ligjërata 5 analiza diferenciale dhe marrja e vendimeve nË afat tË shkurtËr

Ligjërata 5Ligjërata 5

ANALIZA ANALIZA DIFERENCIALE DIFERENCIALE DHE MARRJA E DHE MARRJA E VENDIMEVE VENDIMEVE NË AFAT TË NË AFAT TË SHKURTËRSHKURTËR

Apr 20, 2023 1Prof.dr. Skender Ahmeti,

Informacioni dhe procesi i Informacioni dhe procesi i vendimmarrjesvendimmarrjes

Modeli vendimmarrës është metodë formale e zgjedhjes, zakonisht përfshinë

analiza kualitative dhe kuantitative



Gjatë dekadës së fundit, rritja e konkurrencës i ka shtyrë kompanitë t’i rifokusojnë resurset e tyre dhe të mbrojnë biznesin e tyre nga agresorët. Në zhvillimin e strategjive për të fituar këtë luftë, menaxherët kanë arritur konsensus në dy kritere strategjike.

1. Së pari, për të fituar betejën, fokusi i kompanisë duhet të jetë në shpërndarjen e produkteve dhe shërbimeve në mënyrë sa më konsitente me dëshirat e konsumtarëve.

2. Së dyti, asnjë kompani nuk mund t’i bëjë të gjitha punët si duhet. Mirëpo, ajo çka menaxherët mundohen ta bëjnë mirë, është të mbesin në treg, përkatësisht, të mbesin gjallë. Kjo vjen si rezultat i një vendimmarrje sa më funksionale, si afatshkurtër, ashtu edhe asaj strategjike.



Vendimmarrja është një nga funksionet bazë të një menaxheri. Për të realizuar këtë detyrë komplekse dhe të vështirë, menaxherët mbështeten gjerësisht në të dhënat kontabël, sidomos në ato që kanë të bëjnë me koston dhe çmimin.

Këto të dhëna kontabël, të cilat mblidhen dhe janë të përshtatshme për përgatitjen e pasqyrave financiare të një kompanie, nuk do të thotë që janë të tilla edhe për zgjidhjen e problemeve të përditshme, me të cilat merret menaxhmenti i kompanisë.



Për shembull, regjistrimet kontabël mund të tregojnë se sa kushton një produkt, kur operacionet e punës kryhen kryesisht me dorë, kostot e vendimmarrjes do të tregonin se sa do të kushtonte produkti nëse operacionet e punës janë të mekanizuara.

Këto kosto llogariten sipas koncepteve të ndryshme. Ato nuk përcaktohen sipas rregullave të kontabilitetit financiar. Kostot e vendimmarrjes janë kosto për qëllime të veçanta që përdoren për situatën për të cilën ato janë të dobishme. Ato nuk kanë përdorim të përgjithshëm.


Kostot për pasqyrat financiare janë kosto historike, ndërsa kostot e vendimmarrjes janë kosto të së ardhmes që pritet të tregojnë çfarë do të ndodhë në një tërësi kushtesh të supozuara.

Kostot e vendimmarrjes përgjigjen në pyetjen çfarë do të ndodhë nëse zgjedhet kjo alternativë?




Derisa vetë procesi i marrjes së vendimeve nënkupton vendosjen në mes të dy alternativave dhe zgjedhjen përfundimtare të njërës prej tyre, duhet pasur parasysh disa lloje të kostove që mund të kenë ndikim të konsiderueshëm me marrjen e vendimit. Ato janë:

1.Kostot relevante2.Kostot e fundosura3.Kostot oportune4.Kostot diferenciale5.Kostot e diferencës


Kostot Kostot relevanterelevante

Kostot e aplikueshme për vendime specifike,

Kostot të cilat duhet të kenë lidhje me alternativën që menaxheri zgjedh.

Kostot që janë të shmangshme

Kostot e ardhshme që dallojnë në mes alternativave.

1

2


Procesi i vendimmarrjes nënkupton vendosjen në mes të dy alternativave dhe zgjedhjen përfundimtare të njërës prej tyre, duke pasur parasysh disa lloje të kostove:

- Kostot e rëndësishme – janë kostot që dallojnë brenda alternativave. Kostot e rëndësishme janë kosto të shmangshme, kosto që do të eliminohen në tërësi apo pjesërisht duke zgjedhur një alternativë ndaj tjetrës,


Kostot relevanteKostot relevante

Koncepti i relevancës është i pavarur nga koncepti i sjelljes së kostove. Për me qenë më specifik, kostot relevante mund të jenë si fikse ashtu edhe variabile.

Shembull i i braktisjes së produktit mbylljes së linjës prodhuese (kosto relevante: kostot variabile)

Shembull i i pranimit të porosisë speciale (kosto relevante: kostot fikse).

Shumë kosto të klasifikuara si relevante në një kontekst, në një tjetër mund të jenë jo relevante.


Kostot relevanteKostot relevante

A do të mund të shkoni për pushime në Durres me veturë apo do të fluturoni ?

Duhet të siguroni informacionet vijuese për të ju ndihmuar në marrjen e vendimit:Kosto e hotelit $80 për natë.Kosto e ushqimit $20 për ditë.Sigurimi i veturës $300 për një vit.Kosto shtesë për taksat në rrugë $5 për ditë.Kosto e naftës $100.Bileta e aeroplanit $200.

Vozitja ju merr një ditë duke ju shkurtuar pushimin për një ditë.

A do të mund të shkoni për pushime në Durres me veturë apo do të fluturoni ?

Duhet të siguroni informacionet vijuese për të ju ndihmuar në marrjen e vendimit:Kosto e hotelit $80 për natë.Kosto e ushqimit $20 për ditë.Sigurimi i veturës $300 për një vit.Kosto shtesë për taksat në rrugë $5 për ditë.Kosto e naftës $100.Bileta e aeroplanit $200.

Vozitja ju merr një ditë duke ju shkurtuar pushimin për një ditë.

Koncepti i kostove Koncepti i kostove relevanterelevante

Analiza e pushimit Vozitje / fluturim

Kosto Vozitja Flutur.Hoteli 640$ 640$ Ushqimi 160 160 Taksat 40 40 Sigurimi i veturës 300 300 Nafta 100 - Bileta e aero... - 200

8 ditë @ $80

8 ditë @ $20

8 ditë @ $5


Kostot nuk ndryshojnë ,andaj nuk janë relevante

për marrje të vendimit

Po ashtu, edhe sigurimi i veturës nuk është relevant sepse edhe ashtu ndodhë.




Kostot e transportit dallojnë në mes të

këtyre dy alternativave,andaj ato janë relevante

për vendimin tuaj

A janë dy ditë ekstra qëndrimi në Durrës më keq se

ekstra kosto e fluturimit për $100 ?




Kostot e fundosura (sunk Kostot e fundosura (sunk costs)costs)

Kostot e shkaktuara në të kaluarën për sigurimin e një aseti apo të një burimi quhen kosto të fundosura. Ato nuk mund të ndryshohen, pa marrë parasysh çfarë aksioni i ardhshëm do të merret.


Kostot e fundosura (sunk Kostot e fundosura (sunk costs)costs) Shembull: Më 6 janar 2010, kompania ka blerë

një sistem kontrolli për 2.000.000 € me jetë zgjatje prej 5 vitesh dhe pa vlerë të mbetur. Pesë ditë më vonë, menaxheri ka gjetur të njëjtin sistem për 1.800.000 €, me të njëjtën jetë zgjatje dhe pa vlerë të mbetur. Po ashtu, është gjetur se pajisja e blerë mund të shitet vetëm për 1.300.000 €. Kompania gjindet para dy alternativave:

1. të përdorë pajisjen e blerë apo 2. të shet pajisjen origjinale dhe të blejë pajisje të

re.


Kostot e fundosuraKostot e fundosura

Të gjitha kostot e shkaktuara në të kaluarën të cilat nuk mund të ndryshojnë me asnjë vendim të ndërmarrë tani

apo në të ardhmen.

Kostot e fundosura nuk duhet të merren në konsiderim në marrje të vendimit.

Të gjitha kostot e shkaktuara në të kaluarën të cilat nuk mund të ndryshojnë me asnjë vendim të ndërmarrë tani

apo në të ardhmen.

Kostot e fundosura nuk duhet të merren në konsiderim në marrje të vendimit.

Shembull: Para dy vitesh, ju keni blerë një automobil që ju ka kushtuar $10,000. Kosto prej $10,000 ështëkosto e fundosur sepse, derisa e vozitni, parkoni apo shitni, ju nuk mund të ndryshoni koston prej $10,000 .


Kostot oportuneKostot oportune

Paraqesin një koncept ekonomik dhe mund të definohen si vlerë e

alternativës më të mirë të zgjedhur me qëllim të marrjes së

vendimit adekuat afarist


Kostot oportuneKostot oportune SHEMBULL:

Nëse kemi blerë një artikull me çmim prej 2,10 €, të cilin e kemi shitur me çmim prej 2,30 €, ku çmimi i tregut është 2,40 €, sipas evidencës kontabile ne kemi fituar 0,20 €, mirëpo nëse bazohemi në procesin e marrjes së vendimeve ne kemi humbje për 0,10 €. Me fjalë tjera, pasi që objektiv i shpenzimeve në procesin e marrjes së vendimeve është gjetja e profitit relativ të njërës alternativë ndaj tjetrës, bazë për vlerësimin e të gjitha resurseve matëse dhe aktiviteteve (produkti apo shërbimi) duhet të jetë maksimumi i profitit potencial


Kostot diferencialeKostot diferenciale

Kostot diferenciale - përllogariten në atë mënyrë që kostot e diferencës ndahen me numrin e njësive të prodhuara, përkatësisht me sasinë e produkteve të prodhuara në shkallën e caktuar të punësimit.


Kostot e diferencësKostot e diferencës

Kostot e diferencës paraqesin dallimin ndërmjet shumës së tërësishme të kostove të një shkalle të shfrytëzimit të kapaciteteve dhe të shumës së tërësishme të kostove të shkallës së mëparshme të shfrytëzimit të kapaciteteve.


Parimet në të cilat duhet bazuar Parimet në të cilat duhet bazuar marrja e vendimeve afaristemarrja e vendimeve afariste

Procesi i marrjes së vendimeve mund të bazohet në këto parime:

Definimi i qëllimit,Marrja e alternativave në

konsiderim,Evoluimi i alternativave për

sqarimin e qëllimit dhePërzgjedhja e kursit të aksionit.


Parimet në të cilat duhet Parimet në të cilat duhet bazuar marrja e vendimeve bazuar marrja e vendimeve

afaristeafariste

Puna e parë që duhet të bëhet me rastin e marrjes së vendimeve, është definimi i qëllimit. Vendimmarrësi duhet të bëjë me dije qëllimin që do të realizohet duke e shndërruar në term eksplicit. Kështu, një organizatë mund të ketë disa qëllime për të njëjtën kohë, mirëpo, në rastet e ekzistimit të një situate të tillë, për kompaninë është thelbësore që njëri qëllim të jetë konsistent me qëllimin tjetër. P. sh., kompania mund të ketë si qëllim maksimalizimin e profitit, por në të njëjtën kohë edhe maksimalizimin e pjesëmarrjes së saj në treg.



afaristeafariste

Procesi i marrjes së vendimeve përherë përfshin zgjedhjen në mes të alternativave të ndryshme, me qëllim të marrjes së vendimit përkatës. Natyrisht, është e pamundur të zgjidhet alternativa përkatëse, nëse nuk është e analizuar që më parë. Alternativa atraktive nuk do të thotë se automatikisht i nënshtrohet procesit të marrjes së vendimit, por edhe më tutje do t’u nënshtrohet analizave të mëtutjeshme. Në ndihmë zhvillimit të këtij procesi, në masë të konsiderueshme i vjen edhe sistemi i informatave për resurset e jashtme dhe të brendshme (eksterne dhe interne), të cilat janë të mirëseardhura me rastin e marrjes së vendimit përkatës afarist.


Parimet në të cilat duhet bazuar Parimet në të cilat duhet bazuar marrja e vendimeve afaristemarrja e vendimeve afariste

Po ashtu, kontabilisti menaxherial duhet ta njohë tërë rrjedhën e procesit të marrjes së vendimeve, me qëllim të dhënies së kontributit rreth krahasimit të alternativave në dispozicion dhe me qëllim të zgjedhjes së alternativës më të mirë. Ai, para së gjithash, duhet t’i njohë të gjitha teknikat dhe konceptet e mundshme, duke përfshirë:

Përcaktimin e kostove dhe të hyrave relevante, Shfrytëzimin e probabilitetit në analizat e marrjes së vendimeve, Konstruktimin e të ashtuquajturit “drurit” të marrjes së

vendimeve, Shfrytëzimin e analizës “CVP”, Shpërndarjen e resurseve duke shfrytëzuar programimin linear, Shfrytëzimin e rregullave dhe të modeleve formale, si dhe Shfrytëzimin e teknikës së vlerësimit të investimeve, siç është

Cash flow zbritës etj.



afaristeafariste

Përzgjedhja e kursit të aksionit është shkalla e zgjedhjes së alternativës më të mirë nga ato të mundshmet.


Përdor procesin pesë hapësh të

marrjes së vendimeve


Procesi pesë hapësh i Procesi pesë hapësh i vendimmarrjesvendimmarrjes

Përcaktimi i problemit

Identifikimi i alternativave

Parashikimi i kostos...

Krahasimi i kostove

Zgjedhja e alternativës

Hapi 1.

Hapi 2.

Hapi 3.

Hapi 4.

Hapi 5.

Kostot historikeInformata tjera

Parashikime specifike

Pra

pav

epri

mi



Përcaktimi i problemit. – Nganjëherë vendimi që do të merret është shumë i qartë. P.sh., nëse kompania ka pranuar një porosi speciale për shitjen e produktit me çmim më të ulët se çmimi i zakonshëm, definimi i problemit është ta pranojë apo të mos e pranojë ofertën. Mirëpo, ka raste kur problemi nuk është kështu i qartë. Çka nëse ka filluar të bjerë shitja e produktit më të njohur të kompanisë? Të rritet konkurenca? Të ulet cilësia e produktit? Të hulumtohet për futjen e produktit të ri në treg? Para se të merret vendimi, problemi duhet sqaruar dhe definuar në terma shumë specifik



P.sh., për të ilustruar hapat e procesit, merrni në konsiderim një prodhues të mollëve. Çdo vit, afërsisht 20% të mollëve të mbledhura dalin të vogla dhe me formë të çuditshme. Këto mollë nuk mund të shiten në kanale normale të shpërndarjes dhe thjeshtë hidhen në kopshte për t’u përdorur si pleh. Kjo metodë duket e kushtueshme dhe pronari nuk është i kënaqur me të. Se çka duhet të bëhet me këto mollë është problemi me të cilin përballet prodhuesi i mollëve



Identifikimi i alternativave të realizueshme. – Pasi të sqarohet problemi, menaxheri duhet të specifikojë kriteret përmes të cilëve do të merret vendimi. A do të jetë objektiv kryesor i kompanisë maksimizimi i profitit, pesëmarrja në treg apo ulja e kostove? Nganjëherë objektivat janë në konflikt. Kështu,objektiv i kompanisë mund të jetë ulja e kostove dhe ruajtja e kualitetit ekzistues të produktit. Në këto raste, njëri nga objektivat përcaktohet si kriter vendimmarrës (p.sh. ulja e kostove), ndërsa objektivi tjetër si kriter përcjellës (p.sh. ruajtja e kualitetit të produktit). Duke përcaktuar objektivin kryesor, menaxheri orientohet në identifikimin e alternativave të mundshme të realizueshme.



P.sh., bazuar në shembullin e mësipërm, mund të merrni në konsiderim disa alternativa:

Shitja e mollëve një ferme për derra, Vendosja e mollëve nëpër qese dhe shitja e tyre në

super markete me çmim të lirë, Marrja me qira e një fabrike të konservimit dhe kthimit

të mollëve në salcë molle, Marrja me qira e një fabrike konservimi dhe kthimit të

mollëve në mbushës për byrek me mollë, Vazhdimi me praktikën e tanishme të hedhjes së tyre. Kështu, në mesin e tërë këtyre alternativave, kultivuesi

i mollë- ve, aternativat 1, 4 dhe 5 i eliminon sepse janë më pak të realizueshme se sa dy alternativat e mbetura.



Parashikimi i kostos dhe përfitimeve – Supozoni se: Prodhuesi i mollëve parashikon se puna dhe materiali (qeset dhe lidhëset) për opsionin e qeseve do të kushtojë 0,05 € për kg. Qeset pesë kg me mollë do të shiten 0,50 €. Prodhimi i salcës së mollëve do të kushtojë 0,50 € (qiraja, puna, mollët, kavanozat etj), me ç’rast një kavanoz salcë merr 5 kg mollë. Një kavanoz mund të shitet 0,80 €. Prodhuesi vendosi që kostoja e kultivimit dhe mbledhjes së mollëve nuk është e rëndësishme në zgjedhjen midis alternativës së vendosjes nëpër qese dhe alternativës së bërjes së salcës.



Krahasimi i kostove të rëndësishme – Alternativa e vendosjes nëpër qese kushton 0,25 €, për të prodhuar një qese 5 kg (0,05 x 5) dhe të ardhurat janë 0,5 € për qese apo 0,10 € për kg. Prandaj fitimi neto është 0,05 € për kg (0,10 – 0,05). Për alternativën e dytë, 5 kg mollë prodhojnë një kavanoz salcë mollësh që shitet 0,80 € me kosto prodhimi 0,50 €. Nga kjo mund të shihet se për një kg mollë kemi fitim prej 0,06 € (0,80–0,50/5 kg), përkatësisht 0,01 € më shumë se në alternativën e parë. Mirëpo, prodhimi i salcës është fushë e re e kultivuesit të mollëve dhe nuk përkon me qëllimet strategjike të tij. Paketimi i mollëve të vogla, nga ana tjetër, është një strategji e diferencimit të produktit, që i mundëson prodhuesit të operojë në një territor të njohur.



Zgjedhja e alternativës më të mirë. - Meqenëse prodhuesi i mollëve heziton të ndjekë strategjinë e integrimit të mëtejshëm, duhet të zgjedh alternativën e paketimit. Kjo alternativë mban pozicionin e tanishëm në vargun e vlerave industriale dhe përforcon pozicionin konkurrues të prodhuesit duke ndjekur një strategji diferencimi për mollët e vogla dhe ato me formë të çuditshme


Marrja e vendimeve në afat të Marrja e vendimeve në afat të shkurtërshkurtër

Për procesin e marrjes së vendimeve me rëndësi janë vetëm kostot e ardhshme. Me qëllim të përgatitjes së analizës së përdorimit të kostove të ardhshme, është e domosdoshme të përcillet lëvizja e kostove të periudhës së kaluar dhe të asaj të ardhshme.

Teknika e përllogaritjes, e cila bazohet në lëvizjen e kostove, e njohur si përllogaritje variabile, është teknikë logjike për procesin e marrjes së vendimeve afariste. Për më tepër, derisa përllogaritja variabile mund të përdoret drejtpërsëdrejti si teknikë e përllogaritjes, është para së gjithash e vlefshme vetëm në kontekst të marrjes së vendimeve afariste.



Problemet lidhur me marrjen e vendimeve në biznes, mund të analizohen sipas shkallëve vijuese:

Të vërtetohet se kostot fikse do të mbesin të pandryshuara.

Nëse është e domosdoshme, të ndahen kostot fikse nga ato variabile.

Të kalkulohen të ardhurat, kostot variabile dhe marzha e kontributit për secilën alternativë veçanërisht.

Të vërtetohet se a ekzistojnë faktorë kufizues, e nëse ekzistojnë, të kalkulohet kontributi për njësi të faktorëve kufizues.

Në fund, të zgjidhet alternativa, e cila do të rritë në maksimum marzhën e kontributit.



Shembuj ilustrues të vendimmarrjes në afat të

shkurtër


1. Pranimi i porosisë 1. Pranimi i porosisë specialespeciale

Vendimi për të pranuar porosinë speciale duhet të bazohet në kostot rritëse (margjinale) dhe të ardhurat rritëse (margjinale).

Shumat rritëse janë ato që ndodhin nëse kompania vendos të pranojë porosinë (biznesin) e re.


Shembull i porosisë së vetme Shembull i porosisë së vetme speciale speciale

Kompania prodhuese ka kapacitet prodhuesprej 44.000 peshqirësh për secilin muaj.

Prodhimi momental mujor është 30.000 peshqirësh.

Kostot mund të klasifikohen si fikse dhe variabile duke respektuar outputet e njësive


KV KF për për

njësi njësiMateriali direkt €6,50 € -0-Puna direkte 0,50 1,50Kosto ind.prodh. 1,50 3,50Totali €8,50 €5,00



Kostot totale fikse të punës së prodhimtarisë janë €45.000.

Kostot totale indirekte fikse janë €105.000.

Kostot e marketingut për njësi janë €7(€5 prej të cilave variabile).

Çfarë është kosto totale për njësi ?



Një hotel ofron të blejë 5.000 peshqirëNga kompania me çmim prej €11,50

me kosto totale prej €57.500.

Një hotel ofron të blejë 5.000 peshqirëNga kompania me çmim prej €11,50

me kosto totale prej €57.500.

Nuk shkaktohen kosto shtesë të marketingut.

Variabile (€8,50 + €5,00): €13,50Fikse: 7,00Totali €20,50



€8,50 × 5.000 = €42.500 kosto shtesë

Çfarë janë të ardhurat shtesë?

Çfarë janë kostot relevante të bërjes së peshqirit?

€57.500 – €42.500 = €15.000




Nëse analizohet shembulli i mësipërm, mund të vërehet relevanca e kostove, të cilat kosto ndikohen nga pranimi apo mos pranimi i porosisë speciale (iu shmangemi).

Kështu, kostot e materialit, punës dhe ato indirekte variabile (të shndërruara edhe në kosto për njësi), nuk janë relevante sepse nuk ndikohen nga pranimi i porosisë speciale.


Pranimi i porosisë shtesëPranimi i porosisë shtesë

Kompania momentalisht shet 100.000 njësi të produktit të saj. Ajo ka të ardhura dhe kosto si vijon

më poshtë:

për njësi Totali Shitja 10.00$ 1,000,000$ MD 3.50 350,000 PD 2.20 220,000 Kostot indirekte 1.10 110,000 Shpenzimet e shitjes 1.40 140,000 shpenzimet e administratës 0.80 80,000 Gjithsej shpenzimet 9.00$ 900,000$ E ardhura operative 1.00$ 100,000$


Kompania është duke marrë parasysh porosinë për të shitur 10.000 njësi shtesë me çmim prej $8.50 për njësi.

Nëse kompania pranon këtë porosi, kostot totale indirekte do të rriten për $5,000; shpenzimet totale të shitjes për $2,000; si dhe shpenzimet totale të administratës për $1,000.

A duhet kompania të pranojë këtë porosi?



Së pari të shohim arsyet jo korrekte që të

orientojnë kah vendimi jo korrekt.Së pari të shohim arsyet jo korrekte që të

orientojnë kah vendimi jo korrekt.

Kosto jonë për njësiështë $9.00 për njësi. Unë

nuk mund të shes produktin për $8.50 për njësi.



Prodhimi aktual

Porosia speciale

E kombinuar

Shitja 1,000,000$ 85,000$ 1,085,000$ MD 350,000$ 35,000$ 385,000$ PD 220,000 22,000 242,000 Kostot indirekte 110,000 5,000 115,000 Shpenzimet e shitjes 140,000 2,000 142,000 Shp.administrates 80,000 1,000 81,000 Gjithsej shopezimet 900,000$ 65,000$ 965,000$ E ardhura operative 100,000$ 20,000$ 120,000$

Kjo analizë të qon drejt vendimit të drejtë.



Prodhimi aktual

Porosia speciale Kombinuar

Shitja 1,000,000$ 85,000$ 1,085,000$ MD 350,000$ 35,000$ 385,000$ PD 220,000 22,000 242,000 Kostot indirekte 110,000 5,000 115,000 Shp.e shitjes 140,000 2,000 142,000 Shp.e adminsitrates 80,000 1,000 81,000 Gjithsej shpenzimet 900,000$ 65,000$ 965,000$ E ardhura operative 100,000$ 20,000$ 120,000$

10.000 njësi të reja × $8.50 çmimi shitës = $85,000



Prodhimi aktual




10.000 njësi të reja × $3.50 = $35,000


Prodhimi aktual




10.000 njësi të reja× $2.20 = $22,000


Prodhimi aktual




Edhe pse mendimi që çmimi shitës prej $8.50 është më i vogël se çmimi normal shitës prej $10, kompania duhet të

pranojë ofertën sepse e ardhura neto do të rritet për $20,000.


Po ashtu mund të vijmë deri të vendimi i njëjtë edhe përmes marzhës së kontributit

Për njësi Total

E ardhura e porosisë speciale 8.50$ 85,000$ MD 3.50 35,000 PD 2.20 22,000 MK 2.80$ 28,000$

Rritjet në KFKIPr 5,000$ Shp. e shitjes 2,000 Shp. administrative 1,000 Profiti i porosisë speciale 20,000$

Pranimi i porosisë specialePranimi i porosisë speciale


“Golden Company” shet produktin e saj me çmim prej $45 për njësi. Kosto për njësi e kompanisë bazohet në kapacitetin e saj të plotë prej 400,000 njësive dhe atë si vijon: Materiali direkt €10, Puna direkte 11, Kostot indirekte të prodhimtarisë 10, Kosto prodhuese për njësi € 31

Një porosi speciale i është bërë kompanisë për blerjen e 10,000 njësive nga një furnizues i jashtëm. Të vetmet kosto që do të shkaktohen gjatë kësaj porosie janë kostot e transportit dhe atë $4 për njësi. Kompania ka kapacitet shtesë të pashfrytëzuar për prodhimin e njësive shtesë. 3/4 e kostove indirekte të prodhimtarisë nuk do të ndikohen nga pranimi i kësaj porosie. Supozojmë se puna direkte është një kosto e shmangshme gjatë marrjes ës këtij vendimi. Cili është çmimi minimal i pranueshëm gjatë negocimit të çmimit për porosinë speciale?


Kompania prodhon pajisje shtesë për banja.

2. Të prodhosh apo të blesh2. Të prodhosh apo të blesh


Shembull i vendimmarrjes:Shembull i vendimmarrjes:të prodhosh apo të bleshtë prodhosh apo të blesh

Kompania ka kostot vijuese për 150.000 njësi të pjesës #2:

Materiali direkt € 28.000Puna direkte 18.500

Kosto indirekte mikse 29.000Kosto indirekte variabile 15.000

Kosto indirekte fikse 30.000Totali €120.500


Kostot indirekte mikse konsistojnë në materialine zyrës dhe kosto të ngjashme.

Kompania prodhon 150.000 njësinë 100 komplete me 1.500 njësi secila.



Çfarë është kosto për njësi për pjesën #2?

€120.500 ÷ 150.000 njësi = €0,8033/njësi

A duhet kompania të prodhojë këtë pjesë apo ta blejë nga kompania tjetër?



Kompani jonë parashikon që vitin tjetër këto150.000 njësi të pjesës #2 do të shiten duke prodhuar 150 komplete me 1.000 njësi secila.



Kostot variabile për komplet priten të zvogëlohen për €100.

Kompania planifikon të vazhdoj me prodhimin e 150.000 njësive, vitin tjetër me kosto të njëjtë

variabile të prodhimtarisë/për njësi sikurse këtë vit

Kostot fikse priten të mbesin të njëjta sikurse këtë vit



Çfarë janë kostot variabile të prodhimtarisë për njësi?

€61.500 ÷ 150.000 = €0,41 për njësi

Materiali direkt €28.000Puna direkt 18.500

Kosto indirekte variabile 15.000Totali €61500

Materiali direkt €28.000Puna direkt 18.500

Kosto indirekte variabile 15.000Totali €61500



Kostot e pritshme relevante për prodhimin e pjesës #2:

Kosto e blerjes: (150.000 × €0,55) €82.500

Të prodhimtarisë €61.500Kosto të zyrës dhe të ngjashme 15.000*Kosto totale relevante e prodhimit €76.500*150 × €100 = €15.000

Kompania do të kursej €6.000 duke e prodhuar pjesën



Tani supozojmë se €9.000 të kostove fikse nga pjesa mikse nuk do të shkaktohen nëse pjesa #2

blihet nga kompania tjetër.

A duhet të blihet apo të prodhohet pjesa?



Kostot relevante të prodhimit:

Variabile €76.500 Fikse 9.000Totali €85.500

Kosto e blerjes: €82.500

Kompania do të kursej €3.000 nëse e blen pajisjen.



Vendimi për të prodhuar apo Vendimi për të prodhuar apo blerëblerë

Kostot rritëse (margjinale) po ashtu janë të rëndësishme në marrjen e vendimit për të vazhduar me prodhimin apo për të blerë produktin në tregun e jashtëm.

Kosto për të prodhuar një njësi duhet përfshirë (1) materialin direkt, (2) punën direkte dhe (3) kostot indirekte rritëse (margjinale).

Ne duhet të mos përdorim kostot indirekte të paracaktuara për të paracaktuar koston e produktit.


Kosto e produktit

ProdhimiMD 0.45$ PD 0.50 Kostot indirekte 0.50

Kostot totale 1.45$

Kompania momentalisht është duke prodhuar pjesën #417, me pjesëmarrje të kostove indirekte prej 100 % të punës direkte:



Analiza te prodhosh apo te blesh

Prodhimi BlerjaMD 0.45$ ----PD 0.50 ----Kostot indirekte ? ----Çmimi i blerjes ---- 1.20$ Kostot totale rritëse .95 + ? 1.20$

Kompania mund të blejë pjesën #417 nga furnizuesi për $1.20. Sa do të jenë kostot indirekte që duhet eliminuar para se ta blejmë pjesën?



Analiza te prodhosh apo te blesh

Prodhimi BlerjaMD 0.45$ ----PD 0.50 ----Kostot indirekte 0,25 ----Çmimi i blerjes ---- 1.20$ Kostot totale rritëse $1.20 1.20$

Kompania mund të blejë pjesën #417 nga furnizuesi për $1.20. Sa do të jenë kostot indirekte që duhet eliminuar para se ta blejmë pjesën?


Ne duhet eliminuar $ 0.25 për njësi të kostove Indirekte,



Kompania është duke menduar të blejë produktin që momentalisht është duke e prodhuar. Çmimi i blerjes është 11 €. Kosto e prodhimit të pjesës është: materiali 3€, puna 5 €, kosto variabile të prodhimtarisë 2 €, shpenzime të zhvlerësimit 2 €, shpenzime fikse tjera 1€. Çmimi shitës i produktit është 17 €. Ndihmoni menaxhmentit të merr vendim: të vazhdohet me prodhimin e pjesës apo ajo të blihet.



Kompania është duke menduar të blejë një pjesë produkti, të cilën momentalisht është duke e prodhuar. Kosto e blerjes është 13 €. Kosto për njësi e prodhimit të pjesës së produktit është: materiali 3 €, puna 6 €, kosto indirekte variabile 2 €, zhvlerësimi i pajisjeve 2 €, kosto fikse të shpërndarjes 1 €. Pjesa e prodhuar e produktit nuk ka mbeturina. Pas kalkulimit, Sa do të jetë diferenca e përfitimit / kostos së blerjes së pjesës?


Kompania jonë furnizon me mobile dy shitës tjerë me pakicë

Kompania ka kapacitet mujor prej 3.000 orë makine

Kostot fikse shpërndahen në bazë të të ardhurave

3. Të braktiset apo të 3. Të braktiset apo të vazhdohet me prodhimin...vazhdohet me prodhimin...


Të braktiset apo të Të braktiset apo të vazhdohet me prodhimin...vazhdohet me prodhimin...

Shitësi 1 Shitësi 2Të ardhurat €200.000€100.000Kostot variabile 70.000 60.000Kostot fikse 100.000 50.000Kostot totale operative €170.000

€110.000E ardhura operative € 30.000 €(10.000)Orët e kërkuara të makinës 2.000 1.000



TotalTë ardhurat €300.000Kostot variabile 130.000Kostot fikse 150.000Kostot totale operative €280.000E ardhura operative € 20.000Orët e kërkuara të makinës 3.000


A duhet kompania jonë të braktisë shitësin 2, nga biznesi duke supozuar se braktisja e tij do të

zvogëlojë kostot fikse për 10%?

Kostot e reja fikse do të ishin:€150.000 – €15.000 = €135.000




Shitësi 1(i vetëm)Të ardhurat €200.000Kostot variabile 70.000Kostot fikse 135.000Kostot totale operative €205.000E ardhura operative € (5.000)Orët e kërkuara të makinës 3.000


Biznesi i shitësit 2 ofron marzhë kontributi prej €40,000.

€40.000 zbritje në marzhën e kontributit– €15.000 zbritje në kostot fikse= €25.000 zbritje në të ardhurat operative



Supozojmë se nëse kompania braktisë shitësin 2, ajo mund të jap në lizing pajisje një kompanie

tjetër për €70,000.Kostot fikse nuk do të zvogëlohen

A duhet kompania jonë të jap pajisjet në lizing?




“Ardi” shet ngjyra, tapiceri dhe qilima në një shitore të vetme, në një lagje të Prishtinës. Edhe pse kompania ka qenë shumë profitabile gjatë tërë vitit, ajo ka vërejtur një rënie të ndjeshme të shitjes së tapicerive dhe të fitimit nga kjo shitje. Kjo, si pasojë e shitjes së kompanive të tjera përmes internetit, si dhe shitjes me zbritje nëpër depo apo edhe të shitjes përmes telefonit dhe bartjes deri te konsumatori.



Shënimet e fundit janë: Tapiceritë Ngjyrat

Qilimat Shitja 190.000 € 230.000 €

70.000 Kostoja variabile 114.000 161.000

56.000Kostoja fikse 28.000 37.500

22.500Kostoja e përgjithshme 142.000 198.500

78.500E ardh. operative 48.000 31.500

(8.500)



Menaxhmenti studion mundësinë e hedhjes së tapicerive nga asortimenti shitës të shoqëruar me humbje. Nëse kjo linjë hidhet, do të ndodhin ndryshimet vijuese:

Vendi i zbrazët do të rimodelohet me një kosto prej 6.200 € dhe do të zëvendësohet me një linjë të re të qilimave. Shitja e këtyre qilimave do të rritet për 60.000 €, ndërsa marzha e tërësishme do të rritet për 5%.

“Ardi” mund të ulë koston fikse të tapicerive për 40%. Kostoja e mbetur fikse do të vazhdojë të pësojnë.

Konsumatorët që blejnë tapiceri zakonisht blejnë edhe ngjyra. Shitja e ngjyrave pritet të bie bjerë 20%.

Kompania do të rritë kostot e reklamës për 12.500 € për të promovuar linjën e re të qilimave.


Të braktiset apo të vazhdohet Të braktiset apo të vazhdohet me prodhimin...me prodhimin...

Kërkohet: A mundet ta mbyllë kompania linjën e tapicerive?

Tregoni këtë përmes një llogaritjeje tuaj? Supozojmë se inventari i tapicerive, në momentin

e marrjes së vendimit për mbylljen e linjës është 11.850 €. Si do të trajtohet kjo e dhënë shtesë në marrjen e vendimit të ri?

Çfarë përparësish ka shitja nëpërmjet internetit dhe shitjes në depo ndaj veprimtarisë së “Ardi”, kështu që u lejon këtyre kompanive shitje me çmime më të lira se sa mund të ofrojë kompania jonë?


4. Të shitet apo përpunohet 4. Të shitet apo përpunohet më tutjemë tutje

Bizneset shpeshherë ballafaqohen me vendimin për shitjen e gjysmë produkteve apo të përpunojë më tutje deri në kompletimin e tyre.

Si rregull i përgjithshëm, , ne ne përpunojmë më tutje vetëm nëse të përpunojmë më tutje vetëm nëse të ardhurat rritëse (margjinale) tejkalojnë ardhurat rritëse (margjinale) tejkalojnë kostot margjinalekostot margjinale.


Kompania ka 40,000 njësi të produktit X pjesërisht të përfunduar. Kostot e përpunimit deri në këtë datë janë $30,000. 40,000 njësitë e pa përfunduara mund të shiten si të tilla për $50,000 apo mund të përpunohen me tutje në produkte të gatshme Y,Z,Q. Kostot shtesë të përpunimit do të jenë $80,000 dhe rezultojnë në të ardhurat vijuese:

Vazhdon


Vendimet për të shitur ose Vendimet për të shitur ose përpunuar më tutjepërpunuar më tutje

Produktet Çmimi Njësitë Të ardhurat

Y 4.00$ 10,000 40,000$ Z 6.00 22,000 132,000 Q 8.00 6,000 48,000

Mbeturina - 2,000 - Totali 40,000 220,000$

A duhet kompania ta shet produktin X apo të Vazhdojë me prodhimin e mëtejmë?



Produktet Çmimi Njësitë Të ardhurat

Y 4.00$ 10,000 40,000$ Z 6.00 22,000 132,000 Q 8.00 6,000 48,000

Mbeturina - 2,000 - Totali 40,000 220,000$

A duhet kompania ta shet produktin X apo të vazhdojë me prodhimin e mëtejmë?



Kompania duhet të vazhdojë me përpunimin e mëtejmë. Mos harro se kostot e mëhershme të produktit X prej $30,000 janë kosto

të fundosura dhe si të tilla janë jo relevante në marrje të vendimit .

Supozojmë se kompania blen pjesë nga një kompani tjetër, mirëpo mund të shfrytëzojpajisjet të cilat i ka përdorë për prodhimin

e pjesës #2 për të prodhuarPart #3 for Krysta Company.E ardhura shtesë e pritshme operative

është €18.000.

Çfarë duhet të bëjë kompania?



Kompania ka tri opsione në lidhje me këtë:

1. Të prodhoj pjesën #2 dhe të mos prodhoj pjesën #3.

2. Të blejë pjesën #2 dhe të mos prodhoj pjesën #3.

3. Të blej pjesën dhe të përdorë pajisjet për të prodhuar pjesën #3.

Vendimet për të shitur ose përpunuar Vendimet për të shitur ose përpunuar më tutjemë tutje


Kostot e pritshme për 150.000 pjesë janë:Kostot e pritshme për 150.000 pjesë janë:

Blerja #2 dhe mos prodhimi i #3: €82.500Blerja #2 dhe mos prodhimi i #3: €82.500

Blerja #2 dhe prodhimi #3:€82.500 – €18.000 = €64.500

Prodhimi i #2: €76.500



Kosto oportune është kontributi në të ardhurqë është harruar (heq dorë) nga mos shfrytëzimi

i burimeve të kufizuara në alternativën më të mirë të ardhshme.

Kosto oportune është kontributi në të ardhurqë është harruar (heq dorë) nga mos shfrytëzimi

i burimeve të kufizuara në alternativën më të mirë të ardhshme.



Supozojmë se kërkesat e vlerësuara për vitin tjetër, për pjesën #2 janë 150.000 njësi

Kosto për urdhër blerje është €40.Kosto për urdhër blerje është €40.

Kosto për njësi kur secila blerje përfshinë 1.500 njësi = €0,55.

Kosto për njësi kur secila blerje është më e madhe se 150.000 = €0,54.



Investimet mesatare në inventar janë:

(1.500 × ,55) ÷ 2 = €412,50 apo

(150.000 × €0,54) = €40.500

Shkalla vjetore e interesit për investimet në obligacione qeveritare është 6%.

€412,50 × ,06 = €24,75

€40.500 × ,06 = €2.430



Opsioni A: Bëj 100 blerje të 1.500 njësive:

Kosto e urdhër blerjes: (100 × €40) € 4.000,00

Kostot e blerjes: (150.000 × €0,55) €82.500,00

E ardhura vjetore nga interesi: € 24,75

Kostot relevante: €86.524,75



Opsioni B: Bëj 1 blerje prej 150.000 njësive:

Kosto e urdhër blerjes: (1 × €40) € 40

Kostot e blerjes: (150.000 × €0,54) €81.000

E ardhura nga interesi vjetor: € 2.430

Kostot relevante: €83.470



Makina Makinaekzistuese e re

Kosto origjinale €80.000 €105.000Jetë zgjatja 4 vite 4 viteZhvlerësimi i akumuluar €50.000Vlera kontabël e mbetur €30.000Çmimi në dispozicion €14.000Kosto vjetore €36.000 € 14.000

5. Vendimmarrja mbi 5. Vendimmarrja mbi zëvendësimin e pajisjevezëvendësimin e pajisjeve


Shembull i vendimmarrjes Shembull i vendimmarrjes mbi zëvendësimin e mbi zëvendësimin e

pajisjevepajisjeve

Duke injoruar vlerën në kohë të parasë dhetatimin në të ardhura, a duhet kompania ta

zëvendësojë makinën ekzistuese?

Kosto e kursimit gjatë periudhës 4 vjeçare do të jetë: €36.000 × 4 = €144.000.

Investimet = €105.000 – €14.000 = €91.000

€144.000 – €91.000 = €53.000Përparësi e zëvendësimit të pajisjes.


Zgjedhja e shitjes së Zgjedhja e shitjes së përzierpërzier

Kur kompania shet produkte të ndryshme, disa prej tyre mund të jenë më fitimprurës se të tjerët.

Për të marrë një vendim të drejtë, menaxhmenti duhet marrë në konsiderim . .Marzhën e kontributit për secilin produkt,Pajisjet e kërkuara për të prodhuar secilin

produkt dhe çdo detyrim ndaj pajisjeve, dheKërkesën për secilin prej produkteve.


Merr në konsiderim të dhënat vijuese për dy produkte të prodhuara dhe të shitura

Shumat për njësi Produkti

A Produkti

B Çmimi shitës 5.00$ 7.50$ KV 3.50 5.50 MK 1.50$ 2.00$

Nëse secili nga produktet kërkon kohë të njëjtë për t’u prodhuar, ndërsa kërkesa është e pakufizuar,

kompania duhet të prodhojë produktin B



Merr në konsiderim informatat shesë


A Produkti

B Çmimi shitës 5.00$ 7.50$ KV 3.50 5.50 MK 1.50$ 2.00$ Orët e makinës të kërkuara përtë prodhuar një njësi 1.0 2.0 Kontributi për orë makine 1.50$ 1.00$





A Produkti





Produkti B ka MK më të lartë se sa produkti A, por kërkon më shumë orë makine për njësi për t’u prodhuar.

Me kërkesë të pa kufizuar për A dhe B, të prodhohen sa më shumë njësi të produktit A sepse ofron më shumë dollar për orët

e punës.


A Produkti





Nëse kërkesa për A është e limituar, prodho për të plotësuar këtë kërkesë, pastaj përdorë pajisjet për

prodhimin e produktit B.

Fundi i ligjëratësFundi i ligjëratës

ligjërata 5 analiza diferenciale dhe marrja e vendimeve nË afat tË shkurtËr

Documents