konferencija “xi dani porodiČne medicine” zbornik...

SNAŽNAporodična medicina

JAKzdravstveni sistem

13. Dani porodične medicinesa međunarodnim učešćem

Banja Vrućicahotel Kardial

5. i 6. oktobar 2018.

ZBORNIKSAŽETAKA

9 789997 675200

GENERALNI SPONZOR

ZLATNI SPONZOR

SREBRNI SPONZOR

BRONZANI SPONZOR

ŠTANDOVI

KONFERENCIJA 13. DANI PORODIČNE MEDICINE REPUBLIKE

SRPSKE SA MEĐUNARODNIM UČEŠĆEM

"Snažna porodična medicina - jak zdravstveni sistem"

ZBORNIK SAŽETAKA

BBanja Vrućica hotel "Kardial"Teslić, 05.-06.10.2018.

KONGRESNI ODBOR

Urednik:

Doc. dr Suzana Savić

Naučni odbor:

Doc. dr Suzana Savić, predsjednica Dr sc. med. Draško Kuprešak Prof. dr Kosana Stanetić Prof. dr Maja Račić Doc. dr Verica Petrović Prof. dr Duško Vulić Prof. dr Zoran Vujković Prof. dr Goran Spasojević Doc. dr Zaim Jatić Prof. dr Olivera Batić Mujanović Počasni odbor Kongresa: Ministar zdravlja i socijalne zaštite RS, dr Dragan Bogdanić

Rektor Univerziteta u Banjoj Luci, prof. dr Radoslav Gajanin

Dekan medicinskog fakulteta u Banjoj Luci, prof. dr Ranko Škrbić

Šef Katedre porodične medicine, medicinskog fakulteta u Banjoj Luci, prof. dr Gordana Tešanović

Predsjednik Komore doktora medicine RS, doc. dr Saša Vujnović

Predsjednik društva doktora RS, prof. dr Siniša Miljković

Predsjednik odbora za zdravlje Skupštine RS, doc. dr Zlatko Maksimović

Organizacioni odbor: Dr sc. med. Draško Kuprešak, predsjednik Doc. dr Suzana Savić Prof. dr Kosana Stanetić Doc. dr Verica Petrović Mr sc. dr Nevena Todorović Mr sc. dr Nataša Pilipović- Broćeta Mr sc. dr Sanja Tešanović Mr sc. dr Biljana Lakić Mr sc. dr Vesna Kević Dr Radojka Perić Dr Nebojša Putnik Dr Atijas Danijel Dr Goran Birčaković Dr Igor Novaković Dr Daliborka Vukota-Rajlić Dr Mladen Šukalo Dr Srebrenka Kusmuk Dr Anna Ćulafić Dr Ljubica Jelovac Dr Tanja Bošnjak Damjanjuk Dr Ljilja Panić Dr Irena Topić Dr Dragana Grbić

ORGANIZATOR

UDRUŽENJE DOKTORA PORODIČNE MEDICINE REPUBLIKE

SRPSKE

Ul. Krajiškog korpusa 4/1 Banja Luka

www.porodicnamedd.com

PREDSJEDNIK

UDRUŽENJA DOKTORA PORODIČNE MEDICINE REPUBLIKE SRPSKE

Dr sc. med. Draško Kuprešak

SEKRETAR

UDRUŽENJA DOKTORA PORODIČNE MEDICINE REPUBLIKE SRPSKE

Doc. dr Suzana Savić

RIJEČ DOBRODOŠLICE

Poštovane koleginice i kolege, Ovogodišnju konferenciju organizujemo u vrtlogu izbora....Defiluju političke garniture i obećanja.... Nadamo se ne i „prazna“....Pred nama je po ko zna koji put izazovni period mukotrpnog prilagođavanja na nove okolnosti i definisanja „našeg puta“ za opstanak i razvoj porodične medicine u zdravstvenom sistemu Republike Srpske. Trinaesti dani porodične medicine predstavljaju politiku kontinuiteta na polju stručne edukacije. Svjesni potrebe o neophodnosti permamentnog profesionalnog razvoja i činjenice da savremeno doba ne dopušta tapkanje u mjestu, obnavljanje starih vještina i usvajanje novih, postao je imperativ opstanka u struci. Naučni i stručni fokus ove konferencije je na isticanju važnosti sveobuhvatnog pristupa u kliničkom radu specijalista porodične medicine. Apostrof je stavljen na E informatičko doba (sadašnjost ili budućnost) kao i odnos medija prema pitanjima djelokuga rada porodičnog doktora. I ovoga puta ostali smo doslijedni konceptu radionica, oralnih sesija kao i poster prezentacijama. Putem interaktivnog rada obnoviti će se znanja i vještine na polju kardiovaskularnog sistema i promocije najnovijeg vodiča za povišen krvni pritisak iz 2018. koji je publikovalo Evropsko kardiološko udruženje Pored toga stručni program obiluje temama od životnog značaja za rad svakog pojedinca.Tu su prikazi bogatih iskustva naših ljekara u radu u različitim oblastima od dijabetesa do bola lokomotorom sistemu. Na konferenciji je definisan blok- sesija za naše mlade snage i biće predstavljeni specijalizanstki projekti sa Katedri porodične medicine iz Banja Luke i Foče, kao i po prvi put radovi studenata medicine i medicinskih sestara iz timova porodične medicine, koji će izložiti stručne radove iz djelokruga svog rada. Na ovaj način smo ih željeli nagraditi i motivisati da još više rade i napreduju. Na konferenciji će učestvovati naše kolege iz regiona koji će sa nama podijeliti njihova iskustva u svakodnevnom radu i izazovima sa kojima se susreću. Konferencija je u punom smislu postala regionalnog karaktera. Pored zanimljivog stručnog u ponudi je i kulturni kao i drugi sadržaji koje nodi Banja Vrućica kao jednog od lidera zdravstvenog turizmu u Republici Srpskoj. U želji da se osjećate ugodno na trinaestim danima porodične medicine, srdačno Vas pozdravljam. Predsjednik Udruženja

Dr sc. med. Draško Kuprešak

KONFERENCIJA

13. DANI PORODIČNE MEDICINE REPUBLIKE SRPSKE SA MEĐUNARODNIM UČEŠĆEM


TEME KONGRESA:

E ZDRAVSTVO BUDUĆNOST ILI SADAŠNOST MEDIJI I PORODIČNA MEDICINA IZABRANE TEME IZ PEDIJATRIJE

MENADŽMENT HRONIČNIH NEZARAZNIH BOLESTI

BBanja Vrućica hotel "Kardial" Teslić, 05.-06.10.2018.

KONFERENCIJA 13. DANI PORODIČNE MEDICINE REPUBLIKE SRPSKE SA MEĐUNARODNIM UČEŠĆEM

"Snažna porodična medicina – jak zdravstveni sistem"

1

SADRŽAJ

PREDAVANJA PO POZIVU…………………………………………………………………...5

KVALITET LIJEČENJA PACIJENATA SA KARDIOVASKULARNIM RIZIKOM U USTANOVAMA PRIMARNOG NIVOA ZDRAVSTVENE ZAŠTITE U REPUBLICI SRPSKOJ (Štrbac S, Vujić-Aleksić V, Stević S)............................................................................6

ORALNE PREZENTACIJE........................................................................................................7

DIJAGNOSTIKA I TRETMAN DIJABETESNE NEFROPATIJE U PORODIČNOJ MEDICINI (Stanetić K, Kević V, Tešanović G, Savić S, Todorović N, Petrović V) .......................................8

ZNAČAJ REGULACIJE HIPERTENZIJE U PREVENCIJI HRONIČNE BUBREŽNE INSUFICIJENCIJE (Petrović V, Šukalo M, Tešanović G, Savić S)...............................................9

PRISTUP NEFROLOŠKOM BOLESNIKU IZ UGLA PORODIČNOG LJEKARA (Savić S, Lakić B, Tešanović G, Stanetić K, Petrović V, Kuprešak D)……………………………………10

PROCJENA FUNKCIJE URINARNOG TRAKTA (Pilipović-Broćeta N, Todorović N, Tešanović G)……………………………………………………………………………………..11

PROCJENA KOGNITIVNIH FUNKCIJA KOD PACIJENATA U PORODIČNOJ MEDICINI (Savić S, Pribilović J, Tešanović G, Stanetić K, Petrović V, Kuprešak D)……………………...12

PROCJENA RIZIKA ZA OBOLIJEVANJE OD HRONIČNE OPSTRUKTIVNE BOLESTI PLUĆA U PORODIČNOJ MEDICINI (Tešanović S, Petrović V, Stanetić K, Marković B, Savić S, Tešanović G)…………………………………………………………………………………..13

PROCJENA STEPENA UHRANJENOSTI KOD STUDENATA MEDICINSKOG FAKULTETA UNIVERZITETA U BANJOJ LUCI (Savić S, Bošnjak Ž, Tešanović G, Stanetić K, Kuprešak D, Mitrović J)………………………………………………………………………14

POUZDANOST "CLIF-C AD" SKORA U PREDVIĐANJU RANOG MORTALITETA KOD AKUTNE DEKOMPENZOVANE ALKOHOLNE CIROZE JETRE (Bokan G, Malešević N, Mavija Z, Savić S).........................................................................................................................15

ZNAČAJ BIOHEMIJSKIH PARAMETARA U RAZLIČITIM SKORING SISTEMIMA KOD CIROZE JETRE (Malešević N, Bokan G, Mavija Z, Savić S)....................................................16



2

TRETMAN HRONIČNOG KANCERSKOG BOLA KOD PACIJENTA SA METASTATSKIM KARCINOMOM REKTUMA (Berendika J, Jungić S, Vještica M)…………………………….17

TRETMAN HRONIČNOG KANCERSKOG BOLA (Berendika J, Jungić S, Vještica M, Gojković Z, Rakita I, Savić S)…………………………………………………………………...18

SENZITIVNOST I SPECIFIČNOST MAMOGRAFIJE I ULTRASONOGRAFIJE U RANOJ DETEKCIJI KARCINOMA DOJKE (Bobar M, Topić B, Savić S).............................................19

PRIMARNA PREVENCIJA RAKA DEBELOG CRIJEVA (Perić R, Ljuboja V, Protić T, Obradović N)…………………………………………………………………………………….20

OD EREKTILNE DISFUNKCIJE DO FOLIKULARNOG KARCINOMA-ZNAČAJ ULTRAZVUKA U AMBULANTI PORODIČNE MEDICINE (Jandrić-Kočić M)……………21

RANO PREPOZNAVANJE I TRETMAN PROMJENE NA KOŽI LICA (Lazić A, Mladenović R)………………………………………………………………………………………………....22

PREVENCIJA I RACIONALNO LIJEČENJE PACIJENATA SA BOLOM U LEĐIMA (Atijas D, Savić S, Kuprešak D)................................................................................................................23

NAJČEŠĆI FAKTORI RIZIKA ZA PADOVE KOD STARIJIH OSOBA (Kević V, Stanetić K,

Tešanović G, Savić S, Todorović N).............................................................................................24

POVEZANOST IZMEĐU AKUTNIH KARDIOVASKULARNIH DOGAĐAJA I PREVENTABILNIH FAKTORA RIZIKA (Grujić D, Stanetić K, Savić S, Petrović V).............25

EVALUACIJA PROGRAMA STACIONARNE KARDIOLOŠKE REHABILTIACIJE BOLESNIKA KOJI SU IMALI INFAKRT MIOKARDA I LIJEČENI PERKUTANOM KORONARNOM INTERVENCIJOM (Dumanović I, Vuković D, Aličehajić J,Vajić N, Boganić J, Čović Z, Pijetlović J, Bursać M, Glišić S, Paurević Čutura S)………………………………26

CILJEVI SEKUNDARNE PREVENCIJE KARDIOVASKULARNIH BOLESTI KOD BOLESNIKA SA INFARKTOM MIOKARDA (Dumanović I, Stanetić K, Jovičić S, Vuković D)...................................................................................................................................................27

BOL U GRUDIMA – DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA (Golemović B, Petrović V, Stanetić K, Savić S).....................................................................................................................................28

PREVALENCIJA POREMEĆAJA ŠTITNE ŽLIJEZDE KOD PACIJENATA SA DIABETES MELLITUSOM TIPA 2 REGISTROVANIH U DOMU ZDRAVLJA KRUPA NA UNI (Jandrić-Kočić M)…………………………………………………………………………………………29



3

ANALIZA KORIŠTENJA INTERNETA ZA PRIKUPLJANJE ZDRAVSTVENIH INFORMACIJA MEĐU PACIJENTIMA U PRIMARNOJ ZDRAVSTVENOJ ZAŠTITI (Jandrić-Kočić M)………………………………………………………………………………..30 VLAŽNO ZBRINJAVANJE RANE U PRIMARNOJ MEDICINI (Popović J, Ćurguz B)………………………………………………………………………………………...31

SESTRA U ZAJEDNICI (Janjić B)..............................................................................................32

"TEŽAK PACIJENT" - HIPOHONDAR (Bubić R, Mirnić B)…………………………………33

EDUKACIJA O PRAVILNOJ ISHRANI PACIJENATA SA DIJABETESOM TIP 2 (Lagani J, Trivunović V).................................................................................................................................34

POVREDE OKA U SPORTU KOD DECE (Lukić I, Vlatković Z, Lukić I)……………………35

ARIPIPRAZOL KAO STABILIZATOR RASPOLOŽENJA U POSTPARTALNOJ DEPRESIJI KOD PREMORBIDNO PASIVNO-ZAVISNE STRUKTURE LIČNOSTI (Stajić M, Maksimović Ž)…………………………………………………………………………………...36

POČETAK PRIMENE PROTOKOLA "ERAS" NA ODELJENJU HIRURGIJE U JZU DOBOJ (Matković Z, Mišić J)....................................................................................................................37

POSTER PREZENTACIJE........................................................................................................38

MENADŽMENT DERMATOLOŠKIH OBOLJENJA U AMBULANTI PORODIČNE MEDICINE (Savić S, Mitrović J, Tešanović G, Stanetić K, Kuprešak D, Bošnjak Ž)………….39

PROCJENA KONZUMACIJE ALKOHOLA KOD UČENIKA SREDNJE ŠKOLE (Perić Trifković S, Stanetić K, Savić S, Petrović V)................................................................................40

UČESTALOST FAKTORA RIZIKA ZA KARDIOVASKULARNE BOLESTI KOD OBOLJELIH OD DIJABETESA KOJI SU IMALI INFARKT MIOKARDA (Dumanović I, Stanetić K, Jovičić S, Vuković D).................................................................................................41

PREVENCIJA ARTERIJSKE HIPERTENZIJE U PORODIČNOJ MEDICINI IZ UGLA MEDICINSKE SESTRE (Ćurković M, Radulj I)........................................................................42

PROCJENA RADNE ONESPOSOBLJENOSTI KOD PACIJENATA SA MUSKULOSKELETNIM BOLOM (Vujko J, Marković B, Tešanović G)…………………….43



4

КONTUZIONE POVREDE OКA DECE PREDŠКOLSКOG UZRASTA (Repac V, Stanimirov B, Vlatković Z)…………………………………………………………………………………..44

VAŽNOST POZNAVANJA PSIHOLOGIJE STRUKTURE LIČNOSTI KAO PREDUSLOV KVALITETNE KOMUNIKACIJE SA PACIJENTOM (Latinović Miljević M).........................45

FAKTORI KOJI UTIČU NA PRIHVATANJE ELEKTRONSKE MEDICINSKE DOKUMENTACIJE OD STRANE LEKARA U PRIMARNOJ ZDRAVSTVENOJ ZAŠTITI (Smiljanić N, Bojat V)…………………………………………………………………………...46

UTJECAJ DEMOGRAFSKIH PROMENA NA INTENZITET PRUŽANJA ZDRAVSTVENE ZAŠTITE U DOMU ZDRAVLJA “NOVI SAD” (Kolundžić M, Smiljanić N)………………...47

GINEKOLOGIJA KAO SASTAVNI DEO BUDUĆE DELATNOSTI LEKARA OPŠTE/ PORODIČNE MEDICINE U REPUBLICI SRBIJI (dr Popov LJ)…………………………….48

STRUČNA RADIONICA………………………………………………………………………49

PATOFIZIOLOGIJA TROMBA - ANATOMSKE I PATOFIZIOLOŠKE KARAKTIRISTIKE VENSKOG I ARTERIJSKOG TROMBA (doc. dr Zaim Jatić)…………………………………50

PREVENCIJA MOŽDANOG UDARA KOD PACIJENATA SA ATRIJALNOM FIBRILACIJOM (doc. dr Suzana Savić)………………………………………………………...51

DUBOKA VENSKA TROMBOZA I PLUĆNA EMBOLIJA (doc. dr Verica Petrović)……….52 VODIČ ZA PRAKTIČNU PRIMJENU NOVIH ORALNIH ANTIKOAGULANTNIH LIJEKOVA (NOAK) (prof. dr Kosana Stanetić)………………………………………………..53 PRIKAZI SLUČAJEVA: RIVAROXABAN U TRETMANU DVT I PTE PRIMARNA PREVENCIJA MOŽDANOG UDARA (prof. dr Olivera Batić Mujanović)……………………54 PROGRAM ……………………………………………………………………………………...55 ORGANIZATOR I MEDIJSKI POKROVITELJ……………………………………………….63 SPONZORI………………………………………………………………………………............64 PRIJATELJI KONGRESA………………………………………………………………………65

KONGRESNI CENTAR KOMPLEKSA BANJA VRUĆICA TESLIĆ…………………..……66



5

PREDAVANJA PO POZIVU



6

KVALITET LIJEČENJA PACIJENATA SA KARDIOVASKULARNIM RIZIKOM U USTANOVAMA PRIMARNOG NIVOA ZDRAVSTVENE ZAŠTITE U REPUBLICI

SRPSKOJ

Mr sc. dr Savka Štrbac¹, dr Vesna Vujić-Aleksić¹, mr sc. dr Siniša Stević¹

¹Agencija za sertifikaciju akreditaciju i unapređenje kvaliteta zdravstvene zaštite Republike Srpske

Uvod: Prevencija faktora rizika i menadžment pacijenata sa kardiovaskularnim (KVS) rizikom doprinosi smanjenju smrtnosti od KVS oboljenja. Efekti ovih aktivnosti se mjere pokazateljima kvaliteta, za čiju pouzdanost su neophodni validni podaci.

Cilj: Utvrditi uticaj edukacije o menadžmentu pacijenata sa KVS rizikom i pravilnom evidentiranju podataka u medicinsku dokumentaciju na kvalitet liječenja u ustanovama primarnog nivoa zdravstvene zaštite (PZZ) u RS.

Materijal i metode: Evaluaciona studija obuhvatila je 510 timova porodične medicine iz 59 ustanova na nivou PZZ, a poređen je kvalitet liječenja pacijenata sa KVS rizikom, godinu dana prije i godinu dana poslije sprovedene edukacije.

Za mjerenje kvaliteta liječenja pacijenata sa KVS rizikom korišteno je 13 pokazatelja koji obuhvataju slijedeće faktore rizika: hipertenzija, dijabetes melitus tip 2 (DM tip 2), hiperlipidemija, pušenje i tjelesna težina (TT).

Rezultati: Komparacija vrijednosti pokazatelja u posmatranom vremenskom periodu ukazuje na poboljšanje kvaliteta liječenja pacijenata sa KVS rizikom za 9 od 13 pokazatelja. Procenat ustanova koje imaju liste pacijenata sa hipertenzijom, DM tip 2 i hiperlipidemijom porastao je za, kako slijedi, 3%, 3% i 34%. Pokazatelji koji se odnose na evidentiranje vrijednosti: krvnog pritiska (KP) kod pacijenata sa hipertenzijom, HbA1c kod pacijenata sa DM tip 2, te LDL kod pacijenata sa hiperlidemijom, su u porastu za 7%, 22% i 26%. Postizanje ciljnih vrijednosti KP je u porastu za 3%, a za HbA1c i LDL u opadanju za 2% i 23%. Evidentiranje pušačkog statusa poraslo je za 11%, mjerenje TT jednom godišnje kod registrovane populacije smanjeno je za 7%, a kod pacijenata sa povišenim BMI poraslo je za 11%.

Zaključak: Sprovedena edukacija imale su pozitivne efekte na kvalitet liječenja pacijenata sa KVS rizikom u PZZ u RS.

Ključne riječi: kardiovaskularni rizik, kvalitet, pokazatelji kvaliteta.



7

ORALNE PREZENTACIJE



8

DIJAGNOSTIKA I TRETMAN DIJABETESNE NEFROPATIJE U PORODIČNOJ MEDICINI

Prof. dr Kosana Stanetić1,2, mr sc. dr Vesna Kević1, prof. dr Gordana Tešanović1,2, doc. dr Suzana Savić1,2, mr sc. dr Nevena Todorović1,2, doc. dr Verica Petrović1,2

1JZU Dom zdravlja Banja Luka, 2Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci

Dijabetesna nefropatija (DN) je mikrovaskularna komplikacija dijabetesa, a karakteriše se prisustvom perzistentne albuminurije, hipertenzije, progresivnim padom bubrežne funkcije i povećanim rizikom za kardiovaskularne bolesti. Kod 20-40% pacijenata sa dijabetesom se nakon 10-15 godina stabilne bubrežne funkcije javlja mikroalbuminurija. Većina pacijenata u početnim stadijumima bolesti je asimptomatska, te je od izuzetne važnosti da se ovi pacijenti identifikuju i preduzme odgovarajući tretman u cilju sprečavanja dalje progresije bubrežne bolesti i redukcije kardiovaskularnog rizika. Bubrežna funkcija se može očuvati ako se liječenje započne u ranim stadijumima dijabetesne nefropatije. Međutim, početni stadijum DN često nije prepoznat na vrijeme jer je udružen sa multiplim komorbiditetima. Screening DN porodični doktor provodi na slijedeći način: testirati postojanje proteinurije (test trake); kod negativne proteinurije (<0,5 gr/L u 24h) i ako postoji rizik za incipijentnu nefropatiju uraditi test na mikroabuminuriju. Kada se prvi put ustanovi mokroalbumiurija = 30-300 mg/L u 24h i albumin/kreatinin > 2,5 mg/ml postavlja se radna dijagnoza incipijentne nefropatije. Nakon uspostavljanja radne dijagnoze incipijentne nefropatije ponoviti mjerenje za 3-6 mjeseci. Ako se nalaz incipijentne nefropatije ponovi u 2 do 3 mjerenja u intervalima od 3 do 6 mjeseci incipijentna nefropatija je potvrđena. Kada je nalaz incipijentne nefropatije potvrđen započeti adekvatnu terapiju (pratiti progresiju oštećenja bubrega, liječiti urinarne infekcije, kontrolisati krvni pritisak). Kod pozitivne proteinurije (> 0,5 g/24h) postavlja se dijagnoza manifestne nefropatije. Ukoliko se uz prvi nalaz mikroabuminurije detektuje postojanje retinalnih promjena, dijagnoza incipijentne nefropatije se može postaviti odmah.

Uloga porodičnog doktora u tretmanu pacijenata sa dijabetesnom nefropatijom je: rano otkrivanje pacijenata sa DN; prevencija dijabetesne nefropatije; održavanje ciljne vrijednosti glikemije i krvnog pritiska; kontrola vrijednosti lipidnog statusa; edukacija pacijenata o pravilnom načinu ishrane (niskoproteinska dijeta, održavanje ili dostizanje idealnog BMI); edukacija o načinima za odvikavanje od pušenja, a kada postoje indikacije upućivanje pacijenta na konsultativni pregled nefrologu.

Ključne riječi: dijabetesna nefropatija, screening, porodični doktor.



9

ZNAČAJ REGULACIJE HIPERTENZIJE U PREVENCIJI HRONIČNE BUBREŽNE INSUFICIJENCIJE

Doc. dr Verica Petrović1,2, prim. dr Mladen Šukalo1,2, prof. dr Gordana Tešanović1,2, doc. dr Suzana Savić1,2

1JZU Dom zdravlja Banja Luka, 2Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci

Hipertenzija je glavni faktor rizika za nastanak više bolesti, a među kojima je i hronično zatajenje bubrega. Povišen krvni pritisak može biti uzrok i posljedica bolesti bubrega. SZO i Internacionalno udruženje za hipertenziju definišu hipertenziju kao vrijednost sistolnog krvnog pritiska od 140 mmHg i više i/ili dijastolnog krvnog pritiska od 90 mmHg i više, u ponavljanim mjerenjima. Prema etiologiji hipertenzija može biti: primarna – nepoznatog porijekla (92-95% oboljelih) i sekundarna – zastupljena kod 5% oboljelih. Dugotrajna hipertenzija dovodi do oštećenja vitalnih organa: srca, krvnih sudova, bubrega. Kod hipertenzije pacijentima se rutinski rade: indeks tjelesne mase, laboratorijske pretrage (hemoglobin i hematokrit, glukoza, lipidni status, acidum uricum, kreatinin, klirens kreatinina, kalijum u serumu, analiza urina) i EKG. Dodatne pretrage koje se rade zavise od prisustva drugih oboljenja, kao i od mogućeg oštećenja ciljnih organa. Liječenje obuhvata: nemedikamentne mjere - promjena stila života (kontrola tjelesne težine, povećanje fizičke aktivnosti, adekvatna ishrana), kao i medikamentno liječenje. Terapijski cilj je 140/90 mmHg. Prednost treba dati lijekovima koji sa jednokratnom primjenom imaju antihipertenzivni učinak tokom 24 sata. Hronično bubrežno oboljenje (HBO) je oštećenje bubrega tokom tri ili više mjeseci, nastalo usljed abnormalnosti strukture ili funkcije bubrega, a manifestuje se prisustvom patoloških abnormalnosti ili markera oštećenja tkiva, uz ili bez smanjenja jačine glomerularne filtracije. Uglavnom je ireverzibilnog i progresivnog karaktera. Termin „hronična bubrežna insuficijencija“ (HBI) upotrebljava se za označavanje terminalnog (petog) stadijuma hroničnog bubrežnog oboljenja. Najčešći uzroci HBI su: dijabetes melitus (28%), hipertenzija (25%), glomerulonefritis (21%) i policistična bolest bubrega. Klinički simptomi i znaci HBI su nespecifični i potiču od svih organa i sistema. Pretrage koje se rade obuhvataju: analize urina, urea, kreatnin, kao i metode mjerenja jačine glomerularne filtracije.

Liječenje obuhvata: nemedikamentno (restrikcija proteina, redukcija natrijuma, redovna fizička aktivnost, prestanak pušenja) i medikamentno (ACE inhibitori su uvijek prvi lijek izbora).

Uloga porodičnog doktora je da radi na prevenciji oboljenja, a kod već prisutne hipertenzije i hronične bubrežne insuficijencije da uz nadzor nefrologa vrši dobru kontrolu bolesti i sprečavanje komplikacija.

Ključne riječi: arterijska hipertenzija, hronična bubrežna insuficijencija.



10

PRISTUP NEFROLOŠKOM BOLESNIKU IZ UGLA PORODIČNOG LJEKARA

Doc. dr Suzana Savić1,2, mr sc. dr Biljana Lakić 1,2 , prof. dr Gordana Tešanović1,2 ,

prof. dr Kosana Stanetić1,2, doc. dr Verica Petrović1,2, dr sc. med. Draško Kuprešak³

1JZU Dom zdravlja Banja Luka, 2Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci, ³JZU Dom zdravlja "Sveti Vračevi" Čelinac

Ljekar porodične medicine liječi svoje pacijente prema novim preporukama, poštujući medicinu zasnovanu na dokazu (Evidence Based Medicine). Pristup nefrološkom bolesniku, u svakodnevnom radu, ljekar porodične medicine ostvaruje oslanjajući se i na klinički vodič u primarnoj zdravstvenoj zaštiti "Bolesti mokraćno-polnog sistema" Ovaj vodič obuhvata tri grupe oboljenja: infekcije urinarnog trakta odraslih, infekcije urinarnog trakta djece i hroničnu bubrežnu insuficijenciju.

U ambulanti porodične medicine svakodnevno se liječi značajan broj pacijenata sa arterijskom hipertenzijom i tipom 2 dijabetes melitusa, koji su potencijalna rizična grupa za nastanak hronične bubrežne insuficijencije. Nefrologu se najčešće upućuju pacijenti sa nekontrolisanom arterijskom hipertenzijom, akutnim nefritisom, nefrotskim sindromom, akutnom bubrežnom insuficijencijom, pacijenti od III-V stadijuma hronične bubrežne insuficijencije sa komplikacijama, te pacijenti sa sistemskim oboljenjem i dokazanom bubrežnom bolešću. Takođe sljedeća stanja/bolesti: trudnoća, oštećenje bubrega ili anomalije mokraćnog sistema, dijabetes melitus i teži oblici imunodeficijencije zahtjevaju konsultaciju nefrologa.

Zaključak: Zadaci porodičnog ljekara su da pravovremeno prepozna rizične/potencijalne nefrološke bolesnike i da ih tretira u skladu sa najnovijim smjernicama, a prema medicini zasnovanoj na dokazu. Uspješno liječenje arterijske hipertenzija i tipa 2 dijabetes melitusa u ambulantama porodične medicine, poštujući individualni pristup svakog pacijenta, pomaže u prevenciji nefroloških bolesti i oboljenja. Kontinuirana i dobra saradnja porodičnog doktora i nefrologa može odložiti potrebu za teškim i skupim terapijskim opcijama, kao što su dijaliza ili transplantacija bubrega.

Ključne riječi: porodični doktor, nefrolog, medicina zasnovana na dokazu, hronična bubrežna insuficijencija.



11

PROCJENA FUNKCIJE URINARNOG TRAKTA

Mr sc. dr Nataša Pilipović-Broćeta1,2, mr sc. dr Nevena Todorović1,2, prof. dr Gordana Tešanović1,2

1JZU Dom zdravlja Banja Luka,

2Medicinski fakultet Univerziteta u Banjaluci

Funkcija urinarnog trakta se procjenjuje na osnovu anamneze, fizikalnog pregleda, laboratorijskih i radioloških dijagnostičkih procedura. U okviru radioloških procedura, porodični doktor postavlja indikacije za nativni snimak i ehosonografiju urinarnog trakta.

Laboratorijske pretrage uključuju: analizu urina, biohemijske i hematološke analize seruma, gasnu analizu krvi kao i procjenu funkcionalne sposobnosti glomerula i tubula. Analiza urina se odnosi na makroskopsko (izgled, boja i miris, diureza i specifična težina/osmolarnost), mikroskopsko (leukociti, eritrociti, cilindri i soli), hemijsko (pH mokraće, proteini, glukoza, ketonska tijela, bilirubini i povećanje koncentracije urobilinogena), bakteriološko ispitivanje urina, kao i određivanje koncentracije elektrolita, hormona i lijekova. Analiza seruma obuhvata: procjenu koncentracije otpadnih proizvoda metabolizma bjelančevina u serumu (urea, kreatinin, mokraćna kiselina), određivanje sedimentacije, eritrocita, hemoglobina, trombocita, leukocita, diferencijalne krvne slike, glikemije, transaminaza i procjenu koncentracije elektrolita u serumu (Na, K, Cl, Ca, P, Mg). Funkcionalna sposobnost glomerula i tubula može se procijeniti određivanjem klirensa kreatinina, inulina ili para-aminohipurne kiseline.

Koncentracija kreatinina u serumu se najčešće koristi za procjenu ukupne bubrežne funkcije. Osim nivoa bubrežne funkcije, na vrijednost kreatinina utiču mnogi faktori, a vrijednost značajno varira u odnosu na dob, pol i mišićnu masu. Američko i britansko udruženje nefrologa (K/DOQI I KDIGO) preporučuju mjerenje glomerularne filtracije kao najbolji opšti pokazatelj bubrežne funkcije. Pacijenti sa značajnim sniženjem glomerularne filtracije (<60 mL/min/1,73 m2) imaju znatno veći rizik za kardiovaskularne bolesti i renalnu insuficijenciju.

Ključne riječi: urinarni trakt, laboratorijske pretrage, glomerularna filtracija.



12

PROCJENA KOGNITIVNIH FUNKCIJA KOD PACIJENATA U PORODIČNOJ MEDICINI

Doc. dr Suzana Savić1,2, dr Jelena Pribilović3, prof. dr Gordana Tešanović1,2, prof. dr Kosana Stanetić1,2, doc. dr Verica Petrović1,2, dr sc. med. Draško Kuprešak4 ¹JZU Dom zdravlja Banja Luka, 2Medicinski fakultet, Univerzitet u Banjoj Luci, 3ZU Polymed Doboj, 4JZU Dom zdravlja "Sveti Vračevi" Čelinac Uvod: Kognitivne funkcije su intelektualni procesi kojima postajemo svjesni, percipiramo i razumijemo ideje. One uključuju različita područja kognicije poput pažnje, pamćenja, jezika, percepcije, donošenje odluka i rješavanje problema, a opadaju tokom starenja. Cilj: Procjeniti kognitivne funkcije, u odnosu na polnu distribuciju, kod ispitanika iznad 55. godine života. Materijal i metode: Istraživanje je prospektivno-desktriptivna studija provedena na populaciji pacijenata iznad 55 godine života u dva tima porodične medicine, JZU Doma zdravlja Banja Luka. Istraživanje je provedeno po tipu anonimnog anketiranja tokom redovnog rada, u periodu od 01.06.2018. do 02.08.2018. Svi ispitanici su podijeljeni u tri dobne grupe: od 55 do 65 godina, od 66 do 85 godina i preko 85 godina.Tokom istraživanja validirani upitnika Mini–Mental State Examination (MMSE) je korišten kao alat. Rezultati: Od 200 pacijenata čije su kognitivne funkcije procjenjivane MMSE 97 (48,5%) ispitanika je bilo muškog pola, a 103 (51,50%) ženskog pola. U dobnoj grupi od 55 do 65 godina bez utvrđenog kognitivnog deficita bilo je 20 (20,61%) muških ispitanika i 27 (26,21%) ženskih. U dobnoj grupi od 66 do 85 godina bilo je 72 (74,22%) muška ispitanika, 38 (52,77%) sa normalnim funkcionisanjem, 15 (20,83%) sa minimalnim deficitom, 14 (19,44%) sa blagim oštećenjem, dok je 5 (6, 94%) imalo umjereno kognitivno ostećenje. U istoj dobnoj grupi bilo je ukupno 70 (67,96%) ženskih ispitanika, 31 (44,28%) sa normalnim funkcionisanjem, 11 (15,71%) sa minimalnim deficitom, 20 (28,57%) sa blagim oštećenjem, dok je 6 (8,57%) imalo umjereno, a 2 (2,85%) ispitanika teško kognitivno oštećenje. U dobnoj grupi preko 85 godina bilo je ukupno 5 (5,15%) muških ispitanika, od čega po 2 (40%) sa normalnim i umjerenim funkcionisanjem, dok je 1 (20%) imao teško kognitivno oštećenje. U istoj dobnoj grupi bilo je ukupno 6 (5,82%) ženskih ispitanika, 1 (16,66%) sa normalnim funkcionisanjem, 4 (6,66%) sa umjerenim deficitom, dok je 1 (16,66%) ispitanik imao teško kognitivno oštećenje. Zaključak: Najveći procenat kognitivnog deficita (umjereni i teški) bio je prisutan u dobnoj grupi iznad 85 godina, sa nešto većom zastupljenošću kod ženskih ispitanika. Ključne riječi: kognitivno funkcionisanje, Mini–Mental State Examination, porodična medicina.



13

PROCJENA RIZIKA ZA OBOLIJEVANJE OD HRONIČNE OPSTRUKTIVNE BOLESTI PLUĆA U PORODIČNOJ MEDICINI

Mr sc. dr Sanja Tešanović¹²׳, doc. dr Verica Petrović¹²׳, prof. dr Kosana Stanetić¹²׳, dr Brankica Marković¹²׳, doc. dr Suzana Savić¹²׳, prof. dr Gordana Tešanović¹²׳

¹Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci,

²JZU Dom zdravlja Banja Luka

Uvod: Procjenjuje se da će hronična opstruktivna bolest pluća (HOBP) do 2020. postati treći vodeći uzrok mortaliteta u svijetu. Pušenje je najznačajniji faktor rizika za nastanak ove bolesti. Upitnici za procjenu rizika za nastanak HOBP, kod osoba starijih od 40 godina, bi se trebali učestalije koristiti u svakodnevnom radu ljekara porodične medicine. Cilj: Procijeniti rizik za pojavu HOBP kod pacijenata u porodičnoj medicine, kao i uticaj pušačkog statusa, pola i životne dobi.

Materijal i metode: Istraživenje je provedeno anketiranjem 304 pacijenata u Domu zdravlja Banjaluka u periodu od 03.04. do 07.04.2017. Anketirano je dnevno 20 uzastopnih pacijenata, pomoću upitnika Drive4COPD i dodatnog upitnika koji je sadržavao pitanja o polu, dobi, pušačkom statusu i izloženosti nepušača pasivnom pušenju kod kuće i na radnom mjestu. Dobijeni podaci su obrađeni statistički i prikazani tabelarno.

Rezultati: Od ukupno 304 ispitanika, bilo je 143 (47.0%) muškaraca i 161 (53.0%) žena. Visok rizik za nastanak HOPB imalo je 34,5% ispitanika; 71 (68,9%) pušača i 32 (35,2%) bivših pušača. Od 198 (65,1%) pasivnih pušača, njih 92 (46,5%) su imali visok rizik za HOBP. Zaključak: Visok rizik za HOBP povezan je sa pušenjem duvana. Dokazano je da su pušači u značajno većem riziku od HOBP, u odnosu na nepušače i/ili bivše pušače, dok su pasivni pušači u većem riziku od HOBP, u odnosu na nepušače. Rizik za ovu bolest raste sa godinama starosti i veći je kod muškaraca. Ključne riječi: HOBP, faktori rizika, rano otkrivanje, drive4COPD.



14

PROCJENA STEPENA UHRANJENOSTI KOD STUDENATA MEDICINSKOG FAKULTETA UNIVERZITETA U BANJOJ LUCI

Doc. dr Suzana Savić¹,², dr Željka Boškan³, prof. dr Gordana Tešanović¹,², prof. dr Kosana Stanetić¹,², dr sc. med. Draško Kuprešak4, dr Jelena Mitrović5 ¹JZU Dom zdravlja Banja Luka, ²Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci, ³ZU Mediccare Banja Luka, 4JZU Dom zdravlja "Sveti Vračevi" Čelinac, 5JZU Dom zdravlja Kneževo Uvod: Prema podacima Svjetske zdravstvena organizacija iz 2016. više od 1,9 milijardi odraslih osoba iznad 18 godina ima prekomjernu tjelesnu težinu. Dosadašnja istraživanja su pokazala značajna odstupanja prehrambenih navika studenata, zbog modernizacije i dinamičkih promjena tokom studiranja, u odnosu na preporuke o zdravom stilu života. Cilj: Ispitati prisustvo gojaznosti kod studenata Medicinskog fakulteta u odnosu na pol i godine studija. Metodologija: Istraživanje je prospektivno-desktriptivna studija provedena na studentskoj populaciji studijskog programa medicina, svih šest godina studija, Medicinskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci. Studija se provodila po tipu anonimnog anketiranja tokom redovne nastave u zimskom semestru, od 10.11. do 31.12.2017, školske 2017/18.godine. Validirani upitnika Youth Risk Behavior Survey (YRBS) Questionnaires je korišten kao alat tokom istraživanja. Rezultati: U istraživanju su učestvovala 543 studenta, 327 (60,2%) ženskog i 216 (39,8%) muškog pola. Najveći procenat ispitanika 337 (62,1%) je bio normalno uhranjen, prekomjernu tjelesnu težinu je imalo 164 (30,2%) ispitanika, 29 (5,4%) ispitanika je bilo pothranjeno, a 13 (2,4%) ispitanika je imalo gojaznost I stepena. Najveći procenat ženskih ispitanika je bio normalno uhranjen 255 (75,6%), prekomjernu tjelesnu težinu je imalo 44 (13,1%) ispitanika, dok je 1 (0,3%) ispitanica imala I stepen gojaznosti. Ispitanici muškog pola su u najvećem procent 120 (55,5%) imali prekomjernu tjelesnu težinu, 82 (37,9%) ispitanika su bila normalno uhranjena, a 12 (5,5%) ispitanika je imalo I stepen gojaznosti. Na svim godinama studija ženski pol je u većem procentu bio normalno uhranjen, dok je muški pol u većem procentu imao prekomjernu tjelesnu težinu. Gojaznost I stepena na 1. godini su imala 2 (1,8%) muška ispitanika, na 2. godini nije bilo gojaznih, na 3. godini 4 (3,1%) muška i 1 (0,8%) ženski ispitanik, na 4. godini 2 (2,0%) ispitanika muškog pola, na 5. godini 2 (3,3%) ispitanika muškog pola i na 6. godini 2 (3,6%) ispitanika muškog pola. Zaključak: Kod studenata Medicinskog fakulteta u Banjoj Luci nije bila prisutna gojaznost II i III stepena, dok je gojaznost I stepena bila zastupljena u nižem procentu, kod muških ispitanika. Ispitanici ženskog pola su u većem procentu bili noramlno uhranjeni, dok su ispitanici muškog pola imali prekomjernu tjelesnu težinu. Ključne riječi: studenti medicine, prekomjerna tjelesna težina, gojaznost.



15

POUZDANOST "CLIF-C AD" SKORA U PREDVIĐANJU RANOG MORTALITETA KOD AKUTNE DEKOMPENZOVANE ALKOHOLNE CIROZE JETRE

Dr Goran Bokan1, dr Nikola Malešević1, prof. dr Zoran Mavija1 ,2, doc. dr Suzana Savić1,3

1 Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci, 2 Univerzitetski klinički centar Republike Srpske, 3 JZU Dom zdravlja Banja Luka

Uvod: Incidencija alkoholne ciroze jetre u Republici Srpskoj je oko 0,5%, dok se njen smrtni ishod procjenjuje na oko 0,1%. Od ove bolesti obolijevaju, predominantno, pripadnici muškog pola i osobe starije životne dobi. Cilj: Utvrditi rani mortalitet bolesnika sa akutnom alkoholnom dekompenzovanom cirozom jetre upotrebom CLIF-C AD (Acute-on-Chronic Liver Failure with Acute Decompensation) skora. Materijal i metode: Istraživanje je deskriptivna, retrospektivno-prospektivna studija provedena na Klinici za gastroenterologiju i hepatologiju, Univerzitetskog kliničkog centra Republike Srpske. Nakon saglasnosti menažmenta ustanove u istraživanje je, metodom slučajnog izbora, uključeno 60 ispitanika muškog pola sa akutnom alkoholnom dekompenzovanom cirozom jetre. Potrebni podaci su prikupljani iz kliničkog informacionog sistema, prema dostupnoj medicinskoj dokumentaciji, za period od 01.01.2010. do 20.04.2018. Za određivanje CLIF-C AD skora korištene su vrijednosti leukocita, serumskog natrijuma, kreatinina, INR-a, i životna dob ispitanika, te je procjenjivan mortalitet ispitanika, u narednih mjesec dana, od postavljanja dijagnoze akutne alkoholne ciroze jetre. Rezultati: Najveći procenat 45% (27) ispitanika je imao CLIF- C AD skor od 81-90, što je ukazivalo da je vjerovatnoća mortaliteta nakon mjesec dana, kod ovih ispitanika, od 55-86%. Vrijednost CLIF- C AD skora od 71-80 imalo je 25 (15%) ispitanika, dok je vjerovatnoća njihovog mortaliteta nakon mjesec dana iznosila od 23-50%. CLIF- C AD skor od 91-100 imalo je 9 (15%) ispitanika, sa vjerovatnoća mortaliteta nakon mjesec dana od 91-99%, dok je 5 (8,3%) ispitanika imalo CLIF- C AD skor 70 i manji sa vjerovatnoćom za mortalitet nakon mjesec dana od 5-21%. Broj umrlih ispitanika je bio 4 (6,6%) i svi su imali vrijednost CLIF- C AD skora 100 i više, što je potvrdilo njihovu 100 % vjerovatnoću za mortalitet nakon mjesec dana. Zaključak: Ispitanici koji su imali vrijednosti CLIF-C AD skora 100 ili više imali su smrtan ishod u period od mjesec dana, što ukazuje na pouzdanost visokih vrijednosti ovog skora u predviđanju letalnog ishoda bolesnika sa akutnom alkoholnom dekompenzovanom cirozom jetre. Ključne riječi: alkoholna ciroza jetre, biohemijski parametri, CLIF-C AD score.



16

ZNAČAJ BIOHEMIJSKIH PARAMETARA U RAZLIČITIM SKORING SISTEMIMA KOD CIROZE JETRE

Dr Nikola Malešević1, dr Goran Bokan1, prof. dr Zoran Mavija1 ,2, doc. dr Suzana Savić1,3

1 Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci, 2 Univerzitetski klinički centar Republike Srpske, 3 JZU Dom zdravlja Banja Luka Uvod: Ciroza jetre je terminalni morfološko-funkcionalni entitet hepatičke disfunkcije koji se karakteriše zamjenom hepatičnih lobulusa vezivno-tkivnim nodulusima. Na našim prostorima najčešći uzročnik ciroze jetre je dugogodišnja konzumacija alkohola.Cilj: Utvrditi značaj različitih biohemijskih parametara, pomoću CHILD-PUGH, MELD i CLIF-C A skoring sistemi, u procjeni težine kliničke slike dekompenzovane ciroze jetre. Materijal i metode: Istraživanje je deskriptivna, retrospektivno-prospektivna studija provedena na Klinici za gastroenterologiju i hepatologiju, Univerzitetskog kliničkog centra Republike Srpske. Nakon saglasnosti menažmenta ustanove u istraživanje je, metodom slučajnog izbora, uključeno 60 ispitanika muškog pola sa akutnom alkoholnom dekompenzovanom cirozom jetre. Potrebni podaci su prikupljani iz kliničkog informacionog sistema, prema dostupnoj medicinskoj dokumentaciji, za period od 01.01.2010. do 20.04.2018. Korišteni skoring sistemi su CHILD PUGH (Child-Pugh Score for Cirrhosis Mortality), MELD (Model For End-Stage Liver Disease) i CLIF-C AD (Acute-on-Chronic Liver Failure with Acute Decompensation). Biohemijski parametri korišteni za izračunavanje pomenutih skorova su se odnosli na vrijednosti leukocita, serumskog natrijuma, kreatinina, INR-a, bilirubina i albumina, dok su životna dob ispitanika, postojanje ascitesa i hepatične encefalopatije takođe korišteni za izračunavanje pomenutih sokorova. Rezultati: Od 60 ispitanika sa alkoholnom cirozom jetre 13 (21,66%) ispitanika je imalo snižene vrijednosti leukocita, 37 (61,66%) ispitanika normalne vrijednosti, dok su povišene vrijednosti leukocita bile prisutne kod 10 (16,66%) ispitanika. Vrijednosti Na+ su bile snižene kod 21 (35%) ispitanika, normalne kod 39 (65%) ispitanika, dok povišene vrijednosti Na+ nisu zabilježene. Najveći broj ispitanika 41 (68,33%) imao je normalne vrijednosti kreatinina, 19 (31,66%) ispitanika je imalo povišene vrijednosti, dok snižene vrijednosti kreatinina nisu zabilježene. Vrijednost INR od 1.15 i viša zabilježena je kod 57 (95%) ispitanika, dok je 3 (5%) ispitanika imalo vrijednost INR manju od 1,15. Povišena vrijednost bilirubina bila je prisutna kod 46 (76,66%) oboljelih, normalna kod 14 (23,33%), dok snižene vrijednosti bilirubina nisu nađene. Normalnu vrijednost albumina imala su 34 (56,66%) ispitanika, sniženu vrijednost 26 (43,33%) ispitanika, dok povišena vrijednost albumina nije nađena. Procentualni udio biohemijskih paramatera u CHILD-PUGH skoru je 60%, a u MELD i CLIF-C A je 80%. Zaključak: Biohemijski parametri u korištenim skoring sistemima predstavljaju značajne podatke za procjenu težine kliničke slike i letalnog ishoda kod bolesnika sa dekompenzovanom cirozom jetre. Ključne riječi: ciroza jetre, biohemijski parametri, CHILD-PUGH, MELD i CLIF-C A skoring sistemi.



17

TRETMAN HRONIČNOG KANCERSKOG BOLA KOD PACIJENTA SA METASTATSKIM KARCINOMOM REKTUMA

Dr Jelena Berendika¹, dr Saša Jungić¹, dr Milka Vještica¹

¹UKC RS Banja Luka, Klinika za onkologiju

Prikaz slučaja: Pacijentu VM, 1954 godište , urađena je operacija karcinoma rektuma 2009.

Pacijent je nakon operacije primio zaštitnu hemoterapiju, završeno je onkološko liječenje i

planirane su dalje redovne kontrole. Bol se prvi put javio kao simptom u vrijeme postavljanja

dijagnoze. Dvije godine pacijent je koristio NSAIL, zbog bolova reumatske prirode u desnom

kuku i karličnoj kosti. Analgezija nije bila dostatna i urađena je metastatska obrada kojom nije

potvrđeno prisustvo bolesti. U terapiju su uvedeni slabi opioidi. Analgezija nije postignuta

maksimalnom dozom slabih opioida , NSAIL i Paracetamolom. Naknadnom dijagnostičkom

obradom potvrđena je metastaza u karličnoj kosti sa infiltracijom okolnih struktura. Metastaza u

kosti je palijativno ozračena a za bol je nastavio koristiti jake opioide, NSAIL, Paracetamol kao

i adjuvantne lijekove antiepileptike, benzodijazepine, kortikosteroide i bisfosfonate. Analgezija

nije postignuta primjenom neinvazivnih metoda liječenj, te je pacijentu postavljen epiduralni

kateter za terapiju bola.

Zaključak: Kod 90% pacijenata analgezija se može postići oralnom i parenteralnom primjenom

analgetika. Kod 10% pacijenata potrebna je primjena invazivnih metoda kao što su blokada

nerava , liza nervih pleksusa i intratekalna primjena opioida.

Ključne riječi: karcinom, bol, opioidi.



18

TRETMAN HRONIČNOG KANCERSKOG BOLA

Dr Jelena Berendika¹, dr Saša Jungić1, dr Milka Vještica¹, dr Zdenka Gojković¹, dr Ivanka Rakita¹, dr Suzana Savić¹

¹Univerzitetski klinički centar Republike Srpske, Klinika za Onkologiju

Hronični bol je bol koji traje duže od tri mjeseca. Hronični kancerski bol se javlja u ranom stadijumu maligne bolesti kod 30% pacijenata, kod liječenih specifičnom onkološkom terapijom 50% a u završnoj fazi kod 70-90% pacijenata. Umjereno je jak kod 50% pacijenata, a neizdrživ kod 30%. Za određivanje intenziteta bola koriste se vizuelna analogna skala, numerička skala ili verbalna skala.

Terapija hroničnog kancerskog bola može biti neinvazivna (oralna , rektalna i transdermalna) i invazivna (supkutana injekcija, kontinuirana supkutana infuzija i spinalna). Farmakoterapija bola sprovodi se prema principu stepenica SZO. Prva stepenica su neopioidni angetici, druga slabi opiodi, treća jaki opioidi i četvrta invazivne metode. Uz svaku od njih dodaju se adjuvantni lijekovi. Jaki opioidni analgetici predstavljaju osnovu liječenja hroničnog kancerskog bola i potrošnja opioida je mjera standarda liječenja hroničnog bola. Neželjena dejstva upotrebe opioda su depresija disanja, mučnina, vrtogavica, povraćanje i opstipacija. Suzbijaju se adjuvantima ili profilaktički.

Razlozi za neuspjeh u liječenju hroničnog bola su: prepreke koje potiču od zdravstvenog osoblja, bolesnika ili sistema zdravstvene zaštite. Opiofobija je jedna od najvećih prepreka, a predstavlja strah od zavisnosti, tolerancije i neželjenih efekata.

Ključne riječi: karcinom, bol, opioidi, opiofobija.



19

SENZITIVNOST I SPECIFIČNOST MAMOGRAFIJE I ULTRASONOGRAFIJE U RANOJ DETEKCIJI KARCINOMA DOJKE

Dr Momir Bobar1, prof. dr Brano Topić 1,2, doc. dr Suzana Savić1, 3

1 Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci, 2 Univerzitetski klinički centar Republike Srpske, 3 JZU Dom zdravlja Banja Luka Uvod: Maligni tumori predstavljaju jedan od najvećih medicinskih i socioloških problema u svijetu i kod nas. Rak dojke je najčešći tumor u ženskoj populaciji sa učestalošću od 25%. Cilj: Utvrditi senzitivnost i specifičnost metoda pregleda dojki nativnom mamografijom i ultrasonografijom, te pokazati rezultate primjene dijagnostičkih procedura u Centru za dojku Univerzitetsko kliničkog centra (UKC) Republike Srpske. Materijal i metode: Ispitivanje je obavljeno kao retrospektivna studija tokom 2017. godine u UKC RS. Studijom je obuhvaćeno 65 pacijenata, iznad 40 i više godina starosti, koji su ispunjavali kriterijum za ulazak u studiju. Da bi postojala mogućnost komparativnog pregleda dijagnostičkih metoda, ispitivanje se baziralo na dvije najčešće korištene metode: mamografija i ultrazvuk dojki. Rezultati: U sprovedenoj studiji pokazalo se da stopa senzitivnosti ultrazvučnog pregleda u UKC-u RS za period 2017. godine iznosi 0,78 odnosno 78%, dok je stopa specifičnosti bila 0,73 odnosno 73%. Sveukupna tačnost ultrazvučnog pregleda je bila 0,75 ili 75%. Za navedeni period, stopa senzitivnosti mamografskog pregleda je iznosila 0,63 odnosno 63%, dok je specifičnost mamografskog pregleda bila 0,60 odnosno 60%. Sveukupna tačnost mamografskog pregleda bila je 0,615 odnosno 61,5%. Prema tome, ako bi se primjenjivala samo mamografija u dijagnostici, moglo bi se očekivati do 37% lažno negativnih nalaza, odnosno nedijagnostikovanih prekanceroznih lezija i minimalnih karcinoma. Dobijeni rezultati su upoređeni sa svjetskim rezultatima, prema kojima se stope senzitivnosti i specifičnosti ultrazvučnog pregleda kreću od 45-99%, a stope senzitivnosti i specifičnosti mamografskog pregleda se kreću u rasponu od 60-98%. Takođe je potrebno imati na umu da ultrazvučna dijagnostika povećava senzitivnost mamografije za 16%. Zaključak: Kod definisanja algoritma postupaka u primjeni ultrazvuka i mamografije u cilju rane dijagnostike karcinoma dojke, potrebno je raditi mamografiju sa ehotomografijom kao jedinstven pregled, jer se u tom slučaju najviše promjena može otkriti u ranoj fazi. Ključne riječi: dojka, karcinom, screening, mamografija, ultrazvuk.



20

PRIMARNA PREVENCIJA RAKA DEBELOG CRIJEVA

Dr Radojka Perić 1, dr Vanja Ljuboja1, dr Tatjana Protić 2, dr Nataša Obradović 3

1 JZU- SC “AVALA“, Laktaši , 2 “Pro dermis“, Banja Luka, 3 DZ “dr Mladen Stojanović “, Laktaši

Uvod: Maligna oboljenja su odgovorna za oko 20% ukupne smrtnosti i nalaze se na prvom mjestu (prema najnovijim podacima WHO). Istraživanja su pokazala da se 30% oboljenja (posebno karcinom crijeva ) može spriječiti primarnom prevencijom i zdravim načinom života. Cilj: Ispitati učestalost oboljevanja od malignih bolesti kod registrovanih građana u ambulanti PM-SC “Avala “ i utvrditi najčešće faktore rizika oboljelih po polu. Metodologija: Istraživanje je provedeno metodom pregleda elektronskih kartona i druge medicinske dokumentacije, anketiranjem pacijenata pri čemu je korišten deskriptivni i analitički metod rada. Dobijeni podaci su obrađeni, što je dovelo do određenih rezultata. Rezultati: U promatranom periodu od dvije godine, od 1600 registrovanih građana, 38 (2,3%) je oboljelo od nekog oblika maligne bolesti. 23 (60,5%) su osobe ženskog, a 15 (39,5%) muškog pola. Od toga su 4 (10,5%) osobe sa karcinomom debelog crijeva (3 ženskog i 1 muškog pola). 20 (52,6%) oboljelih ima NK stručnu spremu (više osobe ženskog pola). 13 (34,2%) su bivši pušači, 4 (10,5%) su pušači koji nisu prestali pušiti nakon otkrivanja bolesti. Meso i mesne prerađevine dominiraju u ishrani oboljelih (posebno kod muškaraca). 3 (7,8%) oboljelih ima u prvom ili drugom koljenu nekog oboljelog od maligne bolesti. Zaključak: Istraživanja su pokazala da su oboljeli imali faktore rizika koji su se mogli spriječiti primarnom prevencijom rizika za nastanak bolesti , osim 3 (7,8%) osobe koje su imale genetsku predispoziciju za obolijevanje. Sve to dokazuje koliki je značaj porodičnog ljekara u promociji cjelokupnog zdravlja.

Ključne riječi: porodični ljekar, prevencija, bolest.



21

OD EREKTILNE DISFUNKCIJE DO FOLIKULARNOG KARCINOMA - ZNAČAJ ULTRAZVUKA U AMBULANTI PORODIČNE MEDICINE

Dr Marijana Jandrić-Kočić ¹

¹Dom zdravlja Krupa na Uni

Uvod: Prema definiciji Američkog instituta za zdravstvo erektilna disfunkcija je nemogućnost postizanja i održavanja erekcije neophodne za normalan seksualni odnos. Smanjena količina tiroksina odgovorna je za slabu relaksaciju ili rigidnost glatke muskulature penilnih krvnih sudova, njihovu deendotelizaciju, sporijeg penilnog protoka krvi. Hipotireoza predisponira psihogenu erekciju.

Cilj: Ukazati na značaj razmatranja poremećaja štitne žlijezde u diferencijalnoj dijagnozi erektilne disfunkcije, ali i prikazati efikasnost i ekonomičnost koju sa sobom nosi primjena ultrazvuka u ambulanti porodične medicine.

Materijal i metode: Podaci su prikupljeni na osnovu anamneze, fizikalnog pregleda, laboratorijskih analiza i ultrazvučnim pregledom urađenim u Domu zdravlja Krupa na Uni.

Prikaz slučaja: Pacijent M.B. rođen 1970. javio se na pregled zbog ultrazvuka abdomena, preciznije prostate jer su mu prilikom prošlogodišnje operacije desnostrane ingvinalne hernije hirurzi napomenuli da mu je ista uvećana. Negira bilo kakve tegobe , ranije bolesti, korištenje redovne terapije. Na postavljeno mu se pitanje šta je supruga mislila kada mu je na ulasku rekla: “da pita za ono“ sliježe ramenima. Postavlja se sumnja na erektilnu disfunkciju. Nakon isključivanja vaskularne i neurološke etiologije uradi se dijagnostička obrada u pravcu endokrinih poremećaja. Otkriva se manifestna hipotireoza i maligno suspektan nodus desnog režnja štitne žlijezde te se pacijent upućuje na aspiracionu biopsiju koja potvrđuje dijagnozu folikularnog karcinoma štitne žlijezde.

Zaključak: Kliničkim metodom orijentisanim ka pacijentu, pažljivo uzetom anamnezom i detaljnim pregledom postavićemo sumnju na poremećaj štitne žlijezde kod pacijenata sa erektilnom disfunkcijom. Primjena ultrazvuka omogućava postavljanje dijagnoze tiroidnog karcinoma u prvom aspimtomatskom stadijumu.

Ključne riječi: erektilna disfuncija, hipotireoza, folikularni karcinom, ultrazvuk.



22

RANO PREPOZNAVANJE I TRETMAN PROMJENE NA KOŽI LICA

Dr Aleksandar Lazić¹, dr Ranko Mladenović² ¹JZU Dom zdravlja Doboj ²JZU bolnica "Sv. Apostol Luka" Doboj Uvod: Bazocelularni karcinom kože (CBC) ima visoku incidence, a nizak mortalitet. Etiologija: 1. izloženost UV zračenju, 2. genske mutacije, 3. arsen, 4. imunokompromitovani, 5. prekanceroznim lezijama, 6. bijela rasa, 7. jonizujuće zračenje, 8. alkohol, 9. Hidrohlorotiazidi. Tretman: a) Hirurški: kiretaža , elektrodesikacija, kriohirurgija, hirurška ekscizija, Mohsova metoda; b) Nehirurški: radioterapija, topikalna i fotodinamička terapija

Primarni cilj: Prikazati realan slučaj zbrinjavanja kožne promjene lica sumnjive na bazocelularni karcinom kože kroz dobru saradnju primarnog i sekundarnog nivoa zdravstvene zaštite;

Sekundarni ciljevi: Prikazati manifestacije, izgled lezije, etiologija, epidemiologija, tretmani i ishode, te diskutovati o kliničkim momentima u praksi orijentisanoj na pacijenta. Prikaz slučaja: 67- godišnjeg K.E. koji se javio radi kožne promjene na licu infraorbitalno desno. Krustom prekriveni plitki krater na koži, veličine oko 5x6mm. Saglasan za odstranjivanje sumnjive promjene, konsultovan ORL, koji odstrani promjenu. Pacijent praćen ambulantno do zarastanja rane i pristizanja PHDg. Zaključak: Edukovanost i motivisanost zdravstvenih radnika, neposredna i efikasna komunikacija unutar sistema poboljšava ishode, štedi resurse i povećava zadovoljstvo svih aktera. Ključne riječi: maligni tumori kože, bazocelularni karcinom kože.



23

PREVENCIJA I RACIONALNO LIJEČENJE PACIJENATA SA BOLOM U LEĐIMA

Dr Danijela Atijas¹, doc. dr Suzana Savić 2,3 dr sc. med. Draško Kuprešak4 ¹ JZU Dom zdravlja Doboj, ²JZU Dom zdravlja Banja Luka, ³Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci, 4JZU Dom zdravlja "Sveti Vračevi" Čelinac

Uvod: Prevalencija bola u donjem dijelu leđa je oko 5%, i najčešće se javlja u dobi od 30 do 60 godina. Rangiran je kao prvi uzrok invaliditeta i nesposobnosti za rad, a očekuje se da će uticati na 90% svijetskog stanovništva u nekom trenutku njihovog života.

Cilj: Utvrditi da li je svakodnevna upotreba celijant pojasa za leđa redukovala upotrebu parenteralne i oralne terapije kod ispitanika sa bolom u donjem dijelu leđa. Utvrditi broj pacijenata upućenih fizijatru ili na banjsko liječenje, zbog bola u donjem dijelu leđa, nakon upotrebe celijant pojasa.

Metodologija: Istraživanje je prospektivno- retrospektivna studija provedena u Domu zdravlja Doboj, od 25. novembra 2016. do 30.novembra 2017. U istraživanju je učestvovalo 106 pacijenata, oba pola, sa bolovima u donjem dijelu leđa kojima je preporučena upotreba celijant pojasa za leđa, od strane porodičnog doktora. Pregledom elektronskih zdravstvenih kartona bilježena je preporučena parenteralna i/ili oralna terapija, od strane porodičnog doktora, kod ispitanika sa bolom u donjem dijelu leđa koji su koristili celijant pojas tokom ispitivanog perioda, kao i broj pacijenata upućenih fizijatru ili na banjsko liječenja.

Rezultati: Od 106 ispitanika 58 (54,71%) je bilo ženskog pola, a 48 (45,28%) muškog pola. Najveći broj ispitanika koji su koristili celijent pojas su bili u životnoj dobi od 50 do 65 godina. Tokom jednogodišnje upotrebe celijant pojasa od 106 ispitanika 4 (3,77%) je koristilo parenteralnu terapiju, 4 (3,77%) upućeno fizijatru, a 2 (1,88%) na banjsko liječenje. Od parenteralne terapije u 4 (3,77%) % su primjenjivane ampule flosterona, 1 (0,94%) OHB12, te 1 (0,94%) kombinovana parenteralna terapija (diklofenak i dexason).

Zaključak: Upotreba celijan pojasa je dovela do značajnog smanjenja bola u donjem dijelu leđa i upotrebe pareteralna/oralne terapije za bol kod ispitanika, kao i smanjenog upućivanja na konsultacije fizijatru ili banjski tretman.

Ključne riječi: bol u donjem dijelu leđa, parenteralna/oralna terapija za bol, pojas za leđa- celijant.



24

NAJČEŠĆI FAKTORI RIZIKA ZA PADOVE KOD STARIJIH OSOBA

Mr sc. dr Vesna Kević1, prof. dr Kosana Stanetić1,2, prof. dr Gordana Tešanović1,2, doc. dr Suzana Savić1,2, mr sc. dr Nevena Todorović1,2

1JZU Dom zdravlja Banja Luka,

2Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci

Uvod: Populacija starih znatno brže raste u odnosu na opštu populaciju što posljedično vodi ka većem broju padova kod starih osoba.

Cilj: Cilj rada je ispitati riziko faktore za padove kod starijih osoba koje se liječe u ambulanti porodične medicine u Domu zdravlja Banja Luka.

Metode: Istraživanje je obavljeno po tipu prospektivne studije u periodu od 20. marta do 20. maja 2016. godine. U istraživanju su učestvovali pacijenti starosti 65 i više godina koji se liječe u ambulantama porodične medicine Doma zdravlja Banja Luka. Pacijenti su anketirani, a uzimani su i podaci iz elektronskih ili papirnih kartona. Kao instrumente za prikupljanje podataka koristili smo opšti anketni upitnik koji sadrži socio-demografske podatke i The Tinetti Gait and Balance Instrument.

Rezultati: Istraživanjem je obuhvaćeno 208 pacijenata starijih od 65 godina, 81 (38.9%), žena 127 (61.1%). Rezultati našeg istraživanja pokazali su da postoji statistički značajna povezanost između životne dobi (p = 0.000), fizičke aktivnosti (p = 0.000), broja članova domaćinstva u kojem boravi pacijent (p = 0.006) i stručne spreme pacijenta (p = 0.000) sa rizikom od pada starijih pacijenata. Rezultati su pokazali da pol ispitanika (p = 0.170) i stepen uhranjenosti (p = 0.477) ne utiče statistički značajno na rizik od pada.

Zaključak: S obzirom da je broj starih osoba u svijetu u stalnom porastu, a samim tim i broj povreda i padova, neophodno je obratiti pažnju na starije osobe u društvu, identifikovati faktore rizika za pad, te pristupiti mjerama prevencije kako bi se spriječile povrede i posljedice. U tome veliku ulogu ima porodični ljekar.

Ključne riječi: starije osobe, rizik za pad, životne navike, porodični ljekar.



25

POVEZANOST IZMEĐU AKUTNIH KARDIOVASKULARNIH DOGAĐAJA I PREVENTABILNIH FAKTORA RIZIKA

Dr Duško Grujić1, prof. dr Kosana Stanetić1,2, doc. dr Suzana Savić1,2, doc. dr Verica Petrović1,2

¹Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci, ²JZU Dom Zdravlja, Banja Luka

Uvod: Akutni kardiovaskularni događaji (infarkt miokarda i cerebrovaskularni inzult) su među vodećim uzrocima morbiditeta i mortaliteta na globalnom nivou. Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije iz 2015. godine, od 17.7 miliona smrtnih slučajeva uzrokovanih kardiovaskularnim bolestima, infarkt miokarda je bio odgovaran za 7.4 miliona, a moždani udar za 6.7 miliona smrti. Većina od procjenjenih 32 miliona srčanih i moždanih udara godišnje su uzrokovani jednim ili više kardiovaskularnim riziko faktorom.

Cilj: Utvrditi povezanost između akutnih kardiovaskularnih događaja i preventabilnih faktora rizika kod pacijenata sa akutnim kardiovaskularnim događajem (infarktom miokarda i/ili cerebrovaskularnim inzultom).

Metode: Urađena je studija presjeka u Domu zdravlja Banja Luka, u avgustu 2017. godine. U istraživanje su bili uključeni pacijenti iz tri tima porodične medicine. Podaci su prikupljani iz elektronskih zdravstvenih kartona pacijenata koji su bili zavedeni u registru pacijenata koji su imali akutni kardiovaskularni događaj. Uzimani su podaci o polu, dobi, vrijednosti krvnog pritiska (poslednje mjerenje), BMI (Body Mass Index), pušačkom statusu, vrijednosti ukupnog, HDL i LDL holesterola i triglicerida, prisutnosti dijabetesa, vrijednosti HbA1c, glukoze na tašte kod pacijenata sa dijabetesom i prisutnosti akutnog kardiovaskularnog događaja (srčanog i moždanog udara). Od 160 elektronskih kartona, koji su bili uzeti u razmatranje, 126 (84 muškarca i 42 žene) su sadržavala sve potrebne podatke i uključena su u istraživanje.

Rezultati: Rezultati pokazuju da je povišen LDL holesterol prisutan kod 73.02%, a prekomjerna tjelesna težina kod 70.63%, pri čemu je svaki šesti pacijent gojazan. Od dijabetesa boluje 28.57%. Pušenje kao faktor rizika je prisutno kod 19.84% ispitanika.

Zaključak: Analizom rezultata zaključuje se da je povišen LDL holesterol najznačajniji pojedinačni faktor rizika za akutni kardiovaskularni događaj, kao i istovremeno prisustvo tri i više faktora rizika. Porodični ljekari imaju najznačajniju ulogu u ranom otkrivanju pacijenata sa faktorima rizika, redukciji nađenih faktora rizika i smanjenju broja akutnih kardiovaskularnih događaja

Ključne riječi: infarkt miokarda, cerebrovaskularni inzult, faktori rizika, prevencija, porodični ljekar.



26

EVALUACIJA PROGRAMA STACIONARNE KARDIOLOŠKE REHABILTIACIJE BOLESNIKA KOJI SU IMALI INFAKRT MIOKARDA I LIJEČENI PERKUTANOM

KORONARNOM INTERNVECIJOM

Dr Igor Dumanović 1, dr Draženko Vuković 1, dr Jasminka Aličehajić 1, dr Nataša Vajić 1, dr Jelena Boganić 1, dr Zorana Čović 1, dr Jelena Pijetlović 1, dr Mladen Bursać 1, dr Sanja Glišić 1, dr Spomenka Paurević Čutura 1 1Bolnica za rehabilitaciju pacijenata sa kardiovaskularnim oboljenjima, ZTC Banja Vrućica

Uvod: Fizički trening je važan dio programa rehabilitacije bolesnika nakon infarkta miokarda. Redovna i pravilno dozirana fizička aktivnost doprinosi smanjenju smrtnosti nakon infakta miokarda i poboljšanju kvaliteta života.

Cilj: Cilj istraživanja je evaluacija efekta kratkoročnog rehabiltiacionog tretmana kod bolesnika sa infarktom miokarda koji su liječeni perkutanom koronarnom intervencijom.

Metode: Istraživanje je obuhvatilo bolesnike koji su imali infarkt miokarda, tretirani perkutanom koronarnom intervencijom, i koji su bili na rehabiltiaciji u Bolnici za rehabiltiaciju bolesnika sa kardiovaskularnim oboljenjima Banja Vrućica u Tesliću u periodu od juna 2016. do juna 2018. godine. Bolesnici su bili uključeni u rehabilitacioni tretman pješačenja, vježbe disanja i relaksacije, intervalne treninge i balneoterapiju svakodnevno. Iz medicinske dokumentacije prikupljeni su podaci o starosti i polu bolesnika, podaci o ejekcionoj frakciji lijeve komore srca. Po prijemu i na otpustu uradi se ergometrijsko testiranje limitirano simptomima na bicikl ergometru prema protokolu 25W.

Rezultati: Od ukupno 149 bolesnika koji su uključeni u istraživanje muškaraca je 128, žena 21. Nakon 14 dana rehabilitacionog tretmana poboljšana je funkcionalna sposobnost kardiovaskularnog sistema. Povećalo se maklimalno radno opterećnje (109,5 +/- 15,05W; 124,5+/- 12,75W. ; p<0,001). Maksimalna vrijednost visine sistolnog krvnog pritiska , srčana frekvenca u maksimumu opterćenja i nakon 1 minuta odmora je poboljšana. Tokom sporvođenja programa nisu zabilježeni neželjeni kardiološki događaji.

Zaključak: Kod bolesnika na programu kardiološke rehabiltiacije, dozirani fizički trening treba da bude prije svega bezbjedan. Ffizički trening poboljšava funkcionalnu sposobnost kardiovaskularnog sistema , što se manifestuje kroz povećanje dužine trajanja testa, povećanje stepena opterćenja i reakciju srčane frekvence.

Ključne riječi: infakrt miokarda, kardiološka rehabilitacija, fizički trening.



27

CILJEVI SEKUNDARNE PREVENCIJE KARDIOVASKULARNIH BOLESTI KOD BOLESNIKA SA INFARKTOM MIOKARDA

Dr Igor Dumanović 1, prof. dr Kosana Stanetić 2,3 , dr Sanja Jovičić 3, dr Draženko Vuković1 1Bolnica za rehabilitaciju pacijenata sa kardiovaskularnim oboljenjima, ZTC Banja Vrućica 2JZU Dom zdravlja Banja Luka, 3Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci Uvod: Vodeći uzrok prerane smrti i invaliditeta u svijetu , posebno u zemljama u razvoju, jesu kardiovaskularne bolesti. Među njima prvo mjesto zauzima ishemijska bolest srca (45% smrti u svijetu, 54,6% smrti u Evropi). Cilj: Procijeniti prisustvo pojedinih faktora rizika za KVB kod bolesnika sa infarktom miokarda. Predložiti mjere i ciljeve za sekundarnu prevenciju preventabilnih faktora rizika za KVB.

Metode: U svrhu istraživanja izrađena je retrospektivna studija u Bolnici za rehabilitaciju pacijenata sa kardiovaskularnim oboljenjima Banja Vrućica u Tesliću, u toku 2015., 2016. i 2017. godine. U istraživanje su uključeni bolesnici koji su imali infarkt miokarda i koji su boravili na rehabilitaciju u Bolnici. Prikupljeni su podaci o starosnoj dobi, polu, indeksu tjelesne mase (BMI), vrijednostima ukupnog holesterola, triglicerida, glikemiji, dijabetesu, podaci o pušačkom statusu, visini krvnog pritiska, trajanju hipertenzije i postojanju ranijeg akutnog kardiovaskularnog događaja bolesnika (raniji IM, PCI, CABG, operacija srčane valvule i prethodni moždani udar) iz medicinske dokumentacije bolesnika.

Rezultati: Od ukupno 947 bolesnika sa infarktom miokarda muškaraca je 77.93%, a 22,07% žena. Starije od 65 godina je 27,98% bolesnika. Najčešće udružen preventabilni faktor rizika sa infarktom miokarda je gojaznost (82,26%), a zatim slijedi pušenje (78,46%), hipertenzija koja traje duže od 10 godina (57,34%), dijabetes (22,91%) i hiperlipidemija (10,88%). Većina je imala udružena 3 faktora rizika. Infarkt miokarda je bio prva manifestacija KVB za 21,65% bolesnika.

Zaključak: Da bi se spriječili budući neželjeni akutni kardiovaskularni događaji, uz pravovremeni invazivni tretman i odgovarajuću medikamentoznu terapiju, neophodno je edukovati bolesnika o značaju pojedinih faktora rizika u nastanku kardiovaskularnih bolesti, te koracima koje bolesnik sam treba dugoročno poduzeti. Edukacija bolesnika je dio rehabilitacionog tretmana koji treba bolesniku ukazati na značaj zdravog stila života na dugoročno očuvanje zdravlja i smanjenje smrtnosti.

Ključne riječi: sekundarna prevencija, faktori rizika, gojaznost, pušenje, hipertenzija, dijabetes, hiperlipidemija, infarkt miokarda.



28

BOL U GRUDIMA –

DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA

Dr Biljana Golemović¹, doc. dr Verica Petrović²,³, prof. dr Kosana Stanetić²,³, doc. dr Suzana Savić²,³ ¹Dom zdravlja Modriča, ²JZU Dom zdravlja Banja Luka, ³Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci

Prikaz slučaja: Pacijent M. M. (2001) javlja se u ambulantu porodične medicine (APM) zbog bola u grudima koji traje nekoliko dana, manjeg je intenziteta, ali se pojačava tokom noći i pri udahu. Bol je konstantno prisutan, nevezano za fizičku aktivnost. U posljednje vrijeme se brže zamara. Trenutno je uključen u fizikalni tretman nakon povrede lijevog ručnog zgloba i nošenja longete u trajanju od tri nedjelje. Fizikalni pregled: Grudni koš deformisan, palpatorno bolno neosjetljiv, auskultatorno nad plućima obostrano normalan disajni šum, srčana akcija ritmična, tonovi jasni, šum ne čujem. Abdomen: palpatorno mek, bolno neosjetljiv, bez organomegalija. Ekstremiteti: bez uočljivih deformiteta, varikoziteta i edema. EKG: bez patoloških promjena, odgovara dobi.Lab. nalazi: D dimer povišen (1600μg/L; normalne vrijednosti ≤550μg/L). Zbog povišene vrijednosti D dimera i postojanja podatka o nedavnoj imobilizaciji, postavi se sumnja na plućnu emboliju, te se pacijent uputi na pulmologiju, a CT angiografijom grudnog koša se isključi tromboembolijski proces. UZV srca pokaže perikardni izliv, te je provedena klinička obrada i liječenje, a po otpustu preporučena terapija NSAIL, Ranisan, Enalapril, Magnesol.

Dvadeset dana po otpustu pacijent se ponovo javlja u APM sa bolom u grudima jakog intenziteta, sa povišenom tjelesnom temperaturom i mučninom. Nije povraćao. Žali se istovremeno na otok i bol u predjelu sitnih zglobova desne šake i desnog stopala koji su naročito prisutni tokom noći, a do jutra se njihov intenzitet smanji. Laboratorijski nalazi: SE 28, L 7,8, E 4,76, Hgb 122, Tr 323, CRP 6,70, LDH 209, CK 43, urea 7,4, kreatinin 56, URIN: mikrohematurija, proteinurija; EKG: odgovara dobi; RTG pulmo et cor: uvećana srčana sjena, napetih kontura, bez znakova infiltracije i konsolidacije u plućnom parenhimu; UZV srca (urađen kao hitan): pokaže značajan perikardni izliv, indikovana perikardiocenteza. Tokom hospitalizacije provedene dodatne dijagnostičke i terapijske mjere, te se utvrdi pozitivan imunološki nalaza (ANA, anti ds DNA, anti Sm, antinukleosomska antitijela) i potvrdi dijagnoza sistemske bolesti vezivnog tkiva „Lupus erythematodes systemicus“

Ključne riječi: bol u grudima, lupus erythematodes systemicus.



29

PREVALENCIJA POREMEĆAJA ŠTITNE ŽLIJEZDE KOD PACIJENATA SA DIABETES MELLITUSOM TIPA 2 REGISTROVANIH U DOMU ZDRAVLJA KRUPA

NA UNI

Dr Marijana Jandrić-Kočić ¹


Uvod: Diabetes mellitus je metabolički sindrom kojeg karakterišu sistemski poremećaji metabolizma ugljenih hidrata, masti i proteina zbog apsolutnog ili relativnog nedostatka biološki aktivnog inzulina sa posljedičnom hiperglikemijom. On se može rangirati od dominantne inzulinske rezistencije do dominantnog deficita sekrecije inzulina udružene sa inzulinskom rezistencijom. Neosporni komorbiditet dijabetes mellitusa tipa 2 i poremećaja štitne žlijezde dodatno narušavanje beta staničnu funkciju i metaboličku kontrolu, zahtijeva ranije uvođenje inzulinske terapije i ubrzava pojavu komplikacija bolesti. Cilj: Ispita prevalencija poremećaja funkcije, veličine i građe štitne žlijezde, te utvrdi prevalenciju verifikovanih autoimunih bolesti štitne žlijezde kod pacijenata sa dijabetes mellitusom tipa 2, registrovanih u Domu zdravlja Krupa na Uni. Materijal i metode: Istraživanje je sprovedeno u periodu od 01.09.2017. do 01.03.2018. Uzorak su činila 93 pacijenta sa djagnozom dijabetes mellitusa tipa 2 u minimalnom trajanju od 5 godina bez verifikovanog poremećaja štitne žlijezde. Podaci su prikupljeni na osnovu anamneze, fizikalnog pregleda, dostupne medicinske dokumentacije, laboratorijskih analiza i ultrazvučnog pregleda. Obrada podataka je vršena standardnim statističkim metodama. Rezultati: Istraživanje je verifikovalo visoku prevalenciju poremećaja poremećaja funkcije (26.2%), veličine (23.0%) i građe (21.1%) štitne žlijezde i značajno prisustvo autoimunih poremećaja (23.9%). Visoka prevalencija patologije štitne žlijezde se objašnjava se dugotrajnim periodom neadekvatne zdravstvene zaštite u kome nisu provođene smjernice dobre kliničke prakse za dijagnostifikovanje disfunkcije štitne žlijezde ali i nedolaskom pacijenata u ambulantu porodične medicine. Zaključak: Pravovremena dijagnostika i adekvatan terapijski menadžment poremećaja štitne žlijezde kod oboleljelih od dijabetes mellitusa tipa 2 značajno će smanjiti incidenciju komplikacija, troškove zdravstvene zaštite i gubitak prihoda zbog smanjene produktivnosti.

Ključne riječi: dijabetes melitus tip 2, poremećaji štitne žlijezde.



30

ANALIZA KORIŠTENJA INTERNETA ZA PRIKUPLJANJE ZDRAVSTVENIH INFORMACIJA MEĐU PACIJENTIMA U PRIMARNOJ ZDRAVSTVENOJ ZAŠTITI

Dr Marijana Jandrić-Kočić¹


Uvod: Zdravlje je drugo najčešće pretraživano tematsko područje na Googleu. Smatra se da tehnološki razvoj donosi zdravstvene benefite, osim u slučaju kombinovanog uticaja niskog povjerenja u izabranog ljekara, visoke spremnosti za samozavaravanje, neadekvatnih zdravstvenih informacija i nekompetentnost u procjeni istih.

Cilj: Ispitata povezanost sociodemografskih i zdravstvenih faktora sa traženjem zdravstvenih informacija na internetu kod pacijenata u primarnoj zdravstvenoj zaštiti, utvrdi rasprostranjenost korištenja interneta i procjeniti učestalost razgovora sa ljekarom o on-line zdravstvenim informacijama.

Materijal i metode: Istraživanje je sprovedeno u periodu od od 01. 10. 2017. do 01.07.2018. Uzorak je činilo 180 slučajno izabranih pacijenata. Instrument istraživanja bio je uputnik kreiran za potrebe istraživanja. Obrada podataka je vršena standardnim statističkim metodama.

Rezultati: Osim značajno manjeg traženja zdravstvenih informacija na internetu od strane ispitanika starijih od 60 godina istraživanje nije pronašlo drugu statististički značajnu povezanost sociodemografskih i zdravstvenih faktora sa traženjem zdravstvenih informacija na internetu. Utvrđeno je da u primarnoj zdravstvenoj zaštiti zdravstve informacija na internetu traži 78.3% pacijenata. Samo njih 21.9% pokazuje spremnost za otvoren razgovor sa ljekarom.

Zaključak: On-line informacije nameću novu interpretativnu ulogu i odgovornost porodičnog ljekara u svakodnevnoj komunikaciji i radu sa pacijentima. Otvoren razgovor sa pacijentom o on-line zdravstvenim informacijama i upućivanje pacijenta na legitimne i pouzdane on-line resurse prestavlja put u kvalitetnu, efikasnu i ekonomičnu zdravstvenu zaštitu .

Ključne riječi:internet, zdravstvene informacije, pacijent, primarna zdravstvena zaštita.



31

VLAŽNO ZBRINJAVANJE RANE U PRIMARNOJ MEDICINI

Jasminka Popović¹ (viša med. sestra), Biljana Ćurguz¹ (med. sestra)

¹JZU Dom zdravlja Banja Luka

Uvod: Hronične rane zauzimaju većinsko mjesto u opisu posla medicinskih sestara na primarnom nivou. Njihovo zarastanje je dugotrajno i znatno opterećuje zdravstveni sistem. Posljednjih godina se posvećuje dosta pažnje edukaciji medicinskog osoblja i pacijenata, ali su i dalje prisutni problemi usljed nepravovremenih edukacija, manjka osoblja, izostanak multidisciplinarnog sistema, neadekvatnog pristupa pacijentu, pogrešne procjene rane.

Cilj: Obnavljanje znanja o upotrebi vlažnih obloga za rane uz procjenu rane.

Metodologija: Deskriptivna metoda.

Diskusija: Osnovni cilj upotrebe vlažnih obloga je ubrzavanje zacjeljivanja rane. Da bi ova primjena bila zaista efikasna potrebna je edukacija medicinskih sestara/tehničara o izboru obloge i njihovom pravilnom korištenju. Nekada je potrebna konsultacija hirurga uz tzv. oštri debridman, ali ne smijemo zaboraviti ni opasnost od maceracija kože zbog prevelike vlažnosti (predugo izlaganje vlažnim oblogama, prejaka kompresija rane oblogom ili prejako stezanje zavojem, što može dovesti do ishemije), te neadekvatan izbor podloge. Primjena okluzivne obloge na već kolonizovanu ranu dovodi do ubrzanog razvoja infekcije. Dobro edukovana medicinska sestra će izbjeći navedene rizike uz obavezno praćenje osnovne bolesti, terapije koju bolesnik uzima, kao i njegovog opšteg stanja.

Zaključak: Samo dobro edukovan tim (doktor, medicinska sestra i pacijent) može pružiti kvalitetnu zdravstvenu njegu, uz minimalne troškove za zdravstveni sistem.Treba se držati načela: uvijek liječiti pacijenta sa ranom, a ne ranu na pacijentu, te je potrebno napraviti plan za kontinuiranu edukaciju medicinskih radnika, pacijenata i njihovih porodica.

Ključne riječi: hronične rane, edukovan tim, doktor, medicinska sestra i pacijent.



32

SESTRA U ZAJEDNICI

Branka Janjić¹ (viša med. sestra)

¹JZU Dom zdravlja Banja Luka

Medicinski radnici se u današnje vrijeme suočavaju sa mnogobrojnim izazovima. Sve starija

populacija stanovništva, porast hroničnih nezaraznih bolesti, značajan porast problema

mentalnog zdravlja, ozbiljno zagađenje okoline, povećana nejednakost, samo su neki od tih

izazova. Svi ovi faktori, pojedinačno, ili u kombinaciji, dovode do novih, ili do izmjene već

postojećih zdravstvenih potreba stanovništva. U takvoj situaciji, dobro obrazovane i stručne

medicinske sestre/tehničari, pružanjem nege usmjerene na pacijenta, mogu značajno doprinijeti

ostvarenju visokog kvaliteta života pojedinaca i zajednice u cjelini. Sestre u zajednici mogu imati

bitnu ulogu u promociji zdravih životnih stilova, prevenciji bolesti, pružanju terapijskih usluga i

dugoročne njege onima kojima je to potrebno. U tom smislu, veoma je važno da su sestrinske

kompetencije, organizacija i praksa takvi da mogu efikasno doprinijeti zdravstvenom sistemu

zemlje i dobrim zdravstvenim ishodima stanovništva.

U svom radu sestra u zajednici treba imati cjelovit i sveobuhvatan pristup za prepoznavanje i

zadovoljavanje potreba pojedinca. Takav multidisciplinaran pristup je neophodan zbog sve većeg

broja problema, njihove složenosti i raznovrsnosti, koje sestra u zajednici otkriva, a koji

zahtjevaju angažovanje različitih stručnjaka i službi za njihovo rješavanje. Kako sestra rješava

probleme u zajednici prezentovaće prikaz jednog od slučaja iz svoje prakse.

Zaključak: Rad sestre u zajednici je veoma kompleksan i zahtijeva, osim pružanja terapijskih

usluga u kućnim uslovima, svakodnevno otkrivanje različite probleme za koje je potrebno

angažovanje stručnjaka različitih profila (multidisciplinarnost), ali i intersektorska saradnja.

Krajnji cilj aktivnosti i napora rada sestara u zajednici je svjestan i osnažen pojedinac, porodica i

zajednica.

Ključne riječi: sestra u zajednici, pojedinac, porodica, zajednica, timovi porodične medicine.



33

"TEŽAK PACIJENT"- HIPOHONDAR

Rada Bubić¹ (med. sestra), Biljana Mirnić¹ (viša med. sestra)

¹JZU Dom zdravlja Banja Luka,

Uvod: Hipohondrija predstavlja psihički poremećaj koji se ispoljava kao stalna opsjednutost pacijenta svojim zdravstvenim stanjem i strahom od bolesti.

Cilj: Utvrditi koliko jedan pacijent koji je hipohondar uzima vremana u radu tima porodične medicine, te koji način komunikacije može pomoći da se na najbolji način završi njegova posjeta.

Metode: Uvidom u zdravstveni karton pacijenta utvrđen je broj opravdanih i neopravdanih posjeta tokom 2018. godine, kao i razlozi posjeta timu porodične medicine.

Rezultati: Tokom 2017. godine zabilježene su 73 njegove posjete, od kojih su 43 završene primanjem infuzije. U periodu od 01.01. do 31.08.2018. zabilježeno je 85 njegovih posjeta, od čega su 33 završene primanjem infuzije. Od 85 njegovih posjeta, samo 15 je bilo opravdano. Pacijent se redovno javljao i vikendom, u dežurstva gdje u toku dva dana dežura 12 ljekara i 20 medicinskih sestara. U dežurstvu uđe u svaku ordinaciju i nastoji da dobije empatiju kako bi dobio recept za infuziju.

Zaključak: “Težak” pacijent kao što je hipohondar ima pretjerano veliki broj posjeta timu porodične medicine, a većina tih posjeta je nenajavljena i neplanirana. To ometa redovan proces rada, ali strpljenjem, dobrom komunikacijom i profesionalnim odnosom zdravstvenih radnika, posjete tokom kojih se pacijent ponašao agresivno prolazile su bez incidenata.

Ključne riječi:hipohondar, težak pacijent, tim porodične medicine.



34

EDUKACIJA O PRAVILNOJ ISHRANI PACIJENATA SA DIJABETESOM TIP 2

Jelena Laganin1,2(med. sestra), Vesna Trivunović¹ (med. sestra)

¹JZU Dom zdravlja Banja Luka, ²Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci Diabetes mellitus tip 2 (DM tip 2) je hronični poremećaj metabolizma, koji od pacijenta zahtijeva stalnu brigu o zdravlju. Osim farmakološke terapije, pacijenti oboljeli od tip 2 DM moraju biti edukovani o provođenju nefarmakoloških mjera jer samo kombinacija farmakološkog i nefarmakološkog liječenja može dovesti do postizanja dobre glikoregulacije.

Nefarmakološko liječenje obuhvata pravilnu ishranu, redovnu fizičku aktivnost i pravilnu samokontrolu. Tim porodične medicine ima veliku ulogu u edukaciji pacijenata o svim aspektima nefarmakološkog tremana.

Edukacija o pravilnoj ishrani i postizanju ili održavanju normalne tjelesne težine su obavezni u svakodnevnom radu tima porodične medicine. Tokom edukacija pacijenti se moraju obučiti o principima pravilne ishrane. Oboljeli od tip 2 dijabetesa bi trebali da unose namirnice u slijedećem omjeru: 50% ugljikohidrata, 30% masti, 20% bjelančevina. U ishrani treba da koriste što više namirnica bogatih vlaknima (zeleno povrće, žitarice od cijelog zrna, mahunarke). Pacijenti bi trebali da smanje unos soli, a posebno oni koji pored dijabetesa imaju i hipertenziju. Pacijentima se treba naglasiti da ograniče unos voća, jer sadrži velike količine ugljenih hidrata, a da u potpunosti izbace iz ishrane brzu hranu (fast food), grickalice i gazirana pića. Takođe se savjetuje redovna ishrana, bez preskakanja obroka.

Osim ovih opštih pravila, mogu se koristiti i specifični načini edukacije o pravilnoj ishrani. ADA (eng. American Diabetes Association) je napravila tablice namirnica kako bi pacijentima sa dijabetesom olakšalo pravljenje jelovnika. Namirnice su prema ADA podijeljene u šest grupa: hljeb i zamjene, mlijeko i zamjene, meso i zamjene, voće, povrće, masnoće. Edukacija pacijenata o pravilnoj ishrani se može provoditi obukom pacijenata da koriste „model tanjura“ ili po modelu „porcija“.

Edukakciju pacijenata oboljelih od dijabetesa tip 2 o ishrani može provoditi medicinska sestra ili ljekar iz tima, a može biti individualno savjetovanje, savjetovanje u malim ili velikim grupama.

Ključne riječi: diabetes mellitus tip 2, edukacija, ishrana, tim porodične medicine



35

POVREDE OKA U SPORTU KOD DECE

Dr Ivan Lukić¹, dr Zoranka Vlatković², dr Ivana Lukić³

¹Privatna ordinacija Sportrehamedica -Zrenjanin, ²Dom zdravlja Žitište, ³Medicinski fakultet Novi Sad

Uvod: Povrede oka dešavaju se u raličitim vrstama sporta. Mogu biti lake ali i veoma teške, kada zahtevaju hospitalizaciju povređenih, pa čak i hiruršku intervenciju. U najtežim slučajevima mogu ostaviti trajno oštećenje vida.Sve povrede očiju koje se mogu desiti u sportu su podeljene na lake, površna strana tela vežnjače i rožnjače, i na teške povrede orbite, prednjeg segmenta i zadnjeg segmenta očne jabučice kao i na penetrantne povrede oka Najčešće povrede oka u sportu su izazvane tupom silom.

Cilj: Da se ukaže na učestalost povreda u sportu kod dece školskog uzrasta.

Rezultati: Urađena je retrospektivna analiza povreda oka dece od 7-14 godina nastale u toku sportskih aktivnosti za period 2012-2017 godina. Od 64 povrede 52 su bile kod dečaka,a 12 devojčica.U radu prikazujemo jednu povredu u vidu frakture poda orbite nastalu od udarca loptice za stoni tenis i dve hifeme (udarac grudvom, šakom). Ostale povrede su lakše.

Zaključak: Prevencija svih povreda oka je najbolja i najjeftinija mera za očuvanje vida. Kod sportista prevenciju treba posebno istaći jer se zna da više od 90% povreda očiju se može izbeći. Prevencija sportskih povreda može se sprovesti na više načina: pedagoškim savetima trenera i pravilnim treninzima; poštovanje pravila igre, nošenje zaštitnih naočara u pojedinim sportovima; sistematskim pregledom igrača i otkrivanje onih sa manama na oku koje predstavljaju rizik za nastajanje povreda.

Ključne riječi: povrede oka, sport, deca.



36

ARIPIPRAZOL KAO STABILIZATOR RASPOLOŽENJA U POSTPARTALNOJ DEPRESIJI KOD PREMORBIDNO PASIVNO-ZAVISNE STRUKTURE LIČNOSTI

Dr Mladen Stajić1, dr Žana Maksimović1

1Dom zdravlja Modriča

Uvod: Depresija kao oboljenje se sve češće javlja u populaciji. Jedna od posebno rizičnih formi depresije je postpartalna depresija. Depresija udružena sa premorbidno pasivno-zavisnom strukturom ličnosti je posebno teška i osjetljiva za liječenje. Cilj: Prikaza slučaja je prikaz efikasnosti aripiprazola u liječenju postpartalne depresije sa premorbidnom strukturom ličnosti. Metode: U ovom slučaju je prikazana mlada majka, sa simptomima postpartalne depresije. Od dijagnostičkih metoda je korišćen psihijatrijski intervju. Rezultati: Nakon uvođenja aripiprazola uz terapiju antidepresivom, nastupio je značajan pomak u voljno-nagonskoj sferi i popravljanje raspoloženja. Dalje promjene raspoloženja nisu bilježene u toku praćenja od godinu dana. U prikazanom slučaju postpartalne depresije, otežavajuću okolnost je dala struktura ličnosti pacijentice. Pacijentica je prethodno liječena antidepresivima, anksiolitikom i stabilizatorom raspoloženja, ali bez željenih rezultata. Za očekivati je da je često odustajanje od terapije posljedica nedovoljnog terapijskog efekta na samu pasivno-zavisnu strukturu ličnosti i ciklotimiju. Nakon uvođenja antipsihotika novije generacije- aripiprazola, koji prema FDA jedini od antipsihotika ima odobrenje za upotrebu kao adjuvantna terapija u liječenju depresivnih epizoda, pacijentica ulazi u remisiju. Zaključak: U ovom prikazu slučaja, uvođenje aripiprazola kao lijeka sa dokazanim dejstvom na promjene raspoloženja i tendencijom ka stabilizaciji raspoloženja, došli smo do odličnog rezultata u vidu potpune i dugotrajne remisije. Ključne riječi: aripiprazol, postpartalna depresija, ciklotimija, struktura ličnosti.



37

POČETAK PRIMENE PROTOKOLA "ERAS" NA ODELJENJU HIRURGIJE U JZU DOBOJ

¹Dr Zoran Matković, ¹dr Jovica Mišić ¹JZU Bolnica“Sveti Apostol Luka” Doboj, Služba za opšte hirurške bolesti

Uvod: ERAS (Ehanced recovery after surgery) je već poznat protokol koji se primenjuje u većini zemalja u Evropi. Njegov cilj je da se smanji perioperativni stres pacijenta, te da se postigne što brži oporavak nakon hirurške intervencije.

Cilj rada: prikazati početne rezultate.

Metode: Istraživanje je prospektivno-desktriptivna studija provedena na nasumično odabranim pacijentima odjeljenja hirurgije OB Doboj. Koristili smo anketni listić koji je ordinirajuće hirurg ispunjavao pred otpuštanje pacijenta kući, analizirali smo PONV, upotrebu opoidnih analgetika i komplikacije u prvih 30 postoperativnih dana.

Rezultati: U našoj ustanovi smo sporadično započeli sa primenom ERAS-a od 1.6.2018. ERAS se može podeliti na preoperativne, perioperativne i postoperativne postupke. Do sada smo anketirali 40 pacijenata (22 žene i 18 muškaraca). Preoperativni: Bez preoperativnog gladovanja, bez primene benzodiazepina, unos 200ml tečnosti sa ugljenim hidratima, 2 sata pre operacije(kod većih operacija i 400 ml tečnosti veče uoči operacije). Bez mehaničke pripreme creva. Bez prevodjenja na kristalni insulin. OAK ostaju ukoliko se ne očekuje gubitak krvi. Operativni: Što manje kristaloida, zaštita od hipotermije, što više laparoskopskih zahvata. Postoperativni: Rani peroralni unos tečnosti-NG sonda se vadi tokom dana. Drenaža-ako se i postavi potrebno ju je odstraniti za jedan dan. Rana mobilizacija pacijenta. Nema primene opioidnih analgetika. PONV (postoperativna nauzeja i povraćanje) skoro da ne postoji, brže je uspostavljanje funkcija GIT-a, infekcije rana i dehiscencije su znatno ređe, manje je tromboembolijskih komplikacija, manja je potrošnja antibiotika. U celini je brži oporavaka pacijenta.

Zaključak: Ukoliko se od svega navedenog primeni samo dva postupka, već su značajna poboljšanja, ukoliko se sve primeni-76% pacijenata prolazi bez komplikacija (Follow up 30 dana).

Ključne reči: ERAS, preoperativno, perioperativno, postoperativno.



38

POSTER PREZENTACIJE



39

MENADŽMENT DERMATOLOŠKIH OBOLJENJA U AMBULANTI PORODIČNE MEDICINE

Doc. dr Suzana Savić1,2, dr Jelena Mitrović 3, prof. dr Gordana Tešanović1,2, prof. dr Kosana Stanetić1,2, dr sc. med. Draško Kuprešak4, dr Željka Boškan5 ¹JZU Dom zdravlja Banja Luka, 2Medicinski fakultet, Univerzitet u Banjoj Luci, 3JZU Dom zdravlja Kneževo, 4JZU Dom zdravlja "Sveti Vračevi" Čelinac,

5ZU Mediccare Banja Luka, Uvod: Doktori porodične medicine svakodnevno tretiraju pacijente sa dermatološkim problemima. Prema istraživanju britanskih autora kožne promijene i/ili oboljenja su zastupljeni oko 24% u ambulantama porodične medicine, a kao najčešće izdvajaju se ekcemi, akne i psorijaza. Cilj: Utvrditi najčešće primjenjivane tretmane od strane ljekara porodične medicine, tokom liječenju pacijenata sa dermatološkim problemima, i dermatologa – konsultanta. Metodologija: Istraživanje je studija presjeka provedena u periodu od 01.01.2016. do 31.08.2017. u Doma zdravlja Banja Luka. Kriterij za izbor ispitanika uključenih u istraživanje je bilo pregled posjeta bolesnika sa dermatološkim dijagnozama od L00 do L90. Istraživanje je provedeno radnim danima, pregledom elektronskih zdravstvenih kartonima šest timova porodične medicine. Za potrebe istraživanja formiran je samostalno kreiran dermatološki upitnik, u skladu sa ciljevima istraživanja. Rezultati: Uzorak je činilo 1337 pacijenta, 578 (43,2%) pacijenata muškog, a 759 (56,8%) ženskog pola. Najzastupljenije dermatološke dijagnoze su se odnosile na L30, L50, L23 i L70. U ambulanti porodične medicine tretirano je 728 (54,5%) pacijenata sa dermatološkim problemima, a od strane dermatologa 357 (26,7%) pacijenta. Preostala 252 (18,8%) pacijenta nisu donijela nalaze konsultanata na uvid porodičnom doktoru, te nisu evidentirana u elektronski karton. Najzastupljeniji tretman savjetovan od strane porodičnog ljekara, kod pacijenata sa dermatološkim problemima, se odnosio na peroralni tretman kod 330 (45,3%) pacijenta sa dijagnozom, lokalni tretman kod 222 (30,5%) pacijenta, parenteralni tretman kod 123 (16,9%) pacijenta, a kod najmanjeg broja pacijenata 53 (7,3%) porodični doktor je radio male hirurške intervencije uz previjanje. Od strane dermatologa-konsultanta najzasupljeniji tretman je bio peroralni kod 122 (34,2%) pacijenta, potom lokalni tretman kod 85 (23,8%) pacijenata, ostale male hirurške intervencije i previjanja kod 90 pacijenata (25,2%) i parenteralni tretman kod 60 (16,8%) pacijenata. Zaključak: Dermatološka oboljenja su u većem broju slučajeva zbrinjavana na primarnom nivou zdravstvene zaštite, od strane porodičnog doktora. Najučestaliji vid tretmana dermatoloških problema se odnosio na savjetovanje o uzimanju peroralne terapije, od porodičnog ljekara i dermatologa.

Ključne riječi: porodični ljekar, dermatološka oboljenja, dermatolog-konsultant.



40

PROCJENA KONZUMACIJE ALKOHOLA KOD UČENIKA SREDNJE ŠKOLE

Dr Slavica Trifković Perić¹, prof. dr Kosana Stanetić2,3, doc. dr Suzana Savić2,3, doc. dr Verica Petrović2,3 1JZU Dom zdravlja Doboj 2JZU Dom zdravlja Banja Luka 3Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci

Uvod: Zloupotreba alkohola je ozbiljan problem u našoj zemlji, kao i u mnogim zemljama svijeta, i poprima epidemijske razmjere. Posebno je izražen u populaciji mladih, i predstavlja ne samo medicinski nego i socioekonomski problem. Najviše su pogođene zemlje u tranziciji, među kojima se nalazi i naša zemlja

Cilj: ispitati konzumiranje alkohola među učenicima Gimnazije „Jovan Dučić“ u Doboju i uporediti dobijene rezultate u odnosu na pol, status porodice, obrazovanje roditelja i finansijsku situaciju porodice.

Metodologija: Istraživanje je sprovedeno anonimnim anketiranjem učenika Gimnazije „Jovan Dučić“ u Doboju od februra do maja 2018. godine. Svi učenici ove škole su ispunili ponuđenu anketu u kojoj su popunjavali podatke o socioekonomskom statusu (pol, dob, status porodice, obrazovanje roditelja, finansijska situacija porodice) i upotrebi alkohola.

Rezultati: Anketirano je 255 učenika,157 ženskog i 98 muškog pola. Alkohol je do sada probalo 208 ( 81.57 %) učenika. U grupi svih ispitanika 171 (67.06 %) je izjavilo da prilično lako ili vrlo lako dolazi do alkoholnog pića. Većina učenika je prvi put konzumirala alkohol u dobi od 16 godina i više. Finansijska situacija u porodici nije uticala na početak konzumiranja alkohola, kao ni to da li žive sa jednim ili sa oba roditelja, niti koji je nivo obrazovanja roditelja. Od 208 učenika koji su probali alkohol, 165 učenika najčešće piju pivo, 78 vino, a 65 žestoka alkoholna pića. Otac konzumira alkohol u 30,6% učenika, majka 4,7%, brat/ sestra 21,6%. Učenici navode da većina (48,6%) njihovih prijatelja konzumiraju alkohol (svi prijatelji 18,8%; nekoliko 17,6%; malo 12,5% i niko 2%). Da alkohol ima štetno dejstvo na njihovo zdravlje odgovorilo je 49% učenika. Najčešće informacije o opasnostima konzumiranja alkohola dobijali su od roditelja 67,5%, nastavnika 17,3%, porodičnog ljekara 4,3% , preko interneta i televizije 22,7% , a 13,7% nema nikakvih informacija.

Zaključak: Porodični ljekari bi trebali imati aktivniju ulogu i značajnije učestvovati u edukaciji adolescenata o štetnosti konzumiranja alkohola putem individualnih savjetovanja ili edukacija u školama. Važnu ulogu u edukaciji imaju i roditelji, mediji kao i opšta društvena zajednica.

Ključne riječi: konzumiranje alkohola, učenici srednje škole, prevencija.



41

PROCJENA RADNE ONESPOSOBLJENOSTI KOD PACIJENATA SA MUSKULOSKELETNIM BOLOM

Dr Jelena Vujko¹, dr Brankica Marković2,3, prof. dr Gordana Tešanović2,3

1JZU Dom zdravlja Doboj, ²JZU Dom zdravlja Banja Luka, ³Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoja Luci

Uvod: Muskuloskeletni bol zbog povreda ili degenerativnih poremećaja često uzrokuje dugotrajni absentizam, radnu onesposobljenost i invalidnost. Cilj:Procijeniti trajanje absentizma i rizik za dugotrajnu radnu onesposobljenost kod pacijenata sa muskuloskeletnim bolom u Domu zdravlja Doboj. Metodologija: Ovo prospektivno i deskriptivno istraživanje je provedeno od maja do avgusta 2018. u Domu zdravlja Doboj. Istraživanje je provedeno metodom anketiranja 50 uzastopnih zaposlenih pacijenata dobi od 18 do 65 godina, koji su liječeni zbog muskuloskeletnog bola najmanje 4 sedmice. Ispitanici su anketirani pomoću modifikovanog upitnika za procjenu rizika od dugotrajne radne onesposobljenosti - Örebro Musculoskeletal Pain Questionnaire. Rezultati: Od 50 anketiranih pacijenata, 32 (64%) su bili muškarci, a 18 (36%) žene. Broj slučajeva po dužini trajanja absentizma: 8 do 14 dana - 5 (10%); do 1 mjesec – 7 (14%); do 2 mjeseca - 20 (40%); 3 do 6 mjeseci – 11 (22%); 6 do 12 mjeseci – 4 (8%) i duže od 1 godine - 3 (6%) slučaja. Ukupni skor koji ukazuje na dugotrajnu radnu onesposobljenost je bio nizak kod 15 (30%), umjeren kod 22 (44%) i visok kod 13 (26%) slučajeva. Zaključak: Rizik za dugotrajnu radnu onesposobljenost je bio u najvećem broju slučajeva umjeren. Uloga porodičnog doktora je u edukaciji pacijenata o sigurnosnim mjerama za sprečavanje povreda i edukacija o fizičkoj aktivnosti u prevenciji posljedica degenerativnih bolesti. Ključne riječi: muskuloskeletni bol, absentizam, radna onesposobljenost.



42

КONTUZIONE POVREDE OКA DECE PREDŠКOLSКOG UZRASTA

Dr Vinka J. Repac¹, dr Branislava N. Stanimirov², dr Zoranka M. Vlatković¹

1Dom zdravlja Žitište, 2Dom zdravlja Novi Sad

Uvod: Najčešći uzroci kontuzionih povreda oka dece predškolskog uzrasta su: udarac rukom u predelu oka, laktom, loptom, drvetom, prstom, granom, petarde, tuča. Velika je razlika između vidljivog stanja nakon povrede i pada vidne funkcije. Кod direktne povrede oka treba tražiti posledice na mestu povrede kao i na suprotnoj strani –contracoup, pošto je oko organ u zatvorenoj kapsuli.

Cilj: Da se ukaže na učestalost kontuzionih povreda oka u dece predškolskog uzrasta kao i faktore rizika, te neophodnost prevencije istih.

Rezultat: Urađena je retrospektivna analiza kontuzionih povreda oka dece predškolskog uzrasta za period 2012-2017 godina na teritoriji opštine Žitište. Od ukupnog broja povreda, ambulantno je lečeno 109 (97.3%), a hospitalizovano na sekundarnom nivou zdravstvene zaštite 2 (1,8%), dok je na tercijarnom nivou zbrinut 1 (0.9%) pacijent. Na sekundarnom nivou su lečeni dečaci sa hifemom, a na tercijalnom nivou fraktura poda orbite. Povrede su se češće dešavale van predškolske ustanove, najčešće nastale u toku igre udarcem loptom, rukom, laktom. Nakon lečenja vidna oštrina je smanjena kod 7 očiju i bila je od 0.6-0.9.

Zaključak: Siromašna simptomatologija ne sme da nas zavara da je povreda laka, naprotiv, neophodan je detaljan pregled kako bi se sagledalo pravo stanje. Da bi se smanjio broj povreda treba preventivno delovati pre svega unutar porodice, a potom u široj društvenoj zajednici. Različiti stepeni oštećenja vida utiču na nastanak poteškoća u motoričkom, socijalnom i emocionalnom funkcionisanju. Lečenje povreda oka je dug proces sa neizvesnim rezultatom.

Ključne riječi: kontuzione povrede, deca predškolskog uzrasta.



43

UČESTALOST FAKTORA RIZIKA ZA KARDIOVASKULARNE BOLESTI KOD OBOLJELIH OD DIJABETESA KOJI SU IMALI INFARKT MIOKARDA

Dr Igor Dumanović 1, prof. dr Kosana Stanetić 2,3, dr Sanja Jovičić 3, dr Draženko Vuković1

1Bolnica za rehabilitaciju pacijenata sa kardiovaskularnim oboljenjima, ZTC Banja Vrućica 2JZU Dom zdravlja Banja Luka, 3Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci Uvod: Smatra se da je više od 422 miliona ljudi u svijetu oboljelo od dijabetesa (8,5% odrasle populacije). Rizik za koronarnu bolest srca kod osoba sa dijabetesom je povećan 2-3 puta za muškarce, i 3-5 puta za žene u odnosu na osobe koje nemaju dijabetes. Cilj: Procijena prisustva pojedinih faktora rizika za KVB kod bolesnika oboljelih od dijabetesa koji su imali infarkt miokarda. Predložiti mjere sekundarne prevencije preventabilnih faktora rizika za KVB za ovu populaciju. Metode: Izrađena je retrospektivna studija u Bolnici za rehabilitaciju pacijenata sa kardiovaskularnim oboljenjima Banja Vrućica u Tesliću, u periodu od juna 2015. do juna 2018. godine. U istraživanje su uključeni bolesnici oboljeli od dijabetesa koji su imali infarkt miokarda i koji su bili primljeni na rehabilitaciju u Bolnici. Prikupljeni su podaci o o starosnoj dobi, polu, indeksu tjelesne mase (BMI), vrijednostima ukupnog holesterola, triglicerida, glikemiji, dijabetesu, podaci o HgbA1c (ne stariji od 3 mjeseca), pušačkom statusu, visini krvnog pritiska, trajanju hipertenzije i dijabetesa iz medicinske dokumentacije bolesnika.

Rezultati: Od ukupno 168 bolesnika koji boluju od dijabetesa i koji su imali infarkt miokarda muškaraca je 79.17%, a 20,83% žena. Starije od 65 godina je 43,45% bolesnika. Najčešće udružen preventabilni faktor rizika kod oboljelih od dijabetesa koji su imali infarkt miokarda , je pušenje (82,74%), a zatim slijedi gojaznost (73,81%). Od dijabetesa duže od 10 godina boluje 64,29% bolesnika. Od hipertenzije duže od 10 godina boluje 58,33% bolesnika. Hiperlipidemiju ima 14,29% bolesnika. Većina je imala udružena 3 i više faktora rizika. Vrijednosti HgbA1c manje od 6,5% ima 27,38% bolesnika. Infarkt miokarda je bio prva manifestacija KVB za 7,74% bolesnika.

Zaključak: Dijabetes je oboljenje koje je udruženo sa brojnim komplikacijama , uključujući i koronarnu bolest srca. U cilju sekundarne prevencije KVB u ovoj populaciji , osim odgovarajuće medikamentozne terapije, neophodna je i dobra edukacija bolesnika.

Ključne riječi: dijabetes, infarkt miokarda, faktori rizika.



44

PREVENCIJA ARTERIJSKE HIPERTENZIJE U PORODIČNOJ MEDICINI IZ UGLA MEDICINSKE SESTRE

Mirjana Ćurković1 (viša med. sestra), Ivanka Radulj1,2 (viša med. sestra)

¹JZU Dom zdravlja Banja Luka, ²Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci

Hipertenzija je kvantitativno najzastupljeniji faktor rizika za nastanak kardiovaskularnih bolesti, daleko učestaliji od dijabetesa, pušenja i dislipidemije. Povećava rizik od nastanka moždanog udara, infarkta miokarda, srčane insuficijencije i periferne vaskularne bolesti. Rizik od infarkta miokarda ili mozga progresivno se povećava sa postepenim porastom krvnog pritiska iznad 115/75 mmHg. Od faktora rizika koji imaju značajan efekat na nastanka kardiovaskularnih bolesti, pored hipertenzije su starija životna dob, pozitivna porodična anamneza, gojaznost povišena vrijednost holesterola, niske vrijednosti HDL-holesterola, prekomjeran unos soli, sedentarni način života i neaktivnost, dijabetes, pušenje i ehokardiografski procijenjena hipertrofija lijeve komore, pretjerano konzumiranje alkohola, socioekonomski status, stres. Medicinska sestra je važna u edukaciji pacijenta sa hipertenzijom. Njezina je uloga informisati pacijenta o promjenama u načinu života i pružanju kontinuirane podrške tokom liječenja. Ona provodi aktivnosti promocije zdravlja u zajednici sa svrhom prevencije kardiovaskularnih bolesti. Uključivanjem pacijenta u otkrivanje faktora rizika koje treba promijeniti jača se njegova motivisanost za promjene. Izrađuje se plan promjena životnih navika i djeluje se na pogrešno naučeno ponašanje, te promjenu loše životne navike koje uzrokuju razvoj bolesti. Prevencija, ali i liječenje arterijske hipertenzije treba da bude sveobuhvatno, usmjereno na prvom mjestu na smanjenje rizika za pojavu kardiovaskularnog oboljenja, kao i redukciju vrijednosti sistolnog i dijastolnog krvnog pritiska. Ciljne vrijednosti krvnog pritiska koje se žele postići kod bolesnika sa arterijskom hipertenzijom treba da budu ispod 140/90mmHg. Upravo postizanje ciljnih vrijednosti krvnog pritiska dovodi do smanjenja incidencije moždanog udara za 35-40%, akutnog infarkta miokarda za 20-25% i srčane insuficijencije za više od 50%. Zaključak: Uloga medicinske sestre, u edukaciji pacijenta sa hipertenzijom, je od esencijalne važnosti. Potrebno je naglasiti i važnost dobre komunikacije sa bolesnikom, njegove spremnosti da učini promjene u ponašanju, koje će dovesti do poboljšanja njegovog zdravstvenog stanja.

Ključne riječi: prevencija, edukacija, arterijska hiperetenzija, medicinska sestra.



45

VAŽNOST POZNAVANJA PSIHOLOGIJE STRUKTURE LIČNOSTI KAO PREDUSLOV KVALITETNE KOMUNIKACIJE SA PACIJENTOM

Milica Latinović Miljević 1,2 (med. sestra)

¹JZU Dom zdravlja Banja Luka, ²Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci

Uvod: Odnos zdravstveni radnik pacijent odvija se na principu verbalne i neverbalne komunikacije. Nažalost, neverbalna komunikacija je nerijetko u drugom planu. Veliki priliv pacijenata onemogućava potpunu posvečenost pojedincu od strane zdravstvenih radnika. Zbog toga je veoma važno da u što većoj mjeri svaki zdravstveni radnik nauči prepoznati znakove verbalne i neverbalne komunikacije radi što prikladnije reakcije u datoj situaciji sa pacijentom.

Cilj: Dati uvid u različita moguča ponašanja pacijenta radi uspostavljanja što adekvatnije komunikacije.

Materijal i metode: Za potrebe ovog rada su analizirani tipovi ličnosti, verbalna i neverbalna komunikacija kao indikator za trijažu pacijenata, kao i smjernice za efikasan rad na opšte zadovoljstvo pacijenata i zdravstvenih radnika.

Rezultati i diskusija: U sklopu ovog istraživanja ustanovljeno je da postoji veliki broj tipova ličnosti od kojih svaki zahtjeva poseban i različit tretman. U Republici Srpskoj je nedovoljno prisutna svijest o ovoj tematici i njenom uticaju na kvalitet zdravstvenih usluga i zadovoljstvo pacijenata, ali i samih zdravstvenih radnika. Evidentno je da se zbog loše prioritetizacije, ali i komleksnosti tematike zdravstveni radnici se hvataju u koštac sa ovom problematikom koja remeti proces rada.

Zaključak: Zdravstveni radnici u vještini komuniciranja sa pacijentima i međusobno (horizontalno i vertikalno) treba neprekidno da nadograđuju svoje znanje, kako na osnovu sticanja iskustva kroz rad tako i kroz različite tipove radionica, seminara i razmjenom ličnih iskustava. Neophodno je raditi evaluaciju zaposlenih od strane pacijenata, kako bi se stanje stalno unaprijeđivalo.

Ključne riječi: struktura ličnosti komunikacij, pacijent



46

FAKTORI KOJI UTIČU NA PRIHVATANJE ELEKTRONSKE MEDICINSKE DOKUMENTACIJE OD STRANE LEKARA U PRIMARNOJ ZDRAVSTVENOJ

ZAŠTITI

Dr Nina Smiljanić¹, dr Veselin Bojat² ¹Dom zdravlja “Novi Sad”, specijalista socijalne medicine i uži specijalista za medicinsku informatiku ²Dom zdravlja “Novi Sad”, hirurg ortoped Uvod: Uvođenje elektronske medicinske dokumentacije je velika promena u istoriji vođenja medicinske dokumentacije, a u ovom milenijumu postala je svakodnevnica u radu lekara Doma zdravlja “Novi Sad”. Cilj: Utvrditi faktore koji utiču na prihvatanje informacionih tehnologija od strane lekara u Domu zdravlja “Novi Sad”. Metodologija: Istraživanje je studija slučaja sprovedena kroz anonimni upitnik distribuiran svim zaposlenim lekarima (332) u Domu zdravlja “Novi Sad”. Univarijantna i multivarijantna analiza logističke regresije korišćena je za identifikaciju faktora koji utiču na prihvatanje upotrebe elektronske medicinske dokumentacije. Rezultati: Lekari koji koriste društvene mreže i lekari koji su zadovoljni svojim računarskim veštinama imaju 2,04 (OR 2,04; 95% CI 1,07 - 3,87; p = 0,030) odnosno 2,53 (OR 2,53; 95% CI 1,35 - 4,73; p = 0,004) veće šanse da će prihvatiti elektronsku medicinsku dokumentaciju od lekara koji ne koriste društvene mreže i koji nisu zadovoljni svojim računarskim veštinama. Za svih 17 varijabli koje ukazuju na tehničke karakteristike elektronskog medicinskog zapisa u ovom radu, pronađeni su rezultati značajnih prediktora prihvatanja elektronske medicinske dokumentacije (p <0,05). Zaključci: Neophodno je učiniti dva uticaja na lekare kako bi bolje prihvatili elektronsku medicinsku dokumentaciju / informacione tehnologije u svom radu. S jedne strane, treba uticati na obrazovanje lekara za rad na računaru i ohrabrivati ih da ga koriste izvan radnog vremena, a s druge strane uz uticaj na tehničke karakteristike elektronske medicinske dokumentacije možemo uticati na njeno prihvatanje od strane lekara u primarnoj zdravstvenoj zaštiti. Ključne riječi: elektronska medicinska dokumentacija, lekara u primarnoj zdravstvenoj zaštiti.



47

UTJECAJ DEMOGRAFSKIH PROMENA NA INTENZITET PRUŽANJA ZDRAVSTVENE ZAŠTITE U DOMU ZDRAVLJA "NOVI SAD"

Dr Mirjana Kolundžić¹, dr Nina Smiljanić²

¹Dom zdravlja “Novi Sad”, specijalista opšte medicine, ²Dom zdravlja “Novi Sad, specijalista socijalne medicine i uži specijalista za medicinsku informatiku

Uvod: Demografske promene u Novom Sadu, a to su prvenstveno porast broja stanovnika i povećanje udela starih osoba, utiču na intenzitet pružanja usluga u Domu zdravlja “Novi Sad”.

Cilj: Utvrditi uticaj demografskih promena u Novom Sadu na pružanje zdravstvene zaštite u Domu zdravlja “Novi Sad” i dati predlog rešenja za ovakvu situaciju.

Metodologija: Sprovedena je petogodišnja retrospektivna studija (2013 – 2017.) promena u broju stanovnika građana Novog Sada, broja starih osoba i intenziteta pružanja zdravstvene zaštite u Domu zdravlja “Novi Sad”. Korišćeni su zvanični demografski podaci i depersonalizirani podaci iz elektronskog medicinskog kartona.

Rezultati: Dom zdravlja „Novi Sad“ svake godine beleži sve veći broj pruženih usluga. U periodu od pet godina (2013 – 2017.) za 30% je porastao broj pruženih zdravstvenih usluga. U 2013. pruženo je 5 078 562, u 2014. godini 5 567 895, u 2015. godini 6 065 487, u 2016. godini 6 303 069, a u 2017. godini 6 623 663 zdravstvenih usluga. Povećane potrebe stanovništva za zdravstvenom zaštitom su izražene zbog povećanja broja stanovnika (prema popisu iz 2011.u Novom Sadu je živelo 341 625 građana, a danas ih živi oko 12 000 više odn. 353 525) kao i velike zastupljenosti starijeg stanovništva. Indeks starosti je 1.08, što znači da imamo više starijeg stanovništva od 60 godina (74.908), nego mladih do 19 godina (69.136).

Zaključci: Potrebno je u skladu sa porastom brojem stanovnika obezbediti i povećanje broja zdravstvenih radnika, i uporedo ih osposobljavati sa dodatnim znanjima koja su neophodna u praćenju i unapređenju zdravlja starijih osoba (gerijatrijska medicina sa svim svojim specifičnostima).

Ključne riječi: demografske promene, pružanje zdravstvene zaštite.



48

GINEKOLOGIJA KAO SASTAVNI DEO BUDUĆE DELATNOSTI LEKARA OPŠTE/ PORODIČNE MEDICINE U REPUBLICI SRBIJI

Dr Ljerka Popov¹

¹Dom zdravlja Novi Sad, specijalista ginekologije i akušerstva

Uvod: Sistem zdravstvene zaštite u Republici Srbiji za sada ne prepoznaje koncept porodičnog lekara koji bi između ostalih zdravstvenih usluga pružao i zdravstvene usluge iz oblasti delatnosti ginekologije i akušerstva.

Cilj: Potvrditi nužnost uvođenja porodičnog lekara u sistem primarne zdravstvene zaštite u Republici Srbiji, koji bi između ostalih zdravstvenih usluga pružao i ginekološko – akušerske.

Metodologija: Studija intenziteta pružanja ginekološko – akušerskih usluga u Domu zdravlja “Novi Sad”, kao i potreba i zahteva građanki za ovim vidom zdravstvene zaštite. Pregled Zakona i Pravilnika koji regulišu oblast primarne zdravstvene zaštite u Republici Srbiji.

Rezultati: Služba zdravstvene zaštite žena Doma zdravlja “Novi Sad” svoju delatnost bazira na preventivnim, kurativnim, dijagnostičko – terapijskim i zdravstveno – vaspitnim uslugama. U 2017. godini pruženo je 228.396 usluga našim korisnicama, od toga 82.250 preventivnih usluga (preventivni, ciljani pregledi u vezi sa planiranjem porodice, pregledi trudnica i porodilja, zdravstveno vaspitni rad), 41.220 kurativnih pregleda, 21.692 ultrazvučnih pregleda i 83.234 dijagnostičko terapijskih usluga. U području za koje je svojom zdravstvenom brigom nadležan Dom zdravlja ,,Novi Sad” živi 162.459 žena (od 15 godina i više), što znači da je prosečno svakoj ženi pružena bar po jedna ginekološka usluga u toku prethodne godine od strane 20 ginekologa akušera.

Zaključci: Nužno je u sistem zdravstvene zaštite Republike Srbije uvesti specijalistu porodične medicine koji bi pružao zdravstvene usluge pacijentkinjama koje podrazumevaju znanja i veštine iz oblasti, prvenstveno preventivnih usluga, ginekologije akušerstva jer se samo na taj način može postići poželjni obuhvat žena.

Ključne riječi: lekara opšte / porodične medicine, ginekološke usluge.



49

STRUČNA RADIONICA



50

PATOFIZIOLOGIJA TROMBA - ANATOMSKE I PATOFIZIOLOŠKE KARAKTIRISTIKE VENSKOG I ARTERIJSKOG TROMBA

Doc. dr Zaim Jatić1,2

1Katedra porodične medicine, Medicinski fakultet Univerziteta u Sarajevu 2JU Dom zdravlja Kantona Sarajevo

Tromboza, stvaranje krvnih ugrušaka u arterijama ili venama živog čovjeka, je jedan od najčešćih uzroka smrti jer izaziva infarkt miokarda i moždani udar. Ako se tromb odvoji od zida krvnog suda može nastati po život opasna embolija. Tri mehanizma poznata kao Virchowljev trijas su odgovorna za trombozu: poremećaj na nivou cirkulacije (hemostaza), promjene na nivou krvnog suda (oštećenje endotlea obično aterosklerozom i udruženom upalom) i promjene na nivou krvi (hiperkoagulabilnost).

Na osnovu mjesta i načina nastanka razlikujemo tri vrte tromba: arterijski, venski i mješani. Osnovni uzrok arterijskog (bijelog) tromba je ateroskleroza koja ima sljedeće procese: aktivacija endotela, nastanak pjenušavih stanica formiranje masne pruge, formiranje fibrozne kape, nastanak i ruptura aterosklerotskog plaka i destabilizacija ekstracelularnog matriksa. Ova vrsta tromba nastaje sporo u uslovima brzog toka krvi gdje dominira fibrin i leukociti. Ishod arterijske tromboze je moždani udar i infarkt miokarda. Prevenira se i liječi antiagregansima i fibrinoliticima.

Venski (crveni) tromb nastaje brzo u uslovima sporog toka krvi s dominacijom fibirna i eritrocita. Najčešće nastaje u venama nogama, ali može nastati i u venama ruku. Ishod venske tromboze je venski tromboembolizam. Liječi i prevenira se antikoagulansima.

Mješani tromb (crveno-bijeli, tromb atrijalne fibrilacije) ima karakteristike i venske i arterijske tromboze. Lijeva srčana pretkomora je najčešća lokacija nastanaka ovog tromba. Izaziva moždani udar, a prevenira se antikoagulansima (antagonisti vitamina K i direktni inhibitori Xa faktora koagulacije).

Ključne riječi: tromboza, embolija, antikoagulansi, hemostasis, ateroskleroza.



51

PREVENCIJA MOŽDANOG UDARA KOD PACIJENATA SA ATRIJALNOM FIBRILACIJOM

Doc. dr Suzana Savić1,2

1Katedra porodične medicine, Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci, 2JZU Dom zdravlja Banja Luka Uvod: Akutni moždani udar je treći uzrok smrti u razvijenim zemljama svijeta, poslije kardiovaskularnih i malignih bolesti, a drugi uzrok smrti u cijelom svijetu. Procjenjuje sa da od ove bolesti u Sjedinjenim američkim državama (SAD) oko 700.000 oboli svake godine, svakih 45 sekundi jedna osoba dobije moždani udar, a svaka tri minuta jedna osoba umre od ove bolesti. Epidemiološke studije su pokazale da rizik od nastanka kardioembolijskog moždanog udara raste linearno sa trajanjem atrijalne fibrilacije, prisutnom arterijskom hipertenzijom i zatajenjem srca. Atrijalna fibrilacija (AF) pet puta povećava rizik nastanka embolijskog moždanog udara, odgovorna je za nastanak preko 15% svih moždanih udara, 30% u populaciji bolesnika od 80 i više godina. U SAD-u u jednoj godini više od 100 do 125.000 embolijskih moždanih udara nastane kao posljedica AF, od koji 20% završi letalno. Cilj: Jasno prikazati primarne i sekundarne načine prevencije moždanog udara, kao i prevenciju moždanog udara kod bolesnika sa atrijalnom fibrilacijom. Rezultati: U cilju sprečavanje tromboembolije kod bolesnika sa AF preporučuje se pristup koji se zasniva na izračunavanju faktora rizika, koji pomažu u procjeni potrebe za primjenom antikoagulantne terapije. Aktuelne European Society of Cardiology Clinical Practice Guidelines 2016. daju preporuku da se rizični faktori za nastanak moždanog udara, kod bolesnika sa AF, procjenjuju bodovnim CHA2DS2-VASc skorom. Kod pacijenata muškog pola koji imaju vrijednosti CHA2DS2-VASc skora 2 ili više preporučena je primjena oralne atikoagulantne terapije, a kod pacijenata ženskog pola ukoliko su vrijednosti CHA2DS2-VASc skora 3 ili više. Potrebno je individualizirati pristup pri odluci o uključivanju antikoagulantne terapije, a bolesnika staviti na centralno mjesto. Kod bolesnika sa AF potrebno je procjeniti i rizik od krvarenja pomoću HAS-BLED bodovnog skora. Pomoću njega se može napraviti bolja kontrola, ali i regulacija faktora rizika uključenih u izračunavanje rizika od krvarenja. Zaključak: Publikacija na temu "Prevencija moždanog udara kod pacijenata sa atrijalnom fibrilacijom" na sistematičan način jasno definiše obe bolesti, atrijalnu fibrilaciju i moždani udar, sa posebnim osvrtom na načina prevencije moždanog udara kod bolesnika sa AF. Na pregledan i jasan način prikazuje bodovne sisteme (CHA2DS2-VASc i HAS-BLED) u cilju njihove šire upotrebe u svakodnevnom radu doktora porodične medicine, a kao pomoć pri odluci za uvođenje oralne antikoagulantne terapije. Detaljno opisuje njihovu upotrebu u praksi, kao i preporuke za praćenje bolesnika koji koriste oralne antikoagulantne lijekove.

Ključne riječi: atrijalna fibrilacija, moždani udar, oralni antikoakulantni lijekovi.



52

DUBOKA VENSKA TROMBOZA I PLUĆNA EMBOLIJA

Doc. dr Verica Petrović1,2

1Katedra porodične medicine, Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci, 2JZU Dom zdravlja Banja Luka

Uvod: Venski tromboembolizam (VTE) se sastoji iz dva klinička entiteta: duboke tromboze vena (DVT) i pulmonalnog embolizma (PE). DVT je treća po učestalosti kardiovaskularna bolest u svijetu (nakon ishemijske bolesti i insulta). Približno 50% pacijenata sa proksimalnom DVT takođe boluje i od PE, što ukazuje na jaku povezanost između PE i prisustva DVT u donjim ekstremitetima.

Cilj rada: je da se doktorima porodične medicine približe terapijski ciljevi i terapijski protokol kod DVT i PE, kao i prednosti nove oralne antikoagulantne terapije u tretmanu PE i doziranje iste.

Materijal i metode: Pregledom najnovije literature iz ove oblasti anlizirane su najnovije preporuke za tretman PE i DVT.

Rezultati: Smjernice upućuju na to da pacijenti sa PE trebaju dobiti antikoagulantnu terapiju najmanje tokom tri mjeseca. Produženo uzimanje antikoagulantne terapije treba planirati za pacijente koji imaju neprovociranu plućnu emboliju i nizak rizik od krvarenja.

Zaključak: Usvajanje najnovijih saznanja i korišćenje važećih protokola olakšava da se porodični ljekari uključe u liječenje pacijenata sa PE i DVT, koje je obično započeto u bolničkim uslovima.

Ključne riječi: duboke tromboze vena, pulmonalnog embolizma, porodični ljekar.



53

VODIČ ZA PRAKTIČNU PRIMJENU NOVIH ORALNIH ANTIKOAGULANTNIH LIJEKOVA (NOAK)

Prof. dr Kosana Stanetić1,2

1Katedra porodične medicine, Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci, 2JZU Dom zdravlja Banja Luka Uvod: Atrijalna fibrilacija (AF) je najčešći poremećaj srčanog ritma kod osoba starijih od 65 godina. Najteža komplikacija AF je moždani udar. Jedan od šest pacijenata sa AF će doživjeti moždani udar, koji je u pravilu masivan, teško se liječi i ostavlja teške posljedice u vidu trajne invalidnosti. U prevenciji moždanog udara kod pacijenata sa ne-valvularnom atrijalnom fibrilacijom (NVAF) mogu se koristiti lijekovi iz grupe antagonista vitamina K, koji za 62% smanjuju rizik od moždanog udara ili lijekovi iz grupe NOAK koji su jednako efikasni. Odobrene indikacije za primjenu NOAK su prevencija moždanog udara i plućne embolije u odraslih bolesnika s NVAF-om koji imaju jedan ili više faktora rizika; liječenje duboke venske tromboze (DVT) i plućne embolije (PE), prevencija ponavljajućih DVT-a i PE-a u odraslih bolesnika i primarna prevencija venskih tromboembolija u odraslih bolesnika koji se podvrgavaju elektivnom hirurškom zahvatu ugradnje umjetnog kuka ili koljena. Cilj: Prikazati smjernice za praktičnu promjenu NOAK-a za doktore porodične medicine u cilju povećanja sigurnosti za njihovu primjenu u svakodnevnoj praksi, kao i prednosti ovih lijekova u odnosu na druge oralne antikoagulantne lijekove. Rezultati: U vodiču su sistematično prikazani svi segmenti potrebni za svakodnevan rad. Odabir pacijenata sa ne-valvularnom atrijalnom fibrilacjom, postavljanje indikacija za uvođenje lijekova, farmakološke karakteristike lijekova, doziranje lijekova, korišćenje CHA2DS2 -VASc skora i HAS-BLED skora. U vodiču su na jednostavan i praktičan način date preporuke za procjenu bubrežne funkcije prilikom uvođenja lijeka u terapiju, kao i preporuke za praćenje bubrežne funkcije tokom korišćenja lijeka. Date su preporuke i praktični savjeti, neophodni u svakodnevnoj praksi, koji se odnose na eventualni prekid terapije prije planirane hiruške intervencije; sigurnost NOAK-a; zbrinjavanje krvarenja; potrebu za laboratorijskim testovima; interakcije sa drugim lijekovima. Praktični savjeti za svakodnevni rad, kao što je prevođenje pacijenta sa jednog antikoagulansa na drugi ili kako postupiti ako pacijent propusti dozu lijeka su od izuzetne važnosti za svakodveni rad. Vodič daje i najnovije smjernice o uvođenju ili ponovnom uvođenju NOAK-a nakon tranzitornog ishemijskog ataka/moždanog udara ili intracerebralne hemoragije. Zaključak: Vodič za praktičnu primjenu NOAK-a, namijenjen doktorima porodične medicine, na jasan i pregledan način daje porodičnim doktorima sve potrebne informacije o upotrebi ovih lijekova. Primjena ovog vodiča će smanjiti potrebu za upućivanjem pacijenata na specijalističke preglede, jer doktori porodične medicine u ovom vodiču imaju na raspolaganju potrebne informacije za samostalno rješavanje većine problema koji se mogu pojaviti u praksi, kao i preporuke za praćenje pacijenata koji koriste NOAK u terapiji. Ključne riječi: ne-valvularna atrijalna fibrilacija, moždani udar, novi oralni antikoakulansi (NOAK), prevencija, liječenje.



54

PRIMJENA RIVAROXABANA U TRETMANU ATRIJALNE FIBRILACIJE I DUBOKE VENSKE TROMBOZE

Prof. dr sc. prim. Olivera Batić Mujanović1,2

¹Katedra za porodičnu medicinu, Medicinski fakultet Univerziteta u Tuzli, ²Dom zdravlja Tuzla

Uvod: Rivaroxaban, novi oralni antikoagulant (NOAK), prvi je direktni oralni inhibitor faktora

Xa odobren za prevenciju moždanog udara u pacijenata sa nevalvularnom atrijalnom fibrilacijom

(AF), kao i u tretmanu duboke venske tromboze (DVT).

Cilj rada: Prikazati primjenu rivaroxabana u prevenciji moždanog udara kod pacijenta sa AF i u

tretmanu DVT.

Metodologija: Kroz dva prikaza pacijenata sa AF i DVT predstavljen je dijagnostički pristup i

adekvatan tretman prema najnovijim smjernicama za menadžment navedenih stanja.

Rezultati: S obzirom da je pacijent sa AF imao CHA2DS2-VASc score 5, uključena je

antikoagulantna terapija varfarinom. Zbog labilnog INR-a pacijentu je nakon 6 mjeseci propisan

rivaroxaban 20 mg jednom dnevno, uz večernji obrok. Kod pacijentice sa sumnjom na DVT

Wells-ov score dva nivoa bio je 4 (DVT je vjerovatna). Ultrazvučnim pregledom postavljena je

dijagnoza proksimalne DVT i uključen rivaroxaban 15 mg dva puta dnevno 21 dan (inicijalni

tretman); nakon toga za dugotrajan tretman (prvih 3-6 mjeseci) 20 mg jednom dnevno; za

produžen tretman 10 mg jednom dnevno. U toku primjene rivaroxabana nije došlo do razvoja

komplikacija.

Zaključak: U odsustvu kontraindikacija rivaroxaban je preferiran lijek kao prva linija

antikoagulantne terapije u pacijenata sa AF, uključujući starije, one sa komorbiditetima, kao i u

pacijenata sa DVT bez karcinoma. S obzirom da su antikoagulanti udruženi sa povećanim

rizikom od krvarenja, njihova upotreba treba da se bazira na apsolutnom riziku od moždanog

udara i krvarenja, i relativnom benefit-risk profilu pacijenta. Rivaroxaban se daje u fiksnoj dozi

bez rutinskog monitoringa koagulacije, pri čemu kliničke studije demonstriraju njegovu

sigurnost i efikasnost.

Ključne riječi: primjena rivaroxabana, atrijalna fibrilacija, duboka venska tromboza.



55

KONFERENCIJA

13. DANI PORODIČNE MEDICINE REPUBLIKE SRPSKE SA MEĐUNARODNIM UČEŠĆEM


PROGRAM

Banja Vrućica hotel "Kardial"Teslić, 05.-06.10.2018.



56

PROGRAM - 05.10.2018.

SALA DUNAV

13.00-18.00-REGISTRACIJA UČESNIKA

18.30-19.00- KVALITET LIJEČENJA PACIJENATA SA KARDIOVASKULARNIM RIZIKOM U USTANOVAMA PRIMARNOG NIVOA ZDRAVSTVENE ZAŠTITE U REPUBLICI SRPSKOJ- Mr sc. dr Savka Simić - ASQVA

19.30-20.30-SVEČANO OTVARANJE

PROGRAM - 06.10.2018.

SALA DUNAV

Moderatori: Mr sc. dr Nataša Pilipović-Broćeta, dr Srebrenka Kusmuk, dr Andrea Tomić

09.00-09.15-POUZDANOST "CLIF-C AD" SKORA U PREDVIĐANJU RANOG MORTALITETA KOD AKUTNE DEKOMPENZOVANE ALKOHOLNE CIROZE JETRE (Bokan G, Malešević N, Mavija Z, Savić S)

09.15-09.30-ZNAČAJ BIOHEMIJSKIH PARAMETARA U RAZLIČITIM SKORING SISTEMIMA KOD CIROZE JETRE (Malešević N, Bokan G, Mavija Z, Savić S)

09.30-09.45-TRETMAN HRONIČNOG KANCERSKOG BOLA KOD PACIJENTA SA METASTATSKIM KARCINOMOM REKTUMA (Berendika J, Jungić S, Vještica M) 09.45-10.00-TRETMAN HRONIČNOG KANCERSKOG BOLA (Berendika J, Jungić S, Vještica M, Gojković Z, Rakita I, Savić S)

10.00-10.15-SENZITIVNOST I SPECIFIČNOST MAMOGRAFIJE I ULTRASONOGRAFIJE U RANOJ DETEKCIJI KARCINOMA DOJKE (Bobar M, Topić B, Savić S)



57

10.15-10.30-PRIMARNA PREVENCIJA RAKA DEBELOG CRIJEVA (Perić R, Ljuboja V, Protić T, Obradović N)

10.30-10.45-OD EREKTILNE DISFUNKCIJE DO FOLIKULARNOG KARCINOMA-ZNAČAJ ULTRAZVUKA U AMBULANTI PORODIČNE MEDICINE (Jandrić-Kočić M)

10.45-11.00-RANO PREPOZNAVANJE I TRETMAN PROMJENE NA KOŽI LICA (Lazić A, Mladenović R)

11.00-11.30-PRIMJENA LIPOZOMALNOG ŽELJEZA U TERAPIJI SIDEROPENIJSKE ANEMIJE (dr Žana Pećanac)

11.30-12.00-Kafe pauza

Moderatori: dr Radojka Perić, dr Zora Kremenović, dr Danijel Atijas

12.00-12.30-OPTIMIZACIJA TERAPIJE DM TYP 2 PRIMJENOM FIKSNE KOMBINACIJE DEGLUDEKA I LIRAGLUTIDA – XULTOPHY (mr sc. dr Blaženko Vuković)

12.30.-12.45- PREVENCIJA I RACIONALNO LIJEČENJE PACIJENATA SA BOLOM U LEĐIMA (Atijas D, Savić S, Kuprešak D)12.45-13.10- RAMIPRIL - 94 razloga zašto (dr sc Draško Kuprešak), ŠTA JE BIOLOŠKI LIJEK? (Dr Ranka Kecman)13.10-13.30- PERINDOPRIL I PERINDOPRIL FDC- ANTIHIPETENZIVI ZA SVE GENERACIJE – (dr Nebojša Milanović)13.30-13.50- SAVE OIL PLUS NJEGOVA ULOGA U REGULACIJI LIPIDNOG STATUSA (Prof. dr Siniša Miljković)

13.50-14.10-EFEKTI KOMBINOVANE PRIMJENE VLAŽNIH POKRIVAČA, FIZIKO REHABILITACIONOG TRETMANA I HBOT NA ZARASTANJE NEUROPATSKIH ULKUSA KOD PACIJENATA SA DM – (dr Ćejić Đorđe)

14.10-14.30-XARELTO–POTVRDA REZULTATA KLINIČKIH STUDIJA U SVAKODNEVNOJ PRAKSI KOD PACIJENATA SA VTE (prof. dr Amela Begić)

14.30-14.50-SITAGLIPTIN I SULFONILUREA –RAZLIKE U MEHANIZMU DJELOVANJA (doc. dr Bojana Carić)

14.50-15.30-Ručak



58

Moderatori: dr Vesna Vidaković, dr Vesna Stanišljević, dr Gordana Krstić

15.30-15.50- NAJČEŠĆI FAKTORI RIZIKA ZA PADOVE KOD STARIJIH OSOBA (Kević V, Stanetić K, Tešanović G, Savić S, Todorović N)

15.50-16.15-POVREDE OKA U SPORTU KOD DECE (Lukić I, Vlatković Z, Lukić I)

16.15-16.40-ARIPIPRAZOL KAO STABILIZATOR RASPOLOŽENJA U POSTPARTALNOJ DEPRESIJI KOD PREMORBIDNO PASIVNO-ZAVISNE STRUKTURE LIČNOSTI (Stajić M, Maksimović Ž)

16.40-17.00-POČETAK PRIMENE PROTOKOLA "ERAS" NA ODELJENJU HIRURGIJE U JZU DOBOJ (Matković Z, Mišić J)

17.00-ZAVRŠNE RIJEČI

SALA USORA – 06.10.2018.

RADIONICA PRINCIPI ANTIKOAGULANTNE TERAPIJE

09.00-09.20- PATOFIZIOLOGIJA TROMBA - ANATOMSKE I PATOFIZIOLOŠKE KARAKTIRISTIKE VENSKOG I ARTERIJSKOG TROMBA (doc. dr Zaim Jatić)

09.20-09.40-PREVENCIJA MOŽDANOG UDARA KOD PACIJENATA SA ATRIJALNOM FIBRILACIJOM (doc. dr Suzana Savić)

09.40-10.00-DUBOKA VENSKA TROMBOZA I PLUĆNA EMBOLIJA (doc. dr Verica Petrović) 10.00-10.20-VODIČ ZA PRAKTIČNU PRIMJENU NOVIH ORALNIH ANTIKOAGULANTNIH LIJEKOVA (NOAK) (prof. dr Kosana Stanetić)

10.20-10.40-PRIKAZI SLUČAJEVA: RIVAROXABAN U TRETMANU DVT I PTE PRIMARNA PREVENCIJA MOŽDANOG UDARA (prof. dr Olivera Batić Mujanović) 10.40-11.00-DISKUSIJA I ZAKLJUČCI



59

Moderatori: dr Mladen Šukalo, dr Irena Topić, dr Nataša Obradović

11.15-11.30-DIJAGNOSTIKA I TRETMAN DIJABETESNE NEFROPATIJE U PORO-DIČNOJ MEDICINI (Stanetić K, Kević V,Tešanović G, Savić S, Todorović N, Petrović V)

12.00.-12.15-ZNAČAJ REGULACIJE HIPERTENZIJE U PREVENCIJI HRONIČNE BUBREŽNE INSUFICIJENCIJE (Petrović V, Šukalo M, Tešanović G, Savić S)

12.15-12.30-PRISTUP NEFROLOŠKOM BOLESNIKU IZ UGLA PORODIČNOG LJEKARA (Savić S, Lakić B, Tešanović G, Stanetić K, Petrović V, Kuprešak D)

12.30-12.45-PROCJENA FUNKCIJE URINARNOG TRAKTA (Pilipović-Broćeta N, Todorović N, Tešanović G)

12.45-13.00-PROCJENA KOGNITIVNIH FUNKCIJA KOD PACIJENATA U PORODIČNOJ MEDICINI (Savić S, Pribilović J, Tešanović G, Stanetić K, Petrović V, Kuprešak D)

13.00-13.15-PROCJENA RIZIKA ZA OBOLIJEVANJE OD HRONIČNE OPSTRUKTIVNE BOLESTI PLUĆA U PORODIČNOJ MEDICINI (Tešanović S, Petrović V, Stanetić K, Marković B, Savić S, Tešanović G)

13.15-13.30-PROCJENA STEPENA UHRANJENOSTI KOD STUDENATA MEDICINSKOG FAKULTETA UNIVERZITETA U BANJOJ LUCI (Savić S, Bošnjak Ž, Tešanović G, Stanetić K, Kuprešak D, Mitrović J)

SALA VIP 06.10.2018

RADOVI ZA POSTER PREZENTACIJE

Moderatori: Mr sc. dr Vesna Kević, Mr sc. dr Biljana Lakić, Mr sc. dr Sanja Tešanović

09.00-11.00 1. MENADŽMENT DERMATOLOŠKIH OBOLJENJA U AMBULANTI PORODIČNE

MEDICINE (Savić S, Mitrović J, Tešanović G, Stanetić K, Kuprešak D, Bošnjak Ž)

2. PROCJENA KONZUMACIJE ALKOHOLA KOD UČENIKA SREDNJE ŠKOLE (Perić Trifković S, Stanetić K, Savić S, Petrović V)



60

3. UČESTALOST FAKTORA RIZIKA ZA KARDIOVASKULARNE BOLESTI KOD OBOLJELIH OD DIJABETESA KOJI SU IMALI INFARKT MIOKARDA (Dumanović I, Stanetić K, Jovičić S, Vuković D)

4. PREVENCIJA ARTERIJSKE HIPERTENZIJE U PORODIČNOJ MEDICINI IZ UGLA MEDICINSKE SESTRE (Ćurković M, Radulj I)

5. PROCJENA RADNE ONESPOSOBLJENOSTI KOD PACIJENATA SA MUSKULOSKELETNIM BOLOM (Vujko J, Marković B,Tešanović G)

6. КONTUZIONE POVREDE OКA DECE PREDŠКOLSКOG UZRASTA (Repac V, Stanimirov B, Vlatković Z)

7. VAŽNOST POZNAVANJA PSIHOLOGIJE STRUKTURE LIČNOSTI KAO

PREDUSLOV KVALITETNE KOMUNIKACIJE SA PACIJENTOM (Latinović Miljević M)

8. FAKTORI KOJI UTIČU NA PRIHVATANJE ELEKTRONSKE MEDICINSKE DOKUMENTACIJE OD STRANE LEKARA U PRIMARNOJ ZDRAVSTVENOJ ZAŠTITI (Smiljanić N, Bojat V)

9. UTJECAJ DEMOGRAFSKIH PROMENA NA INTENZITET PRUŽANJA ZDRAVSTVENE ZAŠTITE U DOMU ZDRAVLJA "NOVI SAD" (Kolundžić M, Smiljanić N)

10. GINEKOLOGIJA KAO SASTAVNI DEO BUDUĆE DELATNOSTI LEKARA OPŠTE/ PORODIČNE MEDICINE U REPUBLICI SRBIJI (dr Popov LJ)

12.00-14.00 - OKRUGLI STO PORODIČNA MEDICINA I MEDIJI



61

SALA BOSNA 06.10.2018.

Moderatori: dr Marijana Jandrić Kocić, dr Suzana Radić, dr Radica Todorović

09.00-09.15-POVEZANOST IZMEĐU AKUTNIH KARDIOVASKULARNIH DOGAĐAJA I PREVENTABILNIH FAKTORA RIZIKA (Grujić D, Stanetić K, Savić S, Petrović V)

09.15-09.30-EVALUACIJA PROGRAMA STACIONARNE KARDIOLOŠKE REHABILTIACIJE BOLESNIKA KOJI SU IMALI INFAKRT MIOKARDA I LIJEČENI PERKUTANOM KORONARNOM INTERVENCIJOM (Dumanović I, Vuković D, Aličehajić J,Vajić N, Boganić J, Čović Z, Pijetlović J, Bursać M, Glišić S, Paurević Čutura S)

09.30-09.45-CILJEVI SEKUNDARNE PREVENCIJE KARDIOVASKULARNIH BOLESTI KOD BOLESNIKA SA INFARKTOM MIOKARDA (Dumanović I, Stanetić K, Jovičić S, Vuković D)

09.45-10.00-BOL U GRUDIMA – DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA (Golemović B, Petrović V, Stanetić K, Savić S)

10.00-10.15-PREVALENCIJA POREMEĆAJA ŠTITNE ŽLIJEZDE KOD PACIJENATA SA DIABETES MELLITUSOM TIPA 2 REGISTROVANIH U DOMU ZDRAVLJA KRUPA NA UNI (Jandrić-Kočić M)

10.15-10.30-ANALIZA KORIŠTENJA INTERNETA ZA PRIKUPLJANJE ZDRAVSTVENIH INFORMACIJA MEĐU PACIJENTIMA U PRIMARNOJ ZDRAVSTVENOJ ZAŠTITI (Jandrić-Kočić M) 10.30-10.45-VLAŽNO ZBRINJAVANJE RANE U PRIMARNOJ MEDICINI (Popović J, Ćurguz B) 10.45-11.00-SESTRA U ZAJEDNICI (Janjić B) 11.00-11.15.-"TEŽAK PACIJENT" - HIPOHONDAR (Bubić R, Mirnić B)

11.15-11.30. - EDUKACIJA O PRAVILNOJ ISHRANI PACIJENATA SA DIJABETESOM TIP 2 (Lagani J, Trivunović V)

12.00- 13.00.-Radionica BOSNALIJEK

13.00-14.30.-Radionica BERLINCHEMIE



62

SALE KOJE SE KORISTE TOKOM ODRŽAVANJA KONFERENCIJE U HOTELU KARDIAL SU:

DUNAV,

SAVA,

USORA,

BOSNA,

VIP.



63

ORGANIZATOR

UDRUŽENJE DOKTORA PORODIČNE MEDICINE REPUBLIKE

SRPSKE

Ul. Krajiškog korpusa 4/1 Banja Luka

www.porodicnamedd.com

MEDIJSKI POKROVOTELJ



64

GENERALNI SPONZOR

ZLATNI SPONZOR

SREBRNI SPONZORI

BRONZANI SPONZORI



64

GENERALNI SPONZOR

ZLATNI SPONZOR

SREBRNI SPONZORI

BRONZANI SPONZORI



65

PRIJATELJI KONGRESA



66

KONGRESNI CENTAR KOMPLEKSA BANJA VRUĆICA TESLIĆ

Kompleks Banja Vrućica koji se nalazi u Bosni i Hercegovini (BiH) kod Teslića je zvučno ime zdravstveno turističkog centra koje je poznato širom regije i Evrope. Stotine srčanih bolesnika dolazilo bi nakon ležanja u bolnici da se liječi u ovom kompleksu poznatom i kao banja za srce. Temperatura na izvoru termalne vode iznosi 36 stepeni, dok je u bazenima i banjama 32 stepena, prirodno bez hlađenja. Svi kardiološki bolesnici mogu koristiti vodu i njen sastav prija, snižava krvni pritisak i širi krvne sudove. Pacijenti dolaze na rehabilitaciju poslije srčanog i moždanog udara.

Zapravo ljekovita svojstva Banje Vrućice za srčane bolesnike su poznata još od davnina. Pouzdani podaci o mogućnostima korištenja ljekovite termomineralne vode Banje Vrućice su iz perioda austrougarske vladavine u BiH. Tada počinju prva naučna istraživanja kvaliteta mineralnih i termomineralnih voda BiH. Narod je znao, a prenosilo se i "s koljena na koljeno", da je voda sa vrela pored potoka Grabovca (današnja lokacija Banje Vrućice) zdrava, da otklanja bolove i podmlađuje, te su je koristili u domaćinstvu za piće i pripremu hljeba, a potom i za liječenje.

Sva dodatna istraživanja u narednim godinama su pokazivala da su vode Banje Vrućice ljekovite, da pomažu pri liječenju i rehabilitaciji različitih oboljenja. Koliki su značaj imale ove vode govori podatak da je Banja Vrućica državnim aktima Kraljevine 1926. i 1930. godine zaštićena i uvrštena u Registar banja Kraljevine Jugoslavije. Nažalost, ovaj banjski kompleks je tokom Drugog svjetskog rata skoro u cjelini razoren. U periodu od 1947. do 1964. godine izgrađeni su smještajni i ugostiteljski objekti. Trenutno najveći hotel Kardial izgrađen je i stavljen u funkciju 1976. godine, a zatim novi hotel Hercegovina 1989, te hotel Posavina 1991. godine. Uporedo s izgradnjom objekata radilo se i na osiguravanju novih količina mineralne vode koja bi se koristila za liječenje.

SNAŽNAporodična medicina

JAKzdravstveni sistem

13. Dani porodične medicinesa međunarodnim učešćem

Banja Vrućicahotel Kardial

5. i 6. oktobar 2018.

ZBORNIKSAŽETAKA

9 789997 675200

GENERALNI SPONZOR

ZLATNI SPONZOR

SREBRNI SPONZOR

BRONZANI SPONZOR

ŠTANDOVI

konferencija “xi dani porodiČne medicine” zbornik...

Documents