MENAXHIMI I KËRKESES PER UJE - SFIDA E AKTUALE E SHOQERIVE UK

NË RAJONIN E BALLKANIT

Ing. Esida Lekbello Valu Add Management Services

CFARE ESHTE MENAXHIMI I KERKESES PER UJE?

Menaxhimi i Kërkeses per Uje është një perqasje menaxheriale që synon konservimin e ujit duke kontrolluar kërkesën.

RENDESIA E MENAXHIMIT TË KËRKESËS PER UJE

• Teknologjike Synon rritjen e efikasitetit te përdorimit të ujit

• Ekonomike Synon reduktimin e kerkeses per uje

• Institucionale Synon te krijoje nje mjedis te pershtatshem dhe vendosjen e nje kuadri ligjor per tu zbatuar

• Sociale Synon te siguroje nje qendrueshmeri afatgjate te rezervave ujore nepermjet edukimit dhe ndergjegjesimit

SHOQERITE UK NE RAJONIN E BALLKANIT

Nivele te larta te Ujit Pa te Ardhura (Viti 2015: Shqiperia (67%); Kosova (56%); Maqedonia (60.5%); Mal i Zi (75%); Romania (51.2%); Bullgaria (60.3%)

Perpiqen qe te ulin - humbjet teknike - humbjet administrative

Hezitim ne marrjen e aksioneve ne uljen e humbjeve administrative qe kerkon investime fizike minimale

Presin qe te ndodhi ndonje mrekulli.....????

JUSTIFIKIMET E ZAKONSHME QE PERDOREN NE LIDHJE ME REDUKTIMIN E UJIT PA TE ARDHURA

• Rrjeti tejet i amortizuar

• Ka shume lidhje te paligjshme

• Nuk kemi lidhje te paligjshme– jane te gjitha rrjedhje uji

• Nuk kemi fonde per te marre masa per reduktimin e UPA

• Nuk kemi staf mjaftueshem

• Na duhet zevendesimi i te gjithe tubacioneve (kryesore)

Teknike: jo i gjithe uji i prodhuar nga shoqeria UK

shkon tek konsumatori.

Financiare dhe Ekonomike: jo i gjithe uji i prodhuar nga shoqeria UK, faturohet ose paguhet nga konsumatori.

Rritja e vazhdueshme e kerkeses per uje

nderkohe qe niveli i burimeve behet gjithnje e me problematik.

Sjell kursim te energjise qe eshte sfide e kohes.

ARSYET KRYESORE QE NXJERRIN NE PAH NEVOJEN E MENAXHIMIT TE KERKESES PER UJE

ANALIZA E MENAXHIMIT TE KERKESES PER UJE

• Analizon dhe parashikon kerkesen reale per uje bazuar ne kushtet aktuale dhe eksperiencen e meparshme.

• Percakton nivelin e Ujit pa te Ardhura.

• Vlereson reduktimin e shpenzimeve ne te ardhmen qe rezulton nga reduktimi i ujit te prodhuar.

• Vlereson Shitjet e Ujit ne te ardhmen dhe koston mesatare te sherbimeve.

ANALIZA E KERKESES PER UJE NE MODELIN EXCEL TE PLANIT TE BIZNESIT NE SHQIPERI

Modeli ne Excel i Planit te Biznesit, percakton:

Popullsine në Zonën e Shërbimit dhe Popullsine e Shërbyer.

Analizen e detajuar te 4 Kategorive te Konsumatoreve (Familjare,Ente Private,Institucione dhe Industrite).

Kërkesen Aktuale për Ujë për Frymë (l/f/d).

Normen e Projektuar te Kërkesës për Ujë (l/f/d).

Uji i pafaturuar - Humbjet e Ujit.

Hartimi i Bilancit te Ujit per percaktimin e Ujit Pa te

Ardhura sipas modelit dhe terminologjise se IWA

A B C D E

VOLUMI I

UJIT QE

HYN NE

SISTEM

M3/Vit

Konsumi i

Autorizuar

M3/Vit

Konsum i

autorizuar, i

faturuar

M3/Vit

Konsum i matur, i faturuar

(perfshire ujin e

eskportuar)

Uji me te

Ardhura

M3/Vit

Konsum i pamatur, i

faturuar

Konsum i

autorizuar, i

pafaturuar

M3/Vit

Konsum i matur, i

pafaturuar

Uji pa te

Ardhura

M3/Vit

Konsum i pamatur, i

pafaturuar

Humbjet e

Ujit

M3/Vit

Humbjet

Administrative

M3/Vit

Konsum i paautorizuar

Pasaktesia ne ujemates

Humbjet

Teknike

M3/Vit

Rrjedhjet ne tubacionet e

transmetimit dhe

shperndarjes

Rrjedhjet nga

kaperderdhja ne

rezervuare

Rrjedhjet nga lidhjet e

sherbimit deri ne

piken e matjes per

konsumatoret

Hapat Standarde te Llogaritjes se Ujit Pa te Ardhura (Metoda Lart–Poshte)

• Hapi 1: Percakto Volumin e Ujit qe Hyn ne Sistem ne Koll. A

• Hapi 2: Percakto Konsumin e Matur te Faturuar dhe Konsumin e Pamatur te Faturuar ne Koll. D; vendos si total ne Konsumin e Autorizuar i Faturuar (Koll. C) dhe

Ujin me te Ardhura (Koll. E)

• Hapi 3: Llogarit Volumin e Ujit pa te Ardhura (Koll. E) si Volumin e Ujit qe hyn ne Sistem (Koll. A) minus Ujin me te Ardhura (Koll. E)

• Hapi 4: Percakto Konsumin e Matur te Pafaturuar dhe Konsumin e Pamatur te Pafaturuar ne Koll. D; transfero totalin tek Konsumi i Autorizuar i Pafaturuar ne Koll. C

• Hapi 5: Shto Volumet e Konsumit te Autorizuar te Faturuar dhe Konsumit te Autorizuar te Pafaturuar ne Koll. C; vendos shumen te Konsumi I Autorizuar (Koll. B)

Hapat Standarde te Llogaritjes se Ujit pa te Ardhura (Metoda Lart–Poshte)

• Hapi 6: Llogarit Humbjet e Ujit (Koll. B) si diference midis

Volumit te Ujit qe hyn ne Sistem (Koll. A) dhe Konsumit

te Autorizuar (Koll. B)

• Hapi 7: Vlereso komponentet e Konsumit te

Paautorizuar dhe Pasaktesi ne matje (Koll. D) dhe

vendos si total e Humbjes se Administrative (Koll. C)

• Hapi 8: Llogarit Humbjet Teknike (Koll. C) si Humbjet e Ujit (Koll. B)

minus Humbjet e Administrative (Koll. C)

• Hapi 9: Vlereso komponentet e Humbjeve Reale (Koll. D)

(analizo dhe llogarit rrjedhjet gjate nates,

frekuencen e carjeve dhe rrjedhjet ne to, etj.)

Shto kete dhe krahaso me Volumin e

Humbjeve Teknike ne Koll. C te llogaritur ne Hapin 8

HAPA PRAKTIKE PER LLOGARITJEN E BILANCIT TE UJIT NE NJE SISTEM TE FURNIZIMIT ME

UJE

MASAT QE KERKOHEN PER HARTIMIN E NJE BILANCI TE SAKTE UJI

• Instalimi i Ujematesave ne te gjithe Sistemin

– ujemates prodhimi (burim, transmision, rezervuar)

– ujemates zonale

– ujemates te konsumatoreve individual

• Krijimi i Zonave të Matura Shërbimi

• Verifikimi dhe Azhornimi i Hartave të Sistemit të Furnizimit me Ujë

• Testimi dhe Kalibrimi i Ujematësve

NDARJA E SISTEMIT TE FURNIZIMIT ME UJE NE ZONA TE MATURA SHËRBIMI

ZONA 2

ZONA 1

ZONA 3

ZONA 4

UJEMATES ZONAL

VALVUL

PËRSHKRIMI SKEMATIK I SISTEMIT TË FURNIZIMIT ME UJE

BURIMI A R - 1

R - 3

R - 2

ZONE 3

ZONE 2C

ZONE 2B

ZONE 2A

ZONE 2

ZONE 1

BURIMI B

R - 6

R - 5

R - 4

ZONE 6

ZONE 5A ZONE 5

ZONE 4A ZONE 4

BPT

BPT

BPT

PSE ËSHTË E RËNDËSISHME TË NDAHET SISTEMI I FU NË ZONA TE MATURA SHËRBIMI?

• Për të përcaktuar më mirë korrelacionin midis volumit të ujit qe hyn (furnizuar) në një zonë të veçantë të izoluar hidraulikisht dhe volumit të konsumit të autorizuar që është regjistruar për të njëjtën zonë.

• Lehteson gjendjen e difekteve, shperdorimeve/vjedhjeve ne sistem per te miremanaxhuar kerkesen per uje.

Volumi i Ujit qe hyn ne

Sistem

Konsumi i Autorizuar

PROGRAMI I BILANCIT TE UJIT

• Inputet e programit te BU

- Leximet mujore te ujematesave te konsumatorëve

- Leximet ditore te ujematesave te medhenj te instaluar ne sistem FU

- Numri i ditëve kur një ujematës nuk ka funksionuar

• Outputet e programit BU

- Volumi i ujit të shitur (i autorizuar)

- Volumi i ujit të prodhuar

- Volumi i ujit te furnizuar në sistem

- Volumi i ujit i furnizuar për secilin rezervuar

- Vëllimi i ujit i furnizuar për secilën zonë sherbimi

- Kërkesa totale per uje

ANALIZA E TE DHENAVE/INDIKATOREVE QE GJENEROHEN NGA PROGRAMI I BU

• Humbjet në Linjat e Transmisionit

• Humbjet në Rezervuare

• Humbjet në Linjat Primare te Shpërndarjes

• Humbjet në Linjat e Sekondare te Shpërndarjes

• Humbjet Totale të Sistemit (teknike & administrative)

SI TE PERMIRESOHET PROGRAMI I BILANCIT TE UJIT

• Leximi ditor i ujematesave te prodhimit dhe zonale për të vlerësuar saktësinë

• Raportimi i ujematesave jo funksional/numri i ditëve

• Kryerja e leximeve të sakta dhe hedhja e tyre ne programin e faturim-arketimit

KONKLUZIONE • Eshte koha te kuptojme avantazhet qe sjell

zvogëlimi i Ujit Pa te Ardhura dhe menaxhimi i

humbjeve te ujit.

• Eshte koha qe cdo shoqeri UK te hartoje Strategji

gjithe perfshirese per reduktimin e UPA duke

perfshire incentiva, staf dhe buxhet.

• Eshte koha te jeni te ashper dhe te impononi

autoritetin tuaj per te mbrojtur sistemet tuaja te

furnizimit me uje dhe te ndaloni lidhjet e paligjshme.

• Eshte koha qe zyrtaret e NjQV te kuptojne qe Uji Pa

te Ardhura perkthehet si para shtese, ne

subvencionet qe ato duhet te paguajne per keto sherbime, si dhe rritje e cilesise se sherbimit.

FALEMINDERIT!