mammo staff 8.01.2014
TRANSCRIPT
Xquang tuyên vuMammography
BS. Nguyên Thi HươngKhoa CĐHA Bênh viên Đai hoc Y Ha Nôi
Nội dung
Đai cương1
Ki thuât2
Cac dâu hiêu triêu chưng trên phim.3
Kết luận.4
Đai cương
Chụp X quang tuyến vú (mamography) là phương pháp chụp X quang đặc biệt, dùng một lượng tia X rất nhỏ để ghi hình ảnh chi tiết của tuyến vú
Nhằm phát hiện sơm những tôn thương u vú khi chưa sờ thấy trên lâm sang
Chi đinh
Tâm soatKhông co triêu chưng: phu nư >40 tuôi
(40-49 tuôi 1-2 năm/lân, >50 tuôi 1 năm/lân).Phu nư co nguy cơ cao: - Tiên sư gia đinh: co ngươi bi ung thư vu (me, chi
gai…)- Mang gen BRCA1, BRCA2- Chiêu xa liêu cao vao vung ngưc tư tuôi tre 10-30- Co lôi sông nguy cơ: hut thuôc la keo dai
Chi đinh
Chân đoanBât thương khi tâm soat, lâm sang nghi ngơSơ thây khôiĐau vung vuChay dich đâu vuHach nachVu to ơ nam giơiSinh thiêt, đinh vi kim dâyTheo doi điêu tri bao tôn ung thư vu
Chi đinh
Sinh thiếtĐịnh vị trước phẫu thuật
Chuân bi bênh nhân
Phu nư con kinh: nưa đâu chu ky kinh. Phu nư man kinh thi bât ky thơi điêm nao.
Khai thac môt sô thông tin khac: - Ts ung thư vu trong gia đinh- Sư dung hormon- Sô lân co thai- Phâu thuât trươc đây
- Co vu tao hinh- Kêt qua kham vu lân trươc
Ki thuât chup vu thương quy
MLO (Mediolateral oplique): chêch giưa bênCC (Craniocaudai): chup hương măt – tư thê trên
dươiML (Mediolateral): nghiêng giưa bênCac tư thê bô sung: chup phong đai, chup tiêp
tuyên, chup chêch 1 đô nho,…
Ki thuât ep vu
Ki thuât: vu đăt lên măt phăng, dung tâm nhưa plastic phăng, trong đe lên bên trên, lưc 70-120 N
Muc đich- Giam chiêu day vu nên giam liêu tia- Giư chăt vu giam nhoe hinh- Dan mong tuyên vu, tach cac câu truc quan sat tôt hơn Lưu y:- Lưc ep thay đôi tuy dang vu va đô day vu- Không ep qua mưc chiu đưng gây đau- Không ep trong cac TH: nhiêm trung câp, nang lơn- BN vu tao hinh: không ép khi vết phẫu thuật chưa liền.
Ki thuât
MLO (Mediolateral oplique): chêch giưa bên
Ki thuât: - Dung tâm plastic ep vu theo hương chêch tao vơi măt phăng đưng doc truc cơ thê goc 45* (40-70)- Tia X đi tư trên xuông dươi, ra ngoai, vuông goc vơi phim qua phân giưa vu
Tiêu chuân phim: lây đươc nhu mô vu tư cơ ngưc lơn đên num vu, phân lơn cơ ngưc trai dai tơi đương sau num vu, thây lơp mơ sau tuyên.
Ưu điêm: mô tuyên ¼ trên ngoai đươc bôc lô ro Nhươc điêm:
- Ep không chăt- Co nêp da vung nach trên phim- Han chê thăm kham ¼ dươi trong- Không xac đinh đươc chinh xac tôn thương (trong-ngoai)
Ki thuât
CC (Craniocaudai)chup hương măt – tư thê trên dươi
Ki thuât- Dung tâm plastic ep vu theo hương măt phăng ngang (hương đâu -
chân)- Tia X đi tư trên xuông dươi, vuông goc vơi phim qua phân giưa vu, Tiêu chuân phim: Num vu ơ chinh giưa, đưa đươc tât ca mô sau
giưa vu vao phim Ưu điêm: ep tôt Nhươc điêm: - Kho thây khoang mơ sau tuyên- Chông cac phân tư vu qua đương giưa
Ki thuât
ML (Mediolateral): nghiêng giưa bên
Ki thuât- Dung tâm plastic ep vu theo hương thăng truc vơi truc doc cơ thê - Tia X đi ngang tư trong ra ngoai, qua măt trong vu, vuông goc vơi
phim. Tiêu chuân phim: quan sat đươc toan bô vu cân chup, quan sat đươc
môt phân cơ ngưc lơn. Ưu điêm; bôc lô phia sau ro nhât Nhươc điêm: - Mơ đông (ep không chăt)- Chông cac phân tư vu qua đương giưa- Han chê thăm kham vung nach.
Ki thuât chup vu thương quy
Chup phong đai: toàn bộ và khu trú- Tim cac tôn thương nho- Tim cac vi vôi hoa- Phân tich chi tiêt tôn thương câu truc vu Chup tiêp tuyên - Phân tich bơ va cac liên quan cua khôi u- Xac đinh vôi hoa trong hay ngoai tuyên vu Cac tư thê thay đôi:- Xoay vu trên ban chup- Thay đôi đô ep- Thay đôi tia trung tâm- chup chêch 1 đô nho (5-10)
Chụp phóng đại khu trú
Bệnh nhân nữ 57 tuổi có ung thư biểu mô ống thâm nhiễm. Phim CC anh A và MLO anh B cho thấy tăng mật độ khu trú
(các mũi tên). Các phim trên từ sàng lọc, BS cho kết quả âm tính (BI-RADS 1). Phim phóng đại khu trú hướng nghiêng C bộc lộ khối có gai, rất gợi ý ác tính (BI-RADS 5).
(Wendie A. Berg. Breast Imaging Reporting and Data System: Inter- and IntraobserverVariability in Feature Analysis and FinalAssessment. AJR:174, June 2000)
Giai phâu Xquang vu
Da Tô chưc mơ dươi da: lơp
mơ trươc tuyên Hinh tuyên vu: hinh mơ
tam giac đinh ơ num vu gôm tô chưc biêu mô tuyên (4%), tô chưc mô liên kêt
Lơp mơ sau tuyên Cơ ngưc lơn – cơ ngưc be Num vu
ACR a
ACR c
ACR d
Cac tôn thương trên phim Xquang vu
KhôiVôi hoaBiên dang câu trucTôn thương khac
Khôi
Bệnh nhân nữ 57 tuổi có ung thư biểu mô ống thâm nhiễm. Phim CC anh A và MLO anh B cho thấy mật độ khu trú (các
mũi tên). Các phim trên từ sàng lọc, BS cho kết quả âm tính (BI-RADS 1). Phim phóng đại khu trú hướng nghiêng thực sự C bộc lộ khối có gai, rất gợi ý ác tính (BI-RADS 5).
(Wendie A. Berg. Breast Imaging Reporting and Data System: Inter- and IntraobserverVariability in Feature Analysis and FinalAssessment. AJR:174, June 2000)
Tăng đâm đô
Đông đâm đô
Giam đâm đô nhưng không chưa mơ
các tổn thương chứa mỡ như nang dầu, u mỡ, galactocele, cũng như u mô thừa (hamartoma) hoặc u mỡ-xơ-tuyến (fibroadenolipoma)
VOIHOAS
VÔI HÓA
(1) các vụn vôi hóa trong ống dẫn (2) các vòng vôi hóa đậm, trung tâm sáng trong hoại tử mỡ (3) vôi hóa lắng đọng trong các nang nhỏ (cặn vôi) (4) các thể kết ở trong các tiểu thùy giãn dạng nang nhỏ (5) viền vôi hóa ở thành nang dịch (6) lắng đọng ban đầu trong khối u xơ-tuyến thoái triển (7) lắng đọng nhiều trong khối u xơ-tuyến thoái triển (8) vôi hóa mạch máu (9) vôi hóa da (10) vôi hóa hình que trong bệnh chế tiết (11) lắng đọng đa hình thái ở ung thư nội ống tuyến (12) vôi hóa hình đường mảnh ở comedocarcinoma
1. Vôi hóa của da
Những nốt vôi tròn hoặc đa giác ở da thường có trung tâm sáng và hình thái của chúng đặc trưng bệnh.
Vôi hóa da đa phần nhìn thấy dọc nếp dưới vú cạnh xương ức, nách và quầng vú
When you look at the oblique and craniocaudal view, notice that the calcifications look exactly the same in configuration.This is called the tattoo sign
3. Vôi hóa hình bỏng ngô (popcorn-like) hay thô đại
Những vôi hóa này to (đường kính >2-3mm)
kinh điển do u xơ-tuyến thoái triển tạo ra
4. Vôi hóa hình que lớn
6. Vôi hóa trung tâm sáng
Vôi hóa loại này gồm vùng hoại tử mỡ và mảnh lắng vôi hóa trong các ống tuyến
bề mặt nhẵn và trung tâm sáng, “Thành” dày hơn
7. Vôi hóa kiểu “vỏ trứng” hoặc “đường viền”
8. Vôi hóa dạng “sữa canxi”
Thay đổi hình dạng của chúng theo các hướng chụp x quang vú khác nhau
Phim bên trái hướng đầu chân phóng đại, sữa canxi xuất hiện lờ mờ, bờ kém rõ. Phim bên phải hướng chếch trong ngoài phóng đại, sữa canxi hình đoạn thẳng, bờ rõ
9. Vôi hóa đường chỉ khâu
10. Vôi hóa loạn dưỡng
Những vôi hóa này thường được tạo ra trong vú xạ trị hoặc sau chấn thương
1. Vôi hóa Vô định hình hoặc Không rõ (Amorphous or Indistinct Calcifications)
Vôi hóa vô định hình: tròn, nhưng bờ mờ Vôi hóa vô định hình là loại khó nhận ra nhất. kích thước nhỏ (< 0,5mm), không đều đặn. Bờ của chúng không rõ nét như bờ của vôi hóa đa
hình. Mật độ của chúng chỉ cao hơn mật độ mô tuyến xung quanh một ít
2. Vôi hóa Không đồng nhất, Thô đại (Coarse Heterogenous Calcifications)
Vôi hóa loại này không đồng đều, dễ thấy, thường lớn hơn 0,5mm và có xu hướng hợp nhất lại nhưng không đạt tới kích thước của vôi hóa loạn dưỡng, có hình dạng méo mó
The differential diagnosis of coarse heterogeneous calcifications includes:
- Fibroadenoma- Fibrosis- Post-traumic : dystrophic calcifications (fat necrosis)- DCIS.
3. Vôi hóa đa hình, nhỏ vi vôi hoa (Fine Pleomorphic Calcifications)
Vôi hóa loại này thường dễ thấy hơn vôi hóa vô định hình và là vôi hóa không lành tính điển hình cũng không ác tính điển hình. Chúng biến thiên về hình dạng và kích thước, đường kính thường nhỏ hơn 0,5mm
25-40 % ac tinh
3. Vôi hóa đa hình, nhỏ vi vôi hoa(Fine Pleomorphic Calcifications)
Lan toa
Phân bô theo thuy
Vôi hóa hình Đường Thẳng Nhỏ hoặc Đường thẳng – Nhỏ Phân nhánh
(Fine Linear or Fine-Linear Branching Calcifications)
Vôi hóa loại này không đều, xếp thành đường thẳng hoặc đường cong mảnh, các hạt vôi hóa có thể không liên tục
Chiều ngang nhỏ hơn 0,5mm
'casting' calcifications.
1. Rải rác (Diffuse/Scattered)
2. Vùng (Regional)
Vôi hóa loại này phát tán trong một thể tích lớn (> 2cm) mô vú, không tương ứng với phân bố ống tuyến
3. Nhóm hoặc chùm (Grouped or Clustered)
Khi có ít nhất 5 vôi hóa trong một thể tích nhỏ (< 1cm) mô vú.
Một chùm có 5 hoặc nhiều hơn 5 chấm vôi trong một vùng nhỏ 1cm gặp ở cả bệnh lành tính và ác tính. Nếu chùm thưa (<10/cm2) thì khả năng ác tính lớn hơn
4. Đường thẳng (Linear)
Vôi hóa xếp thành đường thẳng. Kiểu phân bố này có thể làm tăng nghi ngờ về tổn thương ác tính bởi vì nó gợi ý lắng đọng trong ống tuyến
Phóng đại (C) cho thấy các vi vôi hóa phân bố theo đường thẳng. Mô bệnh học tổn thương: DCIS
5.Thùy (Segmental)
BIẾN DẠNG CẤU TRÚC (ARCHITECTURAL DISTORTION)
cấu trúc bình thường bị biến dạng mà không nhìn thấy khối xác định.
bao gồm các đường mảnh (lines) hoặc tỏa tia gai (spiculations) từ một điểm, gây co kéo khu trú và biến dạng bờ nhu mô.
Biến dạng cấu trúc cũng có thể kết hợp với khối, không cân xứng hoặc vôi hóa
Không cân xưngASYMMETRY
KHÔNG CÂN XỨNG TOÀN BỘ (GLOBAL ASYMMETRY)
So sánh với vùng tương ứng của vú bên đối diện Thể tích mô vú lớn một phần đáng kể của vú (ít nhất là góc ¼). Không có khối, cấu trúc bị biến dạng hoặc kết hợp với vôi hóa
nghi ngờ. Mô vú không cân xứng toàn thể thường là một biến thể bình
thường
KHÔNG CÂN XỨNG KHU TRÚ
(FOCAL ASYMMETRY) Dấu hiệu này không có đủ các tiêu chuẩn của một khối. Có thể thấy rõ sự không cân xứng được giới hạn, có hình dạng
giống nhau ở hai hướng, nhưng không có bờ hoàn toàn và rõ ràng như một khối thực sự.
Có thể là một đảo mô vú bình thường, đặc biệt khi có mỡ xen vào
Chiếm thể một vùng nhỏ hơn góc ¼.
HẠCH BẠCH HUYẾT TRONG VÚ
Các hạch trong vú điển hình có hình thận và khuyết sáng do mỡ ở rốn hạch, kích thước thường 1cm hoặc nhỏ hơn.
Thường ở vị trí trên và ngoài của vú, mặc dù chúng có thể ở bất cứ đâu trong vú.
1. CO KÉO DA Da bị co kéo một cách bất thường.
2. CO KÉO NÚM VÚ
3. DÀY DA Có thể dày khu trú hoặc dày lan tỏa chiều dày hơn 2mm.
4. DÀY BÈ (TRABECULAR THICKENING) Là sự dày lên của các vách xơ của vú
HẠCH NÁCH
BIRADS
