lestur – stafsetning - ritun

Lestur – Stafsetning - RitunElín Richards

LindaskólaKynning 9. nóvember 2012

Elin Richards Lindaskóla

Verkefnið stóð yfir í Lindaskóla árin 2009 – 2012.

Þátttakendur voru nemendur og umsjónarkennarar í 2. – 7. bekk ásamt foreldrum

Lestur – Stafsetning - Ritun


Hvatinn að verkefninu var:

Stuttu áður hafði komið til nýtt greiningartæki í lestri LOGOS

All margir nemendur höfðu verið greindir með því var mjög áberandi hversu margir áttu í erfiðleikum með hljóðræna þætti sem einkum tengdust erfiðleikum við ritun/stafsetningu og tungumál

70% þessara nemenda voru drengir í 9. – 10. bekk sem voru “tæknilega” læsir


LOGOS er nýtt greiningartæki fyrir lestur og ritun.

LOGOS er gríska og þýðir orð.




Í ljós hefur komið að eldri nemendur (9. – 10. bekkur) – sem hafa farið í LOGOS

eiga í miklum erfiðleikum með hljóðræna þætti – þetta eru sömu þættir og við finnum sem erfiðleika hjá yngri nemendum.



Lestrarátak í Lindaskóla.

Foreldrum sent bréf í upphafi átaksins.

Kennarar skili stuttum skýrslum um framgang verkefnisins.

Viðtal kennara við verkefnisstjóra sem stýrir átakinu.



1. hluti 3 – 4 vikur að hausti (okt. / nóv.) – þurfum að gæta þess að allir árgangar séu ekki á sama tíma vegna bókakosts.

Víxllestur – heimanám.

Hver nemandi fær 2 eintök af sömu bók (bókasafn) nemandi og foreldri lesa til skiptis að lágmarki 15 mínútur á dag – tíminn skráður og kennari bókar hjá sér.



2. hluti – vorönn. Lestrarbók m/vinnubók,

Tími getur verið breytilegur eftir aðstæðum í hverjum árgangi en þó aldrei skemmri en 3 vikur (jan – mars).



3. – 7. bekkur

Sögublöð (plasthúðuð)+ vinnuhefti sem eru fjölfölduð og gengið frá sem bekkjarsettum (bókasafn).

Auk þess eru lesnar sögur, vinnubækur þeim tengdar unnar og unnið með skapandi skrif út frá þeim – gjarnan í samvinnu við myndmenntakennara.



2. – 7. bekkur. Tillögur að bókum til vinnu á vorönn.

2. bekkur - stigskipt eftir getu nemenda. Alli Nalli (Skólavefurinn). Bras og Þras. Vala og vinir hennar. Ég les og lita (eldra efni á stökum blöðum).

3. bekkur Davíð og fiskarnir. Tíu þekkt ævintýri / sögur.

4. bekkur Lukkudýrið. Tíu þjóðsögur og dæmisögur – verkefnavinna með

staðreyndatexta.



5. bekkur Loftur og gullfiskarnir + vinnubók Óðinn og bræður hans + vinnubók á www.nams.is. Vanda málið. Nýtt efni frá Skólavefnum, höf. Baldur Hafstað /

gagnvirkur lestur.

6. bekkur Allt getur gerst + vinnubók. Vanda málið. Nýtt efni frá Skólavefnum, höf. Baldur Hafstað /

gagnvirkur lestur.

7. bekkur Vanda málið. Nýtt efni frá Skólavefnum, höf. Baldur Hafstað /

gagnvirkur lestur.


http://www.nams.is/


Markmiðið er að efla lestrarfærni og lesskilning nemenda Lindaskóla

Erfiðleikar með lesskilning birtast í vanhæfni við að ...

... Draga ályktanir út frá því sem birtist í textum af ólíkum gerðum (bókmenntatexti, fræðitexti, bundið mál)

... Slökum orðaforða – sem aftur verður enn slakari ef börn lesa ekki og ef ekki er lesið fyrir þau



Árlega eru allir nemendur úr 3. og 4. bekk prófaðir úr fjórum hljóðrænum þáttum í LOGOS.

Þessir þættir eru:1. Lestur bókstafa.2. Rittákn og málhljóð.3. Hljóðtenging.4. Hljóðgreining. Þeim sem gengur illa með þessa þætti eru

prófaðir aftur að vori eftir að þeir hafa fengið sérkennslu.



Lindaskóli hefur lagt mikla áherslu á að nota “Markvissa málörvun” til kennslu í 1. bekk.

Hættum við of snemma að nota “Markvissa málörvun” ?

Þeir grunnþættir sem kenndir eru í “Markvissri málörvun” eru mjög mikilvægir fyrir lestrar-, stafsetningar- og ritunarkennslu.



Þættir úr Markvissri málörvun sem áríðandi er að fylgja eftir – upplagt að nota t.d. til að brjóta upp tíma.

Þulurnar. Klappa atkvæði. Finna fyrsta og síðasta hljóð í orði. Hvernig breytist orðið þegar e-ð hljóð

hverfur úr því.



Allir rím- og hljóðleikirnir hafa mikla þýðingu fyrir áframhaldandi nám.

Sama má segja um það að finna hve margir stafir eru í orðinu.

Kennarar. Notið hugmyndir úr “Markvissri málörvun” áfram alveg upp í 4. bekk eða eins lengi og þarf til að brjóta upp kennslu – þarf ekki að taka langan tíma – nokkrar mínútur á dag.



Barn sem ekki heyrir einstaka hljóð í orði fær ekki raunhæfa innri mynd af orðinu og getur því hvorki lesið það rétt eða stafað það rétt (dyslexía – dysgrafia).

Lestur - Stafsetning - Ritun


Helstu forspárþættir fyrir lestrargetu.

Umskráning byggir á ... ... Hljóðkerfisvitund. ... Stafaþekkingu. ... Heyrnrænu skammtímaminni. ... Hljóðkerfisminni /hljóðminni. ... Nefnuhraða /talhraða.



Helstu forspárþættir fyrir lestragetu ....

Lesskilningur byggir á ... ... Málskilningi / orðaforða. ... Hlustunarskilningi.



Hljóðkerfisvitund – skilgreining.

Hljóðkerfisvitund er hæfileikinn til að greina að og vinna með hljóð tungumálsins (þar á meðal að greina að, orð, atkvæði og stök hljóð), óháð merkingu.

Hljóðkerfisvitund hefur því mikil áhrif á lestrarnám og er lesblinda / dyslexía skilgreind út frá veikleikum í hljóðkerfisvitund.


Hljóðavitund – greina stök hljóð orða og tengja saman

Greina atkvæði niður í stuðla og rím og tengja saman

Greina setningar niður í orð

Greina orð niður í atkvæði

Rím


Lestur – Stafsetning – Ritun Stigskipting verkefna sem reyna á hljóðkerfisvitund

Kennsla í hljóðavitund er áhrifarík.

Kennsla í hljóðavitund hefur jákvæð langtímaáhrif og leiðir til framfara í

- Umskráningu.- Stafsetningu.- Lesskilningi.



Stafsetningarþjálfun ætti að byrja jöfnum höndum með lestrarþjálfun þegar lestur er kominn vel af stað.

Þjálfun er nauðsynleg og eflir lestrarfærnina og eykur tilfinningu fyrir réttri ritun orða svo og máltilfinningu almennt.



Tillögur að stafsetningarkennslu.

Stafsetningaræfingar getur verið gott að vinna í lotum og fá foreldra í samvinnu.

Unnið skal út frá orðum og texta sem farið

hefur verið í gegnum með nemendum í skólanum.



Lögð er áhersla á þjálfun í hljóðkerfisvitund og sjálfvirkni.

Að stafa / hljóða orð. Sóknarskrift. Sumir nemendur þurfa á því að halda að

afrita texta beint – einkum til að átta sig á uppsetningu og að læra hvernig orðum er skipt á línur. Hvað er fyrirsögn, greinaskil o.s.frv. ?

Að skrifa setningar við mynd. Skrifa frjálst.



Unnið með tvöfalda samhljóða og stóra stafi.

Finna orð og skrifa það rétt (gefin upp orð sem byrja á ákveðnum staf –

“Orðaskyggnir”).

Para saman mynd og texta.



Nemendur vinna með texta sem þeir hafa lesið í lestrarþjálfun (mismunandi texti eftir vanda hvers og eins).

Nemendur vinna með eigin texta sögugerð (kennarastýrt).



Efnisþættir í stafsetningu. Flokka texta. Orðbútaskipting. Texti – að vinna með reglur. Annað.




Stafsetning.

Samvinna heimilis og skóla.


Heimavinna í þessari viku er nám í stafsetningu.

Markmiðið er að efla færni í að vinna með ritun - lestur eflist um leið.



Stafsetning.

Mánudagur.Skrifa stuttan texta.Lesa – muna – skrifa.



Stafsetning.

Þriðjudagur.Skrifa stíl eftir upplestri.Stafa orðin sem eru feitletruð fyrir einhvern.Fara yfir öll orðin.



Stafsetning.

Miðvikudagur.Skoða öll orð sem eru með tvöföldum

samhljóða (t.d. pp – tt- ss- kk).Skrifa öll orð sem eru með tvöföldum

samhljóða.



Elin Richards Deildarstjóri Lindaskóla

Fimmtudagur.

Semja setningar með vissum orðum t.d. dagskrá, þáttaröð, fréttir, fræðslumynd,

auglýsingar, leikrit. Ákveða hvaða orð það skulu vera og semja

fyrir bekkinn.



Föstudagur.

Lesa stuttan texta. Skrifa stutta endursögn. Semja spurningar úr textanum.



Gagnvirkur lestur.

Byggir á fjórum aðalþáttum skilnings. Að taka saman (segja frá í stuttu máli). Að spyrja. Að skýra. Að spá fyrir.



Gagnvirkur lestur.

Mánudagur.

Raddlestur – barnið les 2 – 3 bls. upphátt fyrir foreldri.

Hljóðlestur – barnið les í hljóði í 10 – 15 mínútur og svarar síðan spurningum úr efni textans.



Gagnvirkur lestur.

Þriðjudagur sömu vinnubrögð og voru á mánudegi.

Raddlestur. Hljóðlestur. Lesskilningur.



Gagnvirkur lestur.

Miðvikudagur.




Gagnvirkur lestur.

Fimmtudagur.



Gagnvirkur lestur.

Föstudagur.

Raddlestur. Hljóðlestur. Lesskilningur. Sjálfsmat gert með foreldri eftir vikuna.




Þessari vinnu var fylgt eftir öll þrjú árin með smá lagfæringum og það er samdóma álit allra sem að verkefninu stóðu að umtalsverðar framfarir hafi orðið hjá nemendum.

Einnig eru kennararnir meðvitaðri en áður um hvar skóinn kreppir og eru fljótari til að biðja um aðstoð og ráð um hvað unnt sé að gera til að fyrirbyggja erfiðleika,



Verkefninu lauk formlega vorið 2012 og þá var unnin mjög viðamikil skýrsla sem aðgengileg er á heimasíðu Lindaskóla

www.lindaskoli.is / eldri fréttir Og á vegum skólaþróunar http://www.rha.is

/is/page/verkefni-2009-2010


http://www.lindaskoli.is/

http://www.rha.is/is/page/verkefni-2009-2010







lestur – stafsetning - ritun

Documents