[HRM_AX: ST-PAGINAS <C08> [GEHELEOPLAGE] ... 31-12-11] Author:STBOERA Date:30-12-11 Time:09:39

H et is zomer inZuid-Afrika. Op elfuur vliegen van de win-ter in Nederland. Plan-ten en struiken staanin volle bloei. We zijnmet de auto op weg

naar een township bij Kaapstad. Miljoenenhutjes op elkaar gepropt, wreed doorsne-den door een snelweg. Er zijn viaductenom over te steken, maar te vaak kiezen be-woners de weg en komen om.Harold Robles en zijn vrouw Yasmin Fuykwijzen de weg. Ze laten een groep van tienmensen uit Nederland zien waarmee ze inde armste wijken van Zuid-Afrika - detownships - bezig zijn. Ze zijn allemaal opeen of andere manier betrokken (geweest)bij het werk van Stichting MKI.De townships maken diepe indruk. Einde-loze rijen hutjes van vaak niet meer danhout, plastic en golfplaat. De grijsheid vanhet bestaan wordt doorbroken met waslij-nen vol ongekend kleurige kleding, zangen muziek.MKI, het Medical Knowledge Institute, isin 1999 opgericht door oud-DeventenaarRobles. Na een leven lang werken in de ge-zondheidszorg; geïnspireerd door hetwerk en gedachtegoed van zijn grote voor-beeld en leermeester Albert Schweitzer. InZuid-Afrika vormen geneesbare ziekten zo-als diarree en longontsteking nog steedsdoodsoorzaak nummer 1. Met het over-brengen van kennis over gezondheid enhygiëne wil MKI dat een halt toe roepen.MKI geeft gratis onderwijs over hygiëneen gezondheid aan de arme, overwegendzwarte inwoners van de krottenwijken.„Gezondheidszorg is een mensenrecht,geen privilege”, zegt Robles fel.In het lespakket zitten onder meer gratiscursussen over seksueel overdraagbareziekten, seksueel gedrag, voeding, persoon-lijke hygiëne en condoomgebruik. MKI ge-bruikt zoveel mogelijk bestaande gebou-wen om de kosten te drukken. De deelne-mers krijgen na afloop een certificaat endaarmee een extra stimulans hun leven inhun hand te nemen. Gestaag is het initia-tief gegroeid. Maar Robles heeft nog eenwereld te veroveren. Hij droomt van eenMcDonaldsachtige structuur met filialenover de hele wereld.Hij gelooft in de kracht van de mensen.Juist om die reden is Thembisa (35) zo blijals ze Robles ziet. Hij heeft haar leven ver-anderd. Ze heeft nu werk en onderwijsmaar wil meer. „Het leven hier is eenstrijd. Maar succes komt nergens aanwaai-en. Daar moet je hard voor werken en datwil ik doen. Ik wil sociaal werker wordenen anderen laten zien dat je met werkeniets kunt bereiken, ook hier.”Zo plukte Robles ook persoonlijk Andille(22) van straat. Hij was, zoals zo veel jonge-ren, op het criminele pad geraakt en maak-

te samen met anderen de township onvei-lig. Robles gaf hem les en Andille is nu zelftrainer en binnenkort manager van een in-formatiecentrum van MKI. De meeste le-den van zijn bende hebben nu ook werk,onder meer als bewaker in townships.Zuid-Afrika is een land met grote contras-ten. Grote rijkdom (goud, diamanten) enongekende armoede, eerste en derde we-reld, met hun eigen onderwijs- en zorgsys-temen bestaan er naast elkaar. In de towns-hips rondom Kaapstad wonen alleen al zesmiljoen mensen. Meer dan in de vier grotesteden van Nederland samen. En het wor-den er steeds meer.

D e luxe van Kaapstad en omge-ving met zijn kolossale shop-ping malls werkt als magneetop de velen die niets hebben.

Ze komen uit andere streken vanZuid-Afrika, op zoek naar werk, familie engeluk. Maar ook uit buurlanden. Van afvalbouwen ze hutjes om in te wonen.Steeds meer Afrikaners vinden dat de gren-zen dicht moeten. „Er is geen werk ge-noeg, geen eten. Het kan niet zo doorgaan.Anders wordt het totaal onbeheersbaar.Onze artsen trekken weg naar andere lan-den omdat ze daar meer kunnen verdie-nen”, zegt een oudere vrouw uit Kaapstad.Diezelfde middag stijgt een vies bruinerookwolk op boven Khayelitsha. Een ver-woestende brand, aangewakkerd door deharde wind, maakt honderden mensen inde township dakloos en eist het leven vantien bewoners. Het is de zoveelste vuurzee

die zijn tol eist in enkele weken.De zon schijnt ongenadig op het blikkendak van een langwerpige gebouwtje. Hetgeluid van magistrale, ritmische zang komtdoor de ramen. Binnen is een kerkdienstaan de gang. Mensen zingen en dansen uit-bundig. Iedereen is in zijn beste pak geko-men. De kerkdienst zal uren duren.Dit kerkje staat in de township Kayaman-di. De omstandigheden buiten de murenzijn erbarmelijk. Veel mensen (en ook die-ren) op elkaar gepropt. Nauwelijks priva-cy. Veel criminaliteit en verkrachtingen.De meeste bewoners moeten toiletten enwaterkranen delen. Kinderen sterven aandiarree of longontsteking. Of zelfs aan hon-ger en dorst, zoals recentelijk twee kinde-ren. Tot woede van Robles’ vriend enMKI-ambassadeur Desmond Tutu. „Hoekunnen we het toelaten wat er in dit landgebeurt.”Tegelijk trekt de ziekte aids - dertig jaar nade identificatie van het virus - een ver-woestend spoor door het land. Dagelijkssterven 900 mensen aan aids. „Dat zijndrie Jumbo Jets vol”, onderstreept Robles.„En allemaal omdat wij jarenlang ons besthebben gedaan de mensen hier dom tehouden. Ze hadden gered kunnen wordenals we ze hadden laten leren.”Vooral veel jongeren worden getroffen.„Zij vormen de toekomst van het land. Detoekomstige leraren en verpleegsters”, zegtRobles. „Wie meehelpt in de strijd tegenaids, veegt een traan van het oog vanGod”, meent Desmond Tutu.Minder dan een procent van de wereldbe-volking woont in Zuid-Afrika, maar hetland telt wel ruim zeventien procent vande aidspatiënten wereldwijd. „Dat is een tegroot gat”, vindt Jimmy Earl Perry. Hij waseen groot musicalster in Amerika en Euro-pa en zet zich nu als hoogleraar van deStellenbosch Universiteit in voor beterevoorlichting over aids.Zijn vriend Jan Du Toit, professor aan dezelfde universiteit, is een van de belangrijk-ste wetenschappers op het gebied vanhiv-management. Op verzoek van oud-pre-sident Mandela richtte hij het Africa Cen-tre voor hiv/aids-management op. „Ikwerk in de eerste wereld en kijk vanuitmijn kantoor op de derde wereld uit. Ikzie bijvoorbeeld hoe een hoogzwangerevrouw vanuit de township naar het zieken-huis loopt om een paar dagen later weerlopend terug te keren, al dan niet met eenkind. Dan denk ik, waarom regelt er nie-mand vervoer voor haar. Zo moeilijk kandat toch niet zijn.”Volgens Du Toit moet de patiënt meerworden uitgedaagd. „In de townships wo-nen de meeste aidspatiënten ter wereld.Als we die mensen sterk genoeg makenom niet meer klakkeloos aan te nemenwat de dokter zegt, hebben we veel gewon-nen. Daarom is het werk van MKI zo be-

langrijk. Onderwijs kan alles overwinnen.Veel patiënten komen nu niet verder daneen verpleegster. Die stelt vaak een ver-keerde diagnose en stuurt de patiënt danmet aspirientjes naar huis.”Maar het kan nog veel erger. Kwakzalversdie patiënten adviseren jonge meisjes teverkrachten omdat ze daarmee genezenzouden kunnen worden. De trainers vanMKI, die onder meer dat kwaad bestrijden,zijn zorgvuldig gekozen. Ze hebben geenmedische achtergrond, komen vaak uit detownships zelf, want de mensen durveneen dokter niet tegen te spreken en huneigen mensen wel. „Dan krijg je discussieen durven ze vragen te tellen.”Harold Robles stelt mama Rosie voor. Zewas lerares, maar bleef na afloop van eenschooldag steeds vaker met kinderen zit-ten waar niemand naar omkeek. Ze ving

ze op in haar eigen huis en dat leidde toteen kindertehuis. Robles noemt Rosie deMoeder Teresa van Afrika. MKI steuntachttien van dit soort opvanghuizen. In2012 moeten er daar twaalf bij komen.„Zes jaar geleden liet ik mama Rosie eencondoom zien. Ze werd bijna wit. Ze hadnog nooit een condoom gezien in haar le-ven. Wat doen we dan met al het geldvoor aids-bestrijding?”Er is gezien de aantallen mensen oneindigveel werk te doen. Er lijkt geen beginnenaan. Zeg dat niet tegen de Engelse KirstyHunt (34), die sinds vier jaar voor het MKIin Kaapstad werkt. Ze vergelijkt haar werkmet het rapen van zeesterren op hetstrand. „Soms liggen er zoveel dat jedenkt, er is geen beginnen aan. Maar elkezeester die je terug gooit in zee en daar-mee overleeft, is er een. Zo doen we het.

Stap voor stap.” En die stappen wordensteeds groter. MKI heeft nu vier informatie-centra en een vijfde gaat in januari open.Daarnaast zijn er de achttien zogenaamdesatellieten (de mama’s). In de eerste vierjaar zijn duizend mensen opgeleid. Dit jaaralleen komen er bijna 7.000 bij. Veel vrou-wen nemen het voortouw. Zoals de 20-jari-ge Fezeka uit de township Masiphumelele.Ze wil het parlement in en meer vrouwenstimuleren hetzelfde te doen. Om het landte veranderen. De corruptie te bestrijden.Ze werkt in een gezondheidscentrum enwil naast de dagelijks zorg voor haar vierbroertjes en zusjes ook nog studeren. „Eenkleine verandering kan hier een groot ver-schil maken. Educatie is cruciaal. We moe-ten de baas worden over onze eigen toe-komst. Meisjes van dertien raken hierzwanger omdat ze niet beter weten. Met

mijn werk wil ik helpen de Afrikaansedroom te definiëren.”Ondanks dat optimisme begint Afrika decrisis in de westerse wereld te voelen. Geld-kranen gaan onverwacht dicht. Een vrouwals Mama Lumka (63) maakt zich grote zor-gen. Zij runt in de township Nomzamoeen kindertehuis met vooral gehandicaptekinderen die aan hun lot zijn overgelaten.De eerste kinderen haalde ze op met eenkruiwagen. Ze smeekt om meer trainers.Vooral om jongeren, die tekst en uitleg wil-len geven over condoomgebruik. „Dat kanik niet doen.”Van Mama Lumba is de uitspraak: Succeszit in je voeten. Je moet lopen totdat je hetvindt. Geld van de overheid krijgt ze niet.Ze is totaal afhankelijk van giften. De be-langrijkste sponsor is van de een op de an-dere dag gestopt. Dat is slecht nieuws,

maar volgens Jimmy Earl Perry tegelijkeen aansporing. „We moeten er voor zor-gen dat we zonder geld uit het buitenlandkunnen. We hebben zoveel grondstoffen,als diamant en goud. We zouden helemaalniet afhankelijk moeten zijn van interna-tionale bronnen. We kunnen het aan alswe samen blijven vechten.”Het MKI van Harold Robles zit op dezelf-de lijn: MKI-leraren trainen mensen in detownships en die trainen weer mensen inhun omgeving. Zo moet kennis zich alseen wild vuur verspreiden. Tegelijk wor-den met allerlei projecten mensen aan hetwerk gezet. MKI heeft een sieradenlijn(Yoell, naar ontwerpen van onder meer Ol-cay Gulsen van SuperTrash). Hiv-geïnfec-teerde vrouwen in de townships makendie sieraden. Ze verdienen er een beschei-den salaris mee, maar ook een maaltijd, so-ciale contacten en scholing. Een groot deelvan de opbrengst van de sieraden is voorMKI.Zo moet er ook een maandverbandfabriekkomen, dat betaalbaar en passend maand-verband produceert. „Er rust nog steedseen taboe op menstruatie, met als gevolgdat veel vrouwen geen uitleg krijgen overde ontwikkeling van hun lichaam”, verteltRobles. „Door onwetendheid gebruiken zeonhygiënische oplossingen, zoals eenkrant of spons om de menstruatieperiodedoor te komen. Dit heeft vaak ernstige ge-volgen (infecties, ontstekingen) en somszelf de dood tot gevolg.”Vijf studenten (4 industrieel design en 1 gy-naecologie student) hebben voor MKI on-derzoek gedaan in de townships. Ze meld-den zich bij Robles na een van zijn vele le-zingen over zijn werk. „De Afrikaansevrouw is anders gebouwd. Westers maand-verband past gewoon niet.”

R obles leeft van een ‘pensioentje’.Salaris van MKI krijgt hij niet.Zijn kantoor is een ruimte vandrie bij drie in de garage van zijn

huis in Oostvoorne. „Wij betalen geencent in Europa. Het geld wordt in Afrikabesteed. Daar betalen we Kristy en de trai-ners.”Desmond Tutu (80) had gehoopt na de el-lende van de apartheid met de eeuwigeglimlach op zijn gezicht te kunnen stervenmaar weet dat dat niet zal lukken. Het kostmeer tijd zijn land er bovenop te helpendan hij heeft. „We kunnen alles. Als we derijkdom eerlijker verdelen, is er genoegvoor iedereen. We behoren tot de bestelanden in de wereld. We hebben hier ta-lentvolle mensen van alle rassen. Ooit zaldat het verschil maken.”Ook Jan Du Toit is hoopvol. „Ik geloof nietdat we armoede uit de wereld kunnen hel-pen, maar mensen als Robles laten welzien dat er met ogenschijnlijk kleine stap-jes veel te bereiken is.”

Thembisa vliegt prof. dr. HaroldRobles van pure blijdschap omde nek zodra hij uit de autostapt. Het gebeurt midden opstraat in Khayelitsha, eenkolossale township bij Kaapstadin Zuid-Afrika. Hier wonen ruimvier miljoen mensen op elkaargepropt in hutjes en krotten. Wiemet westerse ogen kijkt, zietgeen toekomst. Robles wel enThembisa vormt het bewijs vanzijn droom. „Succes zit in jevoeten. Je moet lopen totdat jehet vindt.”

door Anne Boeranneboer@destentor.nl

foto’s: Berend Cornel, Frans Moerland,Karin de Man en Anne Boer

De Afrikaanse droom van Harold RoblesHet decor van het werk van het MedicalKnowledge Institute in Zuid-Afrika: (vanlinks naar rechts) opvang Mama Lumka,Thembisa, Kayamandi, Harold Robles inKhayelitsha, interieur van een hutje en eenwinkeltje in een township en Mama Lumkabij de kruiwagen waarmee ze in het begin degehandicapte kinderen van de straat haalde.

Videoverslag en foto’s opwww.destentor.nl/township

Meer informatie over MKI:www.mkifoundation.com