lezers van stavast, meet up 04, 3 december 2015
TRANSCRIPT
Lezers van Stavast,
Meet Up 04donderdag 3 december
2015
Mark Zuckerberg book club (nr. 1,2, 17 en
19)
Jaarthema 2016
Wat moet gedeeld
worden?
Wat delen we
met elkaar?
Jan Brokken
Thema van deze avond
EmpathieEmpathie is meer dan je in te leven in de gedachten van andere mensen, waardoor je
hun gevoelens en standpunten beter leert begrijpen.
Het is ook om vanuit die kennis je in je handelen te laten leiden.
Twee korte ‘liedjes’ van Laurie Anderson
From the air
What are days for?
To wake us up
To put between the endless nights
What are nights for?
To fall through time into another world
How to feel sad without being sad
And I think that’s where she learned the great skill
of empathy
And also where she learned what her meditation
teacher keeps telling us
He says: “You should learn to feel sad without being
sad
It’s actually really heard to do
To feel sad without actually being sad”
Amos Oz, Buitenhof 15 november 2015
Human, preview
Wikipedia
Empathie is een ander woord voor
inlevingsvermogen, de kunde of vaardigheid om je
in te leven in de gevoelens van anderen.
Het woord empathie is afgeleid van het Griekse
woord ἐμπάθεια (empatheia), of invoelen.
Roman Krznaric
Er is geen krachtigere manier om te ontsnappen aan de
beperkingen van ons ego en om nieuwe perspectieven te
krijgen op hoe we moeten leven dan door de ogen van
anderen naar het leven te kijken.
We dienen een betere balans te vinden tussen naar
binnen en naar buiten kijken, tussen introspectie en
uitrospectie. Zoals Goethe zei, moeten we proberen te
begrijpen wie we zijn door buiten onszelf te treden en de
wereld te ontdekken. (pagina 257-258)
Step into the Empathy museum
The power of outrospection
I
The empathic civilisation
In dit boek van Jeremy
Rifkin gaat het amper over
empathie
Frans de Waal
Sociaal, onbaatzuchtig gedrag, dat ook
bij andere dieren dan de mens voorkomt,
is volgens hem minstens net zo
belangrijk als het ‘recht van de sterkste’.
() Als empathie zo belangrijk is voor de
menselijke soort, moet de politiek daar
dan niet op inspelen?
“Hebzucht is uit, empathie is in”
Martine F. DelfosDe mogelijkheid om empathie in het volledige spectrum
daarvan te kunnen ervaren, is bij mannen en vrouwen
uitwisselbaar, maar…
Mannelijke hersenen herkennen eerder tekenen van gevaar.
De evolutie heeft mannen uitgerust om die dreiging te
herkennen en daarop te reageren. (beschermingsrol)
Vrouwelijke hersenen zijn beter uitgerust om aan te voelen
wat iemand anders nodig heeft en wat in die ander om gaat.
Dit gegeven heeft zeer te maken met de vrouwelijke rol in de
voortplanting. (verzorging)
Christian Keysers
“Inlevingsvermogen is diep ingebed in de
architectuur van onze hersenen. Wat
anderen overkomt heeft invloed op bijna
alle gebieden van onze hersenen. We
zijn geschapen voor medegevoel, voor
een band met onze medemens.”
Simon Baron-Cohen
… hoe het komt dat sommige mensen tot wreedheid in
staat zijn en vraag ik me af of wreedheid het
onvermijdelijke gevolg is van verlies van empathie (pagina
11)
blurb: Waarom zijn sommige mensen kwaadaardig,
gewelddadig of wreed? Baron-Cohen toont aan dat dit
komt door een gebrek aan empathie, een breindefect
waardoor mensen zich niet in anderen kunnen verplaatsen
- en anderen niet beschouwen als volwaardige individuen
met eigen gedachten en gevoelens.
Leslie Jamison
Susanne PiëtVaststaat dat we in een razend tempo veranderen. Zo snel zelfs dat we de laatste
fasen van onze ontwikkeling als consument - volwassenheid, ouderschap en de fase
van het geweten - weleens vrijwel gelijktijdig zouden kunnen doorlopen. In ieder
geval zien we van alle drie de fasen al bewijzen in de samenleving. Als volwassenen
nemen we onze verantwoordelijkheid. We kicken af van het drogerende dogma
van ongebreideld genieten ten koste van alles en iedereen. Als ouder nemen we de
zorg voor elkaar als vanzelfsprekend op ons. Ten slotte ervaren we in de fase van
het geweten dat goed doen en integer handelen ons gelukkiger maken dan welk
paradijselijke resort ook. Dan is de Egolutie immers een feit!
Het is vooral een psychologische omslag, waarin empathie een sleutelterm
vormt. (pagina 153)
Tim Parks
Misschien zijn de waardevolste
boeken de boeken die je standpunt
een beetje veranderen of je
minstens dwingen er nog eens over
na te denken. (pagina 51)
Hfdst. 9. Empathie, sympathie en
compassieAls we ons kunnen verplaatsen in een
ander, kunnen we om iemand geven.
Schrijvers helpen ons daarbij; ze maken
dat we ons kunnen vereenzelvigen met
anderen, ook met dieren als een hond
(Paul Auster in Timbuktu)
… of een paard (Jane Smiley in Horses)
, en zelfs met iets levenloos als een munt
(Orhan Pamuk in Ik heet karmozijn).
Gelukkig worden er steeds meer boeken
vertaald van jonge Afrikaanse, Chinese en
Aziatiscche schrijvers, zodat je beter gaat
voelen hoe het is om hun hoofdpersonen te
zijn. (Susanne Piët, pagina 167)
Matthieu Ricard
Zonder empathie zouden we ons leven geen betekenis
kunnen geven, zouden we ons niet met anderen kunnen
verbinden en zouden we geen emotioneel evenwicht
kunnen vinden.
Ook zouden we dan kunnen ontsporen en onverschillig,
kil en hardvochtig kunnen worden. Het is dus essentieel
het belang van empathie te erkennen en empathie te
cultiveren. (pagina 376)
Paul Bieri/Pascal Mercier
Waarom is zelfkennis belangrijk?
We kunnen geen stap zetten zonder te weten
waarom. Als we de reden zijn vergeten, blijven we
staan. Pas wanneer we weer weten wat we wilden,
gaan we verder. Om te kunnen handelen, moeten we
begrijpen wat we willen en doen. (pagina 35)
Zelfkennis kan toenemen. (pagina 52)
Bregman & Frederik
Jonathan Littell
Jeffrey Wijnberg
Erich Fromm (in 1962)
Erich Fromm
De meest fundamentele liefde die aan alle andere soorten
liefde ten grondslag ligt, is de naastenliefde. Hieronder versta
ik verantwoordelijkheidsgevoel, zorgzaamheid, respect voor
de medemens, de waarlijke interesse om inzicht te krijgen in al
het leven hier op aarde, met de bedoeling daarmee het bestaan
van anderen te verrijken. Over deze vorm van liefde spreekt de
Bijbel met de woorden: ‘Hebt uw naaste lief als uzelf’. (pagina 63)
Mullainathan & Shafir
Misschien kun je je het 't beste zo voorstellen: stel dat je met
iemand in gesprek bent die duidelijk tegelijkertijd iets anders
aan het doen is, surfen op het internet bijvoorbeeld. Als je niet
wist wat hij deed, hoe zou hij dan op je overkomen? Duf?
Verward? Afwezig? Een belasting van de bandbreedte kan
hetzelfde beeld geven.
Als je de armen wilt begrijpen, moet je je dus voorstellen dat je
met je gedachten elders bent. Je hebt de afgelopen nacht slecht
geslapen en je bent niet zo helder. Het kost veel moeite om
jezelf in de hand te houden. Je bent afwezig en raakt snel van
streek. En dat elke dag. (pagina 205-206)
Jan Schuurman Hess
Een van de vrijwilligers schuift aan. Hij probeert hier de
draad van zijn leven weer op te pakken. Een paar jaar
geleden was hij nog kraanmachinist in de Rotterdamse
haven maar bij een reorganisatie verloor hij zijn werk. Na
het faillissement van zijn volgende baas in Bergen op
Zoom verloor hij niet alleen zijn werk maar ook de moed
om door te gaan. Hij heeft zijn huis te koop gezet. 'Met 37
jaar kan het toch niet zo zijn dat je geen kant meer op
kunt,' vraagt hij. Helpt het UWV dan niet, vraag ik. Hij
haalt zijn schouders op. 'Het UWV is een computer. Het
bestaat niet.' (pagina 270)
Stephan Steinmetz
De op macroniveau goed ogende afspraken zorgen op
microniveau voor de kafkaëske taferelen waar de
buurvrouw in verdwaalt. ()
Dat krijg je er van () als je allerlei verschillende
belangen en perspectieven in één systeem wilt persen.
De buurvrouw ervaart in de praktijk de gevolgen van
het abstracte besturingssysteem dat vol zit met
financiële prikkels, controlemechanismes en
rationalisaties. (pagina 125)
Albert Jan Kruiter
De wereld van een multiprobleemgezin bestaat wel uit
bestaansonzekerheid, exclusie, wantrouwen, onrust en
chronische stress. De brug tussen de systeemwereld van
beleidsmakers, managers en politici en de leefwereld van
mensen zoals Peter en Sharon wordt gevormd door de
professionals, wiens wereld bestaat uit permanent
wisselend beleid, dilemma's, afwegingen, onduidelijkheden,
irrelevante informatie en organisatiebelangen die maar
moeilijk in 'Eén gezin, één plan' te vangen zijn. (pagina 163-164)
Roos Vonk
Daniel Goleman
Hoofdstuk 15. De biologie van compassie (10 pagina’s)
Paul Verhaeghe
Wat is het echte wezen van de mens, wat bepaalt onze
identiteit? Drie kenmerken springen eruit:
rede, passie en empathie.
Die kenmerken moeten volgens hen ook meteen de pijlers
vormen van een seculiere samenleving.
Voor deze radicale verlichtingsdenkers is passie de
drijvende kracht, die het beste gestuurd kan worden door
rede, met empathie als toetssteen. (pagina 71)
Peter Westbroek
Hoe worden we ons bewust van die planetaire zelfkennis?
Hoe kunnen we ons planeetvriendelijk gedragen?
Westbroek hoopt dat we ooit in staat zijn om ons aan te
passen, om in een soort symbiose met de aarde te gaan
leven.
Nicholas Carr
Wat ons het meest menselijk maakt, is juist datgene
wat niet uit te drukken is in getallen, () de verbinding
tussen geest en lichaam, de ervaringen tot emotie en
empathie. (pagina 263)
() Volgens geleerden maakt dit experiment duidelijk
dat naarmate we meer afgeleid worden, we minder in
staat zijn subtiele, typisch menselijke vormen van
empathie, compassie en andere emoties te ervaren. (pagina 279)
Susan Cain
Brené Brown
Brené Brown on empathy
Jaron Lanier
De belangrijkste vraag die we ons met betrekking
tot elke technologie moeten stellen is hoe deze de
mensen verandert. En om die vraag te kunnen
stellen pas ik al jaren een mentale kunstgreep toe die
ik de 'empathiecirkel' noem.
() Je tekent een denkbeeldige empathiecirkel. Deze
omcirkelt de persoon op enige afstand en omvat die
dingen in de wereld die empathie verdienen. (pagina 56-
57)
Netelig punt
Ik houd van de term 'empathie' omdat die een spirituele ondertoon heeft. Een woord
als 'sympathie' of 'loyaliteit' zou misschien preciezer zijn, maar ik wil dat de gekozen
term ietwat mystiek is, om de suggestie te wekken dat we wellicht niet helemaal
kunnen begrijpen wat zich tussen ons en anderen afspeelt, dat we de mogelijkheid
open moeten laten dat de relatie niet in een digitale database kan worden
weergegeven.
Het netelige punt is dat sommige entiteiten zich nabij de rand van de cirkel
ophouden. De heftigste controverses draaien vaak om de vraag of iets of iemand net
binnen of net buiten de cirkel moet komen. Zo berust het idee van slavernij op het
plaatsen van de slaaf buiten de cirkel, om sommige mensen onmenselijk te maken.
Progressief <-> conservatief
Nogal wat andere controversiële onderwerpen passen ook goed in het model. Bij de
strijd inzake abortus gaat het om de vraag of een foetus of embryo binnen de cirkel
hoort of niet, en bij de discussies over dierenrechten gaat het om dezelfde vraag ten
aanzien van dieren.
Als je de inhoud van de cirkel verandert, verander je je idee over jezelf. Het
middelpunt van de cirkel verschuift als de omtrek verandert.
De impuls om de cirkel ruimer te maken is progressief, terwijl conservatieven de
neiging hebben deze te begrenzen of zelfs te verkleinen. (pagina 58)
Dieren eten
David Van Reybrouck
Al te vaak wordt populisme bekeken als een ziekte,
maar in wezen is het een symptoom dat aangeeft
dat er onderliggende problemen spelen. De ziekte
zit dieper.
() Misschien is populisme niet zozeer een ernstige
ziekte binnen een gezonde democratische politieke
cultuur, maar doemt het pas op wanneer de
heersende politieke cultuur zelf verzwakt of ziek is. (pagina 15)
Een lijstje als reminder
Ten virtues van Alain de Botton
Gabriël van den Brink
Nam afscheid als hoogleraar
Overheid, waar zijn uw morele waarden?
Verdiep je dan écht in Henk en Ingrid
De politiek is moreel leeg, dat is kwalijk
Gabriël van den Brink
We voelen dat de discrepantie tussen datgene wat er
maatschappelijk gebeurt en datgene waar de meeste landelijke
politici mee bezig zijn een bijna ondraaglijke vorm aanneemt.
Daarom is het niet vreemd dat de politiek nog maar weinig
burgers inspireert. Het is niet moeilijk om te voorspellen hoe
dit gaat aflopen. Op de langere termijn zal de politiek zich
moeten voegen naar datgene wat de samenleving wil.
(Overheid, waar zijn uw morele waarden? NRC, 28-11-2015)
Verdiep je dan écht in Henk en Ingrid
Vraag: Merkel decreteert dat Duitsland gaat veranderen, en de mensen denken wat
krijgen we nou?
GvdB: dat zeggen elites wel vaker: niets blijft zoals het is. Alles stroomt, alles
verandert. Een prachtige wijsheid, daar niet van.
Maar wat is het nou voor arrogantie om dat op te leggen en te zeggen: je hebt er
maar mee te leven? Wat mij betreft kun je best zeggen dat alles verandert of dat
Europa onvermijdelijk is, of dat de werkgelegenheid niet terugkomt.
Verdiep je dan écht in Henk en Ingrid (2)
Maar je moet er een goed verhaal bij hebben en dat is meer dan: we moeten met
China concurreren. Dat zegt niemand iets. En bovendien moet er compassie zijn met
burgers als het om cruciale dingen gaat.
Met de hoger opgeleiden gaat het wel goed. Die trekken hun eigen plan en hebben
eigenlijk niks meer te schaften met die sukkels aan de onderkant. Die voelen
zich in de steek gelaten door de staat. Zij worden dus pislink en
gaan schelden. Ik vind het niet prettig maar ik snap het wel. Iets
meer mededogen met lager opgeleiden zou geen kwaad kunnen.
(Verdiep je dan écht in Henk en Ingrid, De volkskrant, 28-11-2015)
De politiek is moreel leeg, dat is kwalijk
Terwijl kiezers van politici verwachten dat zij duidelijke morele
keuzes maken en daar helder over spreken, verliest men zich in
Den Haag in technocratisch bestuursdenken. Het gevolg is een
breed levende onvrede met de politiek, vooral die van de
middenpartijen, die hun ideologische bevlogenheid willens en
wetens hebben begraven. PvdA, CDA en VVD spreken de taal
van het economische belang.
Vraag: Wilders hamert ook op de moraal, al is die misschien de uwe niet.
GvdB: Hij zegt onze beschaving te willen verdedigen, maar komt
niet verder dan zich af te zetten tegen anderen. Hij belichaamt
belangrijke waarden van onze beschaving juist niet. Zoals
naastenliefde, compassie of empathie. En dat maakt zijn
woorden even gemakzuchtig als hol.
(De politiek is moreel leeg, dat is kwalijk, Trouw 27-11-2015)
Marco Iacoboni
Empathie, imitatie en inlevingsvermogen
zijn belangrijke eigenschappen van de
mens en voorwaarden voor vooruitgang
en beschaving. Sinds kort weten we hoe
ze werken: door middel van
'spiegelneuronen' in ons brein, 'slimme
cellen' die ons in staat stellen om ons te
spiegelen aan anderen.
Jan Brokken
Christien Brinkgreve
Christien Brinkgreve
De behoefte aan verhalen mag dan van
alle tijden zijn, in perioden van
verandering doet deze zich extra gelden:
om te begrijpen wat er gaande is en welke
kant het uit gaat, om greep te krijgen op de
verwarring. (pagina 150)
Joep Dohmen
Ik pleit voor een nieuwe cultuur van
‘sociale zelfontplooiing’: een vorm van
leven waarin mensen, aandachtig en
creatief, even bescheiden als
zelfbewust, ernaar streven om iets meer
van hun leven te maken, niet ten koste
van anderen maar samen en met het oog
op anderen.
Joep Dohmen
Ten eerste wil De Waal empathie op de kaart zetten als ‘het hoofdthema van onze
tijd’. De mondiale crisis moet ons eindelijk eens doen inzien dat onze economische
ideologie failliet is. Het neoliberale denken loopt ten einde nu de markt met al zijn
hebzucht en concurrentie, zichzelf niet blijkt te kunnen reguleren. De vrije markt
leidt niet tot een duurzame samenleving waarin ieders belang optimaal wordt
bediend, maar tot een ellendige situatie van ongelijkheid en wantrouwen. Het is
hoog tijd voor een nieuw elan, waarbij de nadruk ligt op samenwerking, integratie en
sociale verantwoordelijkheid. Empathie is weliswaar geen voldoende, maar wel een
noodzakelijke voorwaarde willen we op termijn tot een globaal, rechtvaardige
samenleving komen. (pagina 260) (in hoofdstuk Tijd voor meer empathie, over Frans
de Waal -)
Trudy Dehue
Michael Foley
Veel mensen zullen de stelling verdedigen dat
empathie geen aangeboren kenmerk is van de
menselijke natuur, die ten diepste zelfzuchtig is, maar
een cultureel fenomeen - eerder een vroom streven
dan een instinct - en dat altruïsme niets anders dan
een wat listigere vorm van het dienen van het eigen
belang is.
Over deze kwestie is de discussie nog volop gaande,
maar de primatoloog Frans de Waal zegt dat zich
zelfs onder dieren vormen van belangeloze empathie
voordoen. (pagina 57)
Wat betekent het mensen als mensen te behandelen
Iemand als gelijke erkennen, houdt vooral de mogelijkheid in
hem van binnenuit proberen te begrijpen, een ogenblik lang zijn
standpunt in te nemen. (pagina 111)
Het eerste menselijke recht van de mensenrechten is het recht
om niet een kopie van onze buren te zijn, het recht om een
beetje uitzonderlijk te zijn. Je hebt niet het recht een ander te
dwingen zijn uitzonderlijkheid op te geven voor zijn eigen
bestwil, behalve als zijn ‘uitzonderlijkheid’ erin bestaat dat hij
direct en onloochenbaar zijn naast schade berokkent. (pagina 114) (Hoofdstuk 7. Verplaats je in een ander)
Myrthe van der Meer
Koen Damhuis
De vraag is of we ook hier niet ergens een Don Quichot zijn -
met gepantserd voorkomen heilloos vechtend tegen de
windmolens. De aangename waarheid is namelijk dat, hoewel
onze negatieve trekjes steeds dieper worden weggestopt,
achter iedere blinkende borstplaat wel een weke inborst
schuilgaat. Iedereen bekruipt wel eens het gevoel een sociaal
onderdeurtje te zijn. Of je nu in het Gooi woont of in de goot,
een onverbeterlijk tv-kijker bent of dagelijks wordt bekeken -
het losergevoel is overal en bestaat in allerlei soorten en maten.
Niet alleen in mij, maar in zo goed als ieder mens schuilt dan ook
de angst om op een slechte dag ontmaskerd te worden. Althans,
dat hoop ik. (pagina 151)
Narcisme
Volgens het Diagnostic and Statistical
Manual vertoont narcisme een
patroon: overtuiging van de grandeur
van de eigen inbeelding of het eigen
gedrag, behoefte aan aanbidding en
een gebrek aan empathie. (pagina 27)
Joris Luyendijk
Als je binnen vijf minuten buiten kan
staan, wordt ook je horizon vijf minuten.
Dat was de kern van de verhalen over het
systeem van zero job security. Niet alleen
loyaliteit verdampt, maar ook de
continuïteit, want niemand kan ergens op
bouwen. (pagina 82-83)
Geert Hofstede en anderen
Stephan Enter
Acht kerncompetenties
1. Nieuwsgierigheid (het vermogen om vragen te
stellen en te onderzoeken hoe de wereld werkt)
2. Creativiteit (het vermogen om nieuwe ideeën te
genereren en ze in de praktijk te brengen
Kerncompetenties (vervolg)
3. Kritisch vermogen (het vermogen om informatie en ideeën te analyseren en
beredeneerde argumenten en oordelen te formuleren)
4. Communicatie (het vermogen om gedachten en gevoelens helder en
zelfverzekerd te uiten in tal van media en vormen)
5. Samenwerking (het vermogen om constructief met anderen te werken)
7. Evenwichtigheid (het vermogen om contact te maken met het innerlijke
gevoelsleven en een idee van persoonlijke harmonie en balans te ontwikkelen)
Kerncompetenties sir Ken Robinson
8. Burgerschap (het vermogen om constructief
betrokken te zijn bij de samenleving en deel te
nemen aan de processen die haar
ondersteunen)
6. Compassie (het vermogen tot empathie met
anderen en om in die geest te handelen)
Compassie is in praktijk gebrachte
empathieCompassie is je verplaatsen in de gevoelens van anderen, met name in hun lijden.
Compassie is geworteld in empathie.
Het begint met het in onszelf herkennen van de emoties die anderen voelen en het
besef van wat wij zouden voelen in dezelfde omstandigheden.
Compassie is meer dan empathie; het is de levende uiting van de gulden regel dat je
anderen behandelt zoals je zou willen dat zij jou behandelen.
Compassie is in praktijk gebrachte empathie.
Hoe actueel kun je zijn!
Veel problemen van jongeren zijn geworteld in een gebrek aan compassie.
Pesten, geweld, emotioneel misbruik, sociale uitsluiting en vooroordelen op basis
van etniciteit, cultuur of seksuele geaardheid worden allemaal gevoed door een
gebrek aan empathie.
Ook in de volwassen wereld worden culturele conflicten en giftige sociale
scheidslijnen ontstoken en aangevuurd door gebrek aan empathie. (pagina 152)
Niet alleen preken
Naarmate de wereld onderling meer verstrengeld raakt, is het cultiveren van
compassie een morele en praktische verplichting.
Het is ook een spirituele plicht.
Compassie betrachten is de hoogste expressie van ons gemeenschappelijke mens-
zijn en een diepe bron van geluk in onszelf en anderen.
Op scholen moet, net als elders, compassie worden beoefend en niet alleen
gepreekt. (Ken Robinson. Creatieve scholen, pagina 152)
George Orwell
Jan Derksen
Ahmed Aboutaleb
We kunnen geïnspireerd worden door de mensen met moed,
doorzettingsvermogen en opofferingsgezindheid. We kunnen
een voorbeeld nemen aan de moedige koster De Mars en zijn
sterke vrouw Annie. Zij deden wat er op hun pad kwam en ze
liepen er niet voor weg. We kunnen leren van het
doorzettingsvermogen van de onderduikers, die dag in dag
uit alert waren, 34 maanden lang. We kunnen net zo
dienstbaar proberen te zijn als dokter Lashley en
verpleegster Riek Dekkers, die bij de bevalling van Rebecca
hielpen in die onmogelijke omstandigheden. (pagina 57-58)
Eigenschap 5
Eerst begrijpen … dan
begrepen worden
Principes van empathische
communicatie
Ap Dijksterhuis
Hoofdstuk over compassie
Inge Schilperoord - Muidhond
Charter for compassion
Handvest van mededogen
Levinas en empathie
Het probleem van medelijden is dat het meestal ongelijkwaardig is. Ik kijk neer op
de ander die zo zielig is, die zich zo laag bevindt terwijl ik hoog boven de ander
uittoren. Maar de ander staat volgens Levinas juist boven mij, want alleen de ander
kan mij wakker schudden uit mijn eigen beperkte gedachtewereld, alleen de ander
kan mij laten zien dat er mee
Dat is meteen de tweede reden waarom Levinas wantrouwend is met betrekking tot
empathie. Empathie betekent dat je je goed kunt inleven in de ander, dat je begrijpt
hoe hij of zij zich voelt. Maar daar moet je mee oppassen, want je weet nooit zeker of
je echt begrijpt wat de ander denkt, voelt en wil. De ander is totaal anders en die
afstand moet er blijven. Als je gaat denken en voelen in plaats van de ander dan
eigen je je de ander toe in plaats van open te staan voor de echte ander.
Joep Dohmen
Citeert in hoofdstuk 8 Harry Kunneman
Voorbij het dikke-ik
Bouwstenen voor een kritisch humanisme (2005)
“Het afgelopen decennium heeft zich in het
geïndividualiseerde en welvarende Nederland een
verontrustende ontwikkeling voorgedaan, die
samengevat kan worden als de opmars van het dikke-ik.”
Voorbij het dikke-ik
Harry Kunneman
In de openbare ruimte
“Deze eigentijdse figuur openbaart zich met grote kracht in de openbare ruimte: in
het verkeer, in treinen, in voetbalstadions, op straat, in wacht- en spreekkamers en
in talloze tv-programma’s.”
… en op internet en sociale media …
“Maar ook op het niveau van de lokale en landelijke politiek en binnen het
bedrijfsleven voelt het dikke-ik zich bijzonder thuis, onder meer in de gedaante van
zich dik makende politici en zelfverrijkende managers.”
voortdurende vrijwingen
“Als belichaming van het moderne, autonome en welvarende individu is het dikke-ik
niet alleen weldoorvoed, om niet te zeggen volgevreten, maar neemt het ook veel
ruimte in, vooral in de vorm van onverschillig, lomp of zelfs gewelddadig gedrag. Het
dikke-ik neemt wat het nodig denkt te hebben en dat is heel wat.
Het wil niet alleen steeds meer consumeren maar eist ook erkenning van zijn
handelingsvrijheid en respect voor zijn hoogst individuele opvattingen en
verlangens.
Dit leidt tot voortdurende wrijvingen met anderen.”
zeer dikke huid
“Het dikke-ik is verwikkeld in een permanente concurrentie- en prestatieslag. Niet
alleen ziet het zich steeds weer gedwongen om anderen te overstemmen of opzij te
duwen teneinde ruimte te scheppen voor het eigen standpunt.
Ook stuit het voortdurend op de onbetrouwbaarheid, de incompetentie en de
domheid van anderen: individuen, groepen en hele culturen worden door het dikke-
ik als achterlijk terzijde geschoven. .
Het treft dan ook dat het dikke-ik een zeer dikke huid heeft en kritiek en
tegenspraak van zich kan laten afglijden als water van een otterhuid. “
David Foster Wallace
Dit is water : enkele gedachten over meevoelend
leven, uitgesproken bij een bijzondere gelegenheid
21 mei 2005
Zelfmoord 12 september 2008
http://web.archive.org/web/20080213082423/http:/
/www.marginalia.org/dfw_kenyon_commencement.ht
ml
https://www.youtube.com/watch?v=8CrOL-ydFMI
I am the absolute center of the universe
Here is just one example of the total wrongness of something I
tend to be automatically sure of: everything in my own
immediate experience supports my deep belief that I am the
absolute center of the universe; the realist, most vivid and
important person in existence. We rarely think about this sort
of natural, basic self-centeredness because it's so socially
repulsive. But it's pretty much the same for all of us. It is our
default setting, hard-wired into our boards at birth.
Filter bubble, maar anders geformuleerd
Think about it: there is no experience you have had that you
are not the absolute center of. The world as you experience it is
there in front of YOU or behind YOU, to the left or right of
YOU, on YOUR TV or YOUR monitor. And so on. Other
people's thoughts and feelings have to be communicated to
you somehow, but your own are so immediate, urgent, real.
Laila Lalami
Het boek Hoop en andere verlangens hielp me om
me wat beter in te kunnen leven in wat mensen kan
drijven om die oversteek te maken. Het heeft ook
mijn kijk op economische vluchtelingen beïnvloed.
De vluchteling bestaat niet, het zijn mensen met
ieder een eigen geschiedenis en eigen verlangens.