NUMERO 202 (2004:4)

ISS

N 0

02

3-3

69

2

Krome: interkulturaj ludoj,intelektaj ludoj,Olimpikoj, ludoj enEsperanto, intervjuoj,historio... ¤io ¤i enla numero priLUDOJ!

Tarokoj:m

istikaj prauloj de ludkartoj

Rol

ludo

j: pa

pera

j kaj

viv

aj!

Ekskluzive:6-foja mond¤ampionopri sako estas esperantistino!

2 numero 202 (2004:4)temo: ludoj

Preparante ¤i tiun numeron miekkomprenis: la temo “Ludoj” estasvere senlima, kaj ni prezentas nuretan parton de grandega glacimonto.La ludoj ja formas la homaron kajinfluas ¤iujn partojn de nia vivo, kaj tione estas troigo – ja de la ludoj, kiujnludas infanoj nun, foje dependas la“plenkreskulaj ludoj”, kiujn ili ludosposte... Tamen, ni ne tro politikumaskaj filozofiumas en ¤i tiu numero!

Malfermas la kajeron komuna pro-jekto de KONTAKTO kaj Interkulturo – lud-rilataj intervjuoj kun kvardiverslandanoj. Daªrigas la interkulturan parton rakonto priinterkulturaj ludoj – la ludoj, kiuj instruas toleremon, akceptemon,kaj malfermecon al aliaj kulturoj.

La intelekta ludo Kio? Kie? Kiam? estas Ùatata (kaj ofte ludata!)de multegaj rusaj esperantistoj. Vi ankoraª ne konas ßin? Tial legula artikolon de Valentin MELNIKOV (p.5).

La apero de tiu ¤i numero ne estus ebla sen la helpo de ChuckSMITH (multajn dankojn al vi, Chuck!). Li tre Ùatas strategiajn tabul-ludojn kaj e¤ mem partoprenis mond-¤ampionec-turniron de Mens-Sporta Olimpiado. Legu intervjuon kun Chuck sur p.6.

Kaj jen la plej grava nova¢o de ¤i tiu numero: la sesfoja OlimpikaÙak-¤ampiono estas esperantistino! La ekskluziva¢o trovißas sur p.7.

La ludo goo estas unu el la plej antikvaj strategiaj tabulludoj(p.7). Sed ankaª nun strategiaj tabulludoj (p. 8, 9), kiuj naskisankaª “vivajn” rolludojn (p.16), estas ege popularaj. ¥et-kuboj, fan-taziego kaj kreemo estas necesaj por la tabulaj rolludoj. Kaj por la“vivaj” (¤i-foje tolkienistaj) rolludoj ¢et-kuboj ne necesas: bezonatas“mezepokaj” protekt-vesta¢oj (kirasoj, kaskoj ktp.) kaj “scio pri lahistorio de la universo”.

Kiel kutime, mistikumas nia vic-redaktoro Joel. Ãi-foje li rakontaspri tarokoj – la mistikaj prauloj de kutimaj lud-kartoj.

Jam finißis eble la plej majesta, granda kaj mongajna (aª mon-perdiga?) luda evento en la monda historio: – la Olimpikoj – je lafiero de iuj kaj honto de aliaj. Ankaª tiun eventon ni ne povis preter-atenti – personan opinion de iam profesia piedpilkisto legu sur p.13.

Ãu ekzistas ludoj nur en Esperanto? Jes! Informojn ankaª pri tiovi trovos sur la paßoj de KONTAKTO!

Ni kore dankas ¤iujn, kiuj kontribuis al ¤i tiu numero, kaj pardon-petas al tiuj, kies artikolo(j) ne povis eniri ßin pro unusola kialo:mankis spaco. Ili nepre publikißos en la postaj numeroj!

Agrablan luda... pardonu, legadon!

¥enja

Kiel ni ludas? 3Interkulturaj ekzercoj: pli ol ludoj! (Katja IGNATJEVA, Rusio/Svedio) 4Kio? Kie? Kiam? (Valentin MELNIKOV, Rusio) 5Intelekta maratono (Tatjana AUDERSKAJA, Ukrainio) 5“Vizitado al ludaj kluboj estas bonega maniero praktiki lingvojn!” (intervjuo kun Chuck SMITH, Usono/Kanado) 6Sesfoja olimpika ¤ampiono estas ESPERANTISTINO! (intervjuo kun Susan POLGAR, Hungario/Usono) 7Goo, la granda ludo de la Oriento (Francisko LORRAIN, Kanado) 7Historio de goo 7Kunportu fantaziegon, ¢et-kubojn kaj... bonan humoron! (intervjuo kun Floris KRAAK, Nederlando) 8Kiel aperis rolludoj 8Sokoj: ne konkurantoj, sed kunlaborantoj! (Chuck SMITH,Usono/Kanado) 9Lingva Prismo: lingvoj ekzistas tie, kie homoj parolas ilin! 9La Mistikaj Tarokoj – prapatroj de ludkartoj (Joel AMIS, Usono/Nederlando) 10-11“Per Pasporta Servo al la 61a IJK en Zakopane”, aª: “Nokte vizitis vin Zamenhof…” (Joanna JAKIELSKA, Pollando) 12Pasporta Servo: pli ol ludo! (Derk EDERVEEN, Nederlando) 12Stoner Fluxx – mari§uanemula flukso (Chuck SMITH, Usono/Kanado) 12Virtuala mondo en Esperanto! (Nathan KOVAC, Usono; trad. Chuck SMITH) 12Sporto ne estas milito! (Michael SEDGLEY, Koreio) 13Komence estis vorto... (Sergej TIM¤ENKO, Ukrainio) 13Strika Tango jam surdiske! ( ¥enja ZVEREVA, Ukrainio) 14Facila, sed ne primitiva! (¥enja ZVEREVA, Ukrainio) 14Bumerange 14-15Informe 15Plena genocido (el tolkienista “ludeto”) 16

En Moskvo, ¤e Kremlo

Temoj de la venontaj numeroj de KONTAKTO:– 203 (2004:5): RIFUÏINTOJ/HOMAJ

RAJTOJ/TOTALISMO/DIKTATORECOJ.– 204 (2004:6): TERORO/TERORISMO (inkluzive de hejma

teroro/perforto). Limdato: la 1a de oktobro.Kaj jen provizoraj temoj por 2005: ORGANIZA¥OJ; NATURO /BESTOJ; POLITIKO / MILITOJ / TUTMONDIÏO; FOTADO; LINGVOJ;MANÏA¥OJ; FAMILIO (internaciaj geedzißoj, denaskismo ktp.).Skribu – tiu decido povas esti ja la VIA. Ekde la jaro 2004 Kontaktokunlaboras pri la projekto Interkulturo . Kunekun la IK-teamo, Kontakto preparos artikolojn rilatajn al kulturadiverseco, interkultura lernado, interkulturaj konfliktoj ktp. Viajartikoloj / ideoj ¤i-temaj kaj ajnatemaj estas pli ol bonvenaj!* Noto: se vi interesißas pri temo, kies limdato jam pasis, senduvian artikolon ¤iuokaze – ßi simple estos publikigita en postanumero.

LudoHo ludo, dol¤a ludo, vi saßo de sensenco,oaz’ de freÙaj fontoj, malgranda paradizo,loganta el dezerto de nia vivogrizo,por ¤iuj vivozorgoj plej rara rekompenco!

(KALOCSAY)

KONTAKTO: Dumonata socikultura revuo de Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO), eldonata de Universala Esperanto-Asocio (UEA). Fondita en1963. N-ro 202 (2004:4), 41a jarkolekto. ISSN 0023-3692. Legata en ¤. 90 landoj. TTT-paßo: . Eldonanto (administra-do, abonoj, anoncoj): UEA: Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando; tel.: +31 10 436 10 44, fakso: +31 10 436 17 51; ret-adreso:. Redakcio: KONTAKTO, p/k 89, UA-01030, Kievo-30 Ukrainio; ret-adreso: . Redaktoro: Eugenia ZVEREVA (Ukrainio). Vic-redaktoro: Joel AMIS (Usono/Nederlando). Ãef-korektisto: Pavel MO¢AJEV (Ukrainio) Kovrilo: Aleksej KOBZENKO. Presado: SKONPRES, Bydgoszcz (Pollando), ret-adreso: . Konstantaj kunlaborantoj: Joel AMIS (Usono/Nederlando), Giancarlo BARALDI (Italio), Morteza MIRBAGHIAN (Irano), ÒSHÓ-DAVIES Olúwábùnmi (Nißerio), SALIKO, (Finnlando), Behrouz SOROUSHIAN (Irano/Francio), ZHANG Xuesong (Ãinio). Facillingvaj artikoloj estas verkitaj en la nivelojtre facila kaj facila, laª la vortolisto de KONTAKTO. Tiu listo aperas kun la unua numero ¤iujara. Anonctarifo: Tutpaßa 350 EUR, 1/2-paßa 190 EUR, 1/4-paßa100 EUR, 1/8-paßa 55 EUR, 1/16-paßa 30 EUR. Anoncoj sur kovrilpaßoj kostas duoble. Por E-organiza¢oj 50% da rabato. Varbantoj de ekstermovadaj anon-coj ricevas maklera¢on de 30 %. Por anoncoj bv. kontakti UEA. Anoncetoj: por Anonctabulo kostas tri internaciajn respondkuponojn por dek vortoj. Bv. sendirekte al la redakcio aª al UEA. Abontarifo: varias laªlande. Petu informojn de UEA. Malfortvidantoj: povas ricevi vo¤legitan eldonon senpage. Sendu du 60-minutajn kasedojn al Elise LAUWEN, Fort Alexanderstraat 16, NL-5241 XG Rosmalen, Nederlando. KONTAKTO en radioj: Regiono / tempo (UTC) / metroj /frekvencoj (kHz)): Radio Havano (Kubo) Okcidenta kaj Norda Ameriko kaj Pacifika Azio/ 7:00/31/9 820; Tuta Ameriko kaj Karibio / 15:00, 23:30/25/11760; Eªropo Mediteranea/ 19:30, 22.00/21/13 715; (je la 15a horo UTC), (laª mendo tra la servilo de Austria Radio Internacia). Pola Radio: elsendoj:13:30/41,23/7 275; ripetoj:18:00/42.07/7 130; 20:00 kaj 9:30 sekvan tagon (nur per satelito). La satelita ricevo eblas per: Eutelsat II F – 6 – Hot Bird – 13 gradoj de la orienta lat-itudo; frekfenco 11,474 GHz, polarizado horizontala (H); subportanto 7,38 MHz. ,, La redakcio kaj la eldonanto ne respondecas pri la opinioj de unuopajaªtoroj.

Enkonduke

numero 202 (2004:4) 3temo: ludoj

Kiel ni ludas?Ludoj estas sendube parto de la homa kulturo, kaj la rilatoj al ludoj en diversaj landoj estas mal-

samaj. KONTAKTO komune kun la projekto Interkulturo preparis etan demandaron pri ludoj endiversaj landoj. Kaj jen la rezultoj!

Mi preferas vidi lavizaßojn de miaj kon-

traª-ludantoj!Chuck, Usono

- Kiuj pensoj aperas envi, kiam vi aªdas la vor-tojn “ludi, ludoj”?

- Tabul-ludoj kaj lokajkluboj.

- Kial homoj interesißaspri tabul-ludoj?

- Mi persone Ùatas ilin,¤ar tio estas maniero ekzer-ci mian cerbon kaj inter-agikun veraj homoj (malsamekiel en video-ludoj). Porludantoj, la “popularajludoj”, kiel Monopoly[monopoli] kaj Risk, neestas interesaj, ¤ar ili nehavas sufi¤e da strategio.Tamen, inter neludantoj ilijes ja estas la plej popu-laraj. Krome, en tabul-ludoj (same kiel en ajnajludoj) certe estas defio!

- Kiel popularaj estastabul-ludoj nuntempe enla mondo?

- Ne tre popularaj, sedmulte pli popularaj ol antaªdek jaroj, pro du kialoj:unue, post la apero deSiedler von Catan (Koloni-antoj de Katan) homoj pliinteresißis pri veraj strate-giaj ludoj; kaj due, samekiel pri Esperanto, oni nun-tempe povas trovi pli bona-jn informojn pri tabul-ludojen la interreto.

- Ãu ekzistas landoj, enkiuj tabul-ludoj estas plipopularaj ol en aliaj?

- Certe! Sed mi ne verescias kial...

- Kion vi opinias prikomputilaj ludoj?

- Mi preferas vidi la viza-ßojn de miaj kontraª-ludantoj, do mi ludas ¤efetabul-ludojn. E¤ se tamenkelk-foje mi ludas Flash-ludojn en la interreto poramuzißi.

- Kaj sport-ludoj? EnUsono kelkaj specoj de iliestas aparte popularaj, ¤une? Almenaª tiun imagononi ricevas pro ofta montra-do de korbo-pilko-turniroj...

- Mi terure malÙataskorbo-pilkon, sed mi neestas kutima usonano... Miplej Ùatas tablo-tenison,sed sendube korbo-pilkoestas la plej popularasporto en Usono*.

Litovoj elektas korbo-pilkon!

Neringa, Litovio- Kiuj pensoj aperas en

vi, kiam vi aªdas la vor-tojn “ludi, ludoj”?

- Amuzißo.- Kiaj ludoj estas popu-

laraj en via lando?- Se paroli pri sportaj

ludoj – korbo-pilko. Niajludistoj ißis sufi¤e famajkaj nuntempe ili estas e¤preskaª la plej lertegaj enla tuta mondo.

- Kial ßuste korbo-pilko? Kial ne pied-pilko,ekzemple?

- Mi supozas, ke eble protio, ke Litovio estas mal-granda, kaj ne estas multajgrandaj ejoj por ludi pied-pilkon (ridetas). Kaj krome,Litovio estas lando de pluvo:ne ¤iam estas kondi¤oj porludi pied-pilkon ekstere. A§jes, ankoraª unu kialo:litovoj estas altaj homoj!

Por multaj, komputil-ludoj estas drogo...Haris, Bosnio kajHercegovino

- Kiuj pensoj aperas envi, kiam vi aªdas la vor-tojn “ludi, ludoj”?

- Ludoj per vortoj kunknabinoj kaj poste amuzajkomunaj ludoj ekstere.

- Kiaj ludoj estas popu-

laraj en via lando?- Sufi¤e multaj homoj el

mia lando (eble e¤ la plej-parto) Ùatas kart-ludojn.

- Kial?- Mi kredas, ke oni ¤iam

ser¤is ludojn, kiujn onipovas ludi hejme, apudfajro, sed kial ßuste kartoj,mi ne scias... Certe iam onihavis kelkajn tradiciajnludojn kaj ne ludis kartojn.Ekzemple, ekzistis ludonomata “¤apelo”, en kiu iukaÙas ies ringon sub unu elmultaj ¤apeloj kaj divenas,kie ßi estas.

- Kaj el sportludoj, kiuplej popularas en via lando?

- Plejparte la pilkoludoj,kio signifas unuavice pied-pilko. Kaj ankaª kelkajtradiciaj – ekzemple, Ùton-¢etado aª Ùnureg-tirado.

- Kion vi mem ludas?- Interretajn ludojn ¤efe.

Sed ßenerale mi ne ludasmulte kaj ofte. Do, tiookazas en la momentoj,kiam mi ne povas plulabori, kaj restas nur mi kajmia komputilo. Se mi estaskun miaj amikoj, mi nevolas “perdi” la temponludante kun ili – mi preferaspromeni aª kafumi. Do, miludas sole kaj per komputi-lo. Estas iusence ripozo:ludante, mi devas koncen-

trißi, kaj ne povas pensi pri¤iu-tag-a¢oj...

- Ãu vi opinias, ke mul-taj homoj ludas komputil-ludojn pro la samaj kialoj?

- Hm... mi certas, kemultaj ludas ilin, sed, mikredas, ke tio estas drogopor la plejparto, ¤ar oni neplu scias, kiam ¤esi...

- Kial, laª vi, komputil-ludoj tiel popularißis tra latuta mondo? Ãu visupozas, ke ili trafas ionen la homa menso, kio

estas universala? Kaj sejes – kio estas tio?

- La vivo hodiaª farißassufi¤e “malhomeca” – oniperdas rilatojn kun aliajhomoj. Ekzemple, porsportumi jam necesas eliri ella domo, pretigi sin kaj kon-takti aliajn homojn... Sedekzistas pli nestre¤a maniero– sufi¤as nur perdi iom datempo apud la komputilo...

- Kio por vi pli gravas:la celo aª la ludo mem?

- La ludo mem estas¤iam pli grava. Mi Ùatas, sehomoj ¤irkaª mi amuzißaskaj speciale se ili ridas. Sedmi devas konfesi, ke mi neÙatas malgajni, aparte seestas “peza” malgajno...

99% da viroj nekapablas paroli pri ioalia krom pied-pilko...Daniela, Italio

- Ãu estas, laª vi, iuludo, kiu estas aparte pop-ulara en via regiono? Kajse jes – kiu?

- Rilate sporton, certeestas, kaj ¤iuj scias: pied-pilko! Tio estas koÙmaro pormi, ¤ar 99% da viroj nekapablas paroli pri io alia.Kvankam kun granda surpri-zo pasint-jare mi rimarkis, keankaª en Germanio pied-pilko estas same popularakaj ¤iea en la ¤iu-taga vivo...

Se paroli pri aliaj ludoj,estas sufi¤e amuzaj tiuj, kiujnoni organizas dum popularajfestoj en la kamparo.Ekzemple, kiam oni devasdiveni la pezon de porko aªÙafo (viva, kompreneble...).

Aª alia: oni ligas dehak-itan trunkon de arbo al labran¤oj de du aliaj arbojper Ùnuroj tiel ke ßi penduiom super la tero (horizon-tale) kaj ke ßi povusvingißi, kiam oni paÙas surßi. Poste oni malsekigas ßin

per akvo kaj sapo... Venkastiu, kiu kapablas atingi laalian finon de la trunko.

- Kion vi opinias pritabul-ludoj kaj kart-ludoj?Ãu vi foje ludas ilin mem?

- Mi povus rakonti dumhoroj... Ni ludas ¤efe tiajnludojn ¤e la maro aª en lakamparo. Ãe mi oni ¤iamorganizas somerajn turnir-ojn de diversaj kart-ludoj.

- Kial, laª vi, tabul-ludojkaj kart-ludoj estas tielpopularaj?

- Pro diversaj kialoj. Pormi, kart-ludoj unue estasmal-stre¤-igaj tempo-pasig-iloj: kvankam onidevas koncentrißi (se laludo postulas iom da strate-gio), oni uzas sian energionpor la ludo kaj forgesas prialiaj aferoj. Dume vi povasparoli, Ùerci, simple pasigiagrablan tempon kun aliajhomoj, sen celo...

- Kio por vi pli gravas:la celo aª la ludo mem?

- Certe, pli gravas por mila ludo mem. Sed ne ¤iam:foje bonas ankaª ludi nurpor venki.

Intervjuis Katja IGNATJEVA,Rusio/Svedio

* Korbo-pilko sendube estastreege populara, aparte en lanord-oriento, en urbaj lokoj kajinter nigruloj, sed se konsideri latutan landon, la plej popularaestas aª usona pied-pilko aªbazo-pilko. En la sud-oriento,usona pied-pilko estas la plejpopularega sporto – Joel AMIS,vic-red. (Usono/ Nederlando)

defii – diri, Ùajnigi ktp., keli/Ùi povas superi aliajndrogo – dependiga a¢o, kiu ielefikas mensan funkciadoninterreto – aro da inter-ligitajkomputilojkolonianto – tiu, kiu okupasteritoriojn ekster sia hejmlandokoncentrißi – pensi nur priunu aferokorbo-pilko – pilko-sporto;korbo – ujo kun truetojkoÙmaro – malbona sonßo;¤i tie: terura¢oporko – kampara besto ofteuzata por viandoringo – iuj portas ilin sur lafingrojstrategio – la arto paÙonpost paÙo akiri venkonteniso – speco de sportoludata per eta pilkotrunko – la plej dika partode arbo turniro – sporta “batalo”

Facila

4 numero 202 (2004:4)temo: ludoj

Interkulturaj ekzercoj:

pli ol ludoj!

Katja IGNATJEVA, Rusio/Svedio

Ni ne malÙparu tempon listi-gante ¤iujn eblajn specojn deludoj, kiuj ekzistas en la mondo.Nun ni parolu iom pri interkul-turaj ludoj. Eble oni ne povasnomi ilin simple “ludoj” – ¤arilia celo estas multe pli profundakaj serioza ol ludi por agrablepasigi la tempon. La vera celo deinterkulturaj ludoj estas instigidiskutadon kaj pripensadon primultaj “tiklaj” temoj (ekzemple,diferencoj inter homoj kaj iliajkulturaj medioj, stereotipoj,rasismo kaj ksenofobio), sed eniom pli leßera, stimula kajamuza maniero.

Kion oni bezonas por ludiinterkulture? Unu el la evidentajrespondoj estas “ludantojn”. Por

organizi la ludon ne nepre necesasinternacia grupo. Diferencoj interni koncernas ne nur la landon denia deveno aª la lingvon, kiun niparolas. Ne ekzistas du samajhomoj. Ni ¤iuj tre malsamas interni laª nia pensmaniero, nia fono,niaj principoj kaj viv-filozofioj.Pro tiu kialo ajna grupo de homojtaªgas por ludi interkulture.

Dua grava kondi¤o estas ludgvi-danto. Por ke la ludo estu vereefika, ege gravas bone organizißin, zorgi pri la sekureco de laludmedio (estas esence grave, ke¤iuj ludantoj respektu unu la aliankaj ne insultu la opiniojn de aliajhomoj, kiel ajn absurda kaj nekuti-ma ßi Ùajnas al iu) kaj organizipostludan diskuton. En la diskuto,¤iuj povas kune priparoli siajnimpresojn pri la ludo kaj pli pro-funde paroli pri plej diversaj temoj,kiujn oni ektraktis dum la ludo. Larolo de la ludgvidanto estas egegrava. Homo, kiu prenas sur sintiun taskon, estu nepre sperta priorganizado de similaj aktiva¢oj!

Tiuj, kiuj interesißas ekscii plipri diversaj interkulturaj ludoj,

povas trovi pli da informoj kaj pli-ajn ludojn ¤e la retejo de la projek-to “Interkulturo” aª venial iu el la trejnseminarioj organiz-itaj kadre de tiu sama projekto porkune kun aliaj partoprenantojpraktike sperti diversajn ludojn kajricevi trejnadon pri ilia organizado.Pliajn informojn trovu ¤e< w w w. i n t e r k u l t u r o . n e t /seminarioj> aª skribu al .

Kaj nun jen kelkaj ludoj, kiujn

vi povas organizi kun viaj amikoj,dum Esperanto-aranßoj aª ajnajaliaj okazoj, kiam vi havas gruponde interkulturludemuloj.

Ãu 60 sekundoj estas unuminuto, aª ¤u eble ne?

Ni ¤iuj scias, ke tempo estas rel-ativa – sed kion konkrete tio signi-fas? Partoprenantoj travivos unuminuton de sia propra tempo kajposte komparos la rezultojn.

Por tiu ¤i ludo oni bezonas hor-loßon kaj unu seßon por ¤iu parto-prenanto. Se en la ¤ambro jam estasgranda horloßo, kovru ßin per pap-ero. Se ßi sonas, tute forigu ßin.

La gvidanto petas la parto-prenantojn kaÙi la horloßojn, kiujnili eventuale havas. Ãiuj ekstaraskaj fermas la okulojn. Je la ordono“EK!”, ¤iu devas kalkuli ßis 60sekundoj kaj tuj post la fino dekalkulado sidißi. Necesas substre-ki, ke la ludo estas efika nur se oniestas tre silentaj dum la tuta ßiadaªro. Nur post kiam partoprenan-to sidißis, li/Ùi rajtas malfermi laokulojn.

Tiu aktiviga ludo klare montras la

tutan koncepton de tempo kaj rilatoal ßi de ¤iu aparta individuo. Post laekzerco oni povas diskuti, ¤u vereekzistas diferencoj en la percepto detempo en diversaj kulturoj.(Fonto: Swatch, Timex ktp.)

La ovkaptadoE¤ en kaptado de ovo povas esti

ero de interkultureco! La ludomontras kapablojn kaj stilojn dekunlaboro en teamo.

Por tiu ludo oni bezonas: po ununekuiritan ovon por ¤iuj 4-5 parto-prenantoj, Ùnuron por fiksi ßin al laplafono, multe da papero, tondilo-jn, malnovajn ¢urnalojn, kartononkaj gluon kaj minimuman spaconde 4x4 metroj por grupo ¤iu grupode 4-5 partoprenantoj.

Pretigu ¤ambrojn, kie laborosetaj grupoj. Por ¤iu grupo nodu laÙnuron ¤irkaª la nekuirita ovo kajpendigu la ovon de la plafono, tielke ßi pendu 1,75 – 2 metrojn superla planko. Ne tro volvu la ovon, –se ßi falas surteren, ßi havu laeblecon rompißi.

Dividu la partoprenantojn engrupojn de 4-5 homoj. Prezentu laekzercon: precize 30 minutojn postla komenco de la ekzerco la gvidan-to trairas ¤iujn ¤ambrojn kaj dis-tran¤as la Ùnuron, per kiu pendas laovo. La tasko de la teamo estas faristrukturon, kiu malebligasrompißon de la ovo pro la falo. Onisekvu la jenajn regulojn:

a) Partoprenantoj nek per lamanoj, nek per la uzataj materialojrajtas tuÙi la ovon nek la Ùnuron.

b) Oni rajtas uzi nur la materi-alojn, kiujn anticipe pretigis lagvidanto (do, nek tablojn, nekseßojn!).

Dum la ludo, la gvidanto obser-

Ãu vi travivis iun aparte amuzan,pensigan, malgajan aª frenezaninterkulturan situacion, pri kiu vivolas rakonti al aliaj?

Bonvolu fari tion kadre de lakonkurso “Interkulturaj spertoj”, kiunla projekto Interkulturo organizas kun-labore kun KONTAKTO! Por partoprenila konkurson, bv. sendi al aª rekte enmetu vianhistorion en la vikipaßon.Kontribuojn al la konkurso ni kolek-tas ßis la unuan de 31an dedecembro 2004 inkluzive. La gajn-intoj estos anoncitaj en la duanumero de KONTAKTO 2005. La plejbonaj historioj estos publikigitaj enKONTAKTO kaj en la retejo deInterkulturo . Premioj por la gajnintoj de lakonkurso estas libroj / videofilmoj/ DVD-oj, kiujn la gajnintoj rajtoselekti el la katalogo de UEA.

vas grupojn por vidi, ke ili sekvas laregulojn. Post precize 30 minutoj lagvidanto trairas la ¤ambrojn, dis-tran¤as la Ùnurojn kaj observas, ¤u lateamoj sukcesis plenumi la taskon.

Post la ludo oni nepre havu komu-nan diskuton por priparoli la jenajndemandojn: kion oni observis? Ãuestis iuj malfacila¢oj pri komunika-do ene de grupo? Kiel individuajstiloj de problemsolvado influas lateaman laboron? Estas grave, ke laanalizado ne ißu akuzado de iujapartaj membroj de la grupo procertaj konduto aª agoj dum la ludo.Prefere provu turni tiun situacion –malsamaj laborstiloj, kondutoj,preferoj en la teamo – al la realavivsituacio, aparte al la situacio eninternaciaj teamoj. Plejparte, kun-laborante oni alfrontas diferencojn.Kiel eblas trovi konstruivan aliron altiuj diferencoj? Ãu eblas trovi kom-promisojn?

“Manpremo en Derdio estas konsiderata la plej grava ofendo imagebla!”(dum interkultura seminario en Sarajevo, marto 2004; la ludo Derdianoj)

“Inßenieroj” instruas al “derdianoj” kiel konstrui la ponton (dum interkul-tura seminario en Sarajevo, marto 2004; la ludo Derdianoj)

KOMPLEZE DE K.I.

KOMPLEZE DE K.I.

numero 202 (2004:4) 5temo: ludoj

Valentin MELNIKOV, Rusio

VerÙajne, unu el tipaj trajtoj dela rusa karaktero estas emo alintelektaj ekzercoj, ne ligitajkun ia praktika bezono – pornura plezuro. Ofte alilandanojne komprenas, kial nin allogastia okupo – tamen pensu, ke reg-ula “intelekta gimnastiko” boneevoluigas penskapablojn kaj dohelpas atingi sukcesojn en scien-co, kariero ktp.

En eks-Sovetio (kaj interruslingvaj elmigrintoj tra lamondo) ekzistas originala kajinteresa movado de intelektajludoj. Ãio komencißis de la televi-da ludo Kio? Kie? Kiam?, aperintaen 1975 kaj pluekzistanta: sesopoda “sciuloj” (la vorto, kvankamneßusta, ißis tradicia) aªskultaskomplikan demandon, pridiskutasßin dum unu minuto kaj donasrespondon. Se ßi estas ßusta, lateamo ricevas poenton. En la telev-ida varianto demandojn verkas kajalsendas spektantoj, kaj la ludodaªras ßis oni ricevas ses poentojn– se la sciuloj donas ses ßustajnrespondojn antaª ol ses malßusta-jn, do la teamo gajnis, kaj male.

Estißis amasego da dezirantojludi. Krome, oni volis konkuri,kompari la fortojn de diversajteamoj – en la originala TV-ludotio ne eblis. Post kelkaj jaroj aperisla ludo Brain-ring (Cerb-areno):du sesopoj ludas unu kontraª laalia, poenton gajnas tiu, kiu ne nurrespondis korekte, sed faris tionpli frue ol la kontraªulo. Kiuopinias, ke li/Ùi pretas respondi(oni rajtas pripensi ne pli ol minu-ton), premas specialan signalbu-tonon; se la respondo ßustas – dojen unu poento, kaj la alia teamo“ripozas”, e¤ se ßi same sciis larespondon, sed malfruißis sekun-don. Se la unua teamo respondasmalßuste, la dua havas 20 sekun-dojn por trovi la korektan respon-don kaj gajni poenton. Samtempepopularißis t.n. “sporta” Kio?Kie? Kiam? – por pluraj teamoj

samtempe. Ãiuj (¤iu teamo ¤irkaªsia tablo) sidas en granda halo,aªskultas laªte sonantan deman-don kaj post unuminuta pridiskutoskribas respondojn sur paperetojkaj fordonas al la de¢orantoj,kurantaj tra la halo. ¥urio indikasßustajn respondojn en tabelo, kaj¤io daªras; fine oni komparas lakvanton da ßustaj respondoj elkelkdeko da luditaj demandoj.

La movado ißis tre amasa: engrandaj urboj estas dekoj dateamoj, tutmondajn samtempajnturnirojn partoprenas samtempe

pli ol 5000 personoj. Reguleokazas festivaloj, ¤ampion-turniroj de urboj kaj landoj; ekde2002 ¤iujare okazas oficialaj mon-daj ¤ampion-turniroj. Ekzistastelefonaj kaj interretaj versioj dela ludoj – bedaªrinde ¤io nur en larusa lingvo. Tamen estis plurajsukcesaj provoj ludi ankaª en laangla; en kelkaj eks-sovetiajrespublikoj okazis turniroj en tiesnaciaj lingvoj. Ankaª Esperantone restis ekster atento: ekde 1986dum diversaj E-aranßoj oni ludasdiversajn specojn de intelektajludoj.

El la ludtitolo oni povas (erare)konkludi, ke por bone respondi,necesas scii multajn konkretajn fak-tojn. Tute ne! Demandoj por prifak-

ta scio estas neinteresaj do oni ¤ielstrebas eviti tiajn. Bona demandomem enhavas ¤ion necesan por larespondo, krom tio eble necesaskomunaj ßeneralaj scioj elmezlernejaj studoj, atentemo,observemo ktp. Ofte Ùajne balastavorto aª gramatika genro donas for-tan aludon; iam rolas vortludoj k.s.,do ofte demandoj estas netraduke-blaj alilingven. Certe, demandojestas diversspecaj kaj diversstilaj,do ßenerale avantaßon havas tiu, kiupli multe scias, multe legas. Enforta teamo devas harmonie kunla-

bori homoj kun diversaj pensman-ieroj, fakuloj pri laªeble plej diver-saj aferoj. Multo dependas de regu-la trejnado, kreanta tujan interkom-prenon inter la teamanoj.

Tiaj ludoj postulas grandan klere-con, kapablon rapide kaj originalepensi. Estas ¤iam interese kontaktihomojn kun tiuj kvalitoj, kaj laetoso vere ßuindas! Do se vi povaskaj emas – nepre provu. Ampleksaruslingva retejo kun ¤iuj nova¢oj dela intelektluda movado trovißas ¤e, arkivo dedemandoj (jam pli ol cent mil!) – ¤e.

Fine mi proponas kiel ekzem-plon kelkajn simplajn demandojnel efektivaj turniroj – mi elektistiujn, kiuj ne postulas specifajn

lokajn sciojn kaj ne uzas speci-fa¢ojn de la rusa lingvo.

1. Jen skriba¢o el antikvaEgiptio: temas pri iu sklavo: “Liperfekte aªdas per ambaª oreloj,vidas per ambaª okuloj. Mi garan-tias lian moderecon je manßado,honestecon kaj obeemon”. Tiu tek-sto estas konsiderata unu el la plejfruaj ekzempleroj... De kio?(Respondo: reklamo).

2. La estraro de la kompanioMcDonald’s opinias: la onidirojn,ke la vianda¢oj de McDonald’sestas produktataj el tervermoj,facilas refuti per simpla komparointer vermoj kaj viando. Laª kiukriterio? (Respondo: laª la prezo.Vermoj kostas pli multe).

3. Laª humura kalendaro deBELAJEV kaj £TAªBER, “Se tiu asertoestus vera, ßi ne havus tian agrablanguston”. Konjektinte, pri kiu asertotemas, nomu ßin. (Respondo: vino[“In vino veritas”]).

4. Foje amiko de Mark TWAIN,Harry DUMAN, prunteprenis de li500 dolarojn, promesinte nepreredoni post monato – certe, se lirestos viva. Kion faris Mark TWAIN,kiam post monato li ne rericevis laÙuldon? (Respondo: li publikigisnekrologon de Harry Duman).

5. En fablo de Ambroz Birs, iudeputito promesis al siaj elektin-toj, ke li en sia posteno ne Ùtelos.Kiam evidentißis, ke li tamenÙtelis grandan sumon, la elektintojpostulis lian respondon. La deputi-to respondis, ke donante la prome-son ne Ùteli, li ja ne donis alianpromeson. Kian? (Respondo: lapromeson ne mensogi).

6. Jerom K. Jerom komparis ßinkun registaro, ¤ar ßin oni Ùatas nurse ßi estas bona. Nomu ßin.(Respondo: vetero).

7. Rusa humuristo Mi§ailZADORNOV diris, ke li ne koleraskontraª komunistoj, ¤ar ili neniamtrompis lin. Sed kial ili lin netrompis, laª liaj vortoj?(Respondo: li neniam kredis al ili).

Kie? Kiam?

Kio?

Respondoj: 1. Sankt-Peterburgon. 2.Mankis adresoj sur la kovertoj. 3.Kun diversaj bildoj ambaªflanke. 4.De futbal-golejo. 5. 10 mil malplenajkinofilmoj por plia laboro. 6. Cikonioj.7. Ursaj feloj por ¤apeloj. 8. KuÙas en¤erko surtable. 9. £topante la buÙonpor ne ridi.

Odeso estas konata ne nur kiel laplej ridetema urbo de tuta iamaSovetunio. Famas ßi ankaª pro labonegaj teamoj en diversaj intelekt-ludoj... Transprenis tiujn famajn ode-sajn tradiciojn ankaª la E-kluboVerda¢o (Odeso), kiu konstanteokazigas diversajn intelektajnkonkursojn. La gvidantino de laklubo – Tatjana AUDERSKAJA, Ukrainio– afable disponigis al la redakciotutan faskon da materialoj, ellabori-taj de Ùi mem. Pro manko de spacoen tiu ¤i numero ni aperigas nur etanparton de la demandoj/enigmoj. Enla postaj numeroj atendos vin pliaj!

1. Dum la jaroj de la “MalvarmaMilito”, usonaj kinoreßisoroj oftevizitadis Helsinkon – la ¤efurbon deFinnlando. Kion ili filmis tie?

Intelekta maratono 2. Dum Kristnasko 1998 SanktaNikolao ricevis 702 mil leterojn deinfanoj, sed respondis nur al 300 mil.La kialo estis ne troa okupiteco, sed...

3. Paragvajo estas la sola landoen la mondo, kiu havas TIANflagon. Do, kian flagon ßi havas?

4. Post brilega ludo de itala golis-to TOLDO dum la eªropa futbal¤ampi-onec-mat¤o en 2000, la estraro delia naskißurbo promesis baki por litorton. Kiun grandecon ßi devis havi?

5. Dum la XXII-a MoskvaKinofestivalo estis aljußita premiopor la plej sukcesa debuto. Ïi estissufi¤e valora kaj konsistis el 10mil... (10 mil kio?).

6. Kiam en Berlino oni konstruisnovan best-ßardenon, helpis la organi-zoj de la tuta tiama GDR. La donacojpor la best-ßardeno konformis al laspecialecoj de donacantoj: ekzemple,

uzinoj a¤etis elefantojn, milita ministe-rio – histrikojn*, friduja fabriko –blankajn ursojn... Longe pensis la lab-orantaro de mebla fabriko, kion ilidonacu. Por esti spritaj kaj plenumi lakondi¤ojn de la afero, finfine ili decidis,ke ekzistas nekontestebla interdepen-deco inter litoj kaj... Kaj kio?

7. Post la Oktobra Revolucio, unuel la lastaj landoj, kiuj agnoskisSovetunion, estis Britio. Do, laekonomiaj ligoj inter ambaª landojestis porlonge ¤esigitaj. Sed ekzis-tis unu speciala rusa varo, neprebezonata por la reßinaj gvardianojde Britio, pri kiu oni pretis e¤ fariapartan kontrakton. Kio do ßi estis?

8. Kiam en irlanda familiookazas tiu evento, multnombrajgastoj dancas nudpiede ardannacian dancon – ¢igon. Dum la tutanokto ili dancas, kantas, muziklu-

das. La sola domaßo estas ke memla “kialulo de la evento” ne povasgajumi kun ili. Sed kion li/Ùi farasdumtempe?

9. La kutima ekipa¢o de profesiajpertelefonaj sekskunulinoj konsis-tas el: magnetofono por krei kon-stantan sonan fonon, malsekabanstupo por fari specifajn sonojn...kaj kuseno. Kusenon uzas plejpartenovicoj. Kiel konkrete ili uzas ßin?

* histriko – simila al erinaco, sed pligranda

6 numero 202 (2004:4)temo: ludoj

“Vizitado al ludaj kluboj eksterlande estas bonega maniero praktiki fremdajn lingvojn!”

Demandojn de KONTAKTO respondas ludemu-lo (kaj e¤ profesia ludisto!), ßis januaro 2004volontulo en la CO de TEJO, kaj oficisto dela Kalgaria Esperanto-Centro en Kanado(en julio 2004) – Chuck SMITH [¤ak smith].

- Saluton, Chuck! £ajne vi apartenas al tiujmalmultaj esperantistoj, kiuj okupißas priludoj tute “mallude”. Diru, ¤u ekzistas multajludoj nur en Esperanto?

- Bedaªrinde ne... Oni povas ludi, ekzemple,krucvortludojn, kiel vorto-mozaiko aª Skrablo,en kiu oni ricevas literojn kaj devas formi vor-tojn sur la tabulo, simile kiel en krucvortenig-mo. Ankaª ekzistas Sokoj (kunlabora ludo, vd.artikolon sur paßo 9). Antaªnelonge “naskißis”tute nova kaj plene Esperanta, sed ankoraª neeldonita ludo – Pasporta Servo (vd. paßon 12).Mi aªdis pri ankoraª unu ludo, en kiu onirespondas diversajn demandojn pri la mondo,sed mi neniam vidis ßin... Rete oni povas ludiSkrablon ¤e , kajbaldaª aperos nova interesa kaj tre ampleksareta rolludo – Esperanto-MUD (Mult-UzantaDimensio), vd. paßon 12.

- Kaj kio pri luda literaturo en Esperanto?- Ekzistas du libroj pri goo (japana strategia

ludo) kaj Ùogio (japana Ùako).- Vere, ne tiel multe... Spionoj raportis, ke, e¤

antaª ol ekstudi en la universitato, vi kreiskelkajn komputilajn ludojn. Ãu tio veras?

- Viaj spionoj bone laboras (ridetas). En lalernejo mi programis komputilan ludon tre simi-lan al Pente (ludo, en kiu oni provas havi kvinÙtonojn en unu vico, sed ankaª povas kapti laÙtonojn de la kontraªulo). La komputila versiodiferencas de la tabula, ¤ar ambaª homoj ludassamtempe, kaj tiel ne plu ekzistas avantaßo porla unua ludanto. En la universitato mi kun miakunloßanto kreis sufi¤e ampleksan komputil-ludon (ni uzis ¤i tiun projekton por la kursoj deartefarita intelekto kaj komputila grafiko). Laludo nomißas Agorafobio: la timo de bazaroj(Agoraphobia: The Fear of Markets). Ïi estissimila al la ludo Sim City (Simulita Urbo). Tieoni konkursas por havi la plej efikan ¤enon devendejoj en la urbo (agora = bazaro en la greka).

- Ãu eblas paroli ankaª pri via profesia“ludkariero”?

- Jes, efektive. Ïi komencißis, kiam mi fondistabulludan klubon en mia universitato. Tie nirenkontißis dufoje monate kaj, cetere, e¤ organi-

zadis pli grandajn tabulludajn kunvenojn dufojejare por la ekstera publiko. Tiam (en 1999) milaboris en la tabulluda fako de la portalo (),zorgante pri ligilaro kaj regule verkanteartikolojn pri tabulludoj.

Poste mi laboris por la Mens-SportaOlimpiado (MSO) – mi okupißis pri retpaßaroj kaj raportis prigravaj tabulludaj eventoj. La pinto de tiu laboroestis, kiam MSO pagis mian vojaßon alLondono. Tie ili e¤ pagis US$15 hore por ke mirete raportu nova¢ojn pri la turniroj. VerÙajne, mineniam havis pli interesan laborsemajnon!

- Nemalbone. Kaj kiam vi eklernisEsperanton?

- En februaro 2001. Poste mi fondis laEsperantan Vikipedion kaj zorgis pri ludajartikoloj .En julio 2002 mi komencis sesmonatanEsperantan vojaßon tra Brazilo kaj Eªropo (enoktobro mi haltis por la plej granda tabulludakongreso en la mondo – en Essen, Germanio).Dum la vojaßo mi akceptis la postenon deTEJO-volontulo en Roterdamo (Nederlando)por unu jaro. Nun mi laboras kiel oficisto de laKalgaria Esperanto-Centro en Kanado.

- Kiuj estas viaj preferataj ludoj?- Mi persone plej Ùatas la ludon Koloniantoj

de Katan, en kiu oni provas plej bone “kolonii”fremdan insulon. Ïenerale mi Ùatas ludi ger-manajn tabulludojn – laª mi kaj aliaj strategiajludantoj, ili estas la plej bonaj en la mondo! Seoni iras al franca, kanada, nederlanda aª usonastrategia tabulluda klubo, oni plejparte vidostie germanajn tabulludojn...

- Kaj kio pri Esperantaj ludoj?- Mi ne ofte ludas Esperante, sed mi tre Ùatas

ludi germanajn tabulludojn en nia lingvo. La plejlonga Esperanta tabulluda aranßo estasKoKoLoReS (Kafokla¤o kaj Ludoj dumRenkontißo Semajnfina) . Ïi okazas enGermanio ¤iujare, organizata de PetraDÜCKERSHOFF. Mi ¤eestis pasintjare kaj tre ßuis

ßin! Cetere, tabulluda vespero en Esperantookazas ¤iun trian monaton en Hago, Nederlando.

- Chuck, vi vizitis plurajn landojn. Diru, ¤uoni ludas malsame en diversaj partoj de lamondo? Ekzemple, ¤u estas iuj diferencojinter Ùako en Rusio kaj Ùako, mi diru, enJapanio?

- Nu, Ùako certe plej popularas en Rusio, kajmi arde rekomendas al ¤iuj viziti Ùak-muzeonen Moskvo. Tie oni povas e¤ vidi la tablon, ¤ekiu ludis KASPAROV kaj KARPOV en la fama¤ampion-mat¤o. Krom tio, estis interese kon-stati, ke la reguloj por damoj malsamas enmultaj landoj: en Afriko oni ludas Mankalon(ludo per peonoj en lignaj truoj). Interese, keen Japanio oni e¤ povas spekti mat¤ojn de gookaj Ùogio televide!

- Ãu kulturaj diferencoj foje malhelpaskunludi, aª male?

- La plej malfacila afero estas la lingva bari-lo. Mi tamen trovis, ke vizitado al ludaj klubojeksterlande estas bonega maniero praktiki frem-dajn lingvojn. Tamen, oni tute ne havas proble-mojn, se oni volas ludi Ùakon eksterlande, ¤aroni ege malofte parolas (ridetas). Iam mi ludisen internacia turniro de Koloniantoj de Katan enLondono kun du italoj, kaj kelkfoje mi ne poviskompreni ilian anglan, kvankam ili perfektekomprenis unu la alian.

- Eble, vi ne sufi¤e lernis la “internaciananglan” (ridetas). Kiuj ludoj, laª vi, estas plejmalkutimaj? Ãu ekzistas iuj plene frenezaj(¤u en bona, ¤u en malbona senco), laª vi,ludoj?

- Laª mi, la plej “frenezaj” ludoj estas la vivajrolludoj, en kiuj oni portas kostumon kaj rolaskiel persono en fantazia mondo, ekzemple, engranda kastelo aª arbaro (vd. p.16 – Red.). Tiajludoj povas daªri inter kelkaj horoj kaj kelkajtagoj. Same, iuj Ùatas ludi militludojn, kiuj samepovas daªri multajn tagojn. En tiaj ludoj oniplejofte simulas historiajn batalojn aª militojn.

- Kiel trovi aliajn ludemulojn, se oni ekin-teresißis pri la afero?

- Trovu (per la interreto aª biblioteko) iunludklubon apud vi. Tiam ne timu – iru kaj diru,ke vi interesißas pri interesaj ludoj kaj pretaslerni. Preskaª certe ili tre bonvenigos vin!

Intervjuis ¥enja ZVEREVA

FOTO

: JO

HN

KN

OD

ER

ER

Chuck (dekstre) ludanta Otelon en lamond-¤ampion-turniro en Londono (2002).Malgraª la malgajno, li ne Ùajnas malßoja!

Chuck: “Dum paªzoj ni “atakis” unu laalian per ¢onglaj pilkoj” (dum Mens-Sporta

Olimpiado, Londono, 2000)

Ludante goon dum Nord-Amerika Somera Kursaro FO

TO:

NO

RM

AN

D L

EG

AU

LT

numero 202 (2004:4) 7temo: ludoj

Tiu ¤i-ludo estas tre Ùatata en Ãinio,Koreo kaj precipe en Japanio. La nomo“go”, per kiu ßi estas konata en la okci-dentaj landoj, estas la japana prononc-maniero de la ¤ina vorto “¤i” , originalanomo de tiu ¤i ludo. Laª ¤ina legendo,la imperiestro Jao aª unu el liaj helpan-toj (2357-2255 a.K.) estis la kreinto deªej-¤i (“ªej” = ¤irkaªi, ¤irkaªbari); liinstruis ßin al sia filo Ãu-tan – jen kieltrejnadon por la regnaj aferoj, jen kielpensigilon. Iuj historiistoj opinias, ketiu ¤i ludo jam ekzistis dum la Ïoª-dinastio (1134-247 a.K.), kvankam enpli kruda versio (oni ja priparolis ßin enla libroj de Konfuceo, 557-497 a.K.).£ajne ßia tiama ludtabulo konsistis el17 horizontalaj kaj 17 vertikalaj linioj,kaj ßi restis tia ßis la epoko de “TriRegnoj” (220-226 p.K.). Sed post sesjarcentoj, fine de la Tang-dinastio (lanaªa jarcento), oni jam parolis pri 19linioj. Kaj de tiam ßi ne Ùanßißis.

“Ãin, ¤i, Ùu, hua” – tio estas ludimuzikilon, ludi ¤i-on (t.e. goon), skribiper bona kaligrafio kaj scipovi pentri;tiuj estis la bazaj scipovoj, kiujn devisregi iu ajn intelektulo en antikva Ãinio.Ãi ¤iam estis ludo por intelektuloj kajgravuloj en antikva Ãinio – ßi neniamestis popolecigita. Pro la simileco almilito, Goo estis la plej Ùatata ludo demilitistoj. Laª libro verkita dum laSuei-dinastio, la imperiestro Liang U-ti (502-549 p.K.) redaktis ¤i-metodonkaj enigis ßin en la “GrandanStrategion” – majstran verkon pri lamilitarto, studenda¢o por ¤iuj militistajestroj de la armeo.

Ãi estis importita en Japanion fare dejapana budhisma pastro – Kibi Dajin

(Da¢in), ¤irkaª la jaro 735 de nia erao.Tie oni akceptis la ludon tre bone.Komence oni ludis ßin nur en kortegoj,sed iom post iom oni diskonigis gooninter budhanoj, samurajoj kaj Ùintoanoj.

Japanio estis la unua lando, kiu sta-rigis ludistan sistemon (tio okazis antaª¤. 400 jaroj). La fama japana go-akademio “Nihon Ki-in”, vera fakaaªtoritato, estis fondita en 1924. Tiesbazaj funkcioj estas instrui goon, kon-troli la publikajn konkursojn kaj donirango-titolojn por Ùatantoj kaj profesiu-loj. Oni klasifikas go-rangojn laª naªsuperaj niveloj (“dan”) kaj naª malsu-peraj. La akademio donas ankaª spe-cialajn titolojn por la go-majstroj:ekzemple, “Hon in-bo” (= nacia ¤ampi-ono) kaj “Mei jin” (= granda majstro).

Oni supozas, ke en Sud-OrientaAzio ¤irkaª 50 milionoj da homojludas goon. Ïenerale, oni lernas ludißin infanaße. Goo estas ludata enlernejoj, en firmaaj manßejoj kaj enspecialaj ejoj – “goejoj”. Iuj ludas ßinpor nura plezuro – por aktivigi la men-son, aª profesie – por gajni grandajnpremiojn.

Kvankam ßi estis priskribita de laeªropaj vojaßantoj vizitintaj OrientanAzion en la 17a jarcento, en Eªropooni komencis ludi ßin ne pli frue ol en1880. La ludo disvastißas en Eªropotre malrapide. En 1958 oni ludis laUnuan Eªropan Ãampion-konkurson.Nuntempe oni ludas ßin ¤ie en multajpartoj de Eªropo, tamen, la eªropa lud-nivelo estas sufi¤e malpli alta ol tiu deAzio. La plej bonaj ludantoj vojaßas alJapanio por studi la ludon. (laªVikipedio)

Sesfoja olimpika ¤ampiono estasESPERANTISTINO!

Susan POLGAR komencis sianÙakan karieron, kiam Ùi estis nurkvarjara (!). Tiam Ùi ludis enbudapeÙta (Hungario) turniropor knabinoj sub la aßo de 11,kaj... Ùi venkis en ¤iuj dekmat¤oj! Susan farißis la unuaÙakistino, kiu akiris la titolon degrandmajstro (tio estas pli alt-nivela titolo, ol grandmajstrino)kaj estis kvarfoje virinamond¤ampiono pri Ùako; Susangajnis ses olimpikajn medalojn(tri orajn, du arßentajn kaj unubronzan) en la £akaj Olimpikoj.Sed krom siaj propraj atingoj, Ùiankaª faris multege por la Ùakamondo. Ekzemple, Ùi lan¤is la

fonda¢on de Susan POLGAR, kiu helpas disvastigi Ùakoninter inoj kaj gejunuloj en Usono – inoj ja ofte timas ludikontraª lertaj viraj Ùakludantoj. Sed krom ¤io ¤i, Ùi havasankaª alian talenton – lingvojn: Susan flue parolas seplingvojn (la hungaran, anglan, rusan, hispanan, ger-manan, hebrean kaj Esperanton).

- Unue, gratulojn pro viaj grandaj sukcesoj en la Ùakamondo! Ãu vi povus diri, kiel vi malkovris kaj lernisEsperanton?

- Mi havis 10 aª 11 jarojn, kiam mi eklernis Esperanton. Milernis ßin per libro. Fakte, ¤iuj miaj familianoj lernisEsperanton. Ni sentis, ke la mondo devas esti kapabla komu-nikißi en la sama lingvo, kaj ke Esperanto povus esti la ßustaelekto.

- Kiel vi uzis ßin dum via vivo?- La unua turniro, kiun mi ludis ekster Hungario, okazis en

Ãe§oslovakio. Tio fakte estis Esperanto-festivalo, kaj ßi far-ißis la unua inter tiuj multaj Esperanto-festivaloj, kiujn mi¤eestis. Mi uzis ßin de tempo al tempo dum multaj jaroj kaje¤ faris Ùtatan ekzamenon en Esperanto! Bedaªrinde, mi nehavas sufi¤e da eblecoj por praktiki la lingvon, tamen, miestas longtempa membro kaj subtenanto de la NovjorkaEsperanto-Societo.

- Ãu Esperanto iel helpis vin antaªenigi vian profesianÙakan karieron?

- Lernado kaj scipovo de multaj lingvojnerekte helpis mian Ùak-kapablon – tio multehelpis plibonigi la memor-kapablon. Krome,lingvoj iom similas al Ùako: en ambaª kampojtemas pri rekono de tendencoj kaj pri logiko.

P.S. La £akaj Olimpikoj 2004 okazos enCalvia, Mallorca [kalvia, majorka] (insulo deHispanio) kaj en 2006 – en Torino (Italio). Laoficiala trejnado de la virina olimpika Ùak-teamo 2004 okazas en la Ùaka centro dePOLGAR en Novjorko.

La intervjuo kaj enkonduko de Chuck SMITH,Usono

Goo, la granda ludo de la Oriento

Francisko LORRAIN, Kanado

Ãu vi konas goon? Ïi estasantikvega orienta strategiludo, kiunaskißis, verÙajne, ie en la teritoriode la nuna Ãinio antaª pli ol tri miljaroj, t.e., jarcentojn antaª latempo, kiam tiu granda lando far-ißis unu regno.

La regularo de goo estas tre sim-pla; oni povas ellerni ßin ene de dekminutoj. Sed, ludante, oni renkontassenfinan vicon da situacioj, ¤iammalsamaj. Tial, ßis nun neniu pro-gramisto estas sukcesinta krei kom-putilan programon, kiu ludas pli lerteol meza homa ludanto.

Do, se vin allogas la misteroj dela Oriento, aª se vi ßuus senti vin plivigle pensanta ol iu ajn nuntempakomputilo, nepre lernu tiun ¤i ludon!

Sed kiel ßi aspektas? Ludas dukontraªuloj, Nigro kaj Blanko, surtabulo simpla: krado el vertikalaj kajhorizontalaj linioj (19 je 19 linioj aªmalpli). Nigro havas nigrajn Ùtonojn,¤iujn samajn, Blanko blankajn.

Komence la tabulo kuÙas tute vaka.Ãiu ludanto metas siavice Ùtononsur iun liberan krucißon de du liniojde la tabulo. Ãiu strebas ¤irkaªi kieleble plej grandajn teritoriojn sur latabulo. Tio ne estas tiel facila, ¤ar¤iu ludanto povas ¤irkaªikontraªulan Ùtongrupon, kaj forigißin el la tabulo. Finfine, la tuta tabul-surfaco ißas konkerita de ambaªludantoj. Tiam oni kalkulas la nom-bron da krucißoj en ambaª teritorioj.Venkas la flanko, kiu havas, sume,pli grandan teritorion ol la alia.

La celo, do, tute ne estas neniigila kontraªulon (kiel ¤e damoj), nekkapti gravan kontraªulan pecon (kiel¤e Ùako), sed, male, nur havigi al sialmenaª unu plian punkton de terito-rio ol la alia. Temas pri ekvilibro defortoj, ne pri konkerado de la tutatabulo — kvankam, survoje, povasokazi grandegaj bataloj.Kompreneble, foje la rezulto estasvana partio, en kiu ambaª ludantojhavas la saman nombron da poentoj.

Paßaro de la Japana EsperantistaGo-Asocio (JEGA):

Ïeneralaj informoj pri Goo, parteen E-o:

Interaga lernilo:

Historio de goo

Tekstas: “Superstelulinoj de Ùako”

Susan POLGAR

KO

MPLE

ZE D

E S

.P.

KOMPLEZE DE S.P.

Francisko LORRAIN (dekstre) ludantegoon kun ¤ina esperantisto

KO

MPLE

ZE D

E F

.L.

8 numero 202 (2004:4)temo: ludoj

La unua rollud-klubo aperisen la 60-aj jaroj en Usono.Ïiaj membroj ricevis krom-nomojn kaj specialan rolon enla klubo. En la frua tempo rol-ludoj konsistis el nur ¢et-kubojkaj kartona “batal-kampo”.La partoprenantoj rolis kielmagiistoj kaj kavaliroj, kaj lafiguroj, per kiuj ili ludis, estiskoboldoj, elfoj kaj aliajesta¢oj. Sed tempo pasis. Iuntrafis la ideo translokigi laludon de papero al efektivajarbaroj kaj kampoj, kaj fari larolantojn ne plastaj, sed tutehomaj. Kiel bazo estis preni-taj diversaj fantazi-romanoj.Specialan lokon tie okupas laromanoj de TOLKIEN. De tienaskißis la tuta movado detolkienistoj, kiuj havas siajnklubojn en pluraj landoj de lamondo, aparte en Eªropo kajUsono (vd. p.16). Kiel ludasrolludantoj? Kiel klarigis al mimia tolkienista amiko, kutimeunue renkontißas la gvidan-toj, elektas lokon kaj tempon,kaj ellaboras skizan sce-naron. Poste kolektißas ¤iujpartoprenantoj, al kiuj oni sci-igas la informojn (en tiuj ludojpovas partopreni ßis kelkcenthomoj!). Kaj, jen, post alvenoal la ejo, jam forgesißas verajnomoj – ilin anstataªas larolaj nomoj. Tuj ekestas ten-daro, kaj ¤iu partoprenantoprenas sian rolon. La “frem-dulo”, kiu subite rigardas laludon, havas la impreson, keli estas en teatro aª ke lihazarde, per tempomaÙino,eniris la Mezepokon.

Kaj jen – plenkreskaj homojkuras, svingas per lignaj (nenepre....) glavoj, kvazaª iliestus revenintaj infanaßen.Kio igas ilin konduti tiel?“Homoj venas al ni por aktivaripozo, por senißi je laceco kajvanteco de la reala mondo,klarigas mia tolkienista amikoKolja. – Adoleskantoj tiel mon-tras sian plenkreskecon – janeniu priridas ilin pro diritastulta¢o – estas ja ne ili, sediliaj herooj!” Tamen ankaª vun-doj estas en la bataloj aferojnemaloftaj, daªrigas Kolja:“Dum la lasta batalo – la ludoestis bazita sur rakontoj priJeanne d’Arc – estis kelkajgravaj vundoj: du homoj romp-is la brakojn kaj unu kelkajnripojn... Sed mi konas homon,kiu e¤ post rompo de la nazodaªre ludis”, – diras Kolja.

Pluraj partoprenantoj,krom ludi, faras cetere ankaªdiversajn “batalilojn” – meta-lajn maÙkirasojn, kaskojn,glavojn... Rolludantoj kutimene hontas montri sin al la pub-liko – ja mezepokaj kavalirojaspektas tre impone sur lafono de modernaj domturoj!

Rolludoj tre popularas nuntempe,precipe inter gejunuloj. Ilia inten-co estas amikece, en rolo de imagi-ta de vi mem persono, travivi aven-turojn. Rolludoj okazas sub gvidode “ludmajstro”, kiu priskribas lascenejon kaj ßenerale gvidas ladirekton de la rakonto, sed ankaªli ludas rolon de aliaj personoj aªmonstroj. Sed kio estas la celo?Evoluigi vian imagitan personon.Ãu vi eble demandos, kiuj estas laplej gravaj trajtoj? Fantaziego kaj¢et-kuboj! Mi parolis kun FlorisKRAAK (Nederlando), spertega rol-ludanto, pri lia Ùatokupo.

- Kiam kaj kial vi komencis rol-ludi?

- En septembro 2001, post kiam miparolis kun geedzoj fanatike ludantajKarceroj kaj Drakoj (Dungeons andDragons [danßenz en dregonz] angle;ßi estas unu el la plej popularaj rol-ludoj – Maartje SWART). Ili proponisludi ßin kun mi, kaj tiam estis momen-to, kiam mi vere ekimagis mianheroon – nanon* Simeon.

La entuziasmo de tiu duopo plene“infektis” min, kvankam mi amis lamondon de fantazi-libroj ekde plejfrua infanaßo. Tiu ßenro farißis mia“dua hejmo”, kiu donis al mi aventur-ojn kaj mensan stimulon. Komencetio estis bildrakontoj (ekzemple, prismurfoj**) kaj poste – infanlibroj deinteralie Thea BECKMAN (tre konatanederlanda porinfana verkistino).Post tio venis plenkreskula literaturo,ekzemple, de TOLKIEN.

- Kion specialan vi trovas en fan-tazilibroj?

- Mi ne Ùatas limigitanrakontmedion. Kun fantazi-libroj kajscienc-fikciaj libroj la mondo estasiomete alia, kaj estas tre interese viditiun ¤i diferencon. Kio okazus, seoni prenus mezepokan ¤irkaªa¢onkaj aldonus magion? Ïuste la samovalidas pri rolludoj: ili estas iusencedisvolvißantaj mondoj, kaj tio ¤iam

estas stimulo. Ekzemple, VivantaGrizakcipitro (Living Greyhawk[living grejhok], ) estas ludo kolekti-va, partoprenata de granda grupo dahomoj loßantaj dise tra la mondo.Vidi kiel tio kreskas, estas brilege!

- Kiom ofte vi rolludas?- Dum certa periodo mi estis tre

fanatika. Tiam mi ludis en ¤irkaª okludgrupoj, kiuj kunvenis proksi-mume unufoje en tri-kvar semajnoj;plus en grupo ludanta retpoÙte! Tiamduonon de mia tuta libera tempo miuzis por rolludoj. Sed nun mi iom

trankvilißis. Oni povas limigi sianludtempon ßis unufoje monate, sedmi persone Ùatas ludi pli ofte.

- Ãu ankaª vi estis ludmajstro?- Dum longa tempo mi ne volis

tion fari: mi pensis, ke mi ankoraª nekapablas... Krome, la laboro de lud-majstro estas tre intensa. Bona lud-majstro devas dedi¤i al la ludo duoblepli da tempo ol ordinara ludanto – lapreparado ja postulas multajn peno-jn. Tamen, ekde sufi¤e antaªnelongemi pli kaj pli ofte estas ludmajstro.Nun mi bone konas la sistemon kajregulojn de ludoj kaj konas homojn,de kiuj mi povas peti helpon, se mi nebone povas mem solvi problemojn.

- Kion vi konsilus al la homoj,kiuj volas alißi al rolludantoj?

- Por komenci rolludon, onidevas unue scii, kion oni volas.Ekzistas multaj rolludoj, kaj la duplej gravaj pilieroj*** de ¤iuj iliestas la jenaj: reguloj kaj ludado deimagpersono. Kaze se vi volas kun-ludi en la ludo VivantaGrizakcipitro, vi devas unue lernila regulojn. Se vi ne Ùatas tion, eblevi povos pli bone komenci rolludiper ludado de Voko de Ctulhu****(Call of Ctulhu [kol ov ktulhu]angle) aª Karmezina***** Imperio(Crimson Empire [kremson empa-jr] angle). En tiuj du ludoj estas plifacile ludi “sidante”. Plej ofte onilernas la regulojn de kunludantoj,do estas ne tiel bone por komen-canto eniri grupon de komencantoj– tiam ¤iuj eraras samtempe...

- Sed Ùajne ne ¤iuj povas ludibonajn kavalirojn sur blanka¤evalo, ¤u ne?..

- Fakte ne gravas ¤u via imagper-sono estas granda heroo aª ruzafripono, kiu Ùtelas trezoron de siajkamaradoj. Plej gravas alia afero:¤iam ßui!

* nano – malgranda plenkreska homo** smurfoj – esta¢oj similaj al bluajhometoj, kiuj rolas en populara belgabildstrio; magio kaj sor¤ado grave rolasen ßi*** piliero – kolono, apogilo**** Call of Ctulhu – scienc-fikcia horor-rolludo, bazita sur libroj de H.P.LOVECRAFT***** karmezina – brile malhelrußa

La intervjuo kaj enkonduko de MaartjeSWART, Nederlando

Fakte Kunportu fantaziegon, ¢¢eett-kkuubboojjnnkaj... bonan humoron!

Floris – ludmajstro de la sesio

La ¢et-kuboj povas esti de iuj ajnformoj, koloroj kaj materialoj

Kaj tiel aspektas la “bataloj”!

La ludaj “rolantoj”

Ludmajstro WOUTER: jen kiamonstro atakas!F

OTO

: K

OM

PLE

ZE D

E M

.S.

numero 202 (2004:4) 9temo: ludoj

ne konkurantoj, sed kunlaborantoj!

Chuck SMITH, Usono/Kanado

Sokoj* estas nova tabulludo produktita de laorganiza¢o Esperanto Antaªen en Kalgario,Kanado. Ïi estas bazita sur anglalingvaludo de la firmao Family Pastimes ([famlipastajmz], Amuza¢oj por Familioj). Jen la his-torio, kiu inspiris ¤i tiun ludon.

En Rusio, dum Pasko 1895, kiam du§oboroj(t.n. spiritaj kristanoj en Rusio; laªvorte signi-fas “spiritaj luktantoj”) trejnißis por la armeo,ili aªdacis fari neimageblan aferon: for¢etisiajn armilojn kaj deklari, ke milito kajKristanismo estas neakordigeblaj. La 28-29ande junio 1895 okazis la historia forbruligadode pafiloj en diversaj regionoj de Kaªkazio,kien ili estis forpelitaj**. Ãi tiuj kuraßaj rusajkristanaj vilaßanoj rifuzis porti armilojn por lacaro*** Nikolao la Dua – anstataª tio ilikolektis kaj forbruligis la armilojn. Ladu§oboroj tre serioze traktis la biblian kon-silon transformi armilojn por mortigado ensokojn por kreskigi nutra¢on. La Rus-Ortodoksa Eklezio asertis, ke kontraªstarantela caron, la militistaron kaj e¤ la Eklezion, ladu§oboroj batalas kontraª Dio. Pro tiuj agoj laregistaro nomis la du§oborojn Ùtatperfidintoj,batis, vipadis kaj ekzilis ilin... Fine de la 19ajarcento la du§oboroj translokißis enKanadon. En ¤i tiu ludo, du§oboroj estas reli-giaj personoj, kiuj luktas per siaj kredoj kajkonscienco por agi ßuste.

En Sokoj, la figuro de ¤iu ludanto reprezen-tas paceman vilaßanon. La vilaßanoj kunlabo-ras por transformi kiel eble plej multe daarmiloj en sokojn. La grupo devas kunlaboripor trovi la forßiston, tor¤on, brullignon kajcerte armilojn. Poste, du ludantoj devas iri al lamalÙarßejo por malÙarßi siajn ¤arojn. Unuvilaßano ne estas sufi¤e forta por malÙarßi sian¤aron, tial necesas du ludantoj.

Rolas en la ludo ankaª soldatoj, kiuj patro-las la vojojn kaj provas kapti vilaßanojn. Ilimovißas laª la ¢et-kuboj, do oni ne povas scii

anticipe, kie ili patrolos. Se soldato kaptas vin,li Ùtelas ¤iujn viajn hava¢ojn kaj irigas vin en lamalliberejon. Tamen, dum la ludo oni povastrovi ankaª “spiritajn kartojn”, per kiuj onipovas konverti la soldatojn en pacemulojn. Lacelo estas Ùanßi ¤iujn dek armilojn en sokojn,sed tio okazas sufi¤e malofte.

Pri Family Pastimes. Ekde 1972, la firmaoFamily Pastimes produktas ludojn, en kiuj laludantoj estas ne konkurantoj, sed kunlaboran-toj. Ãiuj iliaj ludoj celas nutri la spiriton dekunlaborado. Ili jam produktis ludojn en diver-saj lingvoj, kiuj a¤eteblas en multaj vendejojen pluraj landoj de la mondo. Kontraste al mul-taj ludoj de aliaj firmaoj, en ludoj de FamilyPastimes la ludantoj neniam ludas unu kontraªla aliaj – ili ludas kune por atingi la komunanludcelon. La celo de Sokoj estas transformikiel eble plej multe da armiloj en sokojn. Aliajludoj havas aliajn celojn. La celoj povas esti,ekzemple, grimpi la monton, kreikomunumon, engrenejigi rikolton aª esplori lakosmon.

Por pli da informoj (en la angla), vizitu ilianretejon aª skribu(angle) rete: , aªpoÙte: Family Pastimes; RR 4; Perth, Ontario;Canada K7H 3C6. Vi povas sendimesaßon/leteron en Esperanto al EsperantoAntaªen – rete: , aª poÙte: Esperanto Antaªen;Box 154, Station M; Calgary, Alberta; T2P2H6 Kanado.

Pri Esperanto Antaªen. Ïi estis fondita enaprilo 2001, dank’ al la subteno de esploradajsciencistoj de la Elektra Esplorada CentroAlstom en Baden-Dattwil, Svislando, kun par-topreno de individuaj esperantistoj el kvar kon-tinentoj. Aldone al la administrado de laKalgaria Esperanto-Centro, la organiza¢o ofer-tas kursojn de Esperanto kaj okazigas diver-sajn eventojn. Krom tio, Esperanto Antaªenprizorgas la Bibliotekon de Dorothy HAWLEY[holi] (Dorothy HAWLEY Esperanto Library

[lajbreri]). Vizitantoj al la biblioteko povas legirevuojn, bultenojn kaj aliajn eldona¢ojn el pliol 30 landoj kaj centojn da libroj (plejpartedonacitaj el la persona kolekto de DorothyHAWLEY). La biblioteko enhavas ankaª mal-grandan kolekton de filmoj, muzikaj kasedojkaj KD-oj.

Esperanto Antaªen celas profesie antaªenigiEsperanton. Pli ol 50 personoj jam partoprenisaª nun partoprenas la kursojn. Krom kursoj, laorganiza¢o ofertas ankaª diversajn produktojn:modernan mondomapon, murkalendaron, lafamilian tabulludon Sokoj kaj la libronEsperanto: A Language for the Global Village(Esperanto: Lingvo por la Tutmonda Vilaßo).Baldaª ni havos Esperanto-centron ankaª enEdmontono, Kanado. Pli da informoj pri lacentro – ¤e la paßo . Plida informoj pri Esperanto Antaªen ¤e.

* soko – parto de plugilo** laª la Enciklopedio de BROKHAUS kaj EFRON(rusa, de la 19a j.c.), fondinto de ladu§obora movado estis eksterlandanakvakero, kiu loßis en Rusio inter 1740 kaj1750. Ne estas konata lia devenlando, neknomo. La sinteno pri du§oboroj en Rusioneniam estis unueca. Iuj konsideris ilin kon-traªstarantoj ne nur de la cara reßimo, sedde la Eklezio entute: ili ne akceptis Jesuonkiel Dion – nur kiel tre altspiritan homon; iline havis preßejojn; iliaj infanoj ne nomis lagepatrojn “patro” aª “patrino”, asertante, keilia patro estas Dio kaj la patrino – Naturo; iline akceptis ankaª multajn kristanajn ritojn...Tia sinteno kompreneble ne povis pla¤i al laregistaro, kaj la du§oboroj por ¤iam estisekzilitaj, fine de la 19a jarcento – enKaªkazion – Red.*** caro – regnestro en slavaj landoj

Lingvoj ekzistas tie, kie homoj parolas ilin!

Nia mondo (ankoraª) estasplena je buntaj kaj plej diver-saj lingvoj. Laª Ethnologue(granda prilingva katalogo,), enla jaro 2000 en la mondoekzistis 6809 lingvoj. Seddum iuj lingvoj ankoraªestas malkovrataj, multajaliaj malaperas. Ethnologuelistigas 417 preskaª mortin-tajn lingvojn. Eble, centoj dela nunaj lingvoj ne estostransdonitaj al la sekvantajgeneracioj...

Samtempe la mondo“kunißas”. Tutmondißo kajinternaciaj politikaj, ekono-miaj kaj sociaj rilatoj postu-las solvojn por internaciakomunikado.

Lingva Prismo estas multlingva ret-projekto, kiu celas montritiun mondan lingvan diver-secon kaj krei konscion porla konservado de lingvoj. Ïistrebas pensigi pri vojoj aljusta internacia komunikado.

Lingva Prismo konsistasel diversaj distraj kaj maldis-traj elementoj.

La Lingva Festivalo deLingva Prismo estas kompilokaj sistemigo de informoj pri22 lingvoj kaj skribsistemoj.

Ãi tie troveblas informoj prihistorio, moderna uzo,dialektoj, politika stato ktp.de diversaj lingvoj. Krome,tie oni povas aªskulti son-dosierojn de (¤i-momente)17 lingvoj.

Per la Lingvomapoj onipovas vojaßi ¤irkaª la mondokaj lerni, kie oni parolas lalingvojn, prezentitajn en laLingva Festivalo. Tiujlingvomapoj ne pretendasesti kompletaj. Ili montras,ekzemple, ke en Danio apudla oficiala dana lingvo anko-raª ekzistas inuktituta.Lingvoj ekzistas tie, kiehomoj parolas ilin. Ilin nehaltigas limoj de la Ùtatoj!

En la rakonto Amikanto,

la knabo Amikanto vojaßastra la “ondolandoj” kajrenkontas fremdajn kulturojnpor malkovri la sekreton de lalingva prismo. La ilustritarakonto enkondukas latemon de internacia komu-nikado en amuza maniero.

Per la Lingvokvizo – mult-elekta kvizo kun ¤i-momente85 demandoj pri lingvoj kajskribsistemoj – eblas ekscii,kiom multe oni scias prilingvoj kaj skribsistemoj.

La Temo de la Monatoestas lingvopolitika diskut-forumo. Ãiun monaton estasprezentata alia demandorilate al lingvopolitikaj aferoj.La septembra temo estasortografiaj reformoj.

Lingva Prismo informasankaª pri la teorio de inter-lingvismo kaj prezentasmanifestojn de organiza¢ojkaj movadoj, kiuj batalas porlingvaj rajtoj.

La paßaro estis preparitade laborgrupo deEsperanto@Interreto. Ekde2002 en la berlina agentejoHesselbom Berlin ¤iutagalaborteamo laboras pri la pro-jekto. La redaktorino estasCornelia BLOME. Ãi-momenteekzistas sep versioj de LingvaPrismo: en Esperanto, laangla, finna, franca, ger-mana, rusa kaj pola – kaj aliajlingvoversioj estas preparataj.

Ekde la kvina numero viregule trovos en KONTAKTOinformojn pri la forumo “Temode la monato” kaj aliajnnova¢ojn de Lingva Prismo.

Sokoj:Ludante sokojn

KO

MPLE

ZE D

E C

H.S

.

sin mem. Rimarku, kiel pasive Ùi sidas, kom-pare al la Magiisto, kiu tiel aktivas... tiel lasenscia Folulo renkontas la koncepton dedueco en la mondo: vira/virina; aktiva/pasiva;suno/luno.

Karto tri – La Imperiestrino. Kvankam laÃefpastrino reprezentas iun aspekton de la inaarketipo (¤efe la mensan, spiritan aspekton), laImperiestrino reprezentas la pli homecan,mondecan aspekton de virineco: patrinecon,amon, mildecon, seksecon. £i reprezentasnaturon, sensemon, volupton.

Karto kvar – La Imperiestro. Kompreneble,post la amo de la patrino, la infano renkontasla regulojn kaj disciplinon de la patro. LaImperiestro (“patro”) do reprezentas socion,strukturon, regulojn. Kvankam iusence laImperiestro signifas subpremon (¤ar regulojlimigas la liberecon), li ankaª signifas stabile-con (¤ar reguloj malebligas surprizojn – ¤uagrablajn aª malagrablajn).

Karto kvin – La Hierofanto***. Jen denovevenas plia “subprema”, reguliga influo en la

vivo de la homo (La Folulo): la strukturokaj reguloj de organizita religio kaj

klerigo. Kvankam iuj eblekonsideras “organizitan

religion” io subpremakaj ßena, spirita strukturo

kaj gvidado estas necesajpor ke la homo havu firman

bazon por povi spiritepluevolui.

Karto ses – LaGeamantoj. Nu, iusence la sig-

nifo de tiu ¤i karto estas evidenta.Ïis nun la “Folulo” estis sola, sed

nun lia izoliteco estas rompita ¤arlia vivo kunißas kun alia homa vivo.

Amo, la kunißo de du homaj vivoj,estas ja reciproka rezigno de almenaª

parto de la egoo – oni ne plu vivas nur por si,sed dividas sian vivon kun alia persono.

Karto sep – La Ãaro. Nun ni venas almatureco. La ¤aristo regas la sfinksojn/¤evalo-jn, kiel matura homo devus regi sian vivon. Sedmalgraª tio, ke la Ãaristo jam lernis “regi lavivon”, li nun riskas farißi rigida kaj dis-fremdigita de la fortoj, kiujn li regas. Ni kreasdiversajn “maskojn” por alfronti la mondon kajposte ni foje trovas, ke ni malfacile liberißas dela maskoj, kiujn ni mem faris.

Karto ok – La Forto. La antaªa kartoreprezentas “viran” regadan forton per logikokaj reguloj. Ãi tiu karto reprezentas fortonspontanean. Dum la ¤aristo esprimas sianinternan energion per racio kaj logiko (per laegoo), la Forto lasas la internajn pasiojn eliri.

Karto naª – La Ermito****. Ãefe, laErmito signifas retirißon de la materia mondoen la memon. La Ermito reprezentas la ideon,ke ni povas veki la internan memon nur retir-ißinte de la ekstera mondo. La Ermito tenaslanternon – ni devas rigardi en nin por ekvidi,

reprezentas la paßojn de la plej valora libro dela aleksandria biblioteko – la Libro de Toto.

Alia supozo pri la origino de la tarokoj estaske ili reprezentas paÙojn de inica ceremonio enla egiptajn misterojn. Supozeble, en la egiptajmisterskoloj la inicanto, haltante antaª ¤iukarto (en tre grandega formo), klarigis laesoteran signifon al ¤iu kandidato.

Sed, verdire, kia ajn estis la origino de latarokoj, la fakto restas ke ili entenas tre profun-dan simbolecon pri la vivo, psiko kaj mistik-ismo. Kaj la ma¢oraj kaj la minoraj arkanoj ente-nas simbolecon pri la viv-veroj, sed pro spac-manko ni koncentros nian atenton je la ma¢orajarkanoj – la pli esotera kaj pli interesa grupo.

La ma¢oraj arkanoj konsistas el 22 kartoj.Ãiu karto reprezentas iun arketipon (kiel dirusCarl JUNG), iun spiritan veron. Iuj fakuloj klar-igas ¤iun karton aparte – t.e. kvazaª ¤iu kartoreprezentas iun individuan veron kaj/aª tipon.Sed pli da fakuloj klarigas la 22 ma¢orajnarkanojn kiel serion, kiel spiritan vojaßon. En¤i tiu artikolo ni uzos la duan aliron.

Karto nulo – La Folulo. Ãi tiu karto ne sig-nifas simple “idioto” aª “stultulo”, sed plißuste “libera spirito”, kvazaª naiva, sensciainfano. La Folulo reprezentas la homon je lakomenco de lia surtera vivo: senscia, sensper-ta, sed ankaª senkulpa... kvazaª iu, kiu starasje la komenco de granda aventuro. Same ni¤iuj eniras la mondon – do, je la komenco, ni¤iuj estas “sensciaj” kaj havas multon por lernikaj sperti.

Karto unu – La Magiisto. Ãi tie ni vidasvivenergion, kreemon. La Magiisto (kielsor¤isto) reprezentas regadon super la materiamondo, aktivecon, la sunon. Pro tio, ni vidas lakvar emblemojn de la minoraj arkanoj sur latablo antaª li (fajro, aero, akvo, tero). Kajrimarku: unu lia mano montras al la ¤ielo, kaj laalia al la tero. La magiisto prenas spiritan ener-gion, kaj transformas ßin al materia realeco.

Karto du – La Ãefpastrino. £i reprezentasla malon de la Magiisto: malhelecon, pasive-con, mistikon, psikajn fortojn, la lunon. Dumla Magiisto reprezentas engaßißon en lamondo, la Ãefpastrino reprezentas retirißon en

10 numero 202 (2004:4)temo: ludoj

La Mistikaj Tarokoj – Joel AMIS, Usono/NederlandoPreskaª ¤iuj el ni iam ludis per la kutimajludkartoj konsistantaj el la kvar emblemoj:trefo, piko, kero kaj karoo. Aliflanke, certemultaj el ni iam aªdis pri tarokoj, tiuj stran-gaj, mistikaj kartoj ofte uzataj en sortodive-nado. Sed, verÙajne, malmultaj el ni iamkonsideris eventualan ligon inter la banalajludkartoj kaj la mistikaj tarokoj. Tamen seoni zorge ekzamenas ambaª, ne eblas neiilian komunan historion.

Kvankam la opinioj pri la originoj de lamodernaj ludkartoj tre diversas, la plej logikaklarigo estas ke ili devenas de tarokoj. Tarokakartaro konsistas el 78 kartoj: 22 ma¢orajarkanoj kaj 56 minoraj. Ni parolos pri lama¢oraj arkanoj pli poste, kaj nun ni traktos laminorajn arkanojn.

La minoraj arkanoj de la taroka kartaro kon-sitas el kvar emblemoj (same kiel la ordinarajludkartoj): stangoj, glavoj, kalikoj* kaj penta-gramoj (aª en pli malnovaj versioj, moneroj).Ãi tiuj emblemoj reprezentas la kvar klasikajnelementojn: stangoj – fajro; glavoj – aero;kalikoj – akvo; pentagramoj – tero. Krome, ¤itiuj “elementoj” reprezentas ankaª spertojn kajmanierojn rilati al la mondo: stangoj/fajro –agado, movißado, aventuro, optimis-mo, batalo k.s.; glavoj/aero –konflikto, kolero,maltrankvilaj emo-cioj, mensa aktiveco,saßo, intelekto k.s.;kalikoj/akvo – kontem-plado, amo, amikeco,ßojo, fantazio, pasiveco;pentagramoj/tero – naturo,mono, laboro, ¤iutaga¢oj,stabilaj rilatoj, komerco.Cetere, ¤iu emblemo estasdividita jene: reßo, reßino,kavaliro kaj paßio, plus aso, 2, 3,4, 5, 6, 7, 8, 9 kaj 10. Certe ¤io ¤isonas iom konata, ¤u ne? La nurajdiferencoj inter la minoraj arkanojde la tarokaro kaj modernaj ludkartoj estas 1)mankas aª kavaliro aª paßio (dependas de tio,kio oni konsideras la fanton); kaj 2) la emble-moj havas malsamajn nomojn. La tarokajemblemoj respondas al la modernaj ¤i tiel:stangoj = trefoj; glavoj = pikoj; kalikoj = keroj;pentagramoj = karooj.

Nu bone, estas tre verÙajne, ke modernajludkartoj devenas de tarokoj. Sed de kie deve-nas tarokoj? E¤ pli defia demando – demando,al kiu ne estas klara kaj definitiva respondo.Laª unu teorio, tarokoj estis enportitaj enEªropon de templanoj el la mez-oriento post lakrucmilitoj. Alia teorio estas, ke tarokoj estisenportitaj de ciganoj, supozeble originale elEgiptio**. Ekzistas ankaª diversaj aliaj teori-oj, kaj same kiel abundas teorioj pri la devenode tarokoj, abundas teorioj ankaª pri la origi-nala celo kaj signifo de ili. Laª iu legendo,post la detruo de la Serapejo en Aleksandrio, latieaj pastroj kunlaboris por konservi la sekreta-jn misterojn de Serapo. La tarokoj, do,

La Magiis

to La ÃefpastrinoLa Modereco

ke la interna majstro tenas la lanternon, kiulumigas la vojon al nia evoluo.

Karto dek – La Rado de Fortuno. Surface,la Rado de Fortuno sugestas, ke ¤io estasantaªdestinita – ke libera volo ne ekzistas. Sedaliflanke (supozante ke ne ¤io estas antaªdes-tinita), ¤io Ùajnas hazarda. Kiel kutime,la vero estas nek unu nek laalia. La Rado de Fortunovenigas nin al larealeco, ke ¤ioen la uni-

versoe s t a sinterligi-ta, donenio estassimple “haz-arda”, sed ke –male – nenioestas strikte“antaªdestinita”.

Karto dek unu – LaJusteco. Ãi tiu karto sug-estas la ideon, ke ni akcep-tas respondecon pri niaj vivoj.Ãi tiel ni ankaª liberißas de la pasinteco. Por iuj,“Justeco” respondas al la leßo de karmo – ¤iuago efektivigas ekvivalentan reagon. Do, netemas pri puno pro malbono aª rekompenco porbono – simple leßo de la universo.

Karto dek du – La Pendigito. VerÙajne unuel la plej misteraj kaj mistikaj kartoj estas laPendigito. Laª la nomo oni povus supozi, ke liestis ekzekutita pendume, sed lia vizaßo estastute trankvila, e¤ kun brilanta aªreolo. LaPendigito vere reprezentas ne ekzekutitankrimulon, sed male – liberigitan homon. Liestas cedinta al la ritmoj de la vivo – li ne pluluktas kontraª tiuj ritmoj, sed nun fluas kun ili,kio donas al li pacon kaj serenecon. Same nipovas trovi profundan serenecon nur kiam niainsistema egoo “pendumißas” kaj ni akceptasla profundajn verojn de la vivo.

Karto dek tri – La Morto. Nun ni venas al lakarto, kiun multaj homoj trovas la plej timigaaª forpuÙa. Morto estas afero tre timiga porhomoj, ¤ar ni ne komprenas ßin – kaj e¤ en niaepoko de scienco kaj teknologio ni tamenneniel povas klarigi ßiajn misterojn. Sed mortoestas esenca parto de vivo – kaj ßi trafas ¤iunsendistinge de ri¤eco aª rango. Sed la tarokaMorto havas pli vastan signifon ol simple fizikamorto. Ïi simbolas la morton de la egoo, kioestas pli timiga afero por homoj, ol morto de lakorpo. Ni tiel alkutimißas al la superrego de laegoo – la masko, kiun ni montras al la eksteramondo; la socia memo – ke ni timas rezignißin, ¤ar ni timas tion, kion ni vidos, kiam lamasko estos forprenita... Ni timas alfronti nianveran, profundan memon. La Pendigito venasen la vico antaª Morto, ¤ar li reprezentas lapreparißon, necesan por alfronti la “morton”

de la egoo... Ja sen unue cedi al ritmoj kaj fluode la vivo, rezigni nian ego-maskon kajalfronti nian veran memon tio povas esti sper-to teruriga.

Karto dek kvar –

La Modereco. Kvankam foje la vorto “mod-ereco” al ni sonas kvazaª ia altrudita limigo, lataroka Modereco signifas ßustan, konvenankonduton en ¤iuj situacioj. Ãi tiu “modereco”krome signifas la kapablon ßuste kombini aªmiksi (kiel la anßelo sur la karto miksas laenhavon de la du pokaloj) ¤iujn elementojn dela vivo, de la personeco. Post la morto de laegoo kaj la sekva liberigo de la interna memo,la vivo farißas pli unueca – kiel natura fluo,sen la artefaritaj muroj konstruitaj de la egoo.

Karto dek kvin – La Diablo. Post la serenabildo de la anßelo en la antaªa karto, eble sur-prizas nin renkonti tuj poste tiel konsternankarton. La Diablo reprezentas la grandan viv-energion, liberigitan de la morto de la egoo...Sed ßi avertas pri la danßero de tia potenco –se ßi ne estas moderigita kaj ßuste direktita(kiel montras al ni Modereco), ¤i tiu potencopovas ekregi nin, anstataª male. La vera ilu-minißinto estas majstro de siaj deziroj kajpasioj – la Diablo avertas pri la riskoj kaj ten-toj sur la vojo al spirita iluminißo.

Karto dek ses – La Turo. La turo en la bildoreprezentas la iluzion de materiismo (la iluzioke materio estas la sola realeco – unu el la¤efaj iluzioj de la “diablo”) kaj/aª nian kon-scion. Dum ni sidas en ¤i tiu turo, ni sentas ninkomfortaj, ¤ar ni ne vidas la pli vastan realeconekstere, tamen ni ne povas vidi, ke ni vere sidasen prizono. Sed la fulmo (iluminißo) trafas kajdetruas la turon, liberigante nin de la iluzio demateriismo kaj de la katenoj de la konscio.

Karto dek sep – La Stelo. Kontraste al laTuro, la Stelo prezentas treege pacan, serenanbildon. La vualo de la konscio estas forÙiritakaj ni nun vidas nian veran enan memon, tutenudan antaª ni – nun liberißintaj de la diversaj“vesta¢oj” de la konscio, de la ekstera, objekti-va mondo.

Karto dek ok – La Luno. Dum la Stelo

reprezentas la puran ekstazon de senperaintimeco kun nia interna, nekonscia memo, laLuno reprezentas la vojon reen al konscio. En laStelo la nekonscia viv-energio aperas senforme– en la Luno tiu energio tradukißas en formojn,kiujn la konscio povas kompreni: simboloj,mitoj, imagoj. Sed dum tiu ¤i reveno al konscio,la energio de la nekonscio povas manifesti sinkiel monstroj (la kankro [timo] eliras el la akvo[nekonscio]) aª besta sovaßeco (la lupo kaj

hundo ululas al la luno). Kvankam iliestas timigaj, ni devas tamen alfronti

niajn profundajn timojnkaj nian bestan

s ov a ß e c o npor povi

f i n -f i n e

s u p e r iilin.

Kar todek naª – La

Suno. El lakoÙmara sovaße-

co de la Luno nieliras en la varman

brilon de la Suno. LaSuno reprezentas la

puran, infanecan ßojonde iluminißo kaj spirita liberißo. La barilo interla interna vivo kaj la ekstera mondo estas fal-inta.

Karto dudek – La Jußo. Sed spertinte lalumon de la Suno ne eblas simple resti tie kom-forte en ßia gloro. La Jußo reprezentas la nece-son nun plene reeniri la vivon kun sia nova vid-punkto, nova energio, nova lumo. Iluminißopostulas la repacigon inter interna kaj eksteravivo – nur tiel eblas esti plene homa homo.

Karto dudek unu – La Mondo. Nun ni venasal la glora fino de nia vojaßo: la Mondo. Ãi tiukarto reprezentas plenan iluminißon – la inter-na vivo, unuigita kun la ekstera vivo; la kon-stato pri la ena dieco kaj la baza unueco de launiverso kaj la interligiteco de la tuta vivo. Ãioen ßoja kaj samtempe paca danco.

Kompreneble, ¤i tie eblis doni nur tre mallon-gan superrigardon pri taroka simbolismo – pri¤iu karto oni povus verki volumojn (kaj ¤iuverkanto interpretus la kartojn iom malsame dela aliaj). Sed ¤iuokaze la povo de la tarokarokuÙas ne en skribaj interpretoj de la kartoj, seden la simbolri¤aj bildoj mem. La bildoj “paro-las” rekte al ni – ne per vortoj (la lingvo de lakonscio kaj intelekto), sed per simboloj, mitoj(la lingvo de la nekonscio).

* kaliko – sankta vazo, kun longa piedo kajduonsfera korpo – N.PIV** laª multaj enciklopedioj, interalie ankaª laGranda Enciklopedio de Cirilo kaj Metodo, laciganoj tamen devenas el Hindio*** hierofanto – ¤efa pastro de misterojEleªzisaj (Eleªziso – helena vilaßo apud Ateno,kie trovißis templo de Demeter kaj plenumißisfama misterkulto – N.PIV)**** ermito – piulo vivanta en soleco; homo, kiuevitas aliajn kaj vivas izole – N.PIV

numero 202 (2004:4) 11temo: ludoj

prapatroj de ludkartoj

La LunoLa Suno

La MondoLa Dia

blo

12 numero 202 (2004:4)temo: ludoj

“Per Pasporta Servo al la 61a IJK en Zakopane”,aª: “Nokte vizitis vin ZAMENHOF…”

Derk EDERVEEN, kompilanto de Pasporta Servo

Eblas ne nur ludi Pasportan Servon, sed ankaªvere uzi ßin praktike! Ãu vi ankoraª ne scias,kio ßi estas? Mi mallonge klarigu.

Per la Pasporta Servode TEJO eblas malmul-tekoste vojaßi. Ïi estasinternacia gastiga reto,kiu ekzistas jam 30 jaro-jn. Komence de ¤iu jaroaperas nova adreslibrokun adresoj de gastigan-toj. Ïi servas ne nur alßiaj Esperanto-parolan-taj gastigantoj kaj gastoj,sed samtempe facile kajklare montras al la

ekstera publiko, ke Esperanto utilas kaj funkcias.Eblas e¤ varbi per Pasporta Servo: multaj homojlernas Esperanton nur ¤ar ili volas vojaßi perPasporta Servo.

Se vi a¤etas la adreslibron, vi povos peti sen-pagan tranokton ¤e pli ol 1200 gastigantoj enokdeko da landoj! Ili akceptos vin en siajn hej-mojn, eble montros al vi la ¤irkaªa¢on, kajtutcerte vi agrable babilos kun ili. La adreslibrohaveblas ¤e ¤iu bona libroservo kaj kostas 15eªrojn; se vi vojaßos dum du semajnoj, tio estasnur unu eªro tage.

Kompreneble, eblas ankaª mem farißi gasti-ganto. Se vi volas, vi povas senpage ricevi la

adreslibron, en kiu vi aperas, kaj tiumaniere sen-page uzi la servon! Kaj krome, vi povos akceptiinteresajn gastojn en vian propran hejmon. Porfarißi gastiganto, skribu al Kompilanto dePasporta Servo, Derk EDERVEEN,Westenburgstraat 15, NL-2275 XR Voorburg,.

Eble vi miras, kiel eblas presi kaj sendi pli ol1200 senpagajn adreslibrojn al la gastigantoj,dum niaj solaj enspezoj venas de vendado de laadreslibro? Nu, vi pravas, tio ne eblas. Dum lalastaj jaroj la nombro da gastigantoj farißis multepli granda ol la nombro da a¤etantoj. La deficitonnun pagas TEJO, sed ßi ne povas eterne fari tion.Tial ni ser¤as aliajn enspezojn: ni provas aperigianoncojn en la adreslibro, kaj ni jam dum kelkajjaroj sukcese petas libervolan donacon de gasti-gantoj. Krome, ni provas malpliigi la kostojn: ret-poÙta konfirmado Ùparas afrankojn.

Tamen, helpo estus tre bonvena. Nuntempe,unu persono ¤iujare kompilas la adreslibron, sedmankas tempo por la aliaj necesaj agadoj. Se vivolas dedi¤i iom da via libera tempo al la plejvendata kaj legata Esperanto-libro en la mondo,bonvolu kontakti la kompilanton por pli da infor-moj. Tio devigas nenion. Eblas, ekzemple, helpiper kunordigado de la vendado, la enspezoj aª lainformado pri PS.

Se ni baldaª ne trovos solvon al la problemojde PS, eble necesos ¤esigi la servon aª ne pludoni senpagan adreslibron al la gastigantoj. Seaperus unu aktiva helpanto, kiu okupißus pri ven-dado kaj enspezado, verÙajne Pasporta Servovivos pliajn 30 jarojn!

Por pli da informoj: .

Stoner Fluxx – mari§uanemula flukso

Chuck SMITH, Usono/KanadoEn 1996 la firmao Looney Labs (FrenezajLaboratorioj) eldonis la kartludon Fluxx(Flukso), kiu popularißis pro la unika Ùanßiß-ado de reguloj kaj celoj dum la ludo. Estasdiversaj kartoj, kiuj Ùanßas la regulojn: ekzem-ple, oni devas preni kvar kartojn ¤iuvice ansta-taª nur unu. Unu nova regulo ne Ùanßas tielmulte, sed kiam multaj novaj reguloj ekestas,ilia kombino povas tre komplikigi la ludon.

En 2003 ili decidis eldoni novan version, kiutemas pri... mari§uano! Ili nomas ßin “ludo primari§uano, libereco kaj la ser¤ado de feli¤o”.Ili kredas, ke estas kontraªmorale malperme-si fumadon de kanabo, ¤ar mari§uano estasmalpli danßera ol tabako aª alkoholo. Per laludo ili esperas plirapidigi laªleßigon demari§uano en Usono.

Kiam oni a¤etas la ludon, unu usona dolaroiras rekte al senprofitcelaj organizoj, kiuj celaspacon pri drogoj. Dum la ludo, oni tute nefumas mari§uanon – ili e¤ malrekomendasfumi ßin ßis ties laªleßißo. Ekzistas e¤ “kon-traªleßaj kartoj”, kiujn oni ne rajtas uzi ßiskiam oni rajtos leße fumi kanabon. Ili emfazas,ke e¤ se oni rajtos fumi mari§uanon, oni ¤iamrajtos ankaª malakcepti ßin.

Kion ajn vi opinias pri mari§uano, Flukso estasamuza ludo kaj mi rekomendas ßin al ¤iuj. Tamen,ne ludu ßin kun malvastmensuloj aª infanoj.

Por pliaj informoj pri la agado de LooneyLabs, bv. viziti .

Virtuala mondo en Esperanto!

Nathan KOVAC, Usono (trad. Chuck SMITH)Dum la pasintaj kelkaj jaroj, multludantaj retaj

ludoj estas tre sukcesaj. Tiuj ¤i virtualaj mondojliberigas niajn mensojn kaj permesas elspeziiom da tempo ¤iutage en fantaziaj mondoj for dela problemoj de la ¤iutaga vivo. En la projektoEsperanto MUD (Mult-Uzanta Dimensio*) milojda personoj “vivas” en la virtuala mondo. Samekiel en pluraj aliaj multludantaj virtualaj mondoj,la “civitanoj” (miksa¢o de personoj kaj krea¢oj)nomas ßin hejmo. Kial do la Esperanto MUDestas malsama de aliaj similaj ludoj?

Estas du diferencoj. Unue, Esperanto MUDfunkcias kiel interaga libro, en kiu la rakontookazas en Esperanto. Komence, la ludantoestas en la mondo, kie oni parolas angle, seddum la ludado li/Ùi lernos Esperanton. Posteni planas enkonduki aliajn “lernejojn”, kie onipovos ludi en alia nacia lingvo. Tamen, esper-antistoj povas jam komenci esplori la amplek-san virtualan mondon sen la peno resti en laluda Esperanta lernejo.

Kvankam ni ankoraª programas la ludon, ¤enia retpaßaro jam trovißas senpage ludeblaversio, kaj nia teamo nuntempe akceptasinform-petojn de tiuj, kiuj interesißas parto-preni en la kreado de la ludo. Bonvolu viziti por pliajinformoj. Ãi tiu retpaßaro interesos ne nurretajn ludantojn, sed ankaª ¤iujn, kiuj Ùatuskontribui al la kreado de fantazia mondo.

Esperanto MUD estas ludo kreita de volon-tuloj, kaj ßi montras, kiom multe eblas fari,kiam bonegaj cerboj kunlaboras. Dankegon alLost in Code, Inc. (Perdita en Kodo, enk.) kajE@I (Esperanto@Interreto) por ilia helpo ebligila kreadon de la ludo!

* en la angla originalo estas “Multi-UserDungeon” (la vorto “dungeon” originale signi-fas “malliberejo”; la vorto “dimensio” estasuzita por konservi la vort-ordon)

Pasporta Servo: pli ol ludo!

Joanna JAKIELSKA, Pollando

Unu el programeroj de la 60aIJK en Kovrov (Rusio) estisludo pri Pasporta Servo. Ïiatemo estis "Per Pasporta Servoal la 61a IJK en Zakopane /Pollando". Dum la ludo, lapartoprenantoj povis ekscii priPasporta Servo kaj e¤ uzi ßindum virtuala vojaßo. La regu-loj estas simplaj.

Komence ni mallonge rakontas,kio estas Pasporta Servo kaj kieloni povas uzi ßin. Se eblas, ni kreassamnombrajn grupojn; se ne –diversnombrajn (1-4 personoj engrupo). Maksimume povas esti 12grupoj (de A ßis I). Ãiuj grupojlotumas start-urbon (ekzemple,Bonaeron en Argentino aªXinxiang en Ãinio) kaj karton "Viagrupo" (kiu karakterizas lagrupon); la kartojn oni metas/gluassur la tabulon. La celo de la ludoestas veni de la starturbo ßisZakopane (al la 61a IJK) per okpaÙoj. Tamen grupo ne rajtas alvenial Zakopane antaª la oka paÙo.

Sed tio ne estas ¤io. Por faripaÙon ¤iu grupo devas lotumi

karton "Kien veturi", kiu(mal)faciligas la ludon.Ekzemple: "Nokte vizitis vinLudoviko ZAMENHOF. Vizitulian tombon en Varsovio", aª:"Vi forgesis vian dentobrose-ton. Revenu hejmen", aª:"Atakis vin volapukistoj. Videvas resti kelkajn tagojn enmalsanulejo". Por ¤iu paÙo ¤iujgrupoj ricevas kvin minutojn.Dum tiu tempo ili devas elekti(uzante libreton PasportaServo) landon, urbon kaj gasti-ganton kaj skribi tiujn informo-jn sur la tabulo. Se iu gastigantojam estas okupita, alia grupopovas gasti ¤e Ùi/li nur se Ùi/lihavas ankoraª liberajn lokojn.

Se grupo ne povas plenumila kondi¤ojn, ßi perdas sianvicon (ne ricevas poenton kajrestas en la sama loko ßis lasekva paÙo). Por ¤iu sukcesapaÙo (t.e. grupo trovis gasti-ganton plenumante ¤iujnkondi¤ojn) grupo ricevaspoenton.

Venkas tiu grupo, kiu kun laplej granda poentaro atingosZakopane-n en la oka paÙo. Latri plej bonaj grupoj fine de laludo devas interese (bunte!)rakonti pri sia vojaßo al la IJK.

La organizantoj de la IJK-2005 kun sia elpensa¢o

tiu ¤i artikolo aperis en la gaze-to de IJK - Betula FOLio(http://uea.org/pdf/betula_folio.pdf)

FOTO

: LA

RED

AK

CIO

numero 202 (2004:4) 13temo: ludoj

Komence estis vorto...Sergej TIM¤ENKO, Ukrainio

Mezo de la tago. Mi iras al la uni-versitato. En sufi¤e plenan vagononeniras patrino kun kvin-ses jaraßaknabo. Kiam la pordoj malfermißas,la etulo elprenas el la poÙo pafilon,kiu estas sufi¤e simila al la vera, kajkomencas direkti ßin al la veturan-toj. Kiam la nigra trueto de la pistoloalrigardis min, mi ne el-tenis...

- Nu jen, ¤io! En la vagono estasteroristoj! Ãiuj veturantoj estas lakapt-itoj. Nur restas halt-igi lavagon-ar-on kaj diri, kion vi volas!

La patrino, ver-Ùajne, komprenis,kaj kaÙis la pistolon en la sakon. Laknabo tamen tute ne mal-ßoj-ißis! El lasama poÙo li el-prenis alian pistolonkaj denove celis ßin al la homoj.

Sen-armil-ißo ripetißis, sed ¤i-fojela knabo el-prenis revolveron, kiudenove tuj iris en la patrinan sakon.

Ãio ¤i similis al teatro... Post kiamankaª alia pafilo prenis sian lokonen la sako, la knabo mal-buton-umisla jakon, kaj tuj en la maldekstramano trovi-ißis israela mitraleto kajen la dekstra – ¤e§a maÙin-pafilo.Kaj jen ankoraª du pafiloj iris en lasakon de la patrino...

Post tio ankaª la patrino ne el-tenis. £i for-prenis de la knabo lajakon, du pafilojn, tri tran¤ilojn, kajpreskaª el-falis el la sako amasoda ¢et-steloj...

- Nu jen, Ùajne ¤io... – diris lapatrino kaj klar-igis, – ni vizitos laknabon, kiu estas tute sama, kielli...

Finfine mi kuraßis demandi:- Sed ¤u li ne havas aliajn ludil-

ojn, krom tiujn ¤i?..- Li havas amason da ili! Sed ¤iuj

amikoj de lia patro ial pensas, ke selia filo estas knabo, li nepre bezonas

nur armilojn. Ãiam, kiam ili vizitasnin, ili al-portas nur tiajn a¢ojn...

La vagonaro foriris. Kaj mi voliskriegi!

Homoj, pripensu! La viro ja neestas tiu, kiu havas armilojn! Kionpovos fari la manoj, kiuj ne sci-povasteni ion alian? Patroj kaj patrinoj,amikoj, konatoj, avoj kaj avinoj!Bonvolu donaci al viaj knaboj pilkojn,tenis-rakedojn, farbojn, pupojn kajlibrojn. Lasu al viaj infanoj estiNeªtonoj kaj EjnÙtejnoj, Mikelanßelojkaj Tolstojoj!

butono – ronda (kutime) malgrandaa¢o por kun-meti partojn de vesta¢ojdonaci – doni senpagefarboj – kolor-ig-ilojjako – super-vesta¢okrii – fari sonojn pro doloro kaj tielplupilkoj, tenis-rakedo – sportaj ludilojpistolo, revolvero, mitraleto,maÙin-pafilo, ¢et-steloj (¤i tie) –armiloj, t.e. iloj por mortigi homojn

poÙo – parto de vesta¢o, kien oni

povas meti diversajn a¢ojn

sako – portebla ujo por ¤iutagaj

aferoj

teniso – ludo kun pilko

Tre facila

Michael SEDGLEY, Koreio*

La Olimpiaj Ludoj? Kio estas interesa priili? Ãu ili estas interesaj nur kiel grand-skala, okazanta nur unu fojon en kvar jaroj,evento? VerÙajne, kaj la malofteco, kaj lagrandskaleco rolas en la populareco de laOlimpikoj. Sed estas alia vidpunkto, kiu e¤pli gravas, se jußi surbaze de la sinteno de laamaskomunikiloj, kiuj raportas pri laludoj. Tio estas konkurenco inter landoj porlaªeble plej glori sian propran! Tiu vid-punkto neniel estas neebla, sed tamen ßiestas iom mallaªdinda...

Ãu vi mem spektis televide multajn event-ojn en tiu grandskala monda sportofestivalo?Eble, plej interese estas povi tiumaniere, tutehazarde, spekti scenojn de diversaj sportoj,kiujn oni nemulte aª preskaª tute ne konis ßisnun. Mi persone foje ricevis la impreson (eble,

ne tre ßustan), ke iuj specifaj sportoj estas nenur ne tre interesaj, sed e¤ preskaª enuigaj.Ekzemple, por mi, iama tre malaltnivela pied-pilkisto, la fakto, ke en la manpilkaj mat¤oj laatakantoj preskaª ¤iam golis, dum la golulopreskaª neniam efike baris la golejon, donismalbonan impreson. Sed devas esti, ke mi nekomprenas iu(j)n alia(j)n faktoro(j)n, kiu(j)faras tiun sporton interesa por ßiaj adeptoj.

Devas esti, ke ¤efe nur tiuj, kiuj iam memludis iun specifan ludon, vere komprenas ßiajninteresajn punktojn. Nuraj spektantoj ne povasvere aprezi ßin, ¤u ne? Sed tio ne devus limißinur al sporto. Mi pensas, la samo direblas pri¤iuj flankoj de la homa vivo.

Do, Ùajnas al mi, ke oportunas – e¤ saßas –mergißi en niajn hazarde elektitajn (homa vivoestas ja tro mallonga por provi ¤iujn) Ùata¢ojnkaj rifuzi jußi pri aferoj neniam spertitaj de ni.

Ne, tio estas maltroigo! Estas plej saße jamdekomence neniam jußi pri iu ajn prefero dealia homo sur la terglobo! Fervoraj religi-kredantoj lasu trankvile ateistojn, nenionaltrudante al ili (kondi¤e, ke la lastaj neelmontru malestimon al ilia esperoplena prog-nozo pri tio, kio okazos post la morto).Malsamseksemuloj lasu trankvile samsek-semulojn (kondi¤e, ke la lastaj ne elmontruparade siajn preferojn).

Esperantistoj, ßenerale, (kvankam pri ¤ioestas esceptoj!) jam nur pro sia esperantistecoestas pli toleremaj, ol la cetera loßantaro denia terglobo. Por ni estas pli facile ne nurdeziri sukceson al la reprezentantoj de niajlandoj en la Olimpiaj Ludoj, sed ankaª elkoreaplaªdi la lertecon kaj kuraßon de la“malamikoj”. Foje la amaskomunikiloj droni-gas tiun senton... Ili troige patriotisme svin-gadas la regnan flagon.

Mi, kiel jam menciite, amas piedpilkon. Seden tiu sporto mi vidas grandan problemon: troofte ne nur la fanatikaj spektantoj (ekzemple,la koreaj spektantoj en la Monda Pokalo deFIFA en 2002), sed e¤ la ludantoj mem “per-das sian kapon”, forgesas respekti kaj ami lakontraªulojn kaj volas venki “je ¤ia kosto” (ialrememoras mi antaªnelongan batadon alkroataj piedpilkistoj fare de la kroataj (!)fanatikuloj. Pro malgajno... – Red.). Mi dirue¤ pli detale. Kiam mi ludis piedpilkon, mi,stultulo, pensis, ke malpermeso uzi la brakojnsignifas malpermeson ne nur ne tuÙi la pilkonper la