A.Áàëæèííÿì MD., PhDÑýðãýýí çàñàõ àíàãààõ óõààíû òýíõèì

ÀÓÑ, ÝÌØÓÈÑ

Á¿ñýëõèé íóðóóíû àíàòîìè, êèíåçèîëîãè

¯éë àæèëëàãààíû íýãæ2 íóãàëàì, äèñê

Íóãàëàì õîîðîíäûí äèñêAnnular fibrosus

Ìóêîïîëèñàõàðèä Êîëëàãåí øèðõýã

Nucleus pulposus Ïðîòåîãëèêàí Ãèäðîôèëèê øèíæòýé

Òýæýýë ìóóòàéÀ÷ààëàë äèñêèéí äîòîîä

äàðàëò ýíý ¿åä áóë÷èí àãøèõ áîëîâ÷ Ẻìºíöºð äýýð à÷ààëàë î÷äîãã¿é

¯éë àæèëëàãààíû íýãæ

Íóðóóíû àðûí á¿òýö

Íóðóóíû ëèãàìåíòLigamentum flavum

80% elastin20% collagen

Supraspinous ligInterspinous ligALLPLLMultifidus triangle

FacetsFacet innervationTransverse liQuadratus lumborum

muscleIliolumbar lig

Íóðóóíû áóë÷èíErector spinae muscleIntersegmental muscle-

short intersegmental muscles, interspinals & intertransversalis

Quadratus lumborun muscle- originates & insert 12th rib, iliac crest transverse process

Multifidus

ªâäºëò ¿¿ñãýõ ýä¿¿ä 1. Íóðóóíû óðä áîëîí àðûí óðò ëèãàìåíò -¿ðýâñýæ ãýìòýõ ýñâýë

öî÷èðñîí ¿åä íóðóó ºâääºã. 2. Íóрууны ÿñ- íóðóóíû íóãàëàìûí ÿñíû õóãàðàë, áîäèñûí

ñîëèëöîîíû ýìãýã, õàâäàðûí ¿åä íóðóóíû ºâäºëò ¿¿ñäýã. 3. Íóðóóíû íóãàëàì õîîðîíäûí æèéðãýâ÷ - äèñêèéí ººðèéí ãýìòýë,

ýñâýë ãàäàãø ö¿ëõèéæ ºâäºëò ¿¿ñãýõ ýä¿¿äèéã öî÷èðîîñíîîñ íóðóóíû ºâäºëò ¿¿ñäýã.

4. Íóðóóíû ìýäðýëèéí ÿçãóóð - ãàäíàõ á¿ðõ¿¿ë íü Luscka-ãûí ìýäðýëèéí ñàëààãààð ìýäðýëæ¿¿ëýãääýã áºãººä èéìýýñ òàòàãäàæ, öî÷èðñíîîñ íóðóóíû ºâäºëò ¿¿ñäýã.

ªâäºëò ¿¿ñãýõ ýä¿¿ä 5. Ñýðòýí õîîðîíäûí ëèãàìåíò - íü ºâäºëò äàìæóóëàõ ÷àäâàð

á¿õèé ìýäðýëýýð ìýäðýëæ¿¿ëýãääýã. Èéìýýñ òàòàãäàæ, öî÷ðîõ ýñâýë ãýìòâýë íóðóóíû ºâäºëò ¿¿ñäýã.

6. Íóðóóíû ôàñåò ¿å íü àðûí àíõäàã÷ ìýäðýëèéí ¿åíèé ñàëààãààð áîëîí ñèìïàòèê ìýäðýëýýð ìýäðýëæ¿¿ëýãääýã ó÷èð ¿ðýâñýæ ãýìòýæ, öî÷èðñîí ¿åä íóðóó ºâäºõ øàëòãààí áîëäîã.

7. Íóðóóíû áóë÷èíãèéí ñïàçì. ªâäºëò ¿¿ñãýäýã ýä¿¿ä ¿ðýâñýæ, ãýìòýí öî÷èðâîë õàìãààëàõ çîðèëãîîð áóë÷èí ðåôëåêñýýð ÷àíãàð÷ àãøäàã áºãººä ¿¿íèéã “õàìãààëàõ ñïàçì” ãýäýã. Ýíý íü íóðóóíû ºâäºëòèéã èõýñãýí ýöýñòýý ººðºº íóðóó ºâäºõ áèå äààñàí øàëòãààí áîëäîã.

Цочмог өвдөлтХөлрүү дамжиж өвдөх өвдөлттэй хавсарч

болноӨвдөлт хөлрүү дамжих нь диск цүлхийсэн

эсвэл радикулопати гэсэн үг бишДиск цүлхийсэн ихэнхи тохиолдолд мэс

засал эмчилгээ хийдэггүй. Гэхдээ өвдөлт хөлрүү дамжиж байгаа

тохиолдолд эдгэрэлт удаан, тавилан муу байх магадлалтай

Цочмогдуу өвдөлтМэдрэлийн гаралтай өвдөлт

Диск цүлхийсэнтэй холбоотой радикулопатиMRI, EMG

Бүтцийн өөрчлөлттэй холбоотой өвдөлтSI, facet, spondylolisthesis, biomechanical

dysfunction Structural asymmetries, muscle imbalance,

disalignments Миофасцийн өвдөлт

Rheumatologic, fibromyalgia, autoimmune, metabolic, endocrine source?

Архаг өвдөлтГурван P’s

PainPathologyPerformance

Ñòàòèê íóðóóÁèåèéí áàéðøèë

Ýð¿¿ë õ¿í ýãö çîãñîæ áàéõàä äýëõèéí òàòàõ õ¿÷íèé øóãàì Ñ1-Ñ7-ûí íóãàëàìûí èõ áèåýð Ò10 õ¿ðòýë ÿâæ, á¿ñýëõèé-óóöíû õîëáîîñîîð äàìæèí ò¿íõíèé ¿åýð ýñâýë áàãà çýðýã àðààð íü ÿâäàã. Òýãýýä óóö-ñ¿¿æíèé ¿åýð áîëîí ºâäºãíèé ¿åíèé óðäóóð ÿâæ øàãàéí ¿åíèé óðä õýñýãò î÷èæ äóóñäàã

4 ôèçèîëîãèéí ìóðóé

Ëîðäîç

Õýò ãýäèéõ õºäºë㺺í

Íóðóóíû õºäºë㺺íèé ìåõàíèçì

Íóðóó ºâòãºõ ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñÍóðóóíû ºâäºëòòýé õàìààðàëòàé

Òîäîðõîéã¿é Íóðóóíû ºâäºëòòýé õàìààðàëã¿é

Íàñ ÒàìõèäàëòÑýòãýöèéí áàéäàë

• Ñòðåññ• Ò¿ãø¿¿ð • Ñýòãýë ãóòðàë

ÆèðýìñëýëòÑêîëèîç Çàðèì íýãýí ñïîðòûí òºðºë

Òàðãàëàëò Áóë÷èíãèéí õ¿÷Áèå áÿëäðûí õºãæèë

Óäàìøèë Õ¿éñªíäºðÁèåèéí æèíÁèåèéí ãàëáèð Õºëíèé óðò áîãèíîÕºäºë㺺íèé ÷àäâàðÓÿí õàòàí ÷àíàðÇàðèì íýãýí ñïîðò

Àæèë ìýðãýæèëÍóðóóíû ºâäºëòòýé õàìààðàëòàé

Òîäîðõîéã¿é

Áèåèéí õ¿÷íèé õ¿íä àæèëÎëîí äàõèí áºõèéõ, ýðãýõ õºäºë㺺íÕ¿íä þì ºðãºäºã, ò¿ëõäýã, òàòäàãÄîðãèîí Ñýòãýöèéí áàéäàë

• àæèëäàà ñýòãýë õàíàìæòàé ýñýõ• õàìò îëíû õàðüöàà• óéòãàðòàé

Õºäºë㺺í áàãàòàé àæèë

Ýì÷èëãýýíèé çàð÷èìÌýñ çàñàë÷ õóòãà, äîòðûí ýì÷ ýì, ñýòãýöèéí

ýì÷ àìàà ýì÷èëãýýíä àøèãëàäàã áîë ñýðãýýí çàñàë÷ õ¿íèéã àøèãëàäàã.

“Red flags”Адуун сүүл дарагдах: булчингийн хүч

хурдацтайгаар сулрах, давсаг гэдэсний үйл ажиллагаа алдагдах, мэдэрхүй алдагдах

Хорт хавдарХалдвар :diskitis, osteomyelitis, abscessХалдварын бус гаралтай үрэвслийн эмгэг

(spondyloarthropathy)Цочмог гэмтэл

“Yellow flags”Архагших, чадвар алдагдах өндөр эрсдэлтэй Сэтгэц-нийгмийн саад

биеийн Ажлын байрны хүчин зүйл

хувь хүний нас, хүйс, боловсролын түвшин, гэрлэлтийн

байдал, биеийн байршил, галбир, булчингийн хүч, бие бялдрын хөгжил, уян хатан байдал, тамхи татдаг эсэх

сэтгэцийн Сэтгэл гутрал, түгшүүр, айдас

Ýì÷èëãýýíèé ¿å øàòóóä

ªâäºëò íàìäààõÝì÷èëãýýíèé

äàñãàëÒîãòâîðæóóëàõ

ªâäºëò íàìäààõ ¿å øàòÕºäºë㺺í õÿçãààðëàõ

Ìàø õ¿íä òîõèîëäîëä äýýä òàë íü 2-3 ºäºð Áèåä ýâòýéõýí áàéðëàë Áóë÷èíãèéí ñïàçì áàãàñãàõ õ¿éòýí ýñâýë äóëààíû ýì÷èëãýý

Ýì÷èëãýýíèé äàñãàë Ãýäèéõ íü ìýäðýëèéí ÿçãóóðûí òàòàãäëûã áàãàñãàñíààð

ºâäºëò íàìäààäàã. Ãýäèéõýä ºâäºëò èõñýæ áàéâàë: íóðóóíû ñóâãèéí íàðèéñàë

ýñâýë äèñê ö¿ëõèéñýí áàéæ ìàãàäã¿é òóë çîãñîîõ õýðýãòýé. Íóðóóíû òàòëàãà, óëüòðàçâóê, ìàññàæ, TENS

Ýìèéí ýì÷èëãýý: ÍÑÏÂÏ, áóë÷èí ñóëðóóëàã÷, ñýòãýë ãóòðàëûí ýñðýã ýì, êîðòèêîñòåðîéä

Àæëûí öàãèéã õîðîãäóóëàõ

ªâäºëò íàìäààõ ¿å øàòÕÿçãààðëàõ õºäºë㺺í

Ýð÷èì èõòýé äàñãàë õèéõã¿é áàéõ10 êã-ààñ èë¿¿ à÷àà ºðãºõã¿é áàéõÎëîí äàõèí äàâòàí áºõèéõã¿é áàéõÎëîí äàõèí äàâòàí ýðãýõ, ìóøãèõ õºä õèéõã¿é áàéõÓäààí çîãñîæ, ñóóõã¿é áàéõ

4 äîëîî õîíîãò ºâäºëò íàìäàõã¿é áîë → MRI

Áàéðëàë, õºäºë㺺íèé ¿åä á¿ñýëõèé íóðóóíä èðýõ à÷ààëàë (L3 )

Ýì÷èëãýýíèé äàñãàëûí ¿å øàòÁèîìåõàíèêèéã ñýðãýýõÓÿí õàòàí ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõÁóë÷èí, ëèãàìåíòèéí õ¿÷èéã ñàéæðóóëàõÑóíãàõ äàñãàë

Paraspinalis, iliopsoas, hamstrings, hip rotators, quadriceps

Õ¿÷íèé äàñãàëSpinal extensor, abdominal

Àåðîáèê äàñãàë

Ýì÷èëãýýíèé äàñãàëûí ¿å øàòÃýäèéõ äàñãàë

Äèñêèéí äîòîîä äàðàëòûã áóóðóóëíànucleus pulposus óðàãøàà øèëæèíýÌýäðýëèéí ¸çîîðûí á¿ðõ¿¿ëèéí òàòàãäàë áóóðíà

Õýâëèéä èâýýñ õèéõÝñðýã çààëò

Íóðóóíû íóãàëàì õýò èõ õºäºë㺺íòýé, òîãòâîðã¿éÈõ õýìæýýíèé äèñêèéí ö¿ëõèéëòÌýäðýëèéí øèíæ 2 òàëä èëýð÷ áàéãààÌýäðýëèéí ¸çîîð òàòàãäëûí øèíæ èõñýæ áàéãàà

Ýì÷èëãýýíèé äàñãàëûí ¿å øàòÁºõèéõ äàñãàë

Èõýâ÷ëýí íóðóóíû àðûí õýñãèéí ºâäºëòòýé ¿åä õèéíý Ôàñåò ¿åí äýýðõ à÷ààëàë áóóðíà Íóðóóíû øóëóóí áóë÷èí, ëèãàìåíò, ìèîôàñöè ñóíàíà

Çààëò Äèñê òºâèéí ÷èãëýëä ö¿ëõèéñýí Ôàñåòûí ãàðàëòàé ºâäºëò Íóðóóíû íóãàëìûí ñòåíîç

Äàñãàëûí õýëáð¿¿ä Ààðöàã ýðã¿¿ëýõ, ºâäºã öýýæð¿¿ òàòàõ, õýâëèéí

òàòàëò ãìÝñðýã çààëò

Íóðóóíû íóãàëàì òîãòâîðã¿é, õýò õºäºë㺺íòýé Ðàäèêóëÿð ºâäºëò èõñýæ áàéãàà ¿åä

Äèíàìèê ñòàáèëèçàöè (ABCD зарчим)o This position – greatest

functional stability, decreasing tension on ligaments and spinal neural elements while allowing a more balanced segmental force distribution between the disk and facet joints

o Least painful and most biomechanically advantageous position

o Lifting, bending pushing pulling

• Contraindicationo Spinal segmental

hypermobility, instability, radicular pain

Áèåèéí áàéðøèë çàñàõ

Ýì÷èëãýýíèé äàñãàëûí ¿å øàòÇ¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ

àåðîáèê äàñãàëo Ýíäîðôèíèé íºëººãººð ºâäºëò íàìäàíào Ýäèéí ýäãýðýëò ò¿ðãýñýíýo Òýñâýð íýìýãäýíýo Ìýäðýë áóë÷èíãèéí òîãòîëöîîíû ¿éë àæèëëàãàà

ñàéæèðíà

Òîãòâîðæóóëàõ ¿å øàò

ªâ÷òºíèé õàðèóöëàãûã ñàéæðóóëàõ, äýìæèõÃýðèéí íºõöºëä äàñãàë õèéõÕºäºë㺺íèé çºâ àðãà áàðèëûã ýçýìøèõÒàìõè òàòàõã¿é áàéõ

Back schoolÇîðèëãî

ºâäºëò òýñâýðëýõ ÷àäâàðûã íýìýãä¿¿ëýõ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäâàðûã ñàéæðóóëàõдàõèëòààñ ñýðãèéëýõ

Íóðóóíû àíàòîìèÏàòîôèçèîëîãè Áèîìåõàíèê Äàñãàë, хөдөлгөөн хийх Ñýòãýë ç¿éí õ¿÷èí ç¿éëèéã òîäîðõîéëîõ

Back school

Back school