müfredatına uyumlu 10. sinif arİh · 2020. 7. 22. · sanat görev getirebilmişlerdir....
TRANSCRIPT
-
Yeni
MEB
müfredatın
a
uyumlu
10. SINIF
‘’SORU BANKASI’’
TARİH
Akıllı Tahta
Uygulaması
Kararında
Anlatım
Orhan Işık
-
Kafadengi 10. Sınıf Tarih Soru Bankası
KA00-10.01MHK02
978-605-2387-68-9
Orhan IŞIK
Münevver KITAY
Mustafa KELEŞ
Ömer Faruk ERDEM
Münire Betül AYYILDIZ
Mehmet ESKİN
Aykut Basım Yayın Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti.Firuzköy Mah. Mezarlık Üstü Cad. No.24/26 A Blok Avcılar / İSTANBULtlf: 0 212 428 52 74 - 428 54 26
0 212 275 00 35 www.eksenyayinlari.com - [email protected]ülbahar Mah. Cemal Sururi Sk. No:15 / E Hâlim Meriç İş Merkezi Kat 9 Mecidiyeköy - İST.
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre, her hakkı Eksen Yayıncılık ve Eğitim Malz. San. Tic. AŞ’ye aittir. Eksen Yayıncılık’ın yazılı izni olmaksızın, kitabın herhangi bir şekilde kısmen veya tamamen çoğaltılması, basım ve yayımı hâlinde gerekli yasal mevzuat uygulanır.
ürün adı
ürün no
isbn
yazar
dizgi-mizanpaj
kapak tasarım
dijital uygulama
editör
yayın yönetmeni
baskı
iletişim
copyright ©
-
MERHABAÖğretmen ve öğrencilerimize müjde!
Artık size yakın, sizin dünyanızı anlayan, iç dünyanıza seslenen, kısacası sizin dilinizle konuşan bir kitap var elinizde. Yüzü soluk, kuramsal, renksiz ve tekdüze kitaplarla daha fazla uğraşmanıza gerek kalmadı. Evde, okul-da veya serbest zamanlarınızda ders çalışmanın ötesinde, bir bilim dalına yönelik temel verileri zevkle öğreneceğiniz, elinizden bırakamayacağınız kitapları sizler için hazırladık. Severek ve neşeyle öğrenilen bilgilerin ka-lıcı olduğunu göstermek istedik.
Soru bankasında üniteler iki ana bölümde ele alındı. Öncelikle öğrenme-nin daha kolay gerçekleşmesi için üniteler alt başlıklara ayrıldı. Böylece her alt başlıktan ve detaylarından soruların yer alması sağlandı. Ünite sonunda yer alan ve ünitenin tamamını kapsayan testlerin çözümü bu yöntemle daha kolay hâle getirildi.
Testlere başlamadan önce hatırlanması gereken bilgiler “kısa ve özlü olarak” anlatıldı. Testler konunun ağırlığına ve önemine göre birim birim oluşturuldu ve isimlendirildi. Her ünitenin sonuna “etkinlik yapalım” bölümü konuldu. Bu bölüm, klasik sınavlara ve kısa cevaplı sorulara sizleri hazırlamak içindir. Bu bölümden sonra “Meraklısına...”, başlığı altında tarihî bilgilerle üniteler sonlandırıldı.
Bu ürünün şimdi akıllı tahtada kullanılmak üzere dijital versiyonu da hazır. akillitahta.eksenyayinlari.com adresine üye olup ücretsiz indirebilirsiniz.
Esenlik ve başarı dileklerimizle...
-
KİTABIMIZI TANIYALIM
22
BÖLÜM
02
ANADOLU'D
A TÜRK KÜL
TÜRÜ VE D
EVLET TEŞKİL
ATININ
GELİŞİMİ / HAÇ
LI SEFERLERİ
Diğer Türk İslam
devletlerinde old
uğu gibi beylikler
de ve Türkiye Sel
çuklu
Devleti'nde taht
ve iktidar "hüküm
dar ailesinin orta
k malı" anlayışın
a
dayanmaktaydı.
Devlet teşkilatla
rı büyük oranda
Büyük Selçuklu
lar
örnek alınarak d
üzenlenmişti. Hük
ümdar ailesinden
gelen her üyen
in
tahta çıkma ha
kkı bulunması s
ık sık taht mü
cadelelerine ne
den
olmuştu. Türkiye
Selçuklularında
hükümdarlar, s
arayın resmî dil
inin
Farsça olmasının
etkisiyle Keykav
us, Keyhüsrev, K
eykubat gibi Far
sça
unvanlar kullan
mışlardır. Melik
adı verilen sult
an çocukları, eğ
itim-
lerinden soruml
u olan atabey ad
lı görevlilerin eş
liğinde vilayet m
er-
kezlerini yönetm
işlerdir. Türkiye
Selçuklularında
devlet işleri, Büy
ük
Divan'da görüşü
lürdü. Divan'a s
ultan veya vezir
başkanlık yapa
rdı.
Diğer Türk İslam
devletlerinde ol
duğu gibi Türkiye
Selçuklularında d
a
Büyük Divan'a b
ağlı alt divanlar v
ardı.
Türkiye Selçuklu
Devleti'nin ord
u,
❖ hassa birlikle
ri: gulam askerle
ri (Kapıkulu),
❖ ikta askerle
ri: Tımarlı sipahil
er,
❖ uçlarda Türk
menlerden oluşa
n kuvvetler,
❖ bağlı beylik
ve devletlerden
alınan askerler,
şeklinde bölümle
re ayrılmıştır.
Türkiye Selçu
kluları Mavera
ünnehir ve H
orasan'dan ge
len
Türkmenlerin bü
yük bir kısmını b
oşalan bölgelere
, bir kısmı da uç b
öl-
gelerine yerleşti
ler. Hristiyanlara
gösterilen dini h
oşgörü Bizans yö
ne-
timinin baskısın
dan bunalan Ru
m, Ermeni ve Sü
ryanilerin Selçu
klu
topraklarına yer
leşmelerine yol
açtı. Genellikle ti
caret ve çeşitli s
anat
dallarıyla uğraşa
n Ermeniler, Selç
uklu devlet yön
etiminde de gö
rev
almışlar, inançla
rının gereklerini
özgürce yerine g
etirebilmişlerdir.
Türkiye Selçuklu
larında halk, ya
şam şekillerine
göre konargöçe
rler,
köylüler ve şehi
rliler olarak üçe
ayrılmıştır. Anad
olu'da Ahi Evran
'ın
öncülüğünde Ka
yseri, Konya, K
ırşehir'de esnaf
lar kendi araları
nda
dini, sosyal ve
ekonomik özelli
kler taşıyan "A
hilik" adı verilen
bir
teşkilat oluşturm
uşlardı.
Ahiliğin temel am
acı zengin ile fak
ir, üretici ile tüke
tici, halk ile devl
et
arasında ilişkiler
kurarak "sosyal
adaleti" gerçek
leştirmektir. Ah
ilik
sayesinde üretim
faaliyetleri ihtiy
aca göre ayarlan
ır, üretilen malla
r
sıkı bir şekilde k
ontrol edilerek v
atandaşın mağd
ur olmaması ve
kali-
tesiz mal üretilm
esi önlenmeye ç
alışılırdı.
Anadolu'nun 13.
yüzyıldan itibare
n yaygınlaşan tar
ikatlar Anadolu'n
un
Türkleşmesi ve İs
lamlaşmasında ö
nemli rol oynam
ışlardır. Mevlana
Celaleddin Rumi
, Hacı Bektaş-ı Ve
li, Yunus Emre,
Muhyiddin Arab
i, Sadrettin Kon
evi gibi mutasav
vıflar dönemin d
inî
anlayışı ve toplu
m yapısını şekill
endirmişlerdir.
Anadolu önemli
ticaret yollarını
geçtiği bir coğr
afyaya sahip old
uğu
için Selçuklular
bu durumu değ
erlendirmişler v
e birtakım çalışm
alar
yapmışlardır. D
eniz ticaretinin g
elişmesi için An
talya, Sinop, Ala
nya
gibi limanlar feth
edilmiştir. Şehir
ler arasında kısa
aralıklarla kerv
an-
saraylar yapılmı
ştır.
Anadolu beylikle
ri ve Türkiye Selç
uklularında inşa
edilen ve günüm
ü-
ze kadar pek ço
ğu ulaşan camile
r, medreseler, m
escitler, köprüle
r,
kaleler, kümbet
ler ve külliyeler g
enellikle vakıf ku
ruluşları tarafınd
an
yapılmıştır.
Ahi Evran Türbes
i, Kırşehir
HAÇLI SEFERL
ERİ
Orta Çağ'da Avr
upalıların Hristiy
anlar için kutsal
olan Kudüs ve ç
ev-
resini Müslüman
ların elinden kur
tarmak amacıyla
yaptıkları seferle
re
Haçlı Seferleri d
enir.
Arapların, Suriy
e, Filistin ve İs
panya'ya; Türkl
erin de, Anado
lu'ya
egemen olması
ve özellikle Tür
klerin Avrupa'ya
geçeceği düşün
cesi
Avrupalıları har
ekete geçirdi. A
yrıca Doğu ülk
elerindeki insan
lar,
yüksek bir haya
t seviyesine ula
şmış, zengin bir
hayat sürerler
ken,
Avrupa'da derin
bir sefalet ve
fakirlik yaşanıyo
rdu. Halk en te
mel
ihtiyaçlarını bile
karşılayamıyordu
. Bütün bunlar B
atılı insanların gö
z-
lerini Doğu'nun z
enginliklerine d
ikmelerine nede
n olmuştu.
Orta Çağ'da Pap
a, Avrupa devlet
leri üzerinde old
ukça fazla söz sa
hi-
biydi. Bu durum
da halkı istediği
doğrultuda yön
lendirmesi oldu
kça
kolaydı. Halklar
a, Kudüs'ü Müslü
manların elinden
aldıklarında kur
tu-
lacaklarını telkin
etmeye başladı.
Bütün bu neden
lerden dolayı, 10
96-
1270 yılları aras
ında pek çok Haç
lı Seferi düzenle
nmiştir.
ANADOLU'DA T
ÜRK KÜLTÜRÜ VE
DEVLET
TEŞKİLATININ G
ELİŞİMİ / HAÇLI
SEFERLERİ
04BEYLİKT
EN DEVLETE O
SMANLI
MEDENİYETİ
Neler Öğre
neceğiz?
SufiveÂlimle
rinAnadolusu
OsmanlıDevl
eti'ndeAskerîS
ınıfveİlmiye
Osmanlı'daH
alkKültürüveY
azılıKültür
FetihleGelen
Dönüşüm
OsmanlıSana
tı
90
DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SAVAŞÇILAR VE ASKERLER – 21. I. Murad Dönemi'nde uygulamaya konan pençik sistemi, savaştaelegeçirilenesirlerinbeştebirininalınmasıveTürk-İslamgeleneklerinegöreyetiştirilmesiesasınadayanıyordu. Buna göre; I. tımarsistemininuygulanmayabaşlanması, II. fetihgirişimlerininazalması, III. divanörgütününoluşturulması
durumlarından hangilerinin, pençik sistemiyle top-lanan asker sayısında azalmalara neden olabileceğisöylenebilir?A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve II E) II ve III
2. FetretDevri'nesonverenI.Mehmed,KapıkuluOcaklarınaasker sağlamak amacıyla Rumeli'deki Hristiyan ailelerinçocuklarınıalmaksuretiyleoluşturulandevşirmesisteminiuygulamayabaşlamıştır. Buçalışmalar,OsmanlıDevletihakkında; I. farklımilletteninsanlarınyaşadığı, II. içkarışıklıklarınyapısaldeğişikliklerenedenolduğu, III. İslam'ınRumeliHristiyanlarıarasındayayılmayabaş-ladığı
yorumlarındanhangilerininyapılmasınısağlar?A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D) II ve III E) I ve III
3. Devşirme usulü, Osmanlı Devleti sınırları içinde yaşayanHristiyanailelerinçocuklarındanbazılarınıbellibirsistemegöredevlethizmetindegörevlendirmeküzereyetiştirilmesisisteminedayanıyordu.BudevşirmelerYeniçeriOcağı'nıntemelinioluşturuyordu. Buna göre;
I. DevşirmesistemibütünOsmanlıhalkınauygulanmış-tır. II. Hristiyançocuklarıntamamıyeniçeriyapılmakiçintop-lanırdı. III. Yeniçeri Ocağı değişik milletlere mensup kişilerdenoluşuyordu. yargılarındanhangisineulaşılabilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve III E) II ve III
4. Yeniçeri Ocağı'nın başındaki yeniçeri ağasının bizzatpadişahabağlıolmasıaşağıdakilerdenhangisinisağla-mayayönelikbiruygulamadır?A) PadişahınyetkilerinikısıtlamayaB) TahtçekişmelerinisonaerdirmeyeC) PadişahınotoritesinigüçlendirmeyeD) HalkınyönetimekatılmasınaE) Kanunüstünlüğünüsağlamaya
5. Devlet merkezinin dışında oturan ve büyük çoğunluğu-nu Tımarlı Sipahilerin oluşturduğu eyalet askerleri vardı.Devletin askerî gücünün kalabalık kısmını oluşturan buaskerlerayrıcadeğişikisimleraltındabirlikleroluştururlardı. Bunagöre,aşağıdakilerdenhangisieyaletaskerlerineaitbirbirlikolduğusöylenemez?A)Akıncılar B)Deliler C)Lağımcılar D)Azaplar E)Beşliler
6. Osmanlı Devleti'nde ilk yıllardan itibaren uygulanandevşirme sistemiyle aşağıdakilerdenhangisineulaşıl-makistendiğisöylenebilir?A) EyaletordularınıngücünüartırmayaB) MerkezîotoriteyigüçlendirmeyeC) YönetimdegayrimüslimlerinetkiliolmasınısağlamayaD) BizansdevletyapılanmasınıdevamettirmeyeE) Avrupadevletleriileilişkilerigüçlendirmeye
7. Osmanlıordusu ile ilgili aşağıdakibilgilerdenhangisiyanlıştır?A) Osmanlı kara kuvvetleri Kapıkulu Ocakları ve eyaletaskerlerindenoluşurdu.B) Kapıkulu Ocaklarında piyade ve süvari birlikleri mev-cuttu.C) Yeniçeriler,KapıkuluOcaklarınınbirparçasıydı.D) Tımar sahipleri gelirlerine göre asker beslemekleyükümlüydü.
E) Osmanlı Devleti'nin ilk donanması Fatih SultanMehmedDönemi'ndeoluşturulmuştu.
-
209
5. ünite Etkinlik Cevap Anahtarı
6. ünite Etkinlik Cevap Anahtarı
A. Etkinlik /Sayfa 160 ((Do¤ru / Yanlı))D Y
1
2
3
4
5
D Y
6
7
8
9
10
B.Etkinlik /Sayfa 160 (Kısa Cevaplı Sorular)1. C E M S U L T A N
2. R U M E L İ H İ S A R I
3. A K K O Y U N L U L A R
4. Ş A H İ S M A İ L
5. S O K O L L U M E H M E D P A Ş A
C. Etkinlik /Sayfa 161 (Boluk Doldurma)1. elçilere
2. Dünyanın
3. vergi
4. Padişahın
5. güvenlik
6. -
7. en büyük
8. ayrıcalık
9. devletinbaşı
10. deniz
11. kanunların
12. başkadevletlere
A. Etkinlik /Sayfa 182 ((Do¤ru / Yanlı))D Y
1
2
3
4
5
D Y
6
7
8
9
10
B.Etkinlik /Sayfa 182 (Kısa Cevaplı Sorular)
1. K A Z A S K E R
2. R E İ S Ü L K Ü T T A P
3. S A N C A Ğ A Ç I K M A
4. M Ü S A D E R E
5. A S A F N A M E
C. Etkinlik /Sayfa 183 (Boluk Doldurma)1. Ferman
2. sarayçalışanlarının
3. bahşiş
4. çıkma
5. mali
6. örfi
7. gayrimüslim
8. sancağa
9. devletişlerinin
10 devlet
11. büyük
12. Padişahın
ETKINLIK
84
Etkinlik YapalımEtkinlik YapalımA.Aşağıdakicümlelerdoğruise(D)ileyanlışise(Y)ilekodlayınız. D Y1 Fetret Devri, Ankara Savaşı'ndan sonra meydana gelmiştir.
2 Sazlıdere Savaşı ile Osmanlı Devleti Edirne'nin fethini gerçekleştirmiştir.
3 Şeyh Bedreddin İsyanı Fetret Devri'nin yarattığı sosyal ve siyasal sorunların sonucunda ortaya çıkmıştır.
4 İstanbul'u ilk kuşatan Osmanlı padişahı I. Mehmed'dir.
5Osman Bey'in Bizans'a karşı 1302 yılında elde ettiği zafer, diğer beyliklerdeki savaşçı Türkmenlerin dikkatini Osmanlı Beyliği'ne vermesine neden olmuştur.
6 Osmanlı Devleti Ankara Savaşı sonrası yıkılma tehdidiyle karşı karşıya kalmıştır.
7 Osmanlı egemenliğine giren ilk Anadolu beyliği Germiyanoğulları Beyliği'dir.
8 Anadolu Hisarı, Orhan Bey Dönemi'nde yapılmıştır.
9 I. Murad, Hamitoğulları'ndan para karşılığında Akşehir, Beyşehir, Yalvaç, Seydişehir ve Isparta'yı almıştır.
10 1444 yılında imzalan Edirne-Segedin Antlaşması sonrasında II. Murad tahttan çekilmiştir.
B.Aşağıdaverilengelişmelerleilgiliolduğupadişahlarıeşleştiriniz.
1 Osman Bey
2 Orhan Bey
3 I. Murad
4 I.Beyazıd5 I. Mehmed
6 II. Murad
A İlkmedresekurulmasıB Bursa'nınfethiC Edirne'ninbaşkentolmasıD BafeusSavaşıE SazlıdereSavaşıG AnkaraSavaşıH İlkdenizSavaşıI NiğboluSavaşıİ VarnaSavaşıJ Edirne-SegedinSavaşı
C.Aşağıdakisorularıcevaplayınız.
1. OrhanBeyDönemi'ndeOsmanlıDevleti'ninbaşkentineresidir?Kodlayınız.
2. OsmanlılarınRumeli'deilkelegeçirdiklerikaleninadınedir?Kodlayınız.
3. OsmanlılartarafındanegemenlikaltınaalınanvedonanmasısayesindeRumeli'yegeçişikolaylaştıranbeyliğinadınıyazınız.
4. OsmanlıDevleti'ninFetretDevri'negirmesinenedenolansavaşınadınıyazınız.
5. Balkanlar'daTürknüfusunuartırarakbölgedekalıcıolmayıhedefleyenpolitikanınadınedir?Kodlayınız.
86
Meraklısına...
I.KosovaSavaşı,Osm
anlılarkadarSırplaraç
ısından
daönemarzetmekte
dir. I.Murad'ınşehit
edildiği
sırada esir edilmiş
olan Sırpdespotu L
azar ve
oğlu,padişahınvefat
ıüzerineöldürülmüşl
erdir.Bu
ağırdarbesonucund
aSırplarbirdaha top
arlana-
mamış,Lazar'ınoğlu
StefanOsmanlıhâk
imiyetini
kabul etmiştir. Sırp
tarihçiler I. Kosova
Savaşı'nı
bağımsızlıklarını kay
bettikleri tarih olarak
yorum-
larlar. Sırpların son
büyük direnişini tem
sil eden
Kosova'daki mücade
le bugüne kadar on
lar için
millîbirdestankonus
uolmuştur.NitekimS
ırpmil-
liyetçiliğininenpopü
lerefsanesiniKosov
aSavaşı
oluşturur.Busavaşla
ilgiliolarakSırplarta
rafından
birçokhalkşarkıları,
ağıtlarsöylenmişve
bufela-
ketSırpbenliğininolu
şumundaönemlibirro
loyna-
mıştır. Öte yandan b
azı Sırp kaynakları
Kosova
Savaşı'nımuhtemele
nSultan I.Murad'ın
öldürül-
müşolmasındandola
yıbüyükbirSırpzafe
riolarak
değerlendirmiştir.
Savaştanbir yıl so
nra Lazar'ın cesedi
Niş ile
Belgrat arasındaki
Ravanica'da kendi
kurduğu
manastırda yeniden
gömülmüş, onu “ş
ehit” ilan
edendinîniteliklime
tinler kalemealınmı
ş veher
yıl 15 Haziran'da y
apılacak anma tören
ine has
dualar telif edilmişt
ir. Söz konusu dua
metinle-
rinde Kosova Sava
şı Lazar'ın kutsal
bir zaferi
olarak nitelendirilmiş
ve törenler anma t
arzından
ziyadekutlamaprog
ramışeklindedüzenl
enmiştir.
Törenlerde Lazar'ın
erdemlerive başarı
ları dile
getirilirkenMiloş'una
dınadaşarkılaryazıl
mıştır.
Avrupa'nın birçok ye
rinde ulusal kimlikle
rin geliş-
meyebaşladığıXIX.
yüzyılagelindiğinde
Sırbistan
coğrafyasındadaba
ğımsızbirulusdevl
etkurma
düşüncesi oluşmuş
ve hedefe ulaşma
adına
Türklere karşı ötekil
eştirme siyaseti geli
ştirilmeye
ve uygulanmaya ba
şlanmıştır. Neticede
emper-
yal güçlerin politika
ları ve müdahaleler
i sonucu
Balkanlarda1878Be
rlinAntlaşması ileR
omanya
veKaradağ'ınyanıs
ıraSırbistandabağım
sızlığını
ilânetmiştir.YeniSı
rpidaresisınırlarıiç
erisindeki
toplumdan Sırp ulu
su oluşturabilme ad
ına ulus
devletleringenelpol
itikasıveanlayışıçer
çevesindeOsmanlı'y
ıötekileştiren,Kosov
aSavaşıveTürkfeth
ineodaklanmışbiru
lusalmit
oluşturmayaçalışmış
tır.Buçalışmalarınt
emelamacıtopluma
Osmanlı'danönceş
anlıbirgeçmişleriol
duğuvedevletkura
bilecekve
yaşatabileceközellik
leresahipolduğuima
jınıverebilmektir.
MucizeÜnlü,Sırpları
n I. Kosova Zaferi'nin
500. Yıldönümünü K
utlama Girişimleri,O
TAM,28/Güz2010,s
.108-109.
211
1. BÖLÜM
12
34
56
78
910
1112
1314
15
Oğuz/Türkmen G
öçleri - Anadolu'n
un İlk Fatihleri - 1
AC
AC
DC
Oğuz/Türkmen G
öçleri - Anadolu'n
un İlk Fatihleri - 2
DB
EC
DB
DE
DB
AC
Oğuz/Türkmen G
öçleri - Anadolu'n
un İlk Fatihleri - 3
DC
AE
DE
CB
CA
DB
A
Oğuz/Türkmen G
öçleri - Anadolu'n
un İlk Fatihleri - 4
CA
BE
CC
BA
AB
DE
Oğuz/Türkmen G
öçleri - Anadolu'n
un İlk Fatihleri - 5
AD
BE
AB
ED
AC
EE
DB
Oğuz/Türkmen G
öçleri - Anadolu'n
un İlk Fatihleri- 6
DE
DE
AC
CE
AC
D
1. ÜNİTE: YERLE
ŞME VE DEVLETL
EŞME SÜRECİNDE
SELÇUKLU TÜRK
İYESİ
3. BÖLÜM
12
34
56
78
9 10 1
1 12 1
3 14 1
5 16
Selçuklu Türkiye
si - 1
AE
BE
DB
ED
Selçuklu Türkiye
si - 2
CC
DD
EE
AD
BC
DB
Selçuklu Türkiye
si - 3
DC
AA
CB
EA
BD
EB
D
Selçuklu Türkiye
si - 4
DA
EB
D?
AD
DE
BE
CD
BB
Selçuklu Türkiye
si - 5
AD
EB
EB
CB
AE
AB
EE A
2. BÖLÜM
12
34
56
78
910
1112
1314
15
Anadolu'da Türk
Kültürü ve Devl
et Teşkilatının
Gelişimi / Haçlı S
eferleri - 1
BA
EE
Anadolu'da Türk
Kültürü ve Devl
et Teşkilatının
Gelişimi / Haçlı S
eferleri - 2
EE
EB
BC
BD
DB
AA
Anadolu'da Türk
Kültürü ve Devl
et Teşkilatının
Gelişimi / Haçlı S
eferleri - 3
AC
DA
EE
EE
CE
DE
Anadolu'da Türk
Kültürü ve Devl
et Teşkilatının
Gelişimi / Haçlı S
eferleri - 4
EB
EB
EC
EB
CE
ED
Anadolu'da Türk
Kültürü ve Devl
et Teşkilatının
Gelişimi / Haçlı S
eferleri - 5
BD
EB
DD
AC
DE
DE
C
Anadolu'da Türk
Kültürü ve Devl
et Teşkilatının
Gelişimi / Haçlı S
eferleri - 6
AA
CE
BE
AB
CD
EE
B
Anadolu'da Türk
Kültürü ve Devl
et Teşkilatının
Gelişimi / Haçlı S
eferleri - 7
CA
DE
DD
BE
CD
AB
Anadolu'da Türk
Kültürü ve Devl
et Teşkilatının
Gelişimi / Haçlı S
eferleri - 8
AE
DB
AD
CE
BD
EC
Anadolu'da Türk
Kültürü ve Devl
et Teşkilatının
Gelişimi / Haçlı S
eferleri - 9
EE
BC
AE
CD
CD
EC
E
-
İÇİNDEKİLER01
02
ÜniteYERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİOğuz / Türkmen Göçleri - Anadolu’nun İlk Fatihleri ............................................................ 10Oğuz / Türkmen Göçleri - Anadolu’nun İlk Fatihleri - 1 ....................................................... 11Oğuz / Türkmen Göçleri - Anadolu’nun İlk Fatihleri - 2 ....................................................... 12Oğuz / Türkmen Göçleri - Anadolu’nun İlk Fatihleri - 3 ....................................................... 14Oğuz / Türkmen Göçleri - Anadolu’nun İlk Fatihleri - 4 ....................................................... 16Oğuz / Türkmen Göçleri - Anadolu’nun İlk Fatihleri - 5 ....................................................... 18Oğuz / Türkmen Göçleri - Anadolu’nun İlk Fatihleri - 6 ....................................................... 20Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri .......................... 22Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 1 .................... 23Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 2 .................... 24Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 3 .................... 26Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 4 .................... 28Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 5 .................... 30Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 6 .................... 32Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 7 .................... 34Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 8 .................... 36Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 9 .................... 38Moğol İstilası ve Türkiye Selçuklu Devleti’nin Sonu ............................................................. 40Moğol İstilası ve Türkiye Selçuklu Devleti’nin Sonu - 1 ....................................................... 40Moğol İstilası ve Türkiye Selçuklu Devleti’nin Sonu - 2 ....................................................... 42Moğol İstilası ve Türkiye Selçuklu Devleti’nin Sonu - 3 ....................................................... 44Selçuklu Türkiyesi - 1 ............................................................................................................. 46Selçuklu Türkiyesi - 2 ............................................................................................................. 48
Etkinlik ............................................................................................................... 50 Meraklısına ........................................................................................................ 52
ÜniteBEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI SİYASETİ(1302 - 1453)Osmanlı Beyliği’nin Ortaya Çıkışı / İlk Osmanlı Fetihleri ve Bizans’la İlişkiler .................... 54Osmanlı Beyliği’nin Ortaya Çıkışı / İlk Osmanlı Fetihleri ve Bizans’la İlişkiler - 1 .............. 55Osmanlı Beyliği’nin Ortaya Çıkışı / İlk Osmanlı Fetihleri ve Bizans’la İlişkiler - 2 .............. 56Osmanlı Beyliği’nin Ortaya Çıkışı / İlk Osmanlı Fetihleri ve Bizans’la İlişkiler - 3 .............. 58Osmanlı Beyliği’nin Ortaya Çıkışı / İlk Osmanlı Fetihleri ve Bizans’la İlişkiler - 4 .............. 60Osmanlı Beyliği’nin Ortaya Çıkışı / İlk Osmanlı Fetihleri ve Bizans’la İlişkiler - 5 .............. 62Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi ................................................................................................................ 64Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 1 ........................................................................................................... 65Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 2 ........................................................................................................... 66Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 3 ........................................................................................................... 68Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 4 ........................................................................................................... 70
-
03
04
05
Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 5 ........................................................................................................... 72Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk Dünyasında Liderlik Mücadelesi - 6 ........................................................................................................... 74Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 7 ........................................................................................................... 76Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 8 ........................................................................................................... 78Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 9 ........................................................................................................... 80Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 10 ......................................................................................................... 82
Etkinlik ............................................................................................................... 84 Meraklasına ....................................................................................................... 86
ÜniteDEVLETLEŞME SÜRECİNDE SAVAŞÇILAR VE ASKERLERDevletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler ..................................................................... 88Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler - 1 ............................................................... 89Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler - 2 ............................................................... 90Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler - 3 ............................................................... 92Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler - 4 ............................................................... 94Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler - 5 ............................................................... 96Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler - 6 ............................................................... 98Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler - 7 ............................................................... 100
Etkinlik ............................................................................................................... 102 Meraklısına ........................................................................................................ 104
ÜniteBEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI MEDENİYETİBeylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti ................................................................................ 106Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti - 1 ........................................................................... 107Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti - 2 ........................................................................... 108Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti - 3 ........................................................................... 110Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti - 4 ........................................................................... 112Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti - 5 ........................................................................... 114Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti - 6 ........................................................................... 116Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti - 7 ........................................................................... 118Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti - 8 ........................................................................... 120
Etkinlik ............................................................................................................... 122 Meraklısına ........................................................................................................ 124
ÜniteDÜNYA GÜCÜ OSMANLI (1453 - 1595)İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru ........................... 126İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru - 1 ...................... 127İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru - 2 ...................... 128İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru - 3 ...................... 130
-
06
07
İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru - 4 ...................... 132İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru - 5 ...................... 134İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru - 6 ...................... 136İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru - 7 ...................... 138İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru - 8 ...................... 140Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler ......... 142Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 1 .... 143Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 2 .... 144Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 3 .... 146Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 4 .... 148Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 5 .... 150Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 6 .... 152Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 7 .... 154Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 8 .... 156Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 9 .... 158
Etkinlik ............................................................................................................... 160 Meraklısına ........................................................................................................ 162
ÜniteSULTAN VE OSMANLI MERKEZ TEŞKİLATISultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı ....................................................................................... 164Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 1 .................................................................................. 165Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 2 .................................................................................. 166Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 3 .................................................................................. 168Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 4 .................................................................................. 170Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 5 .................................................................................. 172Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 6 .................................................................................. 174Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 7 .................................................................................. 176Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 8 .................................................................................. 178Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 9 .................................................................................. 180
Etkinlik ............................................................................................................... 182 Meraklısına ........................................................................................................ 184
ÜniteKLASİK ÇAĞDA OSMANLI TOPLUM DÜZENİOsmanlı Toplumunda Millet Sistemi / Osmanlı Toprak Sistemi .......................................... 186Osmanlı Toplumunda Millet Sistemi / Osmanlı Toprak Sistemi - 1 .................................... 187Osmanlı Toplumunda Millet Sistemi / Osmanlı Toprak Sistemi - 2 ...................................... 188Osmanlı Toplumunda Millet Sistemi / Osmanlı Toprak Sistemi - 3 ...................................... 190Osmanlı Toplumunda Millet Sistemi / Osmanlı Toprak Sistemi - 4 ...................................... 192Loncalar / Vakıf Medeniyeti .................................................................................................. 194Loncalar / Vakıf Medeniyeti - 1 ............................................................................................. 195Loncalar / Vakıf Medeniyeti - 2 ............................................................................................. 196Loncalar / Vakıf Medeniyeti - 3 ............................................................................................. 198Loncalar / Vakıf Medeniyeti - 4 ............................................................................................. 200
Etkinlik ............................................................................................................... 202 Meraklısına ........................................................................................................ 204
Cevap Anahtarı ....................................................................................................................... 205
-
01 YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİ Neler Öğreneceğiz?
Oğuz/TürkmenGöçleri
Anadolu'nunİlkFatihleri
Anadolu'nunTürkleşmesi
HaçlıSeferleri
MoğolİstilasıveTürkiyeSelçukluDevleti'ninSonu
-
10
BÖLÜM01
OĞUZ / TÜRKMEN GÖÇLERİ ANADOLU'NUN İLK FATİHLERİ
OĞUZ / TÜRKMEN GÖÇLERİ
Önce Selçuklular ardından da Osmanlılar olmak üzere dünya tarihine yön veren büyük Türk devletlerinin temelini Oğuzlar atmıştır. Oğuzların, Kök Türk ve Uygur devletleri egemenliğinde oldukları yıllarda boy sayıları daha az olmakla birlikte sonraki dönemlerde 24 Oğuz boyu tespit edilmiştir. Büyük Selçuklu Devleti'ni kuracak olan Kınık Boyu ve sonrasında Osmanlı Devleti'ni kuracak olan Kayı Boyu da bu Oğuz boyları arasında yer almaktadır. İslamiyet'i benimseyen Oğuzları diğer Oğuz boylarından ayırmak için kullanılan "Türkmen" tabiri zamanla Oğuz adının yerini almıştır.
Malazgirt Savaşı
11. yüzyılda Büyük Selçuklu Devleti himayesinde gerçekleştirilen Anadolu'ya yönelik Türkmen göçleri 1071 yılındaki Malazgirt Savaşı ile yeni bir boyut kazanmıştır. Bu tarihten sonra Selçuklu Sultanı Alp Arslan'ın komutan ve beylerine Anadolu'yu fethetme emri vermesiyle Anadolu'daki ilk Türk beylik-leri ortaya çıkmaya başlamıştır. Bunun sonucunda da 12. yüzyıldan sonra Anadolu için çeşitli kaynaklarda Türkiye adı kullanılmaya başlanmıştır.
ANADOLU'NUN İLK FATİHLERİ
Anadolu'da kurulan Türk beylik ve devletleri, başlangıçta Büyük Selçuklu Devleti'nin bir unsuru olmalarına karşılık Sultan Melikşah'ın ölümünden sonra daha bağımsız hareket etmeye başlamışlardır. Anadolu'da Ermeni, Gürcü, Bizans ve Haçlı tehdidi ile karşı karşıya olmaları Türkmen beyliklerinin çoğun-lukla birlikte hareket etmelerine neden olmuştur. Kendi aralarında nadiren çatışma yaşayan beylikler için artan tehditler karşısında Batı Anadolu'da büyük bir güç hâline gelen Türkiye Selçuklu Devleti ile ittifak kurmak veya egemenliğini benimsemek tercih edilen bir politika olmuştur.
Büyük Selçuklu Devleti'ne adını veren Selçuk Bey'in torunu Kutalmışoğlu Süleyman Şah, 1074'te Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah'tan aldığı bir fer-manla Anadolu'nun hükümdarı oldu. Böylece kurulan Türkiye Selçuklu Devleti'nde 1077 yılında Bizans'ın elinden alınan İznik başkent hâline getirildi. Kurulmasından kısa süre sonra Türkiye Selçuklu fetihlerinin devam etmesi Bizans'ı Türklere karşı önlemler almaya itmişti. Sürüp giden askerî mücadeleler 1176'da yapılan Miryokefalon Savaşı ile doruk noktaya çıkmış, Selçukluların zaferi sonucunda Bizans savunmaya çekilmiş ve bundan sonra Bizans'ın Anadolu'yu geri alma ümitleri tamamen yok olmuştur.
ANADOLU'DA KURULAN İLK TÜRK BEYLİKLERİ
BEYLİĞİN ADI KURUCUSU KURULDUĞU BÖLGE
Danişmentliler Danişment Ahmet Gazi Sivas ve Çevresi
Saltuklular Ebulkâsım Saltuk Erzurum ve Çevresi
Mengücekliler Mengücük Gazi Erzincan, Kemah, Divriği çevresi
Artuklular Artuk Bey'in oğulları Sökmen ve İl Gazi Hasankeyf, Mardin, Harput çevresi
Çaka Beyliği Çaka Bey İzmir ve Çevresi
Sökmenliler (Ahlatşahlar) Kutbeddin İl-Arslan Sökmen Ahlat ve Van Gölü çevresi
İnaloğulları Sadr Diyarbakır çevresi
Çubukoğulları Çubuk Bey Harput yakınları
Dilmaçoğulları Dilmaçoğlu Mehmet Bey Bitlis civarı
İnançoğulları Mehmet Bey Denizli çevresi
Tanrıvermişoğulları Tanrıvermiş Bey Efes çevresi
Türkiye Selçuklu
Devleti'nin kurulması
(1077)
Mengücekliler Beyliği'nin kurulması
(1080)
II. Haçlı Seferi (1147-1149)
Danişment- liler
Beyliği'nin yıkılması (1178)
IV. Haçlı Seferi (1202-1204)
Artuklular Beyliği'nin yıkılması (1231)
Memlûk- lular
Devleti'nin kurulması
(1250)
Türkiye Selçuklu
Devleti'nin yıkılması (1308)
Türkiye Selçuklu
Devleti'nin kurulması
(1077)
Çaka Beyli-ği'nin
kurulma-sı (1081)
Artuklular Beyliği'nin kurulması
(1102)
Eyyubiler Devleti'nin kurulması
(1174)
Moğol İmparator-luğu'nun kurulması
(1196)
Mengücek-liler
Beyliği'nin yıkılması (1228)
Kösedağ Muharebesi
(1243)
Haçlı Seferle-
ri'nin sona ermesi (1270)
Çaka Beyliği'nin kurulması
(1081)
Katvan Muharebesi
(1141)
Miryo-kefalon
Muhare-besi (1176)
Saltuklular Beyliği'nin yıkılması (1202)
Yassıçemen Muharebesi
(1230)
Eyyubiler Devleti'nin yıkılması (1250)
Karamanoğlu Mehmet
Bey'in Türkçeyi resmî dil
ilan etmesi (1277)
Danişment-liler
Beyliği'nin kurulması
(1080)
Saltuklular Beyliği'nin kurulması
(1072)
I. Haçlı Se-feri (1096-
1099)
Büyük Selçuklu
Devleti'nin yıkılması (1157)
III. Haçlı Seferi
(1189-1192)
Moğolİmparator-luğu'nun parçalan-
ması (1227)
BâbailerAyaklan-
ması (1240)
Ayn-ı Calut Muharebe-
si (1260)
-
11
1. MoğolsaldırılarındankaçıpAnadolu'yagelenTürkkit-leleri arasındabilim insanları, yazarlar veşairlerindebulunmasının;
I. Anadolu'daTürkçeningelişmesi, II. Anadolu'daisyanlarınçıkması, III. Anadolu'damerkezîotoriteningüçlenmesi
durumlarından özellikle hangilerine zemin hazırladığısavunulabilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve III E) II ve III
2. TürkiyeSelçuklularıDönemi'nde,BatıAnadolu'nunTürklerineline geçmesinden sonra siyasi ve iktisadi merkezlerMarmaraçevresinekaymışvedenizcilikönplanaçıkmıştır.
Bu durumun, aşağıdakilerden hangisinin önemininazalmasındaetkiliolduğusöylenebilir?
A) VerasetsistemininB) LoncateşkilatınınC) KervanticaretininD) AlışverişfaaliyetlerininE) İmarfaaliyetlerinin
3. Anadolu'ya fetih amaçlı olarak gelen Süleyman Şah,Konya, Afyon, Kütahya ve İznik'i ele geçirmiş ve kardeşiMansur'u bertaraf ederek fethettiği topraklara tek başınahâkimolmuştur.
Bugelişmeninaşağıdakilerdenhangisineortamhazır-ladığısöylenebilir?
A) TürkiyeSelçukluDevleti'ninkurulmasınaB) AnadolusiyasibirliğininsağlanmasınaC) VerasetsisteminindeğiştirilmesineD) FeodalyönetimanlayışınıngüçlenmesineE) Anadolu'daçoksayıdaTürkbeyliğininkurulmasına
4. XIII.yüzyılınsonlarınadoğruAnadolu'daMoğolbaskısınınazalması üzerine, sınırlara yerleştirilmiş Türkmen beylerivehalküzerindekiSelçukluotoritesizayıflamış;budurumfeodal yapılı Türk beyliklerinin ortaya çıkmasına nedenolmuştur.
Sadecebubilgilerdikkatealındığında,Selçuklularda;
I. ülkebütünlüğününsarsıldığı, II. merkezîotoriteninzayıfladığı, III. siyasikarışıklıklarınortadankalktığı
yargılarındanhangilerineulaşılamaz?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve II E) II ve III
5. Türkiye Selçukluları, bozkırlardaki yurtlarından bir dahadönmemeküzeregelenTürkmenleriBizanssınırınaplanlıbirşekildeyerleştirmişlerdir.
Budurumun,
I. sınırlardauçbeyliklerininkurulması, II. Anadolu'nunTürkleşmesininsağlanması, III. DoğuRomaİmparatorluğu'nungüçlenmesi
gelişmelerindenhangilerineortamhazırladığısöylene-bilir
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve II E) II ve III
6. KonargöçerTürkmenunsurlarınTürkiyeSelçukluyönetim-leritarafındanyerleşikhayatageçmeyezorlandığıgörülür.
Buuygulamanınaşağıdakilerdenhangisinisağlamayayönelikolduğusavunulabilir?
A) Gayrimüslim unsurların Anadolu'daki varlığına sonverilmesini
B) Bizans'laekonomikilişkileringeliştirilmesiniC) Malivesosyaldüzeninkorunmasınınkolaylaştırılması-
nıD) Anadolu'daİslam'ınyaygınlaştırılmasınıE) Mezhepanlaşmazlıklarınınsonaerdirilmesini
OĞUZ / TÜRKMEN GÖÇLERİ ANADOLU'NUN İLK FATİHLERİ
OĞUZ / TÜRKMEN GÖÇLERİ - ANADOLU'NUN İLK FATİHLERİ – 1
-
12
1. MoğolbaskısısonucuKafkasya'danAnadolu'yagöçedenTürkmenler Batı Anadolu'ya ve Bizans sınırına yerleştiril-miştir.
Buuygulama,
I. fetihlerihızlandırma, II. sınırgüvenliğinisağlama, III. TürkmenleriAnadolu'dançıkarma
amaçlarındanhangilerineyöneliktir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveII E)I,IIveIII
2. 1176'dayapılanMiryokefalonSavaşı'ndansonraAnadolu,Türkler için güvenli bir yurt hâline gelmiştir. Aynı yıllardaOrta Asya'da Moğol tehlikesinin baş göstermesi üzerinebirçokTürkmenboyuAnadolu'yagöçetmişvebugöçmen-lerinyerleştirilmesi işiTürkiyeSelçukluDevleti'ndeönemlibirpolitikateşkiletmiştir.
Bunagöre;
I. Moğollarınnüfuzalanınıngenişlemesineengelolma, II. TürknüfusunuartırarakAnadolu'nunkalıcıyurtolma-
sınısağlama, III. vergilerintoplanmasınıkolaylaştırma
amaçlarındanhangilerininbupolitikanıntemelinioluş-turduğusavunulabilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve II E) I ve III
3. Moğol istilasının, Anadolu'nun Türkleşmesine etkiedenenönemlisonucuaşağıdakilerdenhangisidir?
A) TürkiyeSelçukluDevleti'ninyıkılmasürecinegirmesiB) AnadoluTürksiyasibirliğininbozulmasıC) Bizans'ın,MoğoldesteğiiledahadagüçlenmesiD) AhilikteşkilatınınzayıflamasıE) Anadolu'ya yönelik Türk göçlerinin hızlıca yoğunlaş-
ması
4. Anadolu'daXI.yüzyıldanbaşlayıpXIII.yüzyılınsonları-nakadardevamedendönemde;
– üretimvevergigelirlerininazalması, – asayişinbozulması, – sıksıkgöçleryaşanması
durumlarınınyaşanmasında;
I. Haçlısaldırıları, II. Moğolbaskınları, III. CoğrafiKeşifler
gelişmelerindenhangilerietkiliolmuştur?
A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D)IveIII E)I,IIveIII
5. TürkiyeSelçuklularındaveTürkbeyliklerindeuçbölgelerdegerçekleştirilenaskerîgirişimlerbirergazaniteliğitaşımak-taydı.
Budurumunaşağıdakilerdenhangisineyolaçtığısöy-lenebilir?
A) AskerîmücadelelerdeyeterincebaşarılıolunamamasıB) FetihhareketlerininsonaermesiC) GöçebeunsurlarıntoprağabağlıhalegetirilememesiD) Anadolu'dayaşayangayrimüslimunsurlarıngöçetmesiE) Anadolu'yayönelikMoğolbaskısınınsonaerdirilmesi
6. XI.yüzyıldaAnadolu'yaakınlaryapmayabaşlayanTürkler,XIII.yüzyıldaAnadolu'yutambirTürkyurduhâlinegetirmiş-lerdir.
BudurumunAnadolu'daortayaçıkardığısonuçlarara-sında,
I. sosyalsınıffarklarınınderinleşmesi, II. Anadolu'ya"Türkiye"denmesi, III. Türkçeninkullanımınınsınırlanması
gelişmelerindenhangilerigösterilebilir?A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveIII E)I,IIveIII
OĞUZ / TÜRKMEN GÖÇLERİ - ANADOLU'NUN İLK FATİHLERİ – 2
-
13
7. MoğolistilasınınönündenkaçıpAnadolu'yagelenTürkkitleleriarasındabiliminsanları,yazarlarveşairlerindebulunması,Anadolu'da;
I. bilimingelişmesi, II. yağmavetalanınoldukçaartması, III. Türknüfusununartması
sonuçlarındanhangilerinezeminhazırlamıştır?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve III E) II ve III
8. ÇakaBeyliğiMidilli,İstanköyveSakızadalarınıegemenliğialtınaalmayıbaşarmıştır.
BubilgiyegöreÇakaBeyliğiileilgiliolarak,
I. AnadoluTürkbirliğinikurmayaçalışmıştır. II. EgeDenizi'ndeetkinliksağlamayıamaçlamıştır. III. Etkinbirdonanmayasahipolmuştur.
yargılarındanhangilerineulaşılabilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve II E) II ve III
9. Anadolu'ya yönelik birinci dalga Türk göçleri XI. yüzyılınilk çeyreğinde başlamış ve Malazgirt Savaşı'ndan sonrayoğunlukkazanarakdevametmiştir.
Bugelişmeyle; I. Anadolu'daTürknüfusununartması, II. BizansDevleti'ningücününazalması, III. Anadolu'daticarifaaliyetlerinazalması
sonuçlarındanhangileriningörüldüğüsavunulabilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve II E) II ve III
10. BizansyönetimiRumeli topraklarındaçıkan isyanlarıbas-tırmak için, XII. yüzyıl sonunda Türkiye Selçuklularındanyardımistemiştir.
Bugelişmeyegöre,
I. TürkunsurlarBizans'ınyönetimindegörevalmıştır. II. Bizansaskerîetkinliğiniyitirmiştir. III. TürkiyeSelçuklularınınBizans'laolanticariilişkilerige-
lişmiştir.
yargılarındanhangilerineulaşılabilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve II E) I ve III
11. XI.yüzyılınilkçeyreğindeAnadolu'yayapılanOğuzgöçle-rininöncekidönemlerdeyapılanlardanfarkı,büyükkafilelerhâlindeyapılmışolmasıdır.
Budurumaşağıdakilerdenhangisinikanıtlamaktadır?
A) TürklerinAnadolu'yayerleşmeyiamaçladığınıB) Eski göçlerde Anadolu'ya kalabalık gelecek sayıda
TürkolmadığınıC) Bizans'ın,TürkleriAnadolu'yayerleştirmeyikabuletti-
ğiniD) TürklerinsavaşyerinebarışçılyollarlaAnadolu'yagöç-
meyeyöneldiğiniE) TürklerineskidenAnadolu'yagöçedebilecekderecede
yeterliteknikaltyapıdanyoksunolduğunu
12. Anadolu'dakiTürkhâkimiyetiaşağıdakilerdenhangisi-ningayretleriilekalıcıhâlegelmiştir?
A) MengüceklilerinB) SaltuklularınC) TürkiyeSelçuklularınınD) ArtuklularınE) Çubukoğullarının
-
14
OĞUZ / TÜRKMEN GÖÇLERİ - ANADOLU'NUN İLK FATİHLERİ – 3
1. Orta Asya'dan göç ederek kendilerine yurt arayanTürkmenler için Anadolu'nun elverişli bir yurt olarakgörülmesinde,
I. uzunsürensavaşlarınbölgedeyaşayannüfusunazal-masınanedenolması,
II. Bizans'ınAnadolu'dakiotoritesininzayıflaması, III. ErmeniveSüryanitopluluklarınınbölgedegüçlenmişol-
ması
durumlarındanhangilerininetkiliolduğusavunulabilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveII E)I,IIveIII
2. Malazgirt Zaferi'nden sonra, kurulan ilk Türk beyliğiolarak kabul edilen Saltuklular aşağıdaki şehirlerdenhangisindemerkezlerinikurmuşlardır?
A)Malatya B)Kars C)Erzurum D)Sivas E)Kütahya
3. Saltuklular,hâkimolduklarıyerlereTürklükvasfınıkazandır-mışvebununlailgiliolarakbölgedepekçoktarihîeserbırak-mışbirhanedandır.MelikGazi'ninyaptırdığıKaleCamiiveTepsiMinare,NâsıreddinMuhammed'in1179'da inşaettir-diğiUluCami,biri İzzeddinSaltuk'aaitolanÜçKümbetler,Saltuklularıngünümüzeulaşanönemlieserleridir.
Buna göre Saltuklularla ilgili olarak aşağıdakilerdenhangisisöylenemez?
A) Konargöçerbiryaşamtarzınasahiptirler.B) Bıraktıklarıeserlerdahaçokdinîyapılardır.C) Anadolu'daTürkkimliğioluşmasındaetkiliolmuşlardır.D) İslamdininibenimsemişlerdir.E) Farklımimarieserlerinşaetmişlerdir.
4. Malazgirt Savaşı sonrası döneme tanık olan bir Ermeniyazar o dönemi şöyle tanımlamıştır: "1080 yılı Mart'ınadoğru Anadolu'da bulunan bütün Hristiyan memleketleriTürklerinistilasınauğramışvehiçbirvilayetbundankurtula-mamıştı.Birçokvilayetlerboşaldı,artıkdoğumilletimevcutdeğildir."
Yazarınbuifadelerinegöre,
I. Anadolu'nunartıkTürklerinelindeolduğu, II. Anadolu'nunHristiyansakinleriningöçettiği, III. doğumilletiolaraktanımlananlarınHristiyanolduğu
yargılarındanhangilerineulaşılabilir?
A)YalnızI B)IveII C)IveIII D)IIveIII E)I,IIveIII
5. 1064yılındaSultanAlpArslan'ınhizmetinegirenDânişmendGazi,MalazgirtSavaşı'nakatılmış,zaferdensonrakendisi-neiktâolarakverilenSivas'ıfethederekDanişmentlihane-danınıntemeliniatmıştır.
DânişmendGaziileilgiliverilenbubilgi,aşağıdakiler-denhangisinidesteklemektedir?
A) "Ülketopraklarıhanedanüyelerineaittir."düşüncesiniB) İkiliyönetimsisteminiC) HükümdarlıkyetkisininkutsalolduğudüşüncesiniD) "Toprakfethedeneaittir."düşüncesiniE) "Ülketopraklarısultanaaittir."düşüncesini
6. Haberleşme, kontrol, denge kurma ve ayarlama ilmiolansibernetiğinvedolayısıylaelektronikbeyinlerveotomasyon sistemlerinin ilk kurucusuolanCezerî'ninyaşadığıbeylikaşağıdakilerdenhangisidir?
A)Saltuklular B)MengüceklilerC)Danişmentliler D)Sökmenliler E)Artuklular
-
15
7. Anadolu'da kurulan ilk Türk beylikleri döneminde çoksayıdamimarieserortayakonulmasınakarşın,günümüzesağlamolarakulaşanesersayısıazdır.
Budurumunortayaçıkmasında,
I. Anadolu'dasıksıksavaşlaryapılması, II. Selçuklularınkendieserleriniyapmakistemesi, III. MoğollarınAnadolu'yuişgaletmesi
gelişmelerindenhangilerininetkiliolduğusavunulabi-lir?
A)YalnızII B)IveII C)IveIII D)IIveIII E)I,IIveIII
8. MalazgirtSavaşısonrasıAnadolu'dakurulanbeyliklerleilgiliolarakaşağıdaverilenbilgilerdenhangisiyanlıştır?
A) EnuzunsürevarlığınıkoruyanbeylikArtuklulardır.B) DivriğiUluCamiiDanişmentlilerdengünümüzekalmış-
tır.C) Mengücekliler,Erzincan,KemahveŞebinkarahisar'da
hükümsürmüşlerdir.D) Anadolu'dakurulanilkbeylikSaltuklulardır.E) DanişmentlilereTürkiyeSelçuklularısonvermiştir.
9. Oğuzların Çavuldur koluna bağlı olan Çaka Bey, Bizansİmparatorluğu'nadüzenlenenakınlarsırasındaesirdüştüveİstanbul'agötürüldü.ÇakaBey,birfırsatınıbulupİstanbul'dankaçtıktan sonra İzmir ve çevresini ele geçirip kendi adıylaanılanbeyliğikurdu(1081).
ÇakaBey'inİzmirveçevresinielegeçirmesi,
I. Egeadalarınıfethetmesi, II. birdonanmakurması, III. Selçuklularlaakrabalıkkurması
durumlarındanhangilerinenedenolmuştur?
A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D)IveIII E)I,IIveIII
10. Aşağıdaki beyliklerden hangisinin Doğu veyaGüneydoğu Anadolu bölgesinde kurulduğu söylene-mez?
A) TanrıvermişoğullarıB) İnaloğullarıC) SökmenlilerD) ÇubukoğullarıE) Dilmaçoğulları
11. I. Yurtbulmaihtiyacı II. HaçlıSeferlerininbaşlaması III. Türkmenlerinyarıgöçebeyaşamıbenimsemesi
durumlarından hangilerininAnadolu'daki Türk etkinli-ğininartmasınayolaçtığısavunulabilir?
A)YalnızI B)YalnızIII C)IveII D)IveIII E)I,IIveIII
12. Anadolu'dakurulanilkTürkbeyliklerinin,
I. Anadolu'nunTürkvatanıhâlinegelmesi, II. Anadolu'nunimarı, III. SelçukluDevleti'ninmerkezîotoritesiningüçlenmesi
durumlarındanhangilerindeetkiliolduklarısavunulabi-lir?
A)YalnızIII B)IveII C)IveIII D)IIveIII E)I,IIveIII
13. Anadolu'dakurulunilkTürkbeyliklerininaşağıdakiler-denhangisinekarşımücadeleettiğisavunulamaz?
A)Ruslar B)BizansC)Gürcüler D)Ermeniler E)Haçlılar
-
16
OĞUZ / TÜRKMEN GÖÇLERİ - ANADOLU'NUN İLK FATİHLERİ – 4
1. Türkiye Selçuklu Devleti, Selçuklu soyundan gelenKutalmış Bey'in oğlu Süleyman Şah tarafından kuruldu.Kutalmış,BüyükSelçukluDevleti'ninhükümdarıAlpArslanileyaptığıtahtmücadelesinikaybetti.AlpArslan'ınölümün-den sonra Kutalmış'ın oğulları Mansur ve Süleyman ŞahBizansİmparatorluğu'ndakiiçkarışıklıklardanyararlanarakKonya,Afyon,Kütahyaveİznik'ielegeçirerekbatıyönündefetihlerdebulundular.
Buna göre Türkiye Selçuklu Devleti'nin kuruluşundaaşağıdakilerdenhangisininetkisindensözedilemez?
A) SelçuklulardakiverasetsistemininB) Bizans'ıniçindebulunduğudurumunC) MoğollarınAnadolu'yaseferyapmasınınD) SelçuklulardakitahtmücadelesininE) Anadolu'nunfethedilmekistenmesinin
2. Türkiye Selçuklu Devleti'nin kurucusu Süleyman Şah,Bizans'tayaşanantahtkavgasındaNikeforos'udesteklemişveonuntahtaçıkmasınısağlamıştır.
Bunagöre,
I. TürkiyeSelçuklularıBizanskarşısındaetkinliğiniartır-mıştır.
II. Bizans, Türkiye Selçuklularına karşı taht kavgalarınıkullanmıştır.
III. Bizans'akarşıekonomiküstünlüksağlanmıştır.
yargılarındanhangilerineulaşılabilir?
A)YalnızI B)YalnızIII C)IveII D)IveIII E)I,IIveIII
3. Sultan II. Kılıç Arslan Dönemi'nde devletin tam bağım-sızlığı ve Anadolu Türk birliği büyük ölçüde gerçekleşti-rilmiştir. Onun döneminde imar hareketine girişilmiş veTürkistan'dangelenbinlerceTürkmenAnadolu'yayerleşti-rilmiştir.
SultanII.KılıçArslanDönemihakkındaverilenbubilgi-yegöre,
I. II.KılıçArslanzamanındanönceAnadoluTürkbirliği-nintamolaraksağlanamadığı,
II. Anadolu'yayönelikTürkgöçlerinindevamettiği, III. Anadolu'dayerleşimeII.KılıçArslanzamanındabaş-
landığı
yargılarındanhangilerineulaşılabilir?
A)YalnızI B)IveII C)IveIII D)IIveIII E)I,IIveIII
4. Bizanslılar Anadolu'nun tamamına doğru genişleyenTürkleri durdurma ve Anadolu'dan çıkarma ümidini uzunyıllarkorumuşlardır.
AşağıdakigelişmelerdenhangisiBizanslılarınbuümi-dinisonaerdirmiştir?
A) PasinlerSavaşıB) KösedağSavaşıC) II.HaçlıSeferiD) MoğolİstilasıE) MiryakefalonSavaşı
5. TürkiyeSelçuklularındaBizanssınırındaucadıverilenvila-yetlerkurulmuştur.Yarıbağımsızşekildeyaşayanucbeylik-leriMoğolbaskısınınartmasınabağlı olarak tambağımsızhâlegelmişlerdir.
Budurumaşağıdakiyargılardanhangisinidoğrulamaz?
A) Anadolu'dazamanlasiyasibirlikbozulmuştur.B) Anadolu'dabirçokbeylikkurulmuştur.C) Bizanslılar,Moğollarlaortakhareketetmişlerdir.D) Türkiye Selçukluları sınırlarını korumak için çeşitli
uygulamalargeliştirmiştir.E) Moğollar Anadolu'nun siyasi yapısının değişmesinde
etkiliolmuşlardır.
6. Anadolu'da kurulmuş Türk beyliklerinden Danişmentliler,zamanlasiyasigüçleriniyitirmiş,Sivas,KayseriveMalatyakollarınabölünmüştür.
Bu bilgiler dikkate alındığında, Danişmentlilerle ilgiliolarakaşağıdakilerdenhangisineulaşılabilir?
A) Sınırlarınıgenişletmişlerdir.B) TürkiyeSelçuklularınaüstünlüksağlamışlardır.C) Toprakbütünlüğünükoruyamamışlardır.D) GöçebeTürkboylarınınbaskısıaltındakalmışlardır.E) Bizansilesiyasiittifakyapmayaçalışmışlardır.
-
17
7. MalazgirtSavaşısonrasındaMaveraünnehir,Horasanböl-gesindenbatıyayönelenTürkmengöçleri ileAnadolu'dakiTürknüfusuartmayabaşladı.GöçebeTürkmenunsurlarınAnadolu'dakibeyliklertarafındanbelirlibölgelereyönlendiril-diğiveyerleşikhayatageçirildiğigörülür.
Bugelişmeler,aşağıdakiyargılardanhangisinidestek-lemektedir?
A) Doğuyönündeilerlemebaşlamıştır.B) Türkkültürüiçinyenibiryayılmaalanıbulunmuştur.C) BizansAnadolu'dançıkarılmıştır.D) Anadolu ticaret yolları tamamen denetim altına alın-
mıştır.E) Boğazlarüzerindedenetimsağlanmıştır.
8. Siyasi hâkimiyet mücadelesi, Danişmentliler ile TürkiyeSelçuklularını karşı karşıya getirdi. Selçuklu ordusu ileyapılan bir mücadele sırasında Danişment Gazi hayatınıkaybetti.BeyliğinbaşınageçenMelikGazi,Selçuklular ileolanilişkilerinigeliştirmeyeçalıştı.
Bubilgidikkatealındığında,
I. DanişmentlilerSelçukluüstünlüğünükabuletmişlerdir. II. Siyasibirlikarayışlarısonaermiştir. III. TürklerdeBizans'akarşıgüçkaybıyaşanmıştır.
yargılarındanhangilerinindoğruolduğusöylenebilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveII E)I,IIveIII
9. TürkiyeSelçukluDevleti,kuruluşunutakipedenkısadönemiçindeBizansilehızlıbirmücadeleyegirişerekMarmara'nıngüneyiniveKocaeliYarımadası'nıelegeçirmiştir.
Bugelişmeaşağıdakilerdenhangisiningöstergesidir?
A) İstanbul'un Anadolu yakasına kadar olan topraklarınhâkimiyetaltınaalındığının
B) BizansilemücadelelerinsonaerdiğininC) BüyükSelçukluDevletiileanlaşmazlığadüşüldüğününD) Anadolu'da yaşayan beyliklerin tamamen hâkimiyet
altınaalındığınınE) Anadolu'dayaşayandiğerbeyliklerdenyardımalındı-
ğının
10. Türkleri Anadolu'dan çıkarmak için defalarca saldıranBizanslılar,TürkiyeSelçukluSultanıI.MesudDönemi'ndeTürklerkarşısındasavunmadurumunageçmişlerdir.
Budurumaşağıdakilerdenhangisininkanıtıdır?
A) Selçukluların Avrupa devletleriyle olan sorunlarınınçözüldüğünün
B) TürklerüzerindekiBizansbaskısınınazaldığınınC) Anadolu'nuntamamenSelçukluhâkimiyetinegirdiğininD) Bizans'aAvrupadesteğininsonaerdiğininE) Anadolu'datoplumsalbirliğinhenüzsağlanamadığının
11. MalazgirtSavaşı'nıtakipedendönemdekısabirsüreiçindeAnadolu'nun büyük bir bölümünü ele geçiren Selçuklular,Bizans'ınAnadolu'dakietkinliğinizayıflatmışlardır.
Buyayılmanınhızlanmasında,
I. Bizans'ınsiyasiyetersizliği, II. Selçuklularınaskerîüstünlüğü, III. Avrupa'nınBizans'adestekolması
unsurlarındanhangilerininrolündensözedilebilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveII E)I,IIveIII
12. Türkiye Selçuklu Devleti'nin 1176 Miryokefalon Sava-şı'nda Bizans'ı yenmesiyle başlayan dönemde AvrupalılarAnadolu'dan"Türkiye"şeklindebahsetmeyebaşlamışlardır.
AvrupalılarınAnadolu'yabakışaçılarındakibudeğişik-liğintemelnedeniaşağıdakilerdenhangisidir?
A) Bizans'tansiyasidestekleriniçekmeleriB) Anadolu'daBizanstoprağınınkalmamasıC) AskerîgüçlerininazalmasıD) AvrupalıdevletlerinkendiaralarındakianlaşmazlıklarıE) TürklerinAnadolu'danatılamayacağınınanlaşılması
-
18
OĞUZ / TÜRKMEN GÖÇLERİ - ANADOLU'NUN İLK FATİHLERİ – 5
1. SüleymanŞah,Tarsus,Adana,KozanşehirleriniBizans'tanalarak Çukurova bölgesini ele geçirdi, ileri harekâtınadevam ederek Halep önlerine geldi. Bu şehri kuşatıncaSuriye Selçukluları hükümdarı Tutuş'la arası açıldı. İkihükümdarınburadagiriştiklerimücadeledeSüleymanŞahöldü.
Bunagöre, aşağıdaki yargılardanhangisine ulaşılabi-lir?
A) Selçukluhanedanıiçindesiyasiveaskerîalandareka-betyaşanmıştır.
B) BizanskarşısındaMüslümandevletlerarasındasiyasiittifakyapılmıştır.
C) Türk-İslamdevletleriarasındasiyasibirliksağlanmıştır.D) Türklerinbatıyailerleyişihızlanmıştır.E) Haçlılarınbaskısıaltındakalınmıştır.
2. AşağıdakisavaşlardanhangileriAnadolu'nunTürkleşmesiaçısındanbirbirinitamamlayıcıniteliktaşımaktadır?
A) Kösedağ-AnkaraB) Malazgirt-KösedağC) Pasinler-KatvanD) Malazgirt-MiryokefalonE) Kösedağ-Katvan
3. Aşağıdakilerden hangisi Malazgirt Savaşı'ndan sonraAnadolu'dakurulanilkdönemTürkbeyliklerindenbiri-dir?
A) RamazanoğullarıBeyliğiB) DanişmentlilerBeyliğiC) GermiyanoğullarıBeyliğiD) DulkadiroğullarıBeyliğiE) KaramanoğullarıBeyliği
4. Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye tarihinin başlangıcıkabul edilen Malazgirt Savaşı'nın sonuçlarından birideğildir?
A) Anadolu'dailkTürkmenbeyliklerikurulmuştur.B) Anadolu'daTürktarihibaşlamıştır.C) Anadolu'dabirçokyöreninismiTürkçeolmayabaşlamıştır.D) Anadolu'nunTürkleşmesinisağlamıştır.E) Bizansİmparatorluğuyıkılmıştır.
5. AşağıdakilerdenhangisiTürklerinAnadolu'yuelegeçir-mekamacıylayaptıklarısavaşlararasındagösterilebilir?
A)Pasinler B)Katvan C)Talas D)AynCalut E)Dandanakan
6. Türkiye Selçukluları Devleti, Anadolu Türk beyliklerine aitAnkara, Çankırı, Kastamonu ve Elbistan bölgelerini farklızamanlardaegemenlikaltınaalmayıbaşarmıştır.
Bugirişiminaşağıdakilerdenhangisineyönelikolduğusöylenemez?
A) DevletinsiyasiveaskerîetkinliğinigüçlendirmeyeB) ÜlkedeiktidarmücadeleleriyaşanmasınıönlemeyeC) Anadolu'daTürksiyasibirliğinisağlamayaD) Anadolu'dafeodalyapılanmalarınetkinliğiniazaltmayaE) Egemenlikalanınıgenişletmeye
7. Anadolu'daki bağımsız Türk beyliklerinden birisi olanDanişmentlilerin,
I. Haçlı, II. Bizans, III. Gürcü
topluluklarındanhangileriilemücadeleyegiriştiğisöy-lenebilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveIII E)I,IIveIII
8. TürkiyeSelçukluDevleti,Bizans'ınkışkırtmalarınındaetki-siyleÇakaBeyliği'nesonvermiştir.
Bu gelişme aşağıdaki yargılardan hangisini destekle-mez?
A) Selçuklular Anadolu'da siyasi birliği sağlamaya çalış-mıştır.
B) TürkiyeSelçuklularınınAnadolu'dakietkinliğiartmıştır.C) Devletlerarasıilişkilerdeçıkarlarönplandatutulmuştur.D) Anadolu'nunTürkleşmesürecihızlanmıştır.E) TürkiyeSelçukluDevletiyayılmacıbirdışpolitikaizle-
miştir.
-
19
9. BizansDevleti,Anadolu'dahızla ilerleyenTürkleridurdur-maveAnadolu'dançıkarmaümidiniuzunyıllarkorumuştur.
Bizans Devleti'nin bu ümidini sona erdiren gelişmeaşağıdakilerdenhangisidir?
A) MiryakefalonSavaşı'nınTürkiyeSelçuklularıncakaza-nılması
B) MalazgirtSavaşı'nıBizans'ınkaybetmesiC) PasinlerSavaşı'nınyaşanmasıD) AvrupalıkrallartarafındanHaçlıseferlerinindüzenlen-
mesiE) Anadolu'daçoksayıdaTürkbeyliğininkurulması
10. Aşağıdakilerdenhangisi,Alparslan'ınyönlendirmesiileSelçuklukomutanlarıtarafındankurulanAnadoluTürkbeyliklerininözellikleriarasındagösterilemez?
A) Anadolu'nun Türkleşmesi sürecinin hızlanmasınaortamhazırlamışlardır.
B) Anadolu'da ticaret hayatını canlandırmaya gayretetmişlerdir.
C) TürkiyeSelçukluDevleti'nekarşıHaçlılarla ittifakkur-muşlardır.
D) Anadolu'nun bayındır hâle gelmesi için girişimlerdebulunmuşlardır.
E) Anadolu'yudıştehlikelerekarşıkorumayaçalışmışlar-dır.
11. Malazgirt Savaşı'ndan sonra Alparslan tarafından EbulKasım'a Erzurum civarının ikta olarak verilmesiyle BüyükSelçukluDevleti'nebağlıSaltukoğullarıBeyliğikurulmuştur.Beylik,HaçlılaraveGürcülerekarşıbaşarılısavaşlaryap-mıştır.
Bubilgileregöreaşağıdakiyargılardanhangisineulaşı-lamaz?
A) Selçuklular Anadolu'da feodal bir siyasi yapılanmaoluşmasınısağlamıştır.
B) Saltuklular Anadolu'daki Türk egemenliğinin güçlen-mesinekatkısağlamıştır.
C) Selçuklularda komutanlara geniş ölçekli iktalar veril-miştir.
D) Anadolu'da kurulan Türk beylikleri üzerinde Selçukluotoritesisözkonusuolmuştur.
E) Selçuklularda ülke genelinde merkezî otorite güçlütutulmuştur.
12. Türkiye Selçuklu Devleti, Süleyman Şah Dönemi'ndeHristiyanlarcakutsalsayılanAntakya'yıelegeçirmiştir.
Bubilgileregöreaşağıdakiyargılardanhangisineulaşı-labilir?A) TürkiyeSelçukluDevletiHaçlıseferleriniengellemiştir.B) Anadolu'dakiHristiyanunsurlarınçıkarılmasınaçalışıl-
mıştır.C) Anadolu'da Türk siyasi birliğinin sağlanması adına
önemlibiradımatılmıştır.D) İslaminancıAvrupa'dayaygınlaştırılmıştır.E) Anadolu'nungüneybölgelerindeegemenliksağlanmıştır.
13. Türkiye Selçuklu Devleti'nin kurucusu Süleyman Şah,Bizans'tayaşanantahtkavgasındaNikeforos'udesteklemişveonuntahtaçıkmasınısağlamıştır.
Bubilgidoğrultusundaaşağıdakilerdenhangisineula-şılabilir?
A) TürkiyeSelçukluları sınırlarınıBizansaleyhinegeniş-letmiştir.
B) TahtkavgalarıBizans tarafındanTürklerekarşıkulla-nılmıştır.
C) Bizans'aekonomikalandaüstünlüksağlanmıştır.D) Türkiye Selçukluları, Bizans'ın iç işlerine müdahale
edebilecekbiretkinliğekavuşmuştur.E) AnadoluTürkbeylikleriegemenlikaltınaalınmayaçalı-
şılmıştır.
14. TürkiyeSelçuklularındaII.Kılıçarslan'ıntahtageçmesiüze-rine; Bizans, Danişmentliler, Musul Atabeyliği ve hüküm-darınkardeşiŞahinŞah,TürkiyeSelçuklukarşıtıbirittifakoluşturmuştur.
Bunagöre
I. devletlerarasıittifaklardadinolgusununbelirleyiciol-duğu,
II. siyasiittifaklarınortakçıkarlardoğrultusundaşekillen-diği,
III. Bizans'ınbölgedesiyasibirliğiamaçladığı çıkarımlarındanhangilerineulaşılabilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveII E)I,IIveIII
-
20
OĞUZ / TÜRKMEN GÖÇLERİ - ANADOLU'NUN İLK FATİHLERİ – 6
1. Trabzon Rum Devleti 1205 yılında Sinop ve Samsun'aulaşan ticaret yolunu kesmiştir. Bunun üzerine TürkiyeSelçuklu Sultanı Gıyaseddin Keyhüsrev Rumlar üzerineseferdüzenlemiştir.
Bubilgiyedayanarak,
I. Selçuklularekonomikçıkarlarınıkorumuştur. II. Ticaretyollarınıngüvenliğisağlanmakistenmiştir. III. Anadolu'nunticaricanlılığıgerilemiştir.
yargılarındanhangilerineulaşılabilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve II E) I ve III
2. TürkiyeSelçukluDevleti'ninBizansileyaptığıMiryokefalonSavaşı'nınardındanimzalananantlaşmada,
– BizansDevletiTürkiyeSelçukluDevleti'nevergiöde-yecektir.
– KütahyaveEskişehir illerisınırkabuledilerekkaleleryıktırılacaktır.
maddeleriyeralmıştır.
Bunagöre,
I. Bizans yönetimi Türkiye Selçuklularının üstünlüğünütanımıştır.
II. TürkiyeSelçukluDevleti'ninhazinegelirleriartırılmış-tır.
III. Bizans'ın Anadolu'daki siyasi ve ekonomik etkinliğiazaltılmıştır.
yargılarındanhangilerineulaşılabilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveII E)I,IIveIII
3. Anadolu'da yaşayan bazı Rumların, XII. yüzyılda kendiistekleriyle Türkiye Selçuklu Devleti'nin egemenliği altınagirmeyitercihettiklerigörülür.
Bugelişmeyebakılarak,
I. RumhalkınınbirbölümüBizansyönetimindenmemnundeğildir.
II. SelçukluyönetimiRumlaraayrıcalıklartanımıştır. III. BizansyönetimiAnadolu'dakihalküzerindeotoritesini
koruyamamıştır.
yargılarındanhangilerineulaşılabilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve III E) II ve III
4. Türkiye Selçuklu Devleti, başlangıçtan itibaren Bizanssınırlarında uc teşkilatı kurmuş, bu bölgelere konargöçerTürkmenaşiretleriyerleştirilmiştir.Bu topluluklarBizans'lasavaşarakfetihgirişimlerindebulunmuşlardır.
Bunagöre,
I. Anadolu'da fetihpolitikalarındasüreklilik sağlanmayaçalışılmıştır.
II. Anadolu'nunTürkleşmesiiçinsistemlibirçabaharcan-mıştır.
III. Bizans'a yakın sınırlar güvence altına alınmak isten-miştir.
yargılarındanhangilerineulaşılabilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveIII E)I,IIveIII
5. Süleyman Şah'ın ölümünün ardından Anadolu'ya gelenBüyükSelçukluSultanıMelikşah,SüleymanŞah'ınikioğlu-nuyanınaalarakonlarıBüyükSelçukluDevletibaşkentinegötürmüştür.
Budurumun,
I. TürkiyeSelçuklularındasiyasiotoriteboşluğuyaşan-ması,
II. TürkiyeSelçukluDevleti'ninsiyasivarlığınınsonaer-mesi,
III. AnadoluTürkbeylikleriningüçbirliğiyapması
gelişmelerindenhangilerineyolaçtığısöylenebilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve III E) II ve III
-
21
6. Türkiye Selçuklu Devleti'nin kurucusu Süleyman Şah, ilkdönemlerde hutbeyi kendi adına değil, Büyük SelçukluSultanıMelikşahadınaokutmuştur.
Budurum,
I. TürkiyeSelçukluları,BüyükSelçukluDevleti'nebağlıolarakhareketetmiştir.
II. SüleymanŞah,BüyükSelçukluDevleti'ninotoritesinitanımıştır.
III. Süleyman Şah, Anadolu'da otorite kurmakta zorlan-mıştır.
yargılarındanhangilerinekanıtolarakgösterilebilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D) I ve III E) II ve III
7. Türkiye Selçuklu Devleti kurulduktan kısa bir süre sonrafetihlerinibatıvekuzeyyönündesürdürmüş,sınırlarınıönceMarmaraveKaradenizsınırlarınadahasonradaEgesahil-lerineulaştırmıştır.
Budurumaşağıdakilerdenhangisiningöstergesidir?
A) TürkiyeSelçuklularınıngüçlübireğitimsisteminesahipolduğunun
B) Bizans'ınAnadolu'datoprağınınkalmadığınınC) AskerîetkinliğinüstdüzeydeolduğununD) AnadoluTürksiyasibirliğininsağlandığınınE) BüyükSelçukluDevleti'neolanbağlılığınsonaerdiğinin
8. Türkiye Selçukluları ile yaptığı Miryokefalon Savaşı'ndabüyükbiryenilgiyaşayanBizans,bundansonrabütünüylesavunmakonumunageçmekzorundakalmıştır.
Bunagöre,
I. Bizans,Selçuklularınsiyasiveaskerîüstünlüğünüka-bullenmiştir.
II. Bizans'ınSelçuklularayönelikpolitikasıdeğişmiştir. III. Anadolu,SelçuklulartarafındanTürkyurduhâlinege-
tirilmiştir.
yargılarındanhangilerineulaşılabilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveIII E)I,IIveIII
9. TürkiyeSelçukluHükümdarıSüleymanŞah,TarsusAdana,AntalyaveAntep'ifethetmiştir.
BugelişmelerTürkiyeSelçuklularınınaşağıdakilerdenhangisiileolanilişkilerininbozulmasınayolaçmıştır?
A) SuriyeSelçuklularıB) HarzemşahlarC) BizansDevletiD) AzerbaycanSelçuklularıE) MoğolİlhanlıDevleti
10. II.KılıçarslankardeşiŞahinŞahilegiriştiğitahtmücadelesisırasındaBizansDevleti ilesaldırmazlıkantlaşması imza-lamıştır.
II.Kılıçarslan'ınbututumununaşağıdakilerdenhangisi-neyönelikolduğusöylenemez?
A) BatısınırlarınıngüvenliğinisağlamayaB) KendisinekarşıittifakoluşturulmasınıönlemeyeC) Bizans'laekonomikilişkilerinigüçlendirmeyeD) KişiselotoritesinigüçlendirmeyeE) Tahtkavgasınıkısasüredesonaerdirmeye
11. TürkiyeSelçuklularıI.MesudDönemi'ndeBizansveHaçlılarakarşıyaptığımücadelelerdebaşarılıolmuştur.
Budurumun,
I. Anadolu'nunTürkiyeolarakanılmayabaşlanması, II. Anadolu'dayeniticaretyollarınınoluşması, III. Anadolu'nunTürkunsurlariçindahagüvenlibirbölge
hâlinegelmesi
gelişmelerindenhangilerineortamhazırladığısavunu-labilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve III E) II ve III