marx'tan mao zedung'a devrimci diyalektik Üzerine - george thomson

8/3/2019 Marx'tan Mao Zedung'a Devrimci Diyalektik zerine - George Thomson

1/86

GEORGE THOMSON Marxtan Mao ZedungaDevrimci Diyalektik zerine

http://genclikcephesi.blogspot.comtarafndan taranmtr.
http://genclikcephesi.blogspot.com/http://genclikcephesi.blogspot.com/


2/86

NDEKLER

KISALTMALAR 9

NSZ 11

Birinci Blm: Proletarya Diktatrl 131. i Snf ktidar 132. Snf Mcadelesinin Srdrlmesi 183. deolojik Mcadele 204. "Sol" ve Sa Oportnizm 23

kinci Blm: Burjuva Devriminden Proletarya Devrimine 28

1. Modern Toplumda Snflar Arasndaki likiler 282. Rusya Devrimi 313. in Devrimi 37

nc Blm: Proletarya ve Kyllk 411. Proletaryann nder Rol 41

2. ti-Kyl ttifak 43"3. Kylln Farkllamas 464. Lmpen Proletarya 505. Bat Proletaryas 51

Drdnc Blm: Ulusal Sorun 55

1. Modern Toplumda Ulus 552. Uluslarn Kendi Kaderlerini Belirleme Hakk593. Ulusal Kurtulu Savalar 604. Ulusal zerklik mi. Blgesel zerklik mi? 635. Ulusal Kltr ve Uluslararas Kltr 67


3/86

Beinci Blm: Tek lkede Sosyalizm 701. Marx'in Srekli Devrim Teorisi 702. Ekim Devrimi'nin Zaferi 743. Eit Olmayan Gelime 774. Dou'da Devrim 79

Altnc Blm: Parti 831. Paris Komn'ndcn karlan Dersler832. Yeni Tr Bir Parti 853. nc Parti 874. Demokratik Merkeziyetilik 895. Kitlelerden Kitlelere

93

Yedinci Blm: ilk Sosyalist Devlet 991. Proletarya Devrimi 992. Sosyalizmin nas 1023. "Sol" ve Sa Sapmalar 104

4. Yeni Burjuvazi 1105. Kltr Devriminin Gereklilii115

6. Sosyalist Toplumda Snf Mcadelesi1187. Yeni Revizyonizm 124

Sekizinci Blm: Proleter Kltr Devrimi 1291. Ulusal Kurtulu 1292. elimelerin Ele Alnmas 1323. Kapitalist Yol 1364. Kitlelerin Ynetime Katlmas

1415. Devrim ve retim 1446. Komnist Emek 147

KAYNAKA 153

Douglas Garman'n ansna

(1903-1966)


4/86

KISALTMALAR

Bu eser, temelde, alntlar zerine kurulu olduundan, kaynaklarnbelirtilmesi elbette ok nemli. Ama George Thomson'un kaynaklardoal olarak proletaryann be byk retmeninin temel eser veyazlarnn ingilizce evirilerine dayanyor. Bunlarn tm henz di-

limize evrilmediinden ve evrilmi olanlarn bir blmnnJngilizceleri de baz farkllklar gsterdiinden, biz evirimizdeThomson'un ngilizce kaynaklarn temel aldk. Dolaysyla,Thomson'un yapt ksaltmalar da ngilizce olarak braktk. Yalnz, parantez iinde Trkelerini verdik. Tek tek eserlerin ve yazlarnadlar kitabn sonunda ayrntl bir biimde sunulmutur.

HE More on the historical experience of proletarian dictatorship(Bir Kere Daha Proletarya Diktatrlnn TarihiTecrbesi zerine).

LCW Lenin, Collected Works (Lenin, Toplu Eserler).ME Marx and Engels, Selected Works (Marx ve Engcls, Seme

Eserler).MEG Marx and Engels, The German deology (Marx ve Engcls,

Alman deolojisi).MEP Engels, The Peasant war in Germany (Engels, Almanya'da

Kyl Sava).MER Marx and Engels, On religion (Marx ve Engels, Din

zerine).MFE Mao Tsetung, Four essays on philosopy (Mao Zcdung,

Felsefe zerine Drt Yaz).MQ hotations from Chairman Mao Tsetung (Bakan Mao Ze-

dung'dan Seme Szler).MSW Selected Works of Mao Tsetung (Mao Zedung, SemeEserler).

9


5/86

PR Mao Tsetung and Others Quoted in Peking Review (MaoZedung'unPeking Revievv'dcn aktarlan yazlar).

SCW Stalin, Works (Stalin, Eserler).SL Stalin, Leninism (Stalin, Leninizm).SMT The Moscovv Trial and two speeches by Stalin (Moskova

Durumas ve Stalin'in iki Konumas).

SP Stalin, Economic problems of socialism (Stalin, Sosyalizminktisadi Sorunlar).

NSZ

Bu eser, 1917 Rusya Devrimi ve 1949 in Devrimi zerine Mark-sist bir incelemedir. nceleme, dnya sosyalist devriminin birbiri ardsra gelen iki aamas olarak bu iki devrimin birliini ve srekliliiniortaya koyacak bir biimde dzenlenmitir. Rusya Devrimi ile inDcvrimi'nin dayandklar ortak teorik temel, Marksist klasiklerden,zellikle de Lenin'in ve Mao Zedung'un yazlarndan yaplan kapsamlalntlarla gzler nne serilmitir. Bu alntlar, okurun, bu ikidevrimi, nderlerinin dncelerinden izleyebilmesini mmknklmakla ve ayn zamanda diyalektik ve tarihi materyalizmin temel il-kelerine girebilmesini salamaktadr. nk bu teori, ancak barndandoup byd ve en eksiksiz ve en duru anlatmn bulduu dev-

rimci mcadelelerin nda kavranabilir.Bu kitap, Marksist eitimini kendisine borlu olduum DouglasGarman'n ansna adanmtr. Britanya Komnist Partisi'nin lkeapnda eitim rgtleyicisi olan Douglas Garman, lkenin drt birbucandan gelen sanayi iilerinin renim grdkleri bir Parti okul-lar a yaratmtr. Bu okullarda hem Douglas Garman kendisi, hemde onun esiz denetimli tartma yoluyla retim yntemiyleyetitirdii bakalar ders vermitir. Douglas Garman, bu almasn,1950 ylnda Parti ynetimiyle anlamazla derek brakmtr. Buanlamazln nedeni, Garman'n daha bandan kar kt ngilizSosyalizmi Yolu biimindeki revizyonist izgidir. Geri Douglas Gar-man bu revizyonist izgiye kar verdii mcadelede yenik dt; amaonun Parti okullarnda yetien biroumuz, onun devrimci diyalektik

zerine derslerini hibir zaman unutmadk ve bu da, bugn devrimciyolun hangisi olduunu kavramamz salad.

Birmingham, 1971George Thomson

II


6/86

BRNC BLM

PROLETARYA DKTATRL

tgi snfnn devrimde ataca ilk adm, proletaryay egemensnf durumuna ykseltmek, demokrasi savasn kazanmaktr.

Komnist Partisi Manifestosu

1. i Snf ktidar

Lenin yle diyordu:

"Yalnzca snf mcadelesini kabul edenler, henz Marksistdeildirler... Ancak snf mcadelesini kabul etmeyi proletarya dik-tatrln kabul etmeye vardranbir kimse Marksisttir. Marksistile sradan kk (ayn zamanda byk) burjuva arasndaki en derin

ayrm oluturan ey budur. Marksizmingerekten kavranp kav-ranmad, kabul edilip edilmedii bu denektanda snanmaldr."(LCW.25.411.)

Grld gibi, Lenin, bir Marksisti tanmlarken bile proletarya dik-tatrl kavramn kullanmaktadr. Lenin'in bu tanmn kabul edi-yorsak, gnmzde Marksizmin birbirine ters den yorumlan arasndabir ayrm yapabilmek iin, biz de proletarya diktatrl kavramn birdenekta olarak almalyz.

Snfl toplum smr zerine kuruludur. Smrenler egemen snf,smrlenler de ezilen snf ya da snflar meydana getirirler. Egemensnf, bask ve egemenliini devlet araclyla zor kullanarak uygular.Bir snfn baka bir snf zorla bask altna almak iin kulland

aratr devlet. Devletin balca aralarysa, ordu ve polistir:

13


7/86

"Devletin ayrt edici zellii, iktidar kendi elinde tutan ayr birsnfn varldr." (LCW, 1. 419.)

"Marx'a gre devlet, bir s n f egemenlii aracdr, bir snfn baka bir snf ezmek iin kulland bir aratr; snflararasndaki atmay hafifleterek, bu ezme iini yasallatran vehzlandran 'dzen'in yaratlmasdr." (LCW, 25. 387.)

"Srekli ordu ve polis, devletin balca aralardr." (LCW, 25,389.)

te bu yzden, her snfl toplum biimi (kleci, feodal, kapitalist),egemen snfn bir diktatrldr. Devletin biimi deiebilir.Szgelimi, kapitalist, yani burjuva toplumda devlet az ok demokratikolabilir; genel oy hakkna dayal parlamento seimlerine izin verebilir.Ama gene de bir diktatrlktr, "parlamenter biimlerle maskelenmibir burjuva diktatrldr." (LCW, 30. 100.)

"Proletaryann eitilmesi ve mcadeleye hazrlanmas asndanpaha biilmez bir deer tayan burjuva demokrasisi her zamans, ikiyzl, yzeysel ve sahtedir; her zaman zenginler iin de-

mokrasi, yoksullar iin aldatmaca olarak kalr." (LCW, 28. 108.)

Bu nedenle Lenin, iileri bir yandan burjuva demokratik hak-lardan "en tutarl ve en kararl devrimci demokrasi ruhuyla" (LCW,21. 409) sonuna kadar yararlanmaya arrken, te yandan da onlaruyarm ve iktidar parlamenter yoldan ele geirebileceklerini san-mann bir hayal olduunu sylemitir. Kald ki, Lenin ile o zamannrevizyonistleri arasndaki temci sorun da buydu:

"Bern Enternasyonali'nin en tehlikeli yan, proletarya dik-tatrln lafta kabul etmesidir... 'ounluun iradesi', 'genel oyhakk', burjuva parlamentoculuu, burjuva devlet aygtnn te-peden trnaa yklmas, paralanmas, parampara edilmesi ge-

rektii dncesinin reddi gibi eyleri rtbas edebilmek iin, pro-letarya diktatrlnn lafta kabul edilmesine allyor(Kautski'nin yapt tamamen budur). En ok korkulmas gerekende, reformculuun bu yeni-kvrtmalar, bu yeni snaklardr.

"Nfusun ounluunu proleterler ve yarproleterler meydana ge-tirmeseydi, proletarya diktatrl olanaksz olurdu. Kautski vereks, proletarya diktatrlnn 'geerli' kabul edilebilmesiiin 'ounluun oyu'nun gerekli olduunu ileri srerek, bugerei arptmaya alyorlar. Gln ukalalar! Burjuva par-lamcnloculuunun snrlan, kurumlar ve alkanlklar

erevesinde oy kullanmann, burjuva devlet aygtnn, yani bur-juva demokrasisinden proleter demokrasisine geebilmek iin te-peden trnaa krlmas ve paralanmas gereken burjuva devletaygtnn birparas olduunu anlayamyorlar." (LCW, 29. 510.)

Lenin'in bu szlerinden de grlyor ki, burjuva haklarnn ko-runmasna hizmet eden devlet aygtn, bu haklan ortadan kaldrmakamacyla kullanma dorultusundaki btn abalar boa kmayamahkmdur.

"Toprak mlklerinin tazminat denmeksizin kaldrlmas, tahltekelinin kaldrlmas vb. reformlar bu devlet aygt araclylagerekletirmeye kalkmak, en byk aldatmacadr, insann

kendi kendini ve halk kandrmasndan baka bir ey deildir.Bu aygt... 'kutsal zel mlkiyet' haklarn kaldrmak yledursun, bu haklar doru drst kstlayacak ya dasnrlandracak reformlar bile asla gerekletiremez, ite buyzdendir ki, 'sosyalistlerin de yer ald btn 'koalisyon'hkmetlerinde, bu sosyalistler, aralarnda son derece drstkiiler bulunsa bile, gerekte her zaman ya gereksiz birer ssolup karlar ya da burjuva hkmetinin birer paravanas, halknhkmete kar duyduu fkeyi kendi stlerine eken birerparatoner, hkmetinin halk aldatmak iin kulland birer arahaline gelirler. Bugne kadar hep byle olmutur; eski burjuva, brokratik devlet aygt olduu gibi kald srece de byle

olacaktr." (LCW, 25. 369.)Demek ki, burjuva devleti ancak zor yoluyla yklabilir. Burjuva

diktatrlnn yerini proletarya diktatrlnn almas gerekir:

14 15


8/86

"Ancak, tekbir snfn diktatrlnn, yalnzca genel olarak btn snfl toplumlar iin deil, yalnzca burjuvaziyi alaaetmi olan proletarya iin deil, ayn zamanda kapitalizmi'snfsz toplum'dan, komnizmden ayran btn birtarihi dnemiin de gerekli olduunu kavrayan kimseler Marx'n devlet te-orisinin zn kavram saylabilir. Burjuva devletleri biim

bakmndan ok eitlidir, ama z bakmndan hepsi birdir:Biimleri ne olursa olsun btn bu devletler, son zmlemede,kanlmaz olarak burjuva diktatrldr. Kapitalizmdenkomnizme gei hi kukusuz ortaya ok sayda ve eitli siyasi biimler karacaktr, ama z, ister istemez ayn olacaktr:Proletaryann diktatrl."(LCW, 25. 413.)

Bu diktatrln Rusya'da ortaya kan biiminde, yoksulkylln destekledii proletarya, iktidar feodal toprak sahiplerinin,byk burjuvazi ya da kapitalist snfn elinden ald. (LCW, 29. 119.)

Bylelikle, iktidar ele geiren proletarya, burjuva demokrasisineson verir ve onun yerine proleter demokrasisini geirir:

"Proletarya iktidar ele geirir, egemen snf durumuna gelir, bur-

juva parlamentoculuunu ve,burjuva demokrasisini yerle bir eder,burjuvaziyi ezer, btn teki snflarn kapitalizme geri dn yo-lundaki btn abalarn bastrr, emeki halkagerekzgrlve demokrasiyi salar (bu ancak retim aralarnn zel mlkiyetikaldrld zaman mmkndr) ve emeki halka burjuvazinin elin-den alnm olan her eyin yalnzca kullanma hakkn tanmaklakalmaz, ayn zamanda emeki halkn onlar gerekten kul-lanmasn salar." (LCW, 29. 511.)

Baka bir deyile, proletarya diktatrl, halk iin demokrasi,kapitalistler zerinde diktatrlk demektir:

"Bolevizm, 'proletarya diktatrl' dncesini dnyann drtbir bucana yayd, bu iki szc Latinceden nce Rusaya, sonra

da btn dnya dillerine evirdi ve Sovyet hkmeti rneiyle unukantlad: Geri bir lkede bile, iiler ve yoksul kyller asgari birtecrbeye, eitime ve rgtlenme alkanlklarna sahip olmalarnakarn, ok byk glkler altnda ve (btn dnya burjuvazisi

tarafndan desteklenen) smrclere kar mcadele iindebtn bir yl boyunca emeki halkn iktidarn koruyabilmiler,daha nceki demokrasilerle karlatrlamayacak kadar yksekve geni bir demokrasi yaratabilmiler ve sosyalizmin gerektekurulmas iin on milyonlarca ii ve kylnn katld yaratcalmay balatabilmilerdir."(LCW, 28. 293.)

"Proletarya diktatrl, ilk kez, parababalar iin deil de, yok-sullar iin, halk iin olan demokrasiyi grlmemi bir biimdegeniletirken, ayn anda zalimlerin, smrclerin, kapitalistlerinzgrlne bir dizi kstlama koyar. nsanl cretli kleliktenkurtarabilmek iin zalimleri, smrcleri, kapitalistleri,bastrmamz gerekir; bunlarn direnii zor yoluyla ezilmelidir."(LCW,25.461.)

Komnist Parlisi'nin ve Mao Zedung'un nderliindeki in ii vekylleri 1949 ylnda iktidar silah zoruyla ele geirdiler ve pro-letarya diktatrlnn in'in zel koullarna uygun den bir biimini, demokratik halk diktatrln kurdular. Demokratik halkdiktatrl, baz bakmlardan Sovyet biiminden farkldr. Bu sorunu

kinci Blm'de ele alacaz. Ama demokratik halk diktatrl ileSovyet biimi arasnda z bakmndan en kk bir ayrm yoktur:

"Kimler halktr? Bugnk aamada in'de ii snf, kyllk,ehir kk burjuvazisi ve ulusal burjuvazi halktr. Bu snflar, iisnfnn ve Komnist Partisi'nin nderliinde kendi devletlerini kur-mak ve kendi hkmetlerini semek zere birleirler; em-peryalizmin uaklar (toprak aas snf, brokrat-burjuvazi ve busnflarn temsilcileri olan Gomindang gericileri ve onlarn su or-taklar) zerinde kendi diktatrlklerini kurarlar, onlar bastrrlar;ancak akl banda hareket etmelerine izin verir, szle yada fiilen is-yankr bir biimde davranmalarna asla izin vermezler. Bunlar is-yankr bir biimde konuur ya da davranrlarsa, hemen engellenir ve

cezalandrlrlar. Sz, toplanma, dernek kurma vb. zgrlklerinesahip olan halk sallan arasnda demokrasi uygulanr. Gericilerin oykullanma hakk yoktur; bu hak yalnzca halkndr. Bu ikisinin, yanihalk iin demokrasi ile gericiler zerinde diktatrln bileimi, de-mokratik halk diktatrldr." (MSW, 4.417.)

16 17


9/86

2. Snf Mcadelesinin Srdrlmesi

Snf mcadelesi, burjuvazinin alaa edilmesinden sonra da srer.Sliuf mcadelesi burjuvazinin devrilmesinden sonra daha olduka uzunbir zaman, hatta birok bakmdan daha da iddetlenerek srer:

"Snflarn ortadan kaldrlmas uzun, zorlu ve inat birsnfmcadelesini gerektirir. Kapitalist ynetimin yklmasndan, bur-juva devletinin yok edilmesinden ve proletarya diktatrlnnkurulmasndan sonra snf mcadelesi (eski sosyalizmin ve eskisosyal demokrasinin temsilcilerinin hayal ettikleri gibi) sonaermez, yalnzca biim deitirir ve birok bakmdan daha daiddetli bir nitelie brnr." (LCW, 29. 389.)

Bu dnem boyunca burjuvazinin sreduran direniini bastrmak,kapitalist retimin yerine sosyalist retimi geirerek ekonomik temelikknden deitirmek ve devrimi ideoloji alannda srdrmek iinproletarya diktatrl korunmak zorundadr:

"lkemizdeki burjuvazi yenilgiye uratld, ama henz kkkaznmad, yok edilmedi, hatta kesin olarak alt edilmedi bile. lebu yzden, burjuvaziye kar yeni ve daha yksek bir mcadelebiimiyle yz yzeyiz: Kapitalistlerin daha da mlkszlelirilmesigibi ok basil bir grevden, burjuvazinin var olamayaca ya dayeni bir burjuvazinin ortaya kamayaca koullarn yaratlmasgibi ok daha karmak ve etin bir greve gei." (LCW, 27. 244.)

"Bu diktatrlk, Smrclerin, kapitalistlerin, toprak sa-hiplerinin ve onlarn uaklarnn direniini ezmek zere son de-rece amansz, abuk ve kararl bir biimde zor kullanlmasngerektirir. Bunu kavramayan bir kimse devrimci deildir ve pro-letaryann yneticisi ya da danman grevinden alnmaldr.

"Ama proletarya diktatrlnn z yalnzca zordan meydanagelmez, hatta esas olarak bile zordan meydana gelmez. Pro-letarya diktatrlnn balca zellii, emeki halkn ilerimfrezesi, ncs ve biricik nderi olan proletaryann

rgtlenmesi ve disiplinidir. Proletaryann hedefi, sosyalizmiina etmek, toplumun snflara blnmlne son vermek,toplumun btn yelerini alan insanlar haline getirmek veinsann insan tarafndan her trl smrsnn temelini ortadankaldrmaktr. Ne var ki, bu hedefe bir rpda ulalamaz. Ka- pitalizmden sosyalizme olduka uzun bir gei dnemi ge-

reklidir. nk retimin yeniden rgtlenmesi etin bir itir;hayatn btn alanlarnda kkl deiiklikler yapmak zamanister; ve ileri kk burjuva ya da burjuva tarzda yrtmealkanlnn dev gc, ancak uzun ve zorlu bir mcadeleyle altedilebilir. te Marx'n, btn bir proletarya diktatrldneminden sz ederken, kapitalizmden sosyalizme geidnemi demesinin nedeni budur." (LCW, 29. 388.)

"Smrcler, toprak sahipleri ve kapitalistler snf proletaryadiktatrlnde henz ortadan kalkm deildir. Kald ki, bir andaortadan kalkmas da olanakszdr. Smrcler ezilmi, ama yokedilmemitir. Hl kendilerinin de bir kolu olduklar uluslararassermaye biiminde uluslararas bir temele sahiptirler. Hl bazretim aralarn ksmen ellerinde tutmaktadrlar. Hl paralar vegeni toplumsal balar vardr, Srf yenilgiye uram olduklariin direnme gleri yz. kat, bin kat artmtr. Devleti, orduyu veekonomiyi ynetme 'sanat' onlara bir stnlk, hem de ok bykbir stnlk salar; yle ki, bu bakmdan nemleri, nfustaki oran-laryla kyaslanamayacak kadar byktr." (LCW, 30. 115.)

Daha sonralar Lenin'in bu gr Mao Zedung tarafndan dadorulanmtr:

"Bugnk byk proleter kltr devrimi, proletarya dik-tatrlnn salamlatrlmas, kapitalizme geri dnnnlenmesi ve sosyalizmin inas bakmndan kesinlikle gerekli

ve lam zamanndadr." (PR, 69-18. 15.)

18 19


10/86

3. deolojik Mcadele

Proletarya devriminden gerek nce, gerekse sonra proletarya, bur-juva ideolojisine, zellikle de kk burjuva ideolojisine kar srekli bir mcadele yrtmek zorundadr. Burjuva dncelerininrormiillendirilmesi, zellikle devrimci dnemlerde esas olarak ideolojik

mcadelede nemli bir rol oynayan burjuva aydnlarnn iidir. Bylezamanlarda, szgelimi Marx gibi baz burjuva aydnlar "kendilerini, ta-rihi hareketi teorik bakmdan bir btn olarak kavrama dzeyineykselterek, proletaryann salna geerler." (ME, 1. 43.)

Kk burjuva ideolojisinin belli bal zellikleri, kk mlk sahibiolarak kk burjuvann toplum iindeki durumundan kaynaklanr.Szgelimi, kk burjuvann burjuva toplumunda kazanlm bir hakkvardr; ama te yandan da, byk mlk sahipleri tarafndan smrldiin her zaman ykma urama ve proletaryann yanna itilme tehlikesialtndadr. Mcadele eden iki ana snf arasnda deiken bir yerde bu-lunduundan, yalpalama eilimi gsterir:

"Her kapitalist toplumda belirleyici glerin yalnzca proletaryaile burjuvaziden olutuu, buna karlk bu iki snfn arasnda bir yerde bulunan ve kk burjuvazi denilen ekonomiksnflamaya giren btn toplumsal elerin kanlmaz olarakbuiki belirleyici g arasnda yalpaladklar, her Marksistin uzunzamandr bildii bir gerektir." (LCW, 28. 186.)

"Kk burjuvazi, burjuva diktatrl (Kerenski, Kornilov, Sa-vinkov) ile proletarya diktatrl arasnda kanlmaz olarak veister istemez yalpalad. nk, ekonomik durumunun temelzelliklerinden dolay kk burjuvazi bamsz olarak hibir eyyapamaz." (LCW, 28. 300.)

"Proletarya ile burjuvazi arasnda bir o yana, bir bu yana yal-

palayan bir snf daha vardr. Bu, btn devrimlerde her zamanbyle olmutur; proletarya ile burjuvazinin iki 8man kampoluturduu kapitalist toplumlarda, bu iki kamp arasmla ara ke-simlerin bulunmamas olanakszdr. Bu yalpalayan elerin

t

20

varl, tarihi olarak kanlmazdr ve ertesi gn kimin safndasavaacaklarn bilmeyen bu eler ne yazk ki daha uzunca birsre var olacaklardr." (LCW, 28. 471)

Proletarya, kk burjuvaziyi kazanmak iin verdii mcadeleyiayn zamanda kendi iinde de yrtmek zorundadr. nk tarihi ola-rak proletaryann kendisi de .ehir ve ky kk burjuvazisinin

barndan gelimitir; stelik ayn kaynaktan gelenlerle proletaryannsays durmadan artmaktadr. Byk burjuvaziye kar verilenmcadele, sermaye ile emek arasnda ak bir atma biimini alr;ama kk burjuva ideolojisine kar yrtlen mcadele, genellikleii snf saflarnda verilen bir mcadeledir:

"Dnem dnem taktiklerde deiiklik yaplmasnn en nemli ne-denlerinden biri, ii hareketinin gelimesidir. Eer bu harekethayali bir dncenin llyle deerlendirilmez de, sradan in-sanlarn pratik hareketi olarak ele alnrsa, gittike daha oksayda 'asker' kaydedilmesinin ve emeki halkn yeni kesimlerininkazanlmasnn beraberinde kanlmaz olarak teori ve takikalannda bocalamalar, eski hatalarn tekrarlanmasn, khnemi;grlere ve khnemi yntemlere geici bir geri dn vb. ge-tirecei aka grlebilir." (LCW, 16. 347.)

"Proletarya hareketi dnyann hibir yerinde, Jpiter'in bandandoan Minerva gibi 'bir anda' saf bir biimde ve hazr olarakmeydana gelmemitir ve gelemezdi de. Proletaryann snfhareketinin ina edilebilmesi ve glendirilebilmesi, btnkk burjuva kalntlarndan, snrlamalardan, slktan vearplmalardan arndlabilmesi, en ileri iilerin, snf bilincineerimi iilerin uzun mcadeleleri ve zorlu almalarylammkn olabilmitir. i snf, ykma uradka proletaryasaflarna, gittike daha ok sayda ye salayan kk

burjuvaziyle yan yana yaar." (LCW, 20. 252.)"Btn dnyada, her kapitalist toplumda, proletarya, kk bur-juvaziye kanlmaz olarak binlerce bala baldr ve her yerdeii partilerinin oluum dneminde burjuvaziye az ok uzun

21


11/86

sreli ve srekli bir ideolojik ve siyasi ballk grlmtr. Bu,btn kapitalist lkeler iin geerlidir; ancak, tarihi ve ekonomiketkenlere bal olarak farkl lkelerde farkl biimlere brnr."(LCW, 20. 268.)

i snf harekeli iindeki bu mcadele, devrim iin zorunlu bir

hazrlktr. nk bir devrim durumunda, nceden nemsiz gibigrnen anlamazlklar anszn canalc bir nitelik kazanabilir:

"Kk burjuva dnya grnn geni ii partileri saflarndatekrar tekrar boy almas son derece doaldr... Bugn yalnzcaideoloji alannda sk sk karlatmz eyler, yani Marx'la ilgiliteorik deiiklikler zerindeki tanmalar, bugn pratikte iihareketinin yalnzca yan sorunlarnda ortaya kan eyler, yanirevizyonistlerle olan taktik ayrlklar ve bu temel zerindeki blnmeler, btn bunlar, proletarya devrimi btn tartmal so-runlar iddetlendirdii zaman, btn ayrlklar kitlelerin du-rumunun belirlenmesindeki acil nem tayan noktalardayounlatrd zaman, savan atei iinde dostu dmandan

ayrt etmeyi ve dmana ldrc darbeler indirmek zere ktmttefiklerden arnmay zorunlu kld zaman, ii snftarafndan imdikiyle kyaslanamayacak kadar byk aptayaanacaktr." (LCW, 15. 39.)

Devrimi izleyen btn bir sosyalist ina dnemi boyunca, kkburjuva ideolojisinin kayna olan kk apta retim var olmayadevam ettii srece, proletarya ideolojik mcadelesini srdrmek zo-rundadr:

"Ne yazk ki, kk apta retim dnyada hl yaygndr vesrekli olarak her gn, her saat, kendiliinden, byk lde ka-pitalizmi ve burjuvaziyi yaratmakladr. Btn bu nedenler pro-

letarya diktatrln zorunlu klmaktadr. .Salaml, disiplinive tek bir sarslmaz iradeyi gerektiren uzun, inat ve amansz bir lm kalm mcadelesi vermeden, burjuvaziye kar zaferkazanmak olanakszdr." (LCW, 31. 24.)

"Snflarn ortadan kaldrlmas, yalnzca toprak sahiplerini ve ka-pitalistleri def etmek demek deildir; bunu bir bakma kolay birbiimde gerekletirdik. Snflarn ortadan kaldrlmas, ayn za-manda kk meta reticilerinin ortadan kaldrlmas anlamnagelir; stelik, kk meta reticilerinin c'i edilmesi ya da ezil-mesi olanakszdr; onlarla birlikle yasamasn renmeliyiz.

Onlar ancak uzun sreli, yava ve temkinli bir rgtselalmayla deitirilebilir ve yeniden eitilebilirler ve bu mutlakayaplmaldr. Onlar, proletaryay drt bir yandan bir kk bur-juva hava kresiyle kuatrlar. Bu hava kresi, proletaryann iinenfuz eder ve onu yozlatrr; proletarya arasnda srekli olarakkk burjuva kaypaklna, dayanklna, maceraclna ve bircokunlua, bir karamsarla kaplma gibi kart tutumlara yolaar... Proletarya diktatrl, eski toplumun glerine ve ge-leneklerine kar -kanl ve kansz zor yoluyla ve bar yoldan,askeri ve iktisadi, eitim alannda ve ynetim alannda- tutarlmcadele demektir." (LCW, 31.44.)

4. "Sol" ve Sa Oportnizm

i snf harekeli iindeki balca kk burjuva akmlar, ortayak srasyla anarizm, sendikalizm, reformculuk ve revizyonizmdir.

Anarizm Rusya'da dodu. Anarizmin nderlerinden Bakimin,Manc'in Birinci Entcrnasyonal'deki hasmlarndan biriydi. Marx'a gre,snf egemenliinin arac olan devlet, toplumda snflar var olduusrece kanlmaz olarak varln srdrecektir; proletaryann grevi,devleti ortadan kaldrmak deil, burjuva devletinin yerine proletaryadevletini geirmektir. Snflarn btn btne ortadan kalkaca koullarancak byle yaratlabilir. Baknin'e gre ise, devletin ortadankaldrlmas, iiler tarafndan gerekletirilmesi gereken dolayszgrevdir; stelik, iiler bu grevi bir ii partisi kurarak, siyasimcadele yoluyla deil, dolaysz eylemle gerekletirmelidir.Anaristler, devletin ancak ilerki bir tarih aamasnda ortadankaldrlabileceini ve bu aamaya da ancak proletarya diktatrlaraclyla ulalabileceini kavrayamamlardr:

22 23

11313818


12/86

"Anarizm, tersyz edilmi burjuva bireyciliidir. Tm anaristdnya grnn temeli olarak bireycilik... Toplumungelimesini -byk apta retimin roln-, kapitalizmin sos-yalizme gelimesini kavrayamamak, anarizm, umutsuzluun birrndr. Proleterin ruh hali deil, tedirgin aydnn ya da gezginciserserinin ruh halidir." (LCW, 5. 327.)

Sendikalizm, anarizme sk skya baldr. Sendikalist de pro-letarya diktatrln yadsr. ilerin sendikalar araclyla bir genelgreve gidebileceini, retimin denetimini ele geirebileceini vebylece kapitalizmi ykabileceini ileri srer.

Reformculuk ise ingiltere'de dnyaya gelmitir. Fabian'lar, iiPartisi iin teorik bir temel salayan aydnlardan ve' ii snfnderlerinden oluan bir gruptu. Bunlarn "derece derece deimeninkanlmazl" yolundaki dnceleri, reformculuun zn meydanagetirir. Bu dnceye gre, kapitalizm, hibir niteliksel deiiklikolmakszn, yani devrim olmakszn, bir dizi tedrici deiikliklesosyalizme dntrlebilir.

Reformculuk ngiltere'den Avrupa ktasna, zellikle de Almanya'yasrad ve orada revizyonizm biimine brnd. Rcvizyonizminyaratcs, bir zamanlar Marksist olan Bernstein'di. Bernstcin,dncelerinin birounu Fabian'lardan almt (LCW, 37. 281). Re-vizyonizmin reformculuktan ayrld tek nokta, revizyonistdncelerin, Marksizmde yaplan birtakm dzeltmeler olarak su-nulmasdr. Marksizm Almanya'da iiler arasnda alabildiine derinkkler salmt. Btnyle yadsnmas olanakszd; ite bu yzden,devrimci znden koparlarak yeniden yorumland:

"Bernsteinciler Marksizmi dolaysz devrimci znden kopukolarak kabul etmilerdir ve byle kabul derler. Parlamentermcadeleyi, zellikle belirli bir tarihi dnem iin elverili si-lahlardan biri olarak deil, 'zor'u, 'ele geirme'yi, 'diktatrl'gereksiz klan temel ve neredeyse biricik mcadele biimi olarak

grrler." (LCW, 10.249.)

"Ama Marksizm kendisine dman olan az ok btnlk sahibibtn retileri def ettikten sonra, bu retilerde dile getirilen

24

eilimler kendilerine baka yollar aramaya baladlar. Mcadeleninbiimleri ve nedenleri deiti, ama mcadele srd. Ve Marksizmindouunun ikinci yarm yzyl -doksanlarda- Marksizmin kendiiinde Marksizme dman bir akmn mcadelesiyle balad. Birzamanlar koyu bir Marksist olan Bernstein, en byk amatayla nekarak bu akma kendi adn verdi ve bylece Marx'ta yaplan

dzeltmeleri en anlaml bir biimde dile getiren deyim, Marx'n re-vizyonu, revizyonizm ortaya kt." (LCW, 15.32.)

'"Hareket her eydir, nihai hedef ise hibir ey.' Bernstein'in buiar, revizyonizmin zn birok uzun incelemeden daha iyi dilegetirmektedir. Tutumunu durumdan duruma belirlemek, kendinignn olaylarna ve kk siyasetin ani yn deitirmelerine uy-durmak, proletaryann ana karlarn, tm kapitalist sistemin vetm kapital ist evrimin temel zelliklerini unutmak ve proletaryannana karlarn o ann gerek 'ya da varsaylan yararlar urunafeda etmek: te revizyonizmin siyaseti budur." (LCW, 15. 37.)

Rusya Sosyal-Demokrat ti Partisi 1903 ylnda yeniden ku-rulduunda, barnda daha bandan beri var olan iki kart akmtayordu: Bolevikler tarafndan temsil edilen devrimci akm veMenevikler tarafndan temsil edilen oportnist akm:

"1905-1907 arasndaki alkantl yllarda Menevizm, burjuvaliberalleri tarafndan desteklenen ve ii snf hareketi ierisinelibcral-burjuva eilimler getiren oportnist bir akmd.Menevizmin z, ii snf mcadelesinin liberalizme uyacakbiimde dzenlenmesinde yatmaktayd.

"Buna karlk Bolevizm, liberallerin yalpalamasna ve iha-netine karn, Sosyal-Demokrat iilerin nne, demokratikkyll devrimci mcadele iin seferber etme grevini koy-maktayd." (LCW, 21. 332.)

Lenin burada "oportnizm"den sz ederken, reformculuk ya da re-vizyonizmi, Meneviklerin burjuvazinin "kuyruuna taklma"eilimini sylemek istemektedir. Ayn dnemde Bolevikler, Lenin'in"devrimci maceraclk" (LCW, 6. 186) ya da "kk burjuva dev-

I25


13/86

rimcilii" (LCW, 31, 32, 33. 21) olarak nitelendirdii "macerac" yada "anarisi" eilimlerle de savamak zorunda kalmlard. Bu ikikart eilim, yani oportnizm ile anarizm gerekte bir parann ikiyz gibi birbirlerini tamamlarlar:

"Anaristler parlamentodaki Sosyal-Demokral yelere svpsayyor ve onlarla birlikle herhangi bir i yapmay reddediyorlar;

bir proletarya partisini, bir proleter siyasetini ve parlamentodaki proleter yeleri gelitirmek iin herhangi bir ey yapmayreddediyorlar. Pratikte ise, anaristlerin lal' ebelikleri, onlaroportnizmin en l su ortaklar, oportnizmin br yzhaline getiriyor." (LCW, 15. 391.)

"Anarizm, ou zaman ii snf hareketinin oportnistgnahlarnn bir eit cezas olmutur. Bu iki garip yaratk bir-birini tamamlamtr." (LCW, 31. 32.>

Onun iindir ki, anarizm ile reformculuun (ya da oportnizmin)ii snf hareketi iinde iki kk burjuva eilimi olduklarnsyleyebiliriz. Geri bu iki akm birbirine kardr, ama Marksizmekar olmakla birleirler. Mao Zedung bu iki akmn temeldeki birliini

dile getirebilmek iin, her ikisini de kapsayan "oportnizm" teriminikullanmakta ve onlar "sol" oportnizm (anarizm ve sendikalizm) vesa oportnizm (reformculuk ve revizyonizm) diye ayrmaktadr:

"Tarih, bize, doru siyasi ve askeri izgilerin kendiliinden ve dur-duk yerde deil, ancak mcadele iinde ortaya kp gelitiinigsteriyor. Bu izgiler hem 'sol' oportnizmle, hem de saoportnizmle mcadele etmelidir. Devrimi ve devrim savankayba uratan bu zararl eilimlerle mcadele etmeden ve onlarnstesinden gelmeden, bu savata doru bir izgi oluturmak vezafer kazanmak mmkn olamaz." (MSW, 1.194.)

Parti iindeki oportnist eilimler kendilerini genellikle iki biimde ortaya koyarlar: Dman'gerekte olduundan daha glgrmekten kaynaklanan korkaklk ya da "kuyrukuluk" ve dmangerekte olduundan gsz grmekten doan acelecilik ya da "ma-ceraclk". Sa oportnist, geride , kalma eilimindedir; "sol"oportnist ise frlama eilimi gsterir:

"Dnce ou zaman gerekliin gerisinde kalr, bunun nedeniinsan bilgisinin birok toplumsal koulla snrl olmasdr. Biz,devrimci saflarda, dnceleri deien nesnel koullara ayak uy-duramayan ve tarihi olarak sa oportnizm biiminde kendinigsteren iflah olmazlara karyz. Bu kimseler, nesnel srecinkartlarn mcadelesi tarafndan ilerletilmi olduunu, kendi bil-

gilerinin ise eski aamada taklp kaldn gremezler. Btniflah olmazlarn dncesindeki belirleyici zellik budur...

"Biz, 'sol' lafazanla karyz. 'Solcular'n dncesi, nesnelsrecin gelimesindeki belirli bir aamay atlar; bazlar kendikafalarndaki hayalleri gerek sanrlar, bazlar da ancak ge-lecekte gerekletirilebilecek olan bir tasarm bugngerekletirmeye alrlar. Kendilerini halkn ounluunun bugnk pratiinden ve gnn gereklerinden koparr, ey-lemlerinde macerac davranrlar." (MSVV, 1. 306.)

Szn ksas, sosyalizme giden tek bir yol vardr; bu da, proletaryadiktatrlne varan ve proletarya diktatrlnden geen yoldur. Bunabir seenek olarak getirilen sa ya da "sol" oportnist yol ise gerekte ka-

pitalist yoldan, yani burjuva diktatrlnden baka bir ey deildir:"Sosyalistlerin kavrayamadklar; onlarn teorik sorunlardaki dargrllklerini ve siyasi bakmdan proletaryaya ihanetlerinioluturan temel nokta udur: Kapitalist toplumda, bu toplumunbarnda var olan snf mcadelesi ne zaman ciddi bir biimdeiddetlense, burjuva diktatrl ya da proletarya diktatrlndenbaka bir seenek olamaz. Bir nc yola ilikin hayaller, gerici,kk burjuva szlanmalardr. Bu, btn ileri lkelerdeki burjuvademokrasisinin ve ii snf hareketinin bir yzyl akngelimesi ve zellikle de son be yln deneyiylc kantlanmtr.Bu, ayn zamanda, meta ekonomisinin hkm srd her yerde,ancak kapitalizmin kendi bymesinin gelitirdii, oaltt,

smsk birletirdii ve glendirdii snf tarafndan, yani pro-letarya tarafndan deitirilebilecek olan burjuva diktatrlnnekonomik bakmdan kanlmazln aklayan btn bir eko-nomi politik bilimi, Marksizmin btn bir ierii tarafndan dakantlanmtr." (LCW, 28. 463.)

2627


14/86

KNC BLM

BURJUVA DEVRMNDEN PROLETARYADEVRMNE

Modern sanayinin gelimesi, burjuvazinin retimde bu-lunduu ve rnleri bltrd temelin kendisini ayak-larnn altndan eker. te bu yzden burjuvazi en batakendi mezar kazclarn retir. Burjuvazinin ykl ve pro-letayanm zaferi ayn lde kanlmazdr.


1. Modern Toplumda Snflar Arasndaki likiler

I9l7'de gerekleen Rusya Devrimi ile 1949'da meydana gelen inDevrimi, kkleri kapitalist toplumun balangcnda yatan tek bir tarihisre iinde birbirini izleyen iki olaydr. Bu iki devrim arasndakiilikiyi kavrayabilmek iin, onlar, srecin btnyle olan ilikileriiinde ele almamz gerekir.

elime zerine adl incelemesinde Mao Zedung yle yazyor:

"Bir eyin gelime srecindeki temel elime ve bu temel elimetarafndan belirlenen srecin z, o sre tamamlanncaya kadarayn kalr. Ama uzun bir srete, koullar genellikle her aamada

deiir. nk bir eyin gelime srecindeki temelelime vesrecin z deimemekle birlikte, temel elime uzun sre bo-yunca bir aamaya getike durmadan iddetlenir. Ayrca, temelelime tarafndan belirlenen ya da etkilenen eitli byk ve

28

kk elimelerden bazs iddetlenir, bazs geici olarak ya daksmen zlr ya da hafifler ve baz yeni elimeler doar;dolaysyla, sre aamalarla belirlenir. Bir eyin gelimesrecindeki aamalar gz nne alnmazsa, o eyin elimeleridoru olarak ele alnamaz." (MSW, 1. 325.)

"nsanlk tarihinde, snflar arasndaki antagonizma, kartlarn

mcadelesinin zel bir yansmas olarak ortaya kar. Smrcsnf ile smrlen snf arasndaki elimeyi dnn. Buelimeli snflar, ister kleci, ister feodal, ister kapitalist toplumolsun, ayn toplumun iinde uzun bir zaman bir arada yaarlar. Buiki snf arasndaki elime ancak belirli bir aamaya ulatzaman ak bir antagonizma biimini alr ve devrime varr."(MSW, 1.343.)

Kapitalist toplum meta retiminin gelimesine dayanr. gcnnkendisinin de bir meta haline geldii aamay oluturur. Srecin zbudur. Bu srecin evrimi, onun barnda tad temel elimenin, yaniretiminin toplumsal nitelii ile mlkiyetin zel nitelii arasndakielimenin gelimesi tarafndan belirlenir. Bu elime de kendisini pro-

letarya ile burjuvazi arasndaki snf mcadelesinde gsterir.Feodal toplum basil bir tarm ekonomisi temelinde geliir. Feodal

beylerin elinde bulunan en iyi topraklar kyller ya da seriler tarafndanbeyler iin ilenir. Kyller ya da serfler kendi aralarna sahiptirler,ama rettiklerinin bir blmn beylerine teslim etmekle ykmldrler.Bu iki snf arasndaki antagonizma, feodal toplumun baelimesinioluturur. Meta retiminin gelimesi sonucunda, feodal toplumunbarnda iki yeni snf doar: Ticaret ve manifaktrle uraan burjuvaziya da kapitalistler ve ounlukla yoksullam kyllkten gelen vecret karlnda kapitalistlere sattklar iglerindcn baka bir eyiolmayan proleterler. Bylece burjuvazi kendisini, hem meta retiminikstekleyen feodal beylerin, hem de emeini smrd proletaryannkarsnda bulur. Feodallerle ilintili olarak devrimci, proletaryayla ilintili

olarak kardevrimci olan bu ikili nitelik, burjuvazinin doasnda varolan bir eydir. Feodal toplumun son aamasnda, burjuvazi,kylln ve proletaryann bana geer, onlarn desteiyle feodalbeyleri devirir ve egemen snf haline gelir. Bu, burjuva devrimidir.

29


15/86

Kapitalist toplumda meta retimi btn feodal ayakbalarndan kur-tulur. Feodal beyler burjuvaziyle kaynar; buna karlk, kyllkle,ky burjuvazisi (iftiler) ve ky proletaryas (tarm emekileri)biiminde bir farkllama meydana gelir. Artk baclime, burjuvaziile proletarya arasndaki bymekle olan antagonizmadr.

Kapitalist toplum iki ana aamadan geerek geliir; bunlardan birisanayi kapitalizmi, teki de tekelci kapitalizm ya da emperyalizmdir. Heriki aamada da meta retiminin gittike daha fazla gelitii ve burjuvaziile proletarya arasndaki antagonizmann iddetlendii grlr. Serbestrekabete ve smrgeci yaylmaya dayanan bilinci aamada, byk bur-juvazi ile kk burjuvazi arasnda, ehir burjuvazisi ile ky burjuvazisiarasnda ve kapitalizm ile smrge halklar arasnda yeni elimelerdoar. Bu koullar, serbest rekabetin tekelcilie dnmesiyle, sermayeihracyla, smrgelerin ucuz emek ve hammadde kayna olaraksmrlmesiyle belirlenen ikinci aamaya vardrr. Bu aamay be-lirleyen ey, belli bal btn elimelerin, yani proletarya ile burjuvaziarasndaki, emperyalizm ile smrge halklar arasndaki ve rakip em-peryalist devletlerin kendi aralarndaki elimelerin iddetlennesidir.Bu elimeler emperyalist savalara yol aarlar; ta ki, birbiri ard sra

btn lkelerde proletarya, kyl ynlarnn da desteiyle iktidar elegeirinceye ve egemen snf oluncaya kadar. Bu, proletarya devrimidir.Modern Avrupa'daki balca burjuva devrimleri, ngiliz Devrimi

(1649), Fransz Devrimi (1789), Alman Devrimi (1848) ve Rus Devrimi(1905, 1917) olarak sralanabilir. 1649'da ve 1789'da burjuvazi, iktidarfeodallerin elinden almakla birlikle, sonunda onlarla uzlat. 1848'de ve1905'te ise iktidar ele geirmemesine karn, birtakm dnler elde etti.1917 ubat'inda ise iktidar ele geirdi, ama dokuz ay sonra proletaryatarafndan devrildi.

Burjuvazinin bu devrimleri gerekletirirken duraksamalargstermesi, onun iki ynl bir nitelik tamasndandr. Bu devrimleribir bir inceleyecek olursak, her birinin bir ncekine oranla daha derinelimeler tadn ve giderek devrimin niteliinde bir dnmn

meydana geldiini grrz. 1649 Devrimi'nde proletarya ok kkbir rol oynamt. 1789 Devrimi'nde proletarya'etkindi, gel gelelimhl kk burjuvaziye bamlyd. 1848 Devrimi'nde ise proletaryaylesine etkindi ki, burjuvazi korkuya kaplarak feodallere teslim oldu

ve devrimi yarda brakt. 1905te de ayn ey oklu, ancak bu kez pro-letarya o kadar glyd ki, burjuva devrimini proletarya devriminevardrarak onu tamamlamasn bildi.

1905 Devimi'nin balangcnda, burjuva devrimine katlmadncesini hor gren kk burjuva sosyalistleriyle tartan Leninunlar yazyordu:

"Bir proleter iin, bir burjuva toplumunda siyasi zgrlk ve de-mokratik bir cumhuriyet urunda mcadele, burjuva dzeniniykacak olan toplumsal devrim urundaki mcadelenin zorunluaamalarndan yalnzca biridir. znde farkl olan aamalararasnda kesin bir aynn yapmak ve bu aamalarn ortayaktklar koullar ciddi bir biimde incelemek, hibir zamannihai hedefi sresiz olarak ertelemek ya da ilerlemeyi ncedenyavalatmak anlamna gelmez. Tam tersine, ilerlemeyihzlandrmak ve nihai hedefe elden geldiince abuk ve gvenliulamak iin, modern toplumdaki snflanl ilikisini kavramakzorunludur." (LCW, 8, 24.)

2. Rusya Devrimi

19. yzyl sonlarnda Bat Avrupa'daki burjuva devrimleri byklde tamamlanmt; feodalizme son verilmiti; kapitalizm em-peryalizm aamasna girmekteydi. Ne var ki, Rusya hl yarfeodal birlkeydi.

Rusya'da sanayi kapitalizminin, 1861'deki Kyl Reformu'ylabalad sylenebilir. Kyl Reformu, yeni manifaktr burjuvazisinin, fe-odal toprak sahiplerinin dzeni olan arlk istibdadndan kopard birdnd. Bu reform sonucunda, serflik kaldrld, ama toprak sahipleri fe-odal ayrcalklarnn birounu korudular ve bu ayrcalklar araclylakyllk zerindeki smrlerini arlatdlar (LCW, 17. 121). Kk

topraklara ve ilkel aralara dayanan tarm, geri ve verimsiz kald. Ktlkkol geziyordu. Ykma urayan birok kyl, demiryollarnda almak yada ehirlerdeki yeni fabrikalara ucuz igc salamak zere kylerini terkettiler (LCW, 2.99-100). Medeni ve siyasi haklar yoktu (LCW, 17.121).

30 31


16/86

Kyl Reformu'nu, sanayinin son derece hzl gelitii bir dnemizledi:

"1861'den sonra Rusya'da kapitalizm ylesine hzl geliti ki, Av-rupa'nn eski lkelerinden bazlarnda yzyllar sren birdnm birka on ylda gerekletirdi." (LCW, 17. 122.)

Bunun sonucunda, kyllk "hem kapitalizm, hem de sayszortaa kalnts tarafndan" ezilirken (LCW, 18. 143), burjuvazi de biryandan kapitalizmin gelimesini lfl kstekleyen baskc ve yoz biristibdatla, te yandan da 1789 ve 1848 devrimlerinden ve 1871 ParisKomn'nden karlan dersleri de kapsayan bir Marksist teoribilgisiyle silahlanm gl bir sanayi proletaryasyla kar karyakald (LCW, 19.539-540).

Bu elimeler 1905 devrimini dourdu. Burjuvazi o srada pro-letaryann ve kylln bana geebilseydi, ar' alaa edecek kadargl olabilir ve burjuva-demokratik bir cumhuriyet kurabilirdi. Amabyle bir ey yapmaktan kand, nk proletaryadan korkuyordu:

"Bizde proletarya ile burjuvazi arasndaki antagonizma, 1789,1848 ya da 1871'dckinden ok daha derindir. te bu yzden bur-juvazi, proletarya devriminden daha fazla korkacak ve kendisinigericiliin kollarna daha kolay alacaktr." (LCW, 8. 258.)

"Demek ki burjuvazi, zgrlk daha yarm kazanlmken, eskiyneticilerle ve toprak aalaryla anlaarak burjuva devrimini yaryolda sona erdirmeye alr. Bu abann temelinde, burjuvazininsnf karlar vardr. Bu durum, 1848'deki Alman burjuva dev-riminde ylesine belirgindi ki, Komnist Marx, proleter siyasetini,'uzlaan' (Marx'n deyimi) liberal burjuvaziye yneltmiti. Oysahem bizim Rus burjuvazisi daha korkaktr, hem de bizim pro-letaryamz 1848'deki Alman proletaryasndan ok daha fazla snf

bilincine sahip ve ok daha rgtldr. Bizim lkemizde burjuvademokratik devriminin tam zaferi, ancak 'uzlaan' liberal burjuvaziye karn mmkn olabilir, ancak tam zgrlk ve btntopraklar urundaki mcadelede btn demokratik kyllk pro-letaryay izlerse mmkn olabilir." (LCW, 12. 335.)

Bu nedenle, burjuvazi devrimci hedeflerini terk ederek istibdatlauzlat. Feodal ayrcalk ile kapitalist giriim arasndaki elimezlmeden kald (LCW, 13. 442, 20. 375). Bu arada, Rusya sanayiiniyatrm yapmaya balam bulunan Batl lekcici kapitalistler de ar'destekliyorlard, nk onlar da proletaryadan korkuyorlard:

"Dnya burjuvazisinin, aka flas etmi olan ar'a milyarlarlabor para vermesinin nedeni, yalnzca btn tefeciler gibi bykkurlar elde etme frsat karsnda gznn dnm olmas deil,ayn zamanda eski dzenin Rusya'daki devrime kar zafer ka-zanmasnda kendisinin de kar bulunduunu fark elni olmasdr,nk bu devrimin banda proletarya vardr." (LCW, 13.434.)

Iieiin, 1905 deneyine bakarak, burjuva devriminin burjuvazinderliinde olduu srece Rusya'da baarya ulaamayaca so-nucunu kard:

/ "Boleviklere gre, proletarya, burjuva-demokratik devrimi ta-mamlama ve ona nderlik etme grevini stlenmitir. Bu, ancak is-tibdada ve hain liberal burjuvaziye kar mcadelede, proletarya,

demokratik kk burjuva kitlelerini ve zellikle de kyl kitleleriniberaberinde srkleyebilirse mmkn olabilir." (LCW, 12.490.)

"Bizim lkemizde burjuva devriminin zaferinin, burjuvazinin zaferiolmas olanakszdr. Bu, elimeli gibi grnmekle birlikte, birgerektir. Kyllerin nfusun byk ounluunu oluturmas veyarfeodal toprak sahiplii dzeninin korkun basks altnda bu-lunmas, daha imdiden sosyalist bir partide rgtlenmi bulunanproletaryann gc ve snf bilinci; btn bu koullarbizimburjuvadevrimimize kendine zgbir nitelik kazandrmaktadr. Bu zellik,devrimin burjuva niteliini ortadan kaldrmaz... Yalnzca bizimburjuvazimizin kardevrimci bir nitelik ladn ve byle birdevrimde zafere ulamak iin proletaryann ve kylln bir dik-

tatrlnn zorunlu olduunu gsterir." (LCW, 15.56.)

Lenin, bu zmlemeye uygun olarak, iki aamadagerekletirilecek bir devrim anlay saptad: Birincisi, proletaryannve kylln devrimci-demokratik diktatrl; ikincisi, yoksul

32 33


17/86

kyllke desteklenen bir proletarya diktatrl. Birinci aamada, fe-odal kalntlar ortadan kaldrlarak burjuva-demokalik devrim ta-mamlanacak; ikinci aamada ise, sosyalizm uruna mcadelebalayacakt. ki aamay byle ayrt eden proletarya, ilk aamada btnkylln desteini kazanacak, ikinci aamada da yoksul kyllndesteinin srmesini gvence allna alacakt. Ama Lenin, bu iki aamay

birbirinden ayrt etmenin gereklilii zerinde srarla durmakla birlikle,ayn zamanda bu iki aamann somut mcadele ierisinde i iegeebileceini ve bu durumda proletaryann birinci aamada durmaksznikinci aamaya gemeye hazr olmas gerekliini de grd:

"Bu devrimin en belirleyici zellii, toprak sorununun keskinliidir.Rsya'daki toprak sorunu, ok daha keskindir. 1861'deki szm onaKyl Reformu o kadar tutarsz ve o kadar demokratik olmayan bir biimde yrtlmt ki, feodal toprak aas egemenliininbalca temelleri olduu gibi kalmt. Bu nedenle, toprak sorunu,yani kyllerin toprak sahiplerine kar toprak urunda verdiklerimcadele, bugnk devrimin denek talarndan biri oldu...

"Glerin byle mevzilenii, kanlnz olarak, burjuvazinin dev-

rimde ne itici g, ne de nder olamamas sonucunu dourur.Devrimi tamamlayabilecek, yani kesin zafere vardrabilecck olan,yalnzca proleiaryadr. Ama bu zaferin gereklemesi, pro-letaryann, kylln geni bir kesiminin kendi nderliini iz-lemesini salayabilmesine baldr. Rusya'da imdiki devriminzaferi, ancak proletaryann ve kylln devrimci-demokaiikdiktatrl biiminde mmkn olabilir." (LCW, 12. 458.)

"Burjuva-demokralik devrimin sonuna kadar btn kyllerlebirlikte; sosyalist devrime doru kyllerin yoksul, proleter veyarproleter kesimiyle birlikle! Boleviklerin siyaseti buolmutur; biricik Marksist siyaset budur." (LCW, 28. 310.)

"Yeryzndeki her ey gibi, proletaryann ve kylln devrimci-demokratik diktatrlnn de bir gemii ve bir gelecei vardr.Gemii islibdat, sertlik, monari ve ayrcalktr. Bu gemiekar yrtlen mcadelede... proletaryayla kylln 'tek bir ira-desi' mmkndr. nk burada karlarn bir birlii vardr.

"Gelecei ise zel mlkiyete kar mcadele, cretli emekininiverene kar mcadelesi, sosyalizm uruna mcadeledir. Bu-rada da irade birlii mmkndr. Burada, nmzdeki yol, is-tibdattan cumhuriyete giden yol deil, kk burjuva de-mokratik cumhuriyetinden sosyalizme giden yoldur.

"Hi phe yok ki, somut tarihi koullarda, gemiin eleri ge-lecein eleriyle i ie geer; bu iki yol kesiir... Hepimiz bur-juva devrimiyle sosyalist devrimi kar karya koyarz; hepimizbu ikisinin kesinlikle ayrt edilmesinin mutlak gereklilii zerindediretiriz. Ama bu iki devrimin lek tek, belirli elerinin tarihinak ierisinde i ie getikleri yadsnabilir mi?" (LCW, 9. 84-85.)

"Gcmzn yani snf bilincine erimi, rgtl proletaryanngcnn lsne kesinlikle bal olarak, demokratik devrimdenhemen sosyalist devrime gemeye koyulacaz. Biz kesintisiz dev-rimden yanayz. Yar yolda durmayacaz." (LCW, 9. 236-237.)

iki buuk yl sren emperyalist savatan sonra, 1917 ubat'nda,Rusya'daki iiler, kyller ve askerler bar, toprak ve ekmek is-leyerek ayaklandlar. Tecrit olan ve btn saygnln yitiren arlk is-tibdad ayr bir bar antlamas yapmak zere Almanya'yla gizligrmelere balamt. Bunun zerine, Rusya'y savan iinde tut-maya kararl olan ngiltere ve Fransa'nn basksyla, burjuva nderlerar ekilmeye zorladlar ve bir demokratik cumhuriyet ilan ettiler. Nevar ki, byle davranmalarnn nedeni gl olmalar deil, tam tersinegsz olmalaryd. Halkn isteklerini yerine getirmek gibi bir amalanolmad anlald. Lenin, elde edilenlerin yitirilmemesi iin hemendevrimin ikinci aamasna gemek gerektiini kavrad:

"Rusya'da bugnk dununun belirleyici zellii, lkenin -prole-taryann snf bilincinin ve rgtlenmesinin yetersiz oluuyznden iktidar burjuvazinin eline veren- birinci devrimaamasndan, iktidar proletaryann ve kyllerin en yoksul ke-

siminin eline vermesi gereken ikinci devrimci aamasnagemekleoluudur."(LCW.24.22.)

34 35
http://lcw.24.22/http://lcw.24.22/


18/86

"Ya ilerleecek ya da gorileccek. Bir devrimde hi kimse olduuyerde kalamaz. ktidarn yoksul kyllerce desteklenen devrimciproletaryaya gemesi, insanolunun grd en salam ve en azacl biimlerde, bar uruna bir devrimci mcadeleye geianlamna gelir..." (LCW, 25. 28.)

a

Lenin, bir yl sonra, Ekim Devrimi'ni incelerken unlar

yazyordu:

"Devrimin izledii yol, bizim dncemizin doru olduunugstermitir, nce, 'tm' kyllerle birlikte monariye, toprak sa-hiplerine ve ortaa kalntlarna kar (buraya kadar devrim bur-juva nitelikte, burjuva-demokratik nitelikte kalr);sonra da, yoksulkyller, yarprolelerler ve tm smrlenlerle birlikte, ky zen-ginleri, kulaklar ve vurguncular da iinde olmak zere kapitalizmekar; bu noktada devrim, sosyalist nitelikte bir devrim halinegelir. Birincisiyle ikincisinin arasna yapay bir in eddi ekmeyekalkmak, bu ikisini proletaryann hazriklnm derecesi ve pro-letaryann yoksul kyllerle olan birliinin derecesi dnda her-hangi bir eyle birbirinden ayrmaya almak, Marksizmi ala-bildiine arptmaktan, kabalatrmaktan ve Marksizmin yerineliberalizmi koymaktan baka bir ey deildir." (LCW, 28. 300.)

Lenin, devrimin drdnc yldnmnde yapt konumadayle diyordu:

"Rusya'da devrimin dolaysz ve acil hedeii burjuva demokratik ni-telikte bir hedefti; yani ortaa kalntlarn ortadan kaldrmak vebalan aa sprp atmak, Rusya'y bu barbarlktan, bu ayptankurtarmak, lkemizdeki tm kltr ve ilerlemenin karsna dikilenbu engeli kaldrmakt. Bu temizlii 125 yl nceki byk FranszDevrimi'ndcn daha byk bir kararllkla, ok byk bir hzla, okdala byk bir cesaretle, ok daha byk bir baaryla ve kitleler

zerindeki etkisi bakmndan ok daha geni apta ve derinliinegerekletirdiimiz iin hakl olarak gurur duyabiliriz... Burjuva-demokratik devrimi imdiye kadar kimsenin yapmad birbiimde tamamladk. Sosyalist devrime doru bilinli bir biimde,

kararllkla ve sapmadan, onun burjuva demokratik devrimden inSeddi'yle ayrlmadn bilerek, nereye kadar ilerleyeceimizi, bubyk ve anl grevin jc kadarn gerekletireceimizi ve za-ferlerimizi ne lde sa|lamlatrabileceimizi son zmlemede

sadece ve sadece mcadeleninbelirleyeceini bilerek ilerliyoruz.Bunu zaman gsterecek. Ama topumun sosyalist dnm ko-

nusunda daha imdiden ok byk -bu mahvolmu, tkenmi,geri lke iin ok byk- ilerin yaplm olduunu bugndengrebiliyoruz." (LCW, 33. 51.)

3. in Devrimi

Mao Zedung 1940'la unlar yazyordu:

"Birinci emperyalist Dnya Sava ve zafere ulaan ilk sosyalistdevrim, yani Ekim Devrimi, dnya tarihinin btn bir akndeitirdi ve yeni bir a at. Bu a, dnyann kapitalist cep-hesinin yeryznn bir blmnde (dnyann altda birinde)

kt ve geri kalan yerlerde de ryn btnyle gzlernne serdii; geri kalan kapitalist blmlerin smrge veyarsmrgelcre her zamankinden fazla dayanmakszn varlklarnsrdremedikleri; sosyalist bir devletin kurulduu ve bu devletinbtn smrge ve yarsmrgeler'deki kurtulu hareketlerini etkinbir biimde desteklemeye hazr olduunu ilan ettii bir adr. Buada, bir smrge ya da yarsmrgcde emperyalizme, yani ulus-lararas burjuvazi ya da uluslararas kapitalizme yneltilmi btndevrimler artk burjuva-demokratik dnya devriminin eskisnflamasna deil, yeni snflamaya girmektedir. Bu devrimlerartk eski burjuva ya da kapitalist dnya devriminin bir parasdeil, yeni dnya devriminin, proleter-sosyalisl dnya devriminin

bir parasdr." (MSW, 2. 343-344.)in 20. yzyl balarnda yarfeodal, yarsmrge bir lkeydi.

Kyl ynlar feodal toprak aalar ve baz smrgeci devletlertarafndan smrlyordu. Bu devletler limanlar igal etmi, ban-

3637


19/86

kakrn denetimini ele geirmi ve lkeyi yamalamak zere bir ti-caret a kurmulard. Bunlar, byk burjuvaziyi, yani komprador yada brokrat-kapitalistleri oluturan zengin tccarlar, tefeciler ve ban-kerler tarafndan destekleniyordu. Bu iki snf, yani feodal toprakaalar ve komprador burjuvazi, in'deki emperyalist egemenliintoplumsal temelini meydana getiriyordu.

Bu iki smrc snf ile halk ynlar arasnda orta ya da ulusalburjuvazi vard. Bunlar, yerli sanayii kurma abalar feodalizm ve em-peryalizm tarafndan engellenen sanayi kapitalistleriydiler. Bu adanhalkn safnda yer alma eilimi gsteriyorlard; ama ayn zamandakendileri de smrc olduklar ve proletaryadan korktuklar iin yal-palama eilimi de tayorlard.

Tutarl anlifeodal, antiemperyalist snflar yalnzca kyllk veproletaryayd. Kylln byk ounluu yoksul kyllerden, yaniky proleterleri ve yarproleterlcrdcn oluuyordu. Geri sanayi pro-letaryas sayca azd, ama Birinci Dnya Sava'ndan, zellikle deEkim Devrimi'nden sonra gc ve etkisi hzla artt:

"Modern sanayi proletaryasnn says iki milyon kadardr. Modernsanayi proletaryas sayca fazla deildir, nk in, iktisadibakmdan geri bir lkedir. Bu iki milyon sanayi iisi esas olarakbe sanayi kolunda -demiryollar, madencilik, deniz ulatrmas,dokuma ve gemi yapm- almakta ve byk bir blm de ya-banc kapitalistlerin sahip olduu iletmelerde kleletirilmektedir.Sayca ok fazla olmamakla birlikle, sanayi proletaryas in'in yeniretim glerini temsil etmektedir, modern in'deki en ilerici snftrve devrimci harekette nder g haline gelmitir." (MSVV, I. 18.)

Demek ki, devrimci hareketin ana gvdesini kyllk, ndergcn ise proletarya meydana getirmekleydi:

"Yoksul ve orta kyller kurtulularna ancak proletaryanderliinde kavuabilirler; proletarya ise devrimi ancak yoksul ve

orta kyllerle salam bir ittifak kurarak zafere ulatrabilir."(MSVV, 2. 324.)

1911-1927 dneminde feodalizme ve emperyalizme kar birokdevrimci ayaklanmaya giriildi, ama bunlarn hibiri baarl olamad:

38

"Kesin bir biimde syleyecek olursak, in'in emperyalizme vefeodalizme kar burjuva-demokratik devrimi Dr. Sun Yat-sentarafndan balatlmtr ve 50 yldan fazla bir zamandrsrmektedir... Dr. Sun Yat-sen'in balatt devrim baaryaulamam myd? mparatoru def etmemi miydi? Ama bir an-lamda da baarszd, nk imparatoru def etmekle birlikte,

in'i emperyalist ve feodal baskdan kurtarmam ve bu yzdende antiemperyalist, anlifeodal devrimci grev tamamlanmadankalmt." (MSVV, 2. 243.)

"Kuangtung'da balam olan burjuva-demokratik devrim henzyar yoldayken, komprador ve toprak aas snflar nderlii gasp et-tiler ve onu hemen kardevrim yoluna saptrdlar." (MSW, 1.63.)

Btn bu baarszlklar, burjuva-demokratik devrimin hedeflerinebujuvazinin nderliinde ulalamayacan kantlad:

"in devriminin nitelii nedir? Bugn ne tr bir devrimyapyoruz? Bugn burjuva-demokratik bir devrim yapyoruz veyaptmz her ey bu devrimin alan iindedir. imdilik genel

olarak burjuva zel mlkiyet sistemini ykmamalyz; bizimykmak istediimiz, emperyalizm ve feodalizmdir. Burjuva-demokratik devrim derken, ite bunu sylemek istiyoruz. Ne varki, bu devrimin gerekletirilmesi daha imdiden burjuvaziningcn am bulunmaktadr ve proletaryann ve geni halkynlarnn abalarna dayanmak zorundadr." (MSVV, 2. 242.)

Bylelikle Mao Zedung, burjuva-demokratik devrimin, ulusal bur-juvazi de iinde olmak zere emperyalizme ve feodalizme kar olanbtn teki snflarn desteiyle proletarya tarafndan gerekletirilmesigerektiini ortaya koydu. Bu, Mao Zedung'un eski tipte burjuva-demokratik devlimden ayni etmek amacyla "yeni-demokratik" diye ad-landrd yeni tipte bir burjuva-demokratik devrimdi. I939'da unlar

yazyordu Mao Zedung:"Bugnk aamada in devrimi gereklen hangi niteliktedir? Birburjuva.-demokatik devrim midir, yoksa bir proleter-sosyalist dev-rim mi? Hi phe yok ki, ikincisi deil, birincisidir... Ne var ki,

39


20/86

bugnk in'de burjuva-demokralik devrim artk khnemi olaneski genel tipte bir devrim deildir, yeni zel tipte bir devrimdir.Biz buna yeni-demokratik devrim diyoruz; bu tip devrim in'deolduu kadar btn leki smrge ve yarsmrge lkelerde degelimektedir. Yeni demokratik devrim, dnya proleter-sosyalistdevriminin bir parasdr, nk emperyalizme, yani uluslararas

kapitalizme kararllkla kar kmaktadr... Yeni-demokratik dev-rim, proletarya nderliindeki geni halk ynlarnn an-tiemperyalist, antifeoda'l devrimidir. in toplumu ancak byle birdevrimden geerek sosyalizme ilerleyebilir. Baka bir yol yoktur."(MSW, 2. 326-327.)

te in'de 1949 ylnda kurulan ve bur juva-dcmokralik devrimin ta-mamlanmasn ve proleter-sosyalist devrimin balangcn belirleyen de-mokratik halk diktatrlnn geliimi byle oldu. in'deki demokratikhalk diktatrl. Ekim Devrimi'ylc alan yeni ada bir yarsmrgelkenin koullarna uygun den yeni biimde bir proletarya dik-tatrldr. i-kyl ittifakna dayanmas, baka bir deyile, pro-letarya ile kylln proletarya nderliindeki ittifakna dayanmas

bakmndan Sovyet biimine de benzemekledir; ama ittifakn temelinindaha geni olmas bakmndan, yani ittifakn tm kyll ve ulusalburjuvaziyi de iermesi bakmndan Sovyet biiminden ayrlmaktadr.in'de proletarya ile burjuvazi arasndaki elime yle ele alnd ki, ulu-sal burjuvazi 1949'daki yeni-demokratik devrimde proletaryannnderliini kabul etti. Bunun gerekleebilmesiin nedeni, proletaryaya,Mao Zedung'un in'deki somut koullara uygulad Lcnin'in kesintisizdevrim teorisinin yol gstermesiydi.

NC BLM

PROLETARYA VE KYLLK

Bugne kadar tarihteki btn hareketler, ya aznlk ha-reketleri olmulardr ya da aznlklarn yararna hareketler.

Proletarya hareketi ise ezici ounluun bilinli, bamszhareketidir. Bugnk toplumumuzun en aa tabakas olan

proletarya, zerindeki-btn teki toplum tabakalarn ha-vaya savurmadan silkinip ayaa kalkamaz.


1. Proletaryann nder Rol

Modem toplumda gerekten devrimci olan tok bir s n f vardr:

"Komnist Manifestomdan balayarak btn modern sosyalizm,kapitalist toplumda gerekten devrimci biricik snfn proletaryaolduu eklindeki su gtrmez geree dayanr. teki snflarancak baz bakmlardan ve belirli koullarda devrimci olabilirlerve olurlar da." (LCW, 6. 197.)

Proletaryann bu duruma nasl eritiini kavramak nemlidir.Daha nce de grdmz gibi, proletarya ile burjuvazi arasndaki

kartlk, kapitalist toplumdaki temel elimenin, yani retimin top-lumsal nitelii ile mlkiyelin zel nitelii arasndaki elimenin biryansmasdr. Kapitalizm gelitike, kk apta retim yerini bykapta retime brakr, bylece retim ile mlkiyet arasndaki elimeiddetlenir ve en sonunda y k l p giden zel mlkiyet sisteminin ye-rini kamu mlkiyeti sistemi, yani sosyalizm alr.

4041


21/86

Kapitalist retimin birimi, ok sayda iiyi bir araya, getiren fab-rikadr. Bu iiler, yaayabilmek iin kapitalistlere sattklariglerinden baka hibir eye sahip deildirler. Btn emekilerarasnda en youn bir biimde smrlen onlardr; ama bir aradaaltklar iin, kendilerini savunmak zere rgtlenebilecek bir du-rumdadrlar. Ortak dmana kar birleik bir tutum taknrlar, snf bi-

lincine eriirler, sendikalar kurarlar, bamsz bir ii snf partisiyaratrlar ve mcadelelerinin bir rn olan Marksist teoriyle silahlanrlar:

"ilerin iinde yaadklar koullar, onlar mcadele edebilecekduruma getirir ve mcadele etmeye zorlar. Sermaye, iilerigeni kitleler halinde byk ehirlerde toplar, birletirir veonlara birlikte hareket etmeyi retir. iler her adm bandaana dmanlaryla, yani kapitalist snfla kar karya gelirler.i bu dmana kar sava ierisinde sosyalist olur, btntoplumun tepeden trnaa yeniden kurulmasnn, btn yoksullukve zulmn batan aa yok edilmesinin zorunluluunu kavrar."(LCW, 16. 301.)

"Pratiinin ilk dneminde, makinelerin paralanmas ve ken-.diliinden mcadele dneminde proletaryann kapitalist toplumailikin bilgisi henz algsal bilgi aamasmdayd; proletarya, kapitalizmin olgularnn yalnzca baz ynlerini ve d ilikilerini bi-liyordu. O dnemde proletarya hl 'kendi iinde snf idi. Ama pratiin ikinci dnemine, bilinli ve rgtl iktisadi ve siyasimcadeleler dnemine ulatnda, proletarya, kapitalist toplumunzn, toplumdaki snflar arasndaki smr ilikilerini ve kenditarihi grevini kavrad; btn bunlar kendi pratiiyle ve Marx veEngels'in proletaryay eitmek amacyla, Marksist teoriyi yaratmakiin bilimsel bir biimde btn ynleriyle zetledikleri uzun srelimcadele tecrbesiyle kavrad. te zaman proletarya 'kendisiiin snr durumuna geldi." (MSW, 1. 301.)

Dolaysyla proletaryann, nder roln, kapitalist toplumdaki baelimenin esas yn ile kendisini bilinli bir biimdezdeletirmekle edindiini syleyebiliriz. Proletarya, insanln uzunsreli karlarn temsil eder. Burjuvazi nasl kapitalist retim glerinin

gelimesini kstekleyen feodal dzeni yklysa, proletarya da top-lumun snflara blnmesine ve insann insan tarafndansmrlmesine son verecek gelimeyi ilerletebilmek iin retimglerini zgr klmak amacyla kapitalist dzeni ykar.

2. i-Kyi ttifak

Proletaryann tersine, kyllk kk apta retimle ve zelmlkiyetle bantldr:

"inin hibir retim arac yoktur; ii kendisini, ellerini,igcn satar. Kylnn ise retim aralar -aletleri, hay-vanlar, kendi topra ya da kiralad bir toprak- vardr; kylkendi ekip bitii rnleri satan bir kk mlk sahibi, birkk giriimci, bir kk burjuvadr." (LCW, 18. 37.)

"Kyller, kk mlk sahibi bir snftr. zgrlk ve sosyalizmmcadelesi asndan bu snfn durumu iilerin durumundanok daha elverisizdir. Kyller, byk iletmelerdeki alma

tarafndan bir araya getirilmi deildirler; tam tersine, kendikk, bireysel iftliklerinde danktrlar, iilerin tersine, ka- pitalistin kiiliinde ak, belirgin, tek bir dman grmezlerkarlarnda. Kyller kendileri de belli lde efendi ve mlk si-hibidirler." (LCW, 11.394.)

Ama gene de, kapitalizmin eit olmayan gelimesinden doan be-lirli koullarda, proletarya kyl kitlelerini kendi safna kazanabilir.

Rusya'da kapitalizm Bat Avrupa'dan daha ge geliti. Hem buyzden, hem de ksmen Bat sermayesince desteklendii iin, Bat Av-rupa kapitalizminden daha hzl bir gelime gsterdi. Bunun sonucunda,daha feodal toplumun baelimesi olan kyller ile feodallerarasndaki kartlk zlmeden, kapitalist toplumun baelimesi olan

proletarya ile burjuvazi arasndaki kartlk devrim aamasna girdi. Buiki elime i ie geti1. Bu koullarda, byk burjuvazi ile feodallerin it-tifakyla kar karya kalan proletarya, kyllkle antifeodal bir ittifakkurarak halk ynlarn kendi evresinde toplad. ilerle kyllerarasndaki bu ittifak, devrim harekelinin temelini oluturdu:

42 43


22/86

"Proletarya tek bana galebe alacak kadar gl deildir. ehiryoksullarnn bamsz karlar yoktur; proletarya ve kyllklekyaslandnda ehir yoksullar bamsz bir g deildirler,Kylk blgelerdeki nfusun, mcadeleye nderlik etmekbakmndan deil -byle bir ey sz konusu deildir- zaferi gvencealtna almak bakmndan belirleyici bir rol vardr." (LCW, 11.343.)

"Demokratik devrimi ancak proletarya tamamlayabilir; ama bunugerekletirebilmesi iin, modern toplumdaki gerekten devrimcibiricik snf olan proletaryann, kyl kitlelerine nderlik etmesi veonlarn byk toprak sahipliine ve feodal devlete kar verdiklerimcadeleye siyasi bilin kazandrmas gerekir." (LCW, 12. 139,)

in'de kapitalizm Rusya'dakinden de ge geliti; in'de kapitalizm, emperyalist basknn etkisi altndaki feodal toplumun ielimelerinden dodu:

"Tccarlarn, toprak aalarnn ve brokratlarn bir kesimi naslin burjuvazisinin habercisi idiyse, kyllerin ve zanaat iilerininbir kesimi de in proletaryasnn habercisiydi. Farkl toplumsal

snflar olarak in burjuvazisi ve proletaryas yeni domulardr vedaha nce in tarihinde hibir zaman var olmamlardr. Bunlar,feodal toplumun dlyatanda doarak yeni toplumsal snflar ha-line gelmilerdir. Bunlar, in'in eski (feodal) toplumundandnyaya gelen ikiz kardelerdir; birbirlerine hem bal, hem dekarttrlar. Ne var ki, in proletaryas, yalnzca in ulusal bur-juvazisiyle birlikte deil, ayn zamanda dorudan doruya in'dekiemperyalistler tarafndan yrtlen iletmelerle birlikte doupgelimitir. te bu yzden, in proletaryasnn ok byk bir ke-simi, in burjuvazisinden daha yal ve daha tecrbelidir;dolaysyla da, daha byk ve daha geni temeli olan bir toplumsalgtr." (MSW, 2. 310.)

Bu koullarda, komprador burjuvazi, toprak aalar ve em-peryalistlerin ittifakyla kar karya kalan proletarya, kyllkle an-tifeodal, antiemperyalist bir ittifak kurdu ve bylece ulusal burjuvazide iinde olmak zere halk ynlarn kendi safnda toplad:

"in proletaryas, en yksek siyasi bilince ve rgtlenmeanlayna sahip snf olmasna karn, zafere yalnzca kendigcyle eriemeyeceini kavramaldr. Zafere ulaabilmek iin,deien koullara gre, devrimde yer alabilecek btn snf ve ta-bakalarla birlemeli ve devrimci bir birleik cephe rgtlemclidir.in toplumundaki btn snflar iinde, kyllk ii snfnn

salam bir mttefikidir; ehir kk burjuvazisi gvenilir birmttefiktir; ulusal burjuvazi ise belli dnemlerde ve belli lde birmttefiktir. Bu, in'in modern devrim tarihinin ortaya koyduutemel yasalardan biridir." (MSW, 2. 325.)

in'de kylln kendi siyasi partisinin olmamas, proletaryannkyllk zerindeki etkisini artrd:

in'de yalnzca kylleri temsil eden bir siyasi parti bulunmadve ulusal burjuvazinin siyasi partileri de kapsaml bir toprak prog-ramna sahip olmadklar iin, kapsaml bir toprak program hazrlaypuygulayan, kyllerin karlar urunda canla bala savaan ve bylece kyllerin ezici ounluunu byk bir mttefik olarak

kazanan in Komnist Partisi, kyllerin ve btn teki devrimcidemokratlarn nderi olmutur. (MSV 3. 298.)

Bylelikle, Rusya'da olduu gibi in'de de ii-kyl ittifak dev-rim hareketinin temelini oluturdu:

"Tecrbemizi zetleyecek ve tek bir noktada toplayacak olursak,sonu udur: i snf nderliinde (Komnist Partisi araclla) veiilerle kyllerin ittifakna dayal demokratik halk diktatrl."(MSW,4.422.)

Her iki lkede de proletarya, nderlik ettii hareket ierisindeaznlktayd; ama Lenin'in de belirttii gibi, proletaryann gcn

saysyla lmemek gerekir:"Herhangi bir kapitalist lkede proletaryann gc, toplam nfusiinde temsil ettii orandan ok daha fazladr. nk proletarya,kapitalizmin tm iktisadi sisteminin sinir merkezini elinde tutar

44 45


23/86

ve ayn zamanda kapitalizm koullarnda emeki halknounluunun gerek karlarn iktisadi ve siyasi bakmdan dilegetirir." (LCW, 30. 274.)

slelik gerek Rusya'da, gerek in'de, sayca az olmasna karn, proletarya, reformculuun etkisinden okluka uzak kalmt. Lenin,Rus iileriyle ilgili olarak unlar sylyordu:

"Rusya'da aydnlar, kk burjuvazi vb. arasnda oportnizmin vereformculuun her rengini gryoruz. Ama bu, iilerin siyasibakmdan elkin kesimlerinin ancak nemsiz bir aznln et-kilemitir. lkemizde fabrika iilerinin ve memurlarn ayrcalkltabakas ok snrldr. Legalitc tapnmacal buradabagsteremez." (LCW, 21.319.)

Mao Zedung da in iileri iin ayn eyi sylemektedir:

"Avrupa'dakinin tersine, smrge ve yarsmrge in'de re-formculuun iktisadi temeli bulunmadndan, birka grev krcdnda btn prolelarya son derece devrimcidir." (MSW, 2. 324.)

Demek ki, proletaryann rolndeki belirleyici etken, onun saysalgc deil, siyasi gcdr.

3. Kylln Farkllamas

1861 Kyl Reformu'ndan nce, Rusya'nn kylk blgelerindekiretim ilikilerinde feodalizm hkm srmekteydi. retim birimi, ik-tisadi bakmdan kendi kendine yelerli ky ya da kyler topluluuydu.Kyllerin rettikleri, ya kendileri ya da bal bulunduklar toprak sa-hipleri tarafndan tketilirdi. Eer bir rn fazlas olursa, o yrenin pazarnda elden karlrd. Kt mahsuller ve borlanmalar so-nucunda kyllerin ou yoksul dmt.

' 1861'den sonra, mela retiminin hzla gelimesiyle birlikte, builikiler byk lde kapitalist ilikilere dnt. Ama ayn zamanda byk toprak sahipleri feodal ayrcalklarnn birounu korudular vebylece kapitalizmin daha da gelimesine kstek oldular. Yzylmzn

balarnda kylk blgelerindeki nfusun yzde 15 kadarn zenginkyller, yani cretli ii altran kapitalist iftiler; yzde 65 kadarnyoksul kyller, yani iglerini satarak geinen az toprakl ya da top-raksz ky proleterleri ya da yarproletcrleri; geri kalann da ortakyller, yani durmadan proleterlemeye itilen kk toprak sahiplerioluturmaktayd (LCW, 6. 389,28. 56).

Feodal ilikilerin btnyle ortadan kaldrlmasnda kyllnbtn kesimlerinin ortak kar vard. Ama kyllk ile feodal toprak sa-hipleri arasndaki bu elimenin yan sra, kylln kendi iinde git-tike derinleen bir uurum sz konusuydu. zellikle 1905 ylndansonra kyllk, ky burjuvazisi (kulaklar) ve ky proletaryas diye ikiyeblnd (LCW, 15. 42). Buna uygun olarak Sosyal-Demokratlar, yaniproletarya partisi, burjuva-demokratik devrimi desteklemeleri iin blnkyll seferber etme ve ayn zamanda yoksul ve orta kylleri, uzunsreli karlarnn, sosyalizm uruna mcadele iinde glerini sanayiproletaryasyla birletirmede yattna inandrma grevini stlendi:

"Sosyal-Demokratlar, kyl harekelinin, kendilerine ikili birgrev yklediini tekrar tekrar belirtmilerdir. Hi kuTcusuz,

devrimci-demokratik bir hareket olduuna gre, bu hareketi des-teklemeli ve ilerletmeliyiz. Ayn zamanda, kendi proleter snf bak amz hi amadan korumalyz; ky proletaryasn,ehir proletaryas gibi ve onunla birlikte bamsz bir snf par-tisinde rgtlcmeliyiz; ky proletaryasna, kendi karlarnn burjuva kylln karlarna kart olduunu aklamalyz; kyproletaryasn sosyalist devrim urunda savamaya armal veona, zulm ve yoksulluktan kurtulmann kylln eitli ke-simlerini kk burjuva yapmakla deil, ancak tm burjuvadzeninin yerine sosyalisl dzeni geirmekle mmkn olduunugstermeliyiz." (LCW, 8. 321.)

"Bilim ve teknolojideki her ilerleme, kapitalist toplumdaki kk

apta retimin temellerini ister istemez ve acmaszca sarsar: ouzaman karmak ve aprak olan bu sreci btn bilimleriylearatrmak ve kk reticiye kapitalizm koullarnda yerini ko-rumasnn mmkn olmadn, kyl retiminin kapitalizm

46 47


24/86

koullarndaki umutsuzluunu ve kylnn, proletaryann tu-lumunu benimsemesi gerektiini gstermek, sosyalist ekonomipolitiin grevidir." (LCW, 15. 35.)

"Proleter, kk kylye yle der: Sen yarproletersin, onun iiniilerin nderliini izle; tek kurtulu yolun budur. Burjuva, kkkylye yle der: Sen bir kk mlk sahibisin, 'emeki bir

if'ti'sin. Emek ekonomisi kapitalizm koullarnda da 'byr'. Sen,proletaryann yannda deil, mlk sahiplerinin yannda olmalsn.

"Kk mlk sahibi iki ruhludur: Biri proleter ruh, teki de'mlk sahibi' ruhu." (LCW, 20. 216.)

Yeniden in'e baktmzda, orada bireysel retimin Rusya'ya oranlaok daha uzun bir sredir yerlemi olmasna karn, retim ilikilerininta 1949 ylna kadar byk lde feodal nitelikle kaldn gryoruz:

"Kyl kitleleri arasnda, binlerce yldr her aile ya da hanenin birretim birimi oluturduu bireysel ekonomi sistemi va-rolagclmitir. Bu dank, bireysel retim tarz, feodal ynetiminiktisadi temelidir ve kylleri srekli bir yoksulluk iinde tut-maktadr." (MSW, 3. 156.)

in kyll 1939 ylnda yle deerlendirilmekleydi:

"Kyllk, in'in toplam nfusunun aa yukar yzde 80'inioluturmaktadr ve bugn in'in ulusal ekonomisinin ana gedr.

"Kyllk ierisinde keskin bir kutuplama sreci meydana gel-mekledir.

"Birincisi, zengin kyller. Zengin kyller, ky nfusununaa yukar yzde 5'ini (ya da toprak aalaryla birlikte yzde10'unu) olulurmakta ve ky burjuvazisini meydana ge-tirmekledir. in'deki zengin kyllerin ou yarfeodal bir ni-

telik tamakladrlar; nk lopraklarnn bir blmn kirayavermekte, tefecilik yapmakla ve tarm emekilerini amanszcasmrmektedirler. Ama genellikle kendileri de altklar iin,kylln bir parasdr. Zengin kyl retim tarz, belirli bir

dnem iin yararl kalacaktr. Genel olarak bakldnda, zenginkyller, kyl kitlelerinin antienperyalist mcadelesine bazyararl katklarda bulunabilirler ve toprak aalarna karyrtlen toprak devrimi mcadelesinde tarafsz kalabilirler...

"kincisi, orta kyller. Orta kyller, in'in kylk blgelerdekinfusunun yzde 20 kadarn oluturmaktadr. Bunlar iktisadi

bakmdan kendi kendilerine yeterlidirler... ve genellikle bakalarnsmrmemekle, lam tersine emperyalizm* toprak aas snf ve bur-juvazi tarafndan smrlmektedirler. Hibir siyasi haklar yoktur...Orta kyller yalnzca antiemperyalisl devrime katlmakla kal-mayabilir, ayn zamanda sosyalizmi de benimseyebilirler..Dolaysyla, tm Orta kyllk, proletaryann gvenilir bir mttefikiolabilir ve devrimin nemli bir itici gcdr...

"ncs, yoksul kyller. in'deki yoksul kyller, tarmemekileriyle birlikte, ky nfusunun aa yukar yzde 7()'inimeydana getirmektedir. Yoksul kyller, topraksz ya da az topraklgeni kyl kitleleridir; kylk blgelerin yarprolcterlcridirlcr; indevriminin en byk itici gcdrler; proletaryann doal ve engvenilir mttefiki ve in'in devrimci glerinin ana kitlesidirlcr."(MSW, 2.323.)

in kyllne ilikin bu deerlendirmeyi Lenin'in Ruskyllyle ilgili olarak yapt deerlendirmeyle karlatrdmzdain'deki ii-kyl ittifaknn daha geni bir temele dayandn ve bufaklhn da yeni bir elimeden, yani in halk ile emperyalizmarasndaki elimeden doduunu gryoruz. in proletaryas, em-peryalizme kar mcadelenin bana geerek, snf gleri dengesindebir deiiklik yaratmay ve bylelikle kylk blgelerdeki badman,yani feodal toprak aalarn tecrit etmeyi baard. in proletaryas bunubaarabildi, nk kendisine Komnist Partisi araclyla yol gsteren

teori, Mao Zedung tarafndan in'e uygulanan Lenin'in ii-kyl ittifakleorisiydi.

48 49


25/86

4. Ltmpcn Proletarya

Grld gibi, ii-kyl ittifak esas olarak sanayi iileri ileyoksul kyllerin bir ittifak, yani ehir ve ky proletaryas veyarproleterlerin bir ittifakdr. Geriye lmpen proletarya kalyor.

Bu kesim, retimle dzenli bir biimde uramayan, rgtsz ve

rgtlenme yeteneinden byk lde yoksun unsurlardan, hibir snl"iinde yer almayan, yozlam unsurlardan oluur. i snf ha-rekelinin ilk gnlerinde, proletaryann henz ayr bir snf olarak kendibilincine varmak ve sendikalarn yarallmas iin gerekli olan dayanmave disiplini gelitirmek zere mcadele verdii dnemde, lmpen pro-letarya hareket iin bir gizildeer olmaktan ok, bir tehlikeydi:

"Eski toplunun en al tabakalarnn ilerinden karp attklar osessizce ryp giden yn, toplumun tortusunu oluturan o'tehlikeli snf, ara sra bir proletarya devrimiyle hareketin iinesrklenebilir; ne var ki, lmpen proletaryann yaama koullaronu gerici entrikalarn saln alnm bir aleti haline gelmeye okdaha yatkn klmakladr." (MIH, I. 44.)

Rus iiler 1918 ylnda, savan yaratt g koullar altndaretimi yeniden rgtleme mcadelesi verirlerken, Lenin de aynuyarda bulunuyordu:

"Sava hi kukusuz hem cephe gerisindeki, hem de cephedeki in-sanlar yozlatrmaktadr; sava gereleriyle ilgili ilerdealanlar ok yksek cretler almakta ve bu da, savatan kamakiin gizlenenlere, bir eyler 'kapp' sura kadem basmaktan bakabir ey dnmeyen serseri ve yaserseri unsurlara ekici gel-mekledir. Ama bunlar, eski kapitalist dzenden geriye kalan enkt unsurlardr, lm eski ktlklerin tayclardr; bunlar del'edip almal, fabrikalara en iyi proleter unsurlar yerletirmeli veonlar gelecein sosyalisl Rusya'snn ekirdekleri haline ge-

tirmeliyiz." (LCW, 26.468.)Lenin'in bu szleriyle Mao Zedung'un u deerlendirmesi

karlalrlabilir:

"Btn bunlarn dnda, topran yitiren kyllerden ve i bu-lamayan zanaatkarlardan meydana gelen olduka geni bir lmpen proletarya vardr. Bunlar son derece gvensiz bir hayatsrdrmektedirler... in'in en g sorunlarndan biri de, bu in-sanlarn nasl ele alnaca sorunudur. Yiit birer sava olan,ama ykc eilimler tayan bu insanlar, doru ynlendirilirlerse

devrimci bir g haline gelebilirler." (MSW, I. 19.)"in'in smrge ve yarsmrge durumu, kylerde ve ehirlerdebyk bir isiz kitlesi yaratmtr. Geimlerini meru yollardansalama olanaklarndan yoksun klnan bu insanlardan pek oumeru olmayan yollara bavurmak zorunda kalmlar ve bylecebirer .soyguncu, gangster, dilenci, fahie ve boinan smrcsolup kmlardr. Bu, tutarsz bir toplum tabakasdr; bazlar ge-rici gler tarafndan satn alnmaya yatkn olmakla birlikte,bazlar da devrime katlabilir. Yapc niteliklerden yoksun olanbu insanlar, yapclktan ok, ykcla yatkndrlar; devrimekatldktan sonra, devrimci sallarda babo asilerin ve aanistideolojinin kaynaklarndan biri haline gelirler. Dolaysyla,

onlarn nasl yeniden kalba dklmeleri gerektiini bilmeli veykclklarna kar tetikle olmalyz." (MSW, 2. 325.)'

lkinden daha olumlu olan bu deerlendirme, dnya devriminin iler-lemesini yanstmaktadr. Emperyalist smr younlatka, srekliisizlerin says artmaktadr; ama le yandan da devrimci mcadelegelitike, uluslararas proletaryann emperyalizm tarafndan toplumdna it il mi tm insanlar zerindeki elkisi de yaygnlamaktadr.

5. Bat Proletaryas

Proletaryann bymesi kapitalizmin gelimesi tarafndan be-

lirlendiine ve kapitalizm de en ok Bal'nn ileri lkelerinde gelimiolduuna gre, bu lkelerde imdiye kadar niin hibir proletaryadevriminin gereklemedii sorulabilir? lk balarda Marx ve Engelsilk proletarya devriminin Almanya'da meydana geleceini

50 51


26/86

umuyorlard, ama bu umutlar gereklemedi. Fransz iileri 1871ylnda Paris'te iktidar ele geirmeyi baardlar, ama elde tutamadlar.Ekim Devrimi meydana geldii sralarda Rusya, Avrupa'nn en gerilkesiydi. kinci Dnya Sava'nn biliminde eitli Orta Avrupalkelerinde devrim oldu, ama Bat'da olmad. 1949 ylnda in, 1917Rusya'sndan daha geri bir lkeydi.

Bu sorunun ayn zamanda tersinden sorulmas gerekir: Rusya vein devrimleri niin o kadar erken gerekleti? Bu sorunun karl,daha nce de grdmz gibi, kapitalizmin eit olmayan gelimesindeyatmaktadr. Bat burjuvazisinin emperyalizm aamasna getii birdnemde, Rusya ve in'deki burjuvazi hl feodalizmin zincirlerini sil-kip atmaya abalyordu. Burjuvazi, Rusya'da Bal sermayesine bamlolduundan (LCW, 20. 399), in'de ise emperyalist bask yzndendaha da gsz dmt. Buna karlk proletarya, Rusya'da Batfdanedindii devrimci tecrbelerle, in'de ise Ekim Devrimi rnei ve Sov-yetler Birlii'nin desteiyle glenmiti. Bu d etkenlerin bir arayagelmesi sonucunda, i elimeler iddetlendi ve bylece snf gleridengesi proletarya yararna deiti.

Kapitalist geliimin ok nce balad Bat'da feodalizm hemenhemen btnyle yok edilmi ve burjuvazi daha ilk balardan Amerika veAsya'y yamalayarak zenginlemiti. Bylece burjuvazi lke iindekidurumunu glendirmiti. Smrge lkelerin smrlmesinden elde edi-len dev krlar ceplerine indiren burjuvalar, sanayi iilerine nemlidnler vermiler ve ii nderlerinden birounu satn almlard.Bunun sonucunda, emperyalizmin anavatan olan lkelerin proletaryasnsmrge lkelerin iilerinden ve kyllerinden ayran uurumun yansra, emperyalizmin anavatan olan lkelerin proletaryas da blnm veburjuva ideolojisiylc byk lde zehirlenmiti. Emperyalizmin bulkelerdeki etkisi, i elimelerin hafiflemesi ve bylece snf gleri den-gesinin burjuvazi yararna deimesi sonucunu dourmutu.

Birok yazsnda aka grld gibi Lenin de bu kandadr:

"Toplumsal devrimi ancak tm toplumu besleyen proleter s n fgerekletirebilir. Ne var ki, smrge siyaseti sonucunda, Av-rupa proletaryas ksmen, tm toplumun kendi emeiyle deil de,smrge lkelerdeki kleletirilmi yerli halkn emeiyle

52

beslendii bir durumda bulunmaktadr... Bu durum bazlkelerde proletaryann smrgeci ovenizmle zehirlenmesininmaddi ve iktisadi temelini oluturmaktadr." (LCW, 13. 77.)

"Ulusal sorun asndan, ezen ve ezilen uluslarn iileriningerek durumu ayn mdr? Hayr, ayn deildir.

" 1) iktisadi bakmdan, aradaki fark, ezen uluslarn ii snfnn bazkesimlerinin, bu uluslarn burjuvazisinin ezilen uluslarn iilerinifazladan smrerek elde ettii ar krlardan krntlar almalardr.Ayrca, iktisadi istatistikler, burada iilerin ezilen uluslardakineoranla daha bykbir yzdesinin 'ustabalar' haline geldiini, iiaristokrasisine ykseldiini gstermektedir. Bu bir gerektir. Ezenuluslarn iileri, ezilen uluslarn iilerini (ve halk ynlarn)yamalamada kendiburjuvazileriylebir lde ortaktrlar.

"2) Siyasi bakmdan, aradaki fark, ezilen uluslarn iileriylekyaslandnda, ezen uluslarn iilerinin siyasi hayatn birokalanmla ayrcalklbir durumda bulunmalardr.

"3)deolojikya da manevi bakmdan, atadaki fark, ezen uluslarn

iilerinin, gerek okulda, gerekse hayatta, ezilen uluslarniilerinden nefret etmeyi ve onlar aalamay renmeleridir."(.CW, 23. 55.)

"Smrgeleri ve kendilerinden zayf lkeleri soyarak asalak birbiimde palazlanan bir avu en zengin emperyalist lkenin neminiprogrammzda daha da gl bir biimde vurgulamak ve dahacanl bir biimde dile getirmek belki de daha doru olurdu. Bu, em-peryalizmin ok nemli bir zelliidir. Bu zellik, emperyalizmintalanna urayan lkelerde ve emperyalist devler tarafndan ezilmeve paralanma tehlikesiyle kar karya bulunan (Rusya gibi)lkelerde gl devrimci hareketlerin ykselmesini belli lde ko-laylatrmakta, ama te yandan da birok smrgeyi ve yabanclkeyi emperyalist yntemlerle yamalayan ve bylece kendi

nfusunun olduka geni bir kesimini de emperyalist yamannbllmesine ortak eden lkelerde kkl devrimci hareketlerinykselmesini belli lde engelleme eilimi gstermektedir."(LCW,26. 168.)

53


27/86

"Ne var ki, ngiliz smgelerindcki milyonlarca insann lamanlamyla kleletirilesi sayesinde... ngiltere'de kk burjuvayaama dzeyine sahip olan iilerin ve bro iilerinin yzdesininson derece yksek olduu unutulmamaldr." (LCW, 32.456.)

Dolaysyla, emperyalist lkelerde, en devrimci snl* olan pro-letaryann bile devrimci olmaktan tzaklaabileceini gryoruz.

Btn dnyada ezilen halklarn ayaa kalkt ve emperyalizmintoplan ke gittii gnmzde, Bat'daki durum deimeye balamakladr. Bu lkelerdeki iilerin nisbeten yksek yaamadzeyi smrge lkelerin smrlmesi temelinde elde edildiine gre,bu temelin kmesi sonucunda iiler reformcu hayalleri terk etmeyezorlanacak ve bylece devrimci bilinlerini yeniden kazanacaklardr.

Son olarak, bu ileri kapitalist lkelerde sanayi iilerinin lekilkelere oranla toplam nfusun daha yksek bir yzdesinioluturduklar belirtilebilir. Ama bir kere daha grlyor ki, pro-letaryann gc saysyla llemez,

)

DRDNC BLM

ULUSAL SORUN

nsann insan tarafndan smrlmesi anadan kaldrldlde, bir ulusun baka bir ulus tarafndan smrlmesi deortadan kaldrlm olacaktr. Ulusun kendi iindeki snflararasndaki kartlk ortadan kalkt lde, bir ulusunbaka bir ulusa olan dmanl da son bulacaktr.


1. Modern Toplumda Ulus

Ulus, ilk kez, feodalizmden kapitalizme gei srasnda metaretiminin gelimesiyle birlikte biimlenmeye balayan toplumsal biroluumdur. Brjuva-dcmokraiik devrimin hedeflerinden biri de ulusal bamszlktr. Kapitalist toplumun evriminde, ulusal bamszlkmcadelesi (baka bir deyile, ulusal hareket) baml bir halkn bur-juvazisinin yabanc devletin egemenliini ykmak ve kendi devletini kur-mak amacyla halkn geri kalan blmn kendi evresinde toplamasylabirlikle ortaya kar. Burada "halk" szc, ayn topraklar zeri jdeyaayan ve ayn dili konuan insan topluluu anlamnda kullanlmaktadr.Bu tr topluluklar hi kukusuz en eski alardan beri var olagelmilerdir,ama ancak modern toplumda ulus nitelii kazanmlardr.

Lenin, ulusal hareketlerin iktisadi temelini yle aklyordu:

"Meta retiminin kesin zafere ulaabilmesi iin, burjuvaziyurtii pazar ele geirmek zorundadr; halkn ayn dili

54 55


28/86

konutuu siyasi bakmdan birletirilmi blgelerin var mas,dilin gelimesinin ve edebiyatta kk salmasnn karsna dikilentm engellerin ortadan kaldrlmas gereklidir. Ulusal ha-reketlerin iktisadi temeli burada yatar.

"Dil, insan ilikilerinin en nemli aracdr. Dil birlii ve dilinksteklenmeden gelimesi, modern kapitalizme uygun ldegerekten zgr ve yaygn ticaretin; nurusun ayr ayr snflar

iinde zgrce ve geni lde gruplaabilmesinin ve son olarak,pazar ile byk kk her meta sahibi arasnda ve alc ile. satcarasnda sk bir ba kurulabilmesinin en nemli koullardr."(LCW, 20. 396.)

lk ulusal hareketler Bat Avrupa'da meydana geldi. Esas olarak 17.ve 18. yzyllarda, feodal an deiken ve ayr trden krallklarndanbir dzine bamsz devlet dodu. Bunlarn ou tek uluslu devletlerolarak gelitiler; baka bir deyile, her lkede ayn dili konuan tek birhalk yayordu. Yalnzca Britanya Adalar'nda, bir bamszlkmcadelesine yol aacak byklkte bir ulusal aznlk bulunmaktayd.ngilizler ele geirdikleri rlanda'da durumlarn salamlatramadlarve 18. yzylda rlanda'da bir ulusal hareket dodu.

Ne var ki, bu lkelerden tek uluslu devletler diye sz ederken, bunlarnounun daha bandan beri denizar smrge imparatorluklar kurmaabasna girimi olduklar akldan karlmamaldr. Bylelikle, dahanceleri ezilmekte olan uluslar, baka halklar ezen uluslar haline geldiler.Bunun sonucunda, bir yandan smrge halklar arasnda ulusal hareketlergeliirken, te yandan da nc Blm'de anlattmz gibi ezen ulusunproletaryasnn kendi burjuvazisine kar mcadelesi geri kald:

'"Baka uluslar ezen bir ulus zgr olamaz' (Marx ve Rngels).'Kendi' ulusunun baka uluslar zerindeki en kk bir basksnhogryle karlayan bir proletarya, sosyalist bir proletaryaolamaz." (LCW, 21. 317.)

Birinci Dnya Sava'n hemen ncesinde Dou Avrupa'ya

baktmzda, alt kk devletin (bunlarn bazlarnda epeyce ulusalaznlk vard) bulunduu Balkanlar dnda, bir tane bile tek uluslu dev-letin olmadn gryoruz. Btn bir Dou Avrupa blgesi, feodal

56

kkenli, ulusal atmalarla blnm iki okuluslu devlet tarafndankaplanmt. Savan sonunda, Avusturya Macaristan mparatorluuparalanarak eitli bamsz burjuva ulusal devletlerine ayrld; Rusyamparatorluu ise, ulusal aznlklarn yaad kk zerk blgelerinbulunduu bir sosyalist cumhuriyetler birliine dnt. Ulusal sorun ko-nusunda izledikleri izgi, Boleviklerin bu blgelerde zafer ka-zanmalarnda nemli bir etken oldu (SCW, 6. 152).

Bu sorunu eksik brakmamak iin, Avrupa dndaki iki bykulusal devletten daha sz etmemiz gerekiyor.

Bat Avrupal gmenlerin meydana getirdii bir koloniler top-luluunun, 1776 ylnda ngiliz ynetimine kar bamszln ilanetmesi sonucunda, Amerika Birleik Devletleri kuruldu. Bu lkenin,Avrupa'nn drt bir yresinden g eden ynlarla durmadan byyennfusu (zenciler ve k/.lderililer dnda) burjuva eitlii ve ortak birdilin kullanlmas temelinde birlemiti:

"Amerika'da kapitalizmin gelimesi iin son derece elverilikoullarn ve bu gelimenin hzllnn, byk ulusal farkllklardnyann hibir yerinde grlmemi bir biimde hzla ve te-melden gideren bir durum yalattn ve tek bir 'Amerikan' ulusuoluturduunu biliyoruz." (LCW, 23. 276.)

Japonya'da kapitalizm Rusya'daki kadar ge geliti; ama o kadarbyk bir hzla geliti ki, burjuvazi feodal soylularla smsk kaynapbirleti. Japonya, Avrupa kkenli olmad halde byk bir emperyalistdevlet haline gelen tek ulusal devletti:

"Asya'da meta retiminin en yetkin bir biimde gelimesi ve ka-pitalizmin en zgr, en geni, en hzl bir biimde bymesi iingerekli koullar ancak Japonya'da, yani ancak bamsz bir ulusaldevlette yaratlmtr. Japonya bir burjuva devletidir, bu yzdenkendisi de baka uluslar ezmeye ve smrgeleri kleletirmeyebalamtr. Asya'nn kapitalizmin knden nce, Avrupa gibi

bir bamsz ulusal devletler sistemine dnmek iin vakit bulup bulamayacan bilemeyiz; ama kapitalizmin, Asya'yuyandrmakla, bu klann da drt bir bucanda ulusal hareketlereyol at su gtrmez bir gerektir." (LCW, 20. 399.)

57


29/86

1916 ylnda grd durumu zetleyen Lenin, tr ulusal ha-rekeden sz ediyordu:

"Birinci tr: Ulusal hareketin artkgemite kald Bat Av-rupa'nn ileri lkeleri (ve Amerika). kinci tr: Ulusal hareketinbugnn sorunu olduu Dou Avrupa. nc tr: Ulusal ha-reketin byk lde gelecein bir sorunu olduu yarsrgeler

ve smrgeler." (LCW, 23.38.)Son olarak, ayr ayr ulusal devletlerin ortaya kmasnn yan sra,

kapitalizmin, daha ileri aamalarnda ulusal engellerin ortadankalkmas yolunda kart bir eilime de yol atn belirtmeliyiz:

"Gelimekte olan kapitalizm, ulusal sorun konusunda iki tarihieilim gsterir: Birincisi, ulusal hayatn ve ulusal hareketlerinuyan, her trl ulusal baskya kar mcadele ve ulusal dev-letlerin yaratlmasdr. kincisi her trl uluslararas ilikiningelimesi ve gittike sklamas, ulusal engellerin yklmas vesermayenin, genel olarak iktisadi hayatn, siyasetin, bilimin vb.uluslararas birliinin yaratlmasdr. Her iki eilim de, ka-

pitalizmin evrensel bir yasasdr. Kapitalizmin gelimesininbalangcnda birinci eilim ar basar; ikinci e il im ise, sos-yalist topluma dnmeye doru ilerleyen olgunlam bir ka-pitalizmin zelliidir." (LCW, 20. 27.)

Sermayenin uluslararas birlii, emein uluslararas birliinindomasna yol aar. Sermaye ile emek arasndaki elimenin sos-yalizmde zme kavumasyla birlikte, ulusal ayrlklar en sonundayok olup gidecektir:

"iler, eski dnyann karsna, ulusal basklar, ulusalekimeler ve ulusal yalnzlk dnyasnn karsna, yeni birdnya, btn uluslarn emekilerinin birlik olduu bir dnya,hibir ayrcaln bulunmad ve insann insan tarafndan enkk lde bile ezilmedii bir dnya karyor." (LCW, 19.92.)

2. Uluslarn Kendi Kaderlerini Belirleme Hakk

Proletaryann ulusal sorun konusundaki tutumu, burjuva devrimineil i ki n tutumundan kaynaklanr. Proletarya, feodalizme ve em-peryalizme kar mcadelesinde burjuvaziyi destekler; e

marx'tan mao zedung'a devrimci diyalektik Üzerine - george thomson

Documents