luku - world english bible26 kana kingi paki wane rombanda paleyamopa ana-tumi aŋala geperiele yuu...

132
1 LUKU Luku baame banya waili pii keyange dake pyao dokopa Anatu baame Isaraele wambu dupwa pipya Pyuo Nyingi Akali mendeme nakama pyuo nyela epara lalu lao lasi dokoŋo lao wambu yuu muu peparaena Pyuo Nyingi dokoŋo lao pyuo pyao reteya. Lukumi pyao reto dokopa pendewa wambu dupwa Anatunya waili pii keyange doko polo lara lao Kamongona Imambu dokome Yesu kee leya, lao piya. Luku baame waili pii keyange dake pyao reto dokopa yanenge imambunyape lapo rae yangingi dokona nyisaro suu pingi doko simbwaro silyamo lao pano pyao reteya. Waili pii keyange dokona rae mainginya renge dokona pii malu palamo. Kanda soo pyao dokopa Yesu mandeyaminyi pii dokope lumwa pyuo pyao Yesu isa yuu dakena karapala yake panda peyamo pii dokope dolapona rae mainginya renge palamo. Yesu Koraisa baa isa yuu dake yaki nyepala yake panda dokona dee peyamopa Anatunya Elyambu Pingi doko ando pao dee Kurisene yulu doko yuu muu dupwa peparaena raeyo peyamo dokona lao Luku baame buku wakale kingi Aposelena Yulu lenge dokona pyao reteya. Yesu mandeyamopa aŋala dupwame pii leyami. Leyaminyipa mena sipisipi rapu pingi akali dupwa Yesu kandala epeyami. Dee Yesu baa wane karo tembole anda dokona peya. Samaria akali keyange dokome Juu akali nyisiya. Wane mende banya rakangena anda yaki nyepala yuu nanesa peya. Pii dasipa Lukunya waili pii keyange dokona iki silyamo. Akali wakale dusipame waili pii keyange pyao reteyaminyi dupwana pii dasipa pali nalyamo. Lukunya waili pii keyange dakena renge kisima reteya. Ateŋa lenge dokonape Imambu Poo

Upload: others

Post on 10-Mar-2021

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

1

LUKULuku baame banya waili pii keyange dake pyao dokopa

Anatu baame Isaraele wambu dupwa pipya Pyuo NyingiAkali mendeme nakama pyuo nyela epara lalu lao lasidokoŋo lao wambu yuu muu peparaena Pyuo Nyingidokoŋo lao pyuo pyao reteya. Lukumi pyao reto dokopapendewa wambu dupwa Anatunya waili pii keyange dokopolo lara lao Kamongona Imambu dokome Yesu kee leya,lao piya. Luku baame waili pii keyange dake pyao retodokopa yanenge imambunyape lapo rae yangingi dokonanyisaro suu pingi doko simbwaro silyamo lao pano pyaoreteya. Waili pii keyange dokona rae mainginya rengedokona pii malu palamo. Kanda soo pyao dokopa Yesumandeyaminyi pii dokope lumwa pyuo pyao Yesu isa yuudakena karapala yake panda peyamo pii dokope dolaponarae mainginya renge palamo. Yesu Koraisa baa isa yuudake yaki nyepala yake panda dokona dee peyamopaAnatunya ElyambuPingi doko andopaodeeKurisene yuludoko yuu muu dupwa peparaena raeyo peyamo dokonalao Luku baame buku wakale kingi Aposelena Yulu lengedokona pyao reteya.

Yesu mandeyamopa aŋala dupwame pii leyami.Leyaminyipa mena sipisipi rapu pingi akali dupwa Yesukandala epeyami. Dee Yesu baa wane karo temboleanda dokona peya. Samaria akali keyange dokome Juuakali nyisiya. Wane mende banya rakangena anda yakinyepala yuu nanesa peya. Pii dasipa Lukunya waili piikeyange dokona iki silyamo. Akali wakale dusipamewaili pii keyange pyao reteyaminyi dupwana pii dasipapali nalyamo. Lukunya waili pii keyange dakena rengekisima reteya. Ateŋa lenge dokonape Imambu Poo

Page 2: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 1:1 2 LUKU 1:3-4Pyasimi yulu pingi dokonape enda dupwame Yesunyayulu pyakamyuo kareyaminyi dokonape Anatumi wambukoo pingi dupwame kame sakamingi dokonape pii maluingyuo pyao reteya. Lukuna waili pii dokona enda dupwalao minyalyuo leya.Buku Dakena Pii Palamo Dusipa

1. Waili pii dokona kanda soo leya 1:1-42. Jone Bapitisimopa Yesupa pii dokope dee nakamba

wane kuki kareyambinyi pii dokope pyasi palamo 1:5—2:52

3. Jone Bapitisimo dokome misi lao kareya 3:1-204. Yesu bapitisimo nyepala yuu muiyane dokona

peyamopa Sataneme makande piya doko 3:21—4:135. Yuu Galili dokona Yesumi panembena misi lao yulu

pyuo kareya 4:14—9:506. Galili karo Yesu yuu Jerusaleme peya 9:51—19:277. Banya yuu gii repeta otara lao koro mendaki Yesu

yuu Jerusaleme kareya 19:28—23:568. Kamongo Yesu lopo epapala baame wambu dupwa

keta pano epeya. Enakana baa yake panda dokonadee peya 24:1-53

Lukumi Tiopilasa Pii Mende PyaoYako Leya

1 Namwa kareyama sukusa dokona Yesumi yulu an-dake piyamo dupwana lao akali malu mee pepa pyaoreteyami. 2 Wambu lapome baa yulu piyamo dupwapeparae lengeme kandapala boo pyao lao kareyami dup-wana pii langiyaminyipa pepana piyami. 3-4 Namba yuludusipa suu pyaokondali pyuo karapala pepa dokona pyaorolaro lao suu piyu. Tiopilasa emba akali andake dokonalao emba suu pyao pepana pyao jeronopa pii langiyami

Page 3: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 1:5 3 LUKU 1:15dupwa kinyi ingyuo pelyamo lao soo gisarenepa mendeisa pakami nara.

Jone Bapitisimo Nyakamaingi Manjo Nyerami Pii Doko5 Erote yuu Jutia dokona kiŋi yulu pyuo kareyamo gii

dokopako purisi mende Sakaraya lenge kareya. Baa purisiakali Apaisa dokona akalyanda lili pyuo karenge. Baa endakingi Ilisapeta lenge Erone rara dokona nyiya. 6NakambalaparaeAnatunya lenge kambudokonaKamongonamawapii andake kukipi ama kaeya nao minyuo kareyambi.7 Ilisapeta enda pote peteyamopa nakamba wane manjinao pisipala emeyambi.

8 Banya purisinya akalyanda liti pyuo kareyami dup-wame tembole anda dokona yulu pyuo kareyami giidokopa baa opetae Anatunya lenge kambu dokonapyuo kareya. 9 Dokopa purisi pinginyili pyuo apiKamongona tembole andakare rendamu pingi bangekisala para lao semanale lao nakamana kingi pepapyao komondo retapala mende kamenge kanda naonyiyaminyi dokopa Sakarayana kingi rakana paleyasa baakisala peya. 10 Dokopa rendamu pingi bange kisingigii dokopa wambu malu mee kareyami dupwa peparaekamanda ateŋa lao kareyami. 11 Dokopa baa kareyamodokona epo Kamongona aŋala mende rendamu pingibange kisingi rate kingi rolaerena dokona pano epokareyamo kandeya. 12 Baa kando pakapala monarenamepulunongo piya. 13 Piyamopape aŋala dokome baa dopalamaiya. Sakaraya, emba paka kae. Emba ateŋa lao karenedokoAnatumi soo karamo. Embena etene Ilisapeta baamewane mende manjakara. Banya kingi Jone lare. 14Dokopaemba raeko maiyuo mona pyakalyuo pyao kararenepawambumalumeemanjipilyamo lao raemairamiko. 15BaaAnatunya lenge kambudokona andake ingyuokarara. Baa

Page 4: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 1:16 4 LUKU 1:24waene ipwange dokope ipwange porai dupwape dokonamende naa nara. Endangimi baa manjo nyeramo giidokopa Imambu Poo Pyasi baa keta palyuo simbwaramokarara. 16 Baame Isaraele wambu malu nakamana Ka-mongo Anatu dokona dee lanyuo epara. 17Wamba Ilainjaporai ingyuo kareyamo imambu porai doko baa keta pali-ramopa Kamongona lenge kambu dokona pyuo karara.Rakange dupwame nakamana wane wanakepe dupwamona reto karena lao simbinali pingi wambu dupwamewambu rolae pingi dupwana pii soo nyinya lara. Kamongobaa epara lao wambu dupwa rapa rapa pyuo karena lara,leya aŋalame.

18 Leyamo dokopa Sakaraya baame aŋala kando dopapyuo piso siya. Emba letene doko apa pyuo angingyuokandarose? Namba alemo karo dee nambana etenge baaendemo ingyuo petamo, leya. 19 Dopa leyamo dokopaaŋala dokome isingi baa lamaiya. Namba Geperiele lengedokomeAnatunya lenge kambu dokona karenge. Waili piikeyange lalono doko emba langyala puu lapyasa epelyo,leya. 20Nambadopa pira lalono doko pii kinyi lao suu pyaanalene dokona emba pii laa nao pii lalana saka nao kararelyakande. Namba lapunuli pyuo pyaka separamo dokopaemba kapa pii lare, leya.

21 Dokopa wambu kamanda kareyami dupwameSakaraya epelyape mee lao isaro karo baa temboleandakare mee karalu kareyamo dokona apa pipyasabaa epa nalyamo lao saka nao kareyami. 22 Dokopabaa kamanda epapala nakama pii lamainya saka naya.Dokopa baa pii repa repa pipyamomende kandapyalyamolao kando siyami. Dokopa baa pii lalana saka napala kingisikisa pyambuo lasaka piya.

23 Pipala banya purisinya yulu pingi yuu gii dusipaepo otapeyamopa baa anda peya. 24 Yuu gii dusipa

Page 5: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 1:25 5 LUKU 1:35epo papeyamopa banya etenge Ilisapeta baa rombandawane ingiya. Wane ingiyamopa baa elyapala kana kingipaki yalu pyuo peteya. 25 Namba ane mende manja naoelyuo peteyo dokona ingyuo Anatumi namba nyisapyamodokona rae maiyuo pisiru leya.

Yesu Manjo Nyeraminyi Pii Doko26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-

tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taoneNasarete lenge dokona pena leya. 27 Akali mende banyakingi Josepe lenge baa Dapitinya para pyasinya mendekaro baameendamapwaemende kingiMaria lengemoko-riya piya. Enda doko peteyamo dokona Geperiele penaleya Anatumi. 28 Baa peteyamo dokona epapala dopalamaiya. Emba pisipilyamo yako. Kamongome emba yaponyepala emba elyape keta pisilyamo. 29 Dopa leyamodokopa baa pulunongo piyamopa baa yako lalamo piidoko aki pii lao suu pyanyi pyano peteya. 30 Dokopaaŋala dokome baa dopa lamaiya. Maria, emba pakakae. Anatumi emba rae maiyuo karamo. 31 Embenarombanda wane ingyaramopa manjiri lyakande. Manji-pala banya kingi Yesu lare, leya. 32 Baa andake ingyuokararamopa baa Ama Ketae Karamo dokona Ikinyingilarami. Dokopa Kamongo Anatumi baa banya rakangekyawa Dapiti dokona kiŋi yulu nyuo maira. 33Mairamopayuu peparae baa Jekopena rara doko kamongo wakasaingyapala rapu pyuo karalu karo karara. Dokopa banyaisingi yulu doko ota nara, leya.

34 Lao oteyamo dokopa Mariame aŋala lamaiyuo,Namba akali nyii nange doko apa pyuo emba lapinyilipyuo pira? leya. 35 Leyamo dokopa aŋala dokome baalamaiyuo dopa leya. Imambu Poo Pyasi emba keta mar-alyara. Ama ketae karamo dokona renge porai doko emba

Page 6: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 1:36 6 LUKU 1:46sembara. Dopa piramo dokona wane manjiri doko PooPyasi Anatunya Ikinyingi larami, leya. 36 Lapala, Embenaree palu enda Ilisapeta lenge doko endemosa wane in-giyamopa kana mange pyakambwaro paleyamopa peteyalyakande. Wamba baa wane manji nao pote petamoleyami dokoko epapu wane paleta petamo. 37 Anatumende pinya saka naa nange dokome piya, leya.

38 Dopa leyamo dokopa Maria dopa leya. Namba Ka-mongona yulu pingi enda peto kande. Emba letenyilipyuo pinya, leya. Leyamo dokopa aŋala dokome baa yakinyepala peya.

Maria baa Enda Ilisapeta Yako Lala Peya39 Enakana dokopa Maria baa sipurapala yuu kyau

pyalya pyana pingi dokona yuu Jutia dokona sukusaanda repe repe pyuo karenge mendena waiya lao peya.40 Papala Sakarayana anda kolando pao Ilisapeta yakoleya. 41 Yako leyamo pii doko Ilisapetame siyamo dokopabanya rombanda dokona wane paleyamo doko pyukuleya. Dokopa Ilisapeta Imambu Poo Pyasi dokome baapalyuo simbuyamopa 42 baa pii ketae palyuo dopa leya.Mee enda dupwa pisiminyi dokona Anatumi emba yapoelyape keta pisilyamo, embena rombanda wane palamodokona Anatumi elyape keta pisarako. 43 Kamongonaendangi doko namba ketae pyambuo yako lao epelyamodoko apa pipyasa pilyamo? 44 Dokona lao embamenamba yako lalene pii doko selono dokopawane nambanaromba dokona palamo baa rae maiyuo pyuku lalamolyakande. 45 Kamongome leyamuli pyuo pira lao suupyapinyi dokona raeko maiyuo pare ingilyamo.

Mariame Kenane Mende Piya46Dokopa Maria dopa leya.Mona anda dokona Kamongo doko ketae pyambulyu.

Page 7: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 1:47 7 LUKU 1:5647Nambana Lete Wai Pyao Nyingi Anatu dokona suu pyao

rae maiyuo peto.48 Namba banya yulu enda mee koole ingyuo

pisipunupapebaame namba suu pyaro karamo.Rengya manjirami dupwa peparaeme nambasa kandoAnatumi namba elyape keta pisiyapya larami.49PoraiWakasaKaramodokomenambanyiso yulu andake

pyakapyalyamo.Banya kingi doko yapasi ingyuo palamo.50 Wambu baa kando pako wambo kareyami dupwape

enakana kararami dupwapebaa sakame kumuo nyiso karenge.51Banya kingi porai dokomewambu range wakasa ingyuo

karamanolao suu pingi dupwa pyao ralinyi nembeya.52Kiŋi kareyami dupwa pyao mee inginyi pyambwapalainyimungu petenge dupwa nyuo ketae pyambuya.53 Wambu lopo karaminyi dupwa baame sikya pinya lao

nenge keyange maingi.Dopa pyuo bange malu retenge dupwa kaepala pendewa

inginyi nembo pena lenge.54Kondo sakao pyakaro leya kande doko suu pyao karobanya yulu pingi Isaraele wambu dupwa nyiso karenge.55 Baame namwana rakange kyawa Aporakame kandowa,banya ree palu wai kiso nyera ingilyamo dupwa

kandowapeyuu rakyame kaeya nao nyiso kararo lao,lalu lao leyamuli pyuo pingi, leya Mariame.

56 Lapala Maria Ilisapetapa kana remale role pyao pe-teyambi. Enakana kaepala anda peya.

Jone Manjo Nyiyami

Page 8: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 1:57 8 LUKU 1:6757 Ilisapetame wane manjira ingiyamo yuu gii doko

pyaka siyamopa wane mende mandeya. 58 Dokopawambu repeta palenge dupwape banya palu dupwapeKamongo dokome enda baa kando kondapala yulu andakepyakamipyalyamo lao sepala baa role pyao rae maiyuokareyami.

59 Yuu mange lama karo epo papeyamopa wane dokoyongo yanenge awali lao pyakepanyi nembala epeyami.Epapala rakange kingi Sakaraya lenge dokona wanedopako kingi Sakaraya lalana piyami. 60Lalana piyaminyi-pape endangimi daa lapala, Kingi Jone larama, leya.61 Dopa leyamo dokopa, Embena palu dokona mendekingi dopa laa nange kandale, leyami. 62 Dokopa wanenarakangedokonawanedoko kingi api larama lao suupilipi?lao piso siyami. 63Dokopa pepa pingi bange doko minyuoepena lao lamaiya. Dokopa, Baa kingi Jone larama, laopepa pyao reteya. Dopa lao pyao reteyamo dokopanakama peparae ayaka leyami. 64 Dokopa Sakarayadokona aopa banya kambu dee lumbuyamosa pii laoAnatu lakando kareya. 65 Dokopa nakama repeta pa-leyami wambu dupwa peparae pako kareyami. Dokopayuu Jutia kyau pyalya pyana pingi dupwa peparaenawambu kareyami dupwame yulu dokona dopa pipya dopapipya lao kareyami. 66 Dokopa pii doko siyami dupwapeparaeme monarename dopa pipya dopa pipya lao suupyanyi pyano pyuo, Wane doko apiyakale karara, leyami.Kamongome wane doko nyiso karara doko soo gisiyami.

Sakaraya Baame Pii Nolakao Leya67 Dokopa banya rakange Sakaraya Imambu Poo Pyasi

dokome palyuo simbuyamopa baa pii polo lamaiyuo dopaleya.

Page 9: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 1:68 9 LUKU 1:7768 Kamongo Anatu Isaraele wambu dupwame suu pyao

karaminyi doko lakandamana.Baame epo banya wambu dupwa nyiso kiiramo

nyipyalyamo.69 Dokona lao banya yulu pingi akali Dapiti dokona palu

dokonaLete Wai Pyao Nyingi akali porai mende karena lao renge

kuipyamopa karamo.70Dokonako ingyuo yuu wamba dokopabanya poropeta akali poo pyasi dupwa keta pii mende

leya.71 Doko, Namwana yanda pimwai dupwa nembakao

namwa nyisara,namwa kando awa nao karaminyi dupwa peparaeme

namwa pyaa nana lao kyawa minyaro leya.72 Namwana rora ambasupi kando lamaiyuo kaeyamuli

pyuo,pii yapasi doko kame see napala kondo nyiso karara.73 Baame namwana rakange kyawa Aporakame lamaiyuo

pii mende lalu lao leya kande.74Doko namwana yanda pimwai dupwana kingiraka lanyi nembaramopa namwa koo soo kararama leya.75Dokome namwa banya lenge kambu dokona karo,yulu yapasi rolae dupwa pyuo karalu kararama lao lalu lao

leya.76 Anyi emba Anatu Wakasa Karamo dokona poropeta

akali larami.Dokona lao Kamongo enakana eparamo dokonaemba wambo pao banya kata wapwakamyuo pare,77 banya wambu dupwana koo dupwa kame sakasi ser-

amopalete wai pyao parami lao pii doko boo pyao lamairi.

Page 10: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 1:78 10 LUKU 2:778 Namwana Anatu anjiki pipala namwa kondo sakao

nyisaramopa,neta renge akali namwa kiiramo nyera doko epena lara.79Wambukumasi ingyuo iminjingi pandadokonapisirami

dupwa keta yanga paupau lakamira,mona seramo pupwase lao kata lasaka pira,leya Sakarayame.

80 Dokopa wane doko mona angi palyuo ando peya.Baa neta eparamopa Isaraele wambu dupwame baa kapakandarami yuu gii pyaka sepa naya dokopa yuu muiyanedokona palyuo kareya.

2Yesu Manjo Nyiyami(Mat 1:18-25)

1Yuu gii dusipana Okosatasa yuumuu dupwanawambudupwa peparae kingi pepa pinya lao pii wai nembeya.2 Wamba kingi pepana see nange doko dokopa kandasoo pyao reteyami. Yuu gii dokopa akali Kuiniyusi yuuSiria dokona kyapo mupwa ingyuo kareya. 3 Dokopawambupeparae kingi pepa pinya lao nakamana yuu rangeanda malu repe repe pyuo pyuo karenge wakale wakaledupwana peyami.

4 Yuu Galili dokona yuu Nasarete anda malu reperepe pyuo karenge doko yaki nyepala Josepe yuu Jutiadokona lalyuo pao Dapiti wamba kareya dokona ree paludokona mendeme baa mandeya dokome baa Dapitinyayuu dokona yuu taone Beteleme lenge dokona peya. 5Yuudokona Maria mokoriya piyamo doko wane paleyamodokopa baapa kingi pepa pinya lao peyambi. 6 Papala yuudokona kareyambinyi dokopawanemanjo nyera gii pyakasiya. 7Dokopa baamewanemupwa dokomandeya. Manjo

Page 11: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 2:8 11 LUKU 2:18nyepala baa komau dokome yaki pipala anda angi upuniliwambupalenge dokona palirambi ingya nayamosa bokotebulamakao nenge reto maingi dokona reteya.

Aŋala Dupwame Sipisipi Rapu Pingi Akali Dupwa PiiLamaiyami

8 Dokopa yuu dokona sipisipi rapu pingi akali lapomepau mendena nakamana sipisipi dupwa kukwa dokopaiso peteyami. 9 Piso kandeyaminyipa aŋala mende panoepeya. Dokopa Kamongona yanga paupau lenge dokonakama kareyaminyi dokona kako pao yanga paupau leya.Dokopa nakama pakame kumuyami. 10 Dokopa aŋaladokomenakama lamaiyuo, Pakanalapape. Wambudupwapeparae ketamende piramopa raekomaiyuo kararami laowaili pii keyange doko minyuo epelya kande. 11 Dokonalao epapu Dapitinya yuu taone dokona wanemendeman-jakami. Baa Kamongo Koraisa dokome nakama lete waipyao nyera. 12 Nyaŋa mende komau dokome yaki pisinenge reto maingi dokona seramo doko kando nyepaladokolamo lao kandarami, leya. 13 Dopa leyamo dokopaaŋala dokomoo yake panda karenge ama malu dupwapipya aopa role pyao karapala Anatu lakando lao,14 Anatu ama ketae karamo doko wambu dupwame

lakando karena,baa kyanyi kandelyamo dupwa koo soo kararami.

15Lapala aŋala dupwa nakama yaki nyepala yake pandadokona peyaminyi dokopa sipisipi rapu pingi akali dusipadopa leyami. Mende pipyamo doko Kamongo dokomenamwa nolako langilyamo doko yuu Beteleme dumb-inya kandala mwua, leyami. 16 Lapala waiya lao pa-pala Mariamoo Josepemoo nyaŋa bulamakao nenge retomaingi dokona siyamo dokomoo kando nyiyami. 17Kandonyepala aŋalame wane dokona lao pii lamaiyamo dupwapolo leyami. 18 Dokopa wambu siyami dupwa peparae

Page 12: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 2:19 12 LUKU 2:29sipisipi rapu pingi akali dusipame lamaiyami pii dokosepala yako leyami. 19Yako leyaminyipa Maria pii dupwapeparae yaki nyii nao suu pyanyi pyano peteya. 20Dokopasipisipi rapu pingi akali dupwame aŋalame leyamuli pyuopiyamo kandapala kapu kyuo anda pao dokopa Anatuketae pyambuo lakando peyami.

Wanena Kingi Yesu Leyami21Yuu mange lama karo epo papeyamopa banya yongo

yanenge pyakepanyi nembeyami. Baa ene rombandapalipa nayamopa aŋala kingi Yesu leyamo dokoko leyami.

Wane Yesu Tembole Anda Dokona Anatu Maiyami22Moseseme wane manjipala mende pirami lao Mawa

Pii paleyamuli pyuo nakamba pipala elyape karambanalao Jerusaleme dokona lalyuo pao Yesu baa Kamongodokona maiyalana peyambi. 23 Dokona ingyuo Kamong-ona mawa pii dopa lao pyasi palamo. Doko wane mupwamanjiraminyipa wane doko Anatunya dokona maiyala-pape letamo. 24 Kamongona mawa pii leyamuli pyuoyaka wayamu lama panda yaka pumwa ikyane lama kisomairami doko maiyala peyambi.

25 Dokopa akali mende kingi Simione lenge dokoJerusaleme kareya. Baa yulu rolae pyuo Anatu suu pyaokaro Anatumi Isaraele wambu dupwa nyisala epelyapelao iso kareyamopa Imambu Poo Pyasi baa keta paleya.26 Dokopa Imambu Poo Pyasimi lao nolako lamaiyuo,Wambo kumapa narenepa Kamongona Koraisa doko angikandare, leya. 27Akali doko Imambumi pyongo piyamopatembole anda dokona epeya. Dokopa rakange endangipadolapome wane Yesu Mawa Pii palengenyili pyuo baapinya lao lanyuo epeyambinyipa 28 akali dokome baakupyuo nyepala Anatu lakando dopa leya.29Kamongo, emba leenyili pyuo pipinyi doko kando karo

Page 13: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 2:30 13 LUKU 2:37dokona embena kendemande akali mona kyuu lao seramo

pena lape.30 Embena lete wai pyao nyingi doko31wambu dupwa lenge kambu dokonaemba rapa rapa pii dokonamba baa lengeme kandalono.32Yanga paupau laramo dokomesee nange wambu dupwa embena kata kando nyeramidee Isaraele rara doko yanga paupau laramo dokomerara neta renge ingyuo para leya.

33 Dokopa baame wane doko kando leyamo pii dokosepala banya endangi rakangepa yako leyambi. 34DokopaSimione baame nakamba elya pyuo penale lao endangiMaria kando dopa lamaiya.Wane dakeme renge kuiramopa Isaraele wambu malu isa

paraminyipa maluko ketae pao kararami ingilyakande.

Baa Anatu dokona lyakai pyuo kararamo kandapala yandapimwaiyuo lao kararami.

35 Dokopa nakamana suu pingi monarena silyamo dupwapanara.

Dee wua gelame wambunya mona dokona arekyupilyamosa

randa pingi doko suu pyaoembena mona anda randa wakasa nao karare leya.

36 Yuu gii dokopa Anatunya poropeta enda Ana lengePanyuelena wanenge rara kingi Asa lenge doko en-demo ingyuo peteya. Baa akali nyiyamopa enakana eekana yanda ipingi nyero banya akalingipa paleyambi.37 Akalingi kumuyamopa baa enda waiya ingyuo ee kanaakalisa mange lama karo ipisu kisima (84) peteya. Baatembole anda doko yaki nyii nao kukwa korakamapenenge wasaka pyuo ateŋa lao Anatu ketae pyambuo yako

Page 14: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 2:38 14 LUKU 2:47lao peteya. 38 Josepe Mariapa tembole anda Anatu monamaiyuo kingi lao peteyambinyi gii dokopako Ana baaepapala Anatu kando ange lapala Anatumi Jerusaleme ki-iramo nyela epelyape lao kando kareyami dupwa peparaewane dokosa lao kando lamaiya.

Kapu Kyuo Yuu Range Nasarete Anda Peyami39 Dokopa Kamongona mawa pii palengenyili pyuo

yulu dusipa peparae pyuo otapala kapu kyuo yuu Galilipao nakambana yuu taone Nasarete dokona peyambi.40Peyambinyipa wane doko ando porai ingyuo amamonapaleyamopa kareya. Dokopa Anatunya renge keyangedoko baa keta paleya.

Wane Yesu Tembole Anda Range Peya41 Banya endangi rakangepa ee kana peparae

Jerusaleme dokona Pasopa nenge nenge gii dokopapapa piyambipya. 42Papa piyambinyi dokopa baa ee kanaakalisa ipisu lama kareyamopa pengenyili pyuo nakamalalyuo peyami. 43 Papala nenge Pasopa nao otapalanakamba kapu kyuo anda peyambinyi dokopa waneYesu Jerusaleme dokona karo kaeya. Baa Jerusalemekareyamo doko rakange endangipa see nayambi. 44 Puuwambu wambo pao enakana epo pilyaminyi dupwanarukuraka pyuo epo pelyamo lao masapala yuu mendakinyuo nembo kata peyambi. Papala nakambana paludupwape puu minyingi dupwape kareyami dupwana baakoto peyambi. 45 Koto karo baa kando nyii napala deeJerusaleme kapu kyuo baa kotala peyambi. 46 Papala yuurema epo papeyamopa tembole anda dokona peteyamokando nyiyambi. Baa mana lenge dupwa peteyaminyidokona role pyao piso nakamana pii sepapu piso soopeteya. 47 Dokopa baame pii leyamo soo peteyamidupwa peparaeme baa soo gisapyalyamo lao baame

Page 15: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 2:48 15 LUKU 3:3isingi pii lamaiyuo peteyamo doko soo yako lao peteyami.48 Dokopa nakambame baa kando nyepala dokopa yakolao mona nembeyambi. Mona nembapala banya endangidokome baa lamaiyuo, Anyi, akipamo embame nambwakando dopa pipi? Rakane nambapa emba koto monayanyi pyapyamo papyuo karambwa lyakande, leya.49 Dokopa baame nakamba lamaiyuo, Akipamo nambakoto papimbi? Namba Rakanena anda karare ingilyamolao see nambisi? 50 Dokopa pii dopa lamaiyamo rengedoko see nayambi.

51 Dokopa baa nakamba role pyao lano papala yuuNasarete dokona epeyami. Epapala nakambame leyam-binyili pyuo pyuo kareya. Dopa pyuo kareyamopa banyaendangi dokome yulu dupwa peparaena monarena suupyanyi pyano peteya. 52 Dokopa Yesu konda konda pyuosoo giso karo pao ando kaeya. Dokopa Anatumoo meeakali opetaeme baa kando ama rae maiyuo kareyami.

3Jone Bapitisimo Nyakamaingi Doko Boo Pyao Lao Kareya(Mat 3:1-12; Mak 1:1-8; Jo 1:19-28)

1Taipiriasa Sisa baa ee kana akalisa ipisu kingi paki kiŋimupwa wakasa ingyuo kareyamopa Pondiasa Pailate yuuJutia kyapo muwpa ingyuo kareya. Eroteme yuu Galilirapu pyuo karo yangonge Pilipa baame yuu Ituriape yuuRekonaitasape dolapo rapu pyuo karo Laisaniasame yuuApilini rapu pyuo karo pyuo piyami. 2 Yuu gii dokopaAnasa Kayapasapa purisi mupwa ingyuo pyuo kareyambi.Dokopa Jone Sakarayana ikinyingi doko yuu muiyanedokona kareyamopa Anatumi baa pii mende lamaiyamosiya. 3 Dokopa baame ipwa Jotane repeta yuu dupwanapao mona enenge palyapala Anatumi koo dupwa nyuokame sakana lao bapitisimo nyelapape, lao boo pyao

Page 16: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 3:4 16 LUKU 3:11papyuo kareya. 4 Baa dopa pyuo piyamo doko suu pyaoAnatunya poropeta akali Aisaya dokome pii wambo pyaoreteya.Doko yuumuiyane dokona pii mende dopa lao kyakale lao

karara.Kamongona kata mondo lao retalapabanya kata dupwa wapuo rolae pyuo karalapa.5Dokopa yuu oko dupwa peparae pyuo rolarami.Yuu kyau andakepe kukipi dupwa peparae pyao panda

lama lama inginya.Kata kyai dupwa pyao rolalapapedokome kata koo kyau pyalya pyana pingi dupwa rambi

kwuasi sera.6DokopawambupeparaemeAnatu letewai pyao nyeramo

kandarami, letamo.7 Dokopa wambu malu mee baa bapitisimo nyakana

lao kareyamo dokona epeyaminyi kando baame dopalamaiya. Nakama kau ikyane ingyuo kaparao karaminyi.Kote andake palisara ralo pupwa lao apimi repe repelangipyasa epelyamisi? 8Nakamamona enenge palyapalarolae yulu pinginyili pyuo pyuo karalapape. Dopa pyuokaro Aporakame namwana rakange kyawa ingiyamopakaramano lao suu pyaa nalapape. Dokona lao dopalangilyu. Anatumi mee kana dapwa nyuo Aporakamenawane wanakepe ingyuo kapa wasara ingilyamo. 9 Enedakepa isa dupwana rengeta wua rumbiwame pokwalanapyuo maliki maliki lao karamo. Dokona isa jingi keyangelyii nange dupwapeparae pokwapapu isare dokona pamb-wapa pira ingilyamo, leya.

10 Dokopa wambu malu mee kareyami dupwame baapiso soo, Dokona ingyo namwa apa pirama? leyami.11 Dokopa baame nakama isingi lamaiyuo, Mende komaupee pingi lama seramo doko mende mokwa soo aeya

Page 17: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 3:12 17 LUKU 3:20naramo karara doko maipwape. Doko suu pyao mendenenge sera doko dopako pipwape leya. 12 Takisi nyingiakali lapo nakama opetae baa bapitisimo nyakana laoepeyami. Epapala baa kando lamaiyuo, Mana Lenge,namwa apa pirama? leyami. 13 Dokopa baame dopaleya. Kana rombo piyaminyili pyuo dusipa iki nyelapape,leya. 14 Yanda singi lapo opetaeme baa piso soo, Namwaapa pirama? leyami. Dokopa baame nakama lamaiyuo,Akali mende pyalana pyuo kana jinya laope panda mendekoo pilyamo lao kyambo lapala banya kana waa nyakaminalapape. Rangena yulu pingi kana doko kapalyamo laosuu pyao karalapape leya.

15 Wambu dupwame Koraisa epelyape lao iso karopeparaeme Jone kando baa Koraisa panda daa laomonarena suu pyao kareyami. 16Dokona Joneme nakamapeparae isingi lamaiya. Nambame nakama ipwa dokonamee bapitisimo nyakao karo. Ipwa dokona mee bapi-tisimo nyakao karapunupape Porakai mende nambapakapa pii narande epelyamo dokona kimbu suu lyolo dokopolarono namba kwaeyamo dokome kapa ingya nalyamo.Baame Imambu Poo Pyasi dokopa isarepana nakama bapi-tisimo nyakara. 17 Baa witi jingi lukungi saporo andakedoko minyaro karamo. Baa witi peparae yapo nyepalajingi angi dupwa anda retowa, imbu dupwa isare rao sulusingi dokona kisanyi nembara leya.

18Dokopa waipi malu lao wambu dupwa lamaiyuo wailipii keyange doko boo pyao lao kareya. 19 Dopa laokareyamopa akali rema kiŋi yulu mokwa soo nyiyamidokona mende kingi Erote dokome banya yangongenaenda Eroteyase lenge dokomango nyuo karo dee yulu koowakale wakale pyuo kareyamosa Joneme baa lao nemborolo lamaiya. 20 Dokopa Erote baame yulu koo wakalewakale pyuo kareyamo dokonako palyuo Jone nyepala

Page 18: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 3:21 18 LUKU 3:33karapusi anda palyiya.

Yesu Bapitisimo Nyiya(Mat 3:13-17; Mak 1:9-11)

21 Wambu peparae bapitisimo nyuo oteyaminyipaYesu baa opetae bapitisimo nyepala ateŋa lao kareyamodokopa yake kata lumbwapala 22 Imambu Poo Pyasiyaka wayamu dopale ingyapala baa kareyamo dokona isalupyuo epeya. Dokopa yake dokona pii mende lao epeya.Emba nambana Ikinyingi mona retelyo doko. Nambameemba raeko maiyuo karo, leya.

23 Yesu ee kana akalisa rema epo papeyamopa banyayulu doko kanda soo piya. Wambu peparae baa Josepenaikinyingi lao suu piyami. Josepe baa Ilainya ikinyingi,24 Ilai baa Matatena ikinyingi, Matate Lipaena ikinyingi,Lipae Melekainya, Melekai Janainya ikinyingi, JanaiJosepena, 25 Josepe Matatayasana ikinyingi, MatatayasaEmosana, Emosa Neamena ikinyingi, Neame Esalainya,Esalai Nakainya ikinyingi, 26 Nakai Meatana, MeataMatatayasana ikinyingi, Matatayasa Semenena, SemeneJosekena ikinyingi, Joseke Jotana, 27 Jota Joananenaikinyingi, Joanane Oresana, Oresa Serapapelena ikinyingi,Serapapele Siatielena, Siatiele Nerainya ikinyingi,28 Nerai Melekainya, Melekai Atainya ikinyingi, AtaiKosamena, Kosame Elemetamena ikinyingi, ElemetameEana ikinyingi, 29 Ea Josuana ikinyingi, Josua Eliasena,Eliase Joriminya ikinyingi, Jorimi Matatena, MatateLipaena ikinyingi, 30 Lipae Simionena, Simione Jutanaikinyingi, Juta Josepena, Josepe Jonamena ikinyingi,Joname Elayakiminya, 31 Elayakimi Meliana ikinyingi,Melia Menana, Mena Matatana ikinyingi, MatataNetanena, Netane Dapitinya ikinyingi, 32 Dapiti Jesena,Jese Opetana ikinyingi, Opeta Boasana, Boasa Salmanenaikinyingi, Salomane Nasonena, 33 Nasone Aminatapena

Page 19: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 3:34 19 LUKU 4:6ikinyingi, Aminatape Ataminana, Atamina Aninyaikinyingi, Ani Esoronena, Esorone Peresana, PeresaJutana ikinyingi, 34 Juta Jekopena, Jekope Aisakenaikinyingi, Aisake Aporakamena, Aporakame Teranaikinyingi, Tera Neona, 35 Neo Serakana ikinyingi, SerakaOriunya, Oriu Pelekena ikinyingi, Peleke Ipana, Ipa Selanaikinyingi, 36 Sela Kenanana, Kenana Apasatana ikinyingi,Apasata Semana, Sema Noana ikinyingi, Noa Lemekena,37 Lemeke Metusalana ikinyingi, Metusala Inokona, InokoJaretana ikinyingi, Jareta Malalilinya, Malalili Kenananaikinyingi, 38Kenana Inosona, Inoso Setena ikinyingi, Setebaa Atamena, Atame baa Anatunya ikinyingi.

4Sataneme Yesu Makande Pyuo Kareya(Mat 4:1-11; Mak 1:12-13)

1 Yesu ipwa Jotane yaki nyepala Imambu Poo Pyasipalyuo simbuo baa lanyiyamopa yuu muiyane dokonaepeya. 2 Baa yuu akalisa pao kisima yuu muiyane dokonaSatane dokome apa pilyape lao kandalana makande pyuokareyamo kareya. Dokopa yuu gii dusipana nenge naa naokarapala baa lopaya.

3 Satane dokome baa lamaiyuo, Emba AnatunyaIkinyingi ramo doko kana dake borete inginya laa, leya.4 Dokopa Yesumi isingi lao, Buku Baepolena dopa laopyasi palamo. Akali borete iki nao kulisa ingyuo lete karanara ingilyamo leya.

5 Dokopa Satane dokome baa lanyuo papala isa yuumuu wakale wakale kiŋi akali rapu pyuo kareyami dupwapeparae aopa lasaka piya. 6 Lasaka pipala baa dopalamaiya. Nakamanaporainya rengepeneta renge rengepepeparae emba jero. Dusipa peparae nambana silyamodoko wambu mende mairu laronyili pyuo kapa mairu.

Page 20: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 4:7 20 LUKU 4:177Dokona embame namba ketae pyambuo kingi lao karareramo doko dupwa peparae embena ingyara leya. 8DokopaYesumi baa isingi lamaiyuo, Dopa lao pyasi palamo. Ka-mongo Anatu yapo ketae pyambuo kingi lao, banya yuluiki pyuo karalapape letamo.

9 Dokopa Sataneme Jerusaleme dokona baa lanyuopao tembole anda ketae dokona kareya. Karapala dopalamaiya. Emba Anatunya Ikinyingi ingyuo karare ramodoko emba dokona karo isa pyaka. 10Dokona lao pii dopalao pyasi palamo. Banya aŋala dupwa emba iso karenalao jera letamo. 11 Deeko palyuo embena kimbu dokokaname pyaa nana lao kingi kapena ketae reto minyalyuonyerami lao palamo, leya. 12 Dokopa Yesumi baa isingilamaiyuo, Pii dopa lao lasi palamo. Kamongo Anatumende pirape lao kandalana pyuo kara nalapape laopalamo, leya. 13 Dokopa Satane dokome baa yulu wakalewakale palyuo makande pyuo otapala kaeya. Kaeyapalabaa dee makande pyuo kandala eparo lao suu pyapalapeya.

Yesu Baame Banya Yulu Yuu Galili Dokona Kanda Soo Piya(Mat 4:12-17; Mak 1:14-15)

14 Dokopa Yesu kapu kyepala Imambunya renge poraipaleyamopa yuu Galili dokona peya. Peyamopa baasakando dopa pilyamo lao yuu kipwa kipwa dupwana laoraeyami. 15 Dokopa sinakoke anda dupwana mana laokareyamopa wambu dupwa peparaeme baa lakandeyami.

Nasarete Wambumi Yesu Mata Maiyami(Mat 13:53-58; Mak 6:1-6)

16 Dokopa yuu Nasarete baa andeyamo yuu dokonarange epeya. Epapala baa pengenyili pyuo yuu koropetenge dokopa sinakoke anda dokona peya. Dokopabaa buku yaka lena leyaminyisa roya kareya. 17 Dokopa

Page 21: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 4:18 21 LUKU 4:25Anatunya poropeta akali Aisayame pepa piya buku dokobaa maiyami. Baame buku doko lopapala pii dopa laopaleyamo doko koto kando nyiya.18 Kamongona Imambu doko namba maralyipyamopa

karo,dokona laowambupendewadupwawaili pii keyange dokoboo pyao lamaiyuo karape lao rombo palyapya.Puu maisi karaminyi dupwa mokwarami laopelenge kwaelyamo dupwa lenge rao kararami lao boo pyaolamaiyala pupi lapyasa epelyo.Wambu isare rao iso karaminyi dupwa mokwala pupi lao19Kamongome banya wambu lete wai pyao nyera ee kanapyaka seramo yuu gii doko boo pyala pupi lapyasa epelyo

leya.20 Lapala buku doko rongo pipala ree maingi akali

maipala isa peteya. Peteyamo dokopa wambu sinakokeanda dokona peteyaminyi dupwa peparaeme lengemebaa kandaro siyami. 21 Dokopa baame nakama lamaiyuo,Anatunya pii pyasi palamo soo pisimi doko epapuangingyuo pelyamo leya. 22 Dokopa wambu peparaemebaasa kando baame pii ama keyange kambunya laokareyamo doko soo yako lao, Doko Josepena ikinyingidaase? leyami. 23 Dokopa baame nakama lamaiyuo,Nakamame Juu wambunya pii lalaminyili pyuo nambakando, Dokota akali embame range pyuo pyuo nyepe,yuu Kapaneame dokona yulu pyuo kareene siyama dupwaembena yuu range dakena dopako pyuo karape, laramiingilyamo, leya. 24 Lapala dopa leya. Nakama kinyi langi-lyu, Anatunya poropeta akali banya yuu range dokonakararamo dokopa banya wambu baa kando yako lao awanange. 25Dokona suu pyao nakama kinyi langilyu, Ilainjakareyamopa ee kana remadee kanapakinyamange opetaeyake doko upi laro kareyamopa yuu dupwana lopo andake

Page 22: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 4:26 22 LUKU 4:35siyamo yuu gii dokopa enda waiya malu Isaraele yuudokona peteyami. 26 Enda waiya malu peteyaminyipapeAnatumi Ilainja wakale dupwa nyisala pena laa napalaenda waiya mende Sarepata lenge yuu Saitone peteyamodokona pena leya. 27 Dokona ingyuo Anatunya poropetaakali Ilaisa doko kareyamo yuu gii dokopa Isaraele dokonarapa nenge akali malu kareyami. Malu kareyaminyipapenakama peparae elya pyuo nyii naya. Nemane yuu Siriarange doko iki elya pyuo nyiya, leya Yesumi. 28Yesu dopaleyamo sepala dokopa sinakoke anda peteyami dupwapeparae imbumi kumuyami. 29 Imbumi kumapala sipu-rapala anda malu palyuo kareya doko yaki nyuo netapena lao suu lanyi nembeyami. Nembapala yuu kyauanda malu palyuo karenge dokona nemba nemba rondorepeta lanyuo pao rondo dokona suu lanyi malyalanapiyami. 30 Dopa piyaminyipape nakama kareyaminyidokona sukusa kata epo kanjakala peya.

Yesumi Imambu Koo Mende RakaLanyi Nembeya

(Mak 1:21-28)31Papala yuu taone Kapaneame lenge yuu Galili siyamo

dokona lano peya. Papala yuu koro petenge gii dokopanakama mana lamaiyuo kareya. 32 Dokopa baa rengepalyuo pii lao kareyamosa nakamame banya mana piisoo ayaka leyami. 33 Dokopa sinakoke anda dokona akalimende kopyali imambu koo dokome soo pyale leyamopeteya. Pisipala baa pii porakaiyuo kaeyo leya. 34Aa, YesuNasarete range embame namwa apa pinya lao pilinyi?Embame namwa kokwa sela epase? Emba apipi lao nambasilyu. Emba Anatunya Poo Pyasi Akali, leya. 35 Dopaleyamopa Yesumi baa pyalana pyuo lamaiyuo, Emba piilaa kae. Akali doko raka lanyi yaki nyinya, leya. Leyamopaimambu koo dokome wambu peteyaminyi sukusa dokona

Page 23: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 4:36 23 LUKU 4:42akali doko suu lanyi palyapala baa ukiminya naomee yakinyuo peya. 36 Dokopa nakama peparae mona nembapaladopa leyami. Pii doko aki pii? Baa renge palyuo poraiingyuo letamosa imambu koo dupwa letamuli pyuo rakalanyi yaki nyingi leyami. 37 Dokopa Yesumi dopandepilyamo lao yuu kipwa kipwa dolapona lao maiyuo kapakapa piyami.

Yesu Baame Wambu Malu MeePyuo Nyiya

(Mat 8:14-17; Mak 1:29-34)38 Baa sipuro sinakoke anda yaki nyepala Saimonena

anda kolando peya. Dokopa Saimonena enda imwangeyanenge isare andake rao anga piyamo siyandena Yesulamaiyami. 39 Dokopa enda doko siyamo dokona karoyanenge isare rao anga piyamo doko yaki nyuomanda raopena leya. Leyamopa baa mee ingiyamopa enda dokomeaopa sipurapala nakama nenge pyuo isaro pyuo kareya.

40 Enakana neta anda pao kone pupuri piyamo giidokopa wambu anga wakale wakale piyamo dupwabaa kareyamo dokona soo epeyami. Dokopa banyakingi dolapome nakama dupwa peparae ketae retapapuelya pipa piya. 41 Dokopa wambu malu imambu koodupwa raka lanyi yaki nyepapu pii porakaiyuo lao,Emba Anatunya Ikinyingilamo, lapa piyami. Dopa lapapiyaminyipa nakama baa Koraisa ingyuo karamo laosiyaminyisa dokome baame nakama pyalana pyuo laakaena lapa piya.

Yesu Baame Yuu Jutia Dokona Boo Pyao Lamaiyuo Kareya(Mak 1:35-39)

42 Dokopa yuu yangeyamo dokopa baa kanjakala paoyuu iki siyamo dokona peya. Peyamo dokopa wambudupwa baa koto papyuo baa peteyamo dokona epapala,

Page 24: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 4:43 24 LUKU 5:6Emba namwa yaki nyuo paa napili yaka, lao lamaiyami.43 Dopa lamaiyaminyipa baame nakama dopa lamaiya.Anatunya isingi yulu dokona lao waili pii keyange dokoboo pyao yuu anda malu repe repe pyuo karenge lapodupwana opetae papyuo kararo ingilyamo. Anatumi dopapyuo karala puu leyasa epeyo leya. 44 Lapala yuu Jutiadupwana sinikoke anda dupwana papala boo pyao laopapyuo kareya.

5Yesu Baame Disaepole Akali Kee

Lao Nyiya(Mat 4:18-22; Mak 1:16-20)

1Yesu baa ipwa pete Genesarete lengemarenge dokonakareyamopa wambu dupwame Anatunya pii selana epobaa kete pyanyi pyambuyami. 2 Dokopa baame botelama ipwa pete nembange dokona siyambinyi kandeya.Oma nyingi akali dusipame bote dolapo yaki nyepalanakamana oma nyingi nyuu dolapo wate pyuo kareyami.3 Bote siyamo dokona mende Saimonena dokona baapyakambwapala yuu doko yaki nyepala mee mende ipwapete sukusale suu lanyi pyambunya leya. Lapala isapisipala bote dokona piso wambu dupwa mana lamaiya.

4 Lamaiyuo otapala baame Saimone kando dopalamaiya. Ipwa pete sukusa kyuwa dokona botena pisopapala oma nyingi nyuu pyao pyanapala oma nyepeleya. 5 Dokopa Saimone isingi lamaiya. Rapu Pingi,kukwa dokopa oma nyelana yulu pyuo karamwanopapiso yuu yangapya dokopa oma mende nyii namwa. Nyiinamwanopape emba letene dokona namba oma nyinginyuu dolapo ipwana pyao pyanaro, leya. 6 Pyaniyamopaoma ama malu siyamo dokona nyuu doko kako pyaosukusa pyambwapala nyuu doko oma paleta ipyuo

Page 25: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 5:7 25 LUKU 5:14nyiyami. Dokopa nakamana oma nyingi nyuu dolapokete piyasa rokwalana piya. 7Dokopa bote mende dokonaoma nyingi akali lama peteyambi dolapo nakamba nyisalaepena lao kiyango piyami. Piyaminyi dokopa nakambaepapala oma nyuu bote dolapona paki piyaminyipa botedolapo laparae simbuya. Simbwapala ipwana yalyalanapiya. 8 Dopa piyamo doko kandapala Saimone PitaYesunya wapambu siyamo dokona pangu sepala dopaleya. Kamongo namba akali koo ingyuo karono dokonaembame namba yaki nyuo puu leya. 9 Baamoo akali rolepyao kareyami dusipa pipya oma nyiyami doko kandoyamarangwapala baame dopa leya. 10 Jemesa JonepaSepetena ikinyingi Saimonena role pyao oma nyingi akalidolapo opetae yamaranguyami. Dokopa Yesumi Saimonelamaiya. Emba paka kae. Epapu oma kaepala akali dupwanyuo karare, leya. 11 Dokopa bote dolapo minyuo epoipwa kee dokona retapala bange peparae yaki nyepalabaa peyamuli pyuo peyami.

Yesu Baame Rapa Nenge AkaliPyuo Nyiya

(Mat 8:1-4; Mak 1:40-45)12Andamalu repe repe pyuo karenge dokona mendena

kareyamo dokopa akali mende rapa andake neyamoepeya. Epapala baa Yesu kandapala banya lenge kambudoko yuu dokona pangu sepala baa piso sokondali piya.Kamongo, embame namba elya pyuo nyero lare ramonamba kapa elya pyuo nyere, doko silyu leya. 13 Dopaleyamo dokopa baame banya kingi pyasinju lapala baaminyandapala lamaiyuo, Piroŋo emba elyape karape,leya. Leyamo dokopa rapa aopa loo leya. 14Dokopa baameakali doko lamaiyuo, Wambu mende dopa pipyaŋa laolamai napipi, laokondali pyuo leya. Lamai napala embapurisi akali karamo dokona papala yanenge lasaka piri.

Page 26: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 5:15 26 LUKU 5:21Moseseme rete rapa loo laramo dokopamende Anatu kisomairami leya dokoko embame maiyala puu. Embena reterapa kene loo lapyamo karapilyamo lao wambu dupwameemba kando sinyale laomairi, leya. 15Mendali lamai nanaleyamopape dopa pipya dopa pipya lao lasi pii doko laoraeyami. Dokopa wambu ama malu mee banya pii selaepo anga piyamo dupwa wakale wakale pyuo nyakanalao sukusa sukusa piyami. 16 Dopa piyaminyipape baanyokonyuo yuu iki siyamo dokona ateŋa lalena papa piya.

Yesumi Akali Papae Rambungi Mende Pyuo Nyiya(Mat 9:1-8; Mak 2:1-12)

17 Yuu gii mendepa Parisi akali lapope Mawa Pii manalenge akali lapope yuu Galilipi yuu Jutiape dolaponaanda malu repe repe pyuo pyuo karenge yuu dupwapeparaena karo yuu Jerusaleme karo epeyami dupwapebaa mana lamaiyuo kareyamopa repeta dusa peteyami.Dokopa Kamongona pyuo nyingi renge raa lasi dokobaa keta paleyamopa wambu pyuo nyepa pyuo kareya.18 Dokopa akali lapome akali papae rambungi mendepalu isa paleta soo epeyamipya. Soo epapala Yesunyalenge kambu dokona retamwali lao andakare dokonaapa pyuo parama lao kareyami. 19 Wambu malu andakambu doko kete piyamosa akali doko soo andakarepanya saka napala andeyangi dokona papala kana paradupwame anda yangi kaoyami lapo nyuo kakondapalawambukareyaminyi dokona sukusaYesunya lenge kambudokona akali dokopalu isa paleta isamalyiyami. 20Dokopaakali dusipame baa kapa lete nyakara ingilyamo lao suupyapala soo epeyaminyi doko kandapala Yesumi dopaleya. Puu minyingi embena koo dupwa kame sakaokaeyasi silyamo leya. 21 Leyamo dokopa Mawa Pii manalamaiyuo karenge akali dupwape Parisi akali dupwape

Page 27: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 5:22 27 LUKU 5:29monarena suu pyanyi pyano lao piso, Anatunya lengekambu dokona kokwa soo letamo doko apisi? Apimikoo dupwa kapa nyuo kame soo kaeyakamira ingilyase?Anatu baa iki kapa kame soo kaeyakamingi, suu pyaopeteyami. 22Nakamanamonarename dopa lao suu pyanyipyano peteyaminyi doko Yesumi kando sepala nakamalamaiyuo dopa leya. Akipamo nakama monarena dopalao suu pyanyi pyano petaminyi? 23 Yulu anjuku dokoawa awa pyuo pingisi? Nambame banya koo dupwakame sakamyuo kaeyasi silyamo lapu doko awa awa pyuopingi panda sipurapala pena laro doko awa awa pyuopingisi? 24 Doko Ikinyingi Akali renge palyuo koo dupwaisa yuu dakena kapa nyuo kame soo kaeyakamira nakamaselapa lao akali dake pyuo nyilyu, leya. Lapala akalipapae rambungi lamaiyuo, Emba sipurapala embena paluisa doko nyuo soo anda puu, leya. 25 Dopa leyamodokopa nakama kandaro peteyaminyipa akali doko aopasipurapala luu palenge doko nyuo soo Anatu lakandoanda peya. 26 Dopa piyamo dokopa nakama peparae amamona nembapala Anatu lakando pakame kumuo, rengeandakende pipyamo kando yamarangulyamano, leyami.

Yesumi Lipae Disaepole IngyuoNyinya Leya

(Mat 9:9-13; Mak 2:13-17)27Dopa piyamo dokopa enakana baa kama papala takisi

nyingi akali mende kingi Lipae lenge doko takisi nyingianda dokona peteyamo kandeya. Kandapala, Nambaparonuli pyuo ipu, lamaiya. 28Dopa leyamo dokopa Lipaesipurapala banya bange peparae yaki nyuo peyamuli pyuopeya.

29Dokopa Lipaeme Yesu nenge andake piya. Piyamopatakisi nyingi akali yango lapope wambu wakale lapopeepena lapala banya anda dokona role pyao nao peteyami.

Page 28: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 5:30 28 LUKU 5:3630 Nao peteyami dokopa Parisi akali dupwape dee naka-mana Mawa Pii mana lao karenge akali dupwape naka-mame banya disaepole dupwa kando mumu lao dopaleyami. Akipamo nakama takisi nyingi akali dupwapeyulu koo pingi akali dupwape role pyao nengepe waeneipwangepe nao petaminyi? leyami. 31 Dokopa Yesuminakama isingi lamaiya. Wambu mee karenge dupwadokotame pyuo elya pyakana laa nange. Anga pingidupwa iki dokotame pyuo nyinya lao penge. 32 Dokonaingyuo namba rolae pingi wambu dupwa mona enengepalyuo karena lala epeyonde daa. Yulu koo pingi dupwanakama mona enenge palyuo karalapape lao epelyo leya.

Yuu Lapo Nenge Wasaka Pingi Dokona Piso Siyami(Mat 9:14-17; Mak 2:18-22)

33 Dokopa nakamame baa dopa lamaiyami. Jonena dis-aepole dupwa Parisinya disaepole dupwa opetae yuu laponenge naa nao ateŋa lao petenge doko suu pyao akipamoembena disaepole dupwame doko pii napala nengepewaene ipwangepe nao petengese? leyami. 34 DokopaYesumi nakama lamaiya. Akali mende enda nyeramodokopa wambu nenge nala epapala yalya kando pisiramidoko akali enda nyeramo dokona puu minyingi dupwanenge wasaka pirami ingilyase? 35 Yuu gii mende pyakaseramo dokopa enda nyeramo akali doko nakama yakinyepala para. Paramo yuu gii dusipana nenge naa naopisirami, kongwalu palyuo leya.

36 Lapala kongwalu pii mende opetae nakama lamaiya.Doko wambu mendeme komau enenge mende nyuodokopa kangu lama nyepala komau wambarae rokwasidokona palyapala kii pii nange kandale. Dopa pyuopira ramo doko komau enenge palyaramo doko komauwambaraepa kapa kapa ingya naramopa mee kwaera.

Page 29: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 5:37 29 LUKU 6:5

Komau enenge dokona roko nyiyamo doko mee ukiakiminyarasa pira. 37 Dee, wambu mendeme kipwa peemena yanenge wasisinde wambarae dokona waene ip-wange enenge kyano pii nange. Dopa pira ramo dokopawaene ipwange enenge dokome kipwa pee wambaraedokona paliramopa pee doko enakana poro lara. Dokopawaene ipwange doko isa paramopa kipwa pee mee porolasi sera. 38 Doko waene ipwange enenge doko kipwapee enenge dokona kyano pipingi. 39 Dee, wambumendeme waene ipwange wambarae napala dokopaenakana enenge kyakange napuli lao suu pyaa nara.Dokona lao wambarae doko ama keyange lara leya.

6Koro Petenge Andake Lao

Piso Siyami(Mat 12:1-8; Mak 2:23-28)

1 Koro petenge mendepa witi jingi ee dupwana sukusakata dokona peyamo dokopa banya disaepole dupwamewiti jingi lyepala imbu doko minjuku minyuo nemba-pala angi neyami. 2 Dopa piyaminyi dokopa Parisi akalilapome, Akipamo nakamame koro petenge dokopa yulukapa pii nange pilyaminyi? leyami. 3 Dokopa Yesumidopa isingi leya. Dapiti lopo piyamo dokopa banya akalidupwa pipya mende piyami pii doko pyasi palamo dokonakamame kando yaka laa nangese? 4 Baame Anatunyaanda kolando papala borete Anatunya lao retenge dokopurisi akali dokome iki kapa nenge, mee akali kapa naanange, dokona laponyuonao akali baa role pyao kareyamidupwa opetae mokwa soo maiya leya. 5 Lapala nakamadopa lamaiya. Ikinyingi Akali baa koro petenge dokonaKamongo karamo, leya.

Page 30: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 6:6 30 LUKU 6:15-16Yesumi Akali Kingi Kwaenge Doko

Pyuo Nyiya(Mat 12:9-14; Mak 3:1-6)

6 Koro petenge dee mendena sinakoke anda kolanda-pala mana lao kareyamo dokopa akali mende banya kingianjikipwa nenge peteya. 7 Dokopa Mawa Pii mana lengeakalipi Parisi akalipi lapo peteyaminyi dupwame baameakali doko koro petenge dokopa pyuo elya pyuo nyakami-rape lao kambuyanda pimana lao kando peteyami. 8Dopalao kando peteyaminyipa baame nakama dopa lao suupyao pisaminyilyamo lao soo gisiya. Soo gisapala akalikingi anjikipwa nenge doko lamaiyuo, Dae karala ipu leya.Dokopa baa sipurapala dokona pao kareya. 9 DokopaYesumi nakama dopa lamaiya. Nakama mende piso silyu.Koro petenge gii dokopa wambu pyuo mondo lao nyingipanda kokwa singipi? Nyiso lete nyingi panda pyaokumakangepe, anjuku doko kapa pingi? leya. 10 Lapalabaame nakama peparae kandayoyo lapala akali dokokando, Embena kingi pyasinju lena, leya. Dopa leyamodokopa pyasinju leyamopa banya kingimee ingiya. 11Meeingiyamopa nakamame imbumi kumapala range sukusalao Yesu dokona apa pirama lao wato leyami.

Yesumi Disaepole Akali Akalisa Ipisu Lama Rombo Palyiya(Mat 10:1-4; Mak 3:13-19)

12 Yuu gii dusipana yuu kyau pyalya pyana piyamodokona ateŋa lala peya. Papala kukwa Anatu kandoateŋa lao piso yuu doko yango nyiya. 13 Yuu yangeyamodokopa banya disaepole dupwa epena lalapa akalisa ip-isu lama rombo palyapala nakama kingi aposele leya.14 Saimone baame kingi mende Pita leya dokomoo banyayangonge Endurumoo Jemesamoo Jonemoo PilipamooBatolomyumoo 15-16Matyumoo Tomasamoo Jemesa Aopi-asana ikinyingi dokomoo Saimone kingi mende Selote

Page 31: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 6:17 31 LUKU 6:21lengedokomoo Jutasa Jemesana ikinyingi dokomoo JutasaIsakeriote Yesu mata kando leya dokomoo pipa Yesumirombo palyiya.

Yesumi Pii Boo Pyao Lamaiyuo Wambu Nyepapu PyuoKareya

(Mat 4:23-25)17Dokopa baamoo nakama pipya role pyao lupyuo epo

yuu lama kanya koe mendena kareyami. Dokopa banyadisaepolemalumee dupwapewambu yuu Jutia peparaenakarenge dupwape yuu Jerusaleme range dupwape ipwakota pete nemba nemba yuu Tayape yuu Saitonepe rangedupwape ama malu yuu lama dokona malu palyiyami.18 Nakamame banya pii soo anga renge wakale wakaledupwa baa nembakapyali lao epo kareyami. Dokopawambu imambu koo dupwame randa maiyuo kareyamokareyami dupwa baame pyuo nyiya. 19 Renge porai dokobaa keta palyuo epapala nakama peparae pyuo nyepapiyasa wambumalu mee kareyami dupwa peparaeme baaminyandalana lao kareyami.

Yesumi Yuu Kyau Dokona Karo Pii Andake Leya(Mat 5:1-12)

20 Dokopa baame lenge pendekae lapala banya disae-pole dupwa kando dopa leya.Nakama wambu pendewa dupwa Anatunya isingi panda

dokonakamana ingyara dokona lao rae maiyuo parami.21 Epapu lopo pipyamopa karaminyi dupwasikya piramo kararamidokona nakama raeko maiyuo parami.Epapu ee lao petaminyi dupwa nakama giyuo pisirami

ingilyamodokona nakama raeko maiyuo parami.

Page 32: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 6:22 32 LUKU 6:2922 Ikinyingi Akali dokona reke lao karaminyi lapala

wambu lapome nakama kando yulu koo pilyaminyi laonakama awa nao mata joo kilya kando larami dokoparae maiyuo parami. 23 Dopa piramo yuu gii dokoparae maiyuo mona anda pyakalyuo pyao karalapape leto.Yake panda dokona bange angi kulisa nyerami lyakande.Nakamana rakange kyawa dupwame Anatunya poropetaakali dupwa dopako randa maipa pyuo pyuo kareyami.24 Bange malu reto karaminyi dupwa nakama bange

yangya napyasadokona yuu gii mendasipa iki mona sipyamopa karaminyi

enakana kwao parami.25 Epapu sikya pipyamo karaminyi dupwanakama lopo piramopa randa nao kararami ingilyamo.Epapu giyuo karaminyi dupwa nakamakondo ee lao randa nao kararami ingilyamo.

26 Nakamana rakange kyawa dupwame poropeta angidaa kyambo lenge dupwa kando lakandeyami. Dokonasuu pyao akali dupwa peparaeme nakambasa kandolakandarami ramo doko nakamba randa nao kararamiingilyamo.

Nyisu Petenge Kando Mona Reto Karalapale Leya(Mat 5:38-48; 7:12)

27Dopa lapunupape nambana pii soo petaminyi dupwakando dopa langilyu. Nakamana nyisu angae karengewambu dupwa mona reto karo, wambumi nakamaawa nao karaminyi dupwa yulu pyakamyuo karalapape.28 Wambumi nakama keta koo palena letaminyi dupwanakama keta keyange palena lakamyuo karo, wambuminakama kando mokwalipi larami dupwa kando ateŋalakamyuo pyuo karalapape. 29 Mendeme wakena pakipyapeya kande dokopa baame dee pakirena pinya kapukyelapape. Komau ketae pee pingi doko waa nyiya

Page 33: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 6:30 33 LUKU 6:36kande dokopa dee isa pee pingi doko daa laa nala-pape. 30 Wambu peparae bange jimili lao kee leyamikande dokopa maiyalapape. Mendeme nakamana bangenyepeya kande dokope dee range jinya lao laa nalapape.31Wambu dupwame emba nyiso pimili lao suu pilyaminy-ili pyuo pyuo nyiso karalapape.

32 Wambumi nakama kando mona reto karaminyidupwa iki kando mona reto kararami ramo doko apapyuo kata kando kararamisi? Dokona ingyuo wambuyulu koo pingi dupwa opetaeme wambu nakama monareto karaminyi dupwa kando isingi monako reto karengekandale. 33Dee, wambu dupwame nakamana yulu pyakaokaraminyi dupwana yulu iki isingi pyakamyuo kararamiramo doko apa pyuo kata kando kararamisi? Wambu koopingi dupwa opetaeme dopako pyuo pyakamingi kandale.34 Dokona suu pyao wambu bange retenge dupwame keelaraminyi, isingi nyero lao mairami ramo, doko apa pyuokata kando kararamisi? Wambu koo pingi dupwa nakamaopetaeme wambu koo pingi yango dupwa bange maiyuodokopa dopakale isingi nyero lao maingi kandale. 35Dopapilyaminyipape nakamana nyisu angae karo karaminyidupwa mona reto yulu pyakamyuo bange isingi nyero laosuu pyaa nao mee maiyuo karalapape. Dopa piraminyidokopa yole kulisa nyerami. Dokopa Ama Ketae Karamodokona ikinyingi ingyuo kararamisa pita. Baame wambuange laa naomeenyingi dupwape yulu koopingi dupwapekando keyange pyakamyuo karenge. 36Nakamana Rakanedokome kondo nyiso karenge doko suu pyao nakamamedopako pyuo kondo nyiso karalapape.

Wambu Yango Koo Keyangepe Lao Pakana Palyuo LaaNalapape Leya

(Mat 7:1-3)

Page 34: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 6:37 34 LUKU 6:42

37Wambu dupwa kando yapalya yapana pyuo suu pyaokara nalapape. Dopa pii narami ramo dokopa Anatuminakama kando yapalya yapana pyuo suu pyao kara nara.Wambu yango mende kando koo karamo lao kara nala-pape. Dopa pii narami ramo dokopa Anatumi nakamakoo karaminyi lao kara nara. Wambu yango dupwana koodupwa kame sakamyuo karalapape. Dopa pirami ramodokopa Anatumi nakamana koo dupwa nyuo kame sakaokaeyara. 38 Wambu yango nyiso maiyalapape. Anatumibange kuki pyuo isingi jii nara. Baa konda pyuo jeramopanakamana nyuu dokona kulimbuo simbwaramopa lapomee bolombalo lao isa para. Nakama wambu yango nyisomairaminyi doko suu pyao Anatumi isingi manda manjokingi kisara.

39Kongwalu pii mende lamaiyuo dopa leya. Akali lengekoo mendeme lenge koo yango mende nyiso kapa lanyuoparase? Nakamba laparae suu mendena rukyala pao palinarambisi? 40 Disaepole mendeme banya mana lengedoko kando mupwa ingyuo kara nara. Enakana baa manalamairaminyipa yulu dupwa peparae soo gisapala dokopabanya mana lenge dopaleko ingyuo karara.

41Akipamo sinjimu kuki yango mendena lenge dokonapalamo dokona kando lalana karo isa lomasi embarangena lengena palamo doko see nalese? 42 Embenalenge dokona isa andake silyamo doko kanda napaladoko apa pipala embena yangone lamaiyuo, Yangone,sinjimu kuki mende embena lenge dokona silyamo dokonamba nyuo nembakaro larese? Emba yanengenamambakiso lao karenge doko, wambo embena lenge dokona isakameya silyamo doko range nyuo nembapala enakanaembena yangonena lenge dokona sinjimu kuki silyamodoko kapa rolae kando nyuo nembakamiri.

Page 35: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 6:43 35 LUKU 6:49Isame Jingi Lyingi Dokona Pii Lapo(Mat 7:16-20; 12:33-35)

43 Dokona suu pyao isa keyange dokome jingi koolyii nange. Isa mende koo dokome jingi keyange lyiinangeko. 44 Isa dupwa peparaena jingi dupwa kandodokopa isa doko keyangelamo lao isa doko koolamo laonamwa soo gisingi. Doko suu pyao nepereke dokonapiki jingi lyii nange. Girapo isa mende ikyaikya dokonalyii nangeko. 45 Wambu mona palenge dupwa monaanda keyange paliramuli pyuo eparamo karara. Wambukoo dupwana monarena koo paliramuli pyuo eparamokararako. Dokona ingyuo wambumonarena palyuo simb-waro seramuli pyuo nyuo larasa pira.

Anda Lama Dokona Pii Lapo Leya(Mat 7:24-27)

46 Akipamo embame namba kando, Kamongo, Ka-mongo, lapala nambame dopa pyuo karape dopa pyuokarape letonuli pyuo pyuo kara nalene? 47Wambumendenamba karo dokona epapala dokopa nambana pii soonyepala warombo soo kararami dupwa apiyakale lao panolangiru. Baa akali anda piyamo dopale makande minyuoleto. 48Akali mendeme anda pinya dokopa yuwale andakekyasipala kana koko pisu petenge mende kando nyepaladokona kana anda isarename retenge dupwa retapalaanda doko ketae piya. Apu andake epo ipwa kama pyapalaanda doko lalyuo soo panya piyamopa anda mondo laopiyamo dokome poraiya. 49 Dee wambu nambana piisepala dokopa warombo see narami dupwa nakama akalimendeme anda pinya dokopa kana isarename retengedupwa reta napala mee yuunya anda piyamo dopale.Anda doko ipwa dokome pyao lalyuo selana piyamo

Page 36: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 7:1 36 LUKU 7:8dokopa aopa lalyiya. Dokopa anda doko koo keta palyuopyao lalyiyaŋa leya.

7Yesu Baa Orome Akalinya Kendemande Mende Pyuo Nyiya(Mat 8:5-13)

1 Wambu soo peteyaminyipa baa pii malu dupwapeparae lamaiyuo otapala yuu Kapaneame dokona sukusapeya. 2 Dokopa yanda singi mupwa mendena kende-mande akali mona reto karengende doko anga piyamopakumalana siya. 3 Baame Yesu wambu pyuo nyingi dokosepala Juu wambu dupwana rapu pingi akali lapo Yesumibanya kendemande akali doko pyuonyakala epena lao baakareyamo dokona nakama piso sela pena leya. 4 DokopaYesu kareyamo dokona epapala baa piso sokondali pyuodopa lamaiyami. Baa akali keyange dokona emba kapanyisapenge ingilyamo leyami. 5 Baame namwana raradupwa mona reto karo baame namwana sinakoke andapyakaya akali doko lyakande, leyami. 6 Dokopa Yesunakama role pyao peyami. Pao baa anda repeta peyamodokopa yanda singi mupwa dokome puu minyingi lapobaa kareyamo dokona pena lao dopa lamaiyakao lenaleya. Emba makare, epa kae. Namba kwao karo dokonanambana anda andakare dokona eparene doko kapa ingyanalyamo. 7 Dokona namba opetae emba karene dokonakapa epa naroko lao suu pyapala epa napu. Doko embamemee pii lao dokopa, nambana kendemande akali meeinginya lakape. 8 Dokona ingyuo yanda singi mupwalapome namba rapu pyuo karaminyipa nambame meeyanda singi dupwa rapu pyuo karo. Rapu pyuo karodokopa mendali lamaiyuo, Emba puu lenge dokopa baapenge. Mendali lamaiyuo, Emba ipu lenge dokopa baaepenge. Nambana kendemande akali lamaiyuo, Emba

Page 37: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 7:9 37 LUKU 7:16dopa pii lenge dokopa baa dopa pyuo pingi, leya. 9 Dopaleyamo pii doko sepala Yesumi baa kando yako leya.Yako lapala kapu kyepala wambu matarename rukurakapyuo epeyami dupwa lamaiyuo, Nakama dopa langilyu,baa Anatu kapa ingingi lao wakasa suu pilyamo dokoIsaraele akali mendeme suu pingi dopale baapa kapa kapapyuo manja nange doko soo gisilyu leya. 10 Dokopa akaliepeyami dusipa kapu kyuo anda papala kendemande akalibaa mee ingiyamo siyamo kandeyami.

Enda Waiyana Wane Pyuo Nyiya Doko11 Yuu gii kuki lama epo papeyamopa yuu taone

mende Nena lenge dokona peya. Peyamo dokopabanya disaepole dupwa pipya wambu ama malu rolepyao peyami. 12 Anda malu palyuo karenge dokonaanda dupwa nyuo sukusa pyambuo kana kame piyamidokona kambu repeta epeyamo dokopa akali mende ku-muyasa soo neta epeyami. Akali dokona endangi baaiki mandeyamopa akalingi kumuyasa baa enda waiyapeteya. Epeyami dokopa anda malu palyuo karengedokona palenge wambu malu mee dupwa enda dokorole pyao epeyami. 13 Dokopa Kamongo dokome endadoko kandapala baa kondaya. Kondapala baa lamaiyuo,Ee laa kae, leya. 14 Lapala palu isa epo minyandeya.Minyandeyamo dokopa soo epeyaminyi dupwa sakarokareyami. Dokopa baame dopa leya. Wanyane akali,nambame emba sipurape langilyu, leya. 15 Dokopa akalikumasi siyamo doko roya pisipala pii lao peteya. DokopaYesumi baa endangi dokona range maiya. 16 Dokopawambu peparae pakame kumuyami. Pakame kumapalaAnatu lakando dopa leyami. Anatunya poropeta akalikameya mende namwa petamano dakena sukusa sipu-rapyalyamo, Anatumi banya wambu dupwa epo nyis-

Page 38: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 7:17 38 LUKU 7:23apyalyamo leyami. 17 Baasa kando lasi pii doko yuuJutia peparae dupwanape yuu kipwa kipwa peparae dup-wanape lao kapakapa piyami.

Joneme Yesu Dokona Renge Mendena Piso Siya(Mat 11:2-19)

18 Dokopa Jonena disaepole dupwame Yesu baa dopapilyamo dopa pilyamo lao pii peparae Jone lamaiyami.19 Dokopa Joneme banya disaepole kareyami dupwanalama epena lapala Kamongo kareyamo dokona pena laodopa lamainya leya. Mendali epara ingilyamo lao karodoko emba panda wakale mendali epelyape lao kotokandaramase? leya. 20Dokopa akali dolapo baa kareyamodokona papala dopa leyambi. Jone bapitisimo nyaka-maingi dokona pii manjakamyuo epelyambano. Dokomendali epara ingilyamo lao karamo doko emba pandawakale mendali epelyape lao koto kandaramase? laolamaiyala pupwa lapyasa epelyambano leyambi. 21Yuu giidokopa anga piyamo dupwape yanengena randa neyamidupwape imambu koo palenge dupwape renge wakalewakale malu dupwa baame pyuo nyepa piya. Dokopawambu lenge kwaeyalu kwaeyo kwaenge malu dupwalenge rena lao pyuo nyepa piyako. 22 Dokopa baamenakamba isingi lamaiyuo, Kando simbinyi dupwa Jonelamaiye pupwape. Lenge kwaeyalu kwaeyo kwaengedupwa kapa kandelyaminyi, kimbu koo dupwa katapapilyaminyi, rapa nenge dupwa rapa loo lapyamopamee karaminyi, akali kale poenge dupwa pii silyaminyi,kumasi simi dupwa lete karaminyi, wambu pendewadupwa waili pii keyange boo pyamwanopa soo karaminyi.23 Mendeme suu pingi lamana manjo kara naramo dokobaa rae maiyuo karena.

Page 39: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 7:24 39 LUKU 7:3024 Lapala Jonena waili akali dolapo papeyambinyipa

baame wambu malu kareyami dupwa kando Jonesalao dopa leya. Nakamame yuu muiyane dokona akimende kandala peyamisi? Poraiya minyiyamopa kun-gunali puu romo romo pilyamo doko kandala peyamisi?25 Renge anjukusi kandala neta peyamisi? Akali komaukeyange wapunginde kandala peyamisi? Wambu ko-mau keyange au pyuo kalya pisi wapuo karo nengepebangepe ama malu sipyamopa karaminyi dupa kiŋinyaanda dupwana karenge kandale. 26 Doko aki kandalaneta peyamisi? Anatunya poropeta akali mende kandalapeyamisi? Kinyi langilyu, baa Anatumi poropeta yuludokonako iki pinginde daa. Baa yulu mende opetae pyuokarenge. 27 Anatunya pii pyasi mende Jone dokona suupyao dopa letamo.Embena lenge kambu silyamodokonanambanawaili akali

wambo pena leto kande.Baa wamo embena kata mondo lao para,lao palamo. 28 Dopa langilyu, endame wane man-denge dokona mendeme Jone dokopa wakasa ingyuokara nange. Kara nalyaminyuoko doŋo Anatunya isingiyulu palamo dokona sukusa papala wambu kama kukiingyuo karaminyi dupwame Jone kando wakasa ingyuokaraminyi.

29 Joneme pii lao kareyamo doko sepala mee wambudupwa peparaepe takisi nyingi akali dupwape Anatusuu piyamuli pyuo Jone kareyamo dokona peyaminyipabaame nakama bapitisimo nyakamiya. 30Dopa leyaminyi-pape Parisi akali dupwape Mawa Pii soo gisingi akalidupwape Anatumi nakama pyakamipuli lao suu pyaokareyamo doko kaepala Jone keta bapitisimo nyii napaladaa leyami.

Page 40: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 7:31 40 LUKU 7:3931 Epapu karaminyi wambu dupwa aki mendena pyuo

pirose? Nakama apiyakale? 32 Nakama wane wanakepemali lyingi kamapi dokona male lao karaminyi dopaleingilyamo.Nakama mendeme mende kando dopa pyuo lamaiyuonamwa lakuli pyakao karamwano dokopa nakama mali

lyii nami,namwa ee lao kumaralerale nyuo pisimwano dokopa

nakama ee laa nami, letaminyi.33 Dokona lao Jone bapitisimo nyakamaingi dokoepapala nenge wasaka pyuo waene ipwange naa naokarenge dokome baa kopyali minyilyamo lao karaminyi.34 Ikinyingi Akali epapala nenge nao waene ipwange naokarenge dokome baa nenge nyura nao waene ipwangemalu nao karapyamo kyawa sisingi bolombalo lapyamotakisi nyingi akalipi yulu koo pingi wambupi dupwanapuu minyingi kandale dokoŋo kandalapa letaminyi.35 Dopa laminyipape suu pingi rolae karengena wanewanakepe dupwa peparaeme renge doko angi kinyilyamodoko soo nyilyaminyi leya.

Yesu Baame Parisi Akali Dokona Anda Nenge Nala Peya36 Parisi akali mendeme baa nenge nambanale leyasa

Yesu akali dokona anda papala taepo repeta peteya.37 Dokopa yuu taone dokona enda pamakae yulu koopingi mende peteyamo doko baa Parisinya anda dokonataepo repeta pisipyalyamo lao sepala peemende rendamupingi mamba lapo paleta minyuo epeya. 38 Epo matarenaYesunya kimbu siyamo dorena ee lao kareyara banya eeipwange Yesunya kimbu dokona lyuo peteya. Dokopaenda dokome banya kyawasi dokome ee ipwange pyaonembo banya kimbu nyinyi pyuo mamba kisakamyuopeteya. 39 Dopa piyamo dokopa Parisi akali baa nenge

Page 41: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 7:40 41 LUKU 7:48nambana epena leyamo dokome dopa pilyamo lao kan-dapala mona anda dorena, Baa Anatunya poropeta akaliingyuo karapyali doko enda baa minyandelyamo dokoyulu koo pingi ingilyamo dokona baa api lao baa apapyuonde lao kando soo giso karapyali suu pyao peteya.40Dokopa Yesumi baa lamaiyuo dopa leya. Saimone, nam-bame emba mende langiru leya. Dokopa, Mana Lenge,apa langiri? leya. 41 Dokopa Yesumi dopa leya. Akalilamame akali mende dokona kana lapo kee lao nyiyambi.Mende kina malu (500) kee lao nyuo mende kina 50 nyuopiyambi. 42Nakambame baa isingimaiyalana saka nayamidokopa baame nakamba isingi jii narambi lao kaepalakaeya. Dokona suu pyao akali anjukusi baa wakasa monareto kararase? leya. 43 Dokopa Saimone isingi lao,Mendeme kana malu nyepala range jii nana leyamopakoo soo peya akali doko rapisi? leya. Dokopa baamebaa dopa lamaiyuo, Emba angi leene leya. 44 Lapalaenda kareyamo dorena kapu kyepala baame Saimonedopa lamaiya, Enda dake kandelese? Namba embenaanda ipunu dokopa kimbu wate pyaase lao ipwa jii napikandapi. Jii napinyipape enda dokomenambana kimbu eeipwange dokome wate pyakapala banya kyawasi dokomepyao nembakapya. 45 Embame namba nyinyi pyaka napikandapi. Pyaka napinyipa namba wamba kolando ipu giidokopa baame nambana kimbu nyinyi pyuo kaeya naopyuo petamo. 46 Kyawa mamba lapo kisare lao jii napikandapi. Jii napinyipape baame nambana kimbu mambakyaa keyange pingi dokome kisakapya. 47 Dokona laolangilyu, Enda doko banya yulu koo malu piyamo dupwakame sakamisi sipyamosa namba mona wakasa reto karoyulu andake pipyalyamo leya. Pipyamopa mendeme yulukoo kuki lama pirami dupwa kame sakamisi sera ramodoko kuki pyuo mona retarami, leya. 48 Lapala baame

Page 42: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 7:49 42 LUKU 8:5enda doko lamaiyuo, Embena koo dupwa kame sakasisilyamo leya. 49 Dopa leyamo dokopa wambu baa rolepyao taepo repeta peteyaminyi dupwame nakama lao,Koo dupwa kame sakamyuoko karamodoko apisi? leyami.50 Dokopa baame enda lamaiyuo, Embame Anatu kapaingingi lao suu pyapi dokona lete wai pyao nyisi monaseramopa pupi, leya.

8Enda Lapo Yesu Nyisiyami

1 Enakana yuu kuki lama epo papeyamopa Yesu yuutaone lapope anda kuki lama karengepe dupwana papyuoAnatunya isingi yulu dokona lao waili pii keyange dokominyuo boo pyao lao papiya. Dokopa akali akalisa ipisulama kareyami dupwa baa role pyao papiyami. 2Enda lapoimambu koo paleyamopa anga piyamopa peteyaminyibaame pyuo nyiya dusipa opetae baa role pyao papiyami.Maria yuu Makatala range baa imambu koo yanda ipinginyero palipala yaki nyuo peya dokomoo 3 akali SusaErotena yulu rapu pyakamyuo kareya dokona etengeJoana lenge dokomoo Susanamoo enda lapo opetaepemenakamana kana siyamo dokona pingyu nyuo nakamamebaa kapa karena lao nenge piyami.

Ee Waingi Randa Leya KongwaluPii Doko

(Mat 13:1-9; Mak 4:1-9)4 Dokopa wambu malu mee sukusa sukusa pipala dee

wambu taone wakale dupwa palenge range baa kareyamodokona epo kareyaminyipa baame kongwalu pii lao dopaleya.

5 Akali mendeme banya ee waingi randa lala peyapya.Baame ee waingi pyao pyale pyale lao randa leyamodokopa waingi lapo kata dokona peyasa kimbumi kalyuo

Page 43: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 8:6 43 LUKU 8:14peyaminyipa yaka dupwa epo napeyami. 6 Dee waingilapo kana dupwana peya. Papala ipwa see nayasa kenepyapala yando neya. 7 Dee waingi lapo ikyaikya siyamodokona pao siya. Soo andeyamo dokopa ikyaikya rolepyao andapala lungwa lungwapala pyao neya. 8 Dokopawaingi lapo yuu keyange dokona peya. Papala andapalajingi akalisa akalisa pao akalisa lyiya, leya. Lapala pii po-raiyuo lao, Kale kata singi ramo dokome pii dake selapapeleya.

Yesumi Kongwalu Pii Leyamo Dupwana Renge Doko(Mat 13:10-17; Mak 4:10-12)

9 Enakana disaepole dupwame kongwalu pii leyamodoko renge akipi lao piso siyami dokopa baame dopaleya. 10 Anatunya isingi yulu dokona lao pii renge yalupyuo singi dupwa nakama kapa serami. Wambu mengedoloma kongwalu pii doko iki serami dokome kandapalaangingyuo kandapa narami, kalena ketae sepala angi soogisa narami.

Kongwalu Dokona Pii Renge DupwaPolo Lamaiya

(Mat 13:18-23; Mak 4:13-20)11Kongwalu pii dokona renge polo langirowale. Waingi

doko Anatunya pii dopale. 12 Waingi katasa pao siyadoko suu pyao wambu lapo pii doko sepala karaminyidokopa Satane dokome Anatu suu pyaa naraminyisa letepyuo nyii napyali lao epo pii monarena silyamo dokoraka lanyi nembenge. 13Waingi lapo kana dupwana ketaepeya doko suu pyao wambu lapo pii doko soo dokopamona pyakalyuo pyao singi. Enakana yuu kuki lama epopelyamopa pii doko nakamana mona anda pingi pyaanalyamosa enakana pyakuingi. 14Waingi ikyaikya dokonapeya dupwa wambu lapo nambana pii soo nyingi doko

Page 44: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 8:15 44 LUKU 8:20makande minyuo letamo. Pii doko sepala piso palyuopyuo karenge dokopa isa yuunya suu pingipi isa bangedupwa mona nyuo karengepe yanengena rae maingiyulu dupwana poraiyuo suu pyao karengepe dupwamemonarena isa pyakuiyuo nyilyamopa nakama keta yuluangi doko ando nyimbwa nange. 15 Waingi lapo yuukeyange dokona pao sepala jingi keyange anda lyiya dokosuu pyao wambu lapo pii doko sepala mona dokonakaralunji nembo gii lao minyuo karo yulu angi rape rapelao pyuo karenge doko jingi keyange lyingi dopale.

Lambe Dokona Kongwalu Pii Mende(Mak 4:21-25)

16Wambu mendeme lambe kaipala dokopa pee mendenyepala nee pyuo sera nange. Dopa pyuo luu palengerate lungwa lungwa dokona reto pii napala wambu lapoandakare eparaminyi dupwa kapa kandarami lao lambesingi rate dokona retenge. 17 Yalu pyuo singi dupwapeparae kapa kandarami. Nee pyuo silyamo dupwa kandonyeparaminyi panasi sera.

18 Dokona nakama wangu lakapala selapape. Dokonalao mendeme Anatunya pii dokona nyiya lao wangu laka-pala sera ramo doko Anatumi maiyuo konda pira. Wangulakapala sepa nara ramo doko kuki lama kapa sepelyo laosuu pyaramopape Anatumi baa soo nyiya dolapo rangenyera, leya.

Yesunya Palu Dupwame BaaKotala Epeyami

(Mat 12:46-50; Mak 3:31-35)19 Dokopa banya endangimoo yangonge dupwa pipya

baa kareyamo dokona epapala wambu malu mee baanyuo sukusa pyambuyamisa baa angi kandala sukusapanya saka nayami. 20 Dokopa baa lamaiyuo, Embena

Page 45: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 8:21 45 LUKU 8:27endakinyi yangonepe emba koto epo kama karaminyileyami. 21Dokopa baame nakama dopa lamaiya. Anatumiletamuli pyuo karaminyi dupwa nambana endangi yan-gongepe lyakande leya.

Yesumi Porambaiye Pyai Nena Leya(Mat 8:23-27; Mak 4:35-41)

22Yuumendepa baa banya disaepole dupwa pipya botemendena pyakambwapala piso baame nakama lamaiyuo,Ipwa pete dumurena mwua leya. Dopa leyamo dokopanakama panya peyami. 23 Peyami dokopa baa lengeluu piyasa luu paleya. Dokopa raiyapambake yuukyau dokona piso ipwa dokona minyuo epeyamopaipwa dokome botena simbwapala nakama ipwa dokonayalyalana piyami. 24 Dopa piyamo dokopa nakamamebaa pyalerapala, Rapu Pingi, Rapu Pingi, namwa ku-mulyamano leyami. Dokopa baa lenge rapala porambaiyedokope ipwa ama ranjo pulyuo epapa piya dokope kandokaena leya. Leyamo dokopa pyai nao rali pipala koopyuku pyuku peya. 25 Dokopa baame nakama lamaiyuo,Nakamana Anatu kapa nyisara lao suu pingi doko isanembamipi? leya. Dokopa nakama pakao piso yangosukusa lao, Porambaiye ipwapa banya pii letamuli pyuosakamingilyamo. Baa aki akali? lao mona nembo pe-teyami.

Yesumi Gekesa Range Akali Kopyali Pyuo Nyiya Pii Doko(Mat 8:28-34; Mak 5:1-20)

26 Gekesa akalinya yuu dokona yuu Galili dumwan-gurena siyamo dokona epo pyaka siyami. 27 Dokopa baayuu dokona pyakambuyamo dokopa akali mende andataone dokona kopyali imambu koome soo pyale leyamokarenge doko Yesu baa kareyamo dokona epeya. Baa yuu

Page 46: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 8:28 46 LUKU 8:36wambana papara karo andana pali nao yanyanda dup-wana palyuo karenge. 28 Baame Yesu kandapala ala laobanya lenge kambu dokona pao isa sepala pii poraiyuo laodopa leya. Yesu ketae dulu Anatunya Ikinyingi doko em-bame namba kando apa piri. Namba randa jii napili yakalao piso sokondali pilyu? leya. 29 Yesu baame imambukoo doko akali dokona rekya lanyi yaki nyepala penaleyasa dokopa pii doko leya. Wamba yuu malu imambukoo dokome akali doko epo maralyapa piya. Wambudupwame baa puu sanepe anakapopeme puu maipapiyaminyipa rokwanyi peyarapu imambukoodokomebaakyakanyi nembeyamopa yuu muiyane dokona ralo papapiya. 30 Yesumi baa kando, Emba kingi api lengese?leya. Dokopa, Namba Yuwalyu lenge, leya. Imambu koomalu mee baa keta maralyiyamo dokona kingi doko leya.31 Dokopa imambu dupwame dee yuu koko dorena kalapupwa laa napyali yaka lao lamaiyuokondali piyami.

32 Dokopa yuu kyau kanya koe dokona mena malukambu nao kareyami. Dokopa imambu koo dupwamemena karaminyi dupwana kapa maralyalapa lapyali yakalao lamaiyuokondali piyami. Dopa leyami dokopa Yesumikapa leya. 33 Dokopa imambu koo dupwa akali dokoyaki nyepalamena dupwana paomaralyiyaminyipamenadupwa makandapala rondo dokona alayuwa lapala ipwapete dokona pao yalyapala kumuyami.

34Dokopamena rapupingi akali dupwamedopapiyamokandapala bolombalo lao pao taone dokonape dee meeyuu dupwanape papala wambu peparae lamaiyuo piyami.35 Dopa piyamisa wambu dupwa kandala epeyami. EpoYesu kareya dokona epapala akali imambu koo dupwarekya lao peyamo doko Yesunya kimbu siyamo dokonakomauwapuo banya suu pingi doko rolae paleyamopa pe-teyamo kandeyami. Kandapala pakayami. 36Dokopa angi

Page 47: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 8:37 47 LUKU 8:45kandeyami dupwame nakama lamaiyuo akali imambukoo maralyipyamo karapya doko dopa pyuo dopa pyuopyuo nyipya lao rolo lamaiyami. 37 Dokopa yuu Gekesakipwa kipwa dupwana range dupwa peparaeme pakamekumapala baa kaepala pupyali yaka lao lamaiyuokondalipiyami. Dokopa bote dokona pyakambwapala kapu kyuopeya. 38 Akali imambu koo dupwa yaki nyiyami dokomebaa poraiyuo lamaiyuo, Emba role pyao pumbwali yakaleya. Leyamopape baa pena lao, 39 Emba anda rangepapala Anatumi dopa pyakapyamopa epelyo lao lamaiyuopuu, leya. Dopa leyamo dokopa baa anda repe repepyuo kareyamo dupwa peparaena papyuo, Yesumi dopapyakapyamo epelyo, lao boo pyao lamaiyuo kareya.

Akali JairasanaWanengepe EndaWakale Dokonape Pii Lapo(Mat 9:18-26; Mak 5:21-43)

40Yesu kapu kyepala dee laeyo epeyamodokopawambumalu rukuraka pyuo karo baa yako lao nyiyami. Baaepelyape lao dokona iso kareyami. 41Dokopa akali mendekingi Jairasa lenge sinakoke anda rapu pyuo karenge dokoepeya. Epapala Yesunya kimbu siyamo dokona pangusepala banya anda dokona emba ipili yaka lao kongopyuo lamaiya. 42 Renge dokona banya wanenge mendakimandeya doko ee kana akalisa ipisu lama ingyuowalepeteya doko kumasi siya.

Yesu katasa peyamo dokopa wambu dupwa rambukinyinyi pyambuo kako pyao peyamuli pyuo peyami.43Dokopa enda mende ee kana akalisa ipisu lama endanadoko ipwa ingyuo guu lao kareyamopa peteya. Wakaledupwame baamee inginya lao pyuo nyelana saka nayami.44 Enda dokome Yesu matarena epapala banya komaupinjingi doko minyandeya. Dokopa endana doko sok-walepo piya. 45 Dokopa Yesumi, Apimi namba minyan-

Page 48: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 8:46 48 LUKU 8:56dalamo? leya. Wambu peparaeme minyanda nalamanoleyaminyi dokopa Pitamoo akali baa role pyao kareyamidupwapeme lao, Rapu Pingi, wambu malu mee rukurakapyuo emba kako pyao rambuki nyinyi pyambuo epamikandapi leyami. 46Dopa leyaminyipa Yesumi lao, Wambumendeme namba minyandalamo. Nambana porainyarenge lapo neta paamolyamo doko silyu leya. 47 Dokopaenda baa kapa yalu pyuo kara naro doko kandapala waluwalu lao epapala banya lenge kambudokona pangu sepalawambu peparae soo kareyaminyipa, baa minyandeyarenge dokona polo lamaipala anga mee ingyalamo laopano leya. 48 Dokopa Yesumi baa lamaiyuo, Rakane,embame namba kapa pyuo nyakare lao suu pyapi dokomemee ingyalamo. Mona seramopa pupi, leya.

49 Baa ene lao kareyamo dokopa rapu pingi Jairasadokona anda palenge akali mende epapala, Embenawanake baa lenge kunjalamoŋo. Mana Lenge doko daeepena laa napipi leya. 50 Dopa leyamopa Yesumi pii dokosepala baa dopa lamaiya. Emba paka kae. Kapa piraingilyamo lao suu pyao karape. Wanake baa mee ingyara,leya. 51 Lapala anda doko kando nyepala Pitamoo JoneJemesa wanakena endangi rakange dolapomoo dusipa ikiandakaremonaleŋewambumenge dupwa epa kaena leya.52 Wambu dupwa peparae wanake dokona lao ee lao ku-maralerale nyuo kareyami. Dopa pyuo kareyaminyipapebaame lao, Ee laa kaeyalapa. Baa kumanapya. Mee luu pa-lyuo sipyamo pilyamo, leya. 53Dopa leyamo dokopa naka-mame wanake doko kumapyalyamo lao soo gisapala baakando giili giili leyami. 54Dopa piyaminyipape wanakenakingi minyapala, Wanake, emba sipurape lao kee leya.55Dokopawanake dokome imambu doko dee epo paleyasabaa aopa sipureya. Dokopa Yesumi baa nenge mendemainya leya. 56 Dokopa banya endangi rakangepa mona

Page 49: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 9:1 49 LUKU 9:7nembo kareyambi. Mona nembo kareyambinyipape dopapipya laomendali lamaiya nana lao lamaiyuokondali piya.

9Yesumi Disaepole Akali Dupwa Yulu Maipala Pena Leya(Mat 10:5-15; Mak 6:7-13)

1 Yesumi akali akalisa ipisu lama dusipa baa kareyamodokona epena lapala nakama renge palyuo karo imambukoo dupwa peparae raka lanyi nembo anga pingi wakalewakale dupwa pyuo nyuo kararami lao renge porai dokonakama keta palena lao maiya. 2Maipala Anatunya isingiyulu dokona boo pyao, anga pingi dupwa pyuo nyuopapyuo karena leya. 3 Papyuo karena lao nakama dopalamaiya. Pangali minya nao, nyuukwuanyi manja nao,nenge minya nao, kana manja nao, komau apetapalamanja nao mee pupwape, leya. 4 Mee papala andamendena kolandarami ramo dokonako palyuo karala-pape. Enakana yuu mendasa panya kande dokopa andadokonako palyuo kaepala pupwape. 5Dokopa yuu laponarange wambu dupwame nakama yako lao nyii nayamikande doko taone doko yaki nyuo dokopa sinjimu laponakamana kimbu dokona pisira doko pyarendo retamapupwape. Kwao karaminyi lao suu pilyamano lao kong-walu palyuo pipwape, leya. 6Dokopa nakama papala andamalu repe repe pyuo karenge yuu muu dupwana papyuo,waili pii keyange doko boo pyao lamaiyuo, anga pingidupwa pyuo nyuo pyuo kareyami.

Kiŋi Erote Baame Saka Nao Kareya(Mat 14:1-12; Mak 6:14-29)

7 Kiŋi akali Erote baa dokona mupwa ingyuo kareyaYesu dopa pyuo karamo dopa pyuo karamo leyaminyilasi pii siya. Wambu lapome, Jone kumuo palipala lopo

Page 50: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 9:8 50 LUKU 9:14epo karamo leyami dokona Eroteme doko kinyi pandakyambo lao saka nao kareya. 8 Wambu lapome, Ilainjapano ipyalyamo leyami. Lapome, Anatunya poropetaakali dokona mende kumuo palyuo lopo epapala pyuokarapyalyamo, leyami. 9 Eroteme lao, Jonena ayembanambame pukunyi nembeyo kande dokonako doŋo dopapilyamo dopa pilyamo laminyi sipu akali doko apisi? leya.Lapala apa pipala baa kandowane lao suu pyao kareya.

Yesumi Wambu 5,000 Nenge Maiya(Mat 14:13-21; Mak 6:30-44; Jo 6:1-14)

10Aposele dupwa kapu kyuo epapala dopa pimwa dopapimwa lao Yesu lamaiyami. Dokopa baame banya dis-aepole dusipa lanyuo yuu taone Betesaita lenge dokonanakama iki yapalyuo kakondo peyami. 11 Wambu ruku-raka pyuo kareyami dupwa baa dokona pamolyamo laosepala baa peyamo dokonamokominyuo peyami. Dokopabaame nakama yako lapala Anatunya isingi yulu dokonalao nakama mana lamaiyuo anga pingi wambu nyis-apenge dupwa pyuo nyepa piya.

Luku 9:13 Namwana borete kingi pakipi oma lamape dolapoiki silyamo. (9:13)

12 Yuu kwuaya dokopa akali akalisa ipisu lama dusipabaa kareyamo dokona epapala dopa lamaiyami. Namwayuu muiyane dakena karamano dokona wambu malurukuraka pyuo karaminyi dupwa yuu andape dup-wanale nenge nyuo nao luu pali pena lape, leyami.13Dopa leyaminyipape baame nakama lamaiyuo, Nakamarangeme nenge lapo maiyalapape, leya. Nakamame lao,Namwana borete kingi pakipi oma lamape dolapo ikisilyamo. Wambu dapwa peparaena nenge ropo pyalapena lepe. 14 (Akali malu mee wakasa (5,000) kareyami

Page 51: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 9:15 51 LUKU 9:22dokona suu pyao leyami.) Dokopa baame banya disae-pole dusipa lamaiyuo. Wambu dupwa akalisa kingi pakilarapu malu palyara malu palyara pyuo petena lalapape,leya. 15Dokopa nakamame wambu dopa pyuo peparae isapetena leyami. 16Dokopa borete kingi pakipi oma lamapedolapo nyepala yake dulu kandalyo kandapala ateŋa laoange leya. Lapala nenge minyuo kau lapala wambu malupeteyami dupwana lenge kambu siyamo dupwana retenalao banya disaepole dupwa maipa piya. 17 Reteyaminyisawambu malumi neyaminyipa sikya piya. Enakana nengekau lasi kakana siyamo dupwa yapo nyuo pisiki minyasiakalisa ipisu lama dusipana paki pyuo simbuyami.

PitameYesu BaaAnatunyaKoraisa Dokoŋo SooManji Nyiya(Mat 16:13-19; Mak 8:27-29)

18 Yuu mendepa Yesu baa iki ateŋa lao peteyamodokopa banya disaepole dusipa role pyao peteyami.Dokopa baamenakamapiso soo,Wambudupwamenambakando apiŋi lao apa lami kandapisi? leya. 19Dokopa naka-mame isingi lao, Wambu lapome emba Jone bapitisimonyakamaingi doko lenge. Lapome emba Ilainja lenge,lapome yuu wamba akali Anatumi pyongo piyamopanolako lao kareyami dokona mende kumuo palyuo lopoipyalyamo lenge, leyami. 20 Dokopa baame nakamalamaiyuo, Dopa lao lalyaminyiko doŋo nakama rangemenamba apiŋi lao suu pilyamisi? leya. Dokopa Pitame lao,Emba Anatunya Koraisa doko leya.

Yesumi Baa Range Yaso Nao Kumaro Lao Polo Lamaiya(Mat 16:20-28; Mak 8:30—9:1)

21 Dokopa, dopa pyuondeŋe lao wambu mende lamainalapape, lamaiyuokondali pyuo leya. 22 Ikinyingi Akaliyaso koo naramopa Kamongo dupwamoo purisi akalimupwa dupwape Mawa Pii mana lenge akali dupwapeme

Page 52: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 9:23 52 LUKU 9:30banya pii soo nyii narami. Nakama baa pyao kumakarami.Pyao kumakaraminyipa kumuo palyuo yuu rema epopaparamopa baa dee sipuro epara ingilyamo, leya.

23 Lapala wambu peteyami dupwa peparae lamaiyuodopa leya. Akali mendeme namba paronoli pyuo eparolao suu pyara ramo doko baa range kame soo kaepalayuu yangaramo yaka lao banya isa mamando minyalyuonyepala soo namba paronuli pyuo epara. 24 Dokonalao mendeme banya yanenge range lete wai pyao nyerolao suu pyara ramo doko kyakana renge doko isa nem-barasa pira. Mendeme baa namba reke lao kumararamo doko kyakana renge kando nyepala lete wai pyaoparasa pira. 25 Dokona akali mendeme bange yuu muudupwana peparae silyamo dupwa nyuo reto karara ramodokopa koo keta paramo doko bange dupwame baa ny-isarape? 26 Mendeme nambana pii dokonape nambanakingi dokope elya nyuo karara ramo doko, Rakangemooaŋala poo pyasi dupwa pipya yanga paupau andake laoeparaminyi dokopa Ikinyingi Akali dokome yanga paupauandake lao epapala wambu nakama kando elya nyerako.27Dopa piramopape wambu dae karaminyi dupwana lapoene kuma napala Anatunya isingi yulu doko kandarami,doko kinyi langilyu leya.

Yesunya Yongo Wakale Maralyiya(Mat 17:1-8; Mak 9:2-8)

28 Pii dupwa dopa lapala yuu mange lama nyeroingyuowale epo papeyamopa Yesumi Pitamoo JemesaJonemoo lanyuo yuu kyau ketae dokona ateŋa lalapeyami. 29 Papala baa ateŋa lao kareyamo dokopa banyalenge kambu doko wakale maro leya. Dokopa banyakomau ama kyewa lao mama nyepala lepo lepo piya.30 Dokopa akali Mosesepa Ilainjapa nakamba baamoo

Page 53: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 9:31 53 LUKU 9:40pii lao kareyamipya. 31 Akali dolapo yanga paupau laopano epapala Yesu Jerusaleme dokona Anatu laramulipyuo kumara dokona lao kareyami. 32 Pitamoo akalibaa role pyao kareyami dolapo pipya lenge kenda kendapiyamopape luu pali napala baa yanga paupau leyamodokope akali baa role pyao kareyami dolapope angikandeyami. 33 Kandapala akali dolapo Yesu yaki nyuopanya piyambinyi dokopa Pitame Yesu lamaiyuo, RapuPingi, namwa dae kapa karamano. Anda paka remayukumanale. Mende embena pyakao, mende Mosesenapyakamyuo, mende Ilainjana pyakamyuo pimanale leya.(Baa yamarangyuo karo pii angi suu pyaa naenae kam-bumi mee leya.) 34 Lao kareyamo dokopa kopa doko eponakama peteyami dokona yambe piya. Yambe piyasapakao peteyami. 35 Dokopa kopa dokona piso pii mendeleya. Akali dake nambana Ikinyingi nambame rombopalyuo kaeyono karamo banya pii selapape leya. 36 Piilao otapeyamo dokopa Yesu baa iki kareyamo kandeyami.Dokopa yuu gii dusipana dopa piyamo kandeyama laomendali lamai nao kalyamo kareyami.

Yesumi Wane Imambu Koo Minyiya Doko Pyuo Nyiya(Mat 17:14-18; Mak 9:14-27)

37 Dokona yangama dokopa yuu kyau doko yaki nyuoepeyami dokopa wambu malu mee rukuraka pyuo baakando nyela epeyami. 38 Dokopa wambu malu kareyamidokona akali mendeme pii ketae palyuo dopa leya. ManaLenge, nambana ikinyingi doko embame kandakala ipiliyaka lao langilyu. Baa nambana wane mendaki baakoikiŋi leya. 39 Imambu mendeme baa minyarelyamopa baaaopa ala lenge. Dopa pilyamopa pungwa pungwa pyaokaro kambu apupu epo pilyamopa waiya lao paa napalabaa uki palyingi. 40 Nambame embena disaepole dusipa

Page 54: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 9:41 54 LUKU 9:47raka lanyi nembakana lapunu doko nembalana saka namileya. 41 Yesumi isingi lao dopa leya. Nakama wambuepapu isa anda karaminyi dupwa, Anatu kapa ingingilao suu pyaa napala simbi simbi pyuo karaminyi. Yuuakipare namba nakama pipya role pyao kararamase? Yuuakipare nakama ukiaki minyuo kararaminyipa nambamenakama mata kui lao mana langyuo kararose? Nambakaro dakena embena wane doko lanyuo ipu, leya. 42Wanebaa ene epeyamo dokopa imambu koo dokome nyuomangalo kyaso reteyamosa pungwa pungwa pyao siya.DopapiyamopapeYesumi imambukoodokopyalanapyuolamaipala wane doko pyuo elya pyuo nyiya. Pyuo nyepalabanya rakange doko range maiya. 43 Dokopa wambupeparae, Anatu baa ama porai wakasa karamo, lao monanembeyami.

Yesu Kumaramo Doko Dee Kambako Disaepole Dupwa PoloLamaiya

(Mat 17:22-23; Mak 9:30-32)Baame yulu wakale wakale pyuo kareyamo dupwa kan-

dapala wambu peparaeme yako lao kareyaminyipa baamebanya disaepole dupwa kando dopa lamaiyuo leya. 44 Piimende langiru doko nakamana kale kata dokona epo palupalyuo palena. Doko akali lapome Ikinyingi Akali dokopuu maiyapala wambu pinya lao mairami, leya. 45 Dopaleyamopape banya pii doko soo gisa nayami. Pii rengedoko kyanga pyaro kareyasa nakamame soo nyepa napalabaa pii dokona renge piso selana pakayami.

Disaepole Dupwame Yango PalyuoLao Kareyami

(Mat 18:1-5; Mak 9:33-37)46 Yuu mendepa disaepole akali yango sukusa api angi

mupwa lao apiyanda pyuo kareyami. 47 Yesumi nakama

Page 55: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 9:48 55 LUKU 9:55monarena suu pyao kareyaminyi doko kando sepala wanemende nyepala banya paralisa pisiya. 48 Pisapala baamenakama dopa lamaiya. Mendeme nambana kingi laowane dake yako lao nyerami ramo doko namba yakolao nyeramisa pira. Namba yako lao nyerami ramodoko namba mapanyi peeyamo doko yako lao nyeramisapira. Nakama peparae karaminyi dokona api mendekamame kuki ingyuo karamo doko baa mupwa ingyuokarapyamosa pilyamo, leya.

Apimoo Nyisaramipi Lao Pii Mende Leya(Mak 9:38-40)

49 Dopa leyamo dokopa Joneme lao dopa leya. RapuPingi, akali mendeme embena kingi lao imambu koo rakalanyi nembo karapyamo kandapala baame namwa rolepyao kara nange dokona kaena lamwa, leya. 50 Dopaleyamopape Yesumi baa lamaiyuo, Baa kaena laa nala-pape. Mendemenakamakando sisunyuokaranalyaminyibaa nakama nyiso kararasa pira leya.

Samaria Wambu Lapo YesuMata Maiyami

51 Anatumi Yesu ketae minyalyuo nyera yuu gii dokorepeta epeyamo dokopa baa Jerusaleme dorena panyasuu pyapala kata nyiya. 52 Dokopa nakama yuu Samariadokona palirama lao akali lapo rapa rapa pyuo karalapena leya. Leyamopa nakama peyami. 53 Peyaminyidokopa banya lenge kambu Jerusaleme dorena pamb-waro karo panya lao epeyamo dokoko kandapala Samariawambu dupwame baa yako lao nyii nayami. 54 Dopapiyaminyi doko kandapala banya disaepole Jemesa Jonepadolapome Yesu kando dopa lamaiyambi. Kamongo, is-are yake panda piso lupyuo epapala nakama rao otenalambape, leyambi. 55 Dopa pyuo leyambinyi dokopa baa

Page 56: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 9:56 56 LUKU 10:1kapu kyepala nakamba kaena lao pyalana pyuo lamaiya.56Dokopa nakama anda kuki lama repe repe pyuo karengewakale mendena peyami.

Wambu Lapome Yesunya Kimbu Moko Minyuo ParamaLeyami

(Mat 8:19-22)57Nakama kata peyaminyi dokopa akali mendeme Yesu

kando lamaiyuo, Emba parenyili pyuo kaeya nao paro,leya. 58 Dokopa Yesumi baa dopa lamaiya. Yana suwakararope dupwa yuu rumbyapala palyuope yaka bii laopapingi dupwa anda pipala palyuo pilyaminyipa IkinyingiAkali doko luu palinya mendasa ayemba retowape piraingya nange leya. 59Lapala Yesumi akali mende lamaiyuo,Namba paronuli pyuo ipu leya. Leyamo dokopa baa dopaleya. Kamongo, nambana rakange wambo malu pela pa-parole leya. 60Dopa leyamopape baame baa dopa lamaiya.Kumasi dupwame nakama rangena kumasi yango dupwamalu pinya. EmbameAnatunya isingi yulu dokona lao boopyao pupi, leya.

61 Akali mendalimi dopa leya. Kamongo, namba embaparenyili pyuo eparoko doŋo nambana ree palu andakaraminyi dupwa yako lao nakama wambo karena la-papuli yaka leya. 62 Dokopa Yesumi baa dopa lamaiya.Mendeme yuu apu rengemasene dokominyaro karo kapukyilyapala matarena kandara doko Anatunya isingi yuludokona sukusa kapa karara ingya nalyamo leya.

10Yesumi Wambu Akalisa Yanda Ipingi Ipisu Lama Dusipa

Rombo Palyiya1Dopa lapala enakanaKamongodokomewambuakalisa

yanda ipingi dee ipisu lamape rombo palyapala lama laopakarapu yuu taone dupwana baa enakana para ingiyamo

Page 57: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 10:2 57 LUKU 10:12dupwana wambo pena leya. 2 Pena lao dopa lamaiya.Nenge malu wambu pipyamopa manjo nyerami dupwakuki lama karaminyi. Dokona ee rangena kamongodokome yulu pingi akali lapo opetae ee doko manja penalapyali yaka lao ateŋa lalapape. 3 Nakama kata nyuopupwa. Nakama sipisipi ikyanena mendeke karaminyipasuwa reekowambunalana pyuo karaminyi sukusa dokonapupwa lao letoŋo. 4 Pakeya minya nao nyuu byake manjanao kimbu suumende manja naoko papala katasa wambumende yako laa nalapapeko. 5 Anda mendena kolandoparami ramo dokopa, Anda dakena mona sipyamopakaramili yaka lao wambo lalapape. 6Dokopa akali mendemona seramopa kareya kande doko nakamanamona kyuulao singi renge doko baa keta palira. Akalimona seramopakara nara ramo dokopa renge doko nakama range ketaepo palira. 7 Anda nakama yako lao nyerami dokonakoiki palipwape. Yulu pingi akali yole nyingi doko suupyao nakama nengepe ipwangepe joo kararami dupwamee nao palipwape. Anda kambu yaka laa nalapape.8Nakama taone mendena parami dokopa dokona nakamayako lao nyerami ramo doko nenge jerami doko yakaŋalao nalapape. 9Nakamana anga pingi wambu dupwa pyuonyepala nakama lamaiyuo, Anatunya isingi yulu dokonakama repeta ipya lyakande, lao lamaipape. 10 Andamalu palyuo karenge mendena sukusa paraminyi yuurange wambu dupwame nakama yako lao nyii naramiramo dokopa nakamana anda kambu dokona karo dopalalapape. 11 Nakamana anda taone dakena yuu sin-jimu dokomenambwana kimbu dokona parepeta sipyamodokoko nakama kwao karaminyi lao lasaka pyuo pyaren-danyi nembakalyambanoŋo. Anatunya isingi yulu dokonakama repeta ipwa doko kame see nalapape, lao lamaip-wape. 12 Nambame nakama dopa langilyu, Yuu gii

Page 58: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 10:13 58 LUKU 10:18angi pyaka seramo dokopa yuu malu palyuo karengedokona range dupwa yuu Sotoma range dupwa randanao kareyaminyipape nakama kamame wakasa naramilyakande.

Panda Lapo Yesu Mata Maiyami(Mat 11:20-24)

13Nakamana yuu Korasina wambu dupwa nakama ketaranda narami. Betesaita wambu dupwa nakama ketaranda naramiko. Nakamana yuu dolapona yulu andakepyuo kareyo dupwa yuu Taya Saitonepa dolapona pyuokareyoli doko nakama yuu wamba mona enenge palyuokarapala ee lenge komau dupwa wapuo karo isare peepyapala peteyamili. 14 Dokona suu pyao Anatumi kotelaramo dokopa nakama randa andake naraminyipa TayaSaitonepa range kuki pyuo narami. 15 Dee, yuu Ka-paneame range wambu dupwa nakama rangeme yakepanda dokona range minyalyuo nyeramipi? Ama daa,nakama panda koo dokona isa malyaramisa pira.

16Mendeme nakamana pii sera ramo doko nambana piiserasa pira. Mendeme nakama rekya lanyi nembara ramodoko namba rekya lanyi nembarasako pira. Mendemenamba rekya lanyi nembara ramo doko namba mapa-nyi peeyamo doko kando rekya lanyi nembarasa piraingilyamo leya.

Wambu Akalisa Yanda Ipingi Ipisu Lama Dusipa Yulu Pi-pala Anda Epeyami

17 Wambu akalisa yanda ipingi ipisu lama wambopena leyamo dupwa mona pyakalyuo pyao laeyo epapalalao, Kamongo embena kingi lao karamwanopa imambukoo dupwa namwana pii warombo sepala pilyaminyikoleyami. 18 Dokopa Yesumi nakama dopa lamaiya. Satanebaa yuu pele pili lapala yake dorena karo isa ipyamo

Page 59: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 10:19 59 LUKU 10:24

kando karapu. 19 Nakama kaupi popokyalyape memepyuo yanda pimwai dupwana porai doko nyuo anamanyinembo karamiŋi lao porai renge doko joo kaelyo kandeleya. Dokona mendeme nakama ukiaki minya nara.20 Dokoko doŋo imambu dupwa nakamana pii warombosoo pilyaminyi dokona mona pyakalyuo pyao kara nala-pape. Nakamana kingi yake panda dokona pyasi palamodokona mona pyakalyuo pyao karalapape, leya.

Yesu Rae Maiyuo Kareya(Mat 11:25-27; 13:16-17)

21 Yuu gii dokopa Imambu Poo Pyasi Yesu keta pa-leyamosa mona pyakalyuo pyao karo dopa leya. Rakaneyake pandape isa pandape dolapona Kamongo karenedoko, embame wambu singi dupwame see nana laopii dusipa yalu pisala wane nyaŋa dupwa pano lamaipidokona nambame emba ange leto. Kinyi Rakane, embarange rae maipala pinya lao suu pyapala pipilyamo.

22 Rakane dokome peparae dupwa namba keta sinyalao jiya. Dokona suu pyao wambu mendeme Ikinyingidoko apiyakalende karamo lao see nalyaminyi. Rakanebaa iki soo karamo. Dee isa wambu mendeme Rakane baaapiyakalende karamo lao see nalyaminyiko. Ikinyingi baaiki sepalawambu baa suu pyaramuli pyuo polo lamairamodupwa opetae silyaminyi leya.

23 Lapala disaepole dupwa peteyami dokona kapukyepala nakama iki siyaminyipa dopa lamaiya. Naka-mame yulu dusipa emboneme kandamilyamo. 24 Dokonalao nakama dopa langilyu, Anatunya poropeta akalipikiŋi akali malu dupwapeme nakama kandelyaminyi dokokandamwali yaka lao suu piyami doko kanda nayami. Piinakama simi doko simwali yaka lao suu piyaminyipapesee nayami leya.

Page 60: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 10:25 60 LUKU 10:34Samaria Akali Keyange Dokona Pii Lapo

25 Dokopa Mawa Pii soo gisingi akali mendeme royakarapala baa makande pyuo dopa leya. Mana Lenge,namba apa pyuo kyakana renge palu palenge dokonyerose? leya. 26Dokopa Yesumi baa kando dopa lamaiya.Buku Baepole pyasi palamo dupwa apa letase? Embakandee dupwa apa lao polo langilisi? leya. 27 Dokopabaame isingi lamaiyuo, Kamongo doko embena Anatuŋudoko mona reto dokopa embena mona dokope imambudokope pupi lao yulu pingi porai dokope suu pingi dokopedusipa peparae baa maiyare. Maipala rangena yongomona nyuo karene doko suu pyao parali maki palengewambu dupwa mona reto karape leya. 28 Dopa leyamodokopa Yesumi isingi dopa lamaiya. Emba rolae lalyane.Dopa pyuo karare ramo doko lete karalu karare leya.

29 Lowana mana lenge baame Yesunya pii sepala rangeelyape lapuli lao suu pyapala lao, Nambana maki palyuopenge dupwa apimoo lyasilisi? leya. 30 Dokopa Yesumidopa isingi lao, Akali mende Jerusaleme karo lambuopao Jereko panya peya. Peyamo dokopa akali kendeponenge lapome baa nyepala komau rokwanyi nembo pyaoreteyami. Baa repeta kumara ingiyamo dokopa yaki nyuopeyami. 31 Peyaminyipa purisi akali mende kata dokonalambuo peyapya. Pao akali siyamo doko kandapala pakikipalyama peya. 32 Peyamopa Lipae akali mendeme epokandapala dopako pyuo pakiki palyama kanjakalo peyako.33 Pakiki palyama peyamopape Samaria akali mendemekata epo baa siyamo mare dokona epeya. Epo kandapalabaa kondaya. 34 Kondapala baa siyamo dokona papalapiyami dupwa mamba welepe waene ipwangepe kulimb-wapala komau dokome yama pyakamiya. Pyakamipalabanya mena ose mata dokona minyalyuo nyuo retapalelanyuo pao upunili wambu palima papingi anda dokona

Page 61: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 10:35 61 LUKU 10:42retapala baa isaru pyuo kareya. 35 Dokona yangamadokopa baame kana lama nyepala upunili wambu palimapapingi anda range akali maipala dopa leya. Embamebaa isaru pyuo karakape. Pyuo kararene dokopa kanalapo isa paramo doko nambame dee kamba laeyo epapalaemba ropo pyaro leya. 36 Akali kendepo nenge dupwamenyuo piyaminyi akali doko akali rema dusipana mendaliapimi baa maki palenge ingilyase? Apa lao suu pilipi?leya. 37Dokopa baame lao, Akali baa kondapala nyisiyamodokoko, leya. Dokopa Yesumi baa dopa lamaiya. Embapapala baame piyamuli pyuo pyuo karape leya.

Yesu Baa Enda Mata MariapanaAnda Peya

38 Yesu banya disaepole dupwa pipa kata pao taonemendena sukusa peyaminyipa enda mende kingi Matalenge dokome banya anda dokona baa yako lao nyiya.39 Banya kakingi mende kingi Maria lenge peteya.Dokome Kamongo dokona kimbu siyamo dokona pisipalabanya mana pii soo peteya. 40 Soo peteyamopa Matabaame nenge kiso isaru pyuo kareyamopa yulu malupalipala baa minyuo lyakalyaka paeyasa saka naya. Sakanapala Yesu lamaiyuo, Kamongo, nambana kakingi baamekaeyapyasa nambame iki nenge mondo lao karo dokokanda nalese? Dokona baame namba ree jela pena laolamai leya. 41 Dopa leyamo dokopa Kamongo dokomebaa isingi lamaiyuo, Mata, Mata, bange malu dupwanasuu pyao emba lyakalyaka papipyamosa mona yanyipyapyamo karene. 42 Dokona yulu mendaki pipingeleleya. Maria baame yulu rolae mendaki kando nyilyamodokona kaena lao laa naro leya Yesumi.

Page 62: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 11:1 62 LUKU 11:911

Yesumi Ateŋa Lenge DokonaMana Lamaiya

(Mat 6:9-13; 7:7-11)1 Yuu mendepa Yesu yuu mendasa ateŋa lao peteya.

Lao otapeyamo dokopa banya disaepole mende baa pisosoo, Kamongo Jonemebanya disaepole dupwa ateŋa lengedokona mana lamaiyamo doko suu pyao embame namwamana langipi leya. 2Dokopa baame nakama dopa lamaiya.Nakama ateŋa lalana dokopa dopa lao lalapape.Rakane, embena kingi doko poo pyasi ingyuo palenale.Embena isingi yulu doko epo palenale.3Yuupeparae namwanenge napengele dupwa joo karape.4Wambu namwa kando koo pyakange dupwanamwa nyuo kame sakamipala kaenge doko suu pyaonamwame koo pyakao karenge dupwa embame nyuo

kame sakao karape.Embame namwa makande pirali dupwana lanyuo paa

napipi.5 Lapala Yesumi nakama dopa lamaiya. Nakama

petaminyi dokona mendeme kukwa andasukulya dokopanakamana puu minyingi dokona anda dokona papalabaa dopa lamamiyuo, Yangone, borete rema jelase.6-7 Nambana puu minyingi mende kata papyuo ipyamodokome nenge daapyasa saka nalyo larami ramo dokopabaame andakare palyuo isingi lao, Embame angalyi pyuolaa napipi. Kambu upi laro karamo. Nambana wanewanakepe dupwa role pyao luu palamano. Namba sipu-rapala bange mende emba kapa jii naro laramo dokopaapa pirami? 8 Dokona ingyuo pii mende langilyu, Baaembena puu minyingi dokome sipurapala jii nara ramodoko emba elya nao piso sepa sepa pyuo kararene dokonalao sipurapala kapa jera ingilyamo. 9 Dokona suu pyao

Page 63: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 11:10 63 LUKU 11:17dopa langilyu, Piso selapape. Dokopa nakama jera. Ko-tarami dokopa kando nyerami. Kambu dowa dokonakapa kapa pipwape. Dokome kambu lumbwakara. 10 Pisoserami dupwa peparaeme kapa nyerami. Kotarami dup-wame kando nyerami. Kambu dowa dokona kapa kapapirami dupwana lao kambu lumbwakamira. 11 Nakamawane mandenge dupwame ikinyingimi oma mende jinyalara ramo dokopa oma kaepala mee kau koo mairamipi?12Panda kola kapa jinya lara ramo dokopa kau popokyalyamairamipi? 13 Dokona suu pyao nakama koo ingyuopetaminyi dupwame nakamana wane wanakepe dupwabange keyange maingi doko suu pyao Rakane yake pandadokona keyange wakasa karamo dokome wambu ImambuPoo Pyasi jinya lao piso serami dupwa eŋa nembapalamainarase? leya.

Yesu Belesapulu Satane Dokope(Mat 12:22-30; Mak 3:20-27)

14 Baame yuu mendepa imambu koo pii laa nangemende raka lanyi nembo kareya. Imambu koo dokoyaki nyuo peyamo dokopa akali pii laa nange dokomepii leyasa wambu dupwame ayaka lao mona nembeyami.15Mona nembeyaminyipape nakama kareyami dupwanalapome dopa leyami. Belesapulu imambu koo dupwanakamongo dokome baa minyapyamo dokome imambu koodupwa raka lanyi nembo karamo leyami. 16 Dopa laokareyaminyi dokopa lapome Yesu baa makande pyuo,Yake panda dokona yulu renge palenge mende namwapyuo lasaka pipili yaka leyami. 17 Dopa leyaminyipapebaame nakama suu pyao kareyami doko soo gisapala dopalamaiya. Rara mendakindeme liti pipala yango sukusayanda pirami ramo doko rara doko waiya lao otarasapira. Dee akalyanda liti mendeme paka lakyuo yango

Page 64: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 11:18 64 LUKU 11:24palyuo pira ramo doko waiya lao isa para. 18 Dokonasuu pyao Sataneme baa range paka lakyuo karara ramodoko banya isingi yulu doko apa pyuo palu palyuo parase?Dokona lao nakamame namba kando, Belesapulumi nyis-apyamopa imambu koo dupwa raka lanyi nembo karene,letaminyi. 19 Belesapulu namba nyisapyamosa imambukoo dupwa raka lanyi nembo kararo ramo doko naka-mana wambu dupwa apimi nyisilyamopa imambu koodupwa raka lanyi nembo karengese? Dokona suu pyaopii lalaminyi kandapi doko kinyi panda kyambo lao naka-mana wambu dupwa kando makande pyuo selapape.20DokoAnatunya porainya renge dokomeminyapyamopanambame imambu koo dupwa raka lanyi nembo karengedokona Anatunya isingi yulu doko nakama keta ipyasapilyamo.

21Akali porai mendeme yanda walakape minyuo banyaanda rapu pyuo karara dokopa banya bange keyangedupwa kapa mee sera. 22 Kapa seramopape akali kamaporai mendeme epo baa pyao isa palyapala dokopa banyayanda kaku konambepe retaro kararamo dupwa nyepalabanya pinjale bange nyuo wambu yango mokwa soomaira. 23 Mendeme nambana nyiso piso karo pii nararamo doko nambapa sisu nyuo kararasa pira. Mendemenambapa role pyao kara napala wambu sukusa nyuokara nara ramo doko baa wambu bolombalo lao pena laokararasa pira.

Imambu Koome Palyuo Paramo Anda Dee Range Epara(Mat 12:43-45)

24 Imambu koo mende akali mende yaki nyuo papaladokopa yuu lapo ipwa epa nange dupwana anja paliru laokoto papira. Papyuo panda kando nyii napala, Nambanaanda yaki nyepala ipu dokona kapu kyuo dee parole lara.

Page 65: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 11:25 65 LUKU 11:3125 Lapala epo anda doko burumi manjisi bange dupwarolae soo piramo kandara. 26 Dokopa papala imambuyanda ipingi nyero baadopale daa, amakoowakasa dusipalanyuo dokona kolando pao palirami. Dokopa akali dokowambo koo ingyuo kareyamo dopale ingyuo kara nara,enakana ama koo wakasa ingyuo karara leya.

Wambu Anatunya Pii Warombo Singi Dupwa Rae Maingi27 Pii dopa lao kareyamo dokopa enda mende wambu

rukuraka pyuo peteyami dokona sukusa peteyandemepii ketae palyuo lao dopa leya. Endame emba manjonyuo anju joo peteyamo dokona elyape keta pisamo leya.28 Leyamopape baa dopa lamaiya. Pii letene doko rolaedaa. Wambu Anatunya pii warombo soo pisipala pyuokaraminyi dupwa keta renge keyange palamo leya.

Lapome Yesu Wambumi Pinya Saka Nange Yulu MendePinya Leyami

(Mat 12:38-42)29 Wambu malu rukuraka pyuo peteyami dokona lapo

kondo konda pyuo epo buu minyiyami dokopa baamedopa lamaiya. Wambu epapu karaminyi dupwa kooingyuo karaminyi. Namba kando Anatunya yulu pilipi laowambumi pii nange yulu mende pii lao makande pyuoletaminyi. Doko pii naronopape Jonana yulu piyamodokona mana nyelapape. 30 Anatumi Jona keta kong-walu piyamopa Ninepa wambu dupwa mana nyiyamidoko suu pyao wambu epapu isa ando karaminyi dupwanamba Ikinyingi Akali keta Anatu mende piramo soonyerami. 31Kote pii andake paliramo yuu gii dokopa Kuinidonorena range baame wambu epapu isa ando karaminyidupwa kando isipyara ingilyamo. Kuini enda doko banyayuu range nanesa doko yaki nyepala yuu kipwa kipwadupwana kata londeta epo Solomena pii keyange doko

Page 66: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 11:32 66 LUKU 11:36sela epeya. Epapu mendeme Solomonepa manda manjinapyamo doko kamame wakasa ingilyamo doko dae katakande. 32 Kote pii andake paliramo gii dokopa Ninepaakali dupwame sipurapala dae wambu dupwa kando koopiyami lao kote larami ingilyamo. Dokona lao Jonameboo pyao lao kareyamo dokopa Ninepa wambu dupwamebanya pii sepala mona enenge palyuo kareyami. Dokomende Jona dokona suu pyao kamame wakasa ingilyamodoko dae kata kande leya.

Yanga Paupau Lenge Dokona PiiLapo Leya

(Mat 5:15; 6:22-23)33 Mendeme lambe kaipala anda isarena iminjingi

panda dokona reta naope dee penge dokome nee pyuopisa naope pingi. Dopa pyuo yalu pii napala rate dokonaketae retenge dokopa wambu andakare eparami dup-wame isare doko kapa kando epenale lao pingi. 34Embenalenge doko rangena yongona lambe dopale rao karamo.Dokona embena lenge doko mondo lao rao karararamo doko yongo peparae yangaramopa piso karo piri.Lenge doko kwaeyara ramo doko yanenge peparae im-injaramopa karare. 35 Dokona yangapyamo karene dokomonarena iminja nana lao waso karape. 36 Embena yongopeparae yanga paupau laramopa dokome kuki lamape im-inja nara ramo doko lambe keyange rao dokopa yanengepeparaena yanganyi peenge dopale ingyuo paresa piraleya.

Yesumi Parisi Dupwape Mana Lenge Dupwape Kando KooPilyaminyi Leya

(Mat 23:1-36; Mak 12:38-40)

Page 67: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 11:37 67 LUKU 11:4637 Yesu pii lao kareyamo dokopa Parisi akali mendeme

baanenge role pyaonambanale epena leya. Leyamopa an-dakare pao peteyambi. 38 Parisi akali dokome Yesu nengenalana dokopa kingi wate pii napyalyamo lao kandapalamona nembeya. 39 Dokopa Kamongo dokome baa dopalamaiya. Nakama Parisi dupwame kapope disipi dupwanetarename iki wate pingi. Nakamana monarenamepanga soope waa nyingipi yulu koo pingipi dupwa palyuosimbulyamo. 40 Nakama kopyali karaminyi. Nakamanayanenge pyuo wasiyamo dokomemona doko opetae wasanayase? 41 Dokona ingyuo monana koko palenge dupwawambu dupwa maiyuo karalapape. Dopa pirami ramodokopa bange peparae elyape sakara lyakande.

42 Parisi dupwa nakama randa narami ingilyamo.Dokona lao mokwame yokope kyalya yokope nengenenge yoko wakale wakale dupwa peparaena akalisasilyamo dokona mendaki larapu Anatu pingyu maingi.Mailyaminyi doŋo yulu rolaepe Anatu mona retengepekaelyaminyi. Yulu doloma kae napala yulu keyange dokoopetae pyuo kararaminde pimi.

43 Parisi akali dupwa nakama randa narami ingilyamo.Dokona lao sinakoke anda dupwana isa petenge mupwadupwana pisimwali yaka lao suu pyao karaminyi. Nengeropo pingi kamapi dupwana karo wambu dupwamenakama yako lamili lao suu pyao karaminyi. 44 Nakamaranda narami ingilyamo. Dokona lao yanyanda nee pyuosilyamopa akali lapome yanyandalyamo lao suu pyao naokamenge ketae dokona kata penge nakama Parisi dupwadopale ingilyamo leya.

45 Mawa Pii singi akali dokona mendeme baa dopalao lamaiya. Mana Lenge, embame dopa lalene dokonamwa opetae lao nembapisa pipya leya. 46 LeyamoYesumi, Mawa Pii singi akali dupwa nakama opetae randa

Page 68: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 11:47 68 LUKU 11:54

narami ingilyamoko. Akali bange kenda maiminyi randanao soo puminyipape nakamame kingi pambu dokomepenyiso minya nalyaminyi. 47 Nakama randa narami in-gilyamo. Dokona lao nakamana rakange kyawa dup-wame Anatunya pyongo piyamopa nolako lao kareyamiakali dupwa nyuo pyao kumakayami dupwana maluanda nakamame mondo lao pyakamingi. 48 Rakangekyawa dupwame pyao kumakayaminyipa nakamanamaluanda mondo pilyaminyi dokome nakamana rakangekyawa dupwame kopetame pyuo kareyami doko lyakaipilyamo. 49 Dokona lao Anatunya pii rolae dopa leya.Nambame poropeta akali lapope aposele akali lapopenakama kararaminyi dokona pena lakamironopa nakamadokona lapo pyao kumakao randamaiyuo pyuo kararami.50 Dokona isa panda wasiyamo gii dokona piso epoporopeta akali dupwa peparaena ranjama kulimbwapapiyami dokona epapu isa ando karaminyi dupwa ketakote pii palira. 51 Akali Epolo piyamo dokona piso epokama enakana Sakarayame Anatu bange kiso maingi rarasingi pakirena tembole anda angi singi kanya dokonapiyaminyipa kumuya dokona ranjama dupwa peparaenaepapu isa ando karaminyi dupwa keta kote sera laonakama kinyi langilyu.

52 Nakama Mawa Pii singi akali dupwa randa eparaingilyamo. Singinya renge anda dokona kii ikyane dokoretaro karaminyi. Nakama kolando paa napala wambukolando panya lao kareyami dupwa kaena lao daa laokareyami, leya.

53 Yesu baa yuu doko yaki nyuo panya piyamo dokopaMawa Pii mana lenge akali dupwape Parisi dupwapemebaa piso sokondali pyuo pii malu lapyali lao angalyepiyami. 54 Baa pii koo kote laramali mende larape laolyakaro iso kareyami.

Page 69: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 12:1 69 LUKU 12:7

12Pii Lama Lenge Dokona Waso Karalapape Leya(Mat 10:26-27)

1 Dopa pyuo kareyaminyi dokopa wambu ama maluwakasa paka pyuo karapala wambu yango dupwa ketepyao kalyuo kareyaminyipa baame banya disaepoledupwa kanda soo lao dopa lamaiya. Parisinya isi dokowaso karalapape. Nakamana pii lama lao yanengenamamba kiso lao karenge yulu dopalesa leto. 2Dakepa neepyuo silyamo dupwa peparae panara. Yalu piyami dupwapeparae kando nyerami. 3 Kukwama pii yalu pyuo watolarami dupwa korakamadokopawai nembo larami. Pandadongena pii iso laminyi dupwa peparae andeyangi ketaedokona karo porakaiyuo kaeyo lao boo pyao larami.

Api Dokona Pakaramase?(Mat 10:28-31)

4 Nambana puu minyingi dupwa selapape. Wambuyongo pyao kumakapala dokopa imambu kokwa selanasaka nange dupwa kando paka nalapape. 5Mende kandopakarami dokoŋo lao nakama repe repe langyuo leto.Doko Anatumi pyao kumakapala koo panda dokona kapanembara doko kando pako karalapape. Kinyi langilyu,Anatu baa kando pakalapape.

6 Yaka pimbinangae kingi paki dusipa kumasi kanalamame iki ropo pyao nyii nangese? Dopa pilyaminyipapeAnatumi yaka dokona mendepe kame see nange. 7Anatubaame nakamana kyawasi malu dokona yaka lao otasikaramo dokona nakama pako kara nalapape. Anatuminakama rungi rungi pyao karapyasa yaka pimbinangaeama malu dupwa pipa nakamapa kapa ingya nalyamodoko see nalyamisi?

Page 70: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 12:8 70 LUKU 12:15Yesunya Kingi Lao Pano Kararami(Mat 10:32-33; 12:32; 10:19-20)

8 Dee dopa langilyu, wambu peparaeme isa wambuyango dupwana lenge kambu dokona nambana lao pololarami ramo doko Ikinyingi Akali dokome nakamanalao Anatunya aŋala dupwana lenge kambu dokona pololarako. 9 Laramopape mendeme isa akali dupwana lengekambu dokona pako karo namba mata joo nambana kingilaa narami ramo doko Akalinya Ikinyingimi Anatunyaaŋala dupwana lenge kambu dokona baa mata maiyuobanya kingi laa narako.

10 Mendeme Ikinyingi Akali kando kokwa soo laramodoko Anatumi doko kapa nyuo kame sakamira. Sakami-ramopape mendeme Imambu Poo Pyasi kando kokwa soopii mende lara ramo dokopa kame sakami nara.

11Nakama sinakoke anda dokonape kote singi akalinyalenge kambu dokonape dee mupwa dupwana lengekambu dokonape lanyuo peyami kande dokopa apa pyuoisingi laro laope aki pii lamairo laope mona yanyipyaramopa kara nalapape. 12 Gii dokopa Imambu PooPyasimi pii lapengele ingyaramo dupwa emba mana lan-giramopa lao karare.

Akali Kamongo Mende KopyaliIngyuo Peya

13 Dokopa Yesu baa role pyao kareyami dupwanamendeme baa lamaiyuo dopa leya. Mana lenge rakanekumapyasa nambana yangonge dokome moyange bangedupwana lapo namba mokwa soo jinya lamaiyapili laolangilyu leya. 14 Dokopa baa isingi dopa lamaiya. Yan-gone, apimi namba rombo palyuo embena kote pii laorolapala moyange dupwa mokwa soo nakamba jereŋelapyase? 15 Lapala nakama lamaiya. Bange malunyuowane lao suu pingi, doko waso karalapape. Isa

Page 71: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 12:16 71 LUKU 12:24bange malu nyepala kamongo penge dokona renge kulisamende pali nalyamo leya. 16 Lapala baame kongwalupii mende nakama lamaiyuo leya. Yuu mendepa akalibange ama malu singi mendeme banya yuu dokona eenengepe malu siya. 17 Siyamopa baa rangeme retaronopanda doko see nalyamo dokona aki mende pirose laosuu piya. 18 Dokopa monarename baa range dopa laosuu piya. Nambana nengena anda dupwa kete pilyamodokona lalyapala kamame reeko lapo piru. Elya pipaladokopa nambana nengepe bange dupwape kapa sera.19 Ama embone petamo. Bange malu dupwame ee kanamalu mee sera. Dokona ingyuo namba mee male male laokaro nenge ipwangepe nao rae maiyuo kararo ingilyamo.20 Dopa lao suu piyamopape Anatumi baa dopa lamaiya.Emba kopyali, kukwa dakepa embena imambu rekya laopara ingilyamo. Paramopa bange dupwa rapa rapa pyuoretapi dupwa apinya ingyarase? 21 Dokona ingyuo akalimendeme bange malu reto rungi rungi pyuo karapalaAnatu kando mona reta nara dopale ingyara leya.

Anatu Kapa Ingingi Lao Suu Pyao Karalapape Leya(Mat 6:25-34)

22 Lapala banya disaepole dupwa dopa lamaiya. Rengedokona lao, aki nenge napala kapa kararo laope yanengedokona aki komau pee piro laope suu pyao mona yanyipyaramo kara nalapape. 23 Dokona lao nenge dokomeiki wambu kapa ingyarase? Yongo doko komau wapusidokome elyape keta parase? Pii mende daase? 24 Yakasimbairapinyi dupwa suu pyalapape. Dupwame ee warapipala jingi lyii nange, bange retenge andape nengeretenge andape pipala kara nangeko. Anatumi nengemaiyuo karenge kandale. Dokona ingyuo yaka dupwaandake ingyapala nakama mee kuki ingyuo kandelyande

Page 72: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 12:25 72 LUKU 12:33daa. 25 Nakama waiya lao kuma namwali yaka lao suupyao mona yanyi pyaramopa kararami ramo dokomeee kana mendasipa opetae lete kararamisi? 26 Nakamayulu dopale kapa pii narami ingilyamo dokona akipamodoloma suu pyao mona yanyi pyapyamopa karaminyi?27 Isa jingipi isoko dupwanape apa pyuo andenge dokosuu pyalapape. Dupwame yulu pii nao, puu wale pyaanao ando karenge. Dopa pyuo karelyaminyipa Solomonebaa ama neta rao au piyamopape isa jingi dupwa kamawakasa rao kuikui lao au pingi. 28 Dokona suu pyaoisoko epapu keyange andelyamo dupwa rakya dokopanyuo isare dokona kisingi doko Anatumi au pyuo kan-dalapape lao yanenge keyange maingi doko suu pyaonakama dopako pyuo komau wapwaka narase? NakamaAnatu kapa pirape lao suu pingi lama manjo karaminyi.29 Dokona suu pyao aki nengepe waene ipwangepe narolao koto papyuo mona yanyi pyaramopa kara nalapape.30 (Dokona lao wambu Anatu suu pyaa nange yuu murelao karaminyi dupwame bange dopale iki koto karenge.)Koto karaminyipa nakamana Rakane dokome nakamanenge naa napala nano kararami doko silyamo. 31 Bangedupwa koto karaminyi doko kaepala banya isingi yuludoko kando nyimwali lao koto karalapape. Dokopa baamebange dupwa opetae nakama jera.

Yake Panda Dokona Bange Kulisa Sakamira Leya(Mat 6:19-21)

32 Nakama nambana mena mondo ingyuo karaminyidokona paka nalapape. Rakane dokome banya isingiyulu doko rae maiyuo jera. 33 Nakamana bangeretenge dupwame ropo pyao kana nyepala wambumende aeya napyamo karaminyi dupwa mokwa soomaipwape. Pakeya momo naa nara mende koto

Page 73: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 12:34 73 LUKU 12:42nyelapape. Nakamana bange kulisa yake panda dokonareto karalapape. Panda keyange dokona seramo dokopalisiwame dupwame naa naope waa nyingi akali dupwameanda doko lalyapala waa nyii naoko pirami. 34 Embenabange silyamo mare dokonako embena mona doko paoyukwaro kararasa pira.

Kendemande Dupwa Lenge Rao Karalapape Leya35 Nakama komau wapwaro karo nakamana lambe

kisapalaminyuo karalapape. 36Kendemandewambu dup-wame nakamana kamongo baa enda nyilyaminyi dokonanenge andake napala anda epelyape lao isaro kareyamidokona mende makande pyuo leto. Doko baa epo kambudokona kapa kapa pilyamopa waiya lao kambu lumbungidoko suu pyao nakama dopako pyuo rapa rapa pyuokaralapape. 37 Kamongo epapala kendemande wambulenge rao pisiraminyi kandaramopa nakama keta rengekeyange maira. Kinyi langilyu, baame komau wapupalanakama taepo dokona petena lapala nakamanengemaira.38 Andasukulya panda yangalana piramopape nakamamee dopako pyuo isaro pisiraminyi epapala kandara ramoakali kamongodoko kendemandedupwakando raemaira.39Pii dake kame see nalapape. Anda range akali doko waanyingi akali yuu gii anjokorape epara lao soo gisapyalidoko lenge rao pisipala anda pyasu pyao epa nana lapyali.40 Ikinyingi Akali doko nakama kamenge kararami dokopaeparaŋa dokona rapa rapa pipala karalapape leya.

41 Pitame lao, Kamongo, kongwalu pii doko namwasaletepe panda wambu dupwa peparaesa letepe? leya.42 Dokopa Kamongo dokome dopa leya. Kendemandeakali apiyakalende mupwa ingyuo parase? Doko akalimende mona palenge dokome yulu kaeya nao pyuokararamopa banya kamongo dokome baa yapo nyepala

Page 74: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 12:43 74 LUKU 12:50doloma rapu pyuo nenge mokwa soo maipa pyuo karenalara doko. 43 Kamongo dee kapu kyuo epo kendemandeakali yulu rolae pyuo kararamo kandaramo dokopakendemande akali doko baa rae maiyuo para. 44 Kinyilangilyu, kamongo baame banya bange peparae rapupyuo karena lao rombo palyara. 45 Dopa piramopapeyulu pingi akali baa kopyali ingyapala, Nambana kamongowaiya lao epa nalyamo lao suu pyapala yulu pingi endaakalipi yango pyarako pyao baamoo wambu yango rolepyao nenge nao waene ipwange malu nao pipala kyawasisingi bolombalo laramo pisirami. 46 Dopa pyuo pisokamongo doko waiya lao epa nara lao suu pyao ka-menge pisiramo yuu gii dokopa banya kamongo epara.Epapala baa pyakepanyi nembo kaepala wambu yanen-gena mamba kiso lao kararami dupwa koo keta kararamidokonako pyambwara.

47Dokona suu pyao kendemande akali mendeme banyakamongome yulu dopalende pipilinya suu pyalyamo laosepala pinya wangu laka nara ramo doko banya kamongodokome baa poraiyuowale pyara ingilyamo. 48 Dopa pi-raminyipape kendemande akali mendeme kamenge karokoo mende pira ramo doko banya kamongo akali kukipyuo pyaroko pyara. Namwa keta yulu paliramuli pyuopirama. Dokona suu pyao yulu andake mende namwakete paliramodokopa yulu andake pirama. Dee yulu kamaandake palira ramo doko namwa yulu kama andakeokopirama ingilyamo.

Yesumi Namba Wambu Paka Lakyuo Pena Laro Leya(Mat 16:2-3)

49 Isa yuu dakena isare pyao pyale lala epeyo dokoepapu anji nyepapyali yaka lao suu pilyu. 50 Nambabapitisimo mende nyero ingilyamo doko pyaka sepapyali

Page 75: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 12:51 75 LUKU 12:58yaka lao monarena reke lao karalu karapyamopa karo.51 Namba isa yuu dakena nakama kui lao karalapa laoepelyamo lao suu pilyamisi? Doko daa lyakande. Liti pyuokararami lao epeyo. 52 Dokona suu pyao anda mendakidokona wambu kingi paki palirami dupwa paka lakyuolamame rema dusipa kando yango palyuo kararami. Deeremadusipame lamadolapo kando sisi nyuo kararamioko.53 Nakama sisi nyuo karo rakange dokome ikinyingipasisi nyerambinyi, wanenge dokome endangipa sisi nyer-ambi. Akali mendena endangipa ayangepa sisi nyerambi,akalinya etenge dokome banya ayangepa sisi nyeram-bioko leya.

54Wambu malu mee kareyami dupwa kando pii mendekonda pyuo lamaiya. Doko neta anda penge kata dorenakopa mende silyamo doko kandapala apunda eparalyamolao suu pingi. Apu dokona rae doko epenge kandale.55Donorena piso raiya minyuo epelyamo kandapala isasapiralyamo lenge. Dokopa dopa pingi. 56 Nakama pangasoo yanengena mamba kiso lao karenge dupwa kandomende leto. Isa pandape yakerenamepe mende rengyapiralyamo lao panapyamo dokona renge doko kapa kandosilyaminyi. Silyaminyipape yuu gii dakepale yulu andakemende piralyamo doko akipamo sepa nalyamipi?

Emba Keta Kote Pii Mende Paliramopa Doko Waiya Lao LaoRolalapape

(Mat 5:25-26)57 Dee, anjuku yulu rolae lao pakana palyuo range

suu pyaa nalyamipi? 58 Akali mendeme emba kandokote lalana leya kande dokopa baame emba jasi akalinyalenge kambu dokona ipyuo lanyuo paramo dokopa jasidokome emba yanda singi maipala karapusi anda dokonapalyasaraŋa lao ene kote lala katasa pao dokopa rolenge

Page 76: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 12:59 76 LUKU 13:7kandale. 59Dopa pyuo pii nare ramo emba nyuo karapusiandana pyambwaraminyi dokopa bange peparae betapyapala kumasi kana maiyuo lyolo pirinyi gii dokopakomokwara leya.

13Mona Enenge Palyuo KaraNarami RamoDoko Kwao Parami

Leya1 Yuu gii dokopa akali lapo epapala Pailateme Galili

range akali bange kiso Anatu maiyuo kareyami dokopaPailateme pyao ranjama kulimbuo rukuraka piya piidokona lao baa lamaiyami. 2 Dokopa Yesu nakama isingilamaiyuo dopa leya. Galili akali dusipa kamame koopiyaminyisa randa neyami lao suu pilyamipi? 3Daa langi-lyu. Nakama dae karaminyi dupwa mona enenge palyuokara narami ramo doko nakama opetae dopa pyuo kwaoparami. 4 Dee, yuu Silome dokona anda ama ketae londemende kareya doko boo lapala akali akalisa ipisu mangelama piya kande doko akali dupwa Jerusaleme rangewambu dupwa peparaena ama koo ingyuo kareyamisapiya lao suu pilyamipi? 5 Daa langilyu. Nakama daekaraminyi dupwamona enenge palyuo kara narami ramodoko nakama opetae dopa pyuo kwao parami leya.

Isa Piki Jingi Lyii Naya KongwaluPii Doko

6 Lapala baa kongwalu pii mende dopa lao leya. Akalimendena girapo ee sukusa dokona isa piki mende andokareya. Piki doko jingi lyilyape lao kandala epapalamende lyiyamo kando nyii naya. 7 Kando nyii napalaakali ee rapu pyuo pyakamaingi doko lamaiyuo nambaee kana remasa pyuo isa dake jingi lyilyape lao kan-dala epapa pingi doko angi lyilyamo kando nyii nalyolyakande. Kepanyi nembakambanaleŋe akipamomee yuu

Page 77: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 13:8 77 LUKU 13:17minyarambuo nyuo karara? leya. 8 Dopa leyamo dokopaakali doko isingi lamaiyuo, Kamongo, ee kana dakenaopetaeko mee karena kaembana. Namba range isa kakopyao yuu pyao kapu kyepala dokona mena ii lapo retaro.9 Dokopa jingi lyera ramo doko kapa. Lyii nara ramodokopa enakana kapa keparamba, leya. Yesumi kongwaludoko lamaiya.

Yesumi Koro Petenge Dokopa Enda Mende Pyuo Nyiya10 Yuu gii koro petenge dokopa baa sinakoke anda

mendenamana lao kareya. 11Dokopa endamende dokonapeteya. Imambu koomendeme renge kuiyasa baa ee kanaakalisa ipisu mange lama mapi piyamo peteya. Baa mataponga lyiyamopa pyasinju lapalana saka naya. 12 DokopaYesumi baa kando epena lapala baa lamaiyuo, Enda,embena anga doko mee ingilyamo leya. 13 Lapala banyakingi doko enda dokona ketae reteya. Dokopa baa aopapyasinju leya. Lapala Anatu lakando peteya. 14 Dokopasinakoke rapu pingi akali dokome Yesumi yuu koro pe-tenge gii dokopa pyuo nyiya dokona imbwuapala wambupeteyami dupwa lamaiyuo, Yuu mange pyakambwaroakali yulu kapa pingi. Dusipana mendepa mee inginyalao ipupwape. Yuu koro petenge dokopa mee inginyalao epa nalapape leya. 15 Dokopa Kamongo dokomedopa lao isingi lamaiya. Nakama panga soo yanengenamamba kiso lao karenge dupwa, nakama peparaeme yuukoro petenge dokopa nakamana bulamakaope dongepepolanyi kamanda pyakamapala ipwa dokona lanyuo papapii nangese? 16 Doko suu pyao enda dake Aporakamenawanake doko ee kana akalisa ipisu mange lama Saranememinyapyamopa pisipyamo doko yuu koro petenge dokopakapa rekya lakami naramase? leya. 17 Baa dopa pyuoleyamopa yango palyuo kareyami dupwa elyuo peyami.

Page 78: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 13:18 78 LUKU 13:24Dokopa mee wambu dupwa peparaeme baa yulu amakeyange pyuo kareyamo dupwa kando raeko maiyuokareyami.

Isa Masatana Waingi Kuki Dokona Kongwalu Leya(Mat 13:31-32; Mak 4:30-32)

18 Dokopa baa dopa leya. Anatunya isingi yulu dokoapiyakale? Aki mendena makande minyuo laro? 19 Dokoisa masatana waingi dopale. Akali mendeme dokonyepala banya ee dokona wara piya. Wara piyamo kenepyapala ando isa andake ingyuo peya. Dokopa yaka ketaepapingi dupwa epowangya dupwana anda pyuo paleyamileya.

Isi Dokona Kongwalu Palyuo Leya(Mat 13:33)

20 Lapala dee dopa leya. Anatunya isingi yulu dokoaki dopaleŋe larose? 21 Doko isi dopale. Enda mendemepenge sosepyane dokomenenge nenge palawa lenge dokoyuu remasa ingyuo nyepalamendakinya reto isi lapo kokoreteyamo dokopa isi dokome borete doko ando kameyaingyuo nyilyiya leya.

Kambu Rambu Lasi Dokona Pii Lapo(Mat 7:13-14, 21-23)

22 Dokopa baa Jerusaleme taonepe, dee anda kukilama malu palyuo karengepe dupwana mana lamaipapyuo peya. 23 Dokopa wambu mendeme baa lamaiyuo,Kamongo, Anatumi wambu mendasipa iki nyiso pyuonyerape? leya. Leyamo dokopa baame nakama dopalamaiya. 24 Kambu rambu rambu sukusa dokona panyalao soo poraiyuo pupwape. Dokona lao nakama dopalangilyu, Wambu malu sukusa dokona panya laraminyidoko kapa papa narami.

Page 79: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 13:25 79 LUKU 13:3325 Anda range akali sipurapala kambu upi laramopa

enakana nakama epo karo kambu dokona kapa kapa pyuolao, Kamongo, kambu lumbwakape, laraminyi dokopabaame dopa lao isingi langira. Nakama anjarae lao seenalyo, lara. 26 Dokopa nakamame isingi lao, Namwa em-bapanengepewaene ipwangepenaopeteyamanopa embanamwana kata dupwana mana lao karee kande larami.27 Laraminyipape baame lao, Dopa langilyu, nakama an-jarae lao see nalyo. Yulu koo pingi dupwa peparae naka-mame namba yaki nyepala pupwa, lara. 28 Dokopa Apo-rakamemoo Aisakemoo Jekopemoo Anatunya poropetaakali dupwa pipya nakama Anatunya isingi panda dokonapisiraminyipa nakama range nyiso kando karo ee laonenge ginyi ganyi lao kararami. 29 Dokopa akali dorenarangepe dumurena rangepe donorena rangepe dulurenarangepe akali dupwame epo Anatunya isingi pandadokona epo taepo dokona nao pisirami. 30 Dokona suupyao wambu lapo epapu kamame kuki ingyuo karaminyidupwa rengya nakama mupwa ingyuo kararami. Lapoepapu mupwa ingyuo karaminyi dupwa nakama kamamekuki ingyuo kararami lyakande, leya.

Yesumi Jerusaleme Dokona Mona Maiya(Mat 23:37-39)

31 Yuu gii dokopako Parisi akali lapo epapala baalamaiyuo, Emba dae yaki nyepala puu. Eroteme embapyao kumakalana suu pyaro karamo leyami. 32 Dokopabaame nakama lamaiyuo, Yana suwa kararope doko dopalamaiye pupwa. Epapupi rakyape imambu koo rakalanyi nembapapu anga pingi dupwa pyuo nyepa pyuokaro. Yuu repo pyuo dokopa nambana yulu pyuo otaro.33 Pyuo otaronopape epapupi rakyape jimwape nambanakata palenge dokona papyuo kararo ingilyamo. Dokona

Page 80: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 13:34 80 LUKU 14:6lao Anatunya poropeta akali mende Jerusaleme kara na-pala panda wakale mendena kumara doko kapa ingyanalyamo.

34 O Jerusaleme, Jerusaleme, Anatunya poropeta akalidupwa pyao kumwakao baa wambu nakama karaminyidokona mapanyi peenge dupwa nyuo kaname pyaokarenge. Kola endangimi ikyane dupwa papakeme neepyuo arapunya palyingi doko suu pyao nambame yuumalumee embena wane wanakepe dupwa nyuo arapunyasukusa palyapuli yaka lao suu pyapa piyu. Suu pyapapiyunupa daa lee. 35 Embena anda yuupi doko apa sera.Dokona suu pyao emba dopa langilyu. Kamongona kingilao epelyamo doko baa keyange keta palena lao ene lapanarenepa namba dee kanda nare leya.

14Akali Mende Anga Piyamopa Yesumi Pyuo Nyiya

1 Koro petenge mendepa Yesu Parisi mende Parisiyango dupwana kyawa nyuo kareyamo dokona andadokona nenge nala peya. Dokopa baa apa pilyape laolee minyuo kando kareyami. 2 Dokopa akali mendeono ipwape peteyamopa Yesunya lenge kambu siyamodokona kareya. 3 Dokopa Yesumi Mawa Pii singi akalidupwape Parisi akali dupwape lamaiyuo dopa leya. Koropetenge dokopa anga pingi dupwa kapa pyuo nyingi laoMawa Pii mende palase? leya. 4 Leyamopa nakamaromo napyuo kareyami. Dokopa baame akali doko pyuonyepala pena leya. 5 Lapala baame nakama dopa lamaiya.Nakama petaminyi dokona mendena mena donge pandabulamakao doko ipwa kamuo nyingi yuwale dokonayalyaramo dokopa koro petenge gii dokopa aopa nyiinaramisi? leya. 6Dokopa nakama kapa isingi larami ingyanaya.

Page 81: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 14:7 81 LUKU 14:14Mupwa Ingyuo Karalana Suu

Pyaa Nalapape7 Nenge nao peteyaminyi dokopa wambu lapo akali

Kamongo dupwa pisipapu pingi dokona epo pisinya pe-teyaminyi doko kandapala baame nakama kando kong-walu pii mende lamaiya. 8 Enda yapo nyerami dokopanenge andake piraminyi ipu leyami kande dokopa akaliKamongo pisirami panda dokona waiya lao papala pisanalapape. Akali kama andake mende nenge nala eparaŋakandena. 9 Akali nenge piramo doko kandapala embenapanda baa maiyasara. Emba elyuo pao wambu kamamekuki petenge dokona pao pisasare. 10 Dopa pii napalanenge andake piyami kande dokopa wambu kamamekuki petenge dokona pisa pupi. Dopa pirinyi dokopanenge nala ipu laramo akali dokome epo emba langyuo,Yangone, emba dulupinya akali kamongo petenge dokonapupi, lara. Dokopa emba role pyao taepo repeta pisir-ami dupwa peparaena lenge kambu dokona emba ketaepyambwarasa pira. 11 Dokonako ingyuo wambu rangemupwa ingyuo karo larami dupwa peparae kuki ing-yaramopa kararami. Mendeme range kuki ingyuo karolaramo doko mupwa ingyaramopa karara leya.

12 Lapala baame nenge nala epena leyamo akali dokodopa lamaiya. Nenge andake pirinyi dokopa embenapuu minyingipi yangongepe ree palupi parali makipalenge bange malu retengepe dupwa nenge nala ipulaa nare. Nakama enakana emba isingi nenge nalaipupi larami kande. 13 Dupwa kaepala dee nenge an-dake pirinyi dokopa wambu pendewa dupwape wambumapi pingi dupwape lenge koo dupwape nala epena lare.14 Nakamame emba isingi nenge nala ipu laa naramiingilyamo dokona emba keyange keta paliri. Yulu rolaepingi wambu dupwa lopo minyalyuo nyeramo gii dokopa

Page 82: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 14:15 82 LUKU 14:22Anatu keta isingi nyere leya.

Nenge Andake Piyami KongwaluPii Doko

(Mat 22:1-10)15 Taepo repeta peteyaminyi dokona mendeme baa pii

dopa leyamo doko sepala dopa lamaiya. Anatunya isingipanda dokona sukusa wambu nenge nao pisirami dupwaketa rae mairamilyamoŋo wambo leya. 16 Leyamo dokopabaame baa dopa lamaiya. Yuu mendepa akali mendemenenge andake kuiyapala dokopa wambu malu nala epe-nale leya. 17 Lapala nenge narami gii epeyamo dokopabanya yulu pyakamingi akali mende wambu nenge nalaepenale leyamo dupwa lamaiyuo, Dakepa peparae elyapisi silyamo ipupwa, lala pena leya. 18 Leyamopapenakama peparae mendakinya palyuo yulu mende kingiminyapyasa epa naro lao lapa lapa piyami. Akali wamboleyamo dokome dopa lamaiya. Namba yuu mende ropopyapu doko namba kandala paro ingilyamo. Ipu lapikandapi doko namba yaki nyuo kaeyape lao langilyu, leya.19 Leyamopa mendeme lao, Namba yulu bulamakao lamamaki pyuo karenge kingi paki larapu ropo pyapu dupwayulu keyange pingipi lao kandalanamakande pyala pelyo.Ipu lapi kandapi doko namba yaki nyuo kaeyape lao langi-lyu leya. 20 Leyamopa mendeme lao, Namba enda mendenyipu dokona kapa epa naro ingilyamo leya. 21 Dopaleyami dokopa yulu pyakamaingi akali doko epo banyakamongo dokona pii lamaiyaminyi dupwa lao pakanapalyuo lamaiya. Dokopa akali kamongo doko imbwuapalabanya yulu pyakamaingi akali doko lamaiyuo, Anda taonedokona kata barete dupwanape mee kata dupwanapewaiya lao papala wambu pendewape mapi pingipi lengekoope kimbu kwaenge dupwape nyepala lanyuo epareleya. 22 Enakana yulu pyakamaingi akali dokome lao

Page 83: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 14:23 83 LUKU 14:31Kamongo, emba pii lapinyi doko pyuo otapu. Pipunupapepanda lapo iki silyamo leya. 23 Dokopa kamongo dokomeyulu pyakamaingi akali dokome dopa lamaiya. Andakuki pyuo karengepe doko kata barete soo pelyamo dup-wanape kata kuki silyamo dupwanape papala wambukareyami kande dupwa puu maiyuo lanyuo eparenepanambana anda kete pinyale leya. 24 Akali wambo nengenala epena lapu dupwana mendeme nambame nengemalu kuipu doko kuki lamape nakanjo see narami letoleya.

Disaepole Karalana Lao Suu Pilyaminyi Dupwa Isa Ma-mando Soo Parami

(Mat 10:37-38)25Wambu amamalumee baa role pyao papyuo peyami.

Dokopa baame kapu kyepala nakama dopa lamaiya.26 Wambu mendeme namba role pyao karalana lao suupyapala dokopa banya rakangepe endangipi etengepewane wanakepe yangonge pemalengepe dee baa rangeopetaepe awa nao kara nara ramo doko nambana disae-pole kapa kara nara. 27 Mendeme banya isa mamandodoko soo namba paronuli pyuo epa nara ramo dokonambana disaepole ingyuo kapa kara nara. 28 Dokonalao nakama karaminyi dokona mendeme anda ketaeanda londe mende pipuli yaka lao suu piyami kandedokopa kapa pyuo otarope mee lao yulu bange dupwawambo yaka lao kando suu pyaa nangese? 29 Dopa piinarami ramo doko kana isarename retenge dupwa reta-pala anda piramobange dupwa daara dokopawambu kan-darami dupwa peparae giyalya giyana pyuo, 30Akali dakeanda kanda soo pipyamo doko kapa pyuo ota nalyamolarami. 31 Panda, kiŋi akali mendeme kiŋi yanda pyalapanya lao kararamo dokopa wambo wato lao pisipalabanya akali akalisa mendaki daako akalisa ama malu

Page 84: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 14:32 84 LUKU 15:4(10,000) dupwa kararaminyipa kiŋi mende yanda pyalaepelyamo doko akali akalisa lama daako amamaluwakasa(20,000) role pyao epelyaminyi dupwa kapa pyaramapemee lao suu pyara. 32 Kapa pyaa narama lao suu pyararamo ene nanesa eparaminyipa baame akali lapome waiminyuo, Aki bangende jimili lao suu pyapala yanda piinarama, lao piso sinya lao pena lara. 33 Doko suupyao nakama karaminyi dokona mendeme banya bangepeparae matarena nemba nara ramo doko nambana dis-aepole ingyuo kapa kara narami leya.

Kota Dokona Kongwalu Pii Mende(Mat 5:13; Mak 9:50)

34 Kota doko keyange ingilyamo. Ingyapyamopa kotakema ramo dokopa apa pyuo dee keke pinya larama.35 Dokome yuu dokona kapa yuu kuma maiya nangeoko.Akali dupwame mee neta nembarami. Kale kata singiramo doko selapape leya.

15Sipisipi Mende Pana Naya Pii Doko(Mat 18:12-14)

1 Takisi nyingi akali dupwape yulu koo pingi wambudupwape nakama peparae banya pii simwali yaka laorepeta epeyami. 2 Dokopa Parisi akali dupwape MawaPii mana lenge akali dupwape mumu lao, Akali dokomewambu koo pingi dupwa yako lao nyuo nenge role pyaonao pyuo karenge leyami. 3 Dopa leyaminyi dokopabaame kongwalu pii dopa lamaiyuo leya.

4 Nakama karaminyi dokona akali mendena sipisipiakalisa pao akalisa kararami dokona mende pana nayakande dokopa akalisa pao akalisa mange mendaki karo

Page 85: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 15:5 85 LUKU 15:12dee ipisu mange mendaki dupwa mee karena lapala sip-isipi pana naramo doko koto nyipuli lao paa narase?5 Kando nyepala baame rae maiyuo langena nyuo sera.6 dopa pyuo anda soo epo banya puu minyingi dupwapeparali maki palenge dupwape sukusa sukusa pyuo epenalapala, Nambana sipisipi pana napyamo doko kandonyepala epelyo dokona rae maiyakamana lamaira. 7Dokosuu pyao dopa langilyu. Wambu 99 yulu rolae pingidokome yulu koo yaki nyepala mona enenge palyuokararami ingya naramo dupwa yake panda karenge dup-wame kando rae maiyuo kararaminyipape wambu koopingi mendakindeme yulu koo yaki nyepalamona enengepalyuo kararamo dokopa yake panda karenge dupwamekando ama kama rae andake maiyuo kararami leya.

Kana Mone Mende Pana Naya Pii Doko8 Dee pii mende, enda mende banya kana akalisa

seramo dokona mende pana nara ramo dokopa lambekisapala anda panda polanyi nembapala kando nyipuliyaka lao poraiyuo kota narase? 9 Kando nyepala baamepuu minyingi dupwape parali maki palenge dupwapesukusa sukusa pinya lapala, Kana pana napyamo dokokando nyepalono. Namba role pyao rae maiyuo pisi-mana, lara. 10 Doko suu pyao dopa langilyu. Wambuyulu koo pingi mendakindeme koo dupwa yaki nyepalamona enenge palyuo kararamo dokopa Anatunya aŋaladupwame kando mona pyakalyuo pyao kararami leya.

Wane Mende Pana Naya Pii Doko11 Lapala dopa leya. Akali mende banya ikinyingi lama

mandeya. 12Dokopa enakana mandeyamo dokome banyarakange doko dopa lamaiya. Rakane, moyange bangenyeroli dupwa dakepa jii leya. Dokopa banya bange

Page 86: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 15:13 86 LUKU 15:22dupwa nakamba mokwa soo maiya. 13 Yuu gii men-dasipa epo papeyamopa ikinyingi enakana mandeyamodokome banya pinji peparae nyepala kata nyuo pao yuunanesa mendena peya. Papala yulu kopetame pyuobanya bange dupwa ukiaki minyiya. 14 Bange peparaeoteyamo dokopa yuu dokona lopo andake sepala nengepyambe neya. 15 Pyambe neyamo dokopa yuu rangeakali mende kareyamo dokona role pyao palyuo karalapeyamopa baame banya yuu pau dokona mena kareyamodupwa nenge pyakala pena leya. 16 Dokopa mena dup-wame isa jingi nao kareyami dokona lapo nyuo napulilao suu pyao kareya. Dokopa mendeme nenge mendemaiya nayami. 17 Maiya nayaminyipape baa mona epopaleyamo dokopa dopa lao suu piya. Nambana rakan-gena yulu pingi akali nenge kapa naminyipa mee kakanasipyamo karalyaminyi. Doko doŋo namba lopo pipyasakumalyanoŋo. 18 Kala rakane karamo dokona papaladokopa dopa lamairu. Rakane nambame yake panda kan-dope dee embena lenge kambu dokonape yulu koo piyu.19Namba kwao karo dokona namba embena ikinyingi angilarami doko kapa ingya nalyamo. Namba embena yulupingi akali dopale inginyi pyambwape laro leya.

20 Lapala sipurapala banya rakange kareyamo dokonaepeya. Epo dokopa donosa epeyamo dokopa banyarakange dokome baa kandeya. Kandapala kondaya. Kon-dapala makando pao kupyuo nyuo nyinyi piya. 21Dokopaikinyingi dokome baa lamaiyuo, Rakane, nambame yakepanda kandope embena lenge kambu dokonape yulukoo piyu. Namba kwao karo dokona namba embenaikinyingi angi larami doko kapa inya nara leya. 22 Dopaleyamopa rakange dokome banya kendemande dusipalamaiyuo, Komau keyange wakasa waiya lao minyuo epopee pyakamipwape. Pyakamipala kinginya pisingi bange

Page 87: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 15:23 87 LUKU 15:32uriŋi mende banya kingi dokona pisakamyuo kimbu suupee pyakamyuo pipwape. 23 Dopa pipala bulamakaoikyane rondo lasi mende pyalapae. Pyaraminyipa nengenaomale lao yalya yalya kando karamanale. 24Dokona laonambana ikinyingi dake kumuyape lao suu pyao karapubaa lete karapyalyamo. Puu pao peyaŋa lao suu pyapunudoko kando nyilyamano leya. Dokopa nakama male laoyalya yalya kando kareyami.

25 Dokopa banya ikinyingi wambo mandeya doko eedokona yulu pyuo kareya. Karo anda maretale epodokona lakuli pii lao mali lyuo kareyaminyi siya. 26Sepalakendemande mende kando, Apa pipyamosa pilyaminyilao piso siya. 27 Dokopa baame baa dopa lamaiya. Em-bena yangonge anda kapa ipyamopa rakaneme yako laonyuo bulamakao ikyane rondo lasi pyakamyuo pilyamoleya. 28 Dopa leyamo dokopa baa imbwuapala, Andakarepaa naro leya. Dokopa banya rakange kamanda epobaa andakare epena lao kongo pyuo lamaiya. 29 Kongopyuo lamaiyamopape baame banya rakange isingi dopalamaiya. Emba see, Nambame ee kana malunya nemboembenayulupyuo embenapii kamba laanaopyuokareyo.Pyuo kareyonopape embame nambana puu minyingidupwa pipya yalya kanda lapale laomenamemena ikyanemendepe jii nae kande. 30 Jii naenepape embena ikinyingidoko embena bange dupwa enda pamakae keta kokwasinyi nembapala papyuo karo ipyamo dokopa bulamakaoikyane rondo lasi pyakamipilyamo, leya. 31 Leyamodokopa rakange baa dopa lamaiya. Rakane, yuu peparaeembapa nambapa role pyao karambwanopa nambanabange peparae embena ingyuo silyamo. 32 Epapu malelao yalya kando rae maiyuo karamano doko kapa rolaepilyamano. Embena yangonge kumuya lao suu pyaokareyoŋo epapu lete epo karamo. Baa puu pao peya

Page 88: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 16:1 88 LUKU 16:7lao suu piyuŋu epapu kando nyilyamano, leyaŋa, leyaYesumi.

16Kendemande Akali Kendepuli Dokona

Pii Lapo1 Baame dee pii mende disaepole dupwa lamaiyuo

dopa leya. Bange malu retenge akali mende kareyamodokopa akali mendeme banya bangepe yulupi rapu pyuokareya. Yuu mendepa akali kamongo doko banya yuluakali doko banya bange dupwa ukiaki minyiya doko lasipii siya. 2 Sepala dokopa baa epena lapala dopa lamaiya.Pii mende langyalaminyi solono doko emba apa pipin-dena letaminyi. Embame nambana bange dupwa akiparesilyamo lao rolo langipala kaepala neta puu leya. 3Dokopabange rapu pingi akali doko monarena dopa lao suupiya. Nambana kamongo dokome nambana rapu pingiyulu kaepala puu letamo dokona apa pirose? Nambaandapae ingyuo karo dokome yuwale kyasuwape yuluandakepe pinya saka napala nenge mee jinya lao kee laokararo dokopa elyaro. 4 Namba bange rapu pyuo karoyulu doko kae lao nembaramo dokopa wambu dupwamenakamana anda dokona namba kando yako lao nyeramidokona kata mende wapwakaro lao suu piya. 5 Lao suupyapala wambu banya kamongo bange mairamili dupwamendakimendaki lao epena leya. Lapalawambo epeyamodoko lamaiyuo, Nambana kamongo doko bange akipareyano pyakamairi ingilyase? leya. 6 Baame lao, Olipi jingiipwange makando pingi pee yaka lao akalisa pao akalisa(100) mairu, leya. Dokopa baame baa lamaiyuo, Embenapepa dake ola. Emba pisipala akalisa kingi paki nyerodusipa iki pepana pyaa, leya. 7 Lapala baame wambu

Page 89: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 16:8 89 LUKU 16:13

mende lamaiyuo, Embame bange akipare yano pyaka-mairi ingilyase? leya. Baame lao, Witi jingi makandopingi nyuu byake yaka lao ama malu (1,000) mairu, in-gilyamo leya. Baame baa lamaiyuo, Embena pepa nyuolapo iki (800) pyaa, leya. 8 Kamongo dokome bange rapupyuo kareyamo akali panga singi doko kando, Baa akalikendepulilyamo, lao suu pyapala lakandeya. Dokona laoisa yuunya wambu dupwa kendepuli ingyuo isa yulu pyuokarenge dupwa soo gisilyaminyipa yanga paupau lengenaikinyingi dupwa poraiyuo soo gisa nange.

9 Dokona ingyuo pii mende langilyu. Kana mone dokomee isa bange doŋo dokona lapo nyepala dokopa wambuyango mairaminyipa emba yako lao puu minyarami in-gilyamo. Dokome kana mone dee minyanda nare giidokopa nakamame emba yake panda dokona yako laosukusa nyerami leya. 10Mendeme yulu kuki dupwa rolaepyuo pira ramo doko baa yulu andake dupwa opetaekorolae pyuo pyuo kararasa pira. Dee mendeme bange kukidupwa waa nyuo karara ramo doko baa enakana bangeandake lapo waa nyuo nyerasa pira. 11 Dokona ingyuoisa bange dupwa ukiaki minyuo karare ramo imambunyabange angi dupwa emba keta kapa serase? 12 Dee yanen-gena bange dupwa kapa rapu pyuo pyakami nare ramodoko apimi imambunya renge kulisa renge dupwa embaketa jerase?

13 Kendemande akali mendeme kamongo lamana yulukapa pyakamyuo kara nara. Dokona lao baame mendeawa nao, mende mona reto karara panda mendepaangingyuo puu minyuo karo, mende awa napala pyuokarara. Dopako pyuo Anatu kana monepa dolapo la-parae nakamana mupwa ingyuo kapa pyuo kara naramiingilyamo leya.

Page 90: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 16:14 90 LUKU 16:21Mosesena Lowa Dokona Pii Lapo(Mat 11:12-13; 5:31-32; Mak 10:11-12)

14Dopa leyamo dokopa Parisi akali nakama kana monemona reto karenge dupwame baa kilya kandalya kan-dana pyuo lao kareyami. 15 Dopa lao kareyaminyipabaame nakama lamaiyuo dopa leya. Nakama yanen-gena yulu ketae dupwa rolae pyuo wambu nakamanakingi ketae pyambuo karamili lao suu pyao karaminyi.Dopa pilyaminyipape Anatumi nakamana mona andakandenge. Dokona suu pyao isa wambu dupwame aumikumuo kandenge dupwa Anatumi kando ipyange.

16Mosesena Lowa dupwape poropeta akali dupwana piipyasi palamo dupwape wambu peparaeme warombo soopeteyami. Enakana Jonebaa lao epeyamodokopa kaeyamiingiya. Gii dokopa Anatunya isingi yulu dokona lao wailipii keyange boo pyao leyaminyisa wambu malu mee kulipalyuo sukusa epana pyuo karaminyi. 17 Yake yuupi meeawa awa pyuo otaramopapeMawa Pii palamodokona kukimendepe isa pasi see nara.

18Akalimendemebanya enda ramanyi nembapala endawakale nyera ramo doko enda enakana nyera doko kepopili lao nyerasa pira. Akali mendeme enda ramanyinembasi pisiramo mende nyera ramo doko kepo pili laonyerasa pira.

Akali Kamongo Mende Akali Koole Lasarasa Dokonape PiiPalamo

19 Akali bange malu retenge mende kareya dokopakomau konepe komau keyange wakasape pee pyuo yuupeparae nenge keyange malu nao pyuo kareya. 20 Banyakame kambu dokona akali pendewamende kingi Lasarasalenge rete pyuo buu minyiyamo doko palyuo siya.21 Baame akali bange malu retenge taepo dokona nenge

Page 91: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 16:22 91 LUKU 16:30pinjingi isa epeyamo dupwa nyuo napuli lao suu pyao pa-lyuo siya. Dokopa suwa dupwame epo banya rete dupwakekenge pendo kareyami. 22 Akali pendewa doko ku-muyamopa aŋala dupwamebaanyuoAporakamena arapudokona palyiyami. Akali bange malu retenge doko opetaekumuyamopa malu piyami. 23 Malu piyaminyipa baapanda Atisi lenge dokona randa nao piso, lenge pendakaelapala Aporakame nanesale paleyamopa Lasarasa banyaarapu dokona paleyamo kandeya. 24 Kandapala kyakalelao dopa leya. Rakane Aporakame namba kando konda-pala Lasarasame ipwa dokona kingi mumuna warenda-pala minyuo epo nambana kekenge doko mandarena laowarendakana lakape. Isare ulingi dakena namba randaandake nao peto leya. 25Dopa leyamo dokopa Aporakamedopa leya. Rakane, emba lete karo dokopa embena bangekeyange dupwa nyuo kareene doko suu pyao Lasarasa koodupwa nyuo kareya kande. Dopa piyambinyipa epapualowa pipala baa dakena mona minyarambwamwanopapetamo, emba randa andake nao petene. 26 Dee mendepipyamo doko kandape. Emba dumurena petene nambwadarena petambano suku dokona rapu wakasa palu palyuopalamo. Daerena karo emba petene dolorena epanya pi-rami doko saka narami. Dolorena karo namwa petamanodaerena epanya pirami doko saka naramiko ingilyamoleya.

27 Dopa leyamo dokopa baame dopa leya. Rakanewamba lapu doko kaepala, nambana rakangena andadokona Lasarasa pena lakape. 28 Nambana yangongekingi paki karenge dusipa yuu randa nenge dakena epanamili yaka lao repe repe lamaiyakala pena lape, leya.29 Dokopa Aporakame dokome dopa leya. Mosesena piipiAnatunya poropeta akali dupwana piipi pyasi palamo.Pii dupwana soo karena leya. 30 Dokopa baame dopa

Page 92: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 16:31 92 LUKU 17:4leya. Rakane Aporakame, doko kapa daa lao suu pilyusee narami ingilyamo. Kumuo palenge mende sipurapalanakama karaminyi dokona para ramo dokopa nakamasepala mona enenge palyuo kararami leya. 31 DokopaAporakame baame dopa lamaiya. Mosesena pii dokopeAnatunya poropeta dupwana pii dokope see narami ramodoko kumuo palenge mende lopo epara ramo dokopa piidoko kinyilyamo lao suu pyaa naramiko, leya Yesumi.

17Wambu Yango Yulu Koo Dokona Suu Longwanyi Pyambwa

Nalapape Leya(Mat 18:6-7, 21-22; Mak 9:42)

1 Dokopa baame banya disaepole dupwa dopa lamaiya.Kinyi kinyi, isa wambumi yulu koo pirami ingilyamo.Pirami ingyapyamopa mendeme renge kuiyuo wambuyango yulu koo dokona suu longwanyi pyambwara ramodoko baa randa andake nara. 2 Mendeme wambu kukikaraminyi dakenamende yulu koo pinya lao renge kuiyuolara ramo doko baa keta renge kuiyuo randa andake nara.Dokona baasa reke lao dopa pisasaraŋa lao banya pen-deko dokona kana reko mende yukwapala baa ipwa kotadokona pyambwapyali doko randa andake naa napyali.3Nakama rangena yulu kando waso karalapape.

Nakamana yangone yulu koo pira ramo doko pyalanapyuo mana lamaiyalapape. Dokopa baa range kondapalamona enenge palyuo karara ramo dokopa banya yulu koodoko nyuo kame sakamipwape. 4 Baame nakama kandoyuu mendaki dokopa yulu koo yanda ipingi nyero pi-palape nakama langyuo, Kondapala mona enenge palyuokarapuli lao yanda ipingi nyero polo lapa pira ramo dokomee kame sakamipa pipapeko, leya.

Anatu Kapa Ingingi Lao Suu Pyalapape

Page 93: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 17:5 93 LUKU 17:145 Aposele dupwame Kamongo Yesu lamaiyuo,

Namwame Anatu kapa ingingi lao suu pyamwa doko kapaingya nalyamo, embame namwa porainyi pyambwapeleyami. 6 Dokopa Kamongo Yesumi dopa leya. Anatukapa ingingi lao suu pingi doko nakamana suu pingi isamasata waingi koo dopale ingyapyali doko nakamameisa sikamoo dake lamaiyuo, Emba rakyala ipwa kota petedokona pao sere, lao laraminyili pyuo pipyali, leya.

Kendemande Akali Dupwana Yulu7 Nakama karaminyi dokona mendeme banya kende-

mande akali yuu apu rao karo panda sipisipi iso karopanda kamanda yulu piparamopa andakare eparamodokopa baa lamaiyuo, Aopa taepo repeta piso nenge nalaipu, laramisi? 8Dopa pyuo laa nange kandale. Baa kando,Nambana nenge nenge rapa rapa pyakape. Pyuo otapalakomau pee pipala namba nengepe waene ipwangepe enenapa narono dokopa namba isaru pyuo karape. Naootaparono dokopa enakana emba nengepe ipwape nare,lao dopa lao laa naramisi? 9 Kendemande akali mendepinya laraminyili pyuo piramo dokopa lakandaramipi?10Doko suu pyao Anatumi dopa pyuo karalapape laramulipyuo pyuo karalapape. Namwa mee kendemande ingyuokaramano. Namwana yulu pipingi doko iki pimwa lao suupyalapape, leya Yesumi.

Yesumi Rapa Nenge Wambu Akalisa Pyuo Nyiya11 Jerusaleme panya pao yuu Samariapa yuu Galilipa

liti dokona kanya peya. 12 Pao anda repe repe pyuokareya mendena sukusa peyamo dokopa akali rapa nengeakalisa lapome baa katasa kandamae nyiyami. Dupwamenanesale karo 13 pii ketae palyuo lapala, Yesu Rapu Pingi,namwa kando kondapala pyuo nyepe leyami. 14 Baamenakama kandapala dokopa dopa lamaiya. Purisi akali

Page 94: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 17:15 94 LUKU 17:25dupwa nakama kandena lao lasaka pela pupwa leya.Dokopa nakama katasa ene peyaminyipa rapa neyamodoko mee ingiya. 15 Dokopa nakama kareyami dokonaakali mende mee ingyapyalyamo lao kandapala kapukyepala pii poraiyuo lao Anatu lakando pao 16 Yesukareyamo dokona baa mupwa lao pongwa nao kareyadoko Samaria akali. 17 Dokopa Yesumi lao, Akali akalisaelyape ingya napyase? Mange mendaki karo dusipa anjakaramisi? 18 Akali rara wakale nanesa range dokomeiki kapu kyepala Anatu lakandala epase? Mendali epanaramisi? leya. 19 Lapala baa dopa lamaiya. Sipurapalakata nyuo pupi. Anatumi kapa pyuonyakara lao suu pyapidokome emba mee ingyalamo leya.

Anatunya Isingi Yulu Dokona Pii Lapo(Mat 24:23-28, 37-41)

20 Parisi akali dupwame, Anatunya isingi yulu dokoanjokorape epara, lao baapiso siyami dokopabaame isingilao dopa lamaiya. Anatunya isingi yulu doko lengemekandarami ingyuo panembena epelyande daa. 21Wambulapo lengeme kandalapa, dae silyamo, panda dokonasilyamo lao, laa narami. Dokona lao Anatunya isingi yuludoko nakama dae karaminyi sukusa keta silyamo, leya.

22 Lapala baame disaepole dupwa dopa lamaiya. Yuumendepa nakama Ikinyingi Akali yuu gii dasipana mendeeparamo kandamwali yaka lao suu pyaraminyipa anginolakaramo kanda narami. 23 Dokopa lapome nakamalangyuo, Dokona karamo, dakena karamo, larami.Laraminyipape nakama laraminyili pyuo kotala paanalapape. 24 Dokona lao yuu pele piramopa yake pinjingidolapona yanga paupau lao kapa kapa pingi doko suupyao Ikinyingi Akali banya yuu gii dokopa dopa pyuoepara. 25 Dopa pyuo eparamo doŋo baa wambo randa

Page 95: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 17:26 95 LUKU 17:36malu naramopa isa wambu dupwame baa mata mairamiingilyamo. 26 Yuu gii Ikinyingi Akali eparamo dokopayuu gii akali Noa lenge kareyamo pyuo kareyami dokonapalyuo pyuo kararaminyi epara. 27 Wambu nenge nao,waene ipwange nao, enda yapo nyuo pyuo yulu dupwakaeya nao kamenge pyuo kareyami. Dokopa Noa baasipu andakare dokona kolandapala peteyamo dokopa apuandake epo ipwa dokome nakama peparae pyao kumasoo oteya. 28 Dokonako ingyuo akali Lote kareyamo yuugii dokopa dopako pyuo kareyami. Nenge nao waeneipwange nao bange ropo pyao nyuo dee maiyuo kananyuo, ee wara pyuo anda pyuo kamenge pyuo kareyami.29 Kareyaminyipa Lote baame yuu Sotoma yaki nyepalapeyamo dokopa isarepe loo lao kanape yake dokona pisobolombalo lao epapala nakama peparae rao kokwa sulusoo siya. 30 Dokona palyuo yuu gii Ikinyingi Akali dokopanembena eparamo dokopa dopako pyuo kararamiingilyamo.

31Yuu gii dokopa akali mende banya pinjale dupwa an-dakare seramopa andeyangi dokona pisira ramo dokopabange minyuo paparowale lao andakare nyela epa nana.Dokoko suu pyao akali mende ee dokona karara ramo baadee kapu kyuo anda epa nana. 32 Akali Lotena etengepiyamo dokona suu pyaro karalapape. 33Mendeme banyayanenge range lete wai pyao nyelana lao karara ramodoko baa rangena imambu doko rekya lao nembarasapira. Mendeme rangena yulu kame soo kumara ramodoko banya imambu doko lete wai pyao nyerasa pira.34 Dopa langilyu, yuu gii kukwa dokopa akali lama luupalenge rate mendaki dokona palirambinyipa mende ny-era mende kaera. 35 Enda lama role pyao jingi pyao ram-betaku pyao pisirambinyipa mende nyera mende kaera.36 Akali lama ee dokona kararambinyipa mende nyera

Page 96: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 17:37 96 LUKU 18:8mende kaera leya. 37 Dokopa nakamame baa lamaiyuo,Kamongo doko anja pira? leyami. Baa nakama lamaiyuo,Yanenge kaoma seramo dokonako yaka ulisapumi kanda-pala epo kaparami leya.

18Kote Lenge Akalimi Enda Waiya

Nyisa Naya1 Yesumi nakama monarename maka nao yuu peparae

ateŋa laoko kararami ingilyamo lao kongwalu pii mendelamaiyuo dopa leya. 2 Taone mendena kote singi akalimende Anatu paka naope akali yango dupwa kando suupyaa naope pyuo kareya. 3 Dokopa anda malu palyuokarenge dokona enda waiyande peteya. Baame kote singiakali kareyamo dokona epapapu, Mendeme namba moŋojipyaŋa nambana kote pii lao rolakape, lapa piya. 4 Akalidokome yuu malu mee daa lao kareya. Daa lao karapalaenakana dopa lao suu piya. Nambame Anatu andakelao paka nao, akali dupwa kando suu pyaa nao 5 pyuokarapunupa enda dokome namba angalyi pyuo karamodokona nambame lao rolakamiru ingilyamo. Dopa piinaro ramo doko baa yuu peparae epapa pyuo karo nambamaka joo matakara nembasara, leyaŋa, leya Yesumi.6 Lapala Kamongo dokome dopa leya. Kote soo rolae piinange akali piyamo dokona mana nyelapa. 7 Dokona suupyao Anatumi banya wambu rombo palyiyamo yangalakwuara pilyamopa baa piso soo karenge dupwa kando laorolakami narase? Nakama kando iliki maliki lapala nyisanao kaeyarase? 8Dopa langilyu, nakama kando waiya laolao rolakamira. Rolakamiramopa Ikinyingi Akali eparamodokopa isa yuu dokonawambu lapomeAnatu kapa ingingilao suu pyao pisiraminyi kandarase? leya.

Page 97: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 18:9 97 LUKU 18:16Akali Lamame Ateŋa Lala

Pulyuo Peyambi9Wambu namba range rolae pyuo karo menge dupwa

angi daa lao suu pyao kareyami dupwa kando baamekongwalu pii mende opetae lamaiyuo leya. 10Akali lama,mende Parisi akali, mende takisi nyingi akali, temboleanda dokona ateŋa lala lalyuo peyambi. 11 Parisi akalikarapala baa rangena yulu suu pyao ateŋa dopa leya.Anatu namba wambu menge dupwa akali panga soonyingipi yulu rolae pii nangepe enda kepo pingipi pandatakisi akali dakepe namba dopale daa dokona emba angelao langilyu. 12 Koro peparaena namba yuu lamasa laoemba suu pyao nenge wasaka pyuo karapa pingi. Nambabange nyingi dupwana peparaena akalisa lapapu men-daki pingyu nyepala emba jingi kandale leya. 13 Dopaleyamopa takisi nyingi akali baa dumbisale karo yakepanda kandapuli lao suu pyaa napala kandalyuo kandanao banya kyangali kingi dokome kapa kapa pyuo, Anatu,namba koo doko namba kandapala nyiso karape, laokareya. 14Dopa langilyu, akali doko Anatumi kando rolaeleyamopa anda peya. Parisi akali doko rolae ingyuo paanayamopa anda peya. Dokona lao akali peparae rangeketae pyambuo kararami dupwa rengya kuki ingyara.Akali namba koo karo lao suu pyarami dupwa rengyaketae pyambwaramopa kararami, leya.

Yesumi Wane Wanake Kuki Dupwa Kando Rae Maiya(Mat 19:13-15; Mak 10:13-16)

15 Baa kareyamo dokona wane nyaŋa lapo lanyuo baaminyandapyali yaka lao epeyami. Dokopa disaepoledupwame kandapala nakama pyalana pyuo pena leyami.16 Leyaminyipape Yesumi wane wanakepe epena lapala,Wanewanakepe dupwa namba karo dokona epena. Kaena

Page 98: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 18:17 98 LUKU 18:25lao pena laa nalapape, leya. Anatunya isingi yulu dokonakamana ingyara. 17 Mendeme wane nyaŋana monapalyuo Anatunya isingi yulu doko yako yako lao kara nararamo doko Anatunya isingi yulu dokona sukusa paa nara,leya.

Akali Kamongo Mende Yesunya Yulu Dokona Pyakuiya(Mat 19:16-30; Mak 10:17-31)

18 Leyamopa kamongo mendeme baa piso soo, ManaLenge elyape, apa pipala namba letena renge kulisa palupalenge doko nyerose? leya. 19 Dokopa Yesumi baadopa lamaiya. Akipamo namba elyape leene? Mendalielyape daa. 20Mawa pii lenge dupwa emba singi kandale.Kepo pyakami nalapape. Wambu pyao kumaka nalapape.Waa nyakami nalapape. Kyambo laa nalapape. Endangirakangepa rape rape lao karalapape leya. 21Dopa leyamodokopa baame, Yulu doo lalyane dusipa nambawane karodokopa suu pyao pingi lyakande leya. 22 Pii doko sepalaYesumi baa dopa lamaiya. Emba yulu mendaki kapa piinangelyamo. Embena bange dupwa peparae kana ropopyao nyepe. Nyepala wambu pendewa dupwa mokwasoo maipi. Mairi dokona embena yake bange kulisa yakepanda dokona sakara. Bange maipala dokopa nambaparonuli pyuo ipupi, leya. 23 Dopa leyamo sepala banyabange malu mee siyamo dokona kondaya.

24 Dokopa Yesumi banya lenge kambu kandapala dopaleya. Akali bange malu retenge dupwame Anatunyaisingi yulu dokona sukusa panya randa nao parami kan-dapi. 25 Dokona suu pyao wamyale dalyarena rumbisikata dokona mena kamele mende kolala pupyali dokoranda nawale pupyali leya. Dokako suu pyao akali bangemalu retenge mende Anatunya isingi yulu dokona sukusaparowale lara ramo dokopa randa nawale parali, leya.

Page 99: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 18:26 99 LUKU 18:3426 Pii doko siyami dupwame, Dopa leene dokona apimoolete wai pyao paramisi? leyami. 27Dokopa baame lao, Isaakali dupwame kapa pirami ingya nalyamo doko Anatubaame kapa pira, leya.

28 Dokopa Pitame lao, Namwame anda yaki nyepalaemba peenyili pyuo epeyama kande, leya. 29-30 Dokopabaame nakama lamaiyuo, Kinyi nakama langilyu.Mendeme andape panda etengepe panda yangongelapope panda endangi rakangepa panda wane wanakepeAnatunya isingi panda dokona reke lao yaki nyiyami ramodoko yuu gii dakepa nakamana bange yaki nyuo peyamidokona suu pyao bange ama malu wakasa nyerami.Nyepala yuu gii ene pyaka sera ingilyamo dokopa kyakanarenge kulisa palu palenge doko nyerami leya.

Yesumi Kumaro Lao Yuu RemasaIngyuo Leya

(Mat 20:17-19; Mak 10:32-34)31 Akali akalisa ipisu lama kareyami dupwa nyepala

baamedopa lamaiya. Namwa Jerusalemedokonapelyamakande. Parama dokopa Anatunya poropeta akali dup-wame Ikinyingi Akali dokona lao pepa pyao reteyaminyilipyuo pii peparae pyaka sera lyakande. 32Dokona suu pyaobaa nyuo wambu rara wakale dupwa mairaminyipa naka-mame baa kando giyalya giyana pyuo kanda sikya sikyulao kepakali kyasinyi piso kararami. 33 Nakamame baapyaroko pyapala pyao kumakarami. Pyao kumakaraminyiyuu repo dokopa baa sipurara leya. 34 Dopa leyamopapepii leyamo doko ama see nayami. Pii renge doko kyangapyaro kareyamopa soo nyepa nayami.

Yesumi Akali Lenge Kwaenge Mende Pyuo Nyiya(Mat 20:29-34; Mak 10:46-52)

Page 100: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 18:35 100 LUKU 19:435 Baa yuu Jereko dokona repeta epeyamo dokopa

akali lenge kwaenge mende kata nemba nemba dokonakana jinya lao kee lao petengende peteyamo kandeya.36 Dokopa baame wambu malu mee epo peyaminyi dokosepala, Apa pipyandena pilyaminyi? lao wambu dupwapiso siya. 37 Nakamame baa lamaiyuo, Yesu Nasareterange doko epo pelyamo leyami. 38Dokopa baame kee lao,Yesu Dapitinya Ikinyingi doko, namba kando sakao pyuonyepe leya. 39 Dokopa wambu banya lenge kamburenakareyami dupwame baa pyalana pyuo pii laa nana leyami.Leyaminyipape baa deeko kee lao, Dapitinya Ikinyingi,namba kando sakao pyuo nyepe leya. 40 Dokopa Yesubaa mee karapala, Akali doko baa kii minyuo ipupwapeleya. Lapala akali doko repeta epeyamo dokopa baapiso soo, 41 Nambame emba apa pyakalase lao larene?leya. Baame lao, Kamongo, nambana lenge kwaelyamodoko pyuo nyipyali yaka, leya. 42 Dokopa Yesumi baalamaiyuo, Lenge raa. Anatumi kapa pyuo nyakaraŋa laosuu pyao pisipinyi dokona embena lenge kapamee releneleya. 43 Dopa leyamo dokopa banya lengeme aopa rolaekandeya. Kandapala Yesu kata peyamo dokona role pyaoAnatu ange lao ketae pyambuo peya. Dokopa wambupeparaeme kandapala Anatu lakandeyami.

19Akali Sakiasa

1 Yesu yuu Jereko dokona suku suku peya. 2 Peyamodokopa akali mende kingi Sakiasa lenge kareya. Baaakali takisi nyingi mupwa ingyuo bangemalu reto kareya.3Baa Yesu baa apipi lao kandalana piyamopawambumalukareyaminyi dokona baa akali muu dokome kandalanasaka naya. 4 Dokona baa wambo makando papala isasikamoo lengende kareyamodokonaYesu repeta epo para

Page 101: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 19:5 101 LUKU 19:13ingiyasa kandaro lapala pulyuo peya. 5 Peyamopa Yesuyuu dokona epapala dokopa kandalyuo kandapala baadopa lamaiya. Sakiasa, waiya lao lupyuo ipu. Epapuembena anda dokona namba paliramba ingilyamo, leya.6 Dopa leyamo dokopa baa waiya lao isa lupyuo epapalabaa mona pyakalyuo pyao yako lao nyiya. 7 Dokopawambu dupwa kandapala mumu lao, Baa akali yulukoo pingi dokona anda yalya kando pisa pambinyilamo,leyami. 8 Enakana Sakiasa sipurapala baame Kamongodopa lamaiya. Kamongo, nambana bange dupwa litipipala pakirena wambu pendewa dupwa mairu lyakande.Wamba bange lapo panga soo waa nyero ramo dokonanambame bange kisima larapu isingimairole, leya. 9Dopaleyamo dokopa Yesumi baa dopa lamaiya. Epapu andadakena Anatunya lete wai pyao nyingi yulu doko epopalamo leya. Lapala dopa leya. Baa opetae Aporakamenapara pyasi ingyuo karamo. 10 Dokona suu pyao IkinyingiAkalimi wambu panda koo paramili dupwa koto nyisopyuo nyela epeya, leya.

Akali Kamongo Kana Lapo Banya Kendemande Akali YuluPinya Lao Mokwa Soo Maiya

(Mat 25:14-30)11 Pii doko soo peteyaminyipa Yesu baa Jerusaleme

repeta kareyamo dokome Anatunya isingi yulu aopa panoepara rapisi lao suu piyaminyi dokona baame kongwalupii mende lamairu lao suu piya. 12 Suu pyapala dopa leya.Kamongo mende yuu nanesa mendena emba kiŋi ingyuorombo palyarama leyaminyisa renge doko nyela papalakapu kyuo eparo lao peya. 13 Banya yulu pyakamingiakali akalisa dupwa epena lapala nakama peparae kanagolo mendaki mendaki lao mokwa soo maiyuo, Nambaene kapu kyuo epapa naronopa dapwame bange lapo

Page 102: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 19:14 102 LUKU 19:23ropo pyao nyepapu dee kana nyuo maipapu pyuo karokana lapo apeto konda pyuo nyuo pyuo karalapape leya.14 Dokopa banya wambu dupwame baa ipyao kareyamidokome baa peyamo kata dokona akali lapo enakana waiminyuo akali doko namwana kiŋi ingyuo rapu pyuo karanapyali lao suu pilyamano lala pena leyami.

15 Baa kiŋi ingyuo rombo palyiyami dokopa baa kapukyuo epapala banya kendemande akali kana maiyamodupwa kana dokome bange ropo pyao nyepapu dee lapomaipapu dokopa aki kana apeto nyakami lao selanalangyala epena leya. 16 Akali wambo banya lenge kambudokona epeyamo dokome, Kamongo, emba golo kana jiidoko suu pyao akalisa apeto nyakapu, leya. 17 Dopaleyamo dokopa baame baa lamaiyuo dopa leya. Embakendemande keyange, kapa pipilyamo. Emba yulu amakuki yaki nyii nao namba leyonuli pyuo pyuo karapidokona taone akalisa mende emba mupwa ingyuo rapupyuo karare leya. 18 Akali lapo pyuo peyamo dokome,Kamongo embena kana doko kingi paki apeto nyakapu,leya. 19Dokopa baame baa lamaiyuo, Dopa pipinyi dokonaemba taone kingi paki renge palyuo rapu pyuo karareleya. 20 Dokopa mende epapala dopa leya. Kamongo,embena kana doko dae minyakao epelyo. Wanyasisipudokome yama pipala reto karapu. 21 Emba akali enekokaro bange reta nange dupwa mee nyuo, waingi wara piinange dokona mee lyuo pingi dokona emba kando paka-pala mee retakao kareyo leya. 22Dokopa baame baa dopalamaiya. Emba kendemande koo doko. Pii embena kambudokona potemo ipyamo dupwa nyepala emba kando kotelaro ingilyamo. Namba akali eneko karo bange reta nangedupwa mee nyingi, waingi wara pii nange dokona meelyingi doko sii kande. 23Dokona akipamo nambana monebyange dokona reta naese? Dopa piili doko namba epa-

Page 103: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 19:24 103 LUKU 19:34pala nambana range dokope wakale konda pyuo seramodokope namba nyipuli, lamaiya. 24 Lamaipala akali dookareyami dusipa lamaiyuo, Kana minyuo karamo dokonyepala akali kana akalisa minyuo karamo doko maiyala-pape leya. 25Dokopa nakamame baa lamaiyuo, Kamongo,banya kana akalisa silyamo kande leyami. 26 Baame lao,Dopa langilyu, wambu bange minyuo karaminyi dupwapeparae konda pyuo mairu. Wambu mendeme bangeangi ingyuo minya napala kuki minyuo karaminyi dupwarange nyeroko leya. 27 Akali namba yango palyuo karonamba nakama rapu pyuo kara napili yaka lao suu piyamidupwa dae lanyuo epapala nambana lenge kambu dokonapyalapape leyaŋa, leya Yesumi.

Yesu Baa Jerusaleme DokonaSukusa Peya

(Mat 21:1-11; Mak 11:1-11; Jo 12:12-19)28 Dopa lapala Yesu baa nakama yaki nyepala

Jerusaleme lalyuo wambo peya. 29Yuu Olipi Kyau dokonayuu Betepasi yuu Betani dolapo singi dokona repetaepapala dokopa disaepole akali lama pena lao, 30 Yuudamasa anda malu palyuo karenge dokona pupwa. Paosukusa papala donge kumambonande wambu dokonawambo pisi nange doko anjaro paliramo mende kandonyerambi. Doko polo nyepala dae minyuo ipupwa.31 Wambu mendeme, Apa pinya lao polo nyilyambinyi,leya kande dokopa, Kamongo doko piso parowale lapyasanyepala pelyambano, isingi larambi leya. 32 Dokopa akalipena leyamo dolapo pao baa lamaiyamuli pyuo kandonyiyambi. 33Kando nyepala donge kumambona doko polokareyambinyi dokopa range dusipame nakamba kando,Apa pinya donge kumambona doko polo nyilyambinyi?leyami. 34 Dokopa nakambame lao, Kamongo doko

Page 104: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 19:35 104 LUKU 19:44piso parowale lapyasa nyilyambano leyambi. 35 LapalaYesu kareyamo dokona minyuo epeyambinyi dokopanakamana komau dusipa donge kumambonana matadokona retapala Yesu dokona pisiyami. 36 Baa pisopeyamo dokopa nakamana komau dupwa kata dokonakwuayami. 37 Baa repeta epo yuu Olipi Kyau mandadokona epeyamo dokopa disaepole ama malu kareyamidupwa peparae kanda soo mona pyakalyuo pyaopii porakaiyuo kaeyo lao yulu andake wakasa malukandeyaminyi dokona Anatu lakando kareyami.38Kiŋi akali mende Kamongo dokona kingi lao epelyamodoko keyange keta palena.Yake panda dokona koo soo kararaminyipaAnatu neta renge wakasa ingyuo karenaleyami.

39 Dokopa wambu ama malu rukuraka pyuo kareyamidokona Parisi akali lapo kareyami dupwame baalamaiyuo, Mana Lenge, embena disaepole dupwa pyalanapyuo kaena laa, leyami. 40 Baame isingi dopa leya. Dopalangilyu, kalai dupwa romo napyuo karamili doko meekana dupwame pii lao kyakale lamili, leya.

Yesumi Jerusaleme Kando Ee Leya41 Lapala repeta epo andamalu repe repe pyuo karenge

doko kandapala 42 ee lao dopa leya. Nakama koo sookararami renge doko epapu mana nyimili yaka lao suupilyu. Suu pyapunupape renge doko yambe pyaro kara-pyamosa kando sepa nalyaminyi. 43 Dokona lao yuu giimende pyaka seramo dokopa nakamana yanda pimwaidupwame nakama pipa karo awali lapala nakama paramikata dorena upi lao otapala kamame repe repe pyuokata wakale wakale pyala eparami. 44 Epapala nakamapyao lalyinyi nembo nakamana wane wanakepe dokona

Page 105: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 19:45 105 LUKU 20:4pisirami dupwa pyao kokwa seramioko. Kana mendenakana yango kamba ketae sinya lao kaeya narami. Anatuminyisala epamolamo lao soo gisa nayami dokona pira, leya.

Yesumi Tembole Anda Dokona Peya(Mat 21:12-17; Mak 11:15-19; Jo 2:13-22)

45 Lapala pao tembole anda kolando papala wambubange ropo pyao maiyuo kareyami dupwa ralinyi nem-beya. 46 Nambana anda ateŋa lenge anda ingyuo kararalao Buku Baepole dokona pii pyasi palipyamopape naka-mame waa nyingi dupwana anda ingyuo pena leyam-ilyamo leya.

47 Dokopa yuu yangeyamo yaka lao baame temboleanda dokona mana lao kareya. Purisi akali mupwa dup-wape Mawa Pii mana lenge dupwape mee wambu dup-wana kamongo dupwapeme, Apa pyuo baa kumapena la-pamane leyami. 48 Lapala mee wambu dupwa peparaemebanya pii doko simwali lao rae maiyuo soo peteyamisamende pinya saka nayami.

20Yesu Pyuo Kareyamo Dokona

Piso Siyami(Mat 21:23-27; Mak 11:27-33)

1 Yuu mendepa tembole anda dokona baame wambudupwa mana lamaiyuo waili pii keyange doko boo pyaolamaiyuo kareyamo dokopa purisi akali mupwa dupwapeMawa Pii mana lenge dupwape kamongo dupwa pipyabaa kareyamo dokona epapala 2 dopa lamaiyami. Pyuokarene yulu dupwa apimi pii lapyamopa pyuo karene?Apimi emba rombo palyapyamopa pyuo karepe? leyami.3 Yesumi nakama isingi lamaiyuo, Nambame nakamamende piso seroko. Dokona isingi langipwape. 4 Jonemebapitisimo nyakamyuo kareya banya yulu doko yake

Page 106: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 20:5 106 LUKU 20:13panda dokona piso renge kuiyamopa piya panda isa akalidupwame renge kuiyaminyipa piyase? leya. 5 Dokopanakamame yango sukusa lao dopa leyami. Yake pandadokona piso renge kuiyamopiya larama ramodoko baamenamwa langyuo, Akipamo Joneme kinyi lalyamo lao suupyaa nayamisi? laramo lapala, 6 Jonena yulu doko meeisa akalinya yulu piya larama ramo doko mee wambudupwameAnatumi Jonepyongopiyamonolako lao kareyalao suu pyao karaminyi dokona nakamame imbwuapalanamwa kaname pyasarami leyami. 7 Dopa lapala naka-mame Yesu isingi lamaiyuo, Anja piso renge kuiyape laonamwa see nalyamano, leyami. 8Dokopa Yesumi nakamalamaiyuo, Dopa letaminyi dokoko suu pyao namba ketapalamo yulu dupwa anja sipyamo nyepala pyuo karo laonakama isingi langya naro leya.

Akali Koo Lapo Girapo Isa RapuPyuo Kareyami

(Mat 21:33-46; Mak 12:1-12)9 Lapala mee wambu dupwa lamaiyuo kongwalu pii lao

dopa leya. Akali mendeme girapo isa waingi lapo warapiya. Wara pipala ee doko akali lapo ee mareta palyuorapu pyuo karena lapala baa yuu mendasa papala kanamalu nembo dokona kareya. 10 Karapala ee manjo nyingiyuu gii pyaka siyamo dokopa akali ee rapu pyuo kareyamidokona baame kendemande akali mende pena lao waenejingi lapo jinya leya. Dokopa ee rapu pingi akali dusipamebaa pyaroko pyapala angi mai napala kanjakala mee penaleyami. 11 Dopa piyaminyi dokopa kendemande akalimende pena leya. Doko baa opetae pyaroko pyao kandosikya sikyapala mai nao mee pena leyami. 12 Dokopaakali repo pyuo dee penako leyamopa akali doko koo ketapalyuo pyapala neta nembeyami. 13 Dokopa ee rangeakali dokome dopa leya. Nambame apa pirose? Nambana

Page 107: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 20:14 107 LUKU 20:21ikinyingi mona retelyo doko pena laro ramo dokopa, baakando rape rape lao pirami rapisi, leya. 14 Dopa lao suupiyamopape ee rapu pingi akali dusipamewane doko kan-dapala dopa leyami. Akali doko baame moyange bangedupwa nyera ingilyamo. Dokona baa pyao kumakapala eerange nyimanale leyami. 15 Lapala baa pyao kumakayamidopa pipala ee neta dorena nembeyami.

Dopapyuopiyaminyipa, ee range akali dokomenakamakando apa pira? 16 Baame epapala ee rapu akali dusipapyao kokwa sepala waene ee doko nyuo akali wakalemaira leya. Dopa leyamo sepala, Anatumi dopa pii nanalapyali yaka, leyami. 17 Leyaminyipa baame nakamakandapala dopa leya. Anatunya pii pyasi mende palamo.Akali anda pyuo kareyami dupwame kanande nembeyami

dokokoenakana anda donge dokona mupwa ingyuo epo siya,pii doko aki rengendena lao letase? leya. 18Wambu kanadokona mangala nao serami dupwa pyao inji ranji pira.Dee kana dokome wambu mende pisiramo dokona lakaoepapala dokopa pyuo minjuku minyinyi nembara leya.

Takisi Kana Dokona Piso Siyami(Mat 22:15-22; Mak 12:13-17)

19 Yuu gii dokopako Mawa Pii mana lenge dupwapepurisi akali mupwa dupwapeme baa puu maiyalana pyuokaro mee wambu dupwa kando pakao kareyami. Baamenakamasa kando kongwalu pii doko lapyalyamo laosepala baa puu maiyalana piyami. 20 Dokona nakamamebaa kandanyi lyakao karo akali lapo lee minyuo karalapena leyaminyipa nakamame pii karalunja nembo laokaraminyi lao suu pinya lao nupi soo kareyami. Baame piimende kopetame laramo dokopa baa kyapo mupwa ketapyarapanyi peeyo baame kote lena larama lapala dopapiyami. 21 Nakamame baa piso soo dopa leyami. Mana

Page 108: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 20:22 108 LUKU 20:31Lenge, embame pii angi kinyi lao mana lao karo wambudupwa dapwa lao suu pyaa nao Anatunya yulu dokonarolae mana lao pyuo karenge doko namwa silyamano,leyami. 22 Lapala, Takisi mone namwame Sisa maingidokona Mawa Pii namwana palase? leyami. 23 Dopaleyaminyi dokopa baame nakama kyambo panga soolalyaminyi lao sepala nakama dopa lamaiya. 24Kanamonemende namba lasaka pipwape. Kana dokona wambuayemba pukusi petamo, pii pyasi opetae palamo dolapoapinya? leya. Nakamame lao Sisana leyami. 25 Baamenakama lamaiyuo, Dokona Sisana bange dupwa baa rangemairami. Anatunya bange dupwa baa range mairamikoleya. 26 Dokopa nakamame mee wambu dupwa kandokareyaminyipa baa pii kopetamemende lenale lalana sakanayami. Saka napala baa isingi leyamo pii dupwa soomona nembapala romo napyuo kareyami.

Kumuo Palyuo Sipuro Epenge Dokona Pii(Mat 22:23-33; Mak 12:18-27)

27 Dokopa Satyusi akali namwa kumuo palipala lopoepa narama ingilyamo lao karenge dupwa baa kareyamodokona epapala 28 mende piso siyami. Mana Lenge,Moseseme mawa pii mende pyao retakaya. Doko akalimende enda nyepala wane manja nao karo kumaramodokopa banya yangonge wane manjaronopa doko yan-gonge karenge apo dokona karara lapala enda waiya dokoyokoya pyao nyera, lao Moseseme dopa lao pyao retakayaleyami. 29 Lapala dopa leyami. Yangonge yanda ipingikareyamipya. Yangonge mupwa dokome enda mendenyiya. Nyepala wane manja nao karo kumuya. 30 Dokopaenda doko yangonge lapo pyuo dokome nyiya. 31Enakanayangonge repo dokome nyiya. Dopa pyuo nyuo pao yandaipingi nyero dusipa peparae wane manja nao kumapa

Page 109: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 20:32 109 LUKU 20:44piyami. 32 Enakana enda doko opetae kumuya. 33Dokonasuu yao yangonge yanda ipingi dusipa peparaeme endadoko nyiyami dokona Anatumi minyalyuo nyeparamopaenda doko yangonge anjukumi nyerase? leya.

34 Dokopa Yesumi nakama lamaiyuo dopa leya. Isawambu dupwame enda yapo nyuoko karenge. 35 Nyingidoŋo Anatumi wambu yulu keyange pingi minyalyuo ny-erali dupwa nyuo yake panda pisaramo dokopa enda nyiinarami. 36Nakama aŋala ingyuo papala dee kuma narami.Anatumi nakama lete minyalyuo nyeramo dokopa banyawane wanake ingyuo parami. 37Moseseme isa pusinainyarao kareyamo doko kandapala pii lapo pepana piya.Doko Kamongo kando baa rakange kyawa Aporakame,Aisake, Jekopena Anatu doko karamo leya. Akali dusipanaimambu lete karenge kandale. 38Doko suu pyao Anatumiwambu kumuo silyaminyi dupwana Kamongo ingyuo paanalyamo. Baame wambu lete karenge dupwana Anatuingyuo karenge. 39 Dokopa Mawa Pii mana lenge akalilapome lao, Mana Lenge, emba elya pyuo lalyane leyami.40Dee kamba baa piimende piso selana pakapala kaeyami.

Koraisa Baa Apiyakale Lao Pii Lapo(Mat 22:41-46; Mak 12:35-37)

41 Dokopa baame nakama dopa lamaiya. Koraisa dokoDapitinya ikinyingi letaminyi doko apa pipyasa letamisi?42 Dapiti baame kenane pii pyasi palamo buku dokonadopa letamo.Kamongo dokome nambana Kamongo lamaiyuo,nambana kingi rolaerename pisa ipu.43 Embena yanda pimwai dupwa nambame nyuoembena kimbu yukuna dokona rambuki nyinyi pyamb-

wakaro,letamo. 44 Dapitimi baa Koraisa baasa kando Kamongoleyamo doko suu pyao Koraisa apa pyuo banya enakana

Page 110: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 20:45 110 LUKU 21:4para pyao nyeramo dokona mende ingyuo sipurarase?leya Yesumi.

Juu Akali Mana Lenge Dupwana Yulu Doko Waso Karala-pape

(Mat 23:1-36; Mak 12:38-40)45 Lapala mee wambu peparae soo kareyaminyipa

baame banya disaepole dupwa dopa lamaiya. 46 MawaPii mana lenge akali dupwa pyarepanyi pyambuo wasokaralapape. Akali dupwame kata pao dokopa komaulonde rae maiyuo wapuo penge. Makete anda dupwanawambu dupwame nakama mupwa lao yako lamili lao suupyao karenge. Sinakoke anda dupwanape nenge andakekuilyaminyi dokopape wambu mupwa petenge pandadokona pisimwali yaka lao suu pyapala petenge. 47 Akalikumungi dokona anda enda waiya doko petelyamopadoko ralinyi nembapala anda doko nakamana ingyuopyaso nyingi. Nakama panga soo ateŋa londe dupwapingi. Nakama dopa pyuo karaminyi dokona Anatumikote andake lara leya.

21Enda Waiyame Kana Pyambuya(Mak 12:41-44)

1 Baa lenge pendakae lapala wambu bange malusingi dupwame Anatu mone maiyuo retenge bokotedokona mone reto kareyaminyi kandeya. 2 Kandeyamodokopa enda waiya pendewamendeme kumasi kana lamareteyamo kandeya. 3Kandapala dopa leya. Kinyi langilyu,wambu dupwa peparaememone kuki ingyuo retaminyipaenda waiya pendewa dokome banya kana mone maluingyuo minyuo epo retalamo. 4 Dokona lao nakamamekana mone malu sipyamo dokona pingyu nyepala epo re-taminyipa baame banya kana aeya napyamopa kana kuki

Page 111: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 21:5 111 LUKU 21:11

lama iki sipyamo dolapo laparae minyuo epo retalamoleya.

Tembole Anda Kwaeyara DokoWambo Leya

(Mat 24:1-2; Mak 13:1-2)5 Enakana wambu lapome lao, Tembole anda doko

mondo lao kana keyange dupwame anda piyaminyipabange Anatu maiyuo kalya pyuo reteyami kandeleyaminyisa baame dopa leya. 6 Bange kandelyaminyidupwa yuu gii mende pyaka seramo dokopa lalyuobolombalo lao nembaraminyisa kana mendeme yangoketae dokona see nara leya.

Randa Nao Kararami Leya(Mat 24:3-14; Mak 13:3-13)

7Dokopanakamabaadopa laopiso siyami. Mana Lenge,emba leene doko anjokorape pira? Wambo aki mendepiramo kandaramanopa emba leene doko pyaka serase?leyami.

8 Dokopa baame lao, Akali lapome nakama suu longonyii nana lao pyarepyanyi pyambuo waso karalapape.Wambumalu epapala yuu gii pyaka sipyamopa nambaKo-raisa epelyo kandalapape larami. Nakama moko minyuopaa nalapape. 9 Dee, yanda pyuo kilyipu kilyipu karopilyaminyi leyaminyi siyami kande doko pakame kumanalapape. Dopa pyuo piraminyipa yuu gii lumwa piramodoko ene pyaka sepa nara. 10 Lapala baame nakamadopa lamaiya. Yuu mendena range wambu dupwameyuu mendena range wambu dupwa pyala parami. Kiŋirara mendeme kiŋi rara mende pyala para. 11 Dokopayuusili andakeminyapaminyapa pyuo yuuwakale wakaledupwana lopo andake soo kumaro epo pira. Dokopa yake

Page 112: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 21:12 112 LUKU 21:21dokona piso kando yamarangungi yulu dopale lapomelyakai pira.

12 Ene dopa pipa naramopa nakama puu maipala randajerami. Joo sinakoke anda dupwana panda karapusi andadupwana pyambuo kiŋi pisirami lenge kambu dupwanapekyapo pisirami lenge kambu dupwanape nakama nam-bana kingi lenge dokona lapala lanyuo parami. 13Yuu giidokopa nakamame nambana lao larami ingilyamo. 14 Akimende isingi laparama lao wambo suu pyanyi pyano karanalapape. 15 Nambame nakama nyisaronopa suu pingikeyange paleta pii mora piso lao kararaminyipa nakamakando letaminyi dupwa apiyanda pyuo lisa pirami. 16Meewambu dupwame iki daa, nakamana rakange endangipiyangonge dee nakamana rara wambu dee nakamana puuminyingi dupwapeme nakama nyuo mata kando naka-mana yanda pimwai dupwa keta minya serami. Dokopanakama karaminyi dupwana lapo pyao kumaserami.17Wambu dupwa peparaeme nakama nambana kingi laokararaminyi dokona nakama kando awa nao kararami.18 Dopa piraminyipa nakamana kyawa yamanji mendekokwa see nalu nao nara. 19 Nakamame randa nao karodokopa porai ingyuo rape rape lao kararami dokomenakama lete wai pyao paramisa pira.

Yesumi Jerusaleme Kwao Para Leya(Mat 24:15-21; Mak 13:14-19)

20 Yanda singi dupwame Jerusaleme nyuo kako pyaosukusa pyambuyaminyi kandeyami kande dokopaJerusaleme repetale ukiaki minyasi solo pyamolamolao kando selapape. 21 Yuu gii dokopa wambu Jutiadokona kararami dupwa yuu kyau pyalya pyana pingidupwana ralo pao, wambu anda repe repe pyuo karengedupwana sukusa kararami dupwa yaki nyepala pao,wambu ee wandepa dupwana kararami dupwa anda repe

Page 113: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 21:22 113 LUKU 21:31repe pyuo karenge dokona sukusa paa nao pipwape.22 Buku Baepole leyamuli pyuo randa andake naramileyamo kata dokonako palyuo pyaka sera. 23 Yuu giidusipana enda wane rombanda palenge wane anjo karetasingipi enda dupwa randande naramilyamo. Dokonalao isa yuu dokona randa andake seramopa Juu wambudupwa Anatunya imbu singi nyakamyuo karaminyi dokoangi epara. 24Nakamawua gela nenge dokona nyinyi pisopyaraminyipa, rara wakale wakale dupwame nakamapuu maipala lanyuo parami. Dokopa wambu rara wakaledupwame Anatu kaena lara yuu gii doko ene epapanaramopa Jerusaleme doko nyuo kalyuo kararami.

Ikinyingi Akali Epara Leya(Mat 24:29-31; Mak 13:24-27)

25 Dokopa netape kanape bui dupwapena mende pyuopiramopa isa yuu dokona ipwa kota doko pyakalyapyakana pyuo gulu galu lao seramo doko kando rarawakale wakale wambu dupwa mona rando pulunongopyaramo kararami. 26 Akali dupwa ama pakao malawailaramopa karo isa yuu dokona apa pira lao kando yama-rangurami. Dokona lao yake bange porai dupwa romoromo pira. 27 Dokopa Ikinyingi Akali kopa role pyapetabaa porai ingyuo yanga paupau lenge andake lao eparamokandarami. 28 Yulu dusipa pyaka selana piya kandedokopa nakama repeta nyiso kiiramo nyera dokona eŋanembo karalapape, leya Yesumi.

Piki Isa Dokona Kongwalu Pii Mende(Mat 24:32-35; Mak 13:28-31)

29 Lapala baame nakama kongwalu pii mende lamaiya.Isa piki dokope isa peparaepe kandalapape leya. 30 Byaluletamo dokopa nakamame kandapala ee kana musi dokopyaka selana pipyalyamo lao soo gisingi. 31 Doko suu

Page 114: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 21:32 114 LUKU 22:2

pyao doo lalono kandapi dusipa pyaka seramo dokopaAnatunya isingi yulu repeta epo pipyalyamo lao serami.

32 Kinyi langilyu, epapu isa wambu ando karaminyidupwa wambo otapa naraminyipa namba doo lalono kan-dapi dusipa peparae pyaka sera. 33Yake yuupi otaramopanambana pii doko ota nara.

Lenge Rao Karalapape Leya34-35 Nakamame moŋokyaŋe soo waene ipwange

naraminyipa kyawa sisingi bolombalo laramopa karoisa bange dupwana suu pyaokondali pyuo kara naowaso karalapape. Waso kara narami ramo doko konemakange dokona wii waiya lao lyulu pingi doko suupyao wambu yuu mure lao kamenge pisiraminyipa walulao pyaka sisara. 36 Moŋo andake nakama keta eparaŋadokona kaeya nao ateŋa lao lenge rao pisipwape. Nakamamona kuki palyuo karo Ikinyingi Akali enakana eparamodokopa banya lenge kambu dokona kapa kararama laoateŋa lalapa.

37 Yesumi dopa lao yuu peparae baa tembole andadokona mana lao karapapu kukwa dokopa neta pao yuuOlipi Kyau dokona palipa piya. 38 Dokopa wamba kukwabaa tembole anda dokona wambu peparae banya pii selaepapa piyami.

22Yesu Pyalana Wato Leyami(Mat 26:1-5; Mak 14:1-2; Jo 11:45-53)

1Borete isi reta nange nenge Pasopa lenge doko repetapyaka siya. 2 Dokopa purisi akali mupwa dupwape MawaPii mana lenge akali dupwapeme baa pyao kumakalanalao suu pyao karomee wambu dupwa kando pakapala baaapa pyuo kapa pyarama lao suu pyao kareyami.

Page 115: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 22:3 115 LUKU 22:13

Jutasame Yesu Mata Kando Laro Leya(Mat 26:14-16; Mak 14:10-11)

3 Dokopa Jutasa kingi Isakeriote lenge disaepole akaliakalisa ipisu lama kareyami dokonamende ingyuo kareyadoko keta Satane epo maralyiya. 4 Dokopa baa paopurisi akali mupwa dupwape yanda singi mupwa dup-wape kareyami dokona baa role pyao wato lao piso, Baamata kando laro doko apa pyuo nakama lasaka piru, laopeteya. 5 Dokopa nakama rae maipala, Kana jerama,leyami. 6Doko kapa lapala baa mee wambu malu karengedupwa kara naraminyipa baa nakama lasaka piru lao suupyao gii doko pyaka silyape lao kando iso kareya.

Pasopa Nenge Dokona Rapa Rapa Piyami(Mat 26:17-25; Mak 14:12-21; Jo 13:21-30)

7 Dokopa borete isi reta nange nenge Pasopa sipisipiikyane Anatu pyao maingi gii doko epeyamosa 8 YesumiPita Jonepa lamaiyuo, Pasopa nenge narama lao rapa rapapila pupwape leya. 9Nakambame baa lamaiyuo, Nambwaanja rapa rapa pirambi lao suu pilipi? leyambi. 10 Baamenakamba lamaiyuo, Anda repe repe pyuo karenge dokonasukusa pao kararambinyipa akali mende pee ipwa petetasoo eparamo nakamba kando nyerami. Akali doko andakolando peya kande dokonako kolando papala 11 andarange akali kando, Mana Lenge dokome namba Pasopanenge doko disaepole role pyao piso narama dokonapanda anja silyamo? lapyasa epelyambano, lamailapape.12 Dokopa baame nakamba lanyuo pao anda kanya koeandake nenge reto nenge ratepe isa petengepe dupwaseramo doko lasaka pira. Dokona rapa rapa pipwape leya.13 Dokopa nakamba papala baa leyamuli pyuo siyamokandeyambi. Kandapala Pasopa nenge rapa rapa piyambi.

Page 116: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 22:14 116 LUKU 22:25Kamongona Yalya Kando Nenge(Mat 26:26-30; Mak 14:22-26; 1 Kor 11:23-25)

14 Yuu gii pyaka siyamo dokopa baamoo disaepoledupwa pipya taepo repeta peteyami. 15 Pisipala baamenakama dopa lamaiya. Namba ene randa napa nao karoPasopa nenge dake nakama role pyao napuli lao suupyaokondali pipu. 16Doko dakepa naroko doŋo Anatunyaisingi panda dokona angingyuo narama gii doko enepyaka sepa naramopa dee naa naro leya. 17 Lapala peekapomendenyepala ange lao ateŋa lapala dopa leya. Dakenyepala mokwa soo nalapa. 18 Dopa langilyu, Anatunyaisingi yulu doko ene epapa naramopa waene ipwangedoko dee kamba naa naro leya. 19 Lapala borete nyepalaange lao ateŋa lapala kau lao mokwa soo maiyuo, Dakenambana yongo (nakama reke lao kumuo jisi sera. Nambasuu pyao dopa pyuo nao kararami leya. 20Nakama nengenao oteyaminyi dokopa baa dopako pyuo pee lomasidoko nyepala dopa leya. Nambana ranjama Anatunyapii enenge lalu lao lenge doko isa paa nana lao pingipyara doko suu pyao pee dake makande pyuo minyilyu.Nambana ranjama doko nakama reke lao kulimbwakalyodoko.)

21 Dopa piramopape namba mata kando lara taepodakena nambapa petamo. 22 Dokona lao Ikinyingi Akalibaa para ingilyamuli pyuo range parako. Parako doŋoakali mendeme baa mata kando lara doko keta randaandake epara ingilyamo. 23 Dokopa nakamame nakamalao lao, Namwa karamano dokona anjuku mendeme yulukoo dopa pyuo pirape? lao yango sukusa lao peteyami.

Disaepole Akali Dupwa Apimi Mupwa Lao Apiyanda Piyami24 Yuu mendepa disaepole dupwame, Namwa kara-

mano dokona apimi mupwa wakasa karase? lao apiyandapyuo lao peteyami. 25 Dokopa Yesu baame nakama

Page 117: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 22:26 117 LUKU 22:33lamaiyuo, Rara wakale wakale dupwana kiŋi dupwamemupwa ingyuo karo mee wambu dupwa iso karaminyi.Dokopa akali mupwa rapu pyuo karenge dupwa kandonyisingi akali lenge. 26Dopa pingi doko suu pyao nakamadopa pii nalapape. Nakama karaminyi dokona mupwawakasa kararamo baa mee wane kuki ingyuo karena rapupingi mupwa doko baa isaru pyuo karenge akali ingyuopyuo karara. 27 Akali anjukusi mupwa ingyarase? Taepodokona nenge nao pisira dokope panda akali isaru pyuokarara dokope? Taepo repeta nenge nao pisira dokomupwa daase? Doko doŋo nakama karaminyi dokonanambame isaru pyuo karo leya.

28 Namba keta randa wakale epeyamopape nakamamenamba yaki nyii nayami. 29Nambana Rakangeme nambaisingi yulu dokona rombo palyiyamo doko suu pyao nam-bame nakama isingi yulu minyarami lao rombo palyilyu.30 Nambana isingi yulu paliramo dokona nambana taepodokona nengepe waene ipwangepe nao piso Isaraele raraakalisa ipisu lama dupwa kando kote lao kararami laorombo palyilyu.

Yesu Baa Pitame Paka Nyepala MataJera Leya

(Mat 26:31-35; Mak 14:27-31; Jo 13:36-38)31 Saimone, Saimone, Sataname witi jingi imbu dupwa

isa kopo kapo lao pelyamopa angi yapo nyingi doko suupyao emba dopa pyuo makande pipuli lao nyelana laokarapya lyakande. 32 Karapyamopape embena Anatukapa ingingi lao suu pilini suu pingi doko kwaeya nanalao nambame embena lao ateŋa lakapu. Embame deemona kapu kyepala dokopa embena yangone dupwa po-rainyi pyambwape leya. 33 Dokopa baame baa lamaiyuo,Kamongo, emba karapusi anda dokona palyarami ramonambwa laparae kapa paramba. Emba kumare ramo

Page 118: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 22:34 118 LUKU 22:42nambwa laparae kapa kumaramba lao suu pilyu leya.34 Leyamopa Yesu baame Pita kando dopa leya. Epapukola kali pii lapa naramo dokopa embame yuu repo pyuonamba kanda nange lapa piri leya.

Nyuukwuanyipi Bangepe Minya Nao Pupwape Leya35Lapala baame nakama lamaiyuo, Nyuukwuanyi emba

manja nao nyuu manja nao kimbu suu lapo manja naopupwape leyo kande dokopa mende aeyape mee? leya.Nakamame lao, Mende aeya naya leyami. 36 Baamenakama dopa lamaiya. Dopa piyami doko epapu mendalibanya nyuukwuanyi siya kande doko nyuo embalapape.Dokako pyuo nyuu dupwa manjipwape. Akali mendalibanya wua gela see naya kande doko komau dokomeropo pyao maiyuo mende nyelapape. 37 Dokona laolangilyu, Anatunya pii pyasi dokona, Baa akali yulu koopingi dopale lao suu piyami, pii dokona palyuo nambaketa palira. Nambasa kando lao pyasi palamo pii dupwapeparae pyaka sera ingilyamo leya. 38Dokopa nakamame,Kamongo kanda, wua gela lama silyamo leyami. Dokopabaame nakama lamaiyuo, Dolapo kapa leya.

Yesumi Ee Dokona Ateŋa Leya(Mat 26:36-46; Mak 14:32-42)

39 Dokopa baa anda repe repe pyuo karenge dokonasukusa kareyamo doko kaepala yaki nyuo pao yuu OlipiKyau dokona papapu pinginyili pyuo peya. Dokopa baapeyamo dokona disaepole dupwa peyami. 40 Dokopa yuudokona epapala baame nakama lamaiyuo, Mendeme piinaramopa karamwali lao ateŋa lao pisipape leya. 41Lapalakana pyao nembelyaminyipa pao singi dopalena nakamayaki nyuo mee mende peya. Papala wapambu pii pyaropisipala ateŋa leya. 42 Rakane, emba kapa lao suu pyareramo pee lomasi dake namba kaepala pena lapili yaka.

Page 119: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 22:43 119 LUKU 22:53Dopa lapili doŋo embame suu pyarenyili pyuo piri nam-bana pii mende pali nalyamo leya. 43 (Dokopa aŋala yakepandaraeme baa peteyamo dokona epo pano baa porainyipyambuya. 44Dokopa banya monarena randa andake naokaro ateŋa poraiyuo laokondali pyuo peteya. Dokopabanya pusi epeyamo doko ranjama rauli dupwa kondoyuunya epeya.)

45Dopa piyamopa ateŋa lapala sipuro disaepole dupwapeteyami dokona epo nakama luu paleyaminyi kandeya.46 Kandapala baame nakama lamaiyuo, Akipamo luupalaminyi? Sipurapalamendemakandepii nana lao ateŋalao pisipape, leya.

Yesu Puu Maiyami(Mat 26:47-56; Mak 14:43-50; Jo 18:3-11)

47 Baa dopa lao kareyamo dokopa akali akalisa ipisulama kareyami dokona mende Jutasa dokome lanyuoepeyamopa wambu lyingi lyangi kuiyuo epeyami. BaameYesu nyinyi pela repeta epeya. 48 Dokopa Yesumi baalamaiyuo, Jutasa, embame nyinyi pyuo Ikinyingi Akalidoko mata kando lao lasaka piru lao suu pilisi? leya.49 Dokopa disaepole akali baa role pyao kareyami dup-wamemende piraŋa lao kando sepala, Kamongo wua geladokome pyaramase? leyami. 50 Lapala mendeme purisimupwana kendemande akali dokona kale kingi rolaerenapyao lara pyanyi nembeya. 51 Dokopa Yesumi, Dopapyuo dee mende pii nalapape, lapala banya kale dokominyarambwakamyuo elya piya.

52 Elya pipala Yesumi purisi mupwa dupwape temboleanda iso karenge yanda singi dupwana rapu pingi akalidupwape kamongo dupwape baa nyela epeyami dupwalamaiyuo, Wua gela kusapepe minyuo karapenge akalinyela penge dokoŋo lao namba nyela epamipi? 53 Yuu

Page 120: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 22:54 120 LUKU 22:62

yangeyamoyaka lao tembole anda dokonanambanakamapipya role pyao karapunu dokopape nakamame nambaminyara nami kandapi. Dopa pii naminyipape nakamameiminjingi dokopa porai renge neta epenge dokopa nambanyela epelyaminyi leya.

Pitame Namba Yesu Kanda NangeDaa Leya

(Mat 26:57-58, 69-75; Mak 14:53-54, 66-72; Jo 18:12-18, 25-27)54 Dokopa nakamame baa puu maipala lanyuo pao

purisi akali mupwa dokona anda dokona peyami. Pita baananesale kando enakana epeya. 55 Epapala anda kamapisukusa dokona isare kisapala role pyao peteyaminyipabaa nakama peteyaminyi raka dokona peteya. 56 Dokopakendemande enda mendeme Pita isare dokona repetapeteyamo dokopa ele pyao kandapala, Akali dake Yesurole pyao karami dokona mendelamo leya. 57 Dokopabaa daa lao, Enda, nambame baa kando see nange leya.58 Enakana usale dokopa wambu mendeme baa kanda-pala, Emba karami dokona mendelamo leya. DokopaPitame, Akali, namba daa leya. 59 Leyamopa mee nee kukisepeyamopa akali wakalemendeme, Angi lalu lao leto lao,akali dake baa Galili akali dokona kinyi kinyi baapa rolepyao karambilyamo leya. 60 Dokopa Pitame lao, Akali,emba pii letene doko aki rengendena letene lao nambasee nalyo leya. Baa ene pii lao kareyamopa kola kali aopapii leya. 61 Dokopa Kamongo dokome kapu kyepala Pitakandeya. Dokopa Pitame Kamongona pii, Epapu kola kalipii lapa naramopa embame repo pyuo namba mata joolare, lapya kandapi lao suupiya. 62Dokopabaaneta papalanengya nengya pyao ee leya.

Page 121: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 22:63 121 LUKU 23:2Yesu Kando Giyalya Giyana

Pyuo Kareyami(Mat 26:67-68; Mak 14:65)

63Akali Yesu puu maiyami dupwame baa kando giyalyagiyana pyuo pyao rakyuo kareyami. 64 Dopa pyuo lengekambu komau dokome yambe pyapala, Apimi embapyalamo lao nolakapala langipi? leyami. 65Dokopa naka-mame baasa kando pii malu lao kilya kandalya kandanapiyami.

Juu Dupwame Yesu Kote Leyami(Mat 26:59-66; Mak 14:55-64; Jo 18:19-24)

66Yuu yangeyamo dokopa purisi akali mupwa dupwapeMawa Pii mana lenge akali dupwape mee wambu dup-wana kamongo dupwape epo sukusa suksua piyami. Pi-pala nakamamewato andake lenge panda dokonaminyuopao, 67Emba Koraisa ramo namwa langipi leyami. Dokopabaame nakama lamaiyuo, Nambame nakama langiruramo nakama kinyilyamo lao suu pyaa narami. Nam-bame nakama piso sero ramo nakama isingi laa narami.68-69 Isingi laa naraminyipape Ikinyingi Akali Anatu Poraidokona kingi rolaerena pisu piso pisira leya. 70 Dokopanakama peparaeme, Dopa letene doko emba AnatunyaIkinyingisi? leyami. Dokopa baame nakama lamaiyuo,Nakama letaminyi doko leya. 71 Dokopa nakamame,Akipamo kote pii malu dupwa konda pyuo seramase? Baarangeme kambunya lapyamo silyamano leyami.

23Pailateme Yesu Kote Leya(Mat 27:1-2, 11-14; Mak 15:1-5; Jo 18:28-38)

1 Lapala role pyao peteyami dupwa peparae sipura-pala Pailatena lenge kambu dokona baa lanyuo peyami.2 Papala baasa kando koo pipyaŋa lao, Akali dakeme

Page 122: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 23:3 122 LUKU 23:12

namwana rara wambu dupwana suu pingi ukiaki minyuoSisa takisi bange mai nalapape lao namba kiŋi akali Ko-raisa dokoŋo lao karapyamo kandamwa leyami. 3DokopaPailateme baa piso soo, Emba Juu wambunya kiŋisi?leya. Dokopa isingi, Emba leene doko lamaiya. 4 DokopaPailateme purisi akali mupwa dupwapemee wambumalumee rukuraka pyuo kareyami dupwape lamaiyuo, Nambakote sepala baa yulu koo pii napya lao suu pilyu leya.5Dopa leyamopa nakamame yukusa nao lamaiyuo, Baamemee wambu dupwa nembo nembo pyuo yuu Galili dup-wana karowape epo yuu dakena karowape yuu Jutiadupwa peparaena mana lao karenge leyami.

Eroteme Yesu Kote Leya6 Pii doko sepala Pailateme, Akali doko Galili rangese?

lao piso siya. 7 Piso sepala dokona Erote baa yuu Galilidokona rapu pyuo karenge lao sepala Erote yuu gii dokopaJerusaleme epo kareyamopa dokona baa lanyuo penaleya. 8 Eroteme yuu wamba dokopa Yesunya kingi sepalabaa kandapuli lamaiya. Yesu yulu andake wambumi piinange dopale piramo kandapuli yaka lao suu piya. 9 Raemaipala baame baa pisapa pisapa pyuo kareya. Dopapyuo kareyamopa Yesu baame isingi lamai naya. 10 Purisiakali mupwa dupwape Mawa Pii mana lenge akali dup-wapeme dusa karo baa akali koo pingi lao pii poraiyuo laokareyami. 11 Dokopa Erotemoo banya yanda singi dupwapipyame baa kilya kando giyalya giyana pyuo kareyami.Dopa pyuo karapala komau keyange au pingi mende baapee pyakamipala Pailate kareyamo dokona kapu kyuolanyuo pena leya. 12Wamba dokopa Erote Pailatepa puuminya nao kareyambinyi doko yuu gii dokopako nakambakanda soo puu miyuo kareyambi.

Page 123: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 23:13 123 LUKU 23:25Pailateme Yesu Pyao Kumunya Leya(Mat 27:15-26; Mak 15:6-15; Jo 18:39—19:16)

13 Dokopa Pailateme purisi akali mupwa dupwape meewambunya kamongo dupwape mee wambu dupwapesukusa sukusa pyuo epena lapala 14 dopa lamaiya. Naka-mame akali dake mee wambu dupwana suu pingi dokoukiaki minyapya lao lanyuo imi. Dokopa nambame naka-mana lenge kambu dokona baa piso sepala nakamamedopa pipya dopa pipya laminyipape baa keta rengemendepali nalyamo lao suu pilyu. 15 Erote baa opetae dopalao suu pyapala namwa karamano dokona baa kapu kyuopena lapyalyamo. Baa kumaramo yulu mende dopale piinapya lyakande. 16 Dokona nambame baa randa maipalamokwaro, leya. 17 (Pasopa nenge nenge yuu gii dokopabaame akali mende mokwara ingiyamosa leya.)

18 Dokopa nakamame kapa kapa pyuo pii poraiyuolapala, Akali doko pinya, Barapasa mokwape leyami.19 (Barapasa baa anda repe repe pyuo karenge dokonarenge kuiyuo lao kareyamopa gapomane pyao ralinyinembalana pipala akali mende pyao kumakaya dokonabaa karapusi anda dokona pambuyaminyipa paleya.)20 Pailateme Yesu mokwapuli lao nakama dee kambalamaiya. 21 Lamaiyamopa nakamame pii porakaiyuokaeyo lapala, Baa isamamandodokonapyaopalya, isama-mando dokona pyao palya leyami. 22Pailateme repo pyuonakama lamaiyuo, Akipamo, aki yulu koo ipyase? Baakumara yulu dopale renge mende pali nalyamo lao mas-apu. Dokona baa randa maipala mokwaro ingilyamo leya.23 Dopa leyamopa nakama pii porakaiyuo kaeyo lao, isamamandona pyao palyinya, lao yukusa nayami. Dopa laobanya pii nyuo kalyasi minyiyami. 24 Dokopa Pailatemenakamame pinya pinya laoko kareyaminyi dokonako pa-lyuo pipwape lao lalu lao leya. 25 Barapasame gapo-

Page 124: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 23:26 124 LUKU 23:34mane pyao ralinyi nembalana lao karo akali mende pyaokumakao piyamo doko mokwakana leyaminyi dokopabaame mokoya. Mokwapala nakama leyaminyili pyuoYesu pyakaminya leya.

Yesu Isa Mamandona Pyao Palyiyami(Mat 27:32-44; Mak 15:21-32; Jo 19:17-27)

26 Dokopa baa lanyuo pao akali mende Saimone lengeyuu Sairini range yuu nanesa karo katasa epeyamo dokominyarapala isa mamando doko nyuo lange dokona re-takamipala Yesu wambo paramopa baa enakana soo Penaleyami.

27 Dokopa Yesu wambo peyamopa wambu ama maluenakana epeyaminyipa enda malu baa kando kumar-alerale nyuo maa waa lao peyami. 28 Dopa pyuopeyaminyipa Yesu kapu kyepala nakama dopa lamaiya.Jerusaleme range wanenge dupwa, namba kando ee laanalapape. Nakama rangesape nakamana wane wanakedupwanape kando ee lalapape. 29 Dokona lao yuu giimende eparamo dokopa nakamame enda potepe rom-banda wane pali nangepe anju waneme naa nangepedupwa embone karo pelyaminyi larami. 30 Dokopa naka-mame randa napala, yuu kyau andake dupwa boo lapalanamwa pyape, yuu kyau kuki dupwa boo lao namwayambe pyape, larami. 31 Epapu isa kyaka ingilyamodokopa dopa pyuo karaminyi dokona suu pyao yandanaramo dokopa apa piramisi? leya.

32Akali lama kendeponao karenge opetae baa role pyaokumakarama lao lanyuo peyami. 33 Pao yuu Kyawa Kulilenge dokona epapala baa isa mamandona pyao palyuoakali kendepo nenge dolapo opetae paki paki pyao pa-lyiyami. 34Dokopa Yesumi lao, Rakane, nakamame epapupilyaminyi dokona renge soo gisa nalyaminyi dokona

Page 125: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 23:35 125 LUKU 23:45embame nyuo kame sakamipi leya. Dokopa banya komaudusipa api embone piso nyerape lao kando yulu mendelake dopale pipapu mokwa soo nyepa piyami. 35 Dokopameewambu dupwa dumbisa karo kando kareyami. Kandokareyaminyipa akali mupwa dupwame baa kilya kandalyakandana pyuo, Baame wambu lapo lete pyuo nyakamiyadoko suupyaobaaAnatunyaKoraisa rombopalyisi ingyuokarara ramo baa range lete wai pyao nyinya, leyami.36 Yanda singi dupwa opetaeme baa giyalya giyana pyuokaro baa paleya dokona epo waene kau pingi doko nenalao maiyuo, 37 Emba Juu wambu dupwana Kiŋi ramo dokoemba range lete wai pyao nyii, leyami. 38 Isa mamandoketaerena pii pyasi, Dake Juu wambunya Kiŋi, lao pyaopalyiyami.

39 Akali kendepo nenge pyao yukuyami dokonamendeme baa isi pili lao lao, Emba Koraisa daase?Embamoo nambwape opetae lete pyuo nyelase, leya.40 Dopa leyamopape mende dokome baa pyalanapyuo dopa laa kaena lamaiyuo, Emba baapa mendakiingyuo kumarambi ingilyamo. Anatu paka nalepe?41Nambwame randa kapa nelyambano. Yulu koo piyambadoko suu pyao nambwa kapa randa nelyambano. Dopapimbwanopape akali dake koo mende pii nange leya.42 Lapala, Yesu, embame kiŋi ingyuo epare dokopa nambasuu pyape leya. 43Dokopa baame baa dopa lamaiya. Kinyilangilyu, epapu embapa Anatunya isingi panda dokonakararamba ingilyamo leya.

Yesu Kumuya(Mat 27:45-56; Mak 15:33-41; Jo 19:28-30)

44Yuu gii dokopa andawai korakama towalo keloke pisoyuu dupwana iminjiya. Neta damasa penge sere kelokeene pyaka sepa nayamopa 45neta doko kumbwa naro siya.Dokopa tembole anda dokona komau yukwaro kareya

Page 126: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 23:46 126 LUKU 23:56doko kanguo rali piya. 46Dokopa Yesu pii poraiyuo lapala,Rakane nambana imambu doko emba keta pyamalyilyu,leya. Dopa lapala lumwa pyuo ŋee siya. 47 Dopa piyamodoko kandapala yanda singi mupwa dokome Anatu lakan-dapala, Kinyi akali dake keta kote renge mende palinapya leya. 48 Dokopa wambu malu mee kumaraminyikandalana epo malu palyuo kareyaminyi dupwame dopapiyamo kandapala nakama kondapala kyangali pyao pyaopyuo kapu kyuo anda peyami. 49 Wambu baa kandengedupwape enda Galili range baa moko minyuo epeyaminyidupwape nanesale karo dopa piyamo dupwa peparaekandaro siyami.

Yesu Malu Piyami(Mat 27:57-61; Mak 15:42-47; Jo 19:38-42)

50 Akali mende Josepe lenge Juu wambunya yuu andarepe repe pyuo karenge Arimatia range doko kareya. Baawato andake lenge dokona akali keyangende yulu rolaepyuo kareya. 51 Wato lenge yango dupwame Yesu pinyaleyami doko kapa daa leya akali baa Anatunya isingi yuluepelyape lao iso kareya. 52Akali dokomePailate kareyamodokona papala Yesunya yanenge kaoma jinya lao pisosiya. 53 Piso sepala isa kondo nyepala ambo pyao malupingi komau dokome yama piya. Yama pipala malu pyuokana rumbyasi mendena wambu mende wamba malupii nangendena minyuo pao reteya. 54 Doko Poraendealemanji Juu wambu dupwa nakamana misi lenge kotodokona suu pyao rapa rapa piyami.

55 Enda baa Galili karo epeyamo role pyao epeyamidupwa enakanamalu anda dokona papala yanenge kaomadopa pyuo retelyamo lao kandapala 56 kapu kyuo papalaluli lenge bangepe rendamu pingi mambape rapa rapapiyami.

Page 127: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 24:1 127 LUKU 24:11Koro petenge gii dokopa Mawa Pii palengenyili pyuo

koro peteyami.24

Yesu Lopo Neta Epeya(Mat 28:1-10; Mak 16:1-8; Jo 20:1-10)

1Dopa piyaminyipa Sande wamba yangama yuu yangorali piyamo dokopa rendamu pingi bange rapa rapa pyuoreteyaminyi dusipa nyepala malu anda dokona peyami.2 Papala anda malu piyami kambu dokona kana upi larokareyamo doko kao pele pele lao minyuo kakondasisiyamo kandeyami. 3 Kandapala andakare pao yanengekaoma doko siyamo kanda nayami. 4 Kanda napalaanja pamo lao saka nao kareyami dokopa akali lamakomau ama kyewa lenge pee pipala dusa aopa kareyambi.5 Dokopa pakame kumapala lenge kambu yuu dokonapongwa neyaminyi dokopa akali dolapome nakama dopalamaiyambi. Akipamo malu anda dakena lete karamodoko kotelyambinyi? 6 Baa dae see nalyamo. Lopo eponyisa karamo. Baa yuu Galili doko ene yaki nyepa naokaro dokopa nakama dopa langiya kande. 7Doko IkinyingiAkali doko akali koo pingi dupwa keta mairaminyipaisa mamandona pyao palyaraminyipa yuu repo dokopalopo epara ingilyamo leya kande dokona suu pyalapapeleyambi. 8 Dokopa nakama baa dopa leya kande dokokinyilyamo lao suu piyami. 9 Suu pyapala malu andayaki nyepala kapu kyuo pao akali akalisa ipisu men-daki menge dupwa opetae kareyami dokona dopa pyamodopa pyamo lao pii peparae lamaiyami. 10 Maria yuuMakatala rangemoo, Joanamoo, Maria Jemesana endangi-moo, enda lapo role pyao kareyami dupwapeme aposeledupwa lamaiyami. 11 Lamaiyaminyi dokopa nakamamekopyali pii lalyaminyi lao suu pyapala pii kinyi daalyamo

Page 128: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 24:12 128 LUKU 24:21lao masiyami. 12 Dopa lao masiyaminyipape Pita maluanda dokona makando papala pongwa nao andakarekandapala komau dolapo singinyili pyuo wakale wakalesiyambinyipa kandeya. Kandapala dopande pyamo lapaladokona suu pyanyi pyano pao anda peya.

Yuu Emeasa Dokona Peyami(Mak 16:12-13)

13 Yuu mange dokopako akali lama yuu anda lapokarenge Emeasa lenge dokona panya katasa peyambi.Jerusaleme karo Emeasa penge kata doko kata makandepingi lili kilomita lenge akalisa ipisu mendaki dopale.14 Kata dokona pao nakamba nakamba lao dopa pimidopa pimi kandapi lao lao peyambi. 15 Nakamba lao laopeyambinyi dokopa Yesu enakanamata rapetano epapalarole pyao peyami. 16 Dokopa nakambana lenge dokonamende piyasa baalyamo lao soo gisa nayambi. 17 Dokopabaame nakamba lamaiyuo, Pii anjukunya nakamba lao laopelyambinyi? leya. Dokopa nakamba mee mona nembolenge kambu yukupala kareyambi. 18 Karapala mendeKiliopasa lenge dokome lao, Jerusaleme dokona upunilikaraminyi dokona emba iki yuu gii dasipana mendepipyamo doko see napisi? isingi lamaiya. 19 Dokopabaame nakamba lamaiyuo, Apa pipya? leya. Dokopanakambame baa dopa lamaiyambi. Yesu Nasarete rangedoko suu pyao, baa Anatunya lenge kambu dokonapemeewambu dupwana lenge kambu dokonape Anatunya piinolako lao yulu pyuo porai ingyuo kareya doko.

20 Akali doko purisi mupwa dupwape kamongo dup-wapeme baa kote lao kapa kumunya lapala, isa maman-dona pyao palyinyale lao minya siyami. 21Baame Isaraelewambu dupwa kiiramo nyera lao suu piyama. Dopa laosuu piyamanopa dopa piyami doko yuu rema kote yuu

Page 129: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 24:22 129 LUKU 24:33sipya. 22 Sipyamopa namwa karamano dusipana endalapome mona nembakao pii lami. Wamba kukwa maluanda dokona papala 23 banya yanenge kakapange dokokoto lisa pimi. Lisa pipala kapu kyuo epapala aŋalalamame Yesu lete karamo lambi dolapo endame kan-damwa langyala imi. 24Dokopa namwa karamano dokonaakali lapo malu anda papala endame kinyi lami dokokandami. Kandami doko baa angi kanda nami, leyambi.

25 Dopa leyambinyi dokopa baame nakamba dopalamaiya. Nakamba akali kopyali Anatunya poropeta akalidupwana pii dupwa monarename kinyilyamo lao waiyalao suu pyaa nalyaminyi. 26 Koraisa dokome dopa pyuoranda nao karapala banya yanga paupau lenge pandadokona pao karara ingya napyase? leya. 27 LapalaMosesena pii dupwa minyuo lao Anatunya poropeta akalidupwa peparaena pii doko opetaena lao Anatunya piipyasi dupwa peparae baa rangesa lao paleyamo dupwananakamba renge dupwa polo lamaiya.

28 Dopa lao pao anda lapo karenge dokona pa-nya peyambi dokona pao repeta peyami. Papala baamee mende pele leya. 29 Dokopa baa piso sokondalipyuo lamaiyuo, Emba nambwa pipya palimanale, yuukwualyamo leyambi. Dokopa baa nakamba pipya rolepyao palya kolando peyami. 30Dokopa baa nakamba pipyataepo dokona nenge nao piso dokopa baa borete nyiya.Nyepala dokopa ateŋa lapalaminyuo kau laomaiya. 31Baadopa piyamo dokopa nakambana lenge doko pendakaelapala baalyamo lao kando gisiyambi. Dokopa baa pyuopana naya. 32 Dokopa nakamba lao, Namwa kata dokonaimwa dokopa baame nambwa Anatunya pii pyasi dokopolo langyapyasa soo monarena epe soo epa nambwase?leyambi.

33 Lapala yuu gii dokopako sipurapala Jerusaleme

Page 130: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 24:34 130 LUKU 24:45dokona dee kapu kyuo papala akali akalisa ipisu men-daki kareyami dupwape wambu lapo role pyao kareyamidupwa pipyamendakinya peteyaminyi doko kandeyambi.34Nakamame, Kamongo doko kinyi kinyi sipuro ipyapya.Epapala Saimone karapyamo dokona pano ipya, laonakamba lamaiyami. 35 Dokopa nakambame, Katasapumbwa dokopa Yesu role pyao epapala enakana baameborete kau lapyamodokopa baalamo lao kando gisambwa,lao lamaiyambi.

Yesumi Disaepole Dupwa Kandena Lao Maro Leya(Mat 28:16-20; Mak 16:14-18; Jo 20:19-23; Apos 1:6-8)

36 Dopa lao kareyambi dokopa Yesu baa nakamakareyami dokona sukusa pano kareya. Karapala, Nakamamona kyuu lao seramo pisipwape leya. 37 Dokopabaa semangolyamo lao suu pyapala walu lao pakayami.38 Dokopa baame nakama dopa lamaiya. Akipamo monanembo lamana suu pyao karamisi? 39 Nambana kingipikimbupi kandalapa. Namba kulipi minjupi paleta karodoko minyando selapape. Semango dupwa kulipi minjupipaleta kara nange kandale leya. 40 Dopa lapala banyakingipi kimbupi lasaka piya. 41Dokopa nakama kandelya-mano doko angingyuo pelyape mee lao soo sakapa naorae maiyuo kareyami. Dokopa baame nakama lamaiyuo,Nenge mende narowale silyape mee? leya. 42Nakamameoma musi pyao kisasi maiyaminyipa 43 baame nyepalanakama kando kareyaminyipa nao kareya.

44Napala baame nakama dopa lamaiya. Namba nakamarole pyao kareyamano dokopa nambame pii dopa langiyukande, Mosesena Mawa Pii dokonape Anatunya poropetaakali dupwana pii dokonape kenane pii pyasi palamopii dokonape nambasa kando lao palamuli pyuo pyakasera ingilyamo langiyu kande, leya. 45 Lapala Anatunya

Page 131: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

LUKU 24:46 131 LUKU 24:53pii pyasi dupwana renge dupwa polo lamaiyamosa soonyiyaminyipa lao kareya. 46 Lao karo nakama dopalamaiya. Pii mende pyasi palamo. Doko Koraisa dokoranda napala yuu gii repo kumuo palyuo sipuro epopara ingilyamo. 47 Sipuraramopa banya kingi lao yuuJerusaleme dokona kanda soo karo rara wambu dupwapeparae lamaiyuo, koo dupwa kondapala mona enengepalyuo kararaminyi dokopa Anatumi koo dupwa kamesakara, lao boopyaopapirami ingilyamo, lao pyasi palamoleya. 48 Nakamame pii pyasi palamuli pyuo angi ingyuokandelyaminyili pyuo polo lamairami. 49 Doko nambanaRakaneme mende jero lalu lao leya kande doko nakamajero ingilyamo. Renge porai doko nakama ene maralyapanaramopa anda repe repe pyuo karenge dakena yaki nyiinapala mee karalapape leya.

Yesu Yake Panda Dokona Pulyuo Peya(Mak 16:19-20; Apos 1:9-11)

50 Lapala baame nakama taone dokona neta lanyuo paoyuu Betani dokona karapala kingi dolapo ketae pyamb-wapala nakama elya pyuo karalapape leya. 51 Dopa laokaro nakama yaki nyiyamopa yake panda dokona peya.52Dokopa nakama raeko maiyuo Jerusaleme dokona kapukyuo peyami. 53 Papala tembole anda dokona Anatulakando karalu kareyami.

Page 132: LUKU - World English Bible26 Kana kingi paki wane rombanda paleyamopa Ana-tumi aŋala Geperiele yuu Galili dokona yuu taone Nasaretelengedokonapenaleya. 27Akalimendebanya kingi Josepe

132BUKU BAEPOLE

The Shorter Bible (New Testament and selected portions of theOld Testament) in the Kyaka Enga language of Papua New Guinea

Buk Baibel long tokples Kyaka EngaCopyright © 1973, 1980, 1987 The Bible Society of Papua New Guinea℗ Faith Comes by HearingLanguage: Kyaka Eŋa (Kyaka Enga)This translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2015-01-26PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 20 Jul 2021 from source files dated 20 Jul20218949d805-1f35-50b7-ae5d-683fec0bae65