ludwig castelijns (mosadex) over oplossen …...8 •8 farmamagazine mei 2020 • 9 zelf produceren...
TRANSCRIPT
mei 2020 • 98 • FarmaMagazine
Zelf produceren
en ijzeren voorraad
8 • FarmaMagazine
Ludwig Castelijns (Mosadex) over oplossen tekorten:
De coronacrisis drukt Nederland met de neus op de feiten: de levering van geneesmiddelen is te afhankelijk van Azië. Ook na de crisis blijven er grote tekorten aan geneesmiddelen. Europa moet meer medicijnen zelf produceren en een ijzeren voorraad aanleggen, stelt Ludwig Castelijns, top-man van Mosadex, marktleider in farmaceutische zorg. “De minister van VWS heeft toegezegd de problemen op te lossen.”
Portret
Tekst: Niels van Haarlem | Fotografie: Ektor Tsolodimos
mei 2020 • 1110 • FarmaMagazine
Het interview met Ludwig Castelijns vindt plaats op het
moment dat de eerste fase van COVID-19 achter de rug lijkt.
Lijkt, want de opnames in de ziekenhuizen en op de IC vlakken
voorzichtig af, de scholen gaan weer open en de horeca maakt
voorzichtig plannen om over een paar weken de klant weer te
bedienen. Het nieuwe normaal dient zich aan.
Bijna 25 jaar is Castelijns directeur van Mosadex, naar eigen
zeggen totaalleverancier en marktleider in de farmaceutische
zorg en retail. Een paar cijfers van de coöperatie Mosadex
Groep. De 1800 medewerkers leveren diensten en producten
via ruim 800 apotheken, 465 Service Apotheken, 410 drogiste-
rijen, 250 zorgorganisaties aan meer dan 11 miljoen patiënten
en consumenten in Nederland.
Castelijns is van oorsprong apotheker en al ruim twee decen-
nia verantwoordelijk voor de groep van bedrijven die vanuit
Limburg is gegroeid tot een omzet van ruim 1.7 miljard euro.
Tot die groep horen NControl (automatisering), Van Heek
Medical (wondverzorging en incontinentie), ApotheekZorg
(specialistische medicatie), Apotheek Voorzorg (weekmedi-
catie), Holland Pharma (zelfzorg), Fischer Farma en Medcor
(import), Service Apotheek, maar ook de DA-drogisterijen.
Mister TekortHet is inmiddels alweer een paar weken geleden dat de nazen-
dingen aan geneesmiddelen schrikbarend waren. Er werd
volop gehamsterd. Bij de drogist graaiden klanten naar het
laatste doosje paracetamol. Apothekers in de eerste lijn zetten
alle zeilen bij, voerden continu overleg met de voorschrijver.
Om medicatie uit te kunnen blijven leveren werd bijvoorbeeld,
onder voorwaarden, tijdelijk voorraden tussen apothekers
onderling uitgewisseld.
Ook ziekenhuisapothekers deden verwoede pogingen om
medicatie te verkrijgen voor coronapatiënten op
de Intensive Cares. Dan ging het om propofol en de
combinatie van midazolam met sufentanil, midde-
len om patiënten in slaap te brengen.
Ludwig Castelijns is uitgegroeid tot Mister Tekort
Nederland. In de media roert hij stevig zijn mond
over dit onderwerp, in tal van overleggen maant hij
de top van VWS - inclusief de minister - te stoppen
met praten en nu eens concreet actie te onderne-
men om zo definitief een einde te maken aan die
tekorten aan geneesmiddelen.
Altijd is hij bereid zijn mening te geven over het
probleem van de tekorten aan medicijnen die
ons land al zo lang teisteren. Maar in tijden dat de
wereldwijde crisis domineert houdt hij zich even stil.
“Ik heb de mensen van VWS beloofd dat ik mij ten tijde van de
corona-crisis rustig houd. Daarna wil ik wel weer los gaan”, vertelt
de hoogste man van Mosadex. Die tijd is nu weer aangebroken,
want de tekorten mogen niet van de agenda verdwijnen.
Maatschappelijk probleem“De tekorten zijn uitgegroeid tot een groot maatschappe-
lijk probleem. Tien jaar geleden al gaf ik op verzoek van hun
leidinggevenden een minicollege aan de inkopers van zorgver-
zekeraar Menzis. Toen voorspelde ik dat als prijs leidend wordt
dit onherroepelijk leidt tot problemen met betrekking tot de
beschikbaarheid van geneesmiddelen én de kwaliteit van
farmaceutische zorg. Mijn voorspelling was kennelijk aan dove-
mans oren gericht want zorgverzekeraars en overheid werden
dronken van geluk door de besparingen gerealiseerd door het
preferentiebeleid, waren doof voor het belang van kwaliteit en
beschikbaarheid. Het gevolg: de patiënt, de apotheek en de
huisarts zijn de dupe van de houding van zorgverzekeraar en
overheidsbeleid. Dit maakt me zo verdrietig, want de proble-
matiek van de tekorten kunnen we oplossen.”
Vanuit zijn positie is het te verwachten dat Castelijns zijn
mondje roert als het om tekorten gaat. Want geneesmidde-
len en de diensten daaromheen zijn corebusiness. En als die
producten niet voorradig zijn dan heeft dat direct effect op zijn
dienstverlening. Maar bovenal is Castelijns een ondernemer
met een apothekershart die patiënten de beste zorg wil geven.
Wat is de stand als het gaat om de tekorten?“Vorig jaar zagen we een grote stijging in tekorten en waren
1500 medicijnen lange tijd niet leverbaar. Dat hebben apothe-
kers en huisartsen dagelijks gemerkt. Net voor de coronacrisis
uitbrak was vijf procent van de bestelregels uit de apotheek
niet direct leverbaar. Tijdens de piek van crisis is dat percen-
tage bijna verdrievoudigd naar zo’n dertien procent. De eerste
weken van maart werd veel gehamsterd in de apotheek waar-
door onze systemen en logistiek de voorraad niet konden
bijhouden. De tekorten waren groot, niet alleen in ons land
maar iedereen in Europa werd geraakt door deze crisis en
had moeite met leveren van een groot aantal verschillende
geneesmiddelen. Zoals het er nu uitziet was deze piek in
maart eenmalig maar die duurde wel een paar weken. Inmid-
dels heeft de farmaceut de aanvoer op orde, kunnen we leve-
ren. We staan er beter voor. Nou ja, we zitten op iets meer dan
vijf procent dat niet leverbaar is en begeven ons weer op het
niveau van voor crisis. Terug bij af dus.”
Aangenaam verrastVolgens Castelijns wordt er in crisistijd goed samengewerkt om
de problemen het hoofd te bieden. “Het landelijk crisisteam
dat de tekorten van geneesmiddelen die direct gerelateerd
zijn aan de zorg van corona-patiënten in het ziekenhuis te lijf
gaat is voortvarend gestart. Er is centrale inkoop en een sterke
toename van activiteit in landelijke bereidingsapotheken. Daar-
naast hebben alle partijen afgesproken om de beschikbaarheid
van medicijnen in de eerste lijn goed te monitoren zodat poten-
tiele tekorten snel worden gesignaleerd. Ik ben dan ook aange-
naam verrast door de voortvarendheid van VWS. Had ik eerlijk
gezegd niet verwacht. Het besef om in een crisissituatie niet te
blijven praten maar vooral snel te handelen was bij iedereen
aanwezig. Partijen komen in beweging. Die urgentie zie ik helaas
niet als het gaat om het oplossen van de structurele tekorten.”
Castelijns erkent dat de coronacrisis alle aandacht vraagt. Ook
van het ministerie van VWS. “Minister Bruins heeft toegezegd
dat hij de structurele problemen gaat oplossen. Maar door zijn
vertrek ligt het dossier tekorten op het bureau van zijn opvolger.
“Italië, Frankrijk, Oostenrijk en Duitsland produceren nog volop geneesmiddelen. Als de politieke bereidheid er is volgt private finan-ciële bijstand vanzelf. Als we nu de handen ineen slaan draait binnen een jaar de eerste fabriek.”
12 • FarmaMagazine
Ik kijk reikhalzend uit naar het moment dat die oplossing er ligt.”
Productie in eigen handWant oplossingen zijn er stelt Castelijns. Hij ziet twee richtin-
gen uit het moeras: de productie weer in eigen hand nemen
of grote voorraden in huis halen. “Corona drukt ons met de
neus op de feiten: Nederland moet minder afhankelijk zijn van
China en India als belangrijkste producent. De productie van
grondstoffen en geneesmiddelen moet dichter bij huis plaats-
vinden, binnen Europa en in Nederland. Laten we beginnen
om geneesmiddelen zonder patent die onmisbaar zijn bij een
crisis zelf te maken en zo minder afhankelijk te worden van
Azië. Als de politieke wil er is duurt het misschien nog wel vijf
jaar voordat die fabrieken volop produceren. We moeten dus
snel handelen. Ook ons land kan hierin een rol spelen. Of we
de fabrieken van het voormalige Organon in Oss weer moeten
opstarten? Of die van Aurobindo in Katwijk dat is overgenomen
door India en inmiddels is gesloten? Daar ga ik niet over. Het
zou goed zijn als ons land weer chemische productiecapaciteit
heeft, maar voordat ieder land zelfstandig een fabriek opent
lijkt me enige afstemming binnen Europa wel zo efficiënt.
Vergeet niet dat Italië, Frankrijk, Oostenrijk en Duitsland nog
volop geneesmiddelen produceren. Als de politieke bereid-
heid er is volgt (private) financiële bijstand vanzelf. Als we nu
de handen ineen slaan draait binnen een jaar de eerste fabriek.”
IJzeren voorraadEen ander spoor om de tekorten op te lossen is het aanleg-
gen van een zogenaamde ijzeren voorraad. Een hoeveelheid
geneesmiddelen groot genoeg om bij problemen toch een
aantal maanden uit te kunnen leveren. Minister Bruno Bruins
heeft dit idee geopperd en ook zijn opvolgers Van Rijn en De
Jonge zijn voorstander stelt Castelijns. “Maar we praten nu al
jaren over het aanleggen van die ijzeren voorraad die er nog
steeds niet is. De minister heeft de stakeholders en de Tweede
Kamer beloofd onderzoek te laten doen naar de beste weg
naar die voorraad, ook als het om de financiering gaat. Voor de
zomer verwacht ik de resultaten.”
De ijzeren voorraad is volgens Castelijns te realiseren als ieder-
een meewerkt. “Begin met een voorraad merkloze genees-
middelen voor bijvoorbeeld vier tot vijf maanden, daar zijn de
tekorten het grootst. Fabrikanten en groothandelaren willen
onder voorwaarden meewerken. De eerste voorwaarde is
dat als huisartsen plotseling andere geneesmiddelen voor-
schrijven wij niet met een onverkoopbare voorraad blijven
zitten. Hetzelfde geldt voor zorgverzekeraars: als die een ander
geneesmiddel als preferent aanwijzen moeten ze deze ‘switch’
bijvoorbeeld zes maanden vooraf aankondigen. En besluit
een fabrikant om niet langer in te schrijven op het preferen-
tiebeleid dan moet hij dat niet te laat melden. Ook moet de
apotheek de tijd krijgen om de voorraad uit te verkopen.
Kortom, voorkom abrupte overgangsmomenten zodat fabri-
kant, groothandel en apotheek hierop kunnen acteren.”
Wie betaalt?Heikele punt is wie die voorraad gaat betalen. Volgens Caste-
lijns gaat het om zo’n 50 miljoen euro op jaarbasis. “De groot-
handel of de apotheek kunnen dat niet betalen. Als het gaat
om distributie van merkloze geneesmiddelen is er geen enkele
marge meer. Je mag van ons niet verwachten dat we verlies
maken op de distributie, onze corebusiness. De minister gaf
ook aan dat patiënt niet extra gaat betalen. Wie dan wel? Een
kinderachtige discussie. 50 miljoen euro betekent dat iedere
Nederlander slechts een paar euro betaalt. Waar gaat het over.”
Als de ijzeren voorraad en de productie in eigen land niet van
de grond komen ziet Castelijns nog een uitweg: het op voor-
raad houden van geneesmiddelen en ‘groothandelen‘ wordt
een publieke activiteit. De overheid stelt in een wet eisen
aan de voorraad en handhaaft als het nodig is. Dat gebeurt
volgens de apotheker al in een aantal landen. “Nu is wettelijk
wel vastgelegd dat een vergunninghouder voldoende voor-
raad moet hebben voor groothandel en apotheek. Hoeveel
en hoe snel een groothandel de geneesmiddelen moet leve-
ren staat echter niet in de wet. Nog niet. Deze uitweg om
de tekorten op te lossen heeft echter niet mijn voorkeur. Ik
geloof meer om samen met alle partijen het maatschappelijke
probleem van de tekorten structureel op te lossen.”
Wanneer zijn de problemen definitief opgelost?“Dat gaat nog jaren duren. En stel nu dat er ondertussen een
tweede coronagolf op ons afkomt. We houden ons hart vast,
want dan worden de tekorten weer enorm groot.” ❦