KONWENCJA WIEDEŃSKA

O STOSUNKACH DYPLOMATYCZNYCH,

sporządzona w Wiedniu dnia 18 kwietnia 1961 r.

ratyfikowana przez Polskę 26 lutego 1965 r.

KONWENCJA

O STOSUNKACH KONSULARNYCH

sporządzona w Wiedniu

dnia 24 kwietnia 1963 r .ratyfikowana przez Polskę 17 września 1981 roku

KONWENCJA O MISJACH

SPECJALNYCH

otwarta do podpisu w Nowym Jorku dnia

16 grudnia 1969 r.ratyfikowana przez Polskę 3 marca 1977 roku

Art. 13. 1. Uważa się, że szef misji objął swoje funkcje w państwie przyjmującym,

gdy złożył swoje listy uwierzytelniające bądź gdy notyfikował o swoim przybyciu,

a wierna kopia jego listów uwierzytelniających została złożona

w Ministerstwie Spraw Zagranicznych państwa przyjmującego

lub w innym ministerstwie uznanym za właściwe,

zgodnie z praktyką panującą w państwie przyjmującym,

która powinna być stosowana w jednolity sposób.

2. Kolejność składania listów uwierzytelniających lub ich wiernych kopii jest

ustalana według daty i godziny przybycia szefa misji.

Art. 14. 1. Szefowie misji dzielą się na trzy klasy, a mianowicie:

(a) ambasadorów i nuncjuszów, akredytowanych przy głowach państw, oraz

innych szefów misji równorzędnego stopnia;

(b) posłów, ministrów i internuncjuszów, akredytowanych przy głowach

państw;

(c) chargé d'affaires, akredytowanych przy ministrach spraw zagranicznych.

2. Poza sprawami pierwszeństwa i etykiety nie będzie się czyniło żadnych

różnic między szefami misji w zależności od ich klasy.

Art. 16. 1. Szefowie misji korzystają z pierwszeństwa w obrębie swojej klasy

w kolejności dat i godzin objęcia swych funkcji zgodnie z artykułem 13.

2. Zmiany w listach uwierzytelniających szefa misji nie powodujące zmiany

klasy nie wpływają na jego pierwszeństwo.

3. Niniejszy artykuł nie stoi na przeszkodzie w stosowaniu praktyki, która jest

lub mogłaby być przyjęta przez państwo przyjmujące w odniesieniu do

pierwszeństwa przedstawiciela Stolicy Apostolskiej.

Art. 22. 1. Pomieszczenia misji są nietykalne. Funkcjonariusze państwa

przyjmującego nie mogą do nich wkraczać, chyba że uzyskają na to zgodę szefa

misji.

2. Państwo przyjmujące ma szczególny obowiązek przedsięwzięcia wszelkich

stosownych kroków dla ochrony pomieszczeń misji przed jakimkolwiek wtargnięciem

lub szkodą oraz zapobieżenia jakiemukolwiek zakłóceniu spokoju misji lub uchybieniu

jej godności.

3. Pomieszczenia misji, ich urządzenia i inne przedmioty, które się w nich znajdują,

oraz środki transportu misji nie podlegają rewizji, rekwizycji, zajęciu lub egzekucji

Art. 44. Państwo przyjmujące powinno,

nawet w wypadku konfliktu zbrojnego,

przyznać ułatwienia w celu umożliwienia wyjazdu ze swego terytorium

w możliwie najkrótszym terminie osobom korzystającym

z przywilejów i immunitetów,

oprócz tych, które są obywatelami państwa przyjmującego,

jak również członkom rodzin takich osób

niezależnie od ich obywatelstwa.

Powinno ono w szczególności w razie potrzeby oddać do ich dyspozycji

konieczne środki transportu dla nich samych i dla ich mienia.

Art. 45. Jeżeli stosunki dyplomatyczne między dwoma państwami zostały zerwane

lub też jeżeli misja została na stałe lub czasowo odwołana:

(a) państwo przyjmujące obowiązane jest,

nawet w wypadku konfliktu zbrojnego,

szanować i ochraniać pomieszczenia misji wraz z jej mieniem i archiwami;

(b) państwo wysyłające może powierzyć pieczę nad pomieszczeniami misji

wraz z jej mieniem i archiwami państwu trzeciemu,

które jest do przyjęcia dla państwa przyjmującego;

(c) państwo wysyłające może powierzyć ochronę swych interesów

oraz interesów swych obywateli państwu trzeciemu,

które jest do przyjęcia dla państwa przyjmującego.

Chargé d'affaires (z odpowiedzialny za sprawy).

Występują dwa rozumienia tego pojęcia:

1. Szef trzeciej (najniższej) klasy;

inaczej Chargé d'affaires en pied - zwykły chargé d'affaires

(en pied - "na piechotę, chodzący").

Używana jest także nazwa chargé d'affaires en titre (tytularny).

Chargé d'affaires en pied

akredytowany jest przy Ministrze Spraw Zagranicznych

państwa przyjmującego.

W odróżnieniu od ambasadorów składa on

listy wprowadzające (lettres d'introduction)

Ministrowi Spraw Zagranicznych państwa przyjmującego.

[Art. 14 Konwencji o stosunkach dyplomatycznych].

2. Chargés d'affaires ad interim - tymczasowy chargé d'affaires,

który zastępuje szefa misji dyplomatycznej wyższej klasy

podczas jego nieobecności w kraju przyjmującym

(kiedy opuszcza on - czasowo lub na stałe - swoją placówkę,

bądź też kraj przyjmujący oczekuje przybycia następcy szefa misji).

Najczęściej jest nim najwyższy stopniem członek

personelu dyplomatycznego placówki. [Art. 19 ]

O powołaniu Chargés d'affaires ad interim

szef misji lub Minister Spraw Zagranicznych państwa wysyłającego

informuje Ministerstwo Spraw Zagranicznych państwa przyjmującego

notą werbalną.

Źródła norm protokółu dyplomatycznego

• źródła prawne

(prawo międzynarodowe i prawo dyplomatyczne)

• źródła zwyczajowe

(tradycje i zwyczaje)

Źródła prawa dyplomatycznego:● wielostronne umowy międzynarodowe

● umowy wielostronne i jednostronne wydawane w ramach działalności

organizacji międzynarodowych, dotyczących immunitetów dyplomatycznych,

przedstawicielstw państw i delegacji● umowy dwustronne

● akty prawa wewnętrznego ● zwyczaj międzynarodowy

● praktyka sądowa i dyplomatyczna● doktryna prawa dyplomatycznego

Przywileje i immunitety dyplomatyczne

jest to zespół udogodnień i wyłączeń przysługujących członkom misji

dyplomatycznej, a zwłaszcza przedstawicielom dyplomatycznym

i członkom ich najbliższych rodzin.

Przywilej – szczególne uprawnienie, prawo korzystania ze szczególnych

względów w jakimś zakresie

Immunitet - dosłownie uwolnienie od obciążeń, prawo niepodlegania temu,

co ciąży na innych

Przywileje i immunitety, które zostały skodyfikowane

w Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych,

wynikają z zasady:● reprezentacji suwerennego państwa,

czyli niepodlegania jurysdykcji kraju przyjmującego,● równości państw, niezależnie od ich wielkości i znaczenia

Przywileje i immunitety służą zabezpieczeniu

skutecznego wykonywania funkcji przez misje dyplomatyczne

reprezentujące państwo wysyłające na terenie państwa przyjmującego.

Przywileje i immunitety nie mogą służyć zapewnieniu korzyści poszczególnych osób,

pełniących funkcje dyplomatyczne, czy konsularne

Przywileje i immunitety dzielimy na:

rzeczowe – przysługujące misji dyplomatycznej

osobowe – przysługujące członkom personelu misji

Do przywilejów i immunitetów rzeczowych zaliczamy:● prawo używania flagi i godła na pomieszczeniach misji dyplomatycznej,

● nietykalność pomieszczeń misji, jej archiwów, dokumentacji

i korespondencji urzędowej● zwolnienie od podatków i opłat● swobodę porozumiewania się.

Do przywilejów i immunitetów osobowych zaliczamy:

• prawo używania flagi i godła

(tylko w przypadku szefa misji dyplomatycznej

na terenie jego rezydencji prywatnej i w środkach transportu),

• nietykalność osobistą, rozciągającą się także na prywatną rezydencję,

mienie, dokumenty i korespondencję,

• immunitet jurysdykcyjny, czyli – co do zasady

– niepodleganie prawu kraju, w którym się jest akredytowanym,

• zwolnienie od opłat, podatków i ubezpieczeń społecznych,

• zwolnienie od rewizji osobistej i rewizji bagażu

Precedencja – kolejność, w jakiej najwyższe osobistości państwa

uczestniczą w oficjalnych uroczystościach i ceremoniach.

Precedencja jest to zarówno porządek pierwszeństwa

stanowisk kierowniczych w państwie,

jak i kolejność przedstawicieli państw w stosunkach międzynarodowych.

Zasady precedencji

● Zasada pierwszeństwa określa, które rangi osób pełniących

określone funkcje (dyplomatów) są wyższe, a które niższe.

● Zasada starszeństwa określa precedencję wśród osób o tej

samej randze lub klasie.

Zgodnie z Konwencją wiedeńską „szefowie misji dyplomatycznych

korzystają z precedencji w kolejności dat i godzin objęcia funkcji" (art.13),

a objęcie funkcji następuje z chwilą złożenia

listów uwierzytelniających głowie państwa (art. 16).

A nuncjusze apostolscy – przedstawiciele dyplomatyczni Stolicy Apostolskiej,

mogą korzystać z pierwszeństwa pośród ambasadorów,

niezależnie od czasu ich pobytu na placówce (art. 16, ust. 3).

Noszą oni wówczas tytuł dziekanów korpusu dyplomatycznego,

którym to tytułem określa się najstarszego rangą szefa misji dyplomatycznej.

Państwami europejskimi, które przyznają nuncjuszom taką precedencję, są:

Austria, Belgia, Chorwacja, Francja, Hiszpania, Irlandia, Liechtenstein, Litwa,

Luksemburg, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Republika Czeska,

San Marino, Słowacja, Słowenia, Szwajcaria, Turcja, Węgry i Włochy.

W przypadku pozostałych państw świata,

oraz stałych przedstawicieli akredytowanych przy

organizacjach międzynarodowych

dziekanem korpusu dyplomatycznego jest

ambasador najdłużej przebywający na placówce,

czyli ten, który najwcześniej złożył listy uwierzytelniające.

Funkcje dziekana korpusu dyplomatycznego:● reprezentowanie korpusu na zewnątrz

● jest pierwszym rozmówcą i rzecznikiem całego korpusu dyplomatycznego

wobec władz państwa przyjmującego● wygłaszanie przemówień w imieniu korpusu dyplomatycznego

podczas uroczystości i przyjęć● informowanie swych kolegów o zwyczajach panujących w kraju przyjmującym

● organizacja przyjęć pożegnalnych dla szefów misji

opuszczających kraj przyjmujący● łagodzenie sporów i konfliktów powstałych

pomiędzy członkami poszczególnych misji● czuwa nad przestrzeganiem przywilejów i immunitetów dyplomatycznych.

W protokole stosowanym w Polsce, dziekan korpusu dyplomatycznego

uczestniczy w ceremonii oficjalnego powitania składającego wizytę szefa rządu,

podczas gdy w powitaniu głowy państwa uczestniczą

wszyscy akredytowani ambasadorowie.

Wita nowo powołanego ministra spraw zagranicznych

lub żegna odchodzącego obiadem wydawanym

w imieniu wszystkich ambasadorów.

Jeśli ceremonia państwowa przewiduje złożenie wspólnego wieńca

przez ambasadorów państw obcych, zamawia go i składa.

Precedencja najwyższych stanowisk państwowych opiera się na

zasadach wyprowadzanych z porządku konstytucyjnego

państwa demokratycznego.

Są nimi przede wszystkim:

określona w Konstytucji kolejność zastępstwa głowy państwa,

zasada trójpodziału władzy,

wyższość stanowisk obieralnych nad mianowanymi

oraz władzy centralnej nad lokalną.

Precedencja stanowisk umocowanych konstytucyjnie i kierowniczych państwowych

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej – Lech Kaczyński

Marszałek Sejmu – Bronisław Komorowski

Marszałek Senatu – Bogdan Borusewicz

Prezes Rady Ministrów – Donald Tusk

Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski – arcybiskup Józef Michalik, metropolita przemyski

Wicemarszałkowie Sejmu

Wicemarszałkowie Senatu

Wiceprezesi Rady Ministrów

Ministrowie, członkowie Rady Ministrów

Ministrowie stanu

Prezes Trybunału Konstytucyjnego - Bohdan Zdziennicki

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Przewodniczący Trybunału Stanu - Lech Gardocki

Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego - Janusz Trzciński

Prezes Narodowego Banku Polskiego - Sławomir Skrzypek

Prezes Najwyższej Izby Kontroli - Jacek Jezierski

Rzecznik Praw Obywatelskich - Janusz Kochanowski

Prezes Instytutu Pamięci Narodowej - Janusz Kurtyka

Prezesi (przewodniczący) urzędów, komitetów i komisji sprawujących funkcje urzędów naczelnych

lub centralnych

szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego - gen. Franciszek Gągor

Przewodniczący komisji sejmowych

Przewodniczący komisji senackich

Posłowie na Sejm RP

Senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej

Sekretarze stanu

szef Kancelarii Prezydenta - Piotr Kownacki

szefowie Kancelarii Sejmu i Senatu - Wanda Fidelus-Ninkiewicz i Ewa Polkowska

szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów - Tomasz Arabski

Prezesi Sądu Najwyższego

Dowódcy rodzajów sił zbrojnych

Ambasadorowie RP

Podsekretarze stanu

Wojewodowie

Zastępcy prezesów urzędów centralnych

Dyrektorzy generalni.

Precedencja stanowisk administracji rządowej i samorządowej w województwie

wojewoda

marszałek województwa

przewodniczący Sejmiku Województwa

wicewojewodowie

prezes Regionalnej Izby Obrachunkowej

przewodniczący Samorządowego Kolegium Odwoławczego

wiceprzewodniczący Zarządu Województwa

wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa

członkowie Zarządu Województwa

radni województwa

dyrektor generalny Urzędu Wojewódzkiego

skarbnik województwa

Precedencja stanowisk samorządowych w powiecie

starosta

przewodniczący Rady Powiatu

wicestarostowie

wiceprzewodniczący Rady Powiatu

członkowie Zarządu Powiatu

radni powiatu

sekretarz powiatu

skarbnik powiatu

Precedencja stanowisk w gminie/mieście

wójt/burmistrz/prezydent miasta

przewodniczący rady gminy/miasta

zastępcy wójta/burmistrza/prezydenta miasta

wiceprzewodniczący rady gminy/miasta

radni gminy/miasta

sekretarz gminy/miasta

skarbnik gminy/miasta

sołtysi

przewodniczący zarządu dzielnicy/osiedla

Pierwszeństwo stanowisk w kierownictwie

przykładowego ministerstwa

Minister

Sekretarz stanu

Podsekretarz stanu

Dyrektor generalny

Dyrektor departamentu

Dyrektor biura

Pierwszeństwo stanowisk w kierownictwie Ministerstwa Obrony Narodowej

Minister Obrony Narodowej

Sekretarz Stanu

Szef Sztabu Generalnego

Podsekretarz Stanu ds. polityki obronnej

Podsekretarz Stanu ds. Społecznych

Dyrektor Generalny Urzędu Ministra Obrony Narodowej

Dowódca Rodzajów Sił Zbrojnych (lądowych)

Dowódca Rodzajów Sił Zbrojnych (lotniczych)

Dowódca Rodzajów Sił Zbrojnych (marynarki)

Zastępcy Szefów Sztabu Generalnego

Dyrektor Departamentu Kadr

Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej

Szefowie Zarządów Generalnych

Dyrektor Departamentu Budżetowego

Dyrektorzy Departamentów

Ordynariusze polowi

Pierwszeństwo stanowisk w kierownictwie

przykładowej szkoły wyższej

Rektor

Prorektorzy

Dziekani wydziałów

Dyrektorzy kolegiów/szkół

(wybierani przez społeczność danej jednostki)

Kanclerz

Prodziekani wydziałów

Dyrektorzy instytutów wydziałowych

Pierwszeństwo stanowisk w kierownictwie

przedsiębiorstwa

Właściciel

Przewodniczący/Prezes Rady Nadzorczej

Prezes Zarządu/ Dyrektor Naczelny

Wiceprezes/Zastępca Dyrektora

Dyrektor Biura/Kierownik Działu

Pierwszeństwo stanowisk członków personelu dyplomatycznego

i konsularnego w polskich misjach zagranicznych

Ambasador nadzwyczajny i pełnomocny

Poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny

Minister pełnomocny

Chargé d'affaires en pied

Chargé d'affaires ad interim

Radca – minister pełnomocny, konsul generalny – minister pełnomocny,

radca handlowy – minister pełnomocny

Radca, attaché obrony, wojskowy, morski i lotniczy, konsul generalny, radca

handlowy

I sekretarz, zastępca attaché obrony, wojskowego, morskiego i lotniczego,

konsul, attaché handlowy

II sekretarz, wicekonsul

III sekretarz, agent konsularny

Attaché, attaché konsularny

Sekretarz – archiwista,sekretarz konsularny

Precedencja państw w organizacjach międzynarodowych

Podstawową zasadą precedencji państw na konferencjach wielostronnych

i w organizacjach międzynarodowych jest zasada kolejności

alfabetycznej, w wybranym języku oficjalnym.

Organizacja Narodów Zjednoczonych przyjęła dla swego Zgromadzenia Ogólnego

zasadę precedencji opartą na kolejności nazw państw w języku angielskim.

Utrzymując tę zasadę, w systemie Narodów Zjednoczonych

dokonuje się nadto losowania litery, od której rozpoczyna się

w kolejnym roku stosowanie porządku alfabetycznego

zajmowania miejsc przez delegacje na sesje

Zgromadzenia Ogólnego.

Najprostszy system kolejności alfabetycznej państw

w języku angielskim przyjęła

Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, czyli NATO

Skomplikowany system precedencji przyjęto

w Radzie Europy.

Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy

precedencję swych deputowanych wyznacza zgodnie z ich wiekiem,

natomiast Komitet Ministrów Rady

– według czasu sprawowania urzędu ministra.

Jeszcze inny system precedencji stworzyła Unia Europejska.

Specyfiką Unii jest uznanie języków wszystkich państw członkowskich

za jej języki oficjalne.

W Unii liczącej dwudziestu siedmiu członków

języków oficjalnych jest dwadzieścia dwa.

Z tej zasady bierze się szczególna forma precedencji państw

członkowskich,

która opiera się na porządku alfabetycznym ich nazw

w ich językach oficjalnych.

Belgique/België (Królestwo Belgii – BE),

България (Republika Bułgarii – BG)

Čzeska Republika (Republika Czeska – CZ),

Danemark (Królestwo Danii – DK),

Deutschland (Republika Federalna Niemiec – DE),

Eesti (Republika Estońska – EE),

Ελλάδα (Republika Grecka – EL),

España (Królestwo Hiszpanii – ES),

France (Republika Francuska – FR),

Ireland/Eire (Republika Irlandii – IE),

Italia (Republika Włoska – IT),

Κυπροσ (Republika Cypryjska – CY),

Latvija (Republika Łotewska – LV)

Lietuva (Republika Litewska – LT),

Luxemburg (Wielkie Księstwo Luksemburga – LU),

Malta (Republika Malty – MT),

Magyarország (Republika Węgierska – HU),

Nederland (Królestwo Niderlandów – NL),

Österreich (Republika Austrii – AT),

Polska (Rzeczpospolita Polska – PL),

Portugal (Republika Portugalska – PT)

România (Rumunia – RO)

Slovenska Republika (Republika Słowacka – SK),

Slovenija (Republika Słowenii – SI),

Suomi/Finland (Republika Finlandii – FI),

Sverige (Królestwo Szwecji – SE),

United Kingdom (Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – UK)

Slajd 1Slajd 2Slajd 3Slajd 4Slajd 5Slajd 6Slajd 7Slajd 8Slajd 9Slajd 10Slajd 11Slajd 12Slajd 13Slajd 14Slajd 15Slajd 16Slajd 17Slajd 18Slajd 19Slajd 20Slajd 21Slajd 22Slajd 23Slajd 24Slajd 25Slajd 26Slajd 27Slajd 28Slajd 29Slajd 30Slajd 31Slajd 32Slajd 33Slajd 34Slajd 35Slajd 36Slajd 37Slajd 38Slajd 39Slajd 40Slajd 41Slajd 42Slajd 43Slajd 44