcūrı itmeziz inkSr

MünSsib-i dehen-i faste Shdır bilmez

5 ¾a©-ı murSdı® oכunmaz Naæīf meşכ itme

Seni® la½īfe-i baftı® siyShdır bilmez

127127127127


1 Dimek derd-i ‘aşכ SşikSr istemez

O fen כayd-ı nSmūs u ‘Sr istemez

2 Nüכūş-ı sevSdan müberrS gerek

Gö®ül lev½i naכş u nigSr istemez

3 MiySn-ı yem-i iftirSכa düşüb

Nice keştī-i dil kenSr istemez

4 Getür sSכıyS bezme cSm-ı meyi

Bu meclis ġam-ı intiæSr istemez

5 Ser-i kūyu® eşkimle pürdür şehS

O gülşen dafi cūy-bSr istemez

247

6 Ġam-ı fikr-i rūyu®la ferySd iden

Gül ü bülbül ü nev-bahSr istemez

7 ¼azer seng-i ġamdan NaæīfS gö®ül

Bir Syīnedir inkisSr istemez

128128128128


1 uays-ı dil-SşinS ile derd-i ser istemez

AbdSl-ı fSnכSh-ı fenS efser istemez

2 ¾Shende-i vilSli® olan firכat-SşinS

Virse® cihSn-ı ‘işveyi ser-tS-ser istemez

3 Bir nīm-cünbüş eylese ‘Slem helSk olur

CellSd-ı ġamzesi meded-i fançer istemez

4 TS-key esīr-i redd ü כabūl eyledi® beni

¾Shiş-nümS-yı vullatı®ım ester istemez

5 Memnūn-ı fey÷-i cSm-ı vilSli® Naæīf-veş

Bezm-i emelde keyf-i mey ü sSġar istemez

129129129129


1 Gül-i rufu® hevesiyle hezSr Sh ideriz

Çemen-geh-i feleki® ġonçesin siySh ideriz

248

2 Esīr-i fande-i rū-yı emel o Ya‘כūb’uz

Ki Yūsuf-ı dilimiz rS½at-i çSh ideriz

3 Netīcesi yine girySnī nedSmet olur

Tebessümi ki bu meclisde gSh gSh ideriz

4 Şeb-i firSכda ümmīd-i lub½-ı vallı®la

KetSn-ı labrımızı vaכf-ı tSb-ı mSh ideriz

5 Olur bu vechile lūret-nümS cemSl-ı süfan

Naæīf Syīne-i ©ab‘a kim nigSh ideriz

130130130130


1 Ne demdir fülk-i cSnı כulzüm-i endūh ġarכ itmez

Olur mı bir zamSn kim ebr-i ġam iæhSr-ı berכ itmez

2 TevSzu‘-kSrı ebrū-yı sSכī-i meyl-i mey besdir

Dil-i pSk-ı i‘tiכSdım secde-i mi½rSb zerכ itmez

3 Olur hem-vSre Ssūde nişīmen burc-ı ġarīble

Ne ©Sli‘dir ki necm-i baft-ı meyl-i sū-yı şevכ itmez

4 Gehī zülfü®den eyler geh rufu®dan şekve-perdSzı

Dil-i bīmSrım ey meh şSm-ı ġamdan lub½ı farכ itmez

5 Naæīf olmaz mı sūzSn fenS farmanı®a şSdī

Olur mı bir zamSn kim ebr-i ġam iæhSr-ı berכ itmez

249

131131131131


1 gafS-yı bezm-i Cem itdik benimle ySr ikimiz


2 MiySn-ı ySrdur Sġūş-ı dest-i güstShī

Tekellüfi ‘adem itdik benimle ySr ikimiz

3 Behey neyliyeyim kūy-ı dil-rubS var iken

‘Azīmet-i İrem itdik benimle ySr ikimiz

4 Ben aġladım ya®ılub yazdı mScerS-yı ġamı


5 Niçün esīri olur dilberSn-ı bī-mihri®

Naæīf’i müttehem itdik benimle ySr ikimiz

132132132132


1 Dil-i ye’s-SşinS gül-çīn-i bSġ-ı arzū olmaz

O telfī-dSn ]evכ-i şSdmSn-ı kSm-cū olmaz

2 Benim midir ġubSr-ı ġamla kSrı ‘Sbid-i kSmı®

Bu rīkistSnda Nīl-i temennSdan va½lū olmaz

3 YS pīç-i kSkül-i ġam gösterir yS çīn-i pīşSnı

DırīġS şShid-i SmSl-i ‘Sşıכ fande-rū olmaz

250

4 Gö®ül sīr-ülfet-i bSġ-ı fera½dır nSr-ı ġam bilmez

ÇerSġ-ı vall içün bülbül-meniş pervSne-fū olmaz

5 MeşSm-ı dil-i ümīd bū-yı verd-i ma©lab eylermiş

NaæīfS gülşen-i ‘Slemde her güzSşte bū olmaz

133133133133


1 CSnı ġam-ı ‘aşכı®la ki furrem bilürüz biz

‘İşret-gede-i vullatı®a Cem bilürüz biz

2 Çeşmi® ki odur kSşif-i sırr-ı dil-i ‘Sşıכ

Bī-gSne nigSh olsada ma½rem bilürüz biz

3 Bir ]evכi®e hicri®de nümSySn ola cSnS

Nüzheti®e ‘aşכı®da anı ġam bilürüz biz

4 ġSz-ı fırSm itse ġazSlSne nigShı®

Her cilvede bi® fitneyi müdġam bilürüz biz

5 Si½r eyledi dirlerse de ySrSn NaæīfS

Her nükte-i şīrīni®i mülhem bilürüz biz

134134134134


1 Biz vall-ı ySri būs ü kenSrından isteriz

EyySm-ı ‘ıyş-ı fall-ı bahSrından isteriz

251

2 ¾a©ı®dan evvel ile ‘a©S būs-ı ‘Srı÷ı®

Biz SfitSb-ı vall-ı nehSrından isteriz

3 Ma½rūm-ı ġonçe bülbül-i bSġ-ı ma½abbetiz

Bū-yı ümīdi renciş-i fSrdan isteriz

4 Mehcūr iken vilSlin ümīd eyleriz göre®

Fey÷-i şarSbı derd-i fumSrından isteriz

5 Murġ-ı dil-i Naæīf’i kim itdi® ol Sfeti®

ŞehbSz-ı çeşm-i cSn-ı şikSrından isteriz

135135135135


1 Rufu® ey ġonçe-i gülzSr-ı behcet fa©-nümS olmaz

Gül-i fūrşīd-i bSġ-ı dehrde fSr-SşinS olmaz

2 ĠubSr-ı şSh-rSh-ı ‘aşכla kesb-i neşS© it kim

Bu ½ayret-gShda mey-nūşı cSm-ı lafS olmaz

3 Teselsül bulmada ferySdımız devr-i firSכı®da

Eger bir i‘tibSr itmezse® a®a intihS olmaz

4 Olur mı derfor-ı zafm-ı şehSdet rezm-gShı®da

O kim gerden-sipSr-ı fançer-i dest-i rı÷S olmaz

5 Naæīf itme recS def‘-i zükSm-ı hicri kim zīrS

Gül-i bSġ-ı emelde rSz-ı bū-yı ‘a©se-zS olmaz

252

136136136136

(Mef‘£lü F¹‘il¹tü Mef¹‘*lü F¹.ilün)

1 Ey כadd-i şive perveri serv-i çemSn-ı nSz

Olmuş o serve fSfte fayl-i bütSn-ı nSz

2 Rüstem olursa ‘Sşıכını zafm-dSr ider

MüjgSn-ı tīr-i fitne vü ebr u kemSn-ı nSz

3 TSb-ı cemSli® eylemeyen fSkden dırīġ

Ey SfitSb-ı cilve-ger-i asümSn-ı nSz

4 gad-çSk iderse cismimi şemşīr-i nafveti®

Gelmez leb-i niySzda ½arf-i emSn-ı nSz

5 NSz itme nSza eyle niySz-ı Naæīf’e nSz

Ey çeşm-i şūfı nadire-senc-i zebSn-ı nSz

137137137137

(Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Fe‘ūlün)

1 Kaçan ol şem‘-i bezm-SrS görünmez

Ġamımdan çeşmime dünyS görünmez

2 Esīr-i ‘aşka itme SşinS-pend

Ġarīכa sS½il-i deryS görünmez

3 Degildir gerçi dil nS-ma½rem-i ‘aşכ

‘Arūs-ı vullatı® ammS görünmez

253

4 Sipihri® mihr ü mShın ‘aynı® itsem

CemSl-i kSm-ı dil ½ayfS görünmez

5 Naæīf’i fSriġu’l- bSl itdi va½det

MiySn-ı falכda ‘anכS görünmez

138138138138


1 Nūr-ı ½üsnüz rūy-i LeylS’dan nümSySn olmuşuz

‘Aşכ-ı pSkiz uays-ı şeydSdan nümSySn olmuşuz

2 Bezm-i fı©rat fey÷-ySb-ı fafrımızdır tS ebed

Neşve bezm-i cSm-ı temennSdan nümSySn olmuşuz

3 ‘Andelīb-i ġonce-i dSġ eyleriz pervSneyi

Şu‘leyiz şem‘-i şeb-SrSdan nümSySn olmuşuz

4 gūret-i tezvīrden pSkize lSfī cevheriz

‘Aks-i mir’St-i heyūlSdan nümSySn olmuşuz

5 [Stımızla ibtihSc eyler ‘arūs-ı cinsimiz

Dürr-i pSkiz כa‘r-ı derySdan nümSySn olmuşuz

6 Maşrıכ ½abīblerinden iכtibSs-ı nūr idüb

fitSbız dest-i MūsS’dan nümSySn olmuşuz

7 Nu©כ-ı pSkim fafr idüb dirmiş Naæīf ehl-i dile

Rū½uz i‘cSz-ı Mesī½S’dan nümSySn olmuşuz

254

139139139139


1 SevSd-ı fa©©-ı nev ol ‘Srı÷-ı pür-tSbdan çıכmaz

NişSn-ı şehper-i Cibrīl’dir mehtSbdan çıכmaz

2 Firīb-i rū-yı fadenkle zenefdSnı®dadır diller

Düşen üftSdeler ol çSh-ı bün-nS-ySbdan çıכmaz

3 N’ola olmasa ol ruf surfī-i gül-būseden fSlī

Hemīşe reng ü bū berg-i gül-i sīrSbdan çıכmaz

4 Çıכar dil-dSdesiyle serv-i nSzım seyr-i gülzSra

O rüst-S-fīz-i cilve fS©ır-ı a½bSbdan çıכmaz

5 Geçer ySrSn naæmı gerçi sebכat-gSh-ı ma‘nSda

NaæīfS esb-i fSme sS½a-i SdSbdan çıכmaz

140140140140


1 Şehīd-i ©īġ-ı ‘aşכı® fançer-i fūn-hSra baş egmez

FedS-yı tSr-ı zülfü® rīsmSn-ı dSre baş egmez

2 SevSd-ı çeşm-i īmSn ile talvīr eylese BehzSd

Perestiş-kSr-ı ½üsnü® lūret-i dīvSra baş egmez

3 Olub ma‘nS-şinSs-ı ½arf ½arf-i mul½af-ı ‘aşכın

Gö®ül ders-i kitSb-ı ‘aכl-ı keç-efkSra baş egmez

255

4 Bilür sebeb zenefdSnıyla כaldı dest-fūşıdır

Anı®çün ser-tırSşe ySr-i gül-rufsSra baş egmez

5 Nesīm itmiş teşmīm-i müşk-i zülfü®den dimSġın ter

ĠazSl-ı çīn içün sünbül-i gülzSra baş egmez

6 Olub fey÷-i lebi®den neşve-ySb-ı cSm-ı maġrūrı

gurShī bezm-i meyde sSġar-ı zer-gSre baş egmez

7 ¾urūş-ı seyl-i eşk-i çeşmimi seyr eyleyüb şimdi

Çemende bīd-i Mecnūn cūşiş-ı enhSra baş egmez

8 HebS-yı mihr-i ½üsnü®dür Naæīf ey meh-i hilSl-SsS

Fürūġ-ı SfitSb-ı çarf-ı bed-gerdSra baş egmez

¼arfü’s¼arfü’s¼arfü’s¼arfü’s---- Sīn Sīn Sīn Sīn

141141141141


1 NigSh itmem mihre bu ‘Srı÷-ı fūy-rīz besdir bes

Mey itmem arzū la‘l-i sitīz-engīz besdir bes

2 FerSġat-pīşeyim sünbül-sitSn-ı bSġ-ı cennetden

MeşSm-ı cSna būy-ı zülf-i ‘anber-pīz besdir bes

3 Ne demlerdir ki ‘uşşSכ Sh iderler serv כaddi®iz

¾ırSm-ı nSz כıl ġavġS-yı rüst-S-fīz besdir bes

4 ĠubSr-ı rSh-ı gülzSr-ı ma½abbet-SşinS çeşme

TemSşS-yı çemen seyr-i fa©-ı nev-fīz besdir bes

256

5 Gö®ül sevdS-pesend-i zülf-i dildSr-ı cünūn oldı

Ġam-ı fikr-i fıred-endīşe-i temyīz besdir bes

6 ua÷S şemşīr-bSzı eylemez la½n-ı ma½abbetde

O bismil-gSha tīġ-ı ġamze-i ser-tīz besdir bes

7 Naæīf emniye-dSr-ı būy-ı derd-i bSġ-ı dehr olmam

Elimde kSġaz-ı eş‘Sr-ı müşk-Smīz besdir bes

142142142142


1 Senden ‘aceb mi zafm-ı ziySd itsem iltimSs

Olmaz cerī½-i tīġ-ı ġamı® merhem iltimSs

2 Derd-SşinS-yı ‘aşכı®ı bī-gSne eyledik

Eyler ‘arūs-ı vallı®ı nS-ma½rem iltimSs

3 ‘Aşכı® ġamındadır e#er-i fey÷-i fürremi

İtsün hemīşe ‘Sşıכ olanlar ġam iltimSs

4 Bir pSdişShsın ki cihSn bendedir sa®a

Eyler ġam-ı ma½abbeti®i ‘Slem iltimSs

5 Red ü כabūle baכmaz olan ©Slib-i vilSl

Eyler Naæīf-i zSr gibi her dem iltimSs

257

¼arfü’ş¼arfü’ş¼arfü’ş¼arfü’ş---- Ş Ş Ş Şīnīnīnīn

143143143143


1 Yine murġ-ı dili bir şShbSz-ı ½üsn ü Sn ©utmuş

Ki her bir şeh-perinde bi® hümS-yı dil mekSn ©utmuş

2 Gulüv-efşSr olub mey sSכıyS bī-rū½dur şimdi

Ġam-ı hicr-i lebi®den sSġarı gūyS ki כan ©utmuş

3 İdermiş arzū-yı fa©©ı®ı dil ba½#-i vallı®da

O metn-i muġlaכa bir nüsfa-i nSzük beySn ©utmuş

4 Tek öldürsün labS½-ı ‘ıyd-ı vullat gösterüb rūyu®

ŞehSdet-gSh-ı tīġ-ı ġamze®i כurbSniySn ©utmuş

5 Naæīf’i eyleme ½asret-helSk-i zafm-ı şemşīri®

Ki meydSn-ı rı÷Sda gerden-i teslīm-i cSn ©utmuş

144144144144


1 Gö®ül ‘aşכında ySri® cevr ü bī-dSd istemiş bulmuş

SezSdır a®a kim ey cSn-ı nS-şSd istemiş bulmuş

2 Yine bezm-i ġam-ı dilber gibi dSniş-firīb olmaz

O meclisler ki kilk-i şūf-ı BehzSd istemiş bulmuş

3 TamSm olmuş me]Sכ-ı le]]et-i Şīrīn’den me’yūs

BelS-yı tīşe-i SzSrı FerhSd istemiş bulmuş

258

4 Nice zafmī-i tīġ-ı cevri olmaz ehl-i dil anı®

ua÷S bī-dSd-ı ġamze®den ki imdSd istemiş bulmuş

5 Remeddir lanma fūn-ı küşte-gSn Slūde ġarכ itmiş

Bu ba½r-i fitneyi ol çeşm-i cellSd istemiş bulmuş

6 ¾arSb olsa ‘aceb mi seng-i ġamdan tS ezel ‘Sşıכ

Dil-i ma‘mūrını berbSd berbSd istemiş bulmuş

7 Naæīf itmiş yine iæhSr-ı si½r ü ‘acz-i perdSzı

Bu nev ©ar½-ı ġarībi ©ab‘-ı üstSd istemiş bulmuş

145145145145


1 ¼arf-i vilSl o la‘l-i ġa@ab-sSza lıġmamış

Bir jSledir ki ġonce-i ©annSza lıġmamış

2 Olmaz nesīm-i lü©funa ruflat-dih-i gü]Sr

ZirS ki gülşen-i kerem-i nSza sıġmazmış

3 Resm-i füsūn-kSrī-i si½r-i nigSh-ı dost

Bir ġamzedir ki dīde-i i‘cSza lıġmazmış

4 Va‘d-i ‘arūs-ı vallı o fūrşīd Srı÷ı®

Bir berכdir ki farmen-i incSza lıġmazmış

5 ¾Smūş ider terennümüni bülbülSn-ı ‘aşכ

Ol naġmeler zebSn-ı ser-SġSza lıġmazmış

259

6 Şevכ-i lebi® gö®ülde nihSn iken oldı fSş

Ol bSde cSm-ı ½avlala-i rSza lıġmazmış

7 dSb u ‘örf-i fSme-i sa‘d-i Naæīf-i şūf

DīvSn-ı nükte-perver-i ŞirSz’a lıġmazmış

146146146146


1 Ne sūz-ı nSle-i Mecnūn ne FerhSd ayaכ balmış

O külfan-gSh-ı ġam kim Sh-ı teşzSd ayaכ balmış

2 Pey-ender-pey ‘a©S-yı cSm-ı va‘d-i vall idüb sSכī

Ġam-Slūd fumSrı itmege DilşSd ayaכ balmış

3 NigShı kef be-şemşīr-i כa÷Sdır el-½a]er ey dil

Yine bismil-geh-i ‘uşşSכa ol cellSd ayaכ balmış

4 MezSd-ı kSle-i Sşūb ider sūכ-ı ma½abbetde

MetS‘-ı nSz-ı ber-dūş ol şeh-i bī-dSd ayaכ balmış

5 Siyeh-gūn itsün mi dūd-ı Shım rū-yı fūrşīdi

Hücūm itmiş fa©©ı iklīm-i ½üsne ySd ayaכ balmış

6 GüzSr itdikçe seng-endSz olur ol saft-dil gShī

Meger vīrSn gö®lüm itmege SbSd ayaכ balmış

7 Fe÷S-yı tSze gūyi ey Naæīf el-Sn vSsi‘dir

TekS-pū-yı süfanla gerçi çoכ üstSd ayaכ balmış

260

147147147147

(Mef‘£lü F¹.il¹tü Mef¹.*lü F¹‘ilün)

1 ¼üsnü® münevverīde aranmış bulunmamış

¾ūrşīd-i fSverīde aranmış bulunmamış

2 Ma‘nS-yı mi#l-i fSk-reh-i kīmyS-veşi®

Tal½ī½-i cevherīde aranmış bulunmamış

3 Yoכ ‘Sכılīde nSm-ı dil-i bī-nişSnımız

Ser-tS-be-ser cerīde aranmış bulunmamış

4 Mi#li ol SfitSb-ı ruf-ı mSh ]erreni®

EflSk-i dilberīde aranmış bulunmamış

5 Ey ġonce-reng-i rū-yı gül-i pür-le©Sfeti®

GülzSr-ı a½merīde aranmış bulunmamış

6 Baft-ı le’īmi® eyledigi va÷‘-ı nS-pesend

NSdir-i berSberīde aranmış bulunmamış

7 uSnūn-ı pertev-i meh-i mecmū‘a-i Naæīf

‘Örfī vü Enverī’de aranmış bulunmamış

148148148148

(MütefS‘ilün Fe‘ūlün MütefS‘ilün Fe‘ūlün)

1 O niySz-mend-i vullat ki esīr-i firכat olmuş

Deheninde zehr-i ½asret sebeb-i ru©ūbet olmuş

261

2 Dil-i zümre-i kirSmı niçün aġlamaz müdSmī

Ki sirişk-i çeşm-i kSmı silen eşk-i ½asret olmuş

3 Fera½ olsa pertev-efken ideriz hezSr-şīven

Ġam-ı ‘aşכ-ı dil-rubSdan dil ü cSn rS½at olmuş

4 MüteġSfilSne baכma beni nSr-ı hicre yaכma

Çemen-i ‘adūya aכma ©utalım ki cennet olmuş

5 İdeyim ümīd-i ‘aşכı® olayım şehīd-i ‘aşכı®

Sitem-i şedīd-i ‘aşכı® şeref-i ma½abbet olmuş

6 Gö®ül ol ma½abbet-ülfet laכın itme ġayra raġbet

Ki gedSyī-i ma½abbet e#er-i sa‘Sdet olmuş

7 Ġam-ı ‘aşכı cSn-ı şeydS çekemezdi olsa dSnS

Bu cünūn-ı dil NaæīfS ne ġarīb-i ½ikmet olmuş

149149149149


1 ¾a©©-ı nev-fSste® kim ol ruf-ı pür-nūra cem‘ olmuş

ŞehS ]errStdır gūyS fürūġ-ı fūra cem‘ olmuş

2 ŞarSb-ı nSz ile mestSne çeşmi® leşker-i fitne

gaf-ı zīr livS-yı ġamze-i mafmūra cem‘ olmuş

3 Gül-i şüküfte-i bSġ-ı ‘ademdir ol dehen cSnS

‘Araכlar jSlelerdir ġonce-i mestūra cem‘ olmuş

262

4 µılısm-ı genc-i ½üsni ejdehSlar ½ıfæ ider gūyS

O kSküller ki ©araf-gerden-i kSfūra cem‘ olmuş

5 ¾a©-Sver ‘Srı÷ı® ©ab‘-ı Naæīf Slūde-i ġamdır

Yine jeng-i keder Syine-i billūra cem‘ olmuş

¼arfü’¼arfü’¼arfü’¼arfü’llll---- ggggSdSdSdSd

150150150150


1 Çeşmi anı®çün eylemez nūşı sSġar-ı fulūl

Ġamze-i nSza zafm urur keyfle fançer-i fulūl

2 Zülf-i ‘arūs cevr ider כayd-ı kemend-i pīç ü fam

Eyleyemez nigShını mS’il-i dilber-i fulūl

3 Nüsfa-i ‘aşכa ½ayf kim dest-i debīr ġamzede

RSy-ı resīdedir fa©©-ı revnaכ-ı defter-i fulūl

4 Kü½l-ı ‘adem-i cilSda dīde-i şShid-i vefS

Tīġ-ı nigSh-ı nSzile cism-i cüdS ser-i fulūl

5 gayrafiySn-ı ½üsn anı® כadrini nS-fehīmdir

¾Sce-i ‘aşכ u dil bilür כıymet-i gevher-i fulūl

6 ualb-i ‘adüvde eyleme ey büt-i şūf cüst ü cū

Deyr-i dil-i Naæīf’dir mecma‘-ı peyker-i fulūl

263

151151151151


1 Rufu® olsa fa©©-ı falelden falSl

Olurduכ belS-yı ecelden falSl

2 Fera½-bafşı fey÷-i cSm eyleyüb

Bizi sSכıyS כıl keselden falSl

3 Dil olsun mı mSdSm zülfü®dedir

Ġam u derd-i ©ūl-ı emelden falSl

4 Alan pūte-i כalbe şems-i ġamı®

Olubdur ziySn-ı ‘amelden falSl

5 Ne ye’s-SşinSyım ne kSm-arzū

Ne oldum ġam-ı mu½temelden falSl

6 ¾oşS ]evכ-i firכat ki כılmaz dili

Ġam-ı dilberi bī-bedelden falSl

7 Naæīf eyle ġav©a yem-i va½dete

Olub güft ü gū-yı cedelden falSl

¼arfü’ |¼arfü’ |¼arfü’ |¼arfü’ |---- |Sd |Sd |Sd |Sd

152152152152

(Mef‘£lü F¹.il¹tü Mef¹‘*lü F¹‘ilün)

1 µab‘ım ki oldı sSġar-ı Sb-ı zülSl-i fey÷

LSyıכ dinilse naæmıma Ka‘bü’l- ġazSl-ı fey÷

264

2 [ihnim ki oldı Syīne-i tSb-dSr-ı ‘aşכ

µal‘at-nümSdır anda dem-S-dem cemSl-i fey÷

3 BSġ-ı dilim ki oldı gülistSn-ı’aks-i ½üsn

Gülbün-firSz-ı ‘aşכdır anda nihSl-i fey÷

4 ¾ūn-ı dilim ki sīne de cSrī çekSn çekSn

Buy-Sver itdi lSle-i dSġım kemSl-i fey÷

5 Şi‘rim ki oldı ma‘nS vü lafæ a®a reng ü bū

Olmuş şükufte berg-i gül-i al al fey÷

6 Bu bülbülSn-ı zemzemeye Sferīn kim

Her nüktesinde münderic olmuş me’Sl-i fey÷

7 Bu ©ūtīySn-ı naġme-i şīrīn ile Naæīf

LSyıכ dinilse naæmıma Ka‘bü’l- ġazSl-ı fey÷

¼arfü’©¼arfü’©¼arfü’©¼arfü’©---- µS’ µS’ µS’ µS’

153 153 153 153


1 GShī nedīm-i ½üznüm ü geh hemdem-i neşS©

Birdir ba®a neşS©-ı ġam ile ġam-ı neşS©

2 Zühd-i ġamı®da fırכa-i peşmīne pūş olur

Bu cism-i çSk çSkim ile Edhem-i neşS©

3 Evvel ki derd-i dSne-i fSli®le oldı devr

Gelsün mi hīç behişt-i dile dem-i neşS©

265

4 MeşşS©a-i ‘arūs-ı ©arabdır tafayyüli

Ey cevr-i zülfi tSbda gül-i fam-ı neşS©

5 Tenbīכ-i nafl-ı şer½a idüb bSġ-ı sīnede

PervSnem oldı fSfte-i merhem-i neşS©

6 Bir sSġar-ı keder-be-kefiz biz ki sSkıyS

Çıכmaz ayaġına mey-i cSm-ı cem-i neşS©

7 Elbette mevc-i ġam ider Szürde ey Naæīf

Keştī-i dil olursa da fülk-i yem-i neşS©

154154154154


1 GülzSr-ı behceti®de olub SşikSr fa©

Rūy ü dehSn ġonce ü gül oldı fSr fa©

2 Setr itdi şShid-i ruf-ı gül-berg-i dilberi

ŞSh-ı cemSle oldı meger perde-dSr fa©

3 Ümīd-i şehd-i la‘li® ile zSr iken gö®ül

Ney minnet aldı kSmını zenbūr-vSr fa©

4 Ey ġonce rūz-ı ¼ı÷r gülistSn-ı ½üsndür

İtse ‘aceb mi ©arf-ı rufu® sebze-zSr fa©

5 Ruyu®da oldı reşk-i meh ü mihr iken rufu®

Reng-i siyehde baft-ı Naæīf iştihSr fa©

266

¼arfü’æ¼arfü’æ¼arfü’æ¼arfü’æ---- ¢S’ ¢S’ ¢S’ ¢S’

155 155 155 155


1 İlShī tS-key olsun dil şarSb-ı tSkden ma½æūæ

Beni כıl cSm-ı sūz-ı ‘aşכ-ı Steş-nSkden ma½æūæ

2 Ben ol zehr-Sbe-keş ser-mestem olmuş ©ab‘-ı mafmūrum

Dem-S-dem nūşī-i fūn-ı dil-i lad-çSkden ma½æūæ

3 gafS göstermedi® ey baft rū-yı ġamda gösterme

Le’īmS olma bSrī fısset-i imsSkden ma½æūz

4 İder ½a÷ nS-bedīdī-i ½a÷ī÷-i fSkden olmaz

FenS muftSr olan kSşSne eflSkden ma½æūæ

5 ¼asedle “leyte-nS künnS türSbS” vird olur eflSk

O serv olduכça gül-geşt-i fe÷S-yı hSkden ma½æūæ

6 NigSh itdikçe yüz rū-yı tesellī gösterir ‘Srif

Vücūh ile olur Syine-i idrSkden ma½æūæ

7 Mey-i şevכi®le leb-rīz eyleyüb olmaz mısı® sSכī

NaæīfS gibi bir cSm-ı derūnī pSkden ma½æūæ

267

¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l---- ‘Ayn ‘Ayn ‘Ayn ‘Ayn

156156156156


1 Oldum şehīd-i ‘aşכı ġam-ı ySre el-vedS‘

Hem-bezm-i cSn enīs-i dil-i zSra el-vedS‘

2 Mafmūr olur gibi dil-i ser-mest-i ‘Sşıכı

‘İşret-sarSya sSכī-i ġaddSra el-vedS‘

3 YSd eylesün gehī dil-i mecrū½ nSzını

¾ançer-be-dest-i ġamze-i fūn-fSra el-vedS‘

4 Şimdi כanS‘at-i ġam-ı hicr oldı pīşemiz

Ser-fūn-ı ]evכ-i vullat-ı dil-dSra el-vedS‘

5 Kūyundan ol gülü® seferidir Naæīf-i zSr

Bülbüllerine vü gül ü gülzSra el-vedS‘

¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l---- ĠaynĠaynĠaynĠayn

157157157157


1 Rū-yı münīri® olsa fürūġ-efken-i ferSġ

MehtSb-ı şevכe vaכf ola pīrShen-i ferSġ

2 µu©sun mı ‘andelīb-i heves anda SşiySn

Kim bülbülün famūş diler gülşen-i ferSġ

268

3 ¼üsnü® gören ‘imSret-i labrın farSb ider

Gencīne-i ma½abbet olur mafzen-i ferSġ

4 Bu küşt-zSrı® olsa da ma½lūli ney şeker

Ol dSne-çīn-i mezra‘a-i farmen-i ferSġ

5 Ma©lūbu® ise Yūsuf-ı ümmīd ey Naæīf

Dest-i ©alebde çSk gerek dSmen-i ferSġ

158158158158


1 O rind-i ‘aşכı ki mest itmeye aySġ-ı ferSġ

Mey-i belSdan a®a olmaya mesSġ-ı ferSġ

2 Ko æulmet-i gü]eri® nūr-bafş-ı şevכ olsun

¼arīm-i fS©ıra lSzım degil çerSġ-ı ferSġ

3 Mi#Sl-i yaf-gede eyler ne de®lü sūz olsa

gaכın laכın ser ü sīne®de yaכma dSġ-ı ferSġ

4 Müyesser olmadı kSm-ı dil eyledim Sfer

FerSġ-ı kSm ü ferSġ-ı dil ü ferSġ-ı ferSġ

5 µarīכ-i ġamda NaæīfS-veş iltifSt itme

Pür olsa verd-i meserretle la½n-ı bSġ-ı ferSġ

269

159159159159


1 Olursa bencileyin bī-vücūd jSle-i bSġ

Felek felek ide ey dil lu‘ūd-ı jSle-i bSġ

2 Dil-i nezzSra vücūd ü ‘adem müsSvīdir

Bilür mi fikret-i būd ü ne-būd jSle-i bSġ

3 Pür itdi ceyb-i güli naכd-i zīnet-Sver ile

İdüb bahSrda iæhSr-ı cūd jSle-i bSġ

4 Olursa maæhar-ı fūrşīd Steş-i ‘aşכım

Yanar tüter çū tırSşSt-ı ‘ūd jSle-i bSġ

5 Naæīf-veş ġara÷ı nūr-ı mihr-i ‘aşכ olmuş

İder mi lūret-i mSha sücūd jSle-i bSġ

¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l---- FS’ FS’ FS’ FS’

160160160160


1 CihSna virme gö®ül Sb-ı rūyı itme telef

FerSyid-i dil-i deryS-ġulūyı itme telef

2 Teyemmüm eyle ¼icSz-ı rı÷S ©arīכinde

gaכın zülSl-i berīכ-i vu@ūyı itme telef

3 TekSver-i dile bil tSziySne-i te’dīb

NifSכ-ı baftı cefS-yı ‘adūyı itme telef

270

4 Sipihr-i kīne-ver olmaz ‘ıtSbdan fSriġ

Rüsūm-ı ma‘]eret ü ser-fürūyı itme telef

5 ZükSm-ı kibr ile bī-½is-labS dimSġ-ı zamSn

Şemīm-i kSkül-i müşkīn-būyı itme telef

6 Bi-½aככ-ı ½üsn-i recS bir vilSl içün ey şūf

NiySz-ı ‘Sşıכ-ı lad arzūyı itme telef

7 Düşürme mezbele-i bezm-i gūr fehīmSne

¾udS Naæīf gibi pSk-gūyı itme telef

¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l---- uuuuSfSfSfSf

161161161161


1 uanı ol bezm-i mey kim olmuş idi şSdmSn ‘Sşıכ

İder şimdi bufSr-ı Shile bezm-i dufSn ‘Sşıכ

2 Felek bülbül-lıfat devr eyledi ol verd-i ra‘nSdan

Degil bī-cS iderse nSle vü Sh ü fiġSn ‘Sşıכ

3 Yanında gitti tīr-i tīz-i rū-veş ol ser-Smed כad

Yeridir bSr-ı ġamdan כSmetin itse kemSn ‘Sşıכ

4 ‘Aceb kimlerle nūş-a-nūş-ı cSm-ı şevכ ider şimdi

Bilür mi içdigin meyden bedel lahbS-yı כan ‘Sşıכ

5 galınmışdır ezelden rafş-ı dil ol Shū-yı ½üsne

Ne mümkin deşt-i ġamda itmek irfS-yı ‘inSn ‘Sşıכ

271

6 O serv gülsitSn-ı behceti® mehcūrudur ½SlS

N’ola eylerse cū-yı eşki®i seyl-i revSn ‘Sşıכ

7 Degil pS-mSl-i ‘aşכı ]erre-veş ancaכ Naæīf ey dil

O fūrşīd-i sipihr-i ½üsne hep falכ-ı cihSn ‘Sşıכ

162162162162


1 Naכd-i ġamı® bulmadı dil cism-i türSb olmayıcaכ

Olmaz o gencīne nihSn cS-yı farSb olmayıcaכ

2 Mest-i ġamım n’ola temennS-yı vilSl eyler isem

Ref‘-i ½icSb olmaz imiş nūş-ı şarSb olmayıcaכ

3 SSġar-ı fS©ırda müdSm olsa nola fikr-i lebi®

Def‘-i ġamım eyleyemem bSde-i nSb olmayıcaכ

4 Ba½#-i vilSlin fa©ına eyledi ta‘līכ o lanem

Olmadı ½al mes’ele müşkil o kitSb olmayıcaכ

5 Serdī-i devrīde כalur germ-i revSn reh-i כurb

Dīdede Sb olmayıcaכ sīnede tSb olmayıcaכ

6 Deyr-i ma½abbetde NaæīfS göremez lūret-i şevכ

Ehl-i dile bir lanem-i şūf cenSb olmayıcaכ

272

163163163163


1 Lü©f idüb yS Rabb bi-½aככın derd-i erbSb-ı firSכ

Eyleme leb teşne-gSn-ı vallı sīr-Sb-ı firSכ

2 Ru’yet-i vullat degil ‘Slem görünmez Sdeme

Olmasun çeşm-i ümīd Slūde-i fSb-ı firSכ

3 teş-endSz olmada farmen-geh-i cSn u dile

h kim ebr-i siySh Sh ü seyl-Sb-ı firSכ

4 Zīr-i dest SzSr bir şSh-ı cefS-perdSzdır

DS’imS nSdir berSber va÷‘ u SdSb-ı firSכ

5 RSh-ı kSm olmaz mı kim pūySn-ı deşt-i vullata

SSye-veş æulmet fürūġ olmaכda mehtSb-ı firSכ

6 Miyve-dSr olsun mı nafl-i şūra hSk-i arzū

Dem-be-dem seyl-Sb-ı rīz ġulla-i mīzSb-ı firSכ

7 Pençe-i כullSb-ı ġamdan sende olma mu÷©arib

Ehl-i ‘aşכ olmaz NaæīfS çūn rehS-ySb-ı firSכ

164164164164


1 AmSn ey ġam-ı ©Sכat riyS-yı bSr-ı firSכ

MiySn-ı labrımı itdi® güsteh-i tSr-ı firSכ

273

2 AmSn ey keder-i ma½÷ ya‘nī mehcūrı

Me]Sכ-ı fS©ıramı itme neşve-dSr-ı firSכ

3 Bu fuşk-sSlı cins-i fera½la bilmezdim

RevSc-gSh-ı dil ü cSn imiş diySr-ı firSכ

4 Mey-i neæSre-i ySr eylemiş iken ser-mest

BelS-yı ser vire tS key ba®a fumSr-ı firSכ

5 MiySn-ı lücce-i devrīde ġarכ ider Sfir

Naæīf keştī-i ümīdi rūzigSr-ı firSכ

165165165165


1 Benem bu bezmde ser-mest-i bSde fSne-i şevכ

Bir iki cSm yeter sSכıyS bahSne-i şevכ

2 ‘Aceb mi cilve-geh-i ©SyırSn-ı כuds olsa

Dilimde oldı süveydS ġamı®la lSne-i şevכ

3 ¾aySl-i zülfi ile fSlī şShbSz-ı dile

Birisi dSm-ı ma½abbet birisi dSne-i şevכ

4 Ümīd-i vallı® iden fera½ı®da oldı helSk

Ġarīb neşve virirmiş mey-i şebSne-i şevכ

5 Semend-i ©ab‘ıma oldı Naæīf ol şūfu®

¾aySl-i ©urra-i merġūlı tS ziySne-i şevכ

274

166166166166

(Müfte‘ilün MefS‘ilün Müfte‘ilün MefS‘ilün)

1 ‘Aכl-ı kül olsa fSce-i mes’ele-i kitSb-ı ‘aşכ

Defter-i fikre lıġmaya fe]leke-i ½isSb-ı ‘aşכ

2 Gelse bu demde furremi şehr-i dile ġarīb olur

Dīdede mevc-i Sb-ı ġam sīnede tef ü tSb-ı ‘aşכ

3 ¾ūn-ı cigerle sīnede dSġ ki sürf-fSmdır

¾Skde siyShı la‘l ider pertev-i SfitSb-ı ‘aşכ

4 Nū½ da olsa ‘Sşıכı eyler o ©ıfl-ı şīfte

‘lem-i ‘aכlı ġarכ ider כa©re-i güm se½Sb-ı ‘aşכ

5 ÇSr ‘anSlır oldılar dem-i כalbe ey Naæīf

BSd-ı ümīd ü fSk-i ġam Steş-i şevכ ü Sb-ı ‘aşכ

167167167167


1 ŞSh-ı mülk-i kemSl ya‘nī ‘aşכ

VScibü’l- imti#Sl ya‘nī ‘aşכ

2 Mey-i Steş-nümūn ya‘nī ½üsn

teş-i mey-mi#Sl ya‘nī ‘aşכ

3 ‘Ademiyyü’l- vücūd ya‘nī sabr

Hestī-i bī- melSl ya‘nī ‘aşכ

275

4 Sünbül-i bSġ-ı ‘arş ya‘nī Sh

GülsitSn-ı cemSl ya‘nī ‘aşכ

5 Leyl-i bī-meyl-i nūr ya‘nī firSכ

gub½-gSh-ı vilSl ya‘nī ‘aşכ

6 Ecel-i ¾ı÷r ya‘nī va‘d-i vilSl

Ömr-i lad Nū½ ü ZSl ya‘nī ‘aşכ

7 Mülk-i dSrü’n- niæSm-ı dīn ü dil

Sebeb-i iftilSl ya‘nī ‘aşכ

8 Rū½-ı iכdSr-bafş-ı cism-i Naæīf

Nūr-ı Īzīd Te‘SlS ya‘nī ‘aşכ

Harfü’lHarfü’lHarfü’lHarfü’l---- KSf KSf KSf KSf

168168168168


1 Çeşm-i dilber meclis-i lahbSda olmuş al reng

uahramSn’dır kim dem-i heycSda olmuş al reng

2 Düşdi zShid fikr-i la‘li®le meye כan aġlayub

Hem ridS hem fırכa hem seccSde olmuş al reng

3 Fey÷-i yek-rengī-i envSr-ı tecellīdir bu kim

Hem rufu® hem sSġarı® hem bSde olmuş al reng

4 Mihr-i ½üsnü® revzen-i çeşmimde te’#īr eyleyüb

Pertevinden ol zücSc sSde olmuş al reng

276

5 ga½n-ı sünbül-zSrda zülf-i nigSrı seyr idi®

Pençe-i mercSndır derySda olmuş al reng

6 Ol siyeh mesti® ser-engüşt-i mu½annSsın görü®

Kilk-i la‘lidir dem-i imlSda olmuş al reng

7 teş-i endīşeni® germiyyetinden ey Naæīf

TSze naכş-ı fSme-i SzSde olmuş al reng

169169169169


1 Ey fa©-ı ySr gelme dili muġber eyledi®

Mir’St-i tSb-dSdeyi jeng-Sver eyledi®

2 Aġlatdı® ol כadar beni ey dürr-i şSh-vSr

Kim dSmenimde eşkimi derySlar eyledi®

3 [evכ-i sabū½-ı mestī-i ‘aşכı®la ‘Sşıכa

uandīl-i ma‘bed-i vera‘ı sSġar eyledi®

4 Ey zafm-ı ġamze eyleyen ümīd o mestden

Ne bīm-i tīġ ne ½azer-i fançer eyledi®

5 AbdSl-ı fSnכSh-ı cünūn eyleyüb beni

Çūn uays-ı lSneden serime efser eyledi®

6 Bī-mihrī rufu®la siyeh-rūz idüb beni

gub½-ı ümīd-i düşmenimi enver eyledi®

277

7 Evvel perestiş-i büt-i ½üsnü® benim seni®

fir ne oldı secde-geh-i Sfer eyledi®

8 Ey eşk-rīz-i ½asret-i derd-i emel yeter

Gül-ġonce-i ümīdi®i nilüfer eyledi®

9 Ruflat-dih-i güdS]iş-i sūz-ı firSכ olub

Yaכdı® Naæīf-i zSrıda fSkister eyledi®

170170170170


1 Ne ġam yerdim dem-i firכatde ġam-fSr olduġum bilse®

Ne aġlardım esīr-i girye ü zSr olduġum bilse®

2 Ba®a teklīf-i şīven-sSzī-i hicrSn כılmazdı®

GiriftSr-ı belS-yı ta‘n-ı aġySr olduġum bilse®

3 DevS-yı vullatı®la çūn ki i½yS itmedi® bSrī

HelSk-i tīġ-ı fūn-pSlS-yı SzSr olduġum bilse®

4 İderdi® maæhar-ı fūrşīd-i nūra’n- nūr el©Sfı®

Benim şeb-tS-se½er ey mSh bī-dSr olduġum bilse®

5 Degildir ġoncelerden mScerS-yı cūşiş-i eşkim

NaæīfS zafm-ford-ı nSfun-ı fSr olduġum bilse®

278

171171171171


1 O gül- ‘ı]Sra nigSh eylesem niySz iderek

HezSr nSle vü Sh eylesem niySz iderek

2 ¾ırSm-ı nSz ile teşrīf itse ġamı®da meh

Rufum nihSde-i rSh eylesem niySz iderek

3 VefS-yı bende-nevSzī idüb o ¾usrev-i nSz

Serīr-i sīneye şSh eylesem niySz iderek

4 Olur fürūġı yine æulmet-i cefS-perdSz

Bu necm-i baftımı mSh eylesem niySz iderek

5 Naæīf bSr-ı teġSfül virir ne ½ikmetdir

NihSl-i nSzı penSh eylesem niySz iderek

172172172172


1 Ol dem ki mey-i nafvet ile ‘işret idersi®

CSm-ı eceli ‘Sşıכa bī-minnet idersi®

2 Demdir nigehi® cilve-ger-i lü©f ola tS-key

Mir’St-i dili jeng-i keder-ülfet idersi®

3 Bülbülleri® efġSn-zen ü sen ma½rem-i aġySr

Gül-ġonce iken fSr ile lo½bet idersi®

279

4 Zülf-i emel-i şShid-i vullat ©alebi ½ayf

Şest-i ġam-ı mShī-i yem-i firכat idersi®

5 İtdi® beni çūn zafmī-i şemşīr-i teġSfül

Ey şūf şehīd eyler ise® şefכat idersi®

6 yīn-i vefS böyle mi ey fSlifü’l- īmSn

Mülk-i dili vaכf-ı keder-i ġaflet idersi®

7 Hem-vSre ġam-Slūd firSכ ol ki NaæīfS

Va½şī nigeh Shū ile ünsiyet idersi®

173173173173


1 ¾ırSş-ı cSndan özge ġamı® nesin gördü®

Gö®ül gö®ül bu fenS ‘Slemi® nesin gördü®

2 MüdSm ©anz u teġSfülden özge ‘uşşSכa

O şūf-meşreb ü dil-furremi® nesin gördün

3 Kerīme-dīde-i būs-ı dehSn-ı ySr olsaכ

CevSd imiş ©utalım ¼Stem’i® nesi® gördük

4 CefS-yı pūşiş-i rufsSr-ı ySrdan ġayrı

NiכSb-ı zülf-i fam ender famı® nesin gördük

5 Hemīşe olmada münfekk lafS-yı כalb-i Naæīf

¢amīrimizde ġam-ı mübhemi® nesin gördük

280

174174174174

(Mef‘£lü F¹.il¹tü Mef¹‘*lü F¹‘ilün)

1 Gerden-be-©avכ zülf-i perīşSnı®ım seni®

Manlūr-ı dest-i beste-i fermSnı®ım seni®

2 Ey bīd-i müşk zīb-i dihi gülşen-i vilSl

Būy-SşinS-yı ġonce-i hicrSnı®ım seni®

3 Bu dSmda kebūter-i va½şet bedel gibi

vSre-i nigSh-ı ġazalSnı®ım seni®

4 CSnS şeb-i firSכda reh-i güm-künSn gezer

Germ intiæSr-ı mihr-i dırafşSnı®ım seni®

5 gad pSre ceybī-i dil-i rüsvSyı laymadı®

Rūz-ı şümSr-ı dest-i bed-emSnı®ım seni®

6 Çekmem ġam-ı tehSliki ey sSכī-i felek

Ben כani‘-i piySle-i devrSnı®ım seni®

7 Olmam terSne-sSz-ı şikSyet Naæīf-veş

Bezm-i rı÷Sda ney gibi nSlSnı®ım seni®

175175175175


1 Felek Syīnesinden ru-yı dil mümkin mi seyr itmek

O lūret-i der-כa÷Sdan mümteni‘dir böyle fayr itmek

281

2 HümS-yı evc-i vall it pSy-mSl-ı rSh-ı hicrSnı

Mesī½em yofsa gelmez mi eli®den fSki ©ayr itmek

3 Esīr-i la‘li® esrSr-ı fa©ı®dan fey÷-ySb olmaz

Ki meste nS-revSdır hShiş-i keyf-i ġabīr itmek

4 Dili Mecnūn iden LeylS-yı zülfü®dür seni® cSnS

Olur mı bir dafi sevdS-yı bend-i zülf-i ġayr itmek

5 Derūnu®dan nüכūş-ı mSsivS-yı ‘aşכı ©ar½ eyle

NaæīfS nS-sezSdır Ka‘be-i ‘irfSnı deyr itmek

111176767676


1 Nevrūzdur çemende şarSb istemez misin

Fey÷-i neşS© ‘ahd-i şebSb istemez misin

2 Çıכ seyr-i bSġa ‘Sşıכ-ı zSrı®la fayra gir

Ey bī-günSh ½üsn-i #evSb istemez misin

3 Deşt-i belSda peyrev-i uays cefS-keş ol

Ey dil delīl-i rSh-ı lavSb istemez misin

4 ‘Iyş eyle eşk-i dīde vü dSġ-ı derūnla

Bezm-i ġama şarSb ü kebSb istemez misin

5 Yaכdı® fürūġ-ı ½üsn-i cihSn-sūz ile beni

Ey SfitSb-ı ½aşr niכSb istemez misin

282

6 Baftım ġunūde-çeşm şeb-i nSzdır yeter

Bir la½æa dīdemizde de fSb istemez misin

7 MestSne eyledi® lebini pür-sitīz būs

GüstSfsın Naæīf ‘ıtSb istemez misin

177177177177


1 Çekse şemşīrin nigeh lanma® siper virmek gerek

Zafm-ı tīg-ı nSz içün ‘uşşSכ ser virmek gerek

2 Naכd-i eşkim rūy-ı zerdim pSy-mSli®dir seni®

MübtelS-yı ©ıfl-ı nevres sīm ü zer virmek gerek

3 Bülbüli pervSne-i şem‘-i se½er-gSh itdi gül

Var ise söz derūnundan faber virmek gerek

4 Naכl-i rS½at istemez perhīz-kSrSn-ı ümīd

Mest-i cSm-ı ½ayrete laft-ı ciger virmek gerek

5 Kim şerSr-ı Sh-ı sīnem bi® cihSn sūzSn ider

Nev-nihSl-i bSġ-ı dūzaf böyle ber virmek gerek

6 NSlu½S sSlūse vir lahbS-yı zehr-Slūdı®ı

µu©iySn-ı şehd-i ‘irfSna şeker virmek gerek

7 Ülfet-i kerrūbiySn ümmīd iden bū-yi SşinS

Dest-i ‘arşa sünbül-i Sh-ı se½er virmek gerek

283

8 Görmedi® çoכdan Naæīfi® lūret-i S#Srını

RūzigSr ol pSk mir’Ste keder virmek gerek

178178178178


1 FiġSn-ı lub½-gShı bülbül-i şeydSdan ögrendik

ŞebSna nSleyi tīhū-yı derd-efzSdan ögrendik

2 uade½-gīr olmaġı bezm-i çemende lSleden aldıכ

TemSşS-yı cemSli nergis-i şehlSdan ögrendik

3 HümSdan gördük SdSb-ı ‘uluvv-ı himmet-i ‘aşכı

MezSyS-yı ©arīכ-i ‘uzleti ‘anכSdan ögrendik

4 Nola kSn-ı güher aldSf-ı ‘irfSna maכarr olsaכ

VaכSrı kühsSr u cūşişi derySdan ögrendik

5 Te‘allüm itdik ehl-i faכrdan Syīn-i tecrīdi

¼asūda i½tişSm iæhSrını DSrS’dan ögrendik

6 Felekde cSy idersi® kSrımız falכa tevS÷u‘dur

Rüsūm-ı rif‘ati fūrşīdden ©ūbSdan ögrendik

7 RiySya dilde yer yoכ ½S©ıra yer gelmesün zShid

gafS-yı bS©ını biz sSġar-ı lahbSdan ögrendik

8 Vücūh-ı kS’inSta çeşm-i ‘ibretle nigSh itdik

Mu‘ammS-yı vücūdı mul½af-ı eşySdan ögrendik

284

9 ¼azSndır pey-bahSrın seyr idüb dehri® Naæīf-SsS

Sükūt-ı fande-nSki ġonce-i ra‘nSdan ögrendik

¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l---- LSm LSm LSm LSm

179179179179


1 TS ki lebrīz-i cünūn SzSd hūşīdir gö®ül

SSġar-ı gerden-dih-i bezm-i sürūşīdir gö®ül

2 Seng-i cevr-endSzī-i dest-i ġam itmez mevc-½īz

Deşt-i labrı® bir yemm-i Ssūde cūşīdir gö®ül

3 şinS-yı cennet-i vall olsada efkSr ile

Ġav©a-pervSz yümm-i dūzaf-ı furūşīdir gö®ül

4 BS‘i#-i SzSr olur çūn naġme-sSzı ba‘d-ezīn

Bülbül-i gūyende-i bSġ-ı famūşīdir gö®ül

5 KSr u bSr-ı kSle-i ‘aכla fırīdSr olmamış

Sūכ-ı ‘aşכı® fSce-i cevher-fürūşıdır gö®ül

6 Eylemez bSrSn-ı eşכ dīde-i ümmīd-i e#er

KSr-ı vullat şSl-ı ma½rūmı bedūşīdir gö®ül

7 SSġarı şu‘le meyi şu‘le fumSrı şu‘ledir

Bezm-i ‘aşכı® kim NaæīfS bSde-nūşıdır gö®ül

285

180180180180


1 İtdi küşSde dilleri te’#īr-i bū-yi gül

Bir SfitSb bu leme‘Sn-ı rū-yi gül

2 vSze-i şitSbī-i cū-yı Sh-ı bülbülSn

¾unyS-gerSn-ı encüm-i çSrsū-yı gül

3 Berg-i ümīdi oldı perSkende-i fazSn

¼ayfS ki bülbül eyler iken cüst ü cū-yı gül

4 Ser-geşte lalvecSn-ı ġam-ı zülfi eyledi

Olmaz muכSbil ol şeh-i ½üsn ile gūy-ı gül

5 Dil-i ‘andelīb gülşen-i ye’s-i ümīddir

Ne verd-i arzū ba®a ne arzū-yı gül

6 Virmez mi ‘andelībine şevכ kesel-i kesil

Leb-rīz iken şarSb-ı ©arabla sebū-yı gül

7 Gör firכatinde sīne-i pür-dSġımı Naæīf

Seyr itmedi®se fall-ı şitSda ġulū-yı gül

181181181181


1 Olmaz mı gö®ül rS½atī-i fSb-ı teġSfül

zSr-ı fürūġ olmada mehtSb-ı teġSfül

286

2 zürde olur nūr-ı nigehden naæar itse®

Olmuş o כadar ġamzesi bī-tSb-ı teġSfül

3 Ma½rem-i nigeh-i nSz ki כSnūn-ı girişme

Maflūl-ı dil-i ġamze ki SdSb-ı teġSfül

4 MüjgSnları® Szürde-i ½abs-i nigeh itme

Nafl-i emelim eyleme sīrSb-ı teġSfül

5 Tīġ-ı sitem-i naæra-zen-i cSn-ı Naæīf ol

Ey ġamzesi sermest-i mey-i nSb-ı teġSfül

182182182182


1 ZShid ol rind ol ma½abbet-pīşe ya SzSde ol

Ġamdan SzSd olmaכ isterse® esīr-i bSde ol

2 BSġ-ı istiġnSda gül-geşt eyle ammS şevכıle

SSye-veş bir ser ü כaddi® pSyine üftSde ol

3 CSnı®ı eyle hebS-yı pertev-i mihr-i rı÷S

GSh evc-i rif‘at üzre gSh zīr-i pSda ol

4 Naæra-gShı® eyle mi½rSb-ı niySz ama laכın

Reste-kSr-ı dSm-ı mekr-i süb½a vü seccSde ol

5 Naכş-ı bünySn-ı meæShir fehm-i maכlūd eylemez

gūret-i zībSda olma diככat-i ma‘nSda ol

287

6 Ser-necīb-i fikr-i כurbü’l- כurb-ı ‘aşכ ol dS’imS

Ne ġam-ı dünySda ne endīşe-i ‘uכbSda ol

7 Fey÷-ySb-ı mestī-i ‘aşכ ol Naæīf-SsS gö®ül

Her meyi® mafmūrı olma bezm-i istiġnSda ol

183183183183


1 DehSnı® ġonce כadi® serv sünbül zülf ü rūyu® gül

ZebSn-ı foş-beySnı®dır bedī’ü’l- lehce bir bülbül

2 Yem-i fitne yine emvSc peydS eyledi yer yer

Degil ol mSlik-i ½üsnü® başında ©urra vü kSkül

3 Gülersin aġladıכça sa®a ½Sl-i çeşm-i girySnı

Gelür bir gün yolu®a şimdi gel ey serv-i nSzım gel

4 KemSl-i fey÷den būy-Sver olmuş lSledir sSכī

Degildir gülsitSn meclisi®de sSġar-ı pür-mül

5 NaæīfS lehce-i Veysī’de şi‘ri® seyr iden dir kim

Fu÷ūlī pīr olmuş bu ġazelde µSlib-i Smil

Harfü’lHarfü’lHarfü’lHarfü’l---- Mīm Mīm Mīm Mīm

184184184184


1 FerSġat-SşiySn bir bülbülüm geşt ü güzSr itmem

Gül-i ümmīd içün bu bSġda Sh-ı hezSr itmem

288

2 ua÷S Sgūşum itse cilve-gSh mevc-i ma½rūmı

Bu ba½r-i fitnede me’yūs-ı lü©f-ı girdigSr itmem

3 ĠubSr-ı cismimi derdī-i mey כıl fey÷ ise כaldı®

Bir iki cSm ile ben sSכıyS def’-i fumSr itmem

4 Benem ½asret-helSk-i ebruvSnı® rūze-i ġamda

HilSl-i ‘ıydı manæūr-ı nigSh-ı i‘tibSr itmem

5 gabS½-ı ½aşre dek tSbSn olur bir şeb-çerSġ olsa

Dil-i bī-©Sכati pervSne-i şem‘-i mezSr itmem

6 Gül-i bSġ-ı icSbet olsa dest-Svīz i½sSnı

MeşSm-ı kSmımı memnūn-ı lü©f-ı rūzigSr itmem

7 Ġara÷ yüz vech ile ol SfitSba maæhar olmaכdır

Gö®ül mir’Stini beyhūde larf-ı inkisSr itmem

8 Naæīf Sb-ı ½aySt-ı fey÷e fSmem nS-vedSn olmuş

Zemīn-i şi‘rimi mu½tSc-ı bSrSn-ı bahar itmem

185185185185


1 Raכībe naכl-i mezSyS-yı ‘aşכ-ı ySr itmem

Ġam-ı derūnumı bī-derde SşikSr itmem

2 SezS-yı ]evכ olayım ġamdan Sh eylersem

Ben ebr-i Shımı beyhūde şekve-bSr itmem

289

3 Nesīm-i feyæ-i ¾udS ile olsun üşkufte

Gül-i ümīdimi minnet-keş-i bahSr itmem

4 uoyun niySz olayım pSymSl olursamda

ĠubSr-ı cismimi memnūn-ı rūzigSr itmem

5 Benim bu sūכda bir mey-fürūşadır naæarım

MetS‘-ı kes mu½ız-ı dehre i‘tibSr itmem

6 ¾amūş-ı ġayret-i ‘aşכım Naæīf-i zSr gibi

Ġam-ı derūnumı bī-derde SşikSr itmem

186186186186


1 Çeşm-i teri Szürde-i pS-yı balar itmem

yīne-i fūrşīdde olsa naæar itmem

2 Bu baft ile berכ olsa dafi şu‘le-i Shım

Gül-berge i#Sbetde idersem e#er itmem

3 Küfr-i heves-i zülfü®i bSzSr-ı rı÷Sda

Naכdīne-i īmSn ile alsam ÷arar itmem

4 GülzSr-ı vilSli®de bu şeb bülbül-i zSrım

Murġ-ı dili pervSne-i şem‘-i se½er itmem

5 TS Steş e#er olmayıcaכ sūziş-i ġamla

¾ūn-ı dili zīb-i כade½-i çeşm-i ter itmem

290

6 Keyfiyetin idrSk idemezse® eger ey dil

PeymSne®i leb-ber-leb-i fūn-ı ciger itmem

7 Dil-sūfte-i pervSne-i sūz ülfet-i ‘aşכım

Bülbül gibi ferySdlar efġSnlar itmem

8 Oldum o כadar ġurbete me’nūs NaæīfS

BSlīn murSd olsa va©an zīr-i ser itmem

187187187187


1 Şemīm-i zülfü® içün ben yolunda fSk olurum

Görünce şSneyi ©urra®da çSk çSk olurum

2 CihSnı ġarכa-be-©ūfSn-ı eşkim itmezsem

Hücūm-ı ġayret-i Nū½ıyyeden helSk olurum

3 Ġarīb-i meşreb-i ‘aşכım ki bezm-i ‘Slemde

Ne şSdmSn-ı tesellī ne ġulla-nSk olurum

4 Der-Sġūşī-i כadi® ½asretinden ey servim

Çemen-sitSn-ı tafayyülde reşk-i tSk olurum

5 Naæīf Syīne-i ©ab‘ım ki far©-ı lafvetden

Hemīşe maæhar-ı fūrşīd-i nu©כ-ı pSk olurum

291

188188188188


1 NişSn-ı ebrū-yı mekkSre olsam

¾adeng-i ġamzeden pür-ySre olsam

2 ‘AmS nūra teכaddüm eyler idi

Eger çeşm-i dile neææSre olsam

3 ŞarSbı zehr olurdı neşvesi ġam

Bu ‘işret-gShda mey-fSre olsam

4 Yine olmam şemīm-i zülfe maæhar

Mi#Sl-i şSne pSre pSre olsam

5 Olurdı bir va©an her rīk-i vSdī

Eger Mecnūn-veş SvSre olsam

6 ‘Adīmü’l- fey÷ olurdı sSġar-ı ‘ömr

Meyinde neşve-i her-bSre olsam

7 Degildir ba®a foş-½Sl-i münSsib

NaæīfS dS’imS bī-çSre olsam

189189189189


1 ¾amūş-ı ½ayret-i ‘aşכım edS nedir bilmem

EdS-yı fS©ıra-i müdde‘S nedir bilmem

292

2 Gül-i çemen-geh-i ye’sim olamadım fandSn

NevSziş-i kef-i bSd-ı labS nedir bilmem

3 BahSr-ı ‘Slem-i ‘aşכım ki güllerimdir dSġ

NevS-yı bülbül-i bSġ-ı lafS nedir bilmem

4 Benim ki Steş-i ‘aşכı®la ser-te-ser dSġım

NişSne-i şerer-i cS-be-cS nedir bilmem

5 µabībim olmadı bir kerre nab÷-gīr ba®a

Marī÷-i ‘illet-i ‘aşכım devS nedir bilmem

6 Sirişk-i dīde-i ter dem-be-dem teraככīde

Bu cūşişe sebeb-i mScerS nedir bilmem

7 NigSh-ı çeşm-i niySzım ki vaכf-ı ½ırmSnım

¾aySl-i Syine-i rū-nümS nedir bilmem

8 Naæīf-veş nola bī-gSne-i neşS© olsam

Ġarīb-i şehr-i ġamım SşinS nedir bilmem

190190190190


1 h ol zamSn ki sSkin-i kūy-i ½abīb idim

BīmSr-fSne zSd-ı devS-yı ©abīb idim

2 ¼abs-i nigSh iderdim olurken neæSre-sSz

Far©-ı ½icSbdan dil-i zSra raכīb idim

293

3 Tatar-ı çeşm-i mesti idüb diller imtizSc

Yaġma-kün-i כalem-rev-i labr u şekīb idim

4 GSh teġSfül eyler idi zafm-nSk-i şevכ

Memnūn-ı fançer-i nigeh-i dil-firīb idim

5 Fey÷-i neæSre-i gül-i rūyu®la çūn Naæīf

GülzSr-ı ġamda nSdire-gū ‘andelīb idim

191191191191


1 Esīr itdi dili bir mīrzS-yı mülk-i nafvet hem

NişSn-ı nSvek-i SzSr כıldı bī-mürüvvet hem

2 Nesīm-i lü©fı pīşSnī-küşS-yı şShid-i vullat

PerīşSnī-fezS-yı ©urra-i dildSr-ı firכat hem

3 GirīzSndır fe÷S-yı ġamda benden Shū-yı ümmīd

O uays’ım kim enīsim gürg-i ġamdır şīr-i mi½net hem

4 Ne lūretdir ki virmiş lun‘-ı fSyi÷ dest-i ½ikmetde

Gö®ül mir’St-i ġam hem cSm-ı lahbS-yı meserret hem

5 ¼ased çūn gūsfend-i küşte-i ½ayret naæra ‘uşşSכa

Görür rūyu® elinden nS’il-i ]evכ-i şehSdet hem

6 Bu i‘cSz-ı mezSyS-yı ma½abbetdir NaæīfS kim

ZebSn-ı şekve hem pür-gūydur fSmūş-ı ½ayret hem

294

192192192192


1 PSdişSh-ı milket-i faכrım ġınSyı neylerim

FSriġim SmSl-i ‘Slemden recSyı neylerim

2 Rū-siyShīden ½acīlem fShiş-i vall eylemem

VSlıl-ı ‘arş-ı כabūl olmaz du‘Syı neylerim

3 Sabr müşkil ySr müstaġnī vefS düşmen-i raכīb

Dostlar ben bu dil-i derd-SşinSyı neylerim

4 Aşכdır mevcūd-ı mu©laכ mSsivS ma‘dūm-ı ma½÷

Il©ılS½-ı “lS-falS vü lS-melS”yı neylerim

5 Ey Mesī½S-dem iderken ġayra la‘li® fey÷-i rū½

Hīç dimezsin ki Naæīf-i mübtelSyı neylerim

¼arfü’n¼arfü’n¼arfü’n¼arfü’n---- Nūn Nūn Nūn Nūn

193193193193


1 Meyl itme dūna ülfet-i bed-kSrdan laכın

Ey derd-i tSze dSmeni®i fSrdan laכın

2 İkbSl-i penç-i rūza yer olma firīfte

gad rūze®i telSfī-i edbSrdan laכın

3 Ey keç-külSh dS’irede merkezi® gözet

E©vSrı® istiכSmet-i pergSrdan laכın

295

4 Eyler seni ©a½īne-i seng SsiyS-yı ġadr

Çarf-ı felek didikleri devvSrdan laכın

5 Ey כadr-i nS-şinSs ladSכat sözüm budur

NSmūs-ı ½üsni düşmen-i mekkSrdan laכın

6 ualbim şikeste Syinedir itme pSy-mSl

PS-yı ġurūrı fançer-i SzSrdan laכın

7 Ey nūr-ı dīde görmeyim aġySr ile seni

Mir’St-i ‘ilmeti® laכın ekdSrdan laכın

8 Aç dīde-i balīreti®i fSb-ı nSzı כo

h-ı şebSne nSle-i es½Srdan laכın

9 Virme nesīm-i nSleye ruflat yeter Naæīf

Ta½rīk-i mevc-i nafvet-i dildSrdan laכın

194194194194


1 O seyr-i çeşm-i ferSġım bahSr seyrinden

Ki dSġ dSġ olurum lSle-zSr seyrinden

2 Olursa rūz u şebim vaכf-ı naæra-i ½ırmSn

FerSġ gelmez o zülf ü ‘ızSr seyrinden

3 ‘Aceb mi seyl-i sirişkim dem-a-dem eylese cūş

NeşS© kesb iderim cūy-bSr seyrinden

296

4 ga½īfe-i rufı®a naæra-sSz olub כaldım

NigSh-ı şīfte-i fa©©-ı ġubSr seyrinden

5 SevSd-nSme-i SmSldir ba®a bī-vech

ZamSn zamSn facilim fa©©-ı ySr seyrinden

6 Ruf u fa©ı®la dil-i zSra olmuşum כSni‘

Bu bSġda gül ü hSr u hezSr seyrinden

7 Olur mı bSde-keş-i meclis-i beכS memnūn

Bu bezm-i bī-meze vü bī-medSr seyrinden

8 Bir SfitSba hebSyım Naæīf-i zSr gibi

Ki mihr ü mSh olur bī-כarSr seyrinden

195195195195


1 Gel bezme ey enīs dil-i cem-i cenSb olan

Sensin neşS©ıma sebeb-i Sb u tSb olan

2 İtmiş riyS÷-ı ‘aşכda şeydS hezSrı®ı

Sen ġonceye ‘a©S-kün-i bū-yı ½icSb olan

3 Bilmez fumSr-ı ye’s nedir far©-ı şevכden

gabS-yı va‘d-i vallı® ile fey÷-ySb olan

4 DīdSrī-i ½aySt içün olmaz terSne-cū

ZSnū-yı lü©f-ı ySrda ser-germ-i fSb olan

297

5 Bilmez mi ½arf-i fitne fehīm oldıġın meger

Şefכat sü’Sl-i ġamze-i ½S÷ır-cevSb olan

6 Pertev-fezS-yı revzen-i ümmīd-i ‘Sşıכ ol

Ey mSh-ı rūyı reşk-i ruf-ı SfitSb olan

7 Lü©f-ı tebessümü®le ‘adüv kSm-ySb olur

CSn-ı Naæīf’dir yine vaכf-ı ‘ıtSb olan

196196196196


1 Pest itdi fSk-i cismimi כadi® bülend iden

uılmış beni fütSde seni şeh-levend iden

2 Deşt-i ġamı®da ġayret-i uays eyledi beni

MSh-ı ‘ızSr-ı pSki®i LeylS-pesend iden

3 Zehr-Sbe-nūş-ı fūn-ı derūn itdi ‘Sşıכı

Ka‘bü’l- ġazSl-i la‘li®i ma½sūd-ı fend iden

4 Virmiş kesSd-ı naכd-i niySza bu sūכda

KSlS-yı nSz u dilberi nSdir-gezend iden

5 Her tSr-ı zülfü® eylemiş SzSd-ı kSna כayd

Murġ-ı dili Naæīf’i giriftSr-ı bend iden

298

197197197197

(FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘lün)

1 ‘Aşkı®a düşmez dem-i vallı ferSmūş itmeyen

[evכ-i ġam bilmez şarSb-ı ½icri®i nūş itmeyen

2 Sensin ol gül-ġonce-i gülzSr-ı ‘ilmet kim sa®a

‘Andelīb olmaz leb-i ferySdı fSmūş itmeyen

3 MSlik olmaz güher-i maכlūd Nīl vallı®a

SS½il-i firכatde derySlar gibi cūş itmeyen

4 Bezm-gSh-ı ‘Slemi® kim neşvesin bilmez dafi

CSnı keyf-i bSde-i ‘aşכı®la medhūş itmeyen

5 ¼arf-i ehl-i ma‘nīsin bilmez temennS-yı ecel

şinSySn-ı zebSn-ı hicrden gūş itmeyen

6 Ma½şer-i ‘aşכı®da da‘vS-yı ma½abbet itmesün

‘Aכlı Mecnūn ‘aşכı meftūn hūş-be-hūş itmeyen

7 ¼acle-gSh-ı ‘aşכı®a ma½rem degildir çūn Naæīf

ŞShid-i ma½rūmī-i vallı der-Sġūş itmeyen

198198198198


1 SSġar şikest-i kev#er olur leblerin gören


299

2 Gerden-sipSr-ı dest-i eceldir nigShını®

Şemşīr-i merg-i zSġ u כa÷S cevherin gören

3 mīziş itdi Sb ile Steş כıySs ider


4 Ba½r-ı ‘Aden’le kSn-ı BedefşSnı seyr ider

HengSm-ı girye ehl-i ġamı® sSġarın gören

5 Kūh-ı ġamı® ne gūne imiş lSlesi bilür

‘şıכları® nümSyiş-i dSġ-ı serin gören

6 DerySda şekl-i pertev-i fūrşīddir lanur

Çeşm-i terimde ‘aks-i ruf-ı enverin gören

7 Eyler naæīre va½yī-i foş-gūya ey Naæīf

Bu nev-zemīn-i şūf lafS perverin gören

199199199199


1 İder mi meyl-i hevS כadr-i gevherini bilen

Bilür fenSyı beכS כadr-i gevherini bilen

2 Ne kSna raġbet ü ne ba½re ser-fürū eyler

Dür istemez me#elS כadr-i gevherini bilen

3 uomaz cihSnı terSzū-yi i‘tibSrında

Daכīכa-dSn-ı fenS כadr-i gevherini bilen

300

4 Dür-i murSdı sevS½ılde cüst ü cūy itmez

Ġarīכ-i ba½r-i rı÷S כadr-i gevherini bilen

5 Hemīşe ‘ıyd u berSt eyleye şeb ü rūzın

µutarsa lavm-ı sivS כadr-i gevherini bilen

6 İder cevShir ü ecsSmdan dilin tenzīh

Ki ‘aכl-ı ma½÷ ola tS כadr-i gevherini bilen

7 Kelīm-i mu‘cize-gū-yi zamSn NaæīfS’dır

İderse secde sezS כadr-i gevherini bilen

200200200200


1 Gö®ül …………………… olmazsın

Gül-i bahSr-ı sükūna hezSr olmazsın

2 ¾umSr-ı hicr ile ………derd-i ser çekse®

Yine sezS-yı mey-i vall-ı ySr olmazsın

3 Düşer kemendine bir nev-civSn-ı şūfu® dil

Bu layd-gShda bS-iftiySr olmazsın

4 HümS-yı ½üsn misin ey tez-rev-i ümmīdim

Ki şShbSz-ı recSya şikSr olmazsın

5 Naæīf küngüre-i ‘arş-ı valla irmezsin

µarīכ-i bahrde tS kim ġubSr olmazsın

301

201201201201


1 Ey çeşm-i siyShı nSz düşmen

V’ey nSzı gibi niySz düşmen

2 Nūşī-i şarSb-ı cSm-ı tīġı®

İtdi dili i½tirSz düşmen

3 Ey şShid-i bezm ½üsn כılma

Da‘vSmızı imtiySz düşmen

4 ĪlSl-i ½aכīכSt eyledi çūn

Olsun mı gö®ül mecSz düşmen

5 Ruflat כomadı niySza zülfü®

Bes kSfir olur namSz düşmen

6 Gör gö®lümi çeşmi® ile k’olmuş

gayySdına şShbSz düşmen

7 Mecnūnu® olub Naæīf-i ġam dost

Oldı dil-i zSrı rSz düşmen

202202202202


1 Ders-i bī-dSd oכurken müjeler çeşmi®den

¼ikmetü’l- ‘ayn görür ehl-i naæar çeşmi®den

302

2 Baכma mir’Sta ki ‘aksi® dafi mecrū½u® olur

¼azer ey mest-i כa÷a naæra ½azer çeşmi®den

3 Zafmī-i fançeridir sīne-i Merrīf dafi

Kim helSk olmadı ey nūr-ı balar çeşmi®den

4 Bi® hümS layd ide bir lem½ada pervSz itse

ŞShbSz-ı nigeh-i lS‘iכa pür-çeşmi®den

5 O rı÷S dSd-ı כa÷Syım ki emSn-fSh olmam

Cevr-i bī-dSd görürsem ne כadar çeşmi®den

6 ‘şıכı® Rüstem olursa olur Szürde-i zafm

¢Shir olsa nigeh-i nSvek e#er çeşmi®den

7 Di®leme nSlesin ey ġonce Naæīf-i zSrı®

Olmasun dūr şeker-i fSb-ı se½er çeşmi®den

203203203203

(Müfte‘ilün MefS‘ilün Müfte‘ilün MefS‘ilün)

1 [evכ-i cemSl telf olur fa©©-ı ‘ı]Sr gelmesün

BSi#-i inכıbS÷ olan fall-ı bahSr gelmesün

2 Şu‘le-fürūz-ı bezm-i dil-i şem‘ cünūndur bize

Nūr-ı sarSy-ı fS©ıra æulmet-i ‘Sr gelmesün

3 İtme nigSh rS÷ıyam fSkime vefכ-i rūzigSr

yine-i derūnu®a jeng-i gubSr gelmesün

303

4 Fey÷-i lebi®le dS’imS mest-i farSb כıl beni

[S’iכa-i neşS©ıma derd-i fumSr gelmesün

5 Rı©l-ı girSn hicri®i çekdi Naæīf bir zamSn

Şimdi fumSr-ı firכati® düşmene bSr gelmesün

204204204204

(Mef‘ūlü MefS‘īlün Mef‘ūlü MefS‘īlün)

1 Dil bülbülüni aldı bir ġonce-dehen benden

Meşכ-i naġamSt itsün murġSn-ı çemen benden

2 Ġurbetde dil-figSrım bir şūfa giriftSrım

gad-mer½ale devr olsun sevdS-yı va©an benden

3 ¼üsn ile dil olmasa olmaz idi® ey perçem

Ġam-dīde ne ben senden rencīde ne sen benden

4 Sen şem‘-i tecellī dil-i ten sūfte pervSne

Me’yūs-ı temennSdır tSbūt u kefen benden

5 Dürr-i ladef-i ©ab‘ım fūrşīd-i fürūġ oldı

Şermende-Naæīf-SsS DeryS-yı ‘Aden benden

205205205205


1 Yine mest-i ferSġım bezm-i nūşa nūş-ı kSmımdan

¾umSr-ı ye’s gördüm neşve-i lahbS-yı cSmımdan

304

2 Eger pür-çīn olursa gūş idüb ½Sl-i perīşSnım

gabS zülfüne ySri® şSne כılsın selSmımdan

3 Elimde dürr-i cSmı süfte eyler gSh mestSne

Güher-rīz olsam eşk-i dīde-i elmSs fSmımdan

4 MurSdım bismil-i tīġ-ı nigShı olmadır ancaכ

O cellSd-ı tera½½üm-nS-şinSsa iltiySmımdan

5 Naæīf-SsS hevS-yı zülf ile oldum va©an düşmen

O murġ-ı lSne bī-zSrım ki olmam dūr-ı dSmımdan

206206206206

(MütefS‘ilün Fe‘ūlün MütefS‘ilün Fe‘ūlün)

1 O zamSn ki fey÷-ySb-ı כade½-i şarSb olursun

Felek-i melS½at üzre ‘aceb SfitSb olursun

2 Ġara÷ı® cefS degilse bize bu görünmemekden

Ser-i rehde rSst gelse® yine pür-şitSb olursun

3 Heves-i belS-yı pīç ü fam-ı zülf-i dilber itme

gaכın ey gö®ül ki vaכf-ı ġam-ı ı÷©ırSb olursun

4 Meded ey zebSn-ı şekve ġam-ı hicri ySd כılma

Yine cSn-ı nS-tüvSna sebeb-i ‘ıtSb olursun

5 Göricek ½arīכ-i nūr-ı rufı®ı dırīġ dersin

Bu kerem ki sende vardır niye bī-niכSb olursun

305

6 Görüb Sb u tSb-ı ½üsni bu hevSya ġurre olma

O zamSnı ySd כıl kim bir avuç türSb olursun

7 Eger arzū-yı genc-i ġam-ı ‘aşכ-ı ySr iderse®

Bu hevesle sen NaæīfS yine dil ½arSb olursun

207207207207

(Fe‘il¹tün Fe‘il¹tün Fe‘il¹tün Fe‘ilün )

1 Seyr-i çeşm olmam o rafşSna nigSh itmekden

Rind fSriġ mi olur lo½bet-i mSh itmekden

2 µutalım zülf-i fam-ender-famı virmiş ruflat

Diyemem ½Sl-i perīşSnımı Sh itmekden

3 İtdi me’yūs o כadar hicri®e oldum bī-zSr

Fikr-i ‘azm-i va©an-ı endīşe-i rSh itmekden

4 Minnet-i sS½il-i kSm eyleme ey bSzū-yı sa‘y

FSriġim lücce-i himmetde şinSh itmekden

5 Mey ola dilber ola mestī-i ‘aşכ ola Naæīf

Cürmdür tevbe bu meclisde günSh itmekden

208208208208

(Mef‘£lü F¹.il¹tün Mef‘£lü F¹‘il¹tün)

1 LeylS-yı zülfü®e dil meftūn olursa olsun

SevdSları®la Sfir Mecnūn olursa olsun

306

2 fir ümīdi virdim kSlS-yı derd-i ‘aşכa

Dil bey‘-gSh-ı ġamda maġbūn olursa olsun

3 Şemşīr-i nafveti®le merhem-©ırSz-ı zafm ol

Gül-dSġ-ı bSġ-ı sīnem pür-fūn olursa olsun

4 Server-i hevS-yı ‘aşכı® sūz-ı dili sevinmez

Seyl-i sirişk-i çeşmi Ceyfūn olursa olsun

5 uurbSn-ı tīġ-ı aşכım כanımdan olma fSriġ

ŞShım bu kSr-ı fūbu® כSnūn olursa olsun

6 Gūş-ı כabūle fūbSn Svīze eylemezler

Naæmı® Naæīf dürr-i meknūn olursa olsun

209209209209


1 Gö®ülde neşve-i keyfiyet-i zülSl-i va©an

Gözümde ½ayret-endīşe-i faySl-i va©an

2 Keder-keşīde-i ġurbet olur bu demde eger

Gelürse şehr-i faySle ġam-ı vilSl-i va©an

3 Olur o mertebe mafmūr-ı bezm-i firכat kim

Ġarībe sSġar-i Cemşīd olur sifSl-i va©an

4 İlShī lub½-ı כıySmetde mi ©ulū‘ eyler

Siyeh sitSregī-i baftla hilSl-i va©an

307

5 NiכSb-ı ġurbetle gösterir yine rūyu®

Olursa mün‘akis Syne de cemSl-i va©an

6 uasem necvSn cüdSyı ki dSne-çīn olmam

Olursa ferş rehim farmen-i nevSl-i va©an

7 Bu baft-ı dūnla dSmen-keş olmasun ½a]er it

Naæīf şShid-i ġurbet dafi mi#Sl-i va©an

210210210210


1 Sitem-i la‘l-i ġa÷ab-kSr la ey dil nicesin

¾oş mıdır fS©ırı® SzSrla ey dil nicesin

2 Ber-falSl olmayıcaכ dSm-ı belSya düşdü®

Heves-i zülf-i siyeh-tSrla ey dil nicesin

3 ‘Andelīb oldu® o gül-çehreye ammS şimdi

Zafm-ı elmSs-ı e#er-i fSrla ey dil nicesin

4 Çeşm-i şūfun ©utalım rSm-ı niySz eylersen

NSziş-i ġamze-i mekkSrla ey dil nicesin

5 İtmedi® pendimi Svīze-i gūş-ı iכbSl

‘Aşכa düşdü® ġam-ı dildSrla ey dil nicesin

6 Nice dem ser-bikr-i beySn-ı ġam oldu® şimdi

Mey ile ySrla gülzSrla ey dil nicesin

308

7 ¼abbezS tSze-terī-i gül-i ta‘bīr-i Naæīf

Öyle foş ©ar½ u foş S#Srla ey dil nicesin

211211211211


1 h eyle Shda e#er olmazsa olmasun

YSrı® yanında mu‘teber olmazsa olmasun

2 Sen gūşiş eyle terbiye-i bSġ-ı himmete

Nafl-i ümīdde #emer olmazsa olmasun

3 Mu‘tSd-ı nSle-i sefer it bülbül-i dili

Maכbūl-i gūş ü verd-i ter olmazsa olmasun

4 Tek bir zevSlini görelim şems-i firכati®

ŞSm-ı vilSlde se½er olmazsa olmasun

5 İtme şikeste ½ayfdır Syine-i dili

ŞSySn-ı gūşe-i naæar olmazsa olmasun

6 Ben bülbülSn-ı zemzemeden fSriġ olmazam

Verd-i murSd zīb-i ser olmazsa olmasun

7 Bir nS-şenīde naġme-i mu‘ciz-terSnedir

Naæm-ı Naæīf nükte-ver olmazsa olmasun

309

212212212212


1 Mihr-i ‘Slem-tSba virmez şevכini® kim ]erresin

Nūş idenler cSm-ı bezm-i ‘aşכı®ı® bir kerresin

2 Çeşm-i cSna ebrū-yı vallı hilSl-i ‘ıyd iden

Ehl-i ‘aşכı® lavm-ı hicrSn itdi rūz-ı merresin

3 dem-i כıymet-şinSs-ı cennet-i ‘irfSndır

BSġ-ı ‘aşכı® virmeyen ©ūbSya berg-i terresin

4 MSl yoכ sende cehSlet yoכ nifSכ u ½īle yoכ

Ey gö®ül bilmem seni כanכı kemSle ġurresin

5 Kesdi® ol servi Naæīf ile fırSmSn olmadan

Nafl-i ümmīdim tebSh itdi® raכībS erresin

213 213 213 213


1 Sirişkim ba½rdir bir dürr-i yektSnın firSכından

Ki ‘Slem SşinS-yı giryedir anı® firSכından

2 Behişt olursa da Ya‘כūb-ı cSnı® cS-yı SrSmı

Olur beytü’l- ½azen ol mSh-ı Ken‘Sn’ın firSכından

3 N’ola olsam hevS-yı ‘aşכla dS’im va©an-ı bī-zSr

Çū uays SvSreyim bir reşk-i LeylS’nı® firSכından

310

4 ‘Aceb mi ½Sl-i zSrım כSbil-i cem‘iyyet olmazsa

PerīşSnım o zülf-i ‘anber-efşSnı® firSכından

5 Naæīf’i maæhar-ı tSb-ı vilSl it ey meh-i garrS

HilSl olmuş vücūdı mihr-i rafşSnı® firSכından

214214214214


1 Dil hebS-yı ‘aşכıdır bir mihr-i rafşSnı® bu gün

Kim naæīri yoכ felekde ½üsnile anı® bu gün

2 Bir iki meh-pSrelerle ‘azm-i gülzSr eylemiş


3 Bülbül-i dil mihr-i rufsSrı®la mu‘ciz-gūy olur

MSh ise Syīnesi ©ū©ī-i gūySnı® bu gün

4 Bir dür-i pSki® yem-i ‘aşכına düşmüşdür yine

I÷©ırSbı var dil-i Sşüfte-sSmSnı® bu gün

5 µSli‘in ySr oldı gör ½ammSmda ySrı Naæīf

Burc-ı Sbīden ©oġar mihr-i dırafşSnı® bu gün

215215215215


1 Şemşīr çekme sīneme cSn-ı zebūn içün

İtme telef fazīne®i bir כa©re fūn içün

311

2 Mecnūna keyf-i cSm-ı ½aכīכat ½elSl ola

Terk itdi ġayrı neşve-i bezm-i cünūn içün

3 İdrSk-i ]Sta menzil it Sġūş-ı fikri®i

İsrSf-ı himmet itme lıfSt-ı şu’ūn içün

4 NS-lSyıכ-ı şehSdet-i şemşīri® ola dil

Merhem recS olur ise zafm-ı derūn içün

5 Ser-menzil-i murSda varılmazdı ey Naæīf

Za½met çekilmese ©aleb-i reh-nümūn içün

¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l---- VSv VSv VSv VSv

216216216216


1 Ben ki “ernī” kūy-ı µūr-ı ‘aşכ olurum gū-be-gū

ŞShid-i maכlūdum eylermiş tecellī hū-be-hū

2 Şevכ-i dīdSr eyledi SzSde כīl ü כSlden

Bir zamSn tedכīכ-i valf-ı zülf iderdim mū-be-mū

3 Bī-cihet כıldı tecellī SfitSb-ı ½üsn-i dost

Dīde-i cSn oldı SzSd-ı nigSh sū-be-sū

4 Olmayan zSnū-be-zSnū pīr-i himmet-kSr ile

Baכamaz Syīne-i ‘aşכ-ı ¾udS’ya rū-be-rū

5 Ba½r-i dildir dürr-i yektS-yı ½aכSyıכ menba‘ı

Ey Naæīf SvSre cū-yı ½ayret olma cū-be-cū

312

¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l---- HS’ HS’ HS’ HS’

217217217217


1 Gelince ‘aşכ ©urmaz ‘aכl-ı nS-hemvSr bir yerde

Ne mümkin ictimS‘-ı cürm ü istiġfSr bir yerde

2 VedS‘ itdim vedS‘ evhSm-ı istiכbSl ü mSæīden

Göründi çeşm-i cSna nūr-ı istimrSr bir yerde

3 Geçüb ‘arşı ‘aceb mi lS-mekSn seyr olsa dil murġı

A®a SrSm virmez pīr-i himmet-kSr bir yerde

4 Gürūh-ı ehl-i ½aככı® nefy ü i#bStından al behre

Ki olmuş mütte½id inkSr ile iכrSr bir yerde

5 Ayaġından bu bezm-i ke#reti® yek-pSre el çektim

gunub sSכī-i va½det sSġar-ı ser-şSrı bir yerde

6 GünSh olur #evSb ümmīdi zShid ehl-i ‘irfSna

Muכarreblerle olmaz zümre-i ebrSr bir yerde

7 µavSf eyler melekler ‘aşכ-ı ¼aככ ile Naæīf-SsS

Görünse כıble-gSh-ı ½alכa-i e]kSr bir yerde

218218218218


1 Bün-güm-şode-i vSdī-i hicrSnı unutma

EndSfte-i kūçe-i nisySnı unutma

313

2 ‘Azm eyler ise® Ka‘be-i kūyına ½abībi®

Ey bSd du‘Sdan dil-i nSlSnı unutma

3 Ey murġ-ı dil itdi®se heves dSne-i fSle

DSm-ı girih-i zülf-i perīşSnı unutma

4 GShīce peySm-Sver-i zülf ol dil ü cSna

Ey bSd-ı labS fS©ır-ı ySrSnı unutma

5 Mu‘tSd-ı temennS-yı va©an olma NaæīfS

Ġurbetde olan ]evכ-i firSvSnı unutma

219219219219


1 Gül olmuş hem-nişīn-i fSr bezm-i gülsitSn içre

uarSr itmez figSn itmekde bülbül SşiySn içre

2 ‘Aceb mi nSle-perdSz olsa bülbüller hevSsından

Güle mestSne sūsen tīġ çekmiş būsitSn içre

3 Dil-i ‘uşşSכda bir tSze dSġ-ı şevכ olur şeydS

Gülü® ‘aksin görüb cSm-ı şarSb-ı erġuvSn içre

4 Gümüş mecmerde ‘anber dūd-efzSdır כıySs itdim

Görünce fSl-i rufsSrı® o fa©©-ı dil-sitSn içre

5 Leb ü dendSnı®ı vaכt-i tebessüm seyr idüb landım

Dür-i yektS düzülmüş la‘linden bir nSvdSn içre

314

6 Dili fūrşīd-i zSr inbisS© eyler fürūġundan

¾aySl-i ‘Srı÷ı® bir şem‘dir fSnūs-ı cSn içre

7 Naæīf’in edhem-i seyySre-pSş-ı kilkidir her dem

Geçen çSpük-revSn-ı naæmı meydSn-ı beySn içre

220220220220


1 Ehl-i ‘aşכı® tS ezel vīrSne dirler gö®lüne

Hem yine gencīne-i şShSne dirler gö®lüne

2 Il©ılS½-ı ‘aşכda ma‘nī-şinSsSn-ı hevS

‘Aכıl-i SzSdeni® divSne dirler gö®lüne

3 Mest-i cSm-ı vall veyS mafmūr-ı hicrSn olsa da

Ma½rem-i bezm-i ġamı® mestSne dirler gö®lüne

4 şinSySn-ı rumūz-ı ½ikmet-i ‘aşכ-ı ¾udS

ZShid EflS©ūn ise bi-gSne dirler gö®lüne

5 Maæhar-ı mestī-i ‘aşכ itmiş Naæīf’i fey÷-i nSm

BSde hem sSכī ü hem peymSne dirler gö®lüne

221221221221


1 Bu fey÷ ki var bSde-i cSm-ı nigehi®de

Rū½ü’l- uudüs’i serhoş ider bezm-gehi®de

315

2 gad-baft-ı siyeh-rūz-ı ma½abbet seni® ey şūf

miftedir sürme-i çeşm-i siyehi®de

3 [evכ-i ülfet-i nSzı® dū-cihSn lü©fa degişmez

Bir ]Syiכa buldum sitem-gSh-ı gehi®de

4 MīzSn-ı mafabbetde ġam bīş ü güm olmaz

Hem-sengdir a½vSli gedSnı®da şehi®de

5 Bir Sh-ı se½er-gShı®a mevכūf NaæīfS

Cismi® gibi bir bSdī-i lev½-i günehi®de

222222222222

(FS‘ilStün FS‘ilStün FS‘ilün)

1 Berכ-i æulmet-i tebSh ya‘nī Sh

Ma½v-sSz-ı günSh ya‘nī Sh

2 Ebediyyü’l- vücūd ya‘nī dil

Berכ-i hestī-i tebSh ya‘nī Sh

3 Ser-be-ser sūz-ı ‘aşכ ya‘nī cSn

Bu maכSle güvSh ya‘nī Sh

4 YSr-ı şeb-i zinde-dSr ya‘nī fiġSn

Hem-dem-i lub½-gSh ya‘nī Sh

5 b-ı fSk-i ülfet eşk-i dīde-nişīn

BS-dSniş-i penSh ya‘nī Sh

316

6 Şu‘le-efrūz şem‘-i rū½-ı Naæīf

Nefes-i cSn-gSh ya‘nī Sh

223223223223


1 ‘Ar÷ eyle dSġ-ı ‘aşכ gö®ül serde sīnede

Göster bahSrdır yine gül serde sīnede

2 ¢an itme dSġ u şer½a ola leşker-i ġamı®

Şehr-i vücūda açdı sünbül serde sīnede

3 Ser-mest-i nSz olub beni itdi® çū sīne-çSk

FSş itdi rSz-ı neşve-i mül serde sīnede

4 gad çSk-i tīġ-ı ½üzn-i ma½abbet olub müdSm

Ey dil dehSn-ı zafmla gül serde sīnede

5 Pür-şer½a eyle cismimi cSnS Naæīf-veş

uıl cūy-bSr-ı tīġı®a pül serde sīnede

224224224224


1 Çeşmi® fumSr-ı nafvet ile fSb-ı nSzda

EfsSne-şekve ‘Sşıכ-ı bī-dil niySzda

2 TS-key güdSziş-i ġam ile Sh ider gö®ül

Mu©rib zamSn zamSn gerek söz ü sSzda

317

3 Gelsün lurS½ī pey-siper olsun semend-i ġam

MeydSna gersün üştür-i gerden-firSzda

4 Seyr eyleyüb fırSmı®ı gülşende כaldılar

ŞimşSd ü serv-i ½ayret ile ihtizSzda

5 DSmSd-ı nev-‘arūs-ı me‘Snī Naæīf’dir

ŞSd olsun mı ½acle-geh-i imtiySzda

225225225225


1 KSkülleri® bu fitne-i mürdem-firīb ile

ZünnSr-ı bend-i ‘aşכ ide zShidleri bile

2 Memnūn-ı sehm-i ġamzesidir bSrı gSh gSh

Hem-derd olur mı sīne dil-i bī-nalīb ile

3 Gösterme dSm-ı zülfü®i hem ġayra hem ba®a

Bir ©utma zSġı ey gül-i ter ‘andelīb ile

4 Rū½u’l- Emīn olursa da rehber dem-i liכS

¼aşr olmayınca cennete girmem ½abīb ile

5 SSmSn-ı düşmen olsa ‘aceb mi Naæīf-i zSr

Mecnūn-ı ‘aşכa dūrdur ülfet כarīb ile

318

226226226226


1 DSmSnı®ı aġySre virüb dillerin alma

‘UşşSכını® Sh-ı dil-i ġam-perverin alma

2 Dūr itme faySl-i rufı®ı dīdeden ey mSh

GümrSh-ı beySbSn-ı ġamı® rehberin alma

3 ŞSyed ki şehīd eyleye ben zSrı raכībS

Destinden o fūnı nigehi® fançerin alma

4 CSnım gibi tīri® dafi çūn sīneden aldı®

PeykSn-ı ciger dūz-ı ½aySt Sverin alma

5 Bu bezmde ancaכ mey ile def‘-i ġam eyler

Ey şa½ne Naæīf’i® serin al sSġarın alma

227227227227


1 h itmez idim hicri® ile ülfetim olsa

gabr eyler idim labr ile ünsiyetim olsa

2 Nūr-ı balarım eyler idim mevc-i sevSdı

Ol zülfe nigSh eylemege כudretim olsa

3 PūySn-ı beySbSn-ı ġam-ı vaכt olurdum

uays-ı heves-Slūd gibi ©Sכatim olsa

319

4 Her la½æa temSşS-yı ġamı®dır yine kSrım

yine-i dilde ne כadar küdretim olsa

5 Ben neyler idim bezm-i ġam-ı dehri NaæīfS

Ol şūf-ı cefS-cū gibi hem-so½betim olsa

228228228228

(Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün Mef¹‘*lün )

1 Kesilmem kSkülü®den şSne-veş #ad-çSk olursamda

Yine rū-mSl-ı dSmSn-ı niySzım fSk olursamda

2 Dile yeter nigSh-ı berכ-i peykSnı® virir dehşet

¾adenk-i cSn şikSf-i mergden bī-bSk olursamda

3 Yine Sġūş-ı ümīdimde sen ey serv-i bSġ-ı ½üsn

Eger tīġ-ı ġamı®la ser-bürīde tSk olursamda

4 Gö®ül sürūr-ı hevS-yı zafm-ı şemşīri®dir ey fūnī

ŞehSdet-i kSm-ı ‘aşכım ziynet-i fitrSk olursamda

5 NaæīfS ©ab‘-ı pSkim nüzhet-efzS-yı me‘Snīdir

Hücūm-ı cevr-i gūn-a-gūnla ġam-nSk olursamda

229229229229


1 Ruflat-dīh olma ceyş-i fa©-ı rū-yı pSki®e

TSrSc virme milket-i bī-iştirSki®e

320

2 Zehr-i ‘ıtSbı nūş-ı me]Sכ-ı ümīd olur

Dil-dSdeyiz tebessüm ü şinSs-nSkine

3 gahbS-yı la‘li® itme dil-i zSrdan dırīġ

Fey÷-i ½aySt eyle Mesī½em helSki®e

4 Ey bSġ-ı dehr miyve-i ½armSn æuhūr ider

Nafl-i emel ki ġars ideriz şūre fSki®e

5 Merhem-©ırSz-ı zafm-ı derūn a®la ey Naæīf

PeykSn-ı tīri gelse dil-i çSk çSki®e

230230230230


1 ¾oşS füzūnī-i ġam sūz-ı şevכ-i firכatle

Ki ehl-i ‘aşכı ider pufte dil ½arSretle

2 Ġarībdir ki şikestī-pe]īr terk olmaz

Bu keşmekeş ki olur rişte-i ma½abbetle

3 Bu lü©f-ı kü½l-i ġubSr-ı ©arīכ-i ‘aşכ nedir

Ki seyr-i ½üsn ideriz nūr-ı çeşm-i ½asretle

4 ‘Aceb mi bilmese bū-yı çemen-geh-i ‘aşכı

Henūz açıldı o ġoncem nesīm-i behcetle

5 Çıכarma zirve-i bSm-ı sipihre valfı® idüb

Uçurma şeyf-i riySyı bize kerSmetle

321

6 Gelürse fa©©ı dafi girye-nSk-i ½üzn olmam

Biraz da fande ider dil ġubSr-ı ½ayretle

7 HezSr gülşen-i ye’s olmasun Naæīf gö®ül

Gül-i ümīd açılurmuş nesīm-i himmetle

231231231231


1 FermSn-ber-i ‘aşכım sitem-i bī-sebeb itme

Ey şSh-ı cihSnım ġa@ab itme ġa@ab itme

2 Ey gülşen-i ümīde beyhūde temSşS

DSmSnı®ı lad-pSre-i fSr-ı te‘ab itme

3 Eyyūb gibi labr-ı müdSm ülfet-i derd ol

Bu köhne şifS-fSnede dermSn ©aleb itme

4 ġūş-küşS cilve-ger ol şu‘le-i ġamda

PervSne®i ya hem laכab-ı Bū Leheb itme

5 MSnend-i Naæīf itme dili şīfte-i zülf

Beytü’l- ¼aram’ı ma½şer-i şūr-ı şeġab itme

232232232232


1. Gö®ülde fey÷-i ma½abbet şarSb çeşmimde

Görünmese n’ola dehr-i farSb çeşmimde

322

2. ¾aySl-i nSr-ı firSכı®la tSb gö®lümde

Ümīd-i şerbet-i vallı®la Sb çeşmimde

3. uanı ‘ıtSb-ı nigeh devlet-i teġSfülde

Uçar hümS gibi şimdi ‘ıtSb çeşmimde

4. HebS-yı pertev-i fūrşīd-i rūyu®um cSnS

Mi#Sl-i ]erre degil SfitSb çeşmimde

5. Gö®ül ki ma©la‘-ı lub½-ı faySl-i vallı®dır

Olur mı bir dafi ümīd-i fSb çeşmimde

6. Mulavver olsa dafi laf½a-i nigShımda

NeæSre-i rufı®a var mı tSb çeşmimde

7. CemSl-i ġayr-ı Naæīf SfitSb ise baכamam

¾aySl-i kSküli olmuş niכSb çeşmimden

233233233233


1 Nedir bu neşve-i pSkize cSm la‘li®de

¾arSb כıldı dili bezm-i kSm la‘li®de

2 Meger ki nef½a-i Rū½u’l- Emīn’dir cSnS

Bu cSn bafşı ki vardır peySm la‘li®de

3 HezSr nükte-i rSz-ı Mesī½ müdġamdır

Gül-i tekellüm-i mu‘ciz-niæSm la‘li®de

323

4 İder teme##ül-i ySכūt-ı eşk-i elmSsı

Nedir bu fSlla fikr-i merSm la‘li®de

5 ‘Aceb mi olsa bu ©ab‘-ı güher-feşSn-ı süfan

Naæīf nS’il-i ‘ıyş-ı müdSm la‘li®de

¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l¼arfü’l---- YS’ YS’ YS’ YS’

234234234234


1 N’ola ser-germ-i ½ırmSn itse vullat cSn-ı mehcūrı

Bu bezmi® lSzım-ı keyfiyetidir derd-i mafmūrı

2 ŞarSb-ı bezm-gSh-ı dehr ider hüşySrı lS-ya‘כıl

Bu cSnı® neşve-ySb-ı ½üzn olur elbette mesrūrı

3 Dem-S-dem eşk-rīz-i ½asretiz dSġ-ı derūn üzre

Maכarr-ı sūde-i elmSs כıldıכ zafm-ı nS-sūrı

4 Dil-i Sşüfte bildim ½arf-i bī-dSdı®da ½aכ-gūdur

TemSşS eyledim zülfü®de ma½şer-gSh-ı manlūrı

5 Gören mecrū½-ı tīġ-ı nafvet olmaכdan Naæīf-SsS

İlShī görmesün bī-diller ol bed-mest-i ma‘zūrı

235235235235


1 NiכSb idüb rufı®a zülf-i ‘anber-SsSyı

SiySh mest-i cünūn ile rū½-ı LeylS’yı

324

2 Çemende ‘Srı÷-ı Yūsuf pesendi®i göster

Gül-i bahSr-ı ½icSb it ruf-ı ZüleyfS’yı

3 NiySz ehline kSrı® ki va‘d-i ferdSdır

Tefekkür itmesün va‘d-gSh ferdSyı

4 TeġSfül-i nigehi®le nevSzişi®dir iden

Esīr-i favf u recS Sh-ı cSn-ı şeydSyı

5 Henūz dīde şeker-i fSb-ı nSzdan mafmūr

Dafi girişme כad-i foş bezm-i ra‘nSyı

6 CihSn kerem-i ©alebdir zaman-ı ½üsnü®de

Ġarīb buldı revScın metS‘-ı rüsvSyı

7 Naæīf-i zSr hezSr-ı bahSr-ı ½üsnü®dür

Şükufte göster o zSra gül-i temennSyı

236236236236


1 O gül-behcet nevSz-ı rūy ü kSkül geldi foş geldi

Elinde deste deste verd ü sünbül geldi foş geldi

2 NesīmS ½abbe]S rS½at-sSzī-i dil-i şeydS

MeşSm-ı bülbüle bū-yı ruf-ı gül geldi foş geldi

3 Görüb SrSyiş-i ‘işret-geh-i bezm-i çemen-zSrı

MizSc-ı bülbüle foş geldi bülbül geldi foş geldi

325

4 Elinde fançeri berכ-i ‘alev-tSb u tevaככuf-sūz

BelS-yı farmen-i labr u ta½ammül geldi foş geldi

5 Tehī peymSne cSm-ı ‘ömrüm olsa ser-nigūn olsun

Pür eyle sSġarı sSכī dem-i mül geldi foş geldi

6 Ġamımdan söylemezdim ½Slimi ammS lurSfīden

gadS-yı lS-tefaf ma÷mūn-ı כulכul geldi foş geldi

7 NaæīfS [ülfiכSr fSmedir kef ©ab‘-ı şīrSnem

Zemīn-i tSzeye çūn şSh-ı Düldül geldi foş geldi

237237237237


1 Ġam gitmez imiş elde ayaġ olmasa bSrı

Ra½şende degil çūnki çerSġ olmasa barı

2 Çün kim ‘adem-i כanla yemīn eyledi ġamze®

CSn-ı ġam-ı firכat-zede laġ olmasa bSrı

3 Hep mirve½a-cünbSnī-i nSr-ı keder eyler

RaככSlī-i ümmīde mesSġ olmasa bSrı

4 Çūn bSz emel-i rSġıb-ı laft-i ciger olmaz

BSzū-yı ©aleb lSne-i dSġ olmasa bSrı

5 [evכ-Sverī-i sükker-i naæm itdi NaæīfS

µū©ī-i dili® lSl-i ferSġ olmasa bSrı

326

238238238238


1 Yem olmazdı sirişkim bir dür-i nS-ySbım olsaydı

Çemende nSle itmezdim gül-i sīr-Sbım olsaydı

2 Bulurdum ySrım olsa secde-i ebrūsuna ruflat

Olurdum ©S‘at-ülfet ben dafi mi½rSbım olsaydı

3 gabS½-ı ½aşre dek bī-dSr olurdum dīde-i baftım

Eger zSnū-yı dilber tekye-gSh-ı fSbım olsaydı

4 Ġam-ı bSrSn-ı eşkim söyler aġlardım bahSneyle

Benim de SsiySb çarf-veş dolSbım olsaydı

5 HebS-yı tSb-ı ½üsn olmaכ nedir deşt-i ma½abbetde

Felekde ]erre-veş bir mihr-i ‘Slem-tSbım olsaydı

6 Ne gülbünler iderdim terbiye-i bSġ-ı me‘Snīde

Elimde fSme-i üstSd-veş mīzSbım olsaydı

7 Gehī olsam #üreyyS-rīz ü gShī alsam Sġūşa

NaæīfS hSle-i sīnemde bir mehtSbım olsaydı

239239239239


1 Maffī lebi®de neşve-i lahbS-yı kev#eri

PeydS rufu®da ©al‘at-i mihr-i münevveri

327

2 Baכsun mı sūmnSt-ı fenSnı® tebSnına

Seyr eyleyen seni® gibi rū½-ı mulavveri

3 CS-yı כarSrı fançeredir el-½a]er gö®ül

Bī-cS talavvur itme miySnında fançeri

4 ‘Ar÷-ı cemSl idince biraz ol falīl-i ½üsn

İtdi şikeste ‘ar÷ büt-i deyr-i zeri

5 Çoכ mı Naæīf’e lehce-i pSkīze bS-fulūl

uıymet-şinSs-ı güher-i naæm ola dilberi

222240404040


1 CSm-ı ‘aşכı eyleyenler nūş derySlar gibi

Germ olub itse ‘aceb mi cūş derySlar gibi

2 h bir tSbSnem oldı munכatı‘ כıldı beni

RūzigSr-ı firכati® bed-hūş derySlar gibi

3 Bir dür-i yektSya mSlik ol ki itdikce şinSh

Her ©araf ‘ar÷ eyleye Sġūş derySlar gibi

4 Naכş-i imkSn istemez Syīne-i dīdSr olan

VScib oldur kim ola bī-hūş derySlar gibi

5 gabr iden telfī-i ‘ıyş-ı ‘Sleme Sfir ider

Gevher-i maכlūdını der-gūş derySlar gibi

328

6 Lücce-rīz-i eşk-i hicrSn olmayan olsun mı hīç

SS½il-i ümmīde dūş-a-dūş derySlar gibi

7 Fi‘l ü כuvvet ‘Srife yek-reng lSzımdır Naæīf

GSh cūşSnız gehī fSmūş derySlar gibi

241241241241


1 Rū-mSl-i fSk-i maכdemi kim dSmeni® gibi

Hem cSme fSbı® olmaġa pīrSheni® gibi

2 Çıכmaz kenSra keştī-i ümmīd fSriġ ol

Ey dil hücūm-ı mevc-i heves reh-zeni® gibi

3 ZinhSr cū-yı dergeh-i hicri®dir eyle cevr

Bu bSbda güneh-i dil-i bīçSreni® gibi

4 zSd-ı bend-i kSkül-i ġayrım ki tS ezel

Bir pSdişSh-ı ½üsne כul oldum seni® gibi

5 Virmez cihSn ma‘rifete pertev ey Naæīf

Bir mSh-ı SfitSb dil-i rūşeni® gibi

242242242242


1 Yine bülbüller olsun naġme-gū nevrūzdur şimdi

Şükufte oldı verd-i arzū nevrūzdur şimdi

329

2 Yine şSh-ı cünūn ©uġra-keş-i dSġ oldı her serde

N’ola ‘uşşSכ iderse ser-fürū nevrūzdur şimdi

3 Sipihr-i dilden ebr-i mi½net-i serd-şitS gitdi

Ki fūrşīd-i bahSr itdi ġulū nevrūzdur şimdi

4 MelSmet dostıdır SşinSySn-ı ġamı® kSrı

Olur sSmSnile diller ‘adū nevrūzdur şimdi

5 İdüb bir serv-i nSzı® pSyine mSlīde rufsSrı

Mi#Sl-i cūy-bSr ol cilve-cū nevrūzdur şimdi

6 Bu demler kSse-i perhīz-i lebrīz şikestīdir

Olur çūn cür‘a-rīzSn-ı Sb-rū nevrūzdur şimdi

7 TemSşS-yı gül-i ümīd içün demdir Naæīf-SsS

Nigeh-i ferş-i bahSr ol sū-be-sū nevrūzdur şimdi

243243243243


1 Fey÷-i la‘li®de hüveydS mı ġam-ı şūy gibi

n-ı ½üsnü®de mekīn-i Syīnede rūy gibi

2 Seri®e SvSre zülfü® ola SrSm-ı mu½Sl

¾am-ı çevgSn-ı NerīmSn’a düşen gūy gibi

3 ‘Aכla fSl-i siyehi® tufm-ı cünūn olmuş iken

Dili bī-kevkeb ider ©Sli‘-i bed-fūy gibi

330

4 O fa©-ı tSzeye hep çeşm-i bütSn ½ayrSndır

SünbülistSna düşen rimme-i Shūy gibi

5 Baכamam her ne כadar olsa le©Sfet ġayra

Çeşmime ‘aks-i miySnı® düşeli mūy gibi

6 Tev’em-i nūş idigin nīş-i beySn itmez mi

¾a©©-ı sebz gibi ©ū©ī-i süfan-gūy gibi

7 Zühd-i bī-ma‘rifede כat‘-ı mesSfe olmaz

¾ar-ı ©S½ūnedeki sa‘y ü tekSpū gibi

8 Ser-be-bSlīn fumSr a‘nī Naæīf ey sSכī

Muntaæır lü©fu®a bī-mSr-ı devS-cūy gibi

244244244244


1 BahSr irdi olurken ġonceler üşküfte hep şimdi

Niçün bSg-ı dilimde ġoncedir verd-i ©arab şimdi

2 uanı lebrīzī-i cSm-ı dil ü lahbS-yı mesrūrı

Şikest itdi dırīġS seng-i mi½net bī-sebeb şimdi

3 Dil-i meyySli cū-yı būse-ySb pSyı® itmişken

Bu sirişki® nedir ey serv-i gülzSr-ı edeb şimdi

4 FirSz-ı sellem-i firכat-nişīnim ben hele ammS

Serīr-SrS-yı kSh-ı vullatı® kimdir ‘aceb şimdi

331

5 Dili ser-germ-i bezm-i lü©f iderdi® va‘d-i vallı®la

Nedir ey mest-i nafvet nūşī-i cSm-ı ġalıb şimdi

6 NaæīfS seyr-i rufsSr-ı merSm it çeşm-i himmetle

KüşSde oldı dirler revzen-i כalr-ı ©aleb şimdi

245245245245

(Mef‘£lü F¹‘il¹tün Mef‘£lü F¹‘il¹tün)

1 PūySn-ı deşt-i ‘aşכı® Mecnūn’dur sürSġı

Manlūr-ı dSr-ı zülfü® balmaz yere ayaġı

2 Ġamze® ‘aceb mi olsa peyġūle-gīr-i çeşmi®

CS-yı כarSrı mesti® meyfSneler bacaġı

3 Sīnemde cilve כıldı bi® nSzile bu şeb ySr

BSġ-ı falīl כıldım bu cism-i dSġ-ı dSġı

4 NS-būd olursa cismim ‘aşכ Steşinde ma½zūn

¾Skisterimde seyr it fandSn-ı şeb-çerSġı

5 Ser-mest-i cSm-ı ‘aşכ ol hem-vSre sen NaæīfS

Şer’-i ma½abbet içre yoכdur meyi® yasaġı

246246246246


1 Dil-şSd-ı vullatuz ki keder bilmeziz dafi

Maġrūruz Sh-ı favf u ½azer bilmeziz dafi

332

2 Bildik fenSsını yine SsSyiş eyleriz

¼ayfS bu reh-güzerde fa©ar bilmeziz dafi

3 Olduכ ser-a-ser Syīne-veş dīde neyleyim

¾ūrşīd-i rū-yı ySre naæar bilmeziz dafi

4 Bi® כSfile nesīm gelürken meşSma Sh

Bū-yı gül-i va©andan e#er bilmeziz dafi

5 Biz kim girSn-bSr-ı metS‘-ı ma½abbetüz

Ey fSce fikr-i sūd ü ÷arar bilmeziz dafi

6 Olduכ temSm-ı mi½net-i ġurbetle dil-figSr

YSrSndan dırīġ faber bilmeziz dafi

7 h ol zamSn ki rS½atī-i kūy-ı ySr olub

Dirdi® Naæīf derd-i sefer bilmeziz dafi

247247247247


1 İlShī mShī-i bafr-i ġam eyle cSnımızı

Hücūm-ı girye farSb itdi fSnümSnımızı

2 HezSr Rüstem-i SzSde-cSn fehm itmez

Çeken bilür elem-i saftī-i kemSnımızı

3 Bu yemde bir dafi hem-mSyemiz æuhūr itmez

Felek kim eylemesün dür-i nSvidSnımızı

333

4 BeySn-ı ser-i ½ayStü’l- ½aySt ‘aşכ ider

Dökerse ©īġ-ı ma½abbet zemīne כanımızı

5 ¾udS Naæīf’i fehīm-i fünūn-ı ‘aşכ itdi®

Bizimde naכd-i dil it ders-i imti½Snımızı

248248248248


1 Dil-dSde-i rūyu® semen itmez mütesellī

şüfte-i fa©ı® çemen itmez mütesellī

2 TS görmeyicek Yūsuf’umı sūכ-ı ©alebde

Ya‘כūb-ı dili pīrehen itmez mütesellī

3 gad-pSre-i şemşīr-i temennSyı nigShım

Bir zafmla ol deşne-zen itmez mütesellī

4 NS-muntaæır-ı bū-yı vilSli dem-i ġurbet

zSdī-i beytü’l- ½azen itmez mütesellī

5 GüstSf-ı şehīdem ki beni pīrehen-i ySr

Olmazsa NaæīfS kefen itmez mütesellī

249249249249


1 Kemend-i zülfü®e gönlüm giriftSr oldı fūb oldı

Yine Manlūr-ı ġam SrSyiş-dSr oldı fūb oldı

334

2 Hem öldürdi hem i½yS itdi כahr-ı şefכat-engīzi®

Bu ©avr-ı nS-mükerrer reşk-i aġySr oldı fūb oldı

3 Dil-i vullat-ı recSya pend iderdim fSriġ olmazdı

Hele lad-pSre-i şemşīr-i SzSr oldı fūb oldı

4 Ser-S-pS zafm-ı nS-sūr idi dil şemşīr-i hicri®den

µabībim merhem-i vallı® meded-kSr oldı fūb oldı

5 KSbS-yı füsn kim fay©u’ş-şu‘S‘-ı mihrdir nSrı

Ser-S-ser fıl‘at-i her-rūze-i ySr oldı fūb oldı

6 Gö®ül kim çīn-i zSd-ı zülfdür sīnemde cSy itmez

O murġ-ı dSm-ı perver-lSne bī-zSr oldı fūb oldı

7 Bu nev-©ar½-ı ġarībi® ey Naæīf ma‘rifet-pīrS

¼ased-sSz-ı dil erbSb-ı S#Sr oldı fūb oldı

250250250250


1 Gö®ül Yūsuf cüdSdır pend ile tesrīr mümkin mi

O Ya‘כūbı כudūm-i labr ile tebşīr mümkin mi

2 ZebSn-ı şekve yi dem-beste eyler evvelS ½ayret

BelS-yı mi½net hicrSnı®ı ta‘bīr mümkin mi

3 İdersem ‘ar÷-ı ½Sl-i zSrımı taflīl ‘afv eyle

GedSyım pSdişShım itmemek taכlīr mümkin mi

335

4 Dem-S-dem dSmenimde ba½r-i bī-pSySn olur peydS

Ġamı®dan mScerS-yı dīdeyi taכrīr mümkin mi

5 HemSn beyhūde isrSf itme sSכī cSm-ı lahbSyı

¾arSbSt-ı derūn-ı ‘Sşıכı ta‘mīr mümkin mi

6 N’ola nS-çSr olursam sīne-çSk fançer-i ġamze®

Bu taכdīr-i כa÷Sdır sevdigim taġyīr mümkin mi

7 Ecelden mu÷©aribdir cSn-ı ‘Sşıכ derdile ammS

FedS-yı ‘Sşכ-ı cSnSn itmede te’fīr mümkin mi

8 µabībS merhemi® zafm-ı dilde nS-mülSyımdır

Saכīm-i derd-i ‘aşכ-ı dilbere tedbīr mümkin mi

9 NaæīfS ½arf-i kSma larf-ı vaכt itme bī-ma‘nS

O terkīb-i mu‘aככad nükteyi tefsīr mümkin mi

251251251251


1 MSdSm Sfitab-ı tecellS açılmadı

Gül-ġonce-i riyS÷-ı temennS açılmadı

2 GülzSrdan כapandı yine ‘ayn-ı ‘andelīb

Bir vefכ-i kSm bir gül-i ra‘nS açılmadı

3 Oldı şükufte gülleri hep bSġ-ı ‘Slemi®

Sīnemde ġonce-i dil-i şeydS açılmadı

336

4 Bu rūzigSr-ı tünd-gü]Sr ile ½ayf kim

Rū-yı murSda bSb-ı tesellS açılmadı

5 ŞumSr-ı zülfüne dil ü cSn eyledik fedS

Gencīne-i vilSl-i dilSrS açılmadı

6 MSnend-i ©ab‘-ı pSk-i NaæīfS kimesneye

uufl-ı dür-i fazSyin-i ma‘nS açılmadı

252252252252


1 Ey mSh-ı cebhe-i ‘izzet-i dīdSr tS-be-key

Bī-mihrī ü teġSfül ü SzSr tS-be-key

2 DSrū-yı lü©fu® itme dırīġ ey ©abīb-i cSn

BīmSr-ı firכati® ola nS-çSr tS-be-key

3 Encüm-şümSrī-i şeb-i ġam kSr-ı çeşm olub

Baft-ı günūdum olmaya bī-dSr tS-be-key

4 Ey ġonce ‘andelībi® idüb lSyıכ-ı firSכ

ŞSySn-ı lo½beti® ola her-fSr tS-be-key

5 Gül-bSġa fikr-i fattı® ile eyledi® beni

NeææSre-ferş-i sū-yı çemen-zSr tS-be-key

6 uıl beste-çīn-i ©urra®a demdir ki olmuşum

şüfte maġz-ı zülf-i siyeh-tSr tS-be-key

337

7 Bir zafm-ı ġamzeye dafi şSyetse itmedi®

CSnımdan eyledi® beni bī-zSr tS-be-key

8 Valf itdirüb dehSn ü miySnı® firSכını

İtdi® Naæīf’i kSşif-i esrSr tS-be-key

253253253253

(F¹‘il¹tün F¹‘il¹tün F¹‘ilün)

1 NSr-ı kev#er-fürūş ya‘nī mey

DūdmSn-ı sūz-ı hūş ya‘nī mey

2 LSle-i neşve-būy ya‘nī cSm

Gül-i bülbül-i furūş ya‘nī mey

3 ¾ayme-i şSh-ı fey÷ ya‘nī ½abSb

Rū½-ı dSd-ı nüכūş ya‘nī mey

4 Kays-ı ris©o faySl ya‘nī rind

Hūş-ı mestī-i bedūş ya‘nī mey

5 Şevכ-i bafş-ı dil-i Naæīf-i ½azīn

Neyyir-i ebr-i pūş ya‘nī mey

254254254254


1 Ser-i rehinde görüb eşkimi şitSb itdi

O serv-i nSzı görü® cūdan ictinSb itdi

338

2 Görünce cennet kūyunda eyledi düşnSm

Raכīb telf-i zebSnı bize ‘a]Sb itdi

3 Gö®ülde reşkle lad-‘uכde eyledi® peydS

gabS ki zülf-i siyShında pīç ü tSb itdi

4 Süzüldi çeşm-i siyeh çün ki şShbSz-SsS

Tezerv-i dil-i כafes tende ı÷©ırSb itdi

5 Naæīf ‘Szim-i deşt-i cünūn olub Sfir

BelS-yı ‘aşכı delīl-i reh-i lavSb itdi

255255255255


1 SSġar-ı bezm-i kerSmetdir külSh-ı Mevlevī

Fey÷-ı bafş-ı rind-i va½detdir külSh-ı Mevlevī

2 Deyr-i dilden tīregī-i mSsivSyı def‘ ider

Nurdan כandil-i ©S‘atdir külSh-ı Mevlevī

3 Şem‘-i rū½ı larlar-ı SfStdan ider emīn

PSk fSnūs-ı ½imSyetdir külSh-ı Mevlevī

4 Eylemiş memlū hevS-yı şevכ-i כurbü’l- כurb-i ¾aכ

Bir ½abSb-ı ba½r-i ra½metdir külSh-ı Mevlevī

5 ¢ıll-i bSl-ı ra½met-i MevlS’da bulmuş perveriş

Bey÷a-i ‘anכS-yı himmetdir külSh-ı Mevlevī

339

6 DSye-dSr-ı sSye כılmaz her ser-i bī-devleti

Bir hümS-yı evc-i ‘izzetdir külSh-ı Mevlevī

7 Bülbülü® pervSne-i şem‘-i vilSl-i ‘aşכ ider

Verd-i gülzSr-ı se‘Sdetdir külSh-ı Mevlevī

8 Bū-yı tezvīr-i riySdan dSġ-ı küdretden beri

LSle-i deşt-i ma½abbetdir külSh-ı Mevlevī

9 Andan eyler tSb-ı nūru’n- nūr-ı fey÷-i ¼aכ ©ulū‘

Maşrıכ-ı mihr-i hidSyetdir külSh-ı Mevlevī

10 Serv-i gülzSr-ı me‘Srifdir NaæīfS Mevlevi

LSne-i murġ-ı fa÷īletdir külSh-ı Mevlevī

256256256256


1 Ġarīb şükūh-perdSr SşinS-yı vullat olsun mı

O nS-şSyeste-i dūzaf-sezS-yı cennet olsun mı

2 Nesīm-i şevכ-i fubSn olmada dergSr her demde

PerīşSn berg-i labrım כSbil-i cem‘iyyet olsun mı

3 µabībS kSse-i va‘d-i vilSli® ber-kef olmaz sa

Saכīm-i renc-i hicrSnı® nedīm-i lo½bet olsun mı

4 ¾ırSm itmez misi® ey serv-bSlS bSġ-ı kūyu®da

Hemīşe dīde-i ümmīd vaכf-ı ½ayret olsun mı

340

5 Fera½ nSdir ½u÷ūr ü ġam mu½Slır kSm-ı dil nS-būd

Bu ½ayret-gShda evim NaæīfS rS½at olsun mı

257257257257


1 Baכub mir’St-i cSna ‘aks-i ½üsn-i ySrı gördü® mi

Tecellī-zSr imiş hep ‘Slem-i envSrı gördü® mi

2 Aכarsın cūy-veş her serv-i nSzı® pSyine her sū

Kelīm-SsS sen ey dil şu‘le-i dīdSrı gördü® mi

3 Degil maflūl-ı eymen nūr-ı ½aכ aç dīde-i cSnı

Meger hep ©avr imiş her deşt ü her kühsSrı

4 Ġara÷-ı sūz-ı celSl-i ¼aככ’ı mestūr itmedir yofsa

Yaכar dünySyı berכ-i Sh-ı Steş-pSrı gördü® mi

5 Ġarīכ-i ‘afv ider cūş itse mevci bi® cihSn cürmi

Tenevvür-sīnede ©ūfSn-ı istiġfSrı gördü® mi

6 Tecellī ba½rini® mevc-i ba½tı nūr-ı A½med’dir

O nūra maæhar olmuş pīr-i himmet-kSrı gördü® mi

7 gafS dilde כade½ elde farSb-ı ‘aşכ olub כalmış

Gö®ül bezm-i ma½abbetde Naæīf-i zSrı gördü® mi

341

ŞARKILAR ŞARKILAR ŞARKILAR ŞARKILAR

1111---- Tesliyyet Tesliyyet Tesliyyet Tesliyyet

(MefS‘ilün MefS‘ilün Fe‘ūlün)

1 Seni dil-faste-i hicr itse ma½būb

Gö®ül labr eyle labr eyle labūr ol

gaכın Sh eyleme mSnend-i Eyyūb


2 Yem-i hicrSna düşdü®se #enS כıl

Gelen mevc-i belSya mer½abS כıl

Dili® ½alve’l-me]Sכ-ı ibtilS כıl


3 Se½er bülbüller ile ol naġam-sSz

Gice pervSnelerle eyle pervSz

ZebSn-ı rSzı® itme şikve-perdSz


4 Görüb bSb-ı lafSyı beste-i ġam

Çeken çekmiş bu bSrı bizden aכdem

Dimiş “El-labru miftS½u’l- ferec” hem


5 SüleymSn iken itse ġam seni mūr

Va©andan ySrdan eyler seni mehcūr



342

6 Tesellī eyle cSn-ı pür-şitSbı®

Eger çi æulmetin çekdi se½Sbı®

Doġar elbette bir gün SfitSbı®


7 ua÷a gösterse yüz vech-i cefSyı

Naæīf-SsS gözet rū-yı rı÷Syı

İşit üstSddan ni‘me’l- edSyı


2222


1 El-½ased ey rS½atiySn-ı va©an


Ġurbete laldı bizi çarf-ı kühen


2 Murġ-ı dili bülbül-i zSr eyledi®

Bir gül-i fandSna hezSr eyledi®

¼asret ile terk-i diySr eyledi®


3 Neyleyeyim ey meh-i gerdūn-ı ma½al

Oldı firSכı®la gö®ül pür-kesel

Böyle imiş כısmet-i rūz-ı ezel


343

4 Olmuş iken vullatī-i dil-rubS

Eyledi devrSn bizi nS-geh cüdS

VS-esefS Yūsuf-ı vS-½asretS


5 Biz ki Naæīf ile esīr-i ġamız

¾urrem olu® bezm-i lafSlarda siz

uısmet-i taכdīre keder çekmeziz


3333

(MefS‘īlün MefS‘īlün Fe‘ūlün)

1. N’ola ferySd ise mu‘tSd-ı bülbül

Güli fandSn ider ferySd-ı bülbül

Bu gülşende alınmaz dSd-ı bülbül


2. İşitdikce fiġSnım la‘l-i dilber

Nola gülse açılsa çūn gül-i ter

Ki ‘Sdetdir bu va÷‘-ı nS-berSber


3. FiġSnı ‘andelībi® fSrdandır

Benim de nSlişim aġySrdandır

O şūfu® şevכı Sh ü zSrdandır


344

4. Eger çi sende yoכ bū-yı ½aכīכat

Gö®ülde eylemez ümmīd-i şefכat

Budur de’b-i sipihr-i bī-mürüvvet


5. PerīşSn olsa da mSnend-i sünbül

İder Sşüfte-i zülfü® ta½ammül

Naæīf Sh eylesün ey ġonce sen gül


4444


1 ¾urrem ol ey ġonce-dehen furrem ol

yinesin sa®a lafS yaraşur

yineler jeng-i ġam itmez כabūl

Ol gühere ½üsn ü bahS yaraşur

2 Olmasun aġySr ile ülfeti®

gSf gerek Syine-i ‘iffeti®

Ey gül-i ter bSġçe-i ‘ilmeti®

Gülleri hep fSr-cüdS yaraşur

3 Serv כadim כudreti®i pest eyleme

Her çemeni cS-yı nişest eyleme

uSmeti®i süfle perest eyleme

Serv olana ‘azv u ‘ulS yaraşur

345

4 Serfoşī-i ‘aşכ ile ben bī-edeb

[Syıכa-i vallı® idersem ©aleb

PSdişehim lü©f כıl itme ġadab

Ba®a recS sa®a ‘a©S yaraşur

5 Sīnemi kim dSġ-be-dSġ eyledi®

Devlet-i ‘aşכı®da çerSġ eyledi®

Cismimi mSnend-i penSġ eyledi®

Şem’ dimek şimdi ba®a yaraşur

6 ¾ı÷r-dem ol nu©כ-ı Mesī½S gibi

Valf-ı ½abīb eyle NaæīfS gibi

Naġme-zen ol bülbül-i gūyS gibi

Ehl-i dile ½üsn-i edS yaraşur

346

TARİHLER TARİHLER TARİHLER TARİHLER

1111


1 PSdişSh-ı ba½r ü berr la½ib-כırSn-ı dSd-ger

¼a÷ret-i Sul©Sn Mu½ammed ¾Sn ¾SכSn-ı Güzīn

2 SSyesi sermSye-i emn olsa dünySya n’ola

uab÷a-i ‘adli®dedir anı® livS’ü’l-½amd-ı dīn

3 SS½il-i ba½r-ı sefīd o zamSn nSm-ı menzilde kim

GSh ü bī-geh-dSr idi favf-ı furūc-ı müşrikīn

4 ‘Ar÷ olunduכda bu ½Slet südde-i vSlSsına

Emr כıldı yapdılar ol yerde bir ½ısn-ı ½alīn

5 Rif‘at-i bSrūsı reşk-i כulle-i nüh-burc-ı çarf

²ıכlet-i bSrı miySn-fıred ten-i kSv-ı zemi®

6 DS’imS bünySd-ı ‘ömr ü devletin ma‘mūr ide

¼a÷ret-i bSnī-i כalr-ı כule-i nüh-şeh-nişīn

7 Seyr idüb didi Naæīf itmSmını® tSrīfini

Eylesün dS’im esSs-ı כal‘ayı dS’im metīn (1096)

347

2222


1 Minnet cenSb-ı ¼a÷ret-i VehhSba lad-hezSr

Ben zSra bafşiş eyledi bir ©ıfl-ı mehliכS

2 bisten hilSl-i mu½arrem olan gice

Kim leyle-i ser-şenbe idi ol şeb-i lafS

3 Mehd-i vücūda nūr-fiken oldı ©al‘ati

ġūş-ı dSye-i ‘adem iken maכar a®a

4 Mes‘ūd Zühre kevkebi mīzSn-ı ©Sli‘i

Ümmīd odur muכammer ide ¼a÷ret-i ¾udS

5 uıldım semiyy-i A½med-i MuftSr ben dafi

Ola lalS½ u ‘ilm ile şSySn-ı i‘tinS

6 Didim sürūr u şevכ ile tSrīfin ey Naæīf

Bir necl-i sa‘d itdi Müheymin ba®a ‘a©S (1097)

3333


1 Tīġ-ı ser-tīz-i ġazS Keskin PSşS-zSde kim

Ced-be-ced pSşS-yı vSlS-rütbedir ‘Slī tebSr

2 Niyyet-i ‘azm-i ġazS-yı fī-sebīli’l-lSh idüb

Yapdı bir keştī-i Steş sür‘at ü deryS-gü]ar

348

3 Eyleyüb dS’im ‘adūsun ġarכ-ı ©ūfSn-ı belS

‘Ömr-i Nū½ i½sSn כılsun ¼a÷ret-i PerverdigSr

4 Seyr iden keştīde taftında SüleymSn æann ider

Seyr-i ba½r itdikce pSşS-yı celīlü’l- i‘tibSr

5 BSl ü per açmış gider sī-murġ-ı ‘anכSdır meger

BSd-bSn-ı berdūş ‘azm itdikce keştī SşikSr

6 Meyl-i Sb itdi vedS‘-ı sakinSn-ı hSk idüb

Ol zamSn kim כıldılar pür-tSb-ı ba½r-i bī-kenSr

7 BS-lisSn-ı ½Sl olub gūyS didi gūyS o dem

İşte ben gitdim ġazSya el-vedS‘ ehlü’d- diySr

8 Dosta maכlūde-i gülşen-sarSy-ı ‘Aden olur

Çeşm-i a‘dSya görünür ejder-i düşmen şikSr

9 Fehm ider rengīn ‘ilmlerle fırSmSn seyr iden

Mümkinü’s- seyr olduġun gülşen-geh-i dSrü’l- כarSr

10 Çıכdı bir dS‘ī Naæīf-SsS didi tSrīfini

BSd-bSn emri®e olsun müsS‘id rūzigSr (1097)

4444


1 KStib-i כal‘a כarındaş-ı ‘azīzim Ma½mūd

Ki ¾udS כılmış anı maæhar-ı evlSf-ı ½amīd

349

2 E½ad-i lem-yelid itdi a®a bir ©ıfl ‘a©S

Gülşen-i ġaybden oldı yine bir ġonce bedīd

3 Ola hem-vSre ladef-perver-i ½ıfæ-ı MevlS

Bu dür-i ümmīd ola ba½r-i se‘Sdetde ferīd

4 İtdi peyġambere hem EsedullSh’a semiyy

Düşdi bir Syīneye pertev-i mSh u fūrşīd

5 Didim ol ©ıfla du‘S ile NaæīfS tSrīf

Vire Ra½mSn Mu½ammed ‘Ali’ye ‘ömr-i mezīd (1097)

5555


1 h ki Syīne-i çarf-ı derūn-ı tīreden

Eyledi bu vech ile rū-yı meşeככat æuhūr

2 Ġulla delīl oldıġı sSl-i ġam-engīzde

Naכ÷-ı vifSכ eyledi ceyş-i Firenk-i kefūr

3 Ser½ad-i Ba½r-i Sefīd ½ıln-ı Ayamavra kim

Bend-i kilīd-i yem-i Rūm idi bī-şek ü zūr

4 NS½iye ]ımmīleri tSbi‘-i Efrenc olub

Oldı fürūzSn o dem nSyire-i şer ü şūr

5 Ol sene şa‘bSnını® fSmis ü ‘ışrīni kim

Yevm-i e½ad idi ol yevm-i meşeככat ‘ubūr

350

6 ĠSfil iken müslīmīn aldılar ol כal‘ayı

İtdi gö®ülden bu ġam ġSret-i sabr u sürūr

7 Didi Naæīf ol ġamı® mılra‘-ı tSrīhini

Aldı Ayamavra’yı cünd-i Firenc-i ‘aכūr ( 1095 )

6666

(Fe‘il¹tün Fe‘il¹tün Fe‘ilün)

1 h kim yaכdı derūn-ı nSsı

Keder ġS’ile mSnend-i ‘alev

2 Eyledi Mora’ya Efrenc hücūm

Cündü’l- İslSm-ı ‘ani’l ½arb ebvS

3 Aldılar ½ıln-ı כurūnı Sfir

Zab© u rab© eylediler hem-çū gerü

4 Sūz-ı ½asret nice yaכmaz cSnı

Aldı fūrşīd-i belSdan pertev

5 Ey Naæīf işidicek bu kederi

Didi tSrīfini hStif ġam-ı nev ( 1096 )

351

7777


1 Tündī-i cevri®den Sh ey rūzigSr rūzigSr

Eyledi® bir mSh-tSb-ı nSzı perger ü ½usūf

2 fitSb-ı ½üsn-i Ya½yS ol civSn-ı tSze kim

Mihr-i ‘ömrin eyledi bī-nūr te’#īr-i küsūf

3 Ma‘rifetde menכabetde bī-naæīr ü mi#l idi

¼üsni fod nS-כSbil-i gencSyiş-i ©avf-ı ½urūf

4 Şekve içün dergeh-i bī-çūna cevri®den seni®

İtdi bī-i½yS mulallSsı®da tertīb-i lufūf

5 Defn olunca didi tSrīfin Naæīf-i faste-dil

uabri® ey Ya½yS ola gencīne-i nūr-ı Ra’ūf ( 1086 )

8888


1 h kim bir nev-cinSnı® eyledi® ey pīr-i çarf

Erre-i merg ile nafl-ı ‘ömrin mi½net-zede

2 Ya‘nī ol ma½dūm-ı A½med NSmī ma‘dūm eyledi®

DSmen-efken olmadan SlSyiş-i nīk ü bede

3 Ġonce iken eyledi® pejmürde berg-i ‘ömrini

Bī-mürüvvet neyledi® כıydı® o ©ıfl-ı emcede

352

4 Ba‘d-ezīn bī-çSreyüz “İnnS ileyhi rSci‘ūn”

Cümle falכı® sūr-ı gShın dehr ider şīveni®de

5 Gūş idüb dīdim NaæīfS mılra‘ tSrīfini

Cennet-i ‘Adn eyle YS Rabbī maכSm-ı A½med’e ( 1095 )

9999


1 Bir oġul virdi ¼a÷ret-i FeyyS÷

NSm virdim o ©ıfla Fey÷ullSh

2 Düşicek yire dSye-i ilhSm

Didi tSrīf כum bi-fey÷u’l- lSh ( 1097 )

10101010---- TSrī{ TSrī{ TSrī{ TSrī{----i Cülūsi Cülūsi Cülūsi Cülūs----ı Sul©ı Sul©ı Sul©ı Sul©Sn Sn Sn Sn İbnİbnİbnİbn----i Sul©Sn ¾Sn SüleymSni Sul©Sn ¾Sn SüleymSni Sul©Sn ¾Sn SüleymSni Sul©Sn ¾Sn SüleymSn----ı İskenderı İskenderı İskenderı İskender----NişNişNişNişSn Sn Sn Sn

¾allede’l¾allede’l¾allede’l¾allede’l----lShu ¾lShu ¾lShu ¾lShu ¾ılılılılSfetehūSfetehūSfetehūSfetehū


1 Müjde te’#īr-i se‘Sdet on sekiz bi® ‘Sleme

µoġdı bir fūrşīd-i iכbSl ü şeref zīr-i şafaכ

2 Müjde teşrīf-i meserret dil-½azīnSn-ı ġama

İtmesün ġam-dīdeler min ba‘d ]ikr-i mS-sebaכ

3 Oldı evc-i sal©anat bir SfitSbı® ma©la‘ı

¢Shir oldı ġam şebistSnında SvSn-ı felaכ

353

4 Gözleri aydın nücūm-ı SsümSn-ı devleti®

Eyledi bir mSh-ı tSbSn perde-i deycūrı şaכ

5 Ya‘nī Sul©Sn ibn-i Sul©Sn ¾Sn SüleymSn-ı zamSn

Kim a®a İskender-i #Snī dinürse mS-sadaכ

6 ‘İzz ü devletle cülūs itdi se‘Sdet taftına

A®a müncer oldı a‘ySn içre re’y-i müttefaכ

7 Şimdi כılsun favfla sīmSb-ı ©ab‘Sn-ı cihSn

Sīneden dSrū-yı lü©f-ı ¼aכ ile def‘-i כalaכ

8 Şimdi bilsün ½addini a‘dS-yı dīn ü sal©anat

Gör hele Sul©Sn SüleymSn eylesün cem‘-i firaכ

9 µoġdı manæūr-ı ricSlü’l- ġayb olan necm-i sa‘īd

Buldı tertīb ü niæSmın yine כSnūn ü nesaכ

10 Dergeh-i iclSline sīmīn-½alכa mSh-ı nev

Süfre-i i½sSnına fūrşīd bir zerrīn-©abaכ

11 [ikr-i fayr ile Naæīf-SsS didim tSrīfini

Devlet-i Sul©Sn SüleymSnı ide mes‘ūd ¼a( 1099 ) כ


1 uSf-ı ma‘nSda SüleymSnlıכ iden serv budur

uSfiye כSf olmaġa bir vech-i nSzik-ter budur

354

11111111---- TSri{ TSri{ TSri{ TSri{----i Tercemei Tercemei Tercemei Terceme----i FerSyizi FerSyizi FerSyizi FerSyiz----i Manæūm Ezi Manæūm Ezi Manæūm Ezi Manæūm Ez----#Sr#Sr#Sr#Sr----ı Yaı Yaı Yaı Yaġlġlġlġlıııı----]Sde A½med ]Sde A½med ]Sde A½med ]Sde A½med

Efendi EtEfendi EtEfendi EtEfendi Et----Tır½alTır½alTır½alTır½alī Ra½imehu’lī Ra½imehu’lī Ra½imehu’lī Ra½imehu’l----lShilShilShilShi


1 CenSb-ı ¼a÷ret-i A½med Efendi

Ki ]Stıdır כu÷Stı® fa÷l-mendi

2 Zekiyyü’©- ©ab‘ u memdū½u’l- ½a÷S’īl

Safiyyü’]- ]St ü ma½mūdü’ş- şemS’īl

3 Nice metn-i ġarīb itdi mütercem

¼ulūlSn şimdi bir metn-i mükerrem

4 Ne metn-i SvSze-sSz-ı ©Ss-ı ©Srım

Füfūli eyledi ma‘nSsı ebkem

5 FürūzSn eyledi nūr-ı sırScı

MetS‘-ı ‘ilme hem virdi revScı

6 ¾oşS pSkīze elfSæ-ı müretteb

¾oşS nSzende ma‘nS-yı mühe]]eb

7 Göre® dir fa©da ma‘nS-yı nümSySn

SevSd-ı Mılr’a düşmüş mSh-ı Ken‘Sn

8 Mihr iki mılra‘-ı ra‘nS vü zībS

‘Arūs-ı nükteye ebrū-yı ġarrS

9 Zihī gülşen ki reşk-i gülistSndır

Gül-i ma‘nSsı ma‘şūכ-ı cihSndır

355

10 Virir bū-yı güli keyfiyyet-i mül

RevS Cibrīl ola bu bSġa bülbül

11 Degil gülşen fıySbSn-ı cinSndır

A®a ½ūrī me‘Snī ü beySndır

12 ¾ıred-½ayrSn-ı teh]īb-i la©īfi

CihSn meftūn-ı ma‘nS-yı şerīfi

13 Sü’Sl itdikde didi ©ab‘-ı fSyi÷

NaæīfS nSm ü tSrīfi ferSyi÷ (1091)

12121212---- Te]yīl Te]yīl Te]yīl Te]yīl----i Fihristi Fihristi Fihristi Fihrist----i Şi Şi Şi ŞShSnShSnShSnShSn----ı ‘O#mı ‘O#mı ‘O#mı ‘O#mSniySn EdSmelSniySn EdSmelSniySn EdSmelSniySn EdSmellShu EyySme lShu EyySme lShu EyySme lShu EyySme

DevletihiDevletihiDevletihiDevletihimmmm


1 Sinīn-i hicreti® bi® כırכ ©oכuz olduכda SvSnı

Müyesser oldı İbrShīm ¾Sn’a taft-ı ‘O#mSnī

2 µoכuz yıl ‘ıyş u ‘işret itdi taft-ı sal©anat üzre

uarīn-i ½ūriySn-ı cennet itsün lü©f-ı ¼aכ anı

3 Hücūm-ı ‘Sm ile fal‘-ı fılSfet כıldılar andan

Cülūs itdirdiler oġlı Mu½ammed ¾Sn-ı ]ī-şSnı

4 Cülūs-ı tafta bi® elli sekizde vSכı‘ olmuşdur

KemSl üzre müyesser oldı a®a resm-i sul©Snī

356

5 Budur Sul©Sn Mu½ammed ¾Sn-ı rSbi‘ lS½ibü’l- eyvSn

Şikest oldı zamSnında ‘adūnu® ©Sכ u eyvSnı

6 BinS-yı ‘izz ü devlet oldı müsta½kem zamSnında

¾ulūlS kim vezīr oldı a®a bir Alaf-ı #Snī

7 CenSb-ı A½med-i FS÷ıl vezīr ibn-i vezīr ol kim

Anı® olmuş idi dünyS vü mS-fīhS #enS-fSnı

8 Girid gibi cezīre fet½ olundı ½üsn-i re’yiyle

Müşeyyed eyledi fikr-i sedīdi cümle erkSnı

9 ZamSn-ı devlet-i sul©Sn otuz altıya vardıכda

RevScın buldı fetretler açıldı fitne dükkSnı

10 BilSd-ı müslīmīni® ba‘÷ını a‘dS-yı dīn aldı

Emīn eyle İlShī bu belSdan ehl-i īmSnı

11 Çıכardı erba‘īn-i çille-gSh-ı kSmurSnīde

Ki ya‘nī כırכ sSl olduכda eyySm-ı cihSnySnı

12 Ersekde seyl-i fitne cūş idüb ‘asker miySnında

Gelüb İstanbul’a ref‘ eylediler ‘Sכıbet anı

13 Cülūs itdirdiler ol dem כamunu® ittifSכıyla

uarındaşı yerine ¼a÷ret-i Sul©Sn SüleymSn’ı

14 Cülūsı tafta bi® ©oכsan ©oכuzda yevm-i #Snīdir

Mu½arremden ki yevm-i sebt idi ol rūz-ı nūrSnī

357

15 ¾udS כılsun mübSrek dehre teşrīf-i hümSyūnun

uırub düşmenden alsun intiכSm-ı müslimSnSnı

16 Cülūsun gūş idüb didi Naæīf-i zSr tSrīhin

MübSrek ide uayyūm maכdem-i SultSn SüleymSnı ( 1099 )

13131313


1 Fiten vaכtinde şSh olmaġla iki yıl pey-ender-pey

CelSlīlerle küffSrı® çekildi bSr-ı ©uġySnı

2 BilSd-ı Rūmili’n Üsküb’e dek nehb eyledi küffSr

SüleymSn’a vezīr olunca ½aכ ol laf-ı #Snī

3 CenSb-ı Köprüli-zSde Mu½adde# Mul©afS PSşS

Ki evc-i ‘ilm-i ‘adli® zStıdır fūrşīd-i ru½sSnı

4 Belġırad’a varınca fet½ olundı ½üsn-i re’yiyle

SüleymSn ¾Sna itdi ¼a÷ret-i ¼aכ lü©f u i½sSnı

5 ZamSn-ı devleti üç sSl ü nüh mSha irişdikde

Küsūfa vardı fūrşīd-i sipihr-i ‘ömr-i sul©Snī

6 Yüz iki şehr-i lavmī yirmi altıncı rūzunda

BeכSya rı½let itdi ol vücūd-ı ‘Slemi® cSnı

7 Cülūs itdi gürūh-ı ½al ü ‘aכdi® ittifSכıyla

uarındaşı serīri üzre Sul©Sn A½med-i ²Snī

358

14141414---- TSrī{ TSrī{ TSrī{ TSrī{ B B B BerSyerSyerSyerSy----ı Tı Tı Tı Tūūūūġ u Maġ u Maġ u Maġ u Mannnn\\\\ıbıbıbıb----ıııı MīrMīrMīrMīr----i Mükerrem Bebri Mükerrem Bebri Mükerrem Bebri Mükerrem Bebr----PSPSPSPSşşşşSSSS----]Sde]Sde]Sde]Sde


1 BSrekellah ey hümS-yı evc-i iכbSl ü şeref

Lev½aşallSh ey emīr-i mesned-i ‘izz ü ‘alS

2 ¾ıl‘at-i manlıb mübSrek dūş-ı isti‘dSdı®a

Tūġ-ı pür-şevket se‘Sdet hemdem olsun dS’imS

3 ¼aכ budur kim ehle teslīm-i emSnet eyledi

Devr idüb vefכ-i murSd üzre sipihr-i bī-vefS

4 Ya‘nī fūrşīd-i se‘Sdet gülşen-i iכbSlde

Oldı bir serv-i revSna terbiyet-bafş-nümS

5 Şīr-i kühsSr-ı emSret Bebr-pSşS-]Sde kim

Ced-be-ced pSşS-yı ‘Slī-menziletdir bī-riyS

6 Tūġ-ı manlıbla ser-firSz oldı ecdSdı gibi

Devletin ‘ömrin ziySde eylesün dS’im ¾udS

7 Gūş idüb didi Naæīf-i pSk-dil tSrīfini

Eylesün a‘lī seni hem-vSre manlūru’l- livS ( 1099 )

359

15151515---- TSrī{ TSrī{ TSrī{ TSrī{ BinS BinS BinS BinS----yı Tekye Ezyı Tekye Ezyı Tekye Ezyı Tekye Ez----#Sr#Sr#Sr#Sr----ı Cı Cı Cı CSmi‘u’lSmi‘u’lSmi‘u’lSmi‘u’l----#Sru’l#Sru’l#Sru’l#Sru’l---- ™u ™u ™u ™udsiyye Şey{indsiyye Şey{indsiyye Şey{indsiyye Şey{inS vü S vü S vü S vü

MevlSnS ¾alīl Efendi µSle BeMevlSnS ¾alīl Efendi µSle BeMevlSnS ¾alīl Efendi µSle BeMevlSnS ¾alīl Efendi µSle Be¥¥¥¥ShuShuShuShu


1 uudretü’l- ‘Srifīn Şeyf ¾alīl

uaddese sirrahū vü ©Sle beכSh

2 ¼Smī-i sünnet-i resūl-i ¾udS

Ma½ī-i æulmet-i rüsūm-ı günSh

3 Ba½r-i mevvSc-ı sS½il-i ‘irfSn

Mihr-i vehhSc-ı çarf-ı nūr-ı siySh

4 BSyezid-i zamSn o hem ‘ahd

Zühd ü ‘irfSnı bu maכSle güvSh

5 Yapdı bu beyti ¼aכ içün oldı

Mu½yī-i sünnet-i ¼alīlullSh

6 Cennete “tecrī ta½tihS’l- enhSr”

Görmedim böyle bir ‘ibSdet-gSh

7 [ikr-i ½alכa derūnı mSl-S-mSl

Oldı hem-½Sl-i ‘Srif-i SgSh

8 Remz idüb BSyezīd ½Slini dir

“Leyse fī cübbetü’l- vücūd sivSh”

9 Ma½v iden æulmet-i vücūdını

Nūr-ı tev½īde כalbin itdi penSh

360

10 Sīnede dīv-i şirki כatl eyler

¾ançer-i LS-ilShe illS’l- lSh

11 Dir ½adī#inde fafr-ı mevcūdSt

“Ferte‘ū fī riyS÷-ı ]ikri’l- lSh”

12 Va÷‘-ı maflūlı var mı ]ikr-i ¼aככı®

Çeşm-i inkSr ile gel itme nigSh

13 uS’imen כS‘iden cenūben hem

İderiz döne döne ]ikru’l-lSh

14 Sa‘yimiz bu ki Ka‘be ½ürmetine

Beyt-i ma‘mūr ola bu da her gSh

15 µaybe-veş ©ayb-ı ]ikr-i ½a÷retiçün

Çūn tamSm oldı bu mu©ayyeb cSh

16 Didi tSrīfini Naæīf-i ÷a‘īf

CS-yı a©yeb-i ma½all-i ]ikrullSh ( 1100 )

16161616


1 h kim gadr-ı a‘æam-ı vüzerS

Köprüli-]Sde Mul©afS pSşS

ıbet geçdi cisr-i fSnīdenכ‘ 2

Eyledi ‘azm-i bezm-gSh-ı beכS

361

3 Bir vezīr idi kim NiæSmü’l- mülk

Bī-naæīr ü ‘adīl ü bī-hemtS

4 Ne vezīr-i Alaf-ı SüleymSnī

Eyledi şer‘-i A½med’i icrS

5 CSmi‘-i ‘ilm ü ‘adl ü mSl ü neseb

NSdirü’l- kevn-i zümre-i fu@alS

6 Cebel-i şSmif-i כalem ü dīn

uulzüm-i bī-kenSr-ı ‘ilm ü ġınS

7 FSrisü’l- fayl-i rezm-gSh-ı cihSd

¼üsn-i aflSכ-ı bezm-gSh-ı lafS

8 NüktedSn-ı ‘ulūm-ı müctehidīn

Sır-şinSs-ı me‘Srif-i ‘ulemS

9 Hem ġazS itdi hem şehīd oldı

İtdi tekmīl ‘Sdet-i sü‘adS

10 ganma®ız kim Naæīf’dir yal®ız

Eyleyen firכatinde vSveylS

11 ¾aber-i כSlımu’æ- æuhūr-ı vezīr

‘Alemi eyledi esīr-i ġazS

12 Böyle bir nSdirü’l- vücūd כanı

Bedel-i fayr-ı ½a÷ret-i fulefS

362

13 Çekdi Ye’cūc-i æulme sedd-i sedīd

Devletinde emīn idi dünyS

14 RS½at oldı zemīn zamSnında

“Revve½a’l-lShu rū½ahū ebedS”

15 Devlet ü dīne fıdmet itdi dürüst

Eyledi mSl u cism ü cSnı fedS

16 Fet½ idüb כal‘a-i Belġırad’ı

uıldı def‘ mekīdet-i a‘dS

17 SSl-ı #Snīde hem şehīd oldı

KSn-ı emru’l- ilSha maכdūrS

18 KSrbSn kSrbSn nüzūl itdi

¾SnכSh-ı derūna renc ü ‘ınS

19 sümSn SsümSn refī‘ oldı

h-ı Steş-nümūne-i fuכarS

20 Gūş idince şehSdeti faberin

Dil-i mi½net keşīde-i şeydS

21 Didi bir beyt tSm tSrīfin

Fet½ idüb sū-yı ‘arşa dest-i du‘S

22 Va©an ide İlShī ‘Adni®de

Köprüli-zSde Mul©afS pSşS ( 1103 )

363

17171717


1 MevlS muæaffer eyleye destūr-ı ekremi

A‘nī ¾alīl-i Ka‘be-i iכbSl ü ‘ızz ü şSn

2 Sedd-i Sikender oldı vücūd-ı mükerremi

Rūmili ½üsn-i re’yi ile oldı ber-emSn

3 EyySm-ı devletinde fiten ser-girSn-ı fSb

‘Ahdinde nSs bSliş-i rS½atda şSdmSn

4 Vaכtinde fitne olmadı bir yüzden SşikSr

İllS ki fa©©-ı ½a÷ret-i mafdūm-ı kSmrSn

5 Nūr-ı mübīn-i lub½-ı şeref mSh-ı burc-ı dīn

İslSm Beyi® ki ½üsnüne imSn ider cihSn

6 Ruflat virüb şod-Smed-i TStSr fa©©ına

Buldı falel bu fitneden iכlīm-i ½üsn ü Sn

7 ¼SşS falel degil bu ziySd itdi ½üsnüni

Şebbūy ile dafi güzel oldı bu gülsitSn

8 ¾a© lanma SfitSb-ı cemSl oldı münkesif

Baft-ı siySh-ı ‘Sşıכ ile eyleyüb כırSn

9 ¾a© lanma hSlesidir o mehtSb-ı ‘ilmeti®

¾a© lanma ba½r-i nūra iner ebr-i müşk-sSn

364

10 ¾a© lanma uçdı mūrçeler sükker üstüne

¾a© lanma ½üsni mücmerini® dūdıdır ‘aySn

11 ¾a© lanma lev½-i nūra murSd-ı ‘abīr ile

Valf-ı rufunda yazdı כa÷S tSze dSstSn

12 ¾a© lanma ½üsni mStem-i l-i Resūl ider

Çūn ġurre-i ma½remi gösterdi SsümSn

13 İslSm vechine ne revS fat-ı küfr-reng

Var ise nūr küfr-i ½aכīכī budur hemSn

14 gad-bSrekallSh ey fat-ı ‘anber sirişt-i pSk

Valfı®la eyledim כalemi elde misk-dSn

15 MeydSn-ı ma‘rifetde varırken nişSnına

Pür pīç ü tSb olan bu כalemdir çū ½īzrSn

16 gad-bSrekallSh ey fat-ı menşūr-ı şSh-ı ½üsn

Na‘ti®le eyledim süfanı sebze-zSr-ı cSn

17 Ol ġSyibSne nSv-ı ½ikem kim ½u÷ūr-ı ġayb

Birdir yanımda ySver olub fey÷-i müste‘Sn

18 Teklīf idince sebt-i zamSn æuhūru®ı

Didi Naæīf-i zSr iki tSrīf foş-beySn

19 Oldı benefşe-zSr bu gülzSr-ı ½üsnü®e ( 1105 )

Yazıldı levfa-i güle yS sūre-i dufSn ( 1105 )

365

18181818---- TSrī{ TSrī{ TSrī{ TSrī{----i İnti¥i İnti¥i İnti¥i İnti¥SlSlSlSl----i ¼a÷reti ¼a÷reti ¼a÷reti ¼a÷ret----i ™u©bu’li ™u©bu’li ™u©bu’li ™u©bu’l----VSVSVSVS\\\\ılılılılīn īn īn īn Şey{ Mu½ammedü’lŞey{ Mu½ammedü’lŞey{ Mu½ammedü’lŞey{ Mu½ammedü’l----

MıMıMıMı\\\\rıyyü’nrıyyü’nrıyyü’nrıyyü’n----NiySziyyü’lNiySziyyü’lNiySziyyü’lNiySziyyü’l----¾alvetī¾alvetī¾alvetī¾alvetī


1 h kim mihr-i sipihr-i evliyS itdi ġurūb

uu©b-ı eflSk-i me‘Srif dīdeden oldı ‘adīm

2 h kim hep dSġ-dSr-ı mStem oldı cSn u dil

LSle-zSr-ı ½asret oldı gülşen-i כalb-i selīm

3 h kim gitdi beכSya ya‘nī ol ġav#-ı zamSn

¼a÷ret-i Mılrī Mu½ammed vSכıf-ı sırr-ı Kerīm

4 h kim itdi sükūt ol bülbül-i bSġ-ı elest

İtmez oldı naġme-i ta½כīכ ile fey÷-i ‘amīm

5 h kim ġavvSl-ı deryS-yı ½aכīכat ġarכ olub

Çıכmaz oldı sūכ-ı ‘aşכa nev-be-nev dürr-i yetīm

6 h kim sermSye-i ferySd u Sh olmaz müfīd

Diyelim şimdengirü ve’l- ½ükm-i lillShü’l- ‘Alīm

7 uaddesa’l-lShu te‘SlS şSnehū esrSrahū

V’eskene cübū½atü’l- Firdevsi bi’l- fa÷lı’l- ‘aæīm

8 Lafæan ü ma‘nen NaæīfS didiler tSrīhini

Oldı bi® yüz beşde Mılrī ‘Szim-i sū-yı כadīm ( 1105 )

366

19191919


1 ¾ayr-ı maכdem ey gül-i nevreste-i bSġ-ı şeref

Ehlen ve sehlen eyS bSkūre-i būstSn-ı nSz

2 Mer½abS ey dürre-i tSc-ı ‘afīfStü’z- zamSn

¼abbe]S ey כurre-i ‘ayn sette-i düşmen gü]Sr

3 Müjde ey sul©Sn-ı hem-nSm-ı ½abīb-i KibriyS

Mülk-i ġaybü’l- ġaybdan geldi beşīr-i müjde-sSz

4 Dīde rūşen ey nücūm-ı SsümSn-ı sal©anat

µoġdı bir mSh-ı ÷iyS-bafş sipihr-i imtiySz

5 fitSb-ı ©al‘atin Syīne-i şevכ eylesün

Ref‘ idüb jeng-i ġamı dilden ¾udS-yı bī-niySz

6 SSye-i iכbSl ü baftın eyleyüb MevlS ‘arī÷

uad-i ©ūbS reşk-i serv ‘ömrüni itsün dirSz

7 Didi tebşīren Naæīf-i pSk-dil tSrīfini

Müjde oldı Ümmī Sul©Sn cum‘a gün vaכt-i namSz ( 1106 )

20202020


1 Minnet AllSh’a murSd üzre dönüb çarf-ı ‘anīd

Nevbet-i maכlūda valıl oldı bir ]St-ı sa‘īd

367

2 A‘nī mafdūm-ı sa‘Sdet-mend BSlī-zSde kim

PSye-i fSricle mesrūr eyledi Rabb-i Mecīd

3 Bildi כader cevherin naככSd-ı ‘ilm ü ma‘rifet

İtdi lü©fundan sürūr-ı ehl-i ‘irfSnı mezīd

4 VShibü’l- SmSl da’im ide mesrūrü’l- fu’Sd

Eyleyüb כadrine füzūn-ter müddet-i ‘ömrin medīd

5 uudsiySn didi Naæīf idüb du‘S tSrīfini

Ola BSlī-zSde’ye fSric-i hümSyūn ey ¼amīd ( 1106 )

21212121

(Fe‘ilStün Fe‘ilStün Fe‘ilün)

1 [ü-fünūn-ı şu‘arS pSk-süfan

Fennī-i nSdire senc-i pür-fen

2 Yapdı bir כalr-ı lafS-efzS kim

Beyt-i mevzūnī gibi müsta½sen

3 ¾Slla-i va÷‘ına tefrī½-i nüfūs

HSbbe-i bunda nesīmSt-ı Yemen

4 Fey÷-i tensīmi labS’dan el©af

¼üsn-i eşrSfı İrem’den ebyen

5 Gül-i talvīrine rū½-ı BehzSd

Bülbül-i bū’l- heves zemzeme-zen

368

6 Çemen-i naכşı za‘ferSn-ı sürūr

Ġoncesi nSfiçe-i müşk-i ¾uten

7 Saכfı bir vefכ-i lad-ender-laddır

Yüz yüze gelse bu artıכ andan

8 Şeref-i şemsde va÷‘ olmuşdur

N’ola bu fSne olursa eymen

9 Olsa lSyıכdır a®a mihr ile mSh

İki billūr-ı mücellS revzen

10 İrse Ken‘Sn’a hevSsından e#er

Nüzhet-SbSd ola beyt-i ½azen

11 Yūsuf-istSn-ı Züley½S gibi bu

‘Aכlı כor şevכ ile bir pīrShen

12 Mi#li yoכ var ise bu dünySda

Nüsfa-i #Sniyedir cennetden

13 Şevכ-bafş oldı Naæīf-i zSra

Ġurbet itmişken anı pür-şīven

14 Bülbül-i fSme didi tSrīfin

ualrı® ey Fennī Efendi gülşen ( 1106 )

369

22222222


1 Bi-½amdi’l-lSh yine sul©Sn-ı ġaybü’l- ġayb SfSכa

Mücedded bir berSt-ı şSdmSnı eyledi īrSd

2 Rü’ūsun aldı al½Sb-ı temennī dest-i כudretden

Re’īs oldı mürüvvet kSnı bir ]St-ı kerem mu‘tSd

3 Edīb-i nükte-ver kenz-i hüner RSmī Efendi kim

Olur inşS vü naæmı® ber ü ba½ri ½ükmüne münכSd

4 Me‘Srif gevherine kSn fe÷Syil dürüne ‘ummSn

Sipihr-i ‘ilm ü ‘irfSn SfitSb-ı evc-i isti‘dSd

5 RiySset gülsitSnın itdi şSd-Sb şeref oldı

ualem mīzSb-ı fafr u mecre hav÷-ı sürūr-SbSd

6 ‘InSn-ı iftiySrı ehl-i teslīm eyledi taכdīr

‘Aceb mi menzil alsa şehsüvSrSn-ı reh-i irşSd

7 Olub ]St-ı kerīmi mesned-SrS-yı şeref dS’im

Dil-i pSkinden itsün ©SlibSn-ı fey÷-i istimdSd

8 Du’S idüb Naæīf-i pSk-meşreb didi tSrīfin

Re’īs oldı Mu½ammed RSmī כuddūsen mübSrek bSd (1106 )

370

23232323


1 Müjde teşrīf-i meserret taft-gSh-ı devlete

İtdi bir şSh-ı civSn-baft ü Sikender-fer cülūs

2 Müjde te’#īr-i se‘Sdet ©oġdı fūrşīd-i şeref

Ba‘d-ezīn merfū‘dur ‘Slemden S#Sr-ı nü½ūs

3 A‘nī Sul©Sn Mul©afS ibn-i Mu½ammed ¾Sn kim

Berכ-ı tīġından ©utuşdı farmen-i Efrenc ü Rūs

4 SSye laldı gülistSn-ı dehre serv-i devleti

İtmesün germS-yı ġamdan kimse ferySd-ı füsūs

5 Şimdi buldı şevher-i merdSne küfüv fS©ibi

Sal©anat didikleri nSzende bikr-i nev-‘arūs

6 ‘lemi® güldi yüzi şimdengirü göstermesün

RSst-bīnSna felek Syīnesi vech-i ‘abūs

7 Düşmeni® şimdengirü silk-i sifSlin כa©‘ ider

¾Sliyetde tīġıdır gūyS devS-yı rabb-ı rüsūs

8 Dest-i tesfīrinde bir müşkīn küre ©op-ı zemīn

Genc-i כudretinde zer fūrşīd gūyS bir fülūs

9 ‘Askeri Rūmiyye-i kübrSyı tSrSc eylesün

PSymSl-i lavleti olsun bilSd-ı Engürüs

371

10 Devleti sermSye-i iġrSz-ı İslSm olduġun

Cifrde remz eylemiş Şeyf-i Şüyūf-ı Endülüs

11 İsmine lafæ-ı ba©īr ile işSret itdiler

ŞShbSz-ı evc-i nulretdir çūn ibn-i Fülūs

12 Oldı Sul©Sn Mul©afS ‘adliyle dehre pSdişSh ( 1106 )

Gerçi bir tSrīfdir itmez כanS‘at dil-i cesūs

13 Silk-i vS½idde iki tSrīf naæm itmiş Naæīf

Ol ki ‘Scizdir faySlinde anı® dSnS-yı µūs

14 DSver-i mülk-i ‘adl ŞehzSde Sul©Sn Mul©afS ( 1106 )

Pīr ü Sul©Sn Mu½ammed itdi ‘azliyle cülūs ( 1106 )

24242424


1 Minnet AllSh’a ki necm-i şeref-i şSh-ı cihSn

Şems-i tevfīכ-i ilShiye ile itdi כırSn

2 Noכ©a-i dSyire-i devlet-i İslSmiye

Oldı pergSr-i nüh vüs‘at-dihi ½ükm devrSn

3 A‘nī şehzSde-i Sul©Sn Mu½ammed Sul©Sn

Mul©afS ¾Sn civSn baft-ı se‘Sdet ‘ünvSn

4 ‘leme sub½-ı cülūs olıcaכ kevkebe bafş

Kevkeb-i nafs-ı ‘adüv oldı o dem ma½v ü nihSn

372

5 Çignemişdi Saכız’ı bir nice dem aġzın açub

Boġaza כarşu ‘adüv far-dehen ü seg-dendSn

6 uırdılar burnunı aġzından alub Saכız’ı hem

Yümn-i Sul©Sn-ı muæafferle cüyūş-ı īmSn

7 İşidüb didi Naæīf ol æaferin tSrīfin

Fem-i Efrencī’den aldı Saכız’ı şSh-ı cihSn ( 1106 )

25252525


1 Bi-½amdi’llSh ki ism-i ¢Shirin te’#īr-i vSlSsını

Şeh-i İslSmı ġSlib itdi maġlūb oldı a‘dSsı

2 Açıldı ‘uכde-i ġam oldı ism-i Mul©afS æShir

ZamSn-ı iftilSli® fet½ olub müşkil mu‘ammSsı

3 Nesīm-i yümn-i sul©Sn æafer-‘ünvSn olub dergSr

KüşSde oldı bSġ-ı dehri® ezhSr-ı temennSsı

4 CihSda ‘Szim oldı emr-i sul©Sn-ı muæafferle

Vezīr-i merd Mılrī-zSde İbrShīm PSşSsı

5 Ne İbrShīm’dir kim yaכdı nSra putların כırdı

SelSm ü berd olub NemrūdiySnı® a®a heycSsı

6 Zihī düstūr-ı Rüstem zūr-ı Manlūr ü æafer maכdūr

Ki taכdīre muvSfıכ oldı re’y-i ‘Slem-SrSsı

373

7 µonanma-yı hümSyūn ile yem-i sī-murġ zSr oldı

Açıldı per ü bSl-ı bSd-bSn zīr ü bSlSsı

8 Hep a‘ySn ©onanma ittifSכıle idüb nüh÷St

DūçSr oldı Firengi® keştiySn-ı כanberīrSsı

9 Firenk-i bSz-gūn-ı nīrenge bir reng oldı kim şimdi

Siyeh-pūş-ı nufūset oldılar a‘lSsı ednSsı

10 Ne כara günlere כaldı Benü’l- Alfer temSşS כıl

µutuşdı Aכdenizde gök dufSn içre ©onanması

11 Atıldı ©ob-ı ba½r-Sşūblar çūn iki cSnibden

uızılelma’ya dek atdı ‘adūnu® Sh u eyvSsı

12 Kürekler çırpınub şevכıle keştīler hücūm itdi

Bu aכdSmı görünce düşmeni® bulandı lafrSsı

13 Olub pervSne laf laf gülleler pervSz iderlerdi

Yanınca şem‘-veş keştīleri® her çūb-ı bSlSsı

14 ‘Adūya gülleler külliyet ile kelle-kūb oldı

Şikest oldı şeyS©īni® ser-i memlū bu şūrSsı

15 ĠazSt-ı dīn kim kenSr seng-endSz olurlardı

MelS’ik recm iderler idi güyS cünd-i fannSsı

16 Ta½ammül itmeyüb ta‘vī]-i tīġa ‘Sכıbet nS-çSr

Bozuldı ehl-i küfrü® ©ıslım-ı tedbīr-SrSsı

374

17 Kimi ġarכ u kimi ½arכ oldı kimin itdiler tesfīr

Hezīmetle fasSretle firSr itdi beכSySsı

18 İlShī cünd-i ¼aככ-ı ba½r ü berde ġSlib it min-ba‘d

Dū-nīm tīġ-ı nisySn ola ekdSr-ı me÷SySsı

19 Tecellī eyleyince ism-i Ra½mSn’ı® bu el©Sfı

uulūb-i evliySnı® müncelī oldı merSySsı

20 NaæīfS ġarכ-ı ba½r-i şükr olub didim o dem tSrīf

Alındı lü©f-ı Ra½mSn ile küffSrı® ©onanması (1106)

375

ARAPÇA TARİHLER:ARAPÇA TARİHLER:ARAPÇA TARİHLER:ARAPÇA TARİHLER:

1111

2

3333

376

LÜLÜLÜLÜĠAZĠAZĠAZĠAZ

1111


1 Nedir ol כal‘a-i rufSm-nümS

Eylemiş anda cSbir ejderhS

2 ual‘adır gerçi ol ‘aceb girdSr

İki dSyim küşSde bSbı var

3 Geh lıġar gSh lıġmaz ol ejder

¾Sric-i כal‘aya hücūm eyler

4 GSh kim bir ya®aya ‘azm כılur

ual‘a ile bile revSne olur

5 Başı yüzdür ayaġı bi® birdir

‘rifSna bu remz æShirdir

6 Başı ayaġı böyledir ammS

Kimse görmez miySnını כa©‘S

7 Böyle bed-sīret iken ol ejder

¼ay ider mürdeyi iderse naæar

8 Ba‘zı maflūכ ol ejderi yerler

Görmedik anı ba‘÷ılar dirler

377

KIT‘AKIT‘AKIT‘AKIT‘A----İ KEB&RELERİ KEB&RELERİ KEB&RELERİ KEB&RELER

1111


1 Şehin-şShSn-ı ‘O#mSnī ki üç mılra‘a derc oldı

µulū‘ itdi mü#elle# yirmi bir kevkeb-i tSbSn

2 NaæīfS bi® yüz üçdür sSl-ı hicret hem ½isSb ile

Birerdir Mul©afS Orfan ü İbrShīm iki O#mSn

3 MurSd ile Me½med dört olmuşdur bu devlete

İkişerdir Selīm A½med SüleymSn BSyezīd ey cSn

2222


1 Efrūfte eyle şem‘-i ‘aşכı

Genc-i dili enver it İlShī

2 İ#bSt idüb gö®ülde tecrīd

Nefy-i zer ü zīver it İlShī

3 Ben sSlik-i rSh-ı mustaכīmem

Tevfīכi®i rehber it İlShī

4 yīnemi eyleyüb mücellS

EnvSrı®a maæhar it İlShī

378

5 Manend-i Naæīf-i na‘t-i perdSz

Ben zSrı süfanver it İlShī

3333---- Va Va Va Va\\\\ffff----ı Mecmı Mecmı Mecmı Mecmū‘aū‘aū‘aū‘a


1 Zihī reşk-i ladef mecmū‘a-i ba½r-i me‘Srif kim

¼urūf-ı şSf-ı mercSn noכ©asıdır dürr-i şShSne

2 Güli ma‘nS-yı rengīn sa©r-ı sünbül-i cū-yı şīrSze

RevSdır rū½-ı Sa‘dī bülbül olsa bu gülistSna

3 İlShiyySt-ı ½ikmet mümtezic eş‘Sr ile gūyS

Nedīm olmuş bu bezm-i fSlda zühhSd-ı rindSne

4 Virir ma‘nS-yı ½arf-i cSna keyf-i bSde-i bī-‘aşכ

N’ola dirsem bu zībS-nüsfaya ma½sūd peymSne

5 Nice tSze ġazeller eyledim evrSכına ta½rīr

Yine ta½mīl-i bSr-ı ‘acz כıldım ©ab‘-ı ySrSna

6 BeyS÷ laf½ası Syīne-i İskender-SsSdır

SevSdı æulmet ammS misk olmuş Sb-ı ½ayvSna

7 Naæīf eyledi manæūr-ı nigSh-ı dīde-i ta½sīn

Bu zībS-nüsfayı ‘ar÷ itselerdi rū½-ı ¼assSn’a

379

KIT‘ALARKIT‘ALARKIT‘ALARKIT‘ALAR

1111---- BerSBerSBerSBerSyyyy----ı Çeşmeı Çeşmeı Çeşmeı Çeşme----i ‘Alī PSi ‘Alī PSi ‘Alī PSi ‘Alī PSşşşşS DerS DerS DerS Der----AAAAġrġrġrġrıbozıbozıbozıboz


1 Ey çeşme eşk-i çeşm-i teri® ‘aynısın temSm

Her nafl-ı nSzik ayaġına çaġlamaכdasın

2 Oldu® meger Naæīf gibi firכat-SşinS

Kim mScerS-yı vallı a®ub aġlamaכdasın

2222

(Fe‘ilStün Fe‘ilStün Fe‘ilün)

1 Bu iki tSze ġazel sul©Snım

Gülşen-i ©ab‘ı® iki goncesidir

2 Lü©fu®uzdan bize ihdS olunan

İki şSf-ı כalemi® miyvesidir

3333


1 Ġam-ı fumSr ile olma esīr-i ½üzn ü melSl

Derūn-ı lSfı®a ey sSġar-ı faySl mey al

2 Esīr-i ½ırla olub loכma-i ½arSm marSm

Virir derūnu®a endīşe-i ½alSl melSl

380

RUBRUBRUBRUBİLER İLER İLER İLER

1111

(Mef‘ūlü MefSīlü MefSīlün FS)

1 Ey müşk-i fa©©ı ġayret-i ‘anber berber

V’ey mShdan Syīnesi berter berber

2 ¾urşīd #emer olsada ©ūbS-yı cemSl

Bir ber viremez sa®a berSber berber

2222


1 Çeşm-i teri Syīne®e ½ayrSn itdim

CSn ü serimi tīġı®a כurbSn itdim

2 Kes başımı zSnū®dan itme tek dūr

Berber sa®a teslīm-i girībSn itdim

3333


1 TS ‘aşכı® ile favf u ½azerden geçdim

Hem-rShı® olub derd-i seferden geçdim

2 E©vSr-ı sipShiySne®e כul olub

Serdengeçdim yolu®da serden geçdim

381

4444


1 Bir şSh-ı sitem-me’Sbdır dildSrım

Bir mSh-ı felek-cenSbdır dildSrım

2 Mecnūn-lıfat LeylS’ya faffSş olmam

Ben ]erreyim SfitSbdır dildSrım

5555


1 Dil-faste-i ‘aşכım yine yoכdur derdim

Derdim dafi olsa yine yoכdur derdim

2 Bī-derd-i sü’Sl eyleme bi® cevr itse®

Rencīdeliğim olsa ki yokdur derdim

6666


1 Ey berכ-i nigeh-nSzī-i כa÷S-yı nS-gSh

V’ey ġamzeleri Sfet cSn SgSh

2 Kim görse dir ol lS‘iכa-SsS nigehi

LS ½avle ve lS כuvvete illS billShi

382

7777


1. YS Rab beni rehdSr-ı �icSz-ı ‘aşכ et

ElvSn-ı ne~am-ı gülşen-i rSz-ı ‘aşכ et

2. �y�ī-i dil-i Syzne-i �ab‘-ı pSkim

Vaכf-ı süfan-ı nSz u niySz-ı ‘aşk et

8888


1 Ey ümmete reh-nümS-yı sy-yi sa‘Sdet

Vey mSye-i Sb u tSb-ı cevher-i fı�rat

2 İtdin כamerix şikeste ser-pençesini

Ey pençe-i SfitSb-ı evc-i risSlet

383

MÜFREDLERMÜFREDLERMÜFREDLERMÜFREDLER

1111


Cū-yı sirişk-i çeşm-i tere eylemez naæar

Ol nafl-ı nSzı dest-i temennS eger meger

2222


‘Aceb mi yaכsa dil-i zSrı Arnavudlı Hasan

Ki ]evכi var o gürūhu® ciger kebSbı®dan

3333


O Bosnevī güzel SyS olub ba®a hem-dem

µaכa mı boynuma zülfü® ki bende boġma diyem

MUAMMALARMUAMMALARMUAMMALARMUAMMALAR

1111---- Be Be Be Be----NSmNSmNSmNSm----ı O#mı O#mı O#mı O#mSnSnSnSn


[Stı ½alīm olduġıçün ol şehi®

NSm-ı şerīfine delīl oldı ½ilm

2222---- Be Be Be Be----NSmNSmNSmNSm----ı ‘Alı ‘Alı ‘Alı ‘Alīīīī


Çün ki derūnundan ayaכ çekdi cehl

NSm-ı şerīfine delīl oldı ‘ilm

384

İNDEK İNDEK İNDEK İNDEKSSSS Metin İndeksi (Mekan, Şahıs, Eser) ----AAAA---- Acem: Trk.1-20 Adem: K.11-16, K.7-10 Aden: G.114-1, T.3-8 Adn: T.8-5 Ağrıboz: Kk.4 Ahmed Efendi: T.11-1 Ahmed FSzıl Köprülüzade: T.12-7 Ahmed(peygamber): G.45-1, K.2- 21 Ahmed NSmī: T.8-2 Ahmed-i MuhtSr: T.2-5 Akdeniz: T.25-10 Ali Paşa Çeşmesi: Kk.4 Al-i Resūl: T.17-12 AllSme-i Muhammed: K.9-12 Aristo: G.124-6, G.253-4 Arnavudlı Hasan: Mf.2 Asaf: T.12-6, T.13-2 AteşzSd: G.146-1 Ayamavra: T.5-3 Azer: G.239-4 ----BBBB---- B¹k*: K.2- 36 Bahr-ı ‘Aden: G.198-4 Bahr-i Ahdar: K.2-5 Bahr-i Sefīd: T.5-3 BahSristSn: K.12-10 BSlīzSde: T.20-2 BSyezīd: Kk.1-3, K.13-25, T.15-4 Bebr-pSşSzSde: T.14-5 BedehşSn: G.94-2 BehzSd: G.140-2, G.144-2, T.21-5 Belgırad: T.13-4, T.16-16 Benü’l- Alfer: T.25-10 Bermekiy¹n: K.13-28 Beytü’l- Haram: G.105-1, G.231-5, G.125-2 Bur¹k: K.3-23 ----CCCC---- CSmī: K.12-10

CelSlī: T.13-1 Cem: G.120-4, G.123-4, G.131-1, Cemş*d: G.3-4, G.209-3 Ceyhūn: G.208-4 Cibr*l: G.14-3, K.7-3, G.139-1, G.107-7, Trk.1-7 ----DDDD---- DSvyd: K.12-32, G.17-4 DSrS: G.178-5 DeccSl: K.11- 11 DeryS-yı Ahdar: K.12-6 DeryS-yı ‘Aden: G.204-5 DilşSd: G.146-2 DirSye: K.12-17 Düldül: G.236-7 Dürer: K.12-16 ----EEEE---- Eby Hanzfe: K.13-18, K.12-14, K.9-12 Eby Cehil: K.11-10 Eby Yysuf: K.12-14 Ebū Leheb: G.231-4 Ebu’s-Su‘£d: K.13-24 Edhem: G.110-5, G.123-5 EflStūn: G.220-4, Trk.2-13 Efrenc: T.23-3, T.5-4 Ens¹r: K.2-20 Engürüs: T.23-9 Enverī: G.147-7 Ersek: T.12-12 EsedullSh: T.4-4 EtrSk: G.101-5 Eyyūb: G.231-3 ----FFFF---- Fa½r-ı R¹z*: K.13-33 Feh*m: K.3-35 Fennī Efendi: T.21-14 Ferh¹d: G.4-4, G.144-3, G.146-1, G.91-5

385

FeyzullSh: T.9-1 Fir‘avn: K.11-12 Firdevs: T.18-7 Firenk: T.5-2 Fuzūlī: G.183-5 ----GGGG---- GazSlz: K.13-18 Girid: T.12-8 ----HHHH---- H¹tem-i Tay: K.13-28, K.9-15 Habeş: Trk.1-20 HalīlullSh: T.15-5 Hass¹n: G.4-7, G.68-10, K.2-19 Hat¹: G.2-6 HStem: G.123-6 HavvS: K.11-16 Hazret-i Ali: G.65-4, Mf.5 Hazret-i Osman: Mf.4 Hızır: G.64-3, G.123-1, G.43-1, K.11- 23 HicSz: K.1-13 G.160-2 HidSye: K.12-17 Husrev: G.4-4, K.13-8 Huten: G.118-3, T.21-6 HümSm: K.13-19 Hüsrev: G.32-4 ----İİİİ---- İblzs: K.6-37 İbn-i Fülūs: T.23-11 İbrShīm HSn: T.12-1, Kk.1-2 İmSm Gerderi: K.12-18 İrem: G.131-3, T.21-4 İsS: K.11-11 İskender: G.110-1, G.70-1 İslSm Bey: T.17-5 İstanbul: T.12-12, K.9-20 ----KKKK---- Ka‘b: G.152-1 Ka‘be: G.175-5, G.1-8, K.1-23, K.3-19 KahramSn: G.168-1 KSn-ı BedehşSn: G.198-4

KStib Mahmūd: T.4-1 Kays: G.138-1, G.176-3, G.213-3, G.48-4, Trk.2-14 KelSm-ı Yezdevī: K.12-18 Ken‘Sn: G.213-2, G.54-3 Kenz: K.12-16 Kenz-i Me¹limü’t-Tenz*l: K.13-20 KerbelS: G.121-2 Keskin PSşSzSde: T.3-1 Keþþ¹f-ý Müþkil¹t: K.13-20 Kızılelma: T.25-11 KöprülüzSde Muhaddes MustafS PSşS: T.13-3 KöprülüzSde MustafS PSşS: T.16-1 Kureyş: K.3-19 ----LLLL---- LSt: K.1-10 L¹zýmü’t-Tevk*f: K.13-22 LeylS: Trk.2-17, G.10-3, G.138-1, G.213-3, G.235-1, G.48-4 ----MMMM---- MysS: K.11-12 Mahm£d: K.3-20 Mans£r : G.13-6, G.245-1, G.73-1 Mecma‘ü’l-Bahreyn: K.12-15 Mecnyn: Trk.2-19, G.10-3, G.24-2 G.146-1, G.245-1 Mehmed: Kk.1-2 Merīh: G.202-3 Mes*h: G.15-5, G.34-5, G.8-3, G.233-3, G.68-8, G.138-7, K.11-23 MeşSriku’l- EnvSr: K.13-21 Meşryha-i İbn-i Melek: K.12-15 Mevlevī: G.255-1 Mısır: K.10-10 Mısrī Mu½ammed: T.18-3 MısrīzSde İbrShīm PSşS: T.25-4 Mora: T.6-2 MustafS (Hz. Muhammed): K.4-19 Muhammed-i gSdıכ: K.13-19 Muhammed ‘Ali: T.4-5 Muhammed (peygamber): G.45-1, K.6-19

386

Muhammed HSn (IV. Mehmet): T.12-3, T.1-1 MurSd (sultan): Kk.1-2 MurtezS (Hz. Ali): K.14-13 MūsS: G.138-6 Mülteka’l- Ebhur: K.12-16 ----NNNN---- Naæ*m: K.3-35 Nef‘*: K.2- 36 Nemrūd: T.25-5 NerīmSn: G.243-2 Neş¹t*: K.3-35 NiæSmī: G.54-8 Nīl: G.132-2, K.11-12 NizSmülmülk: T.16-3 Nūh: G.167-6, G.84-2, T.3-3 ----OOOO----ÖÖÖÖ---- Orhan (sultan): Kk.1-2 OsmSn (sultan): Kk.1-2 OsmSnī: Kk.1-1 Örf*: K.2-37, G.147-7 ----RRRR---- Rym: Trk.1-20 Rymeli: K.12-31 RSmī Efendi: T.22-3 Refref: K.3-22 Rūhu’l- Emīn: G.225-4, G.233-2 Rūhü’l- Kudüs: G .221-1 Rūmeli: T.13-2 Rūs: T.23-3 Rüstem: G.202-6, G.247-2, G.89-4 T.25-6 ----SSSS---- Sah*f: K.13-20 SS’ib: G.118-9 Sakız: T.24-5 Sedd-i Sikender: T.17-2 Selīm: Kk.1-3 Selm¹n: G.4- 7 Sıddzk (Ebu Bekir): K.11-10 SultSn Ahmed-i SSnī: T.13-7 SultSn MustafS: T.23-3

SultSn SüleymSn (II): T.10-5, T.12-13 SüleymSn (peygamber): G.70-1 G.71-1, Kk.1-3 Süy£t*: K.13-33 ----ŞŞŞŞ---- Şzrzn: Trk.2-17 Şeh-i Merdân: K.2-20 Şeyh-ı Zeyle‘ī: K.13-18 Şeyh Halīl: T.15-1 Şeyh-i Şüyūh-ı Endülüs: T.23-10 ŞirSz: G.145-7 Şīrīn: G.144-3 ----TTTT---- T¹lib: K.2-37 G.118-9 G.183-5 Tatar: G.190-3 T.17-6 Taybe: T.15-15 Tūr: G.216-1, G.34-2 Tūs: T.23-13 ----UUUU----ÜÜÜÜ---- UzzS: K.1-10 Ümmī Sul©Sn: T.19-7 Üsküb: T.13-2 ----VVVV---- V¹ri’d¹t: K.13-21 Veysī: G.183-5 ----YYYY---- Ya‘kūb: G.129-2, G.213-2, G.248-2 G.250-1, G.76-1, G.13-1 YahyS: T.7-2 Ye’cūc: T.16-13 Yemen: T.21-3 Yūsuf: G.13-1, G.129-2, G.235-2 G.248-2, G.250-1, G.54-3, K.10-10 ----ZZZZ---- ZSl: G.167-6 Zühre: T.2-4 ZüleyhS: G.235-2, T.21-11 ZülfikSr: G.236-7

naz&f d&v ni (transkrİpsİyonlu Çevİrİ ve...

Documents