marathi- soil testing-study of soil formation and physical properties
TRANSCRIPT
1 Indusa Practical Training Institute. Vigyan Ashram, Pabal
O{_Z/O{_Z/O{_Z/O{_Z/_mVr {Z{_©VrMm Aä`mg Am{U _mVr {Z{_©VrMm Aä`mg Am{U _mVr {Z{_©VrMm Aä`mg Am{U _mVr {Z{_©VrMm Aä`mg Am{U O{_Z/O{_Z/O{_Z/O{_Z/_mVr_mVr_mVr_mVrVrbVrbVrbVrb àË`j KQ>H$ Aä`mgUo.àË`j KQ>H$ Aä`mgUo.àË`j KQ>H$ Aä`mgUo.àË`j KQ>H$ Aä`mgUo.
_hoe bmT>o
CËnmXH$ à`moJ/ CÔoe :
1. àË`oH$mZo ñdV:À`m / Amnmnë`m n[agamVrb {d{dY _mVrMo Z_wZo O_{dUo Am{U EH$Ì
O_{dboë`m _mVrÀ`m àH$mam§Vrb {d{dY KQ>H$m§Mm Aä`mg H$aUo.
2. àË`j O_{dboë`m _mVrÀ`m Z_wÝ`m§n¡H$s H$moUË`mhr XmoZ Z_wÝ`m§Vrb KQ>H$m§Mm Aä`mg
H$aUo.
g§H$ënZm :
• {dÚmÏ`mªZm _mVrÀ`m àH$mam§Mm n[aM` hmoUo d Vo àH$ma AmoiIVm `oUo VgoM Ë`m§Zr
O_{dboë`m _mVrÀ`m Z_wÝ`mZwgma Ë`mV H$moUVo {nH$ KoVm oB©b ho {eH$Uo.
• Jmoim Ho$boë`m _mVrÀ`m Z_wÝ`m§_Yrb _mVrVrb _yb yV JwUY_mªdê$Z {dÚmÏ`mªZm gmoß`m
nÕVtZr "_mVr narjm' H$aVm `oUo.
à{ejUmWu : B`Îmm AmR>dr
Open Education Resource
2 Indusa Practical Training Institute. Vigyan Ashram, Pabal
g§H$ënZoMm H¥${VH«$_ :
Case story:
Z_ñH$ma {_Ìm§Zmo ! _mPo Zmd Amho _mVrbmb, Am{U _mPm OÝ_ hr Pmbm
Amho _mVrVyZM ! Amü ©MH$sV hmoD$ ZH$m, ho AJXr Ia§`, Ia§Va AmnU
gJioM _mVrVyZ ~Zbmo AmhmoV. åhUOo AmnU gd© OU _moR>çm à_mUmV
_mVrda Adb§~yZ AmhmoV AWm©V _mVr åhUOo Or n¥ÏdrÀ`m daÀ`m
^mJmda Or ngabobr Amho ! Mbm _r Vwåhmbm AOyZ WmoS§ g_OmdyZ
gm§JVmo-
AmnU gd©M OmUVmo H$s Amnë`mbm n¥Ïdrda {Od§V amhÊ`mgmR>r AÞ,
dñÌ, {Zdmam Am{U BVa H$mhr Amdí`H$ KQ>H$m§Mr JaO AgVo. n¥Ïdrda
`mVrb ~hwVm§e _mVr d nmÊ`mnmgyZ ~ZVmV. AmnU gd©M ho OmUVmo H$s
nmUr ho nmdgmnmgyZ {Z_m©U hmoVo na§Vw hohr {VVHo$M Iao Amho H$s _mVrMr
{Z{_©Vr hr n¥ÏdrnmgyZ hmoVo ? Mbm Va _J g_OmdyZ KoD$`mV WmoS>çmV
pìh{S>AmoÀ`m H$m ©H«$_m§_YyZ -
{nH$m§À`m {d{dY amoJm§Mm Aä`mg H$aUo.
~mJmB©V {nH$m§Mm
Aä`mg H$aUo
H¥$fr/eoVr
{nH$-joÌm§Mm
Aä`mg H$aUo
O_rZ/_mVr d hdm_mZmMm Aä`mg H$aUo.
_mVr/O_rZ {Z{_©Vr
_mVrMo àH$ma
_mVrMm/O{_ZrMm
XOm© dmT>dUo.
hdm_mZ
hdm_mZ ~XbmMm
{nH$m§da hmoUmam
O_rZ/_mVrÀ`m {Z{_©VrMr
nmíd©^y_r/ B{Vhmg _mVrMm
àH$ma R>a{dVmV.
bmb _mVr
H$mir _mVr
CîU H${Q>~Õ àXoemVrb EH$
àH$maMr _mVr(b°{Q´>H$ gm°Bb)
_mVrMm XOm©
dmT>dÊ`mÀ`m nÕVr
3 Indusa Practical Training Institute. Vigyan Ashram, Pabal
Productive task 2:
Mbm pìh{S>Amo ({MÌ\$sV) nmhw`mV : http://www.youtube.com/watch?v=vg-hwKwT-Hs
Va _J {_Ìm§Zmo, AmVm Amnë`mbm WmoS>r \$ma _mVrÀ`m {Z{_©VrMr H$ënZm Ambobr Amho, AmVm AmnU KoD$`mV WmoS>r A{YH$ _m{hVr - IaV§a _mVr hr {d{dY KQ>H$m§_YyZ {Z_m©U hmoVo. Ë`mMr H$ënZm A{YH$ gwñnï> hmoÊ`mgmR>r _mVrÀ`m Imbrb AmH¥$VrMm Aä`mg H$é`mV....
hdm 25 % {_Zab KQ>H$ 45 %
nmUr 25 % I{ZOnXmW© 10% _wio 10% (dZñnVr Hw$OyZ V`ma Pmbobr)~waer 80% I{ZOo 5%
_mVr {Z{_©Vr_Ü`o H$moUVo KQ>H$ _XV H$aVmV : gm_mÝ`V: hdm_mZmMm IS>H$m§da hmoUmam n[aUm_ Am{U {d{dY gmYZm§À`m dmnamMr à{H«$`m `m§_YyZ _w»`Ëdo _mVrMr {Z{_©Vr hmoVo. _mVrMo JwUY_© ho _yiÀ`m IS>H$mÀ`m JwUdÎmodê$Z AgVmV, Á`mVyZ Vr {Z_m©U Pmbobr Amho. Ë`mM~amo~a hdm_mZmMr pñWVr, O¡{dH$pñWVr Am{U {Z{_©VrMr doi `m§dahr Adb§~yZ AgVmV. _mVrÀ`m pñWVrMm Aä`mg hm Amnë`mbm _mVrÀ`m {Z{_©Vr d JwUdÎmoMo kmZ XoVmo.
4 Indusa Practical Training Institute. Vigyan Ashram, Pabal
O¡{dH$ ñdm^m{dH$ aMZm
doi hdm_mZ
_yiMr O_rZ
CÎm_ {dH${gV _mVr = (_yiMr O_rZ + ñdm^m{dH$ aMZm + hdm_mZ + O¡{dH$ KQ>H$ + doi) `m§Mo g_rH$aU
^maVmV AmT>iUmao à_wI _mVrMo àH$ma :
Mbm AmVm nmhÿ`mV,
Source - http://www.mapsofindia.com
ZH$memV XmI{dë`mà_mUo, ^maVm_Ü`o àm_w»`mZo _mVrMo ghm àH$ma ApñVËdmV Amho -
gd©gmYmaUV: ñdm^m{dH$ Am{U hdm_mZmZwgma Xoe^a CnbãY Agboë`m§n¡H$s -
1. bmb _mVr :
5 Indusa Practical Training Institute. Vigyan Ashram, Pabal
gm_mÝ`V: hr _mVr AË`§V gm_mÝ` aMZoMr AgyZ gpÀN>Ð Am{U {R>gyi àH$maMr AgVo.
Ë`mà_mUo `m _mVr_Ü`o MwÝ`mMo XJS> VgoM gwQ>çm H$m~m}ZoQ>Mo à_mU H$_r AgVo. ho XmoZ JwUY_©
A°{gS>rH$ à{H«$`oÀ`m doir H$mhrhr à{H«$`m hmoD$ XoV Zmhr Am{U Ý`wQ´>rOZ øw_g (O¡{dH$
à{H«$`ogmR>r) _mVrVrb \$m°ñ\$[aH$ A°{gS>, MyZm ho `mo½` AgVmV. `m àH$maÀ`m _mVr_Ü`o
Vm§Xyi, ~mOar, Ádmar, Q>mo_°Q>mo Am{U ^mOrnmbm (VgoM e|Jm Am{U ~Q>mQ>m Aem CƒXOm©Mr
{nHo$) H$mT>Vm `oVmV.
2. b°{Q´>Q> Am{U b°{Q´>H$ _mVr : (CîU H${Q>~§YmV AmT>iUmar añVo~m§YUrgmR>r
dmnabr OmUmar bmb _mVr)
gm_mÝ`V: hr _mVr {ndiga bmb a§JmMr AgVo. {hÀ`m_Ü`o N, R, K, MyZm
Am{U _°¾o{e`m `mV H$_r à_mUmV AmT>iVmo. Aem àH$maMr _mVr
{gQy>_Ü o àM§S> nmdgm_wio {Z_m©U hmoVo. VgoM gmVË`mZo AË`§V Amob Am{U
àM§S> H$moaS> Aem AmbQy>Z nmbQy>Z hdm_mZm_wio V`ma hmoVo. àM§S> nmdgm_wio JdVmi gnmQ>
_¡XmZm§_Ü`o `m _mVrV H$mobm{gS> Am{U {g{bH$m Amë`m_wio gXa _mVr hr g{N>Ð ~ZVo.
`m àH$mamÀ`m _mVr_Ü`o Mhm, H$m°\$s, a~a, qMMmoZm, Zmai Am{U BVa åhUOo Vm§Xyi Am{U
Ádmar, ~mOar Aem {nH$m§Zmhr KoVm `oVo.
3. H$mir _mVr :
gm_mÝ`V: `m _mVrg {MH$U _mVrhr åhUVmV, VgoM Aem
_mVr_Ü`o H$moaS>çm F$Vw_Ü`o Imob VS>m OmVmV. MyÝ`mMo à_mU ho
gd©gmYmaUV: VS>m§Mr Imobr R>a{dVmV. gm_mÝ`V: hr _mVr
qb~mgmR>r à{gÕ Amho. Ë`mM~amo~a "H$mim H$mngmMr _mVr' `m
ZmdmZohr AmoiIbr OmVo H$maU `m _mVrMm a§J hm H$mim-Vn{H$ar AgyZ `mV H$mngmMr
bmJdS> Mm§Jbr \$iVo.
6 Indusa Practical Training Institute. Vigyan Ashram, Pabal
{edm` `m _mVrV H$mngmÀ`m {nH$mÀ`m ~amo~arZo Vm§Xyi, Vob{~`m, qb~y Am{U BVa ^mÁ`m,
Q>mo_°Q>mo Am{U D$gmMohr {nH$ KoVm oVo.
4. JmimMr O_rZ / _mVr :
gd©gmYmaU hr _mVr ZXrÀ`m JmimnmgyZ ~ZVo Am{U `m _mVrV
ZXr Vim_Ü`o AgUmao gd© I{ZO nXmW© CnbãY AgVmV.
Ë`m_wio hr _mVr AË`§V CnOmD$ AgVo, OJm_Ü`o H$moR>ohr Aem
àH$maMr O¡{dH$ g§nÎmrnyU© O_rZ hr ZÚm§À`m {H$Zmè`mda AmT>iVo.
5. dmid§Q>r O_rZ/ _mVr :
gd©gmYmaU hr _mVr dmbwH$m_` AgVo Or H$_r nmdgmÀ`m
àXoem§_Ü`o AmT>iVo. Aem _mVt_Ü`o {_R>mMo à_mU ho ^anya AgVo.
Á`m_wio Ë`mV ZmBQ´>moOZ Am{U O¡{dH$ KQ>H$hr AmT>iVmV.
åhUOoM pH Mr _yë`o AgVmV. hr O_rZ ~arM CËnmXH$ AgVo Am{U na§Vw VoWo dmè`mMr PrO
hmoV Zgmdr.
6. O§Jb Am{U Q>oH$S>çm§Mr O_rZ/ _mVr :
`m àH$maMr _mVr O§JbmVrb CËnmXZm§gmR>r AË`§V Cn`wº$
AgVo, CXmhaUmW© - bmHy$S> Am{U B§YZmMm gmR>m BË`mXr. O§Jb
Am{U Q>oH$S>çm§Vrb _mVr hr amon bmJdS>rgmR>r CÎm_ AgVo,
CXmhaUmW© - Mhm, H$m°\$s, _gmbo Am{U \$bmoËnÞmgmR>r.
amon dmT>rH$[aVm _mVrMo _hÎd :
({nH$mÀ`m CËnmXZm_Ü`o _mVrMr/O{_ZrMr y{_H$m/ Cn`moJ :) • Zoh_r {nH$m§Zm _mVrÛmao Ý`w{Q´>EÝQ>g² {_iVmV, Oo amonm§H$[aVm Amdí`H$ AgVmV.
• _mVr amonmÀ`m _wim§À`m AmYmamH$[aVm `mo½` AgVo. • _mVr_Yrb O¡{dH$ KQ>H$ Am{U _mVrMr Ý`wQ´>tEÝQ> ho amonmÀ`m _m`H«$mo-Am°aJ°{ZP_
H$[aVm AË`§V Cn`wº$ AgVmV. (_m`H«$mo~m`b à{H«$`o_wio Ý w{Q´>>EÝQ> ho amonmÀ`m dmT>rbm Cn`wº$ R>aVmV)
7 Indusa Practical Training Institute. Vigyan Ashram, Pabal
• amonmg AË`mdí`H$ Agbobo nmUr _mVr Yê$Z R>odVo.
• _mVrÛmao amonmH$[aVm Amdí`H$ Vr hdm Yê$Z R>odÊ`mMo H$m_ hmoVo VgoM _m`H«$mo~m`mob à{H«$`mhr hmoD$ eH$VmV.
• _mVr_wio amonmbm `mo½` Vo Vmn_mZ {_iy eH$Vo.
Zm|X : Ý`w{Q´>EÝQ> ho amonmÀ`m dmT>rH$[aVm AË`mdí`H$ AgVmV. amonQ>çmÀ`m Amamo½` Am{U {dH$mgmbm 16 àH$maMo Ý`w{Q´>EÝQ> Amdí`H$ AgVmV. Am{U Ë`mVrb ~hwVm§e ho _mVrVyZM {_iVmV.
à_wI Ý`w{Q´>EÝQ> Xwæ`_ Ý`w{Q´>EÝQ> gyú_ Ý`w{Q´>EÝQ>
H$m~©Z (C), (C), (C), (C), hm`S´>moOZ (H), (H), (H), (H),
Am°pŠgOZ (O) (O) (O) (O)
((((Oo hdm d nmÊ`mVhr
CnbãY AgVo))))
Zm`Q´>moOZ (N), (N), (N), (N), \$m°ñ\$ag(P), (P), (P), (P),
nmQ>°{e`_ (K)(K)(K)(K)
H$°pëe`_ (Ca),
_°¾o{e`_ (Mg),
gë\$a (S)
Am`Z© (I), ~m°am°Z (B),
{P§H$(Zn), H$m°na (Cu),
_m°br~moP_ (Mo), Šbmo[aZ (Cl),
_°¾o{e`_ (Mn)
EMnrEZnrS>rEb {d^mJ :
àË`oH$ H¥${VgÌmZ§Va qH$dm à`moJm§Z§Va gd© dJm©bm EH$Ì O_dmdo Am{U Ë`m§Mm ~w{Õbm ZdZdrZ
gwMob$ Ago àoaH$ àíZ {dMmamdoV. Ë`màíZm§_YyZ - H$m, H$m`, H$go, Ho$ìhm, Hw$R>o? Ago CnàíZ {Z_m©U
H$am Am{U àË`oH$s {dÚmÏ`m©bm {H$_mZ XmoZ àíZ {_iVrb Vo nhm.
CËnmXH$ à`moJ 1
• ñdV:À`m n[agamVyZ {H$_mZ XmoZ _mVrMo Z_wZo O_dmdoV Am{U _mVrMm àH$ma
AmoiImdm VgoM Ë`mZwgma Ë`mV CÎm_ éOUmè`m {nH$m§Mr `mXr n[agamVrb eoVH$è`m§Zm
gyMdmì`mV.
• Amnmnë`m n[agamVrb gdm©{YH$ KoVbr OmUmar {nHo$ Am{U _mVrMm àH$ma `mVrb
nañna ZmË`mMm nyU© Aä`mg H$amdm.
8 Indusa Practical Training Institute. Vigyan Ashram, Pabal
àíZm§Mr Zm|X H$ê$Z R>odm. H$Xm{MV {ejH$ Ë`mVrb H$mhrM àíZm§Mr CÎmao XoD$ eH$Vrb. Oa Amdí`H$
AgVrb VaM àË`oH$ àíZmMo CÎma Úm na§Vw ho gd© àíZ EMnrEZnrS>rEb (h_o nVm Zhr na Tw>§S> b|J|)
`m gXamV R>odm.
doJdoJù`m {R>H$mUm§Zwgma _mVrMm/O{_ZrMm a§J H$m ~XbVmo ?
JmimnmgyZ ~Zboë`m O{_Zr/_mVr_Ü`o H$moUH$moUVo O¡{dH$ KQ>H$ g_m{dï> AgVmV ?
AmVm, AmnU AZoH$ àH$maMo _mVrMo Z_wZo O_{dbo AmhoV, _J Mbm ~Ky mV H$s H$moUVm àH$ma gdm©{YH$ Amnë`m eoVrgmR>r Cn`wº$ Amho Am{U Ë`mV H$moUVo ^m¡{VH$ Am{U amgm`{ZH$ KQ>H$ AmhoV - {nH$mÀ`m `mo½` dmT>rgmR>r Amdí`H$ AmXe©/`mo½` _mVr/O{_ZrMo JwUY_© :-
• _mVr `mo½` ^mJmVyZ {Z_m©U Pmbobr hdr - amon dmT>rgmR>r Amdí`H$ Vo Am°pŠgOZ Am{U hm`S´>moOZ O{_ZrVyZM KoV AgVo. Am{U Ooìhm Vo Am°pŠgOZ O_rZ/_mVr_Yrb _m`H«$mo-Am°aJ°{ZP_ (gyú_-O¡{dH$ KQ>H$) _YyZ CnbãY hmoD$ eH$bo Va Vo {nH$mÀ`m dmT>rgmR>r Amdí`H$ AgVo.
• pH hm _mVrVrb KQ>H$ 6 Vo 8 pH AgUo Ano{jV AgVo. Oa Vo `mo½` à_mUmV CnbãY Pmbo H$s {nH$mÀ`m dmT>rgmR>r Amdí`H$ Ý wQ´>rEÝQ> {nH$mbm _mVrVrb pH _YyZ {_iVo.
• CÎm_ àH$maÀ`m _mVr_YyZ amonmbm ^anya nmUr XoÊ`mMr j_Vm AgVo.
• `m{edm` _mVr_YyZM OmñVrÀ`m nmÊ`mMr j_Vmhr {Z_m©U Pmbobr AgVo.
• _mVr_YyZM `mo½` Vo O¡{dH$ KQ>H$ Am{U Ý`w{Q´>EÝQ> {nH$mbm {_iy eH$Vo.
• Oa darb KQ>H$ _mVr_Ü`o CnbãY AgVrb Va {nH$ ho H$m`_M amoJ_wº$ d Ë`mgmR>r \$dmaë`m OmUmè`m noñQ> _wº$ amhÿ eH$Vo.
• _mVrMm XOm© hm gImob CËnmXH$ Am{U CÎm_ aMZoMm Agmdm. H$moUË`mhr àH$maMr _mVr hr darb à_mUo AmXe© AgyZ eH$V Zmhr, na§Vw AmnU {VMo `mo½` _yë`_mnZ H$ê$Z {VÀ`m ^m¡{VH$ Am{U amgm`{ZH$ JwUY_mª_Ü`o dmT> H$ê$ eH$Vmo. Ë`mgmR>r _mVr n[ajU nwT>rb à_mUo H$amdo -
_mVrMo ^m¡{VH$ Am{U amgm`{ZH$ JwUY_© :
• ^m¡{VH$ JwUY_© Am{U Ë`mMo _yë`_mnZ :
9 Indusa Practical Training Institute. Vigyan Ashram, Pabal
_mVrÀ`m ^m¡{VH$ JwUY_mªZm R>a{dÊ`mgmR>r Ë`mV {VMo ^m¡{VH$ n[ajU H$aUo Ano{jV AgVo - _mVrMr {Z{_©Vr hr {VMm a§J, aMZm, {XgUo BË`mXr Jmoï>t_YyZ A{YH$ ñnï> hmoVo. _mVrÀ`m ^m¡{VH$ JwUY_m©bm A{YH$ ñnï> H$aÊ`mgmR>r à`moJemio_Ü`o AZoH$ nÕVr CnbãY AmhoV.
• amgm`{ZH$$ JwUY_© Am{U Ë`mMo _yë`_mnZ : _mVr_Ü`o CnbãY AgUmè`m {d{dY Ý`w{Q´>EÝQ>Mo _yë`_mnZ H$ê$Z _moOÊ`mgmR>r _mVrVrb KQ>H$ VnmgyZ nmhUo. Ë`mà_mUo `oWo Xwgao BVahr _yë`m§H$ZmÀ`m nÕVr AmhoV Á`m_YyZ _mVrV hm pH Am{U EC (BbopŠQ´>H$b H$ÝS>pŠQ>pìhQ>r) Am{U OC (Am°aJ°{ZH$/O¡{dH$ H$m~©Z) ho gd© KQ>H$ VnmgVm `oVmV. gÜ`m OER OER OER OER `m gXamV Am{U \$º$ _mVrÀ`m ^m¡{VH$ JwUY_m©Mm Aä`mg H$aUma AmhmoV Am{U Ë`mÀ`m n[ajUmÀ`m H$mhr nÕVr VnmgUma AmhmoV. Oa Amnë`mbm AmUIr _mVrÀ`m ^m¡{VH$ JwUY_mªMo \$m`Xo OmUyZ ¿`m`Mo AgVrb Va Imbrb nrnrQ>r - S>mD$ZbmoS> H$ê$Z ¿`mì`mV. Physical properties of soil.pptx
CËnmXH$ à`moJ 2
n[ajUmgmR>r Z_wZo O_m H$amdo -
• _mVrMr aMZm hr Imbrb AmH¥$VrVrb nÕVrZwgma Agmdr (Imbrb qbH$_Yrb _m{hVr
dmnam)
http://www.ksre.ksu.edu/bookstore/pubs/MF2852.pdf
http://www.youtube.com/watch?v=IOyaBxj767s
http://www.landjudging.com/stieglerbook.htm
• _mVr_Yrb nmUr Yê$Z R>odÊ`mMr j_Vm VnmgyZ nmhUmar nÕVr - (Imbrb qbH$_Yrb
_m{hVr dmnam)- http://www.youtube.com/watch?v=Xfx3bhDd7YY
10 Indusa Practical Training Institute. Vigyan Ashram, Pabal
EMnrEZnrS>rEb {d^mJ :
àË`oH$ H¥${VgÌmZ§Va qH$dm à`moJm§Z§Va gd© dJm©bm EH$Ì O_dmdo Am{U Ë`m§Mm ~w{Õbm ZdZdrZ
gwMVrb$ Ago àíZ {dMmamdoV. Ë`m àíZm§_YyZ - H$m, H$m`, H$go, Ho$ìhm, Hw$R>o ? Ago CnàíZ {Z_m©U
H$am Am{U àË`oH$s {dÚmÏ`m©bm {H$_mZ XmoZ àíZ {_iVrb Vo nhm.
àíZm§Mr Zm|X H$ê$Z R>odm. H$Xm{MV {ejH$ Ë`mVrb H$mhrM àíZm§Mr CÎmao XoD$ eH$Vrb. Oa Amdí`H$
AgVrb VaM àË`oH$ àíZmMo CÎma Úm na§Vw ho gd© àíZ EMnrEZnrS>rEb (h_o nVm Zhr na Tw>§S> b|J|)
`m gXamV R>odm.
• _mVrVrb pH åhUOo H$m` ? • _mVrMr n[apñWVr åhUOo H$m` ?
• _mVrMr PrO åhUOo H$m` ?
• A{YH$ _m{hVrgmR>r - (Imbrb qbH$bm OmD$Z nhm.) http://www.cfr.washington.edu/classes.esrm.409/2011_Student_Projects/Makker.pdf
http://www.britannica.com indiawaterportal.org en.wikipedia.org http://geographyias.blogspot.in