L ' e s p e r a n t oP A G I N A 1 1 M A R / A P R 2 0 1 4

I N F O R M @ D I KOĈu interreto helpos al Esperanto enmerkata mondo?

Daniele Binaghi

Antaŭ 30 jaroj, en la proksima­malproksima Hungario, naskiĝisfirmao, kiu poste multe influadisla esperantistan movadon en tiulando kaj en la aliaj. Ĝia nomoestis (kaj estas) Lingvo­Studio,kaj la fondinto estis LászlóSzilvási.Tiu malgranda firmao baldaŭ fa­riĝis la kerno de la BudapeŝtaEsperanto­Centro "Eventoj", kajdum ĝia vivo funkciis kiel Espe­ranta sonstudio, eldonejo, redak­cio, kaj organizis IJS­n, unu elniaj plej famaj someraj samidea­naj renkontiĝoj.En tempo, kiam interreto estis iotute malsama ol tio, kio ĝi estasnun, Lingvo­Studio kapabliseldoni, dum la 10 jaroj inter 1992kaj 2002, dusemajnan novaĵga­zeton "Eventoj", certe la plej oftaEsperanto­informilo. Por pli ra­pide atingi ĝiajn abonantojn, enpli ol 65 landoj, oni organizis si­stemon kun regionaj represaĵoj:la budapeŝta preseja originaloestis sendita per rapida poŝto alPollando, Rusio kaj Litovio, kieoni presis kaj distribuis ĝin alenlandaj abonantoj ­ kun aldonode sia enlanda informilo. Poste,interreto ekfloris. Kaj ĉio ŝa­nĝiĝis...Kiel rakontas László, "pro laalveninta revolucio en la komu­nikada teknologio en 2002 ni

fermis la paperan gazetonEventoj, kaj komencis okupiĝipri alia temo, nome pri instruadode Esperanto. Ni elformis profe­sian lingvolernejon, kie 3lernoĉambroj kun plena ekipopriservas nur Esperantajn celojn.Laŭ kontrakto laboras ĉe ni 4­6instruistoj. En la tradiciaj, kla­sĉambraj kursoj lernis ĉe ni pli ol3000 homoj. Oni kredas", lialdonas, "ke ĝi estas la plejgranda tia institucio en Espe­rantujo". Por tion atingi, kaj protiutempa manko en la merkato detaŭgaj profesinivelaj materialoj,Lingvo­Studio komencis ellaboriproprajn, novajn instruilojn, kiella pakaĵon "Sukcese ĝis la E­ek­zameno...", kiu laŭdire estas la

plej ampleksa lernilo­kompletoen Esperantujo, konsistanta el pliol 10 integraj eroj; tiom bonkva­lita ke la ĉefajn elementojn de lainstrupakaĵo uzas kelkaj dekoj dealdonaj instruistoj kaj kursgvi­dantoj dise en la tuta hungaralando. Kaj, finfine, la lasta ŝtupo:la firmao kreis sian propran, uni­kan, pagan interretan kurson porhungaroj, konstruita de nulo ĝisB2 (= meza nivelo). Esperantofariĝis merkata varo; ŝajne, suk­cesa. Certe, oni devas danki iomal la fakto ke, por ricevi sian di­plomon en Hungario, studentojdevas havi ankaŭ ekzamenon priiu lingvo, kaj ĝi ofte povas estiankaŭ Esperanto, do komprene­ble temas pri interesita "publi­

La iama teamo de Eventoj, kun Szi lvási malantaŭe, flanke de Ivo Lapenna

L ' e s p e r a n t oP A G I N A 1 2 M A R / A P R 2 0 1 4

ko"; sed tio ne sufiĉas: oni bezo­nas kompreni ke Esperanto po­vas esti ankaŭ "varo, por kiuvalidas la samaj merkataj leĝojkiel por ĉiu alia varo".László de 1987/88 estas profesiaesperantisto; por li, lia laboroegalas al lia hobio kaj, se li volasmanĝi, la tutan tagon li devasokupiĝi pri Esperanto, kiu vivte­nas lin. Ne estas facila tasko:kiel li diras, "funkciigi kaj suk­cese gvidi iun Esperantan entre­prenon postulas la samanlaboron, sciojn kaj penon kielneesperantistan entreprenon; kajla Esperanto­movado mem estastro malgranda por bazi ĝin nursur profitdona principo: samekiel aliaj civilaj movadoj, ankaŭesperantistoj devas baziĝi survolontula agado". Tamen eblas,kaj li estas vivanta ekzemplo detio. Kompreneble, tio ne signifasŝanĝi la sintenon de ordinarajesperantistoj, kiuj kutime aperaskiel pli idealismaj; sed ilia"entuziasmo tamen ne signifasrifuzon de profesinivela agado",kie oni pli bone havu "merkati­kecan vidmanieron". "Interretomem estas tre efika helpilo poresperantistoj, sed pro la nova

metodo de komunikado ŝanĝiĝisankaŭ la rolo de Esperanto­orga­nizaĵoj: antaŭe la Esperanto­organizaĵoj – kaj membreco enili – estis bezonataj por haviinformon pri la aktualaj uzeblojde Esperanto: kie kaj kiam oka­zas Esperanto­aranĝoj, informojpri novaj libroj, gazetoj, muzikojktp. Nuntempe ĉiujn tiujninformojn oni povas atingi SENmembreco en ajna formala so­cieto. Do leviĝas la demando:kial membriĝi en Esperanto­so­cietoj kaj asocioj? Ĉu oni entutebezonas Esperanto­asociojn, kajse jes, kio estas ilia celo?" Bonademando, verdire; kaj mi jamrenkontis timon pri ebla re­spondo, kiam mi sugestis ke onipovus enretigi tiun ĉi revuon, kajIEF respondis ke, se la revuoestos legebla en interreto, onidubas ke homoj aniĝus al IEF,kvazaŭ la membriĝo en sia naciaasocio estus nur por ricevi pape­ran informilon... malnovajpensoj en moderna mondo, kiemultaj jam legas sian ĵurnalonper tabulkomputilo! "Sed la pro­blemo estas tie, kaj por respondition oni devas rigardi la tutanmovadon kiel kompleksan siste­

mon, kvazaŭ manaĝero sianentreprenon. Jam en 2008 la ga­zeto "La Merkato­96" de IKEFdemandis en sia artikolo: "Ĉuasocioj bezonas membrojn?" ­kaj Lu Wunsch­Rolshovenverkis artikolon en BerlinaInformilo en 2005 pri la ebla ne­ceso apartigi la por­ kaj per­esperantaj organizaĵojn – labo­rantaj por disvastigi la lingvonresp. por priservi la jamajn paro­lantojn. Tre trafa estas lia analo­ga ekzemplo pri aŭtomobiloj:post la unuaj kelkaj jaroj pleneapartiĝis la produktanta­organizaflanko (fabrikoj) kaj la uzantojde aŭtomobiloj. Iliaj celoj estasmalsamaj, sed ili ne povas ekzi­sti unu sen la alia... Tute same,kiel esperantistoj. Anstataŭ la ĝi­snunaj "amasaj" Esperanto­aso­cioj mi antaŭvidas iliantransformiĝon al malgrandaj sedaktivaj societoj, kiuj membrigosnur tiujn aktivulojn, kiuj parto­prenas en la organizado, funkcii­gado de la Esperanto­movado –kaj la aliajn Esperanto­paro­lantojn helpas per diversajservoj, kaj priservas ilin kielklientojn aŭ partnerojn. Anstataŭplenrajtaj (kaj voĉdondevaj)membroj, oni povus ligi la indi­viduojn al lokaj aŭ internaciajasocioj per 'subtena membreco',aŭ 'amika societo' aŭ per similajformacioj, kiuj donas la poziti­van senton aparteni al iu noblacelo kaj komunumo, kajsamtempe tio donas la eblon porpriservado (­­> kaj ankaŭ por pe­ti financan kontribuadon)".Kaj kio pri la kursoj mem,László? La kvanto da kursoj porlerni Esperanto­n en interretonuntempe abundas, tamen lanombro de homoj, kiuj aktivasen esperantujo, malgrandiĝas plikaj pli: klubanoj maljuniĝas,kluboj malaperas, kaj ĝi ŝajneestas ne nur loka problemo. Kio

La lerni lo "Sukcese ĝis la E-ekzameno. . . "

L ' e s p e r a n t oP A G I N A 1 3 M A R / A P R 2 0 1 4

okazas? Ĉu esperantistoj forge­sas sian komencan entuziasmon?"Jes, sed pri tio kulpas la tradiciamovado mem, kaj ĝiaj gvidantoj.Por tiuj studentoj Esperanto estasunu el la ordinaraj studobjektoj,sed dum la kurso multaj el ilientuziasmiĝas ankaŭ pri la mo­vada flanko. Post la ekzamenotamen forŝiriĝas la sola instruistafadeno kiu ligis ilin al Esperanto,kaj sen pliaj impulsiloj la entu­ziasmo estingiĝas. Post kelkajmonatoj oni eble gardas bonanimpreson pri Esperanto, sed jamestas tre malfacile mobilizi ilinpartopreni iun ajn movadan afe­ron".Ĉu vere estas nur problemo deentuziasmo, laŭ vi? "Pli malpli:ĉiu esperantisto – kaj nova kajmalnova – restas en la movadopro iuj personaj avantaĝoj: ĉupro amika societo, ĉu pro fa­vorkondiĉaj feriebloj, ĉu pro ĝuode la plenumita movada pocizio,ktp. Mi opinias, ke la verainterna motivo ĉe ni ĉiuj estas lapersonaj ligoj, la trovita amikakompanio, societo. En la movadorestas nur tiuj personoj, kies be­zonoj en tiu kampo estaskontentigitaj. Se tiuj altirfortojrompiĝas, kaj ne plu ligas nin lapozitivaj personaj fadenoj ­ onisimple retiriĝas el la movado..."Kiel reteni ilin, do? Mi memoraske ĉiam, kiam mi renkontis no­vajn lernantojn, aŭ eblajnlernontojn, mi donis al ili suge­ston: trovu en vi mem kialon porlerni la lingvon; povus temi pripoŝtmark­kolektado, aŭ pri vo­jaĝdeziro, aŭ pri intereso priislanda beletro; sed, sen tio, kajsen praktiko, la lingvo membaldaŭ forirus al angulo de viamenso, kaj de via memoro. Kiononi povus fari, laŭ vi? "Por retenitiujn multajn kursanojn, oni de­vus zorgi pri elformado de iliajpersonaj kontaktoj. Por retaj aŭ

eksaj kursanoj oni devus organiziserion de malgrandaj, lokajrenkontiĝoj kun cel­orientita pro­gramo, kaj flegi la kontakton kunili por teni freŝa la entuziasmon.Tio eĉ meritus subvenciadon!".Ĉu ni havas la fortojn por tionfari? "Bedaŭrinde la tradiciajmovadaj strukturoj ne estas pre­taj plenumi tiun taskon, mankasla manaĝerado. Interreto donasefikajn rimedojn por priservadode la komunumo: fejsbuko, blo­goj, vivaj retaj TV­elsendoj estasnur ekzemploj; sed ĝi neanstataŭas la personajn kontakto­jn, kaj sen tiuj homoj kutime po­st iom da tempo perdas lainteresiĝon. Estas necesa tempopor transformiĝo de la movadastrukturo".Eble, ni devus simple ĉesi esperi,kaj komenci agi...Finfine, iom pri viaj retejoj, ĉarkontraŭe oni diros al mi ke ĉi tieoni parolas tro multe pri movadokaj ideoj kaj nenie pri interreto...Mi rimarkis ke viaj retejoj neaperas tro novaj kaj tiel poluritaj,brilaj kiel multaj el tiuj, kiuj tro­viĝas nuntempe en interreto; ilifakte aperas sufiĉe malnovstilaj,laŭ mia vidpunkto. Ĉu vi planas,eble okaze de tiu ĉi datreveno, aŭen la proksima estonteco, redese­

gni ilin kaj aldoni novajn funk­ciojn? Aŭ, se ne, kial ne? Eble iliestas tiaj intence?"Beleco de retpaĝoj estas sub­jektiva afero. Iuj preferas brilojnkaj bunton, aliaj preferas travide­blan enhavon... Mi konsentas, keniaj retejoj ne estas laŭ la plej la­sta modo, kaj eble oni povus iompli atenti pri la ekstera aspekto,sed ĝis nun ĉiam ni trovis pliurĝan aŭ pli gravan taskon. Ek­zemple ni taksis pli grava zorgipri la bonaj serĉo­rezultoj enGoogle. Kvankam por la serĉadode la vorto 'eszperantó' guglo li­stigas 574.000 paĝojn, inter launuaj 10 trafoj en la unua paĝo6­7 ligoj montras al niaj retejoj(centra retejo, nia e­vortaro, niae­kurso, nia e­libroservo, ktp) ­pri kio mi kontentas eĉ sufiĉefieras... Verdire nia movada rete­jo eventoj.hu, enhavanta la Ka­lendaron, la scienc­teknikanvortaron STEB, Ret­Infon, kajaliajn diversajn servojn, kiujn nifaras kiel kutima movada kaj vo­lontula agado, vere bezonus iompli allogan aspekton. Ni volontebonvenigus kiel teamanon ho­mojn, kiuj pretas iel ajn kunlabo­ri en la funkciigo de tiuj servoj:ĉu en la plibonigo de la enhavo,ĉu en la plibonigo de la aspekto".

Lernoĉambro en la Esperanto-Lernejo, kie ankaŭ László estas lernanto