mebrure doĞan (*) - Çiğdem gÜlmez (**) · 264 mebrure doĞan - Çiğdem gÜlmez giriş türk...

ÖZBu çalışmanın amacı Sarah A. Schnitker tarafından geliştirilen Sabır Ölçe-

ğinin Türkçeye uyarlamasını gerçekleştirmektir. 274 üniversite öğrencisi üzerinde geçerlik ve güvenirlik çalışması gerçekleştirilen 11 maddeli ölçeğin orjinalinde ol-duğu gibi 3 faktörlü bir yapı sergilediği, faktör yapılarının geçerli olduğu, geneli-ne ilişkin iç tutarlılık katsayısının 0,78 olduğu saptanmıştır. Uyarlanan ölçeğin sabır konusunda yapılacak Türkçe akademik çalışmalarda kullanılabilir olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler: Sabır Ölçeği, Geçerlik, Güvenirlik

ABSTRACTAdaptation of The Patience Scale into Turkish: The Study of Validity and

Reliability The aim of this study is to adapt the Patience Scale to Turkish. That validity

and reliability studies were carried out on 274 undergraduate students, was made up 11 items. That scale was yielded three factors as original form and its structures of the factors were valid. It is found that adapted scales’ internal reliability co-efficient was 0.78. This adapted scale is suitable for Turkish academic studies related with patience.

Keywords: Patience Scale, Validity, Reliability

* Dr., Din Psikolojisi, Meslekî ve Teknik Anadolu Lisesi (Erzincan) Din Kültürü veAhlakBilgisiÖğretmeni,e-posta:[email protected].

**Yrd. Doç. Dr. Kastamonu Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Din Psikolojisi ÖğretimÜyesi,e-posta:[email protected].

Atatük Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 42 ● Erzurum 2014

Mebrure DOĞAN (*) - Çiğdem GÜLMEZ (**)

SABIR ÖLÇEĞİNİN TÜRKÇEYE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

264 Mebrure DOĞAN - Çiğdem GÜLMEZ

GirişTürkdilindekelimekarşılığıacı,yoksulluk,haksızlıkgibiüzücüdurum-

larkarşısında ses çıkarmadanonların geçmesinibekleme erdemi vedayançolansabır,ayrıcaolacakveyagelecekbirşeyitelaşgöstermedenbeklemeola-raktanımlanmaktadır.1SabırkelimesininTürkçeyeArapçadangeçmişolup,“sabera”kökündengelmektedir. “Sabr”Arapçadagereklidurumlardanefsihapsetmek,kendini tutmak, iradesinehâkimolmakdemektir.Ayrıca“inti-zar etme, bekleme ve gözleme”eylemleri“sabr”sözcüğüyleifadeedilmektedir.2İngilizcede sabırkavramı için“patience”kelimesikullanılmaktadır.Kelime-ninsözlüktekikarşılığı,dayanmagücü,hoşagitmeyenveyaçabagerektirenbazışeyleredayanmakapasitesidir.Sadeceacıçekmeveyabirtahrikkarşısındadeğil aynı zamandahaksızyereveyahaddinden fazlagecikmişgörünenbirsonucubeklerkenveyaönemli ihtiyaçlarıkarşılayanbir işiyerinegetirirkensukunetimuhafazaetmekvesoğukkanlıolmak“patience”kelimesiileanlatıl-maktadır.3Başkabirsözlükteise“patience”tahammül,sebat,dayanma,dişinisıkmaanlamlarınagelmektedir.4

Sabır,hertürlüzorluk,tehditvekayıpkarşısındagönüllübirşekildeda-yanma, direnme, göğüs germe ve sonucu bekleme eğilimi olmakla birlikteduygusal,bilişsel,davranışsalboyutlarıylayaşanançözümleyicipsikolojikbirsüreçolarak tanımlanabilir.Bireyinhayatı anlamlandırmasındanbaşlayarakömrününsonunakadarsürecekyaşamsalmücadelesindeonagüçveren,dengeveuyumarayışındadesteksağlayansabır,onubaşarıyagötürenveardındanmutlulukhedefineulaşmasınaaracılıkedenpsikolojikbirolgudur.

Sabırçabaileeldeedilirvebuçabaotomatikdeğildir.Dahaçokbireyiniçbenliğininkontrolünüvebüyükbiryoğunlaşmayıiçermektedir.5Sabırkavra-mıpsikolojikperspektiftendeğerlendirildiğinde,duyguunsurukuvvetlian-cakbilişselunsuruağırbasanbirtutumolduğusöylenebilir.Tutumlarbelirlibirtakımkişi,nesneveolaylarakarşısürekliolarakbenzerbiçimdedavran-

1 TürkDilKurumu,Türkçe Sözlük,(YeniBaskı),TürkTarihKurumuBasımEvi,Ankara1988,CII,s.1236.

2 İbnManzurEbu’l-FadlCemalüddinMuhammedb.Mükerrem,Lisanü’l Arab,Daru’lMa-arif, Kahire, tsz, s.2391; El-İsfahanî Ragıb, Müfredat Elfazi’l Kur’an-Kur’an Kavramları Sözlüğü, (3.Baskı), (Çev.:YusufTürker),PınarYayınları, İstanbulMayıs2012, s.839-841.

3 Merriam-Webster’sDictionaryofSynonyms,Merriam-Webster,IncorporatedSpringfi-eldMassachusetts,USA1984,s.598.

4 Redhouse,İngilizce-Türkçe Sözlük,(20.baskı),RedhouseYayınevi,İstanbul1993,s.706.5 Turfe,TallalAlie,Patience in İslam: Sabr,(1stused),TahrikeTarsileQur’anInc.,Elm-

hurst,NewYork1996,s.30.

SABIRÖLÇEĞİNİNTÜRKÇEYEUYARLANMASI:GEÇERLİKVEGÜVENİRLİKÇALIŞMASI 265

mamızanedenolan,kendilerigözlemlenemeyenfakatgözlemlenebilenbazıdavranışlarayolaçtığıvarsayılanöğrenilmişbazıeğilimlerdir.6Bueğilimlerbi-reyinbellibirinsana,gruba,nesneye,olayayönelikolumluveyaolumsuzbirşekildedüşünmesine,hissetmesineveyadavranmasınayolaçmaktaveoldukçaistikrarlı,yargısalbirniteliktaşımaktadır.7Sabırduygusu,sabırtutumununduygusalöğesinioluşturmaktadır.Sabrıntekbirdeğeralanıilesınırlıolma-yanahlakî,dinî,insanîbirdeğerolmasıveerdemlersınıfınadâhiledilmesi,dinlertarafındandesteklenmesi,ahlakendoğrubulunması,yararlarınınkabuledilmesi,toplumsalbirdesteğesahipolması,hattaatasözlerinekonuolmasınedeniylekültürelbiraltyapısınınolmasıv.b.faktörleronunbilişseltemelinioluşturabilmektedir.Aynızamandasabırbirdavranışolarakgözlemlenebilen,güçlütutumolarakdahayatakarşısabırlıolmakonusundakararlıolanbireytarafından seçilmişbirdavranışbiçimidir.Bunagöre sabırlıbireyher türlüzorlukkarşısındadirenme,dayanma,mücadeleetmeazminesahip,sebatkârbiriikensabırözelliğinesahipolmayanbireymuhtemelentamamensabırdanyoksunolandeğil,sabırtutumuzayıfolandır.

Sabırentemelanlamdabireyin,koşullarvezamandilimleriningenişyel-pazesindeortayaçıkanhayalkırıklığı,sıkıntıveyaacıçekmedurumlarıkarşı-sındasakincebeklemeeğilimiolarakdatanımlanmaktadır.8Sabrıdavranışınikikutbuarasındaortalamaolarakkavramlaştırmanındahadoğruolabilece-ğinibelirtenSchnitkeronu,Aristoteles’in“erdemlibireylemdaimaeksiklikvefazlalıkiçindeyansıtılanbozukluğunikiucuarasındaarabirdurumdur”tanımlamasınadayandırarak“tembelliğinnoksanlığıveataklığınaşırılığıara-sındaortalamabirdurum”olaraktarifetmektedir.9Ayrıcasabır,diğererdem-lerinüzerindegeliştiğitemeldeğerdir.10Buyönüylemetanet,azim,sebatgibierdemlerbizzat sabırmanasını içindebarındırırken,umut,hoşgörü, şükür,alçakgönüllülükgibierdemlersabırlagüçlübirilişkiiçerisindedir.

Sabırbirkişiliközelliğiniteliğitaşıdığındanbireyinolaylarıanlamlandır-masıvedeğerlendirmesiaşamasındanbaşlayıp,çözümlemeaşamasınakadarproblemçözmeveyabaşaçıkmanınherevresindeetkiliolabilen,gereklidav-

6 Kağıtçıbaşı,Çiğdem,İnsan ve İnsanlar,(9.Baskı),EvrimMatbaası,İstanbul1996,s.86;Enç,Mithat,Ruh Bilim TerimleriSözlüğü,KaratepeYayınları,Ankara1990,s.148.

7 Budak, Selçuk, Psikoloji Sözlüğü, (4. Baskı), Bilim ve SanatYayınları, Ankara 2009, s.747.

8 Schnitker,SarahA.,“AnExaminationofPatienceandWell-Being”,The Journal of Positive Psychology,Vol.7,No.4,July2012,s.263.

9 Schnitker, “An Examination of Patience andWell-Being”, s. 264; MacIntyre, Alasdair,Ethik’in Kısa Tarihi- Homerik Çağdan Yirminci Yüzyıla, Paradigma Yayınları, İstanbul2001,s.75,76.


ranışa zemin hazırlayan bir eğilim olarak değerlendirilebilir. Sabır, bireyin“sabırlı”olaraknitelendirilmesindeolduğugibibireğilimveyaözellikolma-sının yanı sıra “sabırla bekleme” de olduğu gibi durumsal bir eylemi ifadeetmektedir.Gerçeksabırgöstergesihemduygusalhemdedavranışsalöğelerinherikisiniiçermektedir.11“Durumluk sabır”,bireysabırtutumunukazanma-mış olsada şartlar gerektirdiğinde zorunluluktan yaşanabilmektedir.AncakAristoteles’egörebireyadilşeyleriyapayapaadil,ölçülüdavranadavranaöl-çülü, yiğitçedavranadavranayiğitolmaktadır.12Dolayısıyla sabırdavranışıtekrarlanatekrarlana“sürekli sabır”tutumugeliştirilebilir.“Durumluk sabır”,sabrınöğrenilmesivetutumhalinegelmesisürecininbaşlangıçaşamasıkabuledilebilir.Sabırbireğilimvetutumolduğunda,“sürekli sabır”dansözedile-bilir.

Sabırsızlıklailgilikişilikpsikolojisialanındayapılanvesabrınanlaşılmasıkonusundabilgiverençalışmabulgularınarağmen13,sabırsızlıkvesabrıntamolarakkarşıtlığıyansıtmadığınadikkatçekmekgerekmektedir.Sabrıntemelin-dekipsikolojiksüreçlerilesabırsızlığıntemelindekipsikolojiksüreçlerparalelolmadığındansabır,iyimserlikvekötümserlikteolduğugibisabırsızlığıntamkarşıtıdeğildir.Sabırvesabırsızlığınbirbiriyleilişkiliolduğumuhakkaktırfa-katherzamanzıtlıklarınuyuşmasızorunluolmamaktadır.Zirapozitifduygu-larherzamandoğrudannegatifduygularınaynasıyaniyansımasıdeğildir.14

Sabırhazgeciktirmeyeteneği(abilitytodelaygratification)ileaynışeydeğildir.Gelecektekibazıteşviklerikazanabilmekiçinmevcutödüldenvazge-çebilmeyeteneğianlamınagelen“hazgeciktirmeyeteneği”,sabırlaeşanlamlıgörünmektedir.Ancakhazgeciktirmeyeteneğihernekadarsabırduygusunuiçindebarındıranvetemeldesabraihtiyaçduyulanbirözellikolsadasabrınhazgeciktirmeyeteneğineindirgenmesidoğrudeğildir.Sabırlailişkiliolması-narağmenşimdikiküçükbirödüliledahasonrakibüyüködülarasındaaçıkbirseçimiiçerdiğiiçinhazgeciktirmefarklıdır.Sabırdavranışı,doğrudanbek-

10 Tarhan,Nevzat,Duyguların Psikolojisi,(10.Baskı),TimaşYayınları,İstanbul2011s.130.11 Schnitker,SarahAnn,An Examination of Patience and Well-being,(DissertationDoctorof

PhilosophyinPsychology),California2010,s.3.12 MacIntyre,Ethik’in Kısa Tarihi,s.75.13 Spence,Janet,T.,HelmreichRobertL.andPredRobert,S.,“ImpatienceVersusAchieve-

mentStrivingsintheTypeAPattern:DifferentialEffectsonStudents’HealthandAcade-micAchievement”,Journal of Applied Psychology, Vol:72 (4),Nov.1987,s.522,526.

14 Schnitker,An Examination of Patience and Well-being, s.7;Schnitker,SarahAnn,Em-mons,RobertA.,“PatienceasVirtue:ReligiousandPsiychologicalPerspectives”,Research in the Social Scientific Study of Religion,Volume:18,Leiden2007,s.182;Schnitker,“AnExaminationofPatienceandWell-Being”,s.264.


lemeningetirisinebağlıolarakşekillenmemektedir.Hâlbukihazgeciktirmeyiseçmeninsınırlarıözellikledavranışınsonucunagöreşekillenmektedir.15Ay-rıcasabırdaherzamanbeklemeninardındanbireyimemnunedeceksonuçlargelmeyebilir.Bireyinyaşadığı zorluklarlamücadele etmesivedayanmasınınkarşılığınıalıpalamayacağıveyanezamanalacağıbelirsizdir.Oysahazgecik-tirmedebeklemeninkarşılığıolaraksomutvebelirginbirödülvaadivardır.

Sabırvetahammülüneşanlamlıyadamüteradifkavramlarmışgibi“sabırve tahammül göstermek” biçiminde birlikte kullanımına sıklıkla rastlamakmümkündür. Ancakher ikikavram,hemanlamsalhemdepsikolojikişle-yişbakımındanönemlifarklılıklariçermektedir.Tahammüldesabırduygusuyoğunbirşekildehissedilmeklebirliktebilişselsüreçdahapasiftir.Sabırdaisebununaksineproblemçözmeyeyönelikbilişsel süreçdahaaktiftir.Taham-mül,tutumhalinegelmemişdurumsalsabrabenzerkengerçeksabırtutumuçözümleyici, iradeli, seçilmişbirdavranışbiçimidir.Sabırdazorluklarkarşı-sındabilinçlibirtercihlegönüllübirdayanmavarken,tahammüldezorlukla-razorunlubirkatlanmasözkonusudur.Sabırdaaktifbirdirenişmevcutkentahammüldezorakikabullenişvardır.Sabırzorluğagöğüsgerme,acıyıafetiyumuşaklıkvesükûnetlekarşılamaveçözümiçinarayışageçmedir.Sabıryaşa-nansorunuöncekabullenip,sonraçözümüyönündeçabasarfetmek,uygula-nansorunçözmeyeyönelikfaaliyetlerinsonucunubeklemektir.Tahammüldeiseduygularınbastırılması,uysalveedilgenolmakvardır.Öfkeninbuşekildebiriktirilmesiduygusalbirpatlamayayadauzaklaşmayasebepolabilmektedir.Bu durumun hayata olumsuz yansımalarının olması ve bireyi depresif ruhhalinegötürmesidekaçınılmazdır.16

Sabırsadeceözdenetimdeğildir.Özdenetim,kendinikontrolyadairadehâkimiyeti,gerektiğindearzuların,gereksinimlerinveiçgüdülerindenetimal-tındatutulması,17doğrubilinenieylemedökebilmedirayeti,olumsuzolaylarkarşısındaduyguları kontrol edipdüzenleyebilmeyeteneğidir.Özdenetim,sabırözelliğininbirbileşenidir.“24KarakterGücü”modelinitasarlayanPe-tersonveSeligmansabrıoluşturanüçbileşendenbiriolaraközdenetimden

15 Schnitker,An Examination of Patience and Well-being,s.13;Schnitker,Emmons,“PatienceasVirtue:ReligiousandPsiychologicalPerspectives”,s.183;Schnitker,“AnExaminationofPatienceandWell-Being”,s.264.

16 Özdoğan,Öznur,İsimsiz Hayatlar,LotusYayınları,Ankara2005,s.155-158,Özdoğan,Öznur,Mutluluğu Seçiyorum,LotusYayınevi,Ankara2006,s.31-32.

17 Seligman,Martin,Gerçek Mutluluk- Kalıcı Doyum Potansiyelinizi Gerçekleştirmek İçin Yeni Olumlu Psikolojinin Kullanılması,(Çev.:SemraKuntAkbaş),HYBBasımYayın,Ankara2007,s.169.


sözetmektedir.*Ancaksabır,temeldeduygusalbiriçcevabıiçerenyapısıylaözdenetimdenayrılmaktadır.18

İnsanınvaroluşundanbaşlamaküzeretümzamanlardaönemlibirgüçsa-yılansabırtutumunakarşıaceleciliktutumununolumsuzpsikolojiközellik-lerdensayılmasıveçağımızinsanınıheryandankuşatmışolanhızfaktörününhandikaplarınedeniylesabrınönemisonzamanlardadahadaartmışgörün-mektedir.Gerekdünyadagerekseülkemizde,sabrınkavramsalanalizivesabırsürecininpsikolojiktahliliilebirlikteinsanpsikolojisindekiyeriveetkisininincelenmesikonusundapsikolojiliteratüründeyeralançalışmasayısıoldukçayetersizdir.

Araştırmanın amacı Sarah Ann Schnitker tarafından Amerika’da gelişti-rilmişorijinaldiliİngilizceolanSabırÖlçeği’ninTürkçeyeuyarlamasınıger-çekleştirmektir.ZiraliteratürtaramasısonucundaülkemizdesabırözelliğininölçülmesiamacıylahazırlanmışveyaTürkçeyeuyarlanmışbirölçeğinbulun-madığıbelirlenmişbunedenleyenibirölçekhazırlamakyerinebuölçeğinTürkçeyeuyarlanmasınakararverilmiştir.ÜzerindebilgibirikimibulunanbirölçeğiTürkçeye kazandırarak kullanmak, araştırmacının yeni bir ölçek ha-zırlamaklageçireceğisüreyikısalttığıgibialanındakikuramsalveuygulamalıçalışmalaraayıracağızamanıartırmaktadır.Bununlabirlikteölçekuyarlamaçalışmasını tercih etmek araştırmacıya karşılaştırılabilir bilgi sağlamaktadır.Akademik çevrelerce farklı kültürlerde geliştirilen ölçeklerin bir çok globalkavramıölçeceğiveuluslararasıkarşılaştırmavetartışmaolanağısağlayacağıbelirtilmektedir.19 SabırÖlçeği’ninTürkçeyekazandırılmasınınhemzamantasarrufuhemdekarşılaştırılabilirbilgisağlamaaçısındanyenibirölçekge-liştirmeyeoranladahayararlıolabileceğiveülkemizdesabırözelliğiniölçmekiçinmevcutbirölçekbulunmadığındançalışmanınsabırkonusundaaraştır-mayapmakisteyenaraştırmacılarayararsağlayabileceğidüşünülmektedir.

UyarlamaçalışmasıgerçekleştirilenSabırÖlçeğikısasürelisabır,uzunsü-relisabırvekişilerarasısabırolmaküzereüçboyuttanoluşmaktadır.Kısasüre-lisabır,gündelikhayatınyoğunluğuiledoğruorantılıolarakortayaçıkan,kısa

* Sabır,pozitifpsikolojiyaklaşımıylaoluşturulanimzagüçlerarasındatekbaşınayeralma-makta fakat öz denetim, sebat ve açık fikirlilik gibi karakter güçlerinin kombinasyonuolaraknitelendirilmektedir.

18 Schnitker, Emmons, “Patience asVirtue: Religious and Psiychological Perspectives”, s.183;Schnitker,An Examination of Patience and Well-being,s.13;Seligman,Gerçek Mutlu-luk, s.169.

19 Aksayan,Seçil,Gözüm,Sebahat,“KültürlerarasıÖlçekUyarlamasıİçinRehberI:ÖlçekUyarlamaAşamalarıveDilUyarlaması”,Hemşirelik Araştırma Dergisi,2002,4(1),s.9,10.


sürelihayalkırıklıklarıvegünlüksorunlaryaşanırkengerekliolan,20hemenhergünkarşılaşılanfakatbazengüniçindesonuçlanabilecek,uzunmücade-lelergerektirmeyenproblemlerinçözümündebireyeyardımcıolabileceksabırtutumudur.Uzunsürelisabır,uzunvadeliamaçlarvegüçlüklersırasındaorta-yaçıkansabırtutumudurkiönemlisınanmakonularındanyaşlanma,ağırhas-talıklar,sakatlıklar,ailevisosyalveekonomikgüçlükler,sevilenbirininkaybı,doğalafetler,bireyinkendiölümtecrübesiilekarşılaşmasıgibidurumlarbunaörnekverilebilir.21Kişilerarasısabırisesosyalbirvarlıkolaninsanınilişkile-rindekarşılaştığıproblemleri çözerkenkullanabileceği sabır tutumudur.Bi-reylerinbirbirleriylesağlıklıilişkilerkurabilmeleriiçinsahipolmalarıgerekeniletişimbecerileri,öfkekontrolü,empatigibiözelliklerlebirliktekişilerarasısabır,sosyalproblemlerininçözülmesindeyardımcıolmaktadır.Sabrınbizzatkendisininyüksekkişilerarasıdoğayasahipolduğusöylenebilir.22

YöntemAraştırma GrubuBetimsel tarama modeline dayalı olarak yürütülen Türkçeye uyarlama

çalışmasında, elde edilen bilgilerin bilimsel amaçlarla kullanılacağı, kimlikbilgilerininistenmediği,cevaplarıngizlitutulacağıbelirtilerekölçeğinTürk-çeformu,denekleresınıfortamındagruplarhalindeuygulanmıştır.ErzincanÜniversitesi İktisadiİdariBilimlerFakültesi,EğitimFakültesi,MühendislikFakültesi,HukukFakültesiveİlahiyatFakültesi’ndeöğrenimgörmekteolanolasılığadayalıbasit tesadüfîörneklemeyöntemiyle seçilen136’sıerkek(%49.6),138’ikız(%50,4)olmaküzere274öğrencikatılmıştır.Basittesadüfîörneklemebiçimi,evrenioluşturanherelemanınörneğegirmeşansınıneşitolmasıvehesaplamalardaherelemanaverilecekşansınaynıolmasınedeniy-le tercihedilmiştir.23Literatürde, faktöranaliziuygulanacakölçeğinmaddesayısının10katıkadarbirörnekleminidealolduğubelirtilmektedir.24Buça-lışmadauyarlamasıyapılacakolanSabırÖlçeği11maddedenoluştuğuiçinçalışmayadahiledilenkişisayısıyeterligörülmüştür.Ölçekformlarıfakülte

20 Schnitker,An Examination of Patience and Well-being,s.18.21 HoodR.W.,B.Spilka,B.Hunsberger, andR.Gorsuch,The Psychology of Religion: An

Empirical Approach, (2ndEdition), TheGuilfordPress, NewYork1996,s.472.22 Schnitker,“AnExaminationofPatienceandWell-being”,The Journal of Positive Psycho-

logy,s.276.23 Arıkan,Rauf,Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama,4.Baskı,AsilYayınDağıtım,An-

kara2004,s.141.24 KlineR.B.,Principles and Practice of Structural Equation Modeling,(ThirdEdition),The

GuilfordPress, NewYork2011,s.12.


öğrencimevcutlarıgözönündebulundurularakorantılıbirbiçimdedağıtıl-mıştır.Örnekleminyaşlarının18ile48arasındadeğiştiği,yaşortalamasının22,23olduğutespitedilmiştir.

İşlemÖncelikleuyarlamaçalışmasınıyapmaküzereölçeğigeliştirenSarahAnn

Schnitker’dengerekliizinleralınmıştır.ÖlçeğinİngilizcedenTürkçeyeçevirisiüçkişitarafındanbirbirindenbağımsızolarakyapılmıştır.Bukişilerdenbiriüniversitedeİngilizceokutmanı,diğerikisiiseTürkvatandaşıolupuzunsüre-dirAmerika’dayaşayanbiröğretimüyesiveüniversiteöğrencisidir.TürkçeyiTürkiye’de, İngilizceyi Amerika’da öğrenmiş olup her iki kültürü yakındantanıyanbukişilerinçevirmenolaraktercihedilmelerininsebebi,ölçekçevi-risinde kültürlerarası farkın minimuma indirilmesidir. Zira ölçek uyarlamaçalışmalarındaçevirininbaşarısıiçinherikidiliçokiyibilençevirmenlerta-rafından çevirinin yapılmış olması yeterli olmamakta, aynı zamanda çevir-menlerinher ikidilikendikültüründeöğrenmişolmasıveakıcıbirşekildekullanabilmesi,ikikültürüdeyakındantanımasıetkiliolmaktadır.25

Çeviriçalışmasında“TekYöndeÇeviri”yöntemikullanılmıştır.Buyön-temin seçilmesinin en önemli nedeni tek yönde çeviri yönteminin maddeeşdeğerliliğinin hedef dile göre incelenmesi ve değerlendirilmesine imkânsağlamasıdır. Özellikle duygusal durumlar ve kişilik özellikleri ile ilgili öz-değerlendirmeyedayalıpsikolojiktestlerdebaşarılıbiruyarlamaiçinanahtarkavramlarınorijinalvehedefdildeaynıanlamıtaşıyankelimelerdenseçilme-si gerekmektedir.Buyöntemdehedefdileuygunbir şekildeölçek ifadeleridüzenlenebilmekteböylecekaynakdildekiifadeyeuygunyapınınhedefdiledeuyarlanabilmesi sağlanmaktadır.26Buuyarlama çalışmasındada çevirilerkonununuzmanıkişilertarafındankarşılaştırılarakkelimeseçimiveanlaşılır-lıkaçısındanyenidendüzenlenmişveölçekgeçerlikvegüvenirlikçalışmasınahazırhalegetirilmiştir.

Bilgitoplamaaracınademografikdeğişkenlerleilgilisorulareklenerekaraş-tırmadakullanılacakformoluşturulmuşvebuformöğrencileretekoturumdagruplarhalindeuygulanmıştır.EldeedilenverilerLisrel8.7veSPSS17.0ista-tistikpaketprogramlarınınilgilimodüllerikullanılarakanalizedilmiştir.

25 Aksayan,Gözüm,“KültürlerarasıÖlçekUyarlamasıİçinRehberI:ÖlçekUyarlamaAşa-malarıveDilUyarlaması”,s.11.

26 Hambleton,RonaldK.,PeterF.Merenda,Adapting Educational and Paychological Tests for Cross-Cultural Assestment,CharlesD.SpielbergerPsychologyPress,LawenceErlbaum2006,s.347;Kılıçer,Kerem,HaticeOdabaşı,“Ferhan,BireyselYenilikçilikÖlçeği(BYÖ):TürkçeyeUyarlama,GeçerlikveGüvenirlikÇalışması”,Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fa-kültesi Dergisi,2010,38:150-164,s.154.


Ölçme Aracı: Sabır ÖlçeğiSchnitkertarafındangeliştirilen,özgünadı“3-FactorPatienceScale”olan

SabırÖlçeği,onbirmaddedenoluşanbeşli likert tipibirölçektir.Orijinalölçeküçfaktörlübiryapıyasahiptir.Birincifaktör,“kişilerarası sabır”(Inter-personalpatience)beşmaddedenoluşmaktadır.Ölçeğin1,4,7(r),9,11.mad-deleri kişilerarası sabrı ölçmektedir. İkinci faktör “uzun süreli sabır/hayatın güçlükleri”(Long-termpatience/Lifehardships)adınıtaşımaktadırveölçeğin2,5,8.maddelerihayatınuzunsüreligüçlüklerikarşısındasabrıölçmektedir.Üçüncüfaktör ise“kısa süreli sabır/gündelik sıkıntılar” (Short-termpatience/Daillyhassles)dır.Ölçeğin3,6,10(r).maddelerigündelikhayatıngüçlüklerikarşısındasabrıölçmektedir.Ölçekteyeralansabırlailgiliherifade“Kesin-likleKatılmıyorum”ile“KesinlikleKatılıyorum”arasında5’lilikertmaddesişeklindederecelendirilmiştir.Ölçekmaddelerinin9’upozitifcümleyapısında2’sinegatifcümleyapısındadır.Bunedenle7.ve10.Maddelertersçevrilerekpuanlanmıştır.Ölçekteneldeedilebilecekenyüksekpuan55endüşükpuanise 11’dir.Ölçekten yüksekpuan alanbireylerin sabır düzeylerinin yüksek,düşükpuanalanlarınisesabırdüzeylerinindüşükolduğuanlaşılmaktadır.27

Orijinalölçeğinyapıgeçerliliğidoğrulayıcı faktöranalizi ile sınanmıştır.Orijinalölçeğinüçfaktörlüyapısınaaituyumindeksleriχ2 (41,N=359)=107.30,p<.001,AIC:158.25,CFI:(.96)RMSEA:(.054)’dır.Kovaryanski-şilerarasıveuzunsürelisabıriçin.21,kişilerarasısabırvekısasürelisabıriçin.37veuzunsürelivekısasürelisabıriçin.23’tür.OrijinalölçekteiçtutarlılıkCronbachAlphadeğerikişilerarasısabıriçin0.80,kısasürelisabıriçin0.70,uzunsürelisabıriçin0.66vetoplamsabıriçin0.83’tür.Toplamölçekskorlarınormalbirdağılımgöstermiştir.Test-tekrartestgüvenirliğindeiseCronbachAlphadeğerlerikişilerarası sabır için0.74,kısa süreli sabır için0.75,uzunsürelisabıriçin0.49vetoplamsabıriçin0.75bulunmuştur.28

BulgularÖlçeğin Geçerliğine İlişkin BulgularOrijinal ölçeğin geçerlik analizlerindeortayakonulanüç faktörlü29 yapı

doğrulayıcıfaktöranaliziyle(DFA)sınanmıştır.DFAkuramsalbiryapıyıana-lizetmede,ölçmearaçlarınıngeliştirilmesinde,düzenlenmesindevebirkül-türdegeliştirilenbirölçeğibaşkabirkültürdeuyarlamadasıklıklabaşvurulan

27 Schnitker,An Examination of Patience and Well-being,s.37-47.28 Schnitker,An Examination of Patience and Well-being,s.46-47.29 Schnitker,An Examination of Patience and Well-being,s.37.


güçlübiristatistikyöntemidir.30Çalışmadadahaöncefaktöryapısıbelirlen-mişolanyapıtestedileceğindendoğrulayıcıfaktöranaliziyönteminebaşvu-rulmuştur.

Uygulanan birinci düzey DFA analizi sonucunda elde edilen uyum in-dekslerininmodelidoğrulayıpdoğrulamadığıincelenmiştir.DFA’damodelingeçerliliğinisınamakiçinçoksayıdauyumindeksikullanılmaktadır.Litera-türde modelin doğrulanıp doğrulanmadığını değerlendirmede hangi uyumindekslerininkullanılmasıgerektiğinedairtambiruzlaşıbulunmamaktadır.Dahaçokbirdenfazlauyumindeksininbiraradakullanılmasıönerilmekte-dir.31 Birinci düzey doğrulayıcı faktör analizi sonucunda elde edilen uyumiyiliğideğerlerivestandartuyumiyiliğideğerleriaşağıdaTablo1’dekarşılaş-tırmalıolaraksunulmuştur.

Tablo 1. StandartUyumİyiliğiDeğerleriileAraştırmadaEldeEdilen UyumDeğerlerininKarşılaştırılması

UyumÖlçüleri İyiUyumÖlçüleriKabulEdilebilirUyumÖlçüleri

AraştırmadaEldeEdilenDeğerler

χ2(p>0.05) 0≤χ2≤df 0≤χ2≤df 53,43(p>0.05)χ2/df χ2/sd≤2.5 2.5<χ2/d≤5 1.30

RMSEA 0≤RMSEA≤0.05 0,05<RMSEA≤0.08 0.045SRMR 0≤S-RMR≤0.05 0,05≤SRMR≤0.08 0.042

GFI 0.95≤GFI≤1 0.90≤GFI<0.95 0.97AGFI 0.95≤AGFI≤1 0.90≤AGFI<.95 0.96CFI 0.95≤CFI≤1 0.90≤CFI<0.95 0.96NFI 0.95≤NNFI≤1 0.90≤NFI<0.95 0.93

NNFI 0.95≤NNFI<1 0.90≤NNFI<0.95 0.94Birinci düyzeydoğrulayıcı faktör analizinde elde edilenuyum indeksle-

ri incelendiğinde (Tablo1)ki-karedeğerinin serbestlikderecesineoranının(53.43/41=1.30)2.5’inaltındaiyiuyuma,RMSEAveS-RMRindekslerinin0.05’inaltındaiyiuyuma,GFI,AGFI,CFI,uyumindekslerinin0.95’inüs-tündeiyiuyumaveNFI,NNFIuyumindekslerinin0.90’ınüstündekabul

30 Çokluk,Ömay,Şekercioğlu,Güçlü,Büyüköztürk,Şener,Sosyal Bilimler İçin Çok Değiş-kenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları,PegemAkademi,Ankara,2010,s.275.

31 Çokluk,Ömay,Şekercioğlu,Güçlü,Büyüköztürk,Şener,Sosyal Bilimler İçin Çok Değiş-kenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları,s.272.


edilebiliruyumaişaretettiğigörülmektedir.Buradanhareketlemodelveveriarasındakiuyumunsağlandığıvebütünolarakuyumindekslerideğerlendiril-diğindesabırölçeğininüçfaktörlüyapısınındoğrulandığısöylenebilir.Aşağı-daŞekil1’deölçekmaddeleriningizildeğişkenleriaçıklamaoranlarıvehatavaryanslarıverilmiştir.

Şekil 1. ÖlçeğinBirinciDüzeyDoğrulayıcıFaktörAnaliziMaddelerinÖrtükDeğişkeniAçıklamaOranlarıveHataVaryansları

Kişilerarasısabır,uzunsürelisabırvekısasürelisabırboyutlarınınbirarayagelerekbirüstörtükdeğişkenitemsiledipetmediğinisınamakamacıylaikincidüzeydoğrulayıcıfaktöranaliziyapılmıştır.Şimşek,doğrulayıcıfaktöranali-zindeteorioluşturmakveyatestetmekamacınavurguyaparakikincidüzeyanalizinbirincidüzeyanalizegöredahaanlamlıolduğunaişaretetmektedir.32Analiz sonucunda elde edilen uyum indeksleri; χ2=54,16 (d=41 N=274),(χ2/sd)=1.32,p>.05,RMSEA=0.046,SRMR=0.045,GFI=0.97,AGFI=0.96,CFI=0.95,NFI=0.92,NNFI=0.94’’dür.İkincidüzeyDFAanalizisonucuelde

32 Şimşek,Ö.F.,Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş: Temel İlkeler ve Lisrel Uygulamaları,Eki-noksYayınları,Ankara,2007.s.11.


edilenstandartlaştırılmışparametredeğerleriincelendiğinde(Şekil2)faktör-lereaitparametredeğerlerinin1’iaşmadığıveölçeğinfaktörlerineilişkintümparametredeğerlerinin.39ve.83arasındadeğiştiğigözlemlenmektedir.

Şekil 2. ÖlçeğinİkinciDüzeyDoğrulayıcıFaktörAnaliziAçıklamaOranlarıveHataVaryansları

Ölçeğin Güvenirliğine İlişkin BulgularSabırölçeğiningüvenilirliğinibelirlemekamacıylamadde-toplampuan

korelasyonu ile iç tutarlılık (CronbachAlpha)katsayısı hesaplanmıştır.Öl-çeğiniçtutarlılıkkatsayısınıbelirlemekamacıylahemtümölçeğin,hemdealt ölçeklerin iç tutarlılık katsayıları belirlenmiştir.Yapılan analiz sonucun-daölçeğin altboyutlarınınCronbachAlphadeğeri “kişiler arası sabır” için0,71,“uzunsürelisabır”için0,52,“kısasürelisabır”için0,49bulunmuştur.Ölçeğin tamamı için hesaplanan Cronbach Alpha ise 0,78’dir. Hesaplananmadde-toplampuankorelasyonlarıTablo1.’degörüldüğüüzere0,42 ile ile0,68arasındadeğişmektedir.Maddetoplampuankorelasyonlarının0,30veüzerindeolmasınedeniylebireyleriiyiderecedeayırtettiğisöylenebilir.33

33 Büyüköztürk,Şener,Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, 14. Baskı, PegemAkademi,Ankara2011,s.171.


Tablo 1. Madde Toplam Korelasyonları

Madde no Madde Toplam r P1 0,65 0,0002 0,58 0,0003 0,45 0,0004 0,59 0,0005 0,44 0,0006 0,56 0,0007 0,47 0,0008 0,55 0,0009 0,54 0,00010 0,42 0,00011 0,68 0,000

Tartışma ve SonuçBuçalışmadaSchnitker tarafındangeliştirilenSabırÖlçeğininTürkçeye

uyarlamasıyapılmıştır.Ölçmearacınıngeçerliliğinibelirlemekamacıyladoğ-rulaycıfaktöranaliziyapılmış,ölçeğingüvenilirliğinibelirlemekamacıylaiseCronbachAlphakatsayısıvemaddetoplamkorelasyonlarıhesaplanmıştır.

Sabırölçeğiiçinyapılandoğrulayıcıfaktöranalizindeözgünölçekteaçım-layıcıfaktöranlaziliilekeşfedilmişvedoğrulayıcıfaktöranaliziyletestedilmişüç faktörlü yapınındoğrulandığı söylenebilir.Literatürdeki-karedeğerininserbestlik derecesine oranının 2.5’in altında olması iyi uyuma, RMSEA veS-RMR indekslerinin 0.05 ile 0.1 arasında olması kabul edilebilir uyuma,0.05’inaltındaolması iyiuyuma;GFI,AGFI,CFI,NFI,NNFIuyum in-dekslerinin 0.90 ile 0.95 arasında olması kabul edilebilir, 0.95’in üstündeolması iyiuyuma işaret ettiğigörülmektedir.34Buradanhareketlemodelveveri arasındakiuyumun sağlandığı vebütünolarakuyum indekslerideğer-lendirildiğindesabırölçeğininüçfaktörlüyapısınındoğrulandığı,birbaşkadeyişleölçeğinözgünyapısınınülkemizdenalınanbirörneklemgrubundakiölçümleriningeçerliolduğuifadeedilebilir.

Ölçeğingüvenilirliğinideğerlendirmek içinhesaplananCronbachAlphaiç tutarlılık katsayısı “kişiler arası sabır” için 0.71, “uzun süreli sabır” için

34 KlineR.B.,Principles and Practice of Structural Equation Modeling,(ThirdEdition),TheGuilfordPress, NewYork2011,204-209;Schumacker,R.E.,Lomax,R.G.,A.,Beginner’s Guide to Structural Equation Modeling, (ThirdEdition),Routledge,NewYork,2010,s.76.


0.52,“kısasürelisabır”için0.49bulunmuştur.Ölçeğintamamıiçinhesap-lanan Cronbach Alpha ise 0,78’dir. Orijinal ölçekte iç tutarlılık CronbachAlphadeğerikişilerarasısabıriçin0.80,kısasürelisabıriçin0.70,uzunsürelisabır için0.66ve toplamsabır için0.83’tür.Test-tekrar testgüvenirliğindeiseCronbachAlphadeğerlerikişilerarasısabıriçin0.74,kısasürelisabıriçin0.75,uzunsürelisabıriçin0.49vetoplamsabıriçin0.75bulunmuştur.BunagöreölçeğinbütünüvekişilerarasısabıraltboyutuiçinhesaplananCronbachAlphadeğerininorijinalölçeklebenzer,kısasürelisabırveuzunsürelisabıraltboyutlarınaaitCronbachAlphadeğerleriisedüşüktür.KlineCronbachAlphadeğerinin.70civarındaolmasınıyeterligörmektedir.35Öteyandanliteratür-deCronbachAlphakatsayısının0,00≤α<0,40iseölçeğingüvenilirolmadığı,eğerkatsayı0,40≤α<0,60iseölçeğindüşükgüvenilirlikteolduğu,eğerkatsayı0,60≤α<0,80iseölçeğinoldukçagüvenilir,katsayı0,80≤α<1,00iseölçeğinyüksekgüvenilirlikteolduğubelirtilmektedir.36KonuileilgiliolarakFraryise,.40-.59arasındakiiçtutarlılıkkatsayısınasahipölçeklerinbireyseldeğerlen-dirmeleryapmaktanziyadegruplararasındakiortalamapuan farklılıklarınınbelirlenmesindekullanılmasınındahauygunolacağınıifadeetmektedir.37Bubağlamda güvenirlik puanları açısından sabır ölçeğinin alt boyutlarının birbütünolarakgruplararasıfarklılıklarınincelenmesindebilimselaraştırmalar-dakullanılabileceğifakatmevcutölçeklebireyseldeğerlendirmeleryapmanınuygunolmayacağısöylenebilir.

Kısa süreli sabır veuzun süreli sabırboyutları için için iç tutarlılıkkat-sayılarınındüşükolması,örneklemgrubununözelliklerinden38,maddelerinhetorojenyapıdaolmasından,maddelerarasıkorelasyonundüşükolmasındanvedüşükmadde sayısındankaynaklanmışolabilir.39CronbachAlphadeğe-rinindüşüklüğümaddelerarasıkorelasyonunzayıfolmasındankaynaklanı-yorsamaddeleryenidengözdengeçirilirveyabazımaddeleratılır.Bunutest

35 KlineR.B.,Principles and Practice of Structural Equation Modeling, s.70.36Akgül,AzizveÇevikOsman,İstatistiksel Analiz Teknikleri, EmekOfset,Ankara2003,s.

435-436.37 FraryB.Robert,“TestingMemo8:ReliabilityofTestScores”,VirginiaPolytechnicInsti-

tuteandStateUniversity,ErişimTarihi:15.12.2014,http://ericae.net/ft/pug/reliabil.txt38 Bademci,Vahit, “Kuder-Richardson20,Cronbach’ınAlfası,Hoyt’unVaryansAnalizi,

GenellenirlikKuramıveÖlçümGüvenirliğiÜzerineBirÇalışma”,Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi,2011,S:17,s.176.

39 Cortina,J.M.,“WhatisCoefficientAlpha?AnExaminationofTheoryandApplication”,Journal of Applied Psychology,1998,Vol:78,No:1,p.100-101.,Tavakol,M.,Dennick,Reg,”MakingSenseofCronbach’sAlpha”,International Journal of Medical Education,No:2s.54.


etmeninkolayyoluisemaddetoplampuankorelasyonlarınıhesaplamaktır.40Buçalışmadamaddetoplamkorelasyonlarıhesaplanmışmaddetoplamko-relasyonlarının 0.40 ve 0.68 arasında olduğu görülmüştür. Sabır ölçeğininhayatınzorluklarınakarşısabırveuzunsürelisabırfaktörleri3’ermaddeiletemsiledilmektedir.Budurumdaiçtutarlılıkkatsayılarınındüşükolmasınınbirnedeniolarakfaktördekimaddesayısınınazolmasıilerisürülebilir.ZiraNunnally,çoksomutkişiliközelliklerininbileenaz10maddeileölçülmesigerektiğiniifadeetmektedir.41AyrıcabuçalışmadaSabırÖlçeğiileilgilieldeedilen geçerlik ve güvenirlik bulguları araştırmanın yürütüldüğü örneklemgrubuylasınırlılıktaşımaktadır.Örneklemgrubununüniversiteöğrencilerin-denoluşmasınedeniylehomojenolduğu,ölçülenözellikteçokfazladeğişimgöstermedikleri,42budururnunölçeğinkısasürelisabırveuzunsürelisabıraltboyutlarındaiçtutarlılıkkatsayısınındüşükolmasınıetkileyenbirfaktörolduğusöylenebilir.Dolayısıylaölçeğinnicelvenitelolarakfarklılaşmışör-neklemlerdekullanılmasıyla,geçerlikvegüvenirlikkonusundadahagüçlüvegenellenebilirbulgularaulaşılabileceğinisöylemekmümkündür.

SonuçolarakSabırÖlçeğininTürkçeyeuyarlanması,geçerlikvegüvenir-likanalizlerininyapılmasıamaçlananvepsikometriközelliklerininTürküni-versite öğrencileri üzerinde incelemeye yönelikbu çalışmadaözgünölçeklekısmen benzer sonuçlara ulaşılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliliği açısından öz-günformuylaparalelolduğu,güvenilirlikçalışmasıiçinhesaplananCronbachAlphadeğerininölçeğintamamıvekişilerarasısabıraltboyutuiçinbenzerancakuzunsürelisabırvehayatınzorluklarınakarşısabıraltboyutuiçinisegörecedüşükolduğuanlaşılmıştır.Araştırmakapsamındaeldeedilenbulgula-ragöreuyarlamasıgerçekleştirilenSabırÖlçeğininsabırkonusundayapılacakçalışmalardakullanılabilirolduğu,toplamölçektenvealtboyutlarındaneldeedilen puanların gruplararası karşılaştırma çalışmalarında kullanılabileceği,ölçekformununsabırkonusundayapılacakaraştırmalarakatkısağlacağısöy-lenebilir.

40 Nunnally,J.C.,Psychometric Theory,McGrawHillPress,NewYork,1978’denaktaranYıldız, Gülizar,Akademik İyimserlik Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanabilirliğinin İncelenmesi,(YayımlanmamışYüksekLisansTezi),Ankara2011,s.62.

41 Tavakol,M.,Dennick,Reg,”MakingSenseofCronbach’sAlpha”,International Journal of Medical Educations.54.

42 GüngörCihanHüdayar,YılmazMüge,BalcıÇelikSeher,“RomantizmveEşSeçimiTu-tumÖlçeğininUyarlanması:GeçerlikveGüvenirlikÇalışması”,Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi,2011,4(36),s.186.


KaynakçaAksayan,Seçil,GözümSebahat,“KültürlerarasıÖlçekUyarlamasıİçinRehberI:Öl-

çekUyarlamaAşamalarıveDilUyarlaması”,Hemşirelik Araştırma Dergisi,2002,4(1),ss.9-14.

Arıkan,Rauf,Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama,4.Baskı,AsilYayınDağıtım,Ankara2004,s.141.

Bademci,Vahit,“Kuder-Richardson20,Cronbach’ınAlfası,Hoyt’unVaryansAnali-zi,GenellenirlikKuramıveÖlçümGüvenirliğiÜzerineBirÇalışma”,Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi,2011,S:17,ss.173-193.

Budak,Selçuk,Psikoloji Sözlüğü,(4.Baskı),BilimveSanatYayınları,Ankara2009.Cortina,J.M.,“WhatisCoefficientAlpha?AnExaminationofTheoryandApplica-

tion”,Journal of Applied Psychology,1998,Vol:78,No:1,ss.98-104.Çokluk,Ömay,ŞekercioğluGüçlü,BüyüköztürkŞener,Sosyal Bilimler İçin Çok De-

ğişkenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları,PegemAkademi,Ankara2010.El-İsfahanî, Ragıb, Müfredat Elfazi’l Kur’an-Kur’an Kavramları Sözlüğü, (3. Baskı),

(Çev.:YusufTürker),PınarYayınları,İstanbulMayıs2012.Enç,Mithat,Ruh Bilim TerimleriSözlüğü,KaratepeYayınları,Ankara1990.GüngörCihanHüdayar,YılmazMüge,BalcıÇelikSeher,“RomantizmveEşSeçimi

TutumÖlçeğininUyarlanması:GeçerlikveGüvenirlikÇalışması”,Türk Psikolojik Danış-ma ve Rehberlik Dergisi,2011,4(36),ss.180-190.

Hambleton,RonaldK,PeterF.Merenda,Adapting Educational and Psychological Tests for Cross-Cultural Assestment,CharlesD.SpielbergerPsychologyPress,LawenceErlbaum2006.

Hood,R.W.,SpilkaB.,HunsbergerB.,andGorsuchR.,The Psychology of Religion: An Empirical Approach, (2ndEdition), TheGuilfordPress, NewYork1996.

İbnManzurEbu’l-FadlCemalüddinMuhammedb.Mükerrem,Lisanü’l Arab,Daru’lMaarif,Kahire,tsz.

Kağıtçıbaşı,Çiğdem,İnsan ve İnsanlar,(9.Baskı),EvrimMatbaası,İstanbul1996.Kılıçer,Kerem,Odabaşı,HaticeFerhan,“BireyselYenilikçilikÖlçeği(BYÖ):Türk-

çeyeUyarlama,GeçerlikveGüvenirlikÇalışması”,Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,2010,38:150-164.

KlineR.B.,Principles and Practice of Structural Equation Modeling,(ThirdEdition),TheGuilfordPress,NewYork2011.

MacIntyre,Alasdair,Ethik’in Kısa Tarihi- Homerik Çağdan Yirminci Yüzyıla,Paradig-maYayınları,İstanbul2001.

Merriam-Webster’sDictionaryofSynonyms,Merriam-Webster,IncorporatedSprin-gfieldMassachusetts,USA1984.

Özdoğan,Öznur,İsimsiz Hayatlar,LotusYayınları,Ankara2005._____________,Mutluluğu Seçiyorum,LotusYayınevi,Ankara2006.


Öztürk,Şener,Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı,14.Baskı,PegemAkademi,Ankara,2011.

Redhouse,İngilizce-Türkçe Sözlük,(20.baskı),RedhouseYayınevi,İstanbul1993.Seligman,Martin,Gerçek Mutluluk- Kalıcı Doyum Potansiyelinizi Gerçekleştirmek İçin

Yeni Olumlu Psikolojinin Kullanılması, (Çev.: Semra Kunt Akbaş), HYB BasımYayın,Ankara2007

Schnitker,SarahAnn,EmmonsRobertA.,“PatienceasVirtue:ReligiousandPsycho-logicalPerspectives”,Research in the Social Scientific Study of Religion,Volume:18,Leiden2007.

Schnitker, Sarah A, “An Examination of Patience andWell-Being”, The Journal of Positive Psychology,Vol.7,No.4,July2012.

Schumacker,R.E.,Lomax,R.G.,A.,Beginner’s Guide to Structural Equation Mode-ling,(ThirdEdition),Routledge,NewYork,2010.

Spence,Janet,T.,HelmreichRobertL.andPredRobert,S.,“ImpatienceVersusAc-hievementStrivingsintheTypeAPattern:DifferentialEffectsonStudents’HealthandAcademicAchievement”,Journal of Applied Psychology, Vol:72 (4),Nov.1987,ss.522-528.

Şimşek,Ö.F.,Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş: Temel İlkeler ve Lisrel Uygulamaları,EkinoksYayınları,Ankara,2007.

Tarhan,Nevzat,Duyguların Psikolojisi,(10.Baskı),TimaşYayınları,İstanbul2011.Tavakol,M.,Dennick,Reg,“MakingSenseofCronbach’sAlpha”,International Jour-

nal of Medical Education,2:53-55.Turfe,TallalAlie,Patience in İslam: Sabr,(1stused),TahrikeTarsileQur’anInc.,

Elmhurst,NewYork1996.TürkDilKurumu,Türkçe Sözlük,TürkTarihKurumuBasımEvi,Ankara1988,C

II.Yıldız,Gülizar,Akademik İyimserlik Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanabilirliğinin İncelen-

mesi,(YayımlanmamışYüksekLisansTezi),Ankara,2011.FraryB.Robert,“TestingMemo8:ReliabilityofTestScores”,VirginiaPolytechnic

InstituteandStateUniversity,ErişimTarihi:15.12.2014,http://ericae.net/ft/pug/relia-bil.txt

mebrure doĞan (*) - Çiğdem gÜlmez (**) · 264 mebrure doĞan - Çiğdem gÜlmez giriş türk...

Documents