kirikkale İlİ sektÖr analİzlerİ raporu › assets › upload › dosyalar › ahika...kirikkale...

KIRIKKALE İLİ SEKTÖR ANALİZLERİ RAPORU

KIRIKKALE TİCARET VE SANAYİ ODASI

Bu Rapor Ahiler Kalkınma Ajansı tarafından desteklenen TR71/13/DFD/006 numaralı Doğrudan Faaliyet Desteği Kapsamında hazırlanmıştır.

İçerik ile ilgili tek sorumluluk Suhan Ararştırma danışmanlık firmasına aittir ve Ahiler Kalkınma Ajansının görüşlerini yansıtmaz.

1. ÇALI!MANIN AMACI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13

2. ÇALI!MANIN METODOLOJ"S" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

3. SEKTÖRÜN TANIMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

4. TÜRK"YE’DE METAL SEKTÖRÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

5. ULUSAL PLANLARDA METAL SEKTÖRÜ VE KIRIKKALE "L" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

6.KIRIKKALE "L" EKONOM"S"NE GENEL BAKI! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

7. KIRIKKALE "L" SANAY" SEKTÖRÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397.1. !THALAT VE !HRACAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .397.2. KAPAS!TE RAPORLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .447.3. YATIRIM TE"V!K BELGELER! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .457.4. REKABETÇ!L!K ANAL!Z! ÇALI"MALARINDA KIRIKKALE !L! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46

7.4.1. TR71 Bölgesi !lleri Rekabet Edebilirlik Analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .467.4.2. URAK, !llerarası Rekabetçilik Endeksi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50

8. KIRIKKALE "L" METAL SEKTÖRÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

"Ç"NDEK"LER8.1. F!RMA SAYISI VE !ST!HDAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 558.2. DI" T!CARET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .598.3. ÜN!VERS!TE SANAY! !"B!RL!#! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .658.4. ARGE-YEN!L!KÇ!L!K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 678.5. METAL SEKTÖRÜ GZFT ANAL!Z! VE GEL!"!M B!LE"ENLER! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68

8.5.1. Güçlü Yönler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .698.5.2. Zayıf Yönler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 708.5.3. Fırsatlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 718.5.4. Tehditler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72

8.6. KIRIKKALE !L!NDE SANAY! SEKTÖRÜNE YÖN VEREN BÜYÜK YATIRIMLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 738.6.1. Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .738.6.2. TÜPRA" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .798.6.3. Mühimmat Islah, Geli$tirme ve Yenile$tirme Merkezi (MIGYEM) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

9. KIRIKKALE "L" METAL SANAY" SEKTÖRÜ ANAL"Z" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 839.1. ÇALI"MANIN AMACI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .839.2. METAL SEKTÖRÜ F!RMALARI ANKETLER! ANAL!Z! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84

9.2.1. Metodoloji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 849.2.2. Anket Çalı$ması Analiz Sonuçları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

9.3 METAL SEKTÖRÜ F!RMALARI KAPAS!TE RAPORLARININ REGRESYON ANAL!Z! . . . . . . . . . . . . . . . 929.3.1. Metodoloji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .929.3.2. Kapasite Raporları Analiz Sonuçları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93

10. DE#ERLEND"RME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

KAYNAKÇA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

KISALTMALAR

!EK"LLER

Ar-Ge: Ara$tırma-Geli$tirmeBGUS: Bölgesel Geli$ime Ulusal StratejisiG!TES: Girdi Tedarik StratejisiGSKD: Gayri Safi Katma De%erGSYH: Gayri Safi Yurtiçi HasılaGZFT: Güçlü-Zayıf Yönler ile Fırsat ve TehditlerISIC: Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standard Endüstriyel Sınıflandırması!SO: !stanbul Sanayi OdasıKKO: Kapasite Kullanım OranıKTSO: Kırıkkale Ticaret ve Sanayi OdasıMIGYEM: Mühimmat Islah, Geli$tirme ve Yenile$tirme MerkeziMKEK: Makina ve Kimya Endüstrisi KurumuNACE: Avrupa Birli%indeki Ekonomik Faaliyetlerin !statistiki SınıflandırmasıOSB: Organize Sanayi BölgesiSGK: Sosyal Güvenlik KurumuTGB: Teknoloji Geli$tirme BölgesiTOBB: Türkiye Odalar ve Borsalar Birli%iTR71 Bölgesi: Aksaray, Kırıkkale, Kır$ehir, Nev$ehir ve Ni%de !llerini kapsayan Düzey 2 BölgesiTSK: Türk Silahlı KuvvetleriTÜ!K: Türkiye !statistik KurumuURAK: Uluslararası Rekabet Ara$tırma KurumuYEM: Yapısal E$itlik Modeli

"ekil 1: Metal Sektör Raporu Çalı$ması A$amaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6"ekil 2: Metal Sektörü Analizinde Kullanılan Alt Sektörlerin Üretim Endeksi De%i$imleri (2005=100) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10"ekil 3: Metal Sektörü Analizinde Kullanılan Alt Sektörlerin !hracat Rakamları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10"ekil 4: Metal Sektörü Analizinde Kullanılan Alt Sektörlerin !thalat Rakamları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11"ekil 5: Metal Sektörü Analizinde Kullanılan Alt Sektörlerin 2013 Yılı Kapasite Kullanım Oranları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12"ekil 6: Metal Sektörü Alt Sektörleri Kapasite Kullanım Oranları De%i$imi (2007-2013) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13"ekil 7: Kırıkkale ili Çalı$anların Sektörlere Göre Da%ılımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20"ekil 8: Kırıkkale !li 3 Yıldız Alan Sektörlerin Türkiye’deki Firma Sayısı ve Yurtiçi Satı$ Payları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25"ekil 9: Kırıkkale ili Metal Sektöründe Faaliyet Gösteren Firmaların Ya$larına Göre Da%ılımı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32"ekil 10: Pozisyonlarına Göre Çalı$an Sayıları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32"ekil 11: Metal Sektörü Firmalarnın En çok Eksikli%ini Gördü%ü Çalı$an Türü (Yüzde) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32"ekil 12: Kırıkkale !li Metal Sektörü ve !lin Toplam !hracat Miktarı (TL) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33"ekil 13: Metal Alt Sektörleri !hracat Miktarları (TL) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34"ekil 14: Kırıkkale !li Metal Sektörü ve !lin Toplam !thalat Miktarı (TL) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36"ekil 15: Metal Alt Sektörleri !thalat Miktarları (TL) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36"ekil 16: Metal Sektörü-Üniversite !$birli%i Memnuniyet Düzeyi (Yüzde) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38"ekil 17: Kırıkkale Metal Sektörü Firmaları Ar-Ge Harcamalarının Ciro !çindeki Payları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38"ekil 18: MKEK Kırıkkale Müdürlükleri Yıllara Göre Personel Durumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

TABLOLARTablo 1: Metal Sanayi Sektörü NACE Kodları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7Tablo 2: Metal Sektörü Analizinde Kullanılan Alt Sektörlerin Dı$ Ticaret Rakamları De%i$imi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9Tablo 3: Sektörlere Göre Çalı$an Sayıları ve Oranları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11Tablo 4: Kırıkkale !line Ait !hracat-!thalat Bilgileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13Tablo 5: Kırıkkale ilinin !hracat Yaptı%ı !lk 10 Ülke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13Tablo 6: Kırıkkale ilinin !thalat Yaptı%ı !lk 10 Ülke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13Tablo 7: Kırıkkale ilinde !hracatı En Yüksek !lk 10 Faaliyet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14Tablo 8: Kırıkkale ilinde !thalatı En Yüksek !lk 10 Faaliyet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14Tablo 9: Kırıkkale !li Sanayi Kapasite Raporu ve Çalı$an Sayıları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15Tablo 10: Kırıkkale !li Yatırım Te$vik Belgeleri Bilgileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15Tablo 11: Yatırım Te$vik Belgesi Sektörleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15Tablo 12: Kırıkkale !linde NACE 2 Basamaklı Kod Sistemine Göre 3 Yıldız Alan Sektörler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16Tablo 13: Kırıkkale !linde NACE 4 Basamaklı Kod Sistemine Göre 3 Yıldız Alan Sektörler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17Tablo 14: Kırıkkale !li Balassa Endeksi Sonuçlarına Göre Öne Çıkan Sektörler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18Tablo 15: Kırıkkale !li Genel Endeks Sırası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18Tablo 16: Kırıkkale !li Be$eri Sermaye ve Ya$am Kalitesi Alt Endeks Sırası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19Tablo 17: Kırıkkale !li Markala$ma Becerisi ve Yenilikçilik Alt Endeks Sırası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19Tablo 18: Kırıkkale !li Ticaret Potansiyeli ve Üretim Becerisi Alt Endeks Sırası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20Tablo 19: Kırıkkale !li Eri$ilebilirlik Alt Endeks Sırası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20Tablo 20: Metal Sektöründe Faaliyet Gösteren Firma ve Sigortalı Çalı$an Sayıları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22Tablo 21: Kırıkkale !li Metal Sanayi Sektörü Çalı$an Bilgileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24Tablo 22: MKEK Müdürlükleri ve !lleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33Tablo 23: 2012 Yılı MKEK Kırıkkale Müdürlükleri Personel Durumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34Tablo 24: Metal Sektörü !hracat Engelleri Analiz Sonuçları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39Tablo 25: Metal Sektörü Çalı$anlara Verilen E%itime !li$kin Analiz Sonuçları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39Tablo 26: Metal Sektörü Özsermaye ve Enerji Tüketimi De%i$kenleri Analiz Sonuçları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Tablo 27: Metal Sektörü Hammadde Fiyat De%i$imi De%i$kenleri Analiz Sonuçları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Tablo 28: Metal Sektörü Satı$ Vadeleri ve Stok Devir Hızı De%i$kenleri Analiz Sonuçları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Tablo 29: Metal Sektörü Üniversite !$birli%i De%i$kenleri Analiz Sonuçları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Tablo 30: Metal Sektörü Üretim ve Teknoloji Düzeyi De%i$kenleri Analiz Sonuçları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41Tablo 31:Çalı$an Türleri-Firma Karlılı%ı Regresyon Analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Tablo 32:Sermaye ve Makine Tesisat Büyüklü%ü-Firma Karlılı%ı Regresyon Analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Tablo 33: !$yeri Mülkiyeti-Firma Karlılı%ı Regresyon Analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Tablo 34: Kapalı Alan Büyüklü%ü-Firma Karlılı%ı Regresyon Analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Tablo 35: Arazi Büyüklü%ü-Firma Karlılı%ı Regresyon Analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

"ekil 19: MKEK Yıllara Göre Net Satı$ Miktarları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44"ekil 20: Kırıkkale TÜPRA" Rafinerisi Yıllara Göre Satı$ Miktarı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45"ekil 21: Kırıkkale TÜPRA" Rafinerisi Yıllara Göre Çalı$an Sayıları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45"ekil 22: Anketin Uygulandı%ı Firmaları Sektörlere Göre Da%ılımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47"ekil 23: Firmaların Karlılık ve Çalı$anları Arasındaki !li$ki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

4 5

12 13

1. ÇALI!MANIN AMACIKırıkkale Ticaret ve Sanayi Odası ilde ticaret ve sanayinin geli$mesi için kendi üyelerine ve yatırımcılara yol gösterici bir rol üstlenmektedir. Kırıkkale !li Metal Sektör Raporu ile ilde geçmi$ten bugüne ilerleme kaydeden Metal Sektörüne dair güncel, gerçekçi ve kabullenilmi$ bir çalı$ma niteli%i ta$ıması amaçlanmaktadır. Çalı$mada iki ana hedef mevcuttur: Birinci hedef hali hazırda sektörde faaliyet gösteren i$letmelerin sektördeki yerini görebilmeleri ve rekabet güçlerini artırmaları için bir kaynak doküman hazırlamaktır. !kinci hedef ise, il de metal sektöründe yatırım yapmayı planlayan yerli ve yabancı yatırımcılara yol gösterici bir doküman hazırlamaktır.

Bu kapsamda Kırıkkale !linde Metal Sektöründe faaliyet gösteren firmaların ihtiyaç duydukları raporların sa%lanması amacıyla odamız bu çalı$mayı hazırlamı$tır. Çünkü bu sektörde faaliyet gösteren firmalara yol gösterecek, mevcut durumlarını anlatan, güçlü ve zayıf yönlerini gösteren bir çalı$ma yoktur. Bu durum firmalar açısında büyük bir sorun te$kil etmektedir. Bu çalı$manın olmayı$ı Metal Sektöründe faaliyet gösteren firmaların kendini geli$tirmelerini ve ulusal/uluslararası piyasalarda rekabet etmelerine engel te$kil etmektedir.

Projenin di%er bir amacı da, Metal !$leme Sektörüne Kırıkkale de yatırım yapmayı planlayan firmaların, bu konuda sektörel bir fizibilite çalı$ması olmayı$ından ötürü, yatırımlarını ertelemeleri ya da ba$ka bölgelere kaydırmalarına neden olmaktadır. Bu ara$tırmanın neticesinde ortaya çıkan çalı$ma ile Kırıkkale de Metal !$leme Sektöründe yatırım yapmayı planlayan ve yatırımlarını geni$letmek isteyen firmalara rehber olacak bir doküman ortaya konacaktır.

Rekabet olgusunun son yıllarda, özellikle ileti$im ve ula$ımın hızlı geli$mesiyle ya$adı%ı de%i$im, sadece i$letmeleri de%il, ülke politikalarını da ulusal rekabet gücünün yükseltilmesi yoluyla ülkenin yarattı%ı katma de%erin artırılması ve bu yolla ülkenin refah düzeyini yükseltmeye yöneltmi$tir. Ancak rekabet kavramı incelendi%inde sosyal, teknolojik, iktisadi, psikolojik hatta siyasi ayakları olan karma$ık bir kavram ortaya çıkar. Rekabetin çok boyutlu olması nedeniyle ülkelerin ve i$letmelerin rekabet gücü de%i$ik faktörlere ba%ımlı kalmaktadır. Rekabet gücü konusuna verilen önemin artmasıyla birlikte rekabet ve rekabet gücü konuları üzerinde yapılan ara$tırmaların sayısı da artmı$tır.

Co%rafi olarak Türkiye’nin en eri$ebilir kenti olarak tanımlanan ve sanayi kenti konumda olan Kırıkkale’nin her geçen gün rekabetin arttı%ı küresel pazarda kendi konumunu belirlemesi gerekmektedir. !lin öncü sektörü olan metal sektörünün rekabet gücünün artırılması, Kırıkkale’nin, TR71 Bölgesi’nin ve Türkiye’nin küresel pazarda önemli bir aktör olması için büyük önem arz etmektedir. Bu ve benzeri çalı$malar, yerel payda$ların faaliyetleri ve tabi ki en önemlisi özel sektör temsilcilerinin kendilerini geli$tirmeleri ile Kırıkkale ili, Metal sektöründe ki güçlü yapısı ile piyasalarda önemli bir aktör olarak faaliyetlerine devam edecektir.

14 15

2. ÇALI!MANIN METODOLOJ"S"Katılımcılık ve sahiplenme ilkeleri do%rultusunda hazırlanan çalı$ma temel olarak üç a$amadan olu$maktadır. Bu a$amalara "ekil 1’de yer verilmi$tir.

I.A$ama-Hazırlık A$aması: Gerçekle$tirilen ilk a$ama hazırlık a$amasıdır. Bu bölümde metal sektörüne ili$kin kaynaklar incelenerek literatür taraması yapılmı$tır. Çalı$maya örnek olabilecek uluslararası ve ulusal düzeyde yayınlanan raporlar incelenmi$tir. Bu bölümde

gerçekle$tirilen di%er bir çalı$ma ise ikincil verilerin toplanmasıdır. Çalı$ma kapsamında kullanılacak veriler ba$ta TÜ!K, Ekonomi Bakanlı%ı ve TOBB olmak üzere ilgili kurum ve kurulu$lardan toplanmı$tır.

II. A$ama-Saha Çalı$ması A$aması: Bu a$amada ilkgerçekle$tirilen çalı$ma Kırıkkale Ticaret ve Sanayi Odası(KTSO) ile anketin gerçekle$tirilece%i firmaların ve derinlemesine mülakat gerçekle$tirilecek kurum ve kurulu$ların belirlenmesidir.

Çalı$ma kapsamında ilde metal sektörüne öncü rol oynayan 50 firma ile sektörün mevcut durumunu ve

potansiyellerini tespit etmek amacıyla anket çalı$ması gerçekle$tirilmi$tir.

Bu a$amada gerçekle$tirilen di%er bir önemli çalı$ma ise Metal sektörüne yön veren kurum ve kurulu$lar ile derinlemesine mülakatlar gerçekle$tirilmesidir. Derinlemesine mülakat yöntemi ile görü$ülen kurum ve kurulu$lar a$a%ıda yer almaktadır.

!ekil 1: Metal Sektör Raporu Çalı$ması A$amaları

1. A$ama

2. A$ama

3. A$ama

HazırlıkA$aması

Saha Çalı$maları

AnalizA$aması

E$itlik Modeli ile AnaliziRegresyon Yöntemiyle Analizi

Çalı$manın bu a$amada gerçekle$tirilen son faaliyeti

ise çalı$taydır. Gerek ikincil veriler, gerekse saha çalı$malarından elde edilen veriler kamu kurum ve kurulu$ları, özel sektör temsilcileri, meslek örgütleri ve üniversitenin katılım sa%ladı%ı geni$ katılımlı çalı$tayda görü$ülmü$ ve metal sektörünün güçlü, zayıf yönleri ile fırsat ve tehditleri belirlenmi$tir.

III. A$ama Analiz A$aması: Bu a$ama sahadauygulanan anket çalı$malarının ve Kırıkkale ilinde metal sektöründe faaliyet gösteren firmaların kapasite raporlarının analiz edilmesinden olu$maktadır.

Bu a$amada gerçekle$tirilen ilk çalı$ma Yapısal E$itlik Modeli ile sahada gerçekle$tirilen 50 anketin analiz edilmesi sonucunda metal sektöründe faaliyet gösteren firmaların satı$larını etkileyen de%i$kenlerin belirlenmesidir.

Gerçekle$tirilen ikinci analiz çalı$ması ise Kırıkkale ilinde metal sektöründe faaliyet gösteren firmalara ait 29 kapasite raporunun analiz edilmesi ile firmaların

karlılıklarını etkileyen de%i$kenlerin ortaya konulmasıdır.

Gerçekle$tirilen analiz çalı$maları ile metal sektöründe mevcutta faaliyet gösteren firmaların satı$ ve karlılıklarını etkileyen de%i$kenlerin ne ölçüde etkiye sahip oldu%u hesaplanmı$tır. Bu sayede Kırıkkale ilinde metal sektörünün geli$iminde kıt olan kaynakların do%ru kullanılmasına yönelik önerilerde bulunulmu$tur.

Örneklerin !ncelenmesi

16 17

3. SEKTÖRÜN TANIMIKırıkkale ili metal sektör raporu hazırlanırken a$a%ıda yer alan NACE Rev.2 kodları kullanılmı$tır.

Tablo 1: Metal Sanayi Sektörü NACE Kodları

Nace Kodu Faaliyet Adı

1-Ana Metal Sanayi

24 Ana Metal Sanayi

2-Metal !$leme Sanayi

25 Fabrikasyon Metal Ürünleri !malatı (Makine Ve Teçhizat Hariç)

3-Makine ve Benzeri Nihai Ürün Üretimi

27 Elektrikli Teçhizat !malatı

28 Ba$ka Yerde Sınıflandırılmamı$ Makine Ve Ekipman !malatı

29 Motorlu Kara Ta$ıtı, Treyler (Römork) Ve Yarı Treyler (Yarı Römork) !malatı

30 Di%er Ula$ım Araçlarının !malatı

4- Metal !çeren Ürünlerin Bakım, Onarım ve Yenilenmesi

33 Makine ve Ekipmanların Kurulumu ve Onarımı

5- Metal Geri Dönü$ümü

38 Atı%ın Toplanması, Islahı Ve Bertarafı Faaliyetleri; Maddelerin Geri Kazanımı

18 19

4. TÜRK"YE’DE METAL SEKTÖRÜDemir-çelik ve demir dı$ı metal sektörünün varlı%ı geli$mi$ ve geli$mekte olan ülkeler için önem ta$ımaktadır. Bir ülkenin, sanayi ve ekonomi alanlarında denge ve istikrara sahip olabilmesi, güçlü demir-çelik ve demir dı$ı metaller sanayinin varlı%ı ile mümkün olmaktadır. Sektörün üretim ve tüketim büyüklükleri sanayile$menin temel göstergeleri arasında yer almakta olup, ki$i ba$ına tüketilen çelik, alüminyum ve bakır ürünleri miktarı ülkelerin geli$mi$lik düzeyini belirleyen önemli bir gösterge olarak kabul edilmektedir 1.

Metal sektörü denildi%inde sektörde öne çıkan demir çelik üretimi üzerinde durulmaktadır. Ülkemiz çelik

üretiminde dünyadaki 66 çelik üreten ülke arasında 8. sırada, Avrupa’daki çelik üreticileri arasındaise Almanya’dan sonra 2. sırada yer almaktadır 2. Sayılardan da anla$ıldı%ı gibi ülkemiz çelik üretiminde dünyada önemli bir yere sahiptir. Türkiye çelik haritası incelendi%inde MKEK ile Kırıkkale ilinin çelik üretiminde önemli yere sahip oldu%u görülmektedir. 2013 yılında köklü bir tarihe sahip MKEK’ye ba%lı çelik üretim tesislerinin yenilenmesi ve ülkemizin bu konuda dı$a ba%ımlılı%ının azaltılmasına yönelik çalı$malar ba$latılmı$tır. Bu sayede ülkemiz savunma sanayii ihtiyacı olan çelik üretiminin yerelden sa%lanması mümkün olacaktır.

Kaynak: Türkiye Çelik Üreticileri Derne%i, 2012

Türk sanayisinin önemli sektörleri arasında yer alan demir-çelik ve demir dı$ı metaller sektörünün yarattı%ı üretim de%eri, önümüzdeki yıllarda ihracatındaki artı$ potansiyeli ve imalat sanayine ara mal üretme niteliklerinden dolayı ülkemiz sektörel politika hedeflerinin gerçekle$tirilmesinde büyük önem ta$ımaktadır. Demir-çelik ve demir dı$ı metaller sektörü, 2010 yılında 17,9 milyar ABD doları, 2011 yılında ise 21,6 milyar ABD doları tutarında ihracat gerçekle$tirmi$tir 3. Bu nedenle, demir-çelik ve demir dı$ı metallersektörünün dı$ pazarda rekabetçili%ini artırmak önem ta$ımaktadır.

Bir ülkenin, sanayi ve ekonomi alanlarında denge

ve istikrara sahip olabilmesi, güçlü demir-çelik ve demir dı$ı metaller sanayinin varlı%ı ile mümkün olmaktadır. Sektörün üretim ve tüketim büyüklükleri sanayile$menin temel göstergeleri arasında yer almakta olup, ki$i ba$ına tüketilen çelik, alüminyum ve bakır ürünleri miktarı ülkelerin geli$mi$lik düzeyini belirleyen önemli bir göstergedir.

Bu raporda metal sektörü incelenirken sadece demir çelik ve demir dı$ı metallerin üretimi de%il sektörde bu madenlerin i$lenmesi, dökümü, imalatı, kurulumu ve onarımına yönelik faaliyet incelenmi$ ve analiz edilmi$tir. Sektörün analizinde kullanılan NACE kodlarına; “Sektörün Tanımı” bölümünde yer verilmi$tir.

1 Demir-Çelik ve Demir Dı$ı Metaller Sektörü Strateji Belgesi 2012-2016, Sanayi Genel Müdürlü%ü, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlı%ı2 Demir Çelik Sektörü Raporu (2013/2), Sanayi Genel Müdürlü%ü, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlı%ı

20 21

Türkiye’de metal sektörünü tanımlamak için kullanılan alt sektörlerde üretim endeksi incelendi%inde 2008 yılında gerçekle$en ekonomik krizden bütün alt sektörlerin önemli ölçüde etkilendi%i "ekil 2’ den görülmektedir. Krizin etkisi ile üretim endeksi en çok dü$en sektör Di%er ula$ım araçları sektörü olurken en az etkilenen sektör ise Elektrikli Teçhizat

!malatı sektörüdür. 2009 yılından sonra ekonomik krizin etkilerinin azalmasıyla sektörlerin üretim endeksleri tekrar artmaya ba$lamı$tır. 2012 yılı itibariyle en yüksek üretim endeksine sahip sektörler; Di%er Ula$ım Araçlarının !malatı ve Elektrikli Teçhizat !malatı sektörleridir.

!ekil 2: Metal Sektörü Analizinde Kullanılan Alt Sektörlerin Üretim Endeksi De%i$imleri (2005=100)

Kaynak: TÜ!K, Sanayi !statistikleri (NACE Rev2.1 Düzey 2)

Motorlu KaraTa$ıtı, Treyler(Römork) ve Yan Treyler (Yarı Römork) !malatı)

Ba$ka Yerde Sınıflandırılmamı$ Makine ve Ekipman !malatı

Elektrikli Teçhizat !malatıDi%er Ula$ım Araçlarının!malatı

Ana Metal Sanayi Fabrikasyon Metal Ürünleri !malatı (Makine ve Techizat Hariç)

240

220

200

180

160

140

120

100

80

60

40

20

020062005 2007 2008 2009 20112010 2012

Üretim Endeksleri

3 Demir-Çelik ve Demir Dı$ı Metaller Sektörü Strateji Belgesi 2012-2016, Sanayi Genel Müdürlü%ü, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlı%ı

22 23

Metal sektörünün analizinde kullanılan di%er önemli bir husus ise dı$ ticaret rakamlarıdır. Metal sektörünü olu$turan alt sektörlerin ihracat rakamları incelendi%inde en yüksek ihracat oranının Ana Metal sektöründe oldu%u "ekil 3’ten görülmektedir. Ana metal sanayi sektörünü Motorlu kara ta$ıtı ve römorklar

sektörü takip etmektedir. Metal sektörü alt sektörlerinin ihracat rakamları incelendi%inde krizin etkisiyle 2009 yılı rakamlarında önemli bir dü$ü$ ya$andı%ı görülmektedir. Daha sonraki yıllarda ise rakamların tekrar yükseli$e geçti%i görülmektedir.

Metal sektörünün !thalat rakamları incelendi%inde ise Ana Metal Sanayinin ihracat oranlarında oldu%u gibi en yüksek ithalat oranına sahip oldu%u görülmektedir. Ana Metal Sanayi sektörünü ise Ba$ka Yerde Sınıflandırılmamı$ Makine Ve Teçhizat ile Motorlu

Kara Ta$ıtı ve Römorklar sektörü takip etmektedir. 2008 krizinin etkileri ithalat oranlarında da kendini hissettirmektedir. 2010 yılında krizin etkileri hızlıca silinirken ithalat rakamları artı$ göstermeye ba$lamı$tır.

35,000,000

30,000,000

25,000,000

20,000,000

15,000,000

10,000,000

5,000,000

0

!ekil 3: Metal Sektörü Analizinde Kullanılan Alt Sektörlerin "hracat Rakamları

!hracat (Dolar)

Kaynak: TÜ!K, Dı$ Ticaret !statistikleri (ISIC Rev3 Düzey 2)

Ana Metal Sanayi Ba$ka Yerde sınıflandırılmamı$ makine ve teçhizat

Motorlu kara ta$ıtı ve römorklar

2008 2009 2010 2011 2012 2013* Verileri Geçicidir

35,000,000

30,000,000

25,000,000

20,000,000

15,000,000

10,000,000

5,000,000

0

!ekil 4: Metal Sektörü Analizinde Kullanılan Alt Sektörlerin "thalat Rakamları

!thalat (Dolar)


Ana Metal Sanayi Ba$ka Yerde sınıflandırılmamı$ makine ve teçhizat


2008 2009 2010 2011 2012 2013* Verileri Geçicidir

24 25

Metal sektörü alt sektörlerinde 2011-2012 yılları arasında dı$ ticaret rakamlarında ya$anan de%i$imlere Tablo 2’de yer verilmi$tir. Metal Sektörü alt sektörleri arasında Ana Metal Sanayi sektöründe ihracat rakamlarında ya$anan de%i$im %70,61 gibi yüksek oranla gerçekle$mi$ ve sektör metal alt sektörleri arasında ilk sırada yer almı$tır. Ana Metal Sanayini ihracat oranında %6,56’lık ya$anan de%i$imle Ba$ka Yerde Sınıflandırılmamı$ Makine Ve Teçhizat sektörü takip etmi$tir.

2011-2012 yıllar arasında ithalat oranlarında ya$anan de%i$imler incelendi%inde en yüksek de%i$imin %1,73’lük bir artı$la Ana Metal Sanayi sektöründe ya$andı%ı görülmektedir. Ana metal sanayini %0,92’lik bir artı$la Metal E$ya Sanayi (makine ve teçhizatı hariç) izlemektedir.

Tablo 2’de dikkat çeken di%er bir nokta ise sektörlerin dı$ ticaret dengesidir. Tabloda görüldü%ü üzere sektör büyük ölçüde ithalata ba%ımlıdır. 2012 yılı itibari ile dı$ ticaret dengesi yakla$ık -10.000 milyon dolardır.

"hracat (Milyon Dolar) "thalat (Milyon Dolar)

ISICKodu ISIC Faaliyet Adı 2011 2012 De%i$im (%)

2011-2012 2011 2012 De%i$im (%)2011-2012

27 Ana metal sanayi 17.062 29.109 70,61 26.076 26.527 1,73

28Metal e$ya sanayi

(makine ve teçhizatı hariç)

6.230 6.589 5,76 3.916 3.952 0,92

29Ba$ka yerde sınıflan-dırılmamı$ makine ve

teçhizat11.126 11.856 6,56 21.291 20.683 -2,86

31Ba$ka yerde sınıflan-dırılmamı$ elektrikli makina ve cihazlar

5.863 5.859 -0,07 9.361 8.319 -11,13

34 Motorlu kara ta$ıtı ve römorklar 17.043 16.244 -4,69 19.896 16.808 -15,52

35 Di%er ula$ım araçları 1.992 1.780 -10,64 6.496 4.902 -24,54

TOPLAM 59.316 71.437 20,43 87.036 81.191 -6,72

Tablo 2: Metal Sektörü Analizinde Kullanılan Alt Sektörlerin Dı$ Ticaret Rakamları De%i$imi


!ekil 5: Metal Sektörü Analizinde Kullanılan Alt Sektörlerin 2013 Yılı Kapasite Kullanım Oranları

Sektörün di%er bir önemli göstergesi ise kapasite kullanım oranlarıdır. Metal Sektörü alt sektörlerine ili$kin kapasite kullanım oranlarına "ekil 5’te yer verilmi$tir. Metal sektörü alt sektörlerinde en yüksek

kapasite kullanım oranı NACE 33Kodu ile Makine ve Ekipmanların Kurulumu ve Onarımı sektörüne aittir. Bu sektörü NACE 24 koduna sahip olan Ana metal sanayi izlemektedir.

82.00

80.00

78.00

76.00

74.00

72.00

70.00

68.00

66.00

Kapasite Kullanım Oranı

!malat

24

25

27 28

29

30

33

Nace Kodları: 24- Ana metal sanayi, 25- Fabrikasyon Metal Ürünleri !malatı (Makine ve teçhizat hariç), 27- Elektrikli Teçhizat !malatı, 28- Ba$ka Yerde Sınıflandırılmamı$ Makine ve Ekipman !malatı, 29-Motorlu Kara Ta$ıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) !malatı, 30- Di%er Ula$ım Araçlarının !malatı, 33- Makine ve Ekipmanların Kurulumu ve Onarımı

26 27

Metal alt sektörleri arasında kapasite kullanım oranlarında 2007-2013 yılları arasında ya$anan de%i$ime "ekil 6’da yer verilmi$tir. Sektörlerin kapasite kullanım oranlarının 2009 yılında krizin etkisiyle azaldı%ı daha sonraki yıllarda ise genel bir artı$ e%ilimine girdi%i

görülmektedir. Genel olarak Di%er Ula$ım Araçlarının !malatı sektörü dı$ında sektörlerin !malat sanayi sektörüne yakın veya üzerinde bir kapasite kullanım oranına sahip oldu%u görülmektedir.

Kaynak: TC. Merkez Bankası

!ekil 6: Metal Sektörü Alt Sektörleri Kapasite Kullanım Oranları De%i$imi (2007-2013)

Kapasite Kullanım Oranları

Nace Kodları: 24- Ana metal sanayi, 25- Fabrikasyon Metal Ürünleri !malatı (Makine ve teçhizat hariç), 27- Elektrikli Teçhizat !malatı, 28- Ba$ka Yerde Sınıflandırılmamı$ Makine ve Ekipman !malatı, 29-Motorlu Kara Ta$ıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) !malatı, 30- Di%er Ula$ım Araçlarının !malatı, 33- Makine ve Ekipmanların Kurulumu ve Onarımı

2014-2018 dönemini kapsayacak ve ulusal bir plan niteli%inde olan Onuncu Kalkınma Planı ile Türkiye’nin uluslararası de%er zinciri hiyerar$isinde üst basamaklara çıkmı$, yüksek gelir grubu ülkeler arasına girmi$ ve mutlak yoksulluk sorununu çözmü$ bir ülke haline gelmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç do%rultusunda, 2018 yılında GSYH’nın 1,3 trilyon dolara, ki$i ba$ına gelirin 16 bin dolara yükseltilmesi; ihracatın 277 milyar dolara çıkarılması; i$sizlik oranının yüzde 7,2’ye dü$ürülmesi hedeflenmektedir. Bu hedefler do%rultusunda ülkemizin büyüme performansının daha yüksek, istikrarlı ve sürdürülebilir bir yapıya kavu$turulması, rekabet gücünün ve toplumun refah seviyesinin artırılması öngörülmektedir.

Bu amaçla ba%lantılı olarak, sermaye birikimi ve sanayile$me süreci hızlandırılacak; yurtiçi tasarruflar, üretken yatırımlar ve üretim faktörlerinin verimlilik düzeyleri artırılacak; cari açık kalıcı bir $ekilde makul düzeylere çekilecek; ekonominin yenilikçi ve ithalat ba%ımlılı%ı azalmı$ bir yapıya dönü$türülmesi sa%lanacaktır. Bu dönü$üm sürecinde, Türkiye’de bilim ve teknoloji alanındaki geli$melerin yakından takip edilerek yenilik üretme kapasitesinin yükseltilmesi,

yeniliklerin mevcut üretim yapısıyla bütünle$tirilerek üretim yapısında dönü$ümün sa%lanması hedeflenmektedir.

Planın kapsayıcı bölümü dört ana ba$lıktan olu$maktadır “Nitelikli !nsan, Güçlü Toplum” ba$lı%ı altında insan için ve insanla beraber kalkınma yakla$ımının hayata geçirilmesi ve geli$mi$li%in toplumun farklı kesimlerine yaygınla$tırılması amacıyla uygulanacak politikalara yer verilmektedir. “Yenilikçi Üretim, !stikrarlı Yüksek Büyüme” ba$lı%ı altında üretimde yapısal dönü$üme ve refah artı$ına yönelik hedef ve politikalar ele alınmaktadır. “Ya$anabilir Mekânlar, Sürdürülebilir Çevre” ba$lı%ı altında çevreye duyarlı yakla$ımların sosyal ve ekonomik faydalarının artırılması, insanımızın $ehirlerde ve kırsal alanlarda ya$am kalitesinin sürdürülebilir bir $ekilde yükseltilmesi ile bölgeler arası geli$mi$lik farklarının azaltılması kapsamındaki hedef ve politikalara yer verilmektedir. “Kalkınma !çin Uluslararası !$birli%i” ba$lı%ı altında ise kalkınmanın dı$ dinamikleri ile ülkemizin ikili, bölgesel ve çok taraflı ili$kilerindeki temel öncelikler ve politikalar ele alınmaktadır.

5. ULUSAL PLANLARDAMETAL SEKTÖRÜ VE KIRIKKALE "L"

5.1. 10. Kalkınma Planı 2014-2018

28 29

10. Kalkınma Planı hazırlık sürecinde olu$turulan ihtisaskomisyonlarından biri Demir-çelik sektörü ba$lı%ındadır. Ayrıca kalkınma planında metal sektörüne birçok bölümde yer verilmi$tir. Metal sektörüne ili$kin 10. Kalkınma Planı’nda yer alan ba$lıca hususlara a$a%ıda yer verilmi$tir.

Büyük ölçekli firmalar ile küçük ölçekli firmalar arasındaki verimlilik farkının yüksek oldu%u metal sektörünü de kapsayan sektörlerde küçük i$letmelerin verimliliklerinin artırılmasına öncelik verilecektir.

Ana metal sanayinde sürdürülebilir ve güvenli girdi tedariki sa%lanacaktır. Demir-çelik sektörü

üretiminde ithalatla kar$ılanan paslanmaz çelik, vasıflı çelik, yapısal çelik ve diki$siz boru gibi yüksek katma de%erli ürünlerin a%ırlıkları artırılarak ürün çe$itlili%inin sa%lanması temin edilecektir.

Otomotiv sanayinde, tedarik zincirini kapsayan, tasarım/Ar-Ge, üretim ve satı$-pazarlama süreçleri bütününün yurtiçinde geli$tirilmesi sa%lanarak, katma de%er artırılacaktır. Çevreye duyarlı yeni teknolojilerin geli$tirilmesi desteklenecektir. Yurtiçinde elektronik, yazılım, elektrikli makine, ana metal, savunma sanayii gibi di%er sektörlerle i$birli%i ve bütünle$me sa%lanacaktır. !ç pazar ve küresel pazarların ihtiyaçlarına yönelik özgün tasarımlı araçlarla markala$ma özendirilecektir.

Türk sanayisinin rekabet edebilirli%inin ve verimlili%inin yükseltilerek, dünya ihracatından daha fazla pay alan, a%ırlıklı olarak yüksek katma de%erli ve ileri teknolojili ürünlerin üretildi%i, nitelikli i$gücüne sahip ve aynı zamanda çevreye ve topluma duyarlı bir sanayi yapısına dönü$ümünü hızlandırmak temel amacıyla hazırlanan Türkiye Sanayi Strateji Belgesi 2011-2014’ün vizyonu a$a%ıda yer almaktadır.

“Orta ve yüksek teknolojili ürünlerde Avrasya’nın üretim üssü olmak”

Bu vizyona ve genel amaca yönelik olarak a$a%ıda yer alan üç temel stratejik hedef belirlenmi$tir.

Orta ve yüksek teknolojili sektörlerin üretim ve ihracat içindeki payının arttırılması,

Dü$ük teknolojili sektörlerde katma de%eri yüksek ürünlere geçi$in sa%lanması

Becerilerini sürekli geli$tirebilen $irketlerin ekonomideki a%ırlı%ının arttırılması

Bu do%rultuda stratejik planda metal sektörüne yönelik olarak;

Türkiye’de demir-çelik sektörü artan üretim kapasitesi, ihracat potansiyeli ve di%er sektörlere sa%ladı%ı girdiler

ile imalat sanayinin lokomotifi özelli%ini ta$ımakta oldu%u; 1980’de 2,4 milyon ton düzeyinde olan ham çelik üretimi 2009 yılında 25 milyon tona ula$tı%ı belirtilmi$tir. Türkiye, bu üretim düzeyi ile toplam demir-çelik üretiminde dünyada onuncu, Avrupa’da ise Almanya’nın ardından ikinci sırada yer almı$tır. Sektör Türkiye’nin en fazla ihracat yapan sektörleri arasında otomotiv ve tekstil sanayi sektörlerinden sonra üçüncü sırada yer almasıyla da önem arz etti%i belirtilmi$tir.

Uzun, yassı ve vasıflı ürünler arasındaki arz-talep dengesizli%i, Türkiye-AKÇT Serbest Ticaret Anla$ması uyarınca hazırlanan Ulusal Yeniden Yapılandırma Planı’nın (UYYP) getirece%i yükümlülükler ve Kyoto Protokolü ile ilgili çevre düzenlemelerine uyumun getirece%i maliyetler sektörün önündeki tehditler olarak görüldü%ü belirtilmi$tir. Bunun yanında, dü$ük katma de%erli ürünlerde ihtisasla$ma ve Ar-Ge yetersizli%i sektörün rekabetçili%ini olumsuz yönde etkiledi%i vurgulanmı$tır.

Sektörün rekabet gücü açısından en önemli sorunları, yüksek enerji fiyatları, hammadde temininde yüksek oranda dı$a ba%ımlılık ve çevre konusundaki uyum çalı$malar oldu%u dile getirilmi$tir.

5.2. Türkiye Sanayi Strateji Belgesi 2011-2014

30 31

5.3. Türkiye Demir-Çelik ve Demir Dı$ı Metaller Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2012-2016Demir-Çelik ve Demir Dı$ı Metaller Sektörünün dı$ pazarda rekabetçili%ini artırmak üzere Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlı%ı tarafından; sektörün ilgili sorunlarının belirlenmesi ve çözüm yolları üretilmesi amacıyla Türkiye Demir-Çelik ve Demir Dı$ı Metaller Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı hazırlanmı$tır. Strateji Belgesi’nde demir-çelik ve demir dı$ı metaller sektörü incelenirken; demir-çelik ürünleri, çelik boruları, alüminyum ve bakır ürünleri ile metal döküm ürünleri sektörleri kullanılmı$tır. 2012-2016 yıllarını kapsayan süreç için katılımcı biçimde hazırlanan ulusal bir strateji belgesi niteli%inde olan Türkiye Demir-Çelik ve Demir Dı$ı Metaller Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı’nın vizyonu;

“Demir-Çelik ve Demir Dı$ı Metaller Sektöründe Yüksek Katma De%erli Ürünlerin Üretim Üssü Olmak”olarak belirlenmi$tir.

Strateji Belgesi’nin genel amacı “ Sektörün Rekabet Gücünün Artırılmasını ve Sürdürülebilirli%ini Sa%lamak” olarak belirlenirken bu amaca ula$mak için a$a%ıda yer alan 5 hedef ve bu hedeflerin sahada uygulanmasına olanak sa%layacak 24 eylem belirlenmi$tir.

Türkiye Demir-Çelik ve Demir Dı$ı Metaller Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı Hedefleri

Hedef 1: Hukuki ve !dari Düzenlemeleri YapmakHedef 2: Üretim Altyapısını Geli$tirmekHedef 3: Dı$ Ticarette Aksayan Yönleri GidermekHedef 4: !nsan Kaynaklarını Geli$tirmekHedef 5: Ar-Ge Kapasitelerini Geli$tirmek

Strateji Belgesi’nde demir-çelik ve demir dı$ı metaller sektörü incelenirken öncelikle Mevcut Durum Analizi bölümünde sektörün dünyadaki ve Türkiye’deki durumuna ili$kin verilere yer verilmi$tir. Daha sonra Durum Analizi ve sorunları bölümde sektörün durumu GZFT yöntemi ile analiz edilmi$tir. Zayıf Yönler ve Tehditleri bertaraf etmek belirlenen sorun alanları ise Strateji Planı’nın yukarıda yer alan hedeflerini olu$turmu$tur. Hedeflere kısaca göz atılırsa;

Hedef 1:

Hukuki ve !dari Düzenlemeler: Bu hedef kapsamında öncelikle sektörün girdi maliyetlerinde önemli yer tutan yüksek elektrik enerjisi maliyetleri ve maliyetler üzerindeki ilave fon ve kesintilerin ihracatçımızın uluslararası piyasada rekabet gücünü olumsuz yönde etkiledi%i üzerinde durulmu$tur. Ayrıca çevre katkı payı ve benzeri düzenlemeler gibi üretim maliyetleri üzerinde artırıcı etkiler yaratan konular dile getirilmi$tir.

Son olarak Serbest bölge mevzuatının sektörde haksız rekabeti önleyecek $ekilde revize edilmesi ve sektörün mevzuattan kaynaklanan aksaklıklar konusunda sıkıntı

ya$amasının engellenmesi mevcut imalat hacminin arttırılmasının ülkemiz ekonomisi açısından büyük önem ta$ıdı%ı belirtilmi$tir.

Hedef 2:

Üretim Altyapısının Geli$tirilmesi: Ülkemizde hammadde tedarikinde ithalata ba%ımlılı%ın olması, yerli girdi kullanımının yetersizli%i üretim maliyetlerini artırırken, yerli üretim kullanımının yaygın olmamasının üretimimiz ve sektörün rekabet gücü üzerindeki olumsuz etkileri dile getirilmi$tir. Bu do%rultuda ülkemizin imalat sanayi üretim potansiyelinin ihracat odaklı de%erlendirilerek geli$tirilmesi, ortak politikalar olu$turulması ve üretimle ihracatın birlikte ele alındı%ı bir strateji olu$turulması amacıyla Ba$bakanlık Genelgesi ile kurulan “!hracata Dönük Üretim Stratejisi De%erlendirme Kurulu”nun gündemine yer alan “Girdi Tedarik Stratejisi (G!TES)”nin gereklili%i ve önemi üzerinde durulmu$tur.

Bu adımdan sonra ise yerli üretimi destekleyici tedbirler almak, üretimimizi artıracak önemli adımlar arasında yer alaca%ı dile getirilmi$tir.

32 33

Hedef 3:

Dı$ Ticarette Aksayan Yönlerinin Giderilmesi: Sektörün lojistik altyapısının geli$tirilerek ihracatın desteklenmesi gereklili%i, serbest ticaret anla$malarının en kısa zamanda ülkemizi de kapsamasının sa%lanarak pazarlara zamanında giri$in sa%lanmasının önemi üzerinde durulmu$tur. Di%er taraftan, kalitesiz ve ucuz ürün ithalatını engelleyici mekanizmaları iyile$tirerek güvensiz ürünlerin ithalatı kısıtlanması gereklili%i dile getirilmi$tir.

Hedef 4:

!nsan Kaynaklarının Geli$tirilmesi: Di%er sektörlerde oldu%u gibi Demir-Çelik ve Demir Dı$ı Metaller Sektörü de nitelikli eleman temininde güçlükler ya$andı%ı dile getirilirken Meslek Liseleri, Meslek Yüksek Okulları ve üniversitelerin mühendislik bölümlerindeki e%itimin bu ihtiyacı kar$ılayacak $ekilde düzenlenmesine ve geli$tirilmesine ihtiyacı vurgulanmı$tır.

Hedef 5:

Ar-Ge Kapasiteleri: Demir-Çelik ve Demir Dı$ı Metaller Sektöründe ürünlerde geli$tirilen teknolojilerden ziyade üretim a$amasında kullanılan teknolojilerde ilerlemeler oldu%u dile getirilmi$ ve metal sanayinin çevre konusundaki eksikliklerinin ancak yapılacak yeni teknolojik yatırımlarla çözülebilece%i vurgulanmı$tır. Bu nedenle, üniversite-sanayi-devlet üçgenindeki ili$kiler güçlendirilmesi, bilimsel ve teknolojik yatırımların yapılabilmesini sa%layan ortamlar yaratılması ve sa%lıklı bilgi akı$ı sa%lanması gereklili%i dile getirilmi$tir.

5.4. Bölgesel Geli$ime Ulusal Strateji Belgesi 2014-2023Bölgesel kalkınmayla ilgili temel stratejileri belirleyen bir çerçeve belge niteli%inde olan Bölgesel Geli$ime Ulusal Stratejisinin (BGUS) vizyonu a$a%ıda yer almaktadır.

“Sosyoekonomik ve mekânsal olarak bütünle$mi$, rekabet gücü ve refah düzeyi yüksek bölgeleriyle daha dengeli ve topyekûn kalkınmı$ bir Türkiye”BGUS’ta daha etkili ve dengeli bir mekânsal organizasyon olu$turulmasında kentlere önemli rol atfedilmektedir. Bunlardan ilki, kentlerin sa%ladı%ı yı%ılma ekonomileri ve ço%unlukla ülke co%rafyasında neden oldukları kutupla$manın, iyi yönetilmesi halinde daha verimli ve rekabetçi bir ekonomiye katkıda bulunmasıdır. !kinci olarak, kentsel geli$me, kendi dinamikleri ve kamu politikalarının etkisiyle ülke genelinde dengeli sa%lanabildi%i ölçüde, bölgesel geli$mi$lik farklarının azaltılmasında etkili olabilecektir. Üçüncü olarak, kentlerin kendi aralarında ve kırsal alanlarla ba%lantılarının güçlendirilmesi, ekonomik ve sosyal bütünle$menin sa%lanmasında, daha etkili bir üretim organizasyonunda, i$gücü hareketlili%i ve verimlili%in artmasında etkili olmaktadır. Bu çerçevede, a% ili$kisi içinde, çok merkezli ve dengeli bir yerle$im sistemi olu$turulması öngörülmektedir.

Bu do%rultuda Kırıkkale ili yapısal dönü$üm kentleri altında yer almı$tır. Yapısal Dönü$üm Kentleri tanımına bakılacak olunursa; bu sınıflama altında yer alan ikincil sanayi kenti veya sanayi nüvesi bulunan kentler ile tarım ve do%al kaynaklara dayalı ekonominin hakim oldu%u orta düzeydeki geli$mi$ kentlerde yerel

ekonomik büyüme ve kalkınma ortamının olu$turulması ve bulundu%u yöreye hizmet sunma kapasitelerinin artırılması, sosyal, teknik altyapı eksikliklerinin giderilmesi, kentsel ya$am standardının geli$tirilmesi sa%lanacak kentlerdir. Bu kentlerin endüstriyel büyüme odakları ve bölgesel büyüme odakları ile ili$kileri geli$tirilecektir. Bu kapsamda, kentlerin ekonomik ve sosyal niteliklerine uygun olarak, giri$imcili%in ve katma de%eri yüksek yenilikçi sektörel olu$umların desteklenmesi; kentsel çevre standartlarının geli$tirilmesi, kentsel üstyapı olanaklarının iyile$tirilmesi ve kent imajının güçlendirilmesi; kentlerdeki dönü$üm sürecini destekleyecek be$eri ve sosyal sermayenin geli$tirilmesi ve tarımsal verimlili%in artırılması politikalarına a%ırlık verilece%i belirtilmi$tir.

Yapısal Dönü$üm Kentleri arasında yer alan Kırıkkale ili ikincil sanayi kentleri altında yer almaktadır. !kincil sanayi kentleri; ulusal düzeyde de%erlendirildi%inde sanayi açısından belirli bir altyapıya sahip ancak bunu daha ileri düzeye ta$ıyabilmek için yapısal bir dönü$üm geçirmesi sa%lanacak kentler olarak adlandırılmı$tır. Büyük ölçekli kamu sanayi yatırımları bulunan ve henüz ekonomisini tek sektöre ba%ımlı yapıdan kurtarıp çe$itlendirememi$ kentlerde bu kapsamda de%erlendirilmektedir.

Kamunun iktisadi yatırımları sonuca göre sanayile$mi$ bir kent olan ve ülkenin en merkezinde yer alan Kırıkkale ilinin BGUS’ta belirtildi%i üzere yapısal bir dönü$üm gerçekle$tirmesi önem arz etmektedir.

34 35

Kaynak: Ahiler Kalkınma Ajansı 2014-2023

36 37

6.KIRIKKALE "L" EKONOM"S"NE GENEL BAKI!Kalkınma Bakanlı%ı tarafından gerçekle$tirilen 2011 yılı !llerin Sosyo-Ekonomik Geli$mi$lik Sıralaması çalı$masına göre Kırıkkale ili 81 il arasında 41. sırada, dördüncü kademe geli$mi$ iller arasında yer almaktadır. Kırıkkale ilinin içinde yer aldı%ı TR71 Bölgesi aynı çalı$ma içinde 26 Düzey 2 Bölgesi arasında 18. sırada yer almaktadır.

Sanayi kenti olarak in$a edilen Kırıkkale ilinde, sanayi 1925 yılında Top ve Mühimmat fabrikasının kurulmasıyla geli$im göstermeye ba$lamı$tır. Bu sebeple ilin köklü bir sanayi geçmi$i bulunmaktadır. !lde yer alan MKEK fabrikaları, Kırıkkale Üniversitesi ve 2005 yılında özelle$en TÜPRA" Orta Anadolu Rafinerisi ilin ekonomik yapısında önemli bir yere sahiptir. Buna paralel olarak, Bölgesel Geli$im Ulusal Strateji 2014-2023 belgesinde “!kincil Sanayi Kenti” olarak adlandırılan Kırıkkale ili; Büyük ölçekli kamu sanayi yatırımları bulunan, sanayi açısından belirli bir altyapıya sahip ancak bunu daha ileri düzeye ta$ıyabilmek için yapısal bir dönü$üm geçirmesi gereken kentler arasında yer almı$tır. Kamu yatırımlarının yanı sıra Kırıkkale ilinde özel sektör yatırımlarında son yıllarda belirli bir artı$ gözlenmekle birlikte özel sektör; Metal, Tarım Alet ve Makineleri, A%aç i$leri, MKEK ve TÜPRA" yan sanayi

alanında yo%unla$mı$tır. Yah$ihan ve Keskin ilçelerinde Organize Sanayi Bölgelerinin yer alması ile Kırıkkale ilinde sanayi sektörünün geli$imi hızlanmı$tır.

Kırıkkale ili 274.727 ki$i nüfus ile ülke nüfusunun %0,36’sını olu$tururken, ülke gayri safi yurtiçi hasılasının %0,74 ’sini olu$turmaktadır. !l ve ilçe merkezlerinde ya$ayanların nüfus oranı ise %84,79 ile Türkiye ortalaması olan %77,28’in üzerinde yer almaktadır 5. Ankara çekim merkezinin etkisinde olan Kırıkkale’de i$gücüne katılma oranı ve istihdam oranı Türkiye ortalamasının gerisindedir. 2011 yılı TÜ!K verilerine göre, Kırıkkale’de i$gücüne katılma oranı ve istihdam oranı sırasıyla % 38,8 ve %34,8 olurken, ülke ortalamaları % 47,5 ve % 43,7’dir.

2012 yılı TÜ!K verilerine göre Kırıkkale ili toplam nüfusunun yüzde 84,79’u il ve ilçe merkezlerinde ya$amaktadır. Bu oran Türkiye’de %77,28’dir. Nüfusun büyük bir kısmının ya$adı%ı merkez ilçesinde sanayi sektörü büyük öneme sahiptir. Kırıkkale ilinde sanayi i$ kolunda çalı$anların toplam istihdama oranı %21,5 ile Türkiye ortalaması olan %27,7’nin altındadır. Tablo 2’de Kırıkkale ilinde çalı$anların sektörlere göre da%ılımı yer almaktadır.

Tarım Sanayi Hizmetler Toplam

Bin Ki$i Yüzde Bin Ki$i Yüzde Bin Ki$i Yüzde Bin Ki$i Yüzde

Kırıkkale 16 21,2 16 21,5 43 57,3 75 100

Türkiye 5.531 22,7 6605 27,2 12.184 50,1 24.330 100

Tablo 2: Sektörlere Göre Çalı$an Sayıları ve Oranları

Kaynak: Seçilmi$ Göstergelerle Kırıkkale 2012, TÜ!K

5.5. TR71 Düzey 2 Bölgesi Bölge Planı 2014-2023Kırıkkale ilinin içinde yer aldı%ı TR71 Düzey 2 Bölgesi için 2014-2023 yıllarını kapsayacak biçimde hazırlanmı$ olan TR71 Bölge Planı’nın vizyonu a$a%ıda yer almaktadır.“Do%al ve kültürel mirasından güç alan, be$eri sermayesini geli$tirmeyi ve dengeli kalkınmayı sürekli kılmı$, ya$amaya de%er bir bölge.”

BGUS’la uyumlu olarak hazırlanan TR71 Bölge Planı’nın senaryosu; Bölgesel Geli$me Ulusal Stratejisi ekonomik ve sosyal bütünle$menin güçlendirilmesi genel amacına ula$maya katkı verecek $ekilde bölge içi dengeli ekonomik da%ılım ve iç göçü yönetebilir düzeyde mekânsal dönü$ümü sa%lamı$, TR71 Düzey 2 Bölgesi’ni kom$u metropoller ve endüstriyel büyüme odaklarıyla bütünle$mi$ bir bölge haline getirmek olarak belirlenmi$tir.

TR71 Bölge senaryosunu ve vizyonu gerçekle$tirmek amacıyla hazırlanan planda; Sürdürülebilir Ekonomik Büyüme, Do%al ve Kültürel Mirasın Korunması, Artan Ya$am Kalitesi ve Nitelikli Hizmet Sunma Kapasitesi geli$me eksenleri yer almaktadır.

TR71 Bölge Planı’nın Sanayi Mekansal Geli$im $emasında Kırıkkale ili Savunma ve Metal Sanayi Ana Merkezi olarak yer almaktadır. Kırıkkale ilinin savunma sanayii alanında ihtisasla$aca%ı ve metal, gıda ve mobilya sektörlerinin ise ilde geli$iminin desteklenece%i vurgulanmı$tır. !lde sanayi sektörünün geli$imini desteklemek amacıyla; Teknopark, !$ geli$tirme merkezi, !leri teknoloji ara$tırma merkezi, Mesleki e%itim merkezi, Giri$imcilik destek platformu, Sanayi alt yapısının güçlendirilmesi, Üniversite-Sanayi i$birli%i ve Kobi i$birli%i ve bilgi merkezi uygulamalarının olu$turulması ve geli$tirilmesi önerilmi$tir.

Ayrıca bu önerilerin gerçekle$ebilmesi amacıyla Sürdürülebilir Ekonomik Büyüme geli$me ekseni altında; katma de%erin artırılması, giri$imcili%in desteklenmesi, yenilikçi üretimin yaygınla$tırılması, markala$manın artırılması, bölgenin yatırım ve tanıtım olanaklarının geli$tirilmesi önceliklerine yer verilmi$tir.

4 TÜ!K, 2001, !llere Göre Gayri Safi Yurtiçi Hasıla5 TÜ!K, 2012, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları

38 39

Kırıkkale bir sanayi kenti oldu%u kadar aynı zamanda önemli bir tarım kenti konumundadır. Kırıkkale ili ekonomik faaliyetler açısından incelendi%inde il merkezi kamu a%ırlıklı sanayi $ehri olup, di%er ilçe merkezleri ve

kırsal kesimin ekonomik yapısı tarım ve hayvancılı%a dayalı oldu%u görülmektedir. "ekil 2’de görüldü%ü gibi ilde yer alan istihdamın %21,20’si tarım sektöründe çalı$maktadır.

Kırıkkale ilinin içinde yer aldı%ı TR71 Bölgesi’nde yer alan sektörlerin GSKD içindeki payları incelendi%inde tarım sektöründe %23,8 ile Türkiye oranı olan %9,5’in oldukça üzerinde oldu%u, sanayi sektörünün ise % 21,2 ile Türkiye yüzdesinin yakla$ık 5 puan altında oldu%u görülmektedir. Bunlara ek olarak TR71 Bölgesi ki$i ba$ına dü$en katma de%er bakımından 10.734 TL ile 26 Düzey 2 bölgesi arasında 15. sırada yer almaktadır 6.

Son olarak !lin ekonomik geli$iminde önemli rol oynayacak; kalkınmanın özel sektör tarafından sa%lanmak istendi%i ve KOB!’lerin yenilikçi yapılarının kuvvetlendirilmesi istenen yerlerde kurulan Teknoloji Geli$tirme Bölgesinin(TGB) Kırıkkale ilinde kurulmasına yönelik çalı$malar gerçekle$tirilmektedir. Kırıkkale Üniversitesi tarafından TGB kurulması amacıyla gerçekle$tirilen çalı$maların sonucunda 2013 yılı Bakanlar Kurulu kararıyla Kırıkkale Üniversitesi TGB kurulma kararı alınmı$tır.

!ekil 2: Kırıkkale ili Çalı$anların Sektörlere Göre Da%ılımı

!stihdamın Sektörlere Göre Da%ılımı

Tarım %21.20

Sanayi%21.50

Hizmetler%53.70

Hizmetler Sanayi Tarım Kaynak: Seçilmi$ Göstergelerle Kırıkkale 2012, TÜ!K

7. KIRIKKALE "L" SANAY" SEKTÖRÜ7.1 "thalat ve "hracatKırıkkale ili ihracatı 2013 yılı itibariyle 7.600 bin dolar ile 151.868 milyon dolar olan ülke ihracatının sadece %0,005 gibi küçük bir oranını olu$turmaktadır 7. Tablo 4’te yer alan Kırıkkale ili ihracatçı firma sayıları ve ihracat rakamları incelendi%inde; 2011 yılında ilin dı$ ticaret açı%ı verdi%i 2008-2013 yılları arasındaki di%er yıllarda ise dı$ ticaret fazlası verdi%i görülmektedir. 2010 yılında ilin ihracat rakamının bir önceki yıla oranla yakla$ık %750 oranında artı$ gösterdi%i görülürken bu

artı$ın istikrarlı olmayı$ı ihracat artı$ının üretime ba%lı bir artı$ olmadı%ı $eklinde yorumlanabilir.

Kırıkkale ilinin ithalat de%eri ülke ithalat de%erinin sadece %0.001 gibi çok küçük bir oranını olu$turmaktadır. Tablo 3’te görüldü%ü gibi !lin ithalat de%eri ve ithalatçı firma sayısı 2011 yılından sonra dü$ü$e geçmi$tir.

7 Ekonomi Bakanlı%ı, Dı$ Ticaret !statistikleri, 20136 TÜ!K, 2010, Bölgesel Gayri Safi Katma De%er Tabloları

40 41

Tablo 3: Kırıkkale "line Ait "hracat-"thalat Bilgileri

"hracat "thalatDı$ Ticaret Dengesi

(Bin Dolar)Yıllar "hracatçı FirmaSayısı

"hracat De%eri (Bin Dolar)

"thalatçı Firma Sayısı

"thalat De%eri (Bin Dolar)

2008 17 9.071 13 4.121 4.950

2009 18 6.060 24 2.376 3.685

2010 19 46.897 22 13.998 32.899

2011 20 5.908 31 14.883 - 8.975

2012 17 5.603 26 4.707 896

2013 13 7.600 24 3.787 3.813

Kaynak: Ekonomi Bakanlı%ı, !statistik ve Analizler, 2014

Kırıkkale ilinde ihracatın gerçekle$ti%i ilk on ülke incelendi%inde Azerbaycan ve !ran’ın ilk iki sırada yer aldı%ı ve di%er ülkeler ile aralarında önemli bir de%er farkı oldu%u Tablo 4’te görülmektedir 8.

!lin ithalat yaptı%ı ilk on ülke incelendi%inde ise Almanya, Çin ve ABD’nin ilk üç sırada yer aldı%ı görülmektedir. !thalat gerçekle$tirilen ülkelerde göze

çarpan önemli bir nokta ise en yüksek ithalat yapılan ilk üç ülkeden sonra ithalat de%erlerinde %50 oranında azalma gerçekle$ti%idir.

Tablo 4: Kırıkkale ilinin "hracat Yaptı%ı "lk 10 Ülke

Tablo 5: Kırıkkale ilinin "thalat Yaptı%ı "lk 10 Ülke

Ülke "hracat De%eri(Dolar)

1 Azerbaycan 900.175

2 !ran 882.000

3 Almanya 536.978

4 Afganistan 469.414

5 Kazakistan 430.458

6 !spanya 428.921

7 Polonya 412.893

8 Malezya 200.371

9 Birle$mi$ Arap Emirlikleri 165.460

10 !stanbul Endüstri ve Tic.Serb.Böl. 162.000

Ülke "hracat De%eri(Dolar)

1 Almanya 1.087.516

2 Çin 961.533

3 ABD 849.607

4 !ngiltere 453.312

5 !spanya 404.091

6 !stanbul Endüstri ve Tic.Serb.Böl. 328.501

7 Yeni Zelanda 220.600

8 Kanada 198.000

9 Tayvan 72.709

10 !ran 68.363

Kaynak: TÜ!K, Dı$ Ticaret !statistikleri,2012 Kaynak: TÜ!K, Dı$ Ticaret !statistikleri,2012

8 Ekonomi Bakanlı%ı, Dı$ Ticaret !statistikleri,2013

42 43

!lde gerçekle$en ihracat, faaliyet kollarına göre ayrıldı%ında ilk sırada motorlu kara ta$ıtı ve römorklar sektörü yer alırken onu ba$ka yerde sınıflandırılmamı$ makine ve teçhizat sektörü takip etmektedir.

Sıra ISIC Kodu ISIC Faaliyet Adı "hracat De%eri (Dolar)

1 34 Motorlu kara ta$ıtı ve römorklar 905.942

2 29 Ba$ka yerde sınıflandırılmamı$ makine ve teçhizat 899.115

3 20 A%aç ve mantar ürünleri (mobilya hariç); hasır vb. örülerek yapılan maddeler 894.815

4 31 Ba$ka yerde sınıflandırılmamı$ elektrikli makina ve cihazlar 685.003

5 36 Mobilya ve ba$ka yerde sınıflandırılmamı$ di%er ürünler 506.890

6 27 Ana metal sanayi 506.832

7 1 Tarım ve hayvancılık 314.268

8 15 Gıda ürünleri ve içecek 295.342

9 18 Giyim e$yası 214.507

10 17 Tekstil ürünleri 159.119

Tablo 6: Kırıkkale ilinde "hracatı En Yüksek "lk 10 Faaliyet

Kaynak: TÜ!K, Dı$ Ticaret !statistikleri,2012 (ISIC Rev3-Düzey2)

Kırıkkale ilinde gerçekle$en ithalat faaliyetlere göre incelendi%inde ise Tarım ve Hayvancılık Sektörünün ilk sırada yer aldı%ı onu ülkemizde en çok ithal edilen

ürünler arasında yer alan plastik ve kauçuk ürünleri sektörünün takip etti%i Tablo 8’de görülmektedir.

Sıra ISIC Kodu ISIC Faaliyet Adı "thalat De%eri (Dolar)

1 1 Tarım ve hayvancılık 846.000

2 25 Plastik ve kauçuk ürünleri 839.963

3 29 Ba$ka yerde sınıflandırılmamı$ makine ve teçhizat 675.509

4 17 Tekstil ürünleri 626.594

5 24 Kimyasal madde ve ürünler 624.158

6 27 Ana metal sanayi 451.171

7 33 Tıbbi aletler; hassas optik aletler ve saat 215.092

8 36 Mobilya ve ba$ka yerde sınıflandırılmamı$ di%er ürünler 152.428

9 31 Ba$ka yerde sınıflandırılmamı$ elektrikli makina ve cihazlar 142.104

10 21 Kâ%ıt ve kâ%ıt ürünleri 16.863

Tablo 7: Kırıkkale ilinde "thalatı En Yüksek "lk 10 Faaliyet

Kaynak: TÜ!K, Dı$ Ticaret !statistikleri,2012 (ISIC Rev3-Düzey2)

44 45

7.2. Kapasite RaporlarıKırıkkale ilinde 2013 yılında 145 kapasite raporu alınmı$tır. Tablo 8’de Kırıkkale ilinde alınan kapasite raporlarına ili$kin bilgiler yer almaktadır. !ldeki kapasite raporlarına ili$kin tablo incelendi%inde rapor sayısının

2011 ile 2013 yılları arasında önemli bir de%i$im göstermedi%i ilde çalı$an mühendis, i$çi ve idari personel sayılarının ise bu yıllar arasında sürekli artı$ gösterdi%i görülmektedir.

Kapasite Rapor Sayısı

Mühendis Teknisyen Usta "$çi "dari Toplam Rapor Ba$ına

2011 149 397 288 426 4.242 838 6.338 43

2012 139 428 263 393 4.576 914 6.737 48

2013 145 454 258 416 4.756 975 6.988 48

Tablo 8: Kırıkkale "li Sanayi Kapasite Raporu ve Çalı$an Sayıları

Kaynak: TOBB, Sanayi Kapasite !statistikleri, 2014

7.3. Yatırım Te$vik BelgeleriYatırım Te$vik Belgesi tasarrufları yatırıma yönlendirmek suretiyle, katma de%eri yüksek, ileri ve uygun teknolojileri kullanarak bölgeler arası dengesizlikleri gidermek, istihdam yaratmak ve uluslararası rekabet gücü sa%lamak için yatırımların devlet tarafından desteklenmesi amacıyla yatırım te$vik belgeleri verilmektedir. 2013 yılında ülke genelinde 240’ı yabancı sermayeli olmak üzere toplam 4.985 yatırım te$vik belgesi verilmi$tir. 2013 yılında Kırıkkale

ilinde 62 adet te$vik belgesi verilmi$ olup bu sayı ülke genelinde verilen belgelerin %1,2’sini olu$turmaktadır. !lde alınan yatırım te$vik belgeleri incelendi%inde 2009-2013 yılları arasına önemli bir artı$ oldu%u görülmektedir.(Bakınız Tablo 9) 2013 yılında yatırım te$vik belgeleri kapsamında gerçekle$tirilen sabit yatırım miktarında önemli bir artı$ ya$andı%ı görülmektedir.

Belge Adedi Sabit Yatırım (Milyon TL) "stihdam

2009 3 7 38

2010 11 36 294

2011 13 95 202

2012 15 161 318

2013 20 1579 1049

Toplam 62 1878 1901Kaynak: Ekonomi Bakanlı%ı, Yatırım Te$vik !statistikleri, 2014

Kaynak: Ekonomi Bakanlı%ı, Yatırım Te$vik !statistikleri, 2014

Tablo 9: Kırıkkale "li Yatırım Te$vik Belgeleri Bilgileri

Yatırım te$vik belgeleri ve sabit yatırım miktarlarının sektörlere göre da%ılımı incelendi%inde 2013 yılında sabit yatırımda gerçekle$en önemli artı$ın sabit yatırım maliyeti

yüksek olan enerji sektöründe oldu%u anla$ılmaktadır. Kırıkkale Te$vik belgelerinin hizmetler ve imalat sektöründe yo%unla$tı%ı görülmektedir.(Bakınız Tablo 10)

Tablo 10: Yatırım Te$vik Belgesi Sektörleri

Hizmetler "malat Enerji Maden

Belge AdediSabit

Yatırım (Milyon TL)

Belge AdediSabit


Belge AdediSabit


Belge Adedi

Sabit Yatırım

(Milyon TL)2011 4 7 4 21 1 6 3 572012 4 21 7 29 2 101 0 02013 10 121 8 107 1 1.350 1 1

46 47

7.4. Rekabetçilik Analizi Çalı$malarında Kırıkkale "li

Rekabetçilik Analizi kapsamında bu bölümde iki çalı$ma de%erlendirilecektir. !lk çalı$ma Ahiler Kalkınma Ajansı tarafından gerçekle$tirilen TR 71 Bölgesi !lleri Rekabet Edebilirlik Analizi çalı$masıdır. Çalı$mada Kırıkkale ilinin de içinde yer aldı%ı TR71 Bölgesi’ndeki illerin geli$mesine katkı sa%layacak rekabet edebilir sektörler tespit edilmekte ve bu sektörlerin kümelenme potansiyeli ta$ıyıp ta$ımadı%ı tartı$ılmaktadır. Ayrıca, çalı$ma özellikle bölgesel geli$mi$lik farklarını giderecek, rekabet edebilirlik seviyesi yüksek sektörlere yeni yatırımların çekilebilmesi ve mevcut sektörlerin

geli$tirilmesi için bir kaynak te$kil etmesi amacı ta$ımaktadır.

TR71 Bölgesi !lleri Rekabet Edebilirlik ara$tırmasında illerin rekabet düzeyini ölçmek amaçlı iki analiz yöntemi kullanılmı$tır. Çalı$mada kullanılan il analiz yöntemi üç yıldız yöntemidir. Kırıkkale ili için üç yıldız yöntemi 2 ve 4 basamaklı NACE kodlarında istihdam (sigortalı çalı$an sayısı) verileri kullanılarak yapılmı$ olup, 2 basamaklı NACE kodlamasında 3 yıldız alan sektörler Tablo 11’de yer almaktadır.

NACE 2 Kod NACE 2 Kod Açıklama Firma

SayısıSigortalı

Sayısı Büyüklük Ba!atlık Uzmanla!ma

19 Kok kömürü ve rafine edilmi$ petrol ürünleri imalatı 6 960 0,129 0,037 51,212

31 Mobilya imalatı 46 705 0,007 0,027 2,866

24 Ana metal sanayi 41 929 0,006 0,036 2,564

35 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve da%ıtımı 112 553 0,005 0,021 2,056

Tablo 11: Kırıkkale "linde NACE 2 Basamaklı Kod Sistemine Göre 3 Yıldız Alan Sektörler

Kaynak: TR71 Bölgesi !lleri Rekabet Edebilirlik Analizi, Ahiler Kalkınma Ajansı, 2012

!ekil 3: Kırıkkale "li 3 Yıldız Alan Sektörlerin Türkiye’deki Firma Sayısı ve Yurtiçi Satı$ Payları

Kırıkkale’de 3 Yıldız Alan Sektörlerin Türkiye’deki Firma Sayısı ve Yurtiçi Satı$ Payları

Kok kömürü ve rafine edilmi$ petrol

ürünleri imalatı19

Mobilya imalatı31

Ana metal sanayii24

Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve

da%ıtımı35

0.018

0.016

0.014

0.012

0.010

0.008

0.006

0.004

0.002

0.000

Firma Sayısı Yurtiçi Satı$

0.0176

0.0033

0.0051

0.0026

0.00110.0003 0.0002


7.4.1. TR71 Bölgesi "lleri Rekabet Edebilirlik Analizi

48 49

NACE Kodları (2 ve 4 Basamaklı) kullanılarak gerçekle$tirilen üç yıldız analizinde Kırıkkale ilinde; petrol ürünleri, metal sanayi ve mobilya sanayinin rekabet edebilirlik düzeyinin yüksek oldu%u sonucuna ula$ılmı$tır. Elde edilen sonuçları kontrol etmek ve desteklemek amaçlı TR71 Bölgesi !lleri Rekabet Edebilirlik çalı$masında imalat sektöründe önem arz eden ihracat rakamları kullanılarak Balassa Analizi gerçekle$tirilmi$tir.

Türkiye referansı ile ISIC Rev3 kodu 2 Basamaklı verileri kullanılarak gerçekle$tirilen analizde sektörlerin RCA de%erleri hesaplanmı$tır. Gerçekle$tirilen analizde RCA de%eri 1 ve üzerinde olan sektörler rekabetçi sektörler olarak adlandırılmı$tır. Analiz sonucunda Kırıkkale ilinde 4 sektörün rekabet gücü yüksek çıkmı$tır. Tablo 13’te analiz sonucunda elde edilen sektörlere yer verilmi$tir.

!hracat oranları kullanılarak gerçekle$tirilen analizde rekabet edebilirli%i yüksek sektörler arasında; Ba$ka yerde sınıflandırılmamı$ elektrikli makina ve cihazlar sektörü 11,9847 RCA de%eri ile en yüksek de%eri almı$tır. Rekabetçi çıkan sektörlerin ihracatının Türkiye’deki aynı sektörlerin ihracatından aldı%ı pay ise oldukça dü$ük kalmaktadır.

Gerçekle$tirilen analizler sonucunda TR71 Bölgesi !lleri Rekabet Edebilirlik Analizi çalı$masına göre Kırıkkale ilinde öne çıkan sektörler a$a%ıda yer almaktadır.

Analiz yöntemi Türkiye referansıyla 4 basamaklı faaliyet kodları kullanılarak gerçekle$tirildi%inde ise Kırıkkale ilinde 3 yıldız alan 5 sektör ortaya çıkmaktadır. Tablo 12’de yer alan bu sektörler arasında; Ana demir ve çelik ürünleri ile ferro ala$ımların imalatı sektörü firma sayısı

ölçütünde ilk sırada yer almaktadır. Rafine edilmi$ petrol ürünleri imalatı sektörü ise sigortalı çalı$an sayısı, büyüklük, ba$atlık ve uzmanla$ma ölçütlerinde en yüksek de%eri almı$tır.

NACE 4 Kod NACE 4 Kod Açıklama Firma

SayısıSigortalı

Sayısı Büyüklük Ba!atlık Uzmanla!ma

1920 Rafine edilmi$ petrol ürünleri imalatı 4 955 0,170 0,037 67,436

2540 Silah ve mühimmat (cephane) imalatı 3 277 0,087 0,011 34,518

2410 Ana demir ve çelik ürünleri ile ferro ala$ımların imalatı 26 586 0,016 0,022 6,327

3109 Di%er mobilyaların imalatı 8 585 0,014 0,022 5,569

2592 Metalden hafif paketleme malzemeleri imalatı 3 458 0,013 0,018 4,954

Tablo 12: Kırıkkale "linde NACE 4 Basamaklı Kod Sistemine Göre 3 Yıldız Alan Sektörler



ISIC Rev3 ISIC Adı RCA De%eri "hracat Oranı

31 Ba$ka yerde sınıflandırılmamı$ elektrikli makina ve cihazlar 11,9847 0,0049

20 A%aç ve mantar ürünleri (mobilya hariç); hasır vb. örülerek yapılan maddeler 7,5416 0,0031

29 Ba$ka yerde sınıflandırılmamı$ makine ve teçhizat 3,4575 0,0014

28 Metal e$ya sanayi (makine ve teçhizatı hariç) 2,7334 0,0011

Tablo 13: Kırıkkale "li Balassa Endeksi Sonuçlarına Göre Öne Çıkan Sektörler

50 51

!kinci çalı$ma Uluslararası Rekabet Ara$tırma Kurumu(URAK) tarafından gerçekle$tirilen; !llerarası Rekabetçilik Endeksi 2009-2010’dur. "ehirlerin rekabetçili%ini ölçmek amaçlı gerçekle$tirilen çalı$ma; yıllık bazda ve düzenli olarak yayınlanan veriler üzerine in$a edilmi$tir. Kırıkkale illerarası rekabetçilik endeksi

2009-2010 çalı$masında sıralamada 81 il arasında 36. Sırada yer almı$tır. Kırıkkale ili 2007-2008 yılları için gerçekle$tirilen endeks çalı$masında 38. Sırada yer alırken 2009-2010 yılları arasında bu sıralaması iyile$mi$ ve il 36. sıraya yükselmi$tir.

Endeks çalı$masında kullanılan veriler dört ana ba$lık altında toplanmı$tır. Bu ba$lıklara a$a%ıda yer verilmi$tir.& Be$eri Sermaye ve Ya$am Kalitesi, & Markala$ma Becerisi ve Yenilikçilik, & Ticaret Becerisi ve Üretim Potansiyeli & Eri$ilebilirlik

!llerarası Rekabetçilik Endeksi 2009-2010 sonuçlarına göre Genel Endeks de%eri 18,02 olan Kırıkkale ilinin rekabet gücünü meydana getiren alt endeksler

incelendi%inde; %41,65’lik payı ile Be$eri Sermaye ve Ya$am Kalitesi Alt Endeksi’nin en yüksek oranda katkı sa%ladı%ı görülmektedir. Bunu sırasıyla; %38,72 ile Eri$ilebilirlik Alt Endeksi, %19,57’lik oranıyla Ticaret Becerisi ve Üretim Potansiyeli Alt Endeksi ve %0,06’lık payı ile Markala$ma Becerisi ve Yenilikçilik Alt Endeksi’nin takip etmektedir.

Endeks çalı$masında Kırıkkale ilinin Alt Endekslerde aldı%ı de%erlere a$a%ıda yer verilmi$tir.

& Be$eri Sermaye ve Ya$am Kalitesi Endeksi: Alt Endeksin 2007-2008 sonuçlarına göre 10. sırada yer alan Kırıkkale, 2008-2009 yılında gerçekle$tirilen endekste 2 sıra yükselerek 8. sıraya yükselmi$tir. Kırıkkale ili, 2009-2010 yılında gerçekle$tirilen Alt Endeks sıralamasında ise 81 il arasında en rekabetçi 9. il olmu$tur. 2009-2010 verilerine göre Kırıkkale ili, mesleki ve teknik okul mezun sayısı bakımından 43. sıradan 55. sıraya gerilemi$, ki$i ba$ına dü$en uzman hekim sayısı bakımından ise 11. sıradan 10. sıraya yükselmi$tir. !l, bir

yüksekö%renim programından mezun olan ki$i sayısına ait sıralamada bir önceki endekse göre 2 basamak gerileyerek 34. sırada ve ildeki bir doktora-tıpta ihtisas programından mezun olan ki$i sayısına ait sıralamada ise 2 sıra gerileyerek 30. sırada yer almı$tır. Kırıkkale ili ki$i ba$ına mevduat miktarı bakımından 58. sıradaki konumunu korurken, ilde i$lenen suç sebebiyle ceza infaz kurumuna giren hükümlü sayısı bakımından 2009-2010 endeksine göre 52. sırada yer almı$tır.

7.4.2. URAK, "llerarası Rekabetçilik Endeksi

Tablo 14: Kırıkkale "li Genel Endeks Sırası

"l2007-2008

GenelEndeks Sırası

2008-2009Genel

Endeks Sırası

2009-2010Genel

Endeks Sırası

Kırıkkale 38 34 36

Kaynak: !llerarası Rekabetçilik Endeksi, URAK

Tablo 15: Kırıkkale "li Be$eri Sermaye ve Ya$am Kalitesi Alt Endeks Sırası

"l

2007-2008Be$eri Sermaye ve Ya$am Kalitesi Alt

Endeks Sırası

2008-2009Be$eri Sermaye ve Ya$am Kalitesi Alt

Endeks Sırası

2009-2010Be$eri Sermaye ve Ya$am

Kalitesi AltEndeks Sırası

Kırıkkale 10 8 9


52 53

& Markala$ma Becerisi ve Yenilikçilik: !lin rekabetçili%inde %0,06 oranında küçük bir paya sahip olan Markala$ma Becerisi ve Yenilikçilik Alt Endeksi’nde Kırıkkale ili 2007-2008’de 62.Sırada yer almı$, 2009-2010 Alt Endeks de%erinde ise 81 il arasında en rekabetçi 60. ili olmu$tur. De%i$kenler bazında incelendi%inde Kırıkkale ilin, son be$ yıla ait patent tescil ortalamasında 41. Sıradan 45. Sıraya gerilemi$tir.

!l, son be$ yıla ait marka tescil ortalamasına ait sıralamada 66. sıradaki konumunu korumakla birlikte, son be$ yıla ait faydalı model tescil ortalamasında 49. Sıradan 54. Sıraya ve son be$ yıla ait endüstriyel tasarım tescil ortalamasına ili$kin sıralamada ise 52. Sıradan 55. Sıraya gerilemi$tir.

Tablo 16: Kırıkkale "li Markala$ma Becerisi ve Yenilikçilik Alt Endeks Sırası

"l

2009-2010Markala$ma Becerisi ve

Yenilikçilik AltEndeks Sırası





Kırıkkale 10 8 9


& Ticaret Becerisi ve Üretim Potansiyeli: Alt Endeks 2009-2010 verilerine göre Kırıkkale ili; tahakkuk eden vergi miktarında 25. sıradan 36. sıraya gerilemi$ ve ihracat hacmi bakımından bir önceki endekse göre 3 sıra gerileyerek 73. sırada yer almı$tır. Sanayi elektrik tüketim miktarına ili$kin sıralamada 44. Sırada yer alırken il, toplam kamu yatırımı (Enerjive Haberle$me-Ula$tırma hariç) bakımından bir önceki

endekse göre 9 sıra artı$ göstererek 33. Sırada yer almı$tır. Ticaret Becerisi ve Üretim Potansiyeli Alt Endeksi’nin 2007-2008 sonuçlarına göre 52. sırada yer alan il, 2008-2009’da 47. sıraya yükselmi$ olup, alt endeksin 2009-2010 sonuçlarına göre 48. sıraya gerilemi$tir.

& Eri$ilebilirlik: Alt Endeks verilerine göre Kırıkkale ilinin; kilometrekare ba$ına dü$en bölünmü$ yol uzunlu%u bakımından bir önceki endekste bulundu%u 6. sıradan 3 basamak yükselerek 3. sırada yer almı$, haberle$me ve ula$tırma alanında kamu yatırımı göstergesine göre ise 34. sıradan 49. sıraya gerilemi$tir. Kilometrekare ba$ına dü$en araç

sayısına ili$kin sıralamada 3 basamak ilerleyerek 46. olan Kırıkkale, otoyol a%ına ba%lı olmaması ve ile tarifeli uçak seferlerinin bulunmaması sebebiyle endeksin alt sıralarında yer almaktadır. Eri$ilebilirlik Alt Endeksi 2007-2008 ve 2008-2009 sonuçların göre 52. sırada oldu%u saptanan Kırıkkale ilinin, 2009-2010 sonuçlarına göre 1 sıra ilerleyerek 51. sıraya yükselmi$tir.

Tablo 17: Kırıkkale "li Ticaret Potansiyeli ve Üretim Becerisi Alt Endeks Sırası

"l

2009-2010Ticaret Potansiyeli ve

Üretim Becerisi AltEndeks Sırası







Tablo 18: Kırıkkale "li Eri$ilebilirlik Alt Endeks Sırası

"l2009-2010

Eri$ebilirlik Alt Endeks Sırası

2008-2009Eri$ebilirlik Alt Endeks Sırası

2007-2008Eri$ebilirlik Alt Endeks Sırası



54 55

8. KIRIKKALE "L" METAL SEKTÖRÜ!malat sanayinde gerek üretim yelpazesi gerek ülkemiz üretiminde aldı%ı pay açısından kritik öneme sahip olan metal sektörü, Kırıkkale ilinde ele alınırken geni$ bir yelpazede de%erlendirilmi$, Tablo 1’de Sektörün Tanımı Bölümünde tanımlanan sekiz NACE 2 kodu ile açıklanmı$tır.

Kırıkkale ilinde metal sektörü analiz edilirken ikincil veriler, kapasite raporları, ilde metal sektöründe faaliyet gösteren 50 firmaya uygulanan anket sonuçları ve ilgili payda$larla gerçekle$tirilen görü$melerden elde edilen veriler kullanılmı$tır.

8.1. Firma Sayısı ve "stihdamMetal sektörü ürünleri hemen hemen tüm sanayi dallarında girdi olarak kullanılmakta bu nedenle metal sektörü imalat sanayinde olmazsa olmazıdır.

Sanayinin hemen hemen tüm dallarında girdi olarak kullanılan ve imalat sanayinin olmazsa olmazı olarak adlandırılan metal sektörü incelenirken ilk incelenen konu ilde sektörde faaliyet gösteren firma sayısı ve sektörde istihdam edilen ki$i sayısıdır. Metal sektöründe faaliyet gösteren firmalar ve çalı$an sayıları üç kaynak kullanılarak analiz edilmi$tir. Bu kaynaklar ba$lıca; Sosyal Güvenlik Kurumu(SGK) verileri, Kırıkkale Ticaret ve Sanayi odası üye verileri ve Kapasite Raporlarında yer alan verilerdir.

Sosyal Güvenlik Kurumu verilerine göre Kırıkkale ilinde Metal Sanayi Sektöründe 220 adet firma faaliyet gösterirken, sektörde toplam sigortalı sayısı ise 4.975 ki$idir. SGK kayıtlarına göre Kırıkkale ilinde 9752 ki$i sigortalı olarak istihdam edilmekte ve bunun %51’ metal sanayi sektöründe istihdam edilmektedir. Metal sanayi sektöründe sigortalı çalı$an sayısının yüksek olması MKEK’nin bu sektörde faaliyet gösteriyor olmasından kaynaklanmaktadır.

Kırıkkale Ticaret ve Sanayi Odası üye kayıtları incelendi%inde ise metal sanayi sektöründe faaliyet gösteren 50 firma bulunmaktadır. Bu firmaların

ya$ları incelendi%inde 10-19 yıl ve 20-29 yıl arasında yo%unla$ma oldu%u görülmektedir. "ekil 9’da firmaların ya$larına ili$kin yüzdelere yer verilmi$tir.

"$yeri Sayısı Sigortalı Sayısı

Metal Sektörü 220 4.975

Tablo 19: Metal Sektöründe Faaliyet Gösteren Firma ve Sigortalı Çalı$an Sayıları

Kaynak: SGK, 2012 Verileri

56 57

!ekil 4: Kırıkkale ili Metal Sektöründe Faaliyet Gösteren Firmaların Ya$larına Göre Da%ılımı

!ekil 5: Cinsiyetlerine Göre Çalı$an Sayıları

Firmaların Ya$larına Göre Da%ılımı

Çalı$an Sayıları

%3

%8

%22

%28%25

%14 0-9 yıl arası

10-19 yıl arası

20-29 yıl arası

30-39 yıl arası

40-49 yıl arası

50 ve üstü yıl

Kaynak: Kırıkkale !li Metal Sektörü Anket Çalı$ması, 2013

Kaynak: Kırıkkale !li Metal Sektörü Anket

Çalı$ması, 2013

Kırıkkale Ticaret ve Sanayi Odası üye kayıtları incelendi%inde ise metal sanayi sektöründe faaliyet gösteren 50 firma bulunmaktadır. Bu firmaların

ya$ları incelendi%inde 10-19 yıl ve 20-29 yıl arasında yo%unla$ma oldu%u görülmektedir. "ekil 4’te firmaların ya$larına ili$kin yüzdelere yer verilmi$tir.

500

400

300

200

100

0

Kadın

Erkek

!ekil 6: Metal Sektöründe Faaliyet Gösteren Firmaların En çok Eksikli%ini Gördü%ü Çalı$an Türü (Yüzde)

En Çok Eksikli%i Görülen Çalı$an Türü

Vasıfsız Personel (Çırak, !$çi)

Üretim Çalı$anı (Usta, Kalfa)

Teknik Personal (Mühendis)

Ara Personel ( Teknisyen, Tekniker)

!dari Personel ( Teknisyen, Tekniker)

Yönetici (Genel Müdür, Müdür)

Kaynak: Kırıkkale !li Metal Sektörü Anket Çalı$ması, 2013

%6%2

%17

%40

%16

%19

58 59

Metal Sektörüne ili$kin veri alınabilecek di%er bir kaynak ise Kapasite raporlarıdır. Metal Sektöründe faaliyet gösteren 29 firmaya ili$kin kapasite raporu bulunmaktadır. Kapasite raporlarına göre metal

sektöründe faaliyet gösteren 29 firmada 618 ki$i istihdam edilmektedir. Çalı$anlar arasında en büyük oranı %66,3 ile i$çiler alırken mühendisler sadece %4,6’sını olu$turmaktadır.

Sektör incelenirken; sektörün geli$iminde hem do%rudan hem de di%er sektörler üzerinde sa%ladı%ı dı$sallıklar vasıtasıyla büyüme üzerinde son derece etkili oldu%unu ispatlanmı$ ihracat konusu önemle ele alınmı$tır. !hracatın ekonomik büyüme üzerindeki ba$lıca etkileri ise; rekabeti artırması, verimlilik artı$ı ve yeni teknolojilerin yaygınla$masının sa%lanması,

iç pazara olan ba%ımlılı%ı azaltma ve döviz baskınını azaltmak olarak sıralanabilir. Bu sebeplerle Kırıkkale ilinde metal sektörü incelenirken ihracat konusuna önem verilmi$tir. Sektörün mevcut ihracat yapısı sektörün geli$imi için önerilecek stratejiler açısından büyük öneme sahiptir.

Tablo 20: Kırıkkale "li Metal Sanayi Sektörü Çalı$an Bilgileri

!ekil 7: Kırıkkale "li Metal Sektörü ve "lin Toplam "hracat Miktarı (TL)

Kapasite Rapor Sayısı

Mühendis Teknisyen Usta "$çi "dari Toplam Rapor Ba$ına

Metal Sanayi 29 29 26 99 410 54 618 21

Toplam 145 454 258 416 4.756 975 6.988 48

*MKEK ve Tüpra$ verilerine Metal Sanayi içinde yer verilmemi$tir.

Kaynak: Kapasite Raporları, TOBB, 2013

Kaynak: TÜ!K, Dı$ Ticaret !statistikleri

8.2. Dı$ Ticaret"hracat

& Metal Dı$ı Ürünlerin !hracatı& Metal Ürünleri !hracatı Toplamı

2008 2009 2010 2011 2012

& Metal Dı$ı Ürünlerin !hracatı 9,544,894 5,640,029 2,962,884 2,763,964 4,490,073

& Metal Ürünleri!hracatı Toplamı 2,776,841 3,862,527 6,584,260 6,827,768 5,596,790

Metal Ürünleri !hracatı Yüzdesi %22.54 %40.65 %68.97 %71.18 %55,49

Toplam !hracat 12,321,735 9,502,556 9,547,144 9,591,732 10,086,863

14,000,000

12,000,000

10,000,000

8,000,000

6,000,000

4,000,000

2,000,000

0

60 61

Kırıkkale ilinin 2008-2012 yılları arası TÜ!K dı$ ticaret verileri incelendi%inde, 2012 yılında ilin ihracatının yakla$ık 10 milyon TL oldu%u görülmektedir. Metal Sektörü ihracat rakamlarını inceledi%imizde ise, metal ürünleri ihracatının ilimiz toplam ihracatında önemli yer tuttu%u görülmektedir. 2008 yılında ilin toplam ihracatının %22’sine tekabül eden metal

sektörü ihracatı 2010 – 2012 yıllarında ilin toplam ihracatının yakla$ık % 60’ını olu$turmaktadır. Metal sektörü ihracatı ilin toplam ihracatından ayrı$arak yükselmektedir. 2010 – 2012 yıllarında ortalama 6 milyon TL olan metal sektörü ihracatı Kırıkkale ilin ihracatının lokomotif sektörü konumundadır.

!lin metal sektörü ihracatının da%ılımına baktı%ımızda ise 2008 – 2010 yıllarında Ba$ka Yerde Sınıflandırılmamı$ Makine Teçhizat sektörü ön planda iken 2010 – 2011 yıllarında Ba$ka Yerde Sınıflandırılmamı$ Elektrikli Makine ve Teçhizatı sektörünün yükseldi%ini gözlemlenmektedir. Ayrıca Motorlu Kara Ta$ıtı ve Römorklar sektörünün de metal sektörü ihracatında önemli bir yer tuttu%u görülmektedir.

!hracat rakamları bakımından ülke genelinde ortalama 73. sırada olan Kırıkkale ili dı$ ticaret konusunda belirgin derecede geridedir. !hracat rakamlarında ilin geride olmasının nedenlerinden birisi, ilin metal sektörü firmalarının birço%unun ihracat yapmasına kar$ın bu ihracatı kendi

bünyelerinde de%il de ba$ta Ankara olmak üzere di%er illerdeki aracı dı$ ticaret firmaları üzerinden yapmasıdır. Bir ba$ka neden ise MKEK ve TÜPRA"’ın ilde faaliyet gösteren üretim tesisleri olmasına kar$ın ihracat rakamları kurum merkezlerinin bulundu%u di%er illerin ihracat rakamları arasında görünmesidir.

Savunma sanayinin önemli kurulu$larından olan Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu’nun 11 fabrikasından 5’i, 2012 yılı itibariyle 5.831 çalı$anından 2.731’i Kırıkkale’de olmasına kar$ın kurumun merkezi Ankara’da yer almaktadır. MKEK’nin 2010 yılında yakla$ık 50 milyon TL, 2011 ve 2012 yıllarında ise yakla$ık 100 milyon TL ihracatı olmasına kar$ın kurumun ihracat de%eri Kırıkkale ili ihracat rakamlarında yer almamaktadır.

!ekil 8: Metal Alt Sektörleri "hracat Miktarları (TL)

8,000,000

7,000,000

6,000,000

5,000,000

4,000,000

3,000,000

2,000,000

1,000,000

02008 2009 2010 2011 2012

Metal Sektörü !hracatı Da%ılımı

Ana Metal Sanayi

Metal E$ya Sanayi (makina ve teçhizatı hariç)

Ba$ka yerde sınıflandırılmamı$ elektrikli makina ve cihazlar

Ba$ka yerde sınıflandırılmamı$ makina ve techizat


Di%er Ula$ım Araçları


62 63

TÜPRA" Kırıkkale Orta Anadolu Rafinerisi ilde yer almaktadır. 2012 yılında yakla$ık 10 milyar TL ihracatı olan TÜPRA"’ın toplam 4.569 çalı$anının 877’si (yakla$ık %20’si) Kırıkkale’de olmasına ra%men TÜPRA"’ın da ihracat rakamı Kırıkkale ili ihracat rakamı içerisinde yer almamaktadır.

Sektörel Dı$ Ticaret "irketleri; Küçük ve Orta Büyüklükteki !$letmelerin (KOB!) ihracat sektörü içinde bir organizasyon altında toplanarak dünya pazarlarına yönlendirilmesi amacıyla; ihracat ve ilgili konularda (finansman, tedarik, nakliye, sigorta, gümrükleme vb.) hizmet sa%layarak, dı$ ticarette uzmanla$malarını ve bu suretle daha etkin faaliyet göstermelerini teminen kurulan $irketlerdir. Özellikle metal ürünleri sektöründe ilimizde sektörel dı$ ticaret firmalarının (SD") kurulması imalatçılarımızın dı$ ticaret konusunda daha fazla bilinçlenmesine katkı sa%layaca%ı gibi, operasyonel i$ yo%unlukları sebebiyle gerekli çalı$mayı yapamadıkları ihracat konusunda da firmalarımıza oldukça faydalı olacaktır.

Dı$ Ticaret Müste$arlı%ı’nın yayınlamı$ oldu%u “!l !l Dı$ Ticaret Potansiyeli” Raporunda ise Kırıkkale’nin ihracatında çe$itlilik performansı 14 olarak tespit edilmi$tir. Çe$itlili%in yüksek oldu%u ilde, çok sayıda ürünün rekabetçi bir $ekilde ihraç edilebilece%i göz önünde bulunduruldu%unda Kırıkkale’nin çe$itlilik bakımından farklı ürünlerin ihracatına uygun oldu%u anla$ılmaktadır. !lin mevcut sanayi yapısı ile daha nitelikli ürünleri ihraç edebilme kapasitesini gösteren ilin nitelikli sıçrama kabiliyeti göstergesi ise Kırıkkale için 12,3’tür. Ayrıca raporda Kırıkkale’de ortaya çıkma potansiyeli olan sektörler “Mahlut unu, bulgur ve irmik” sektörü, “Sanayi ve Laboratuvara mahsus fırınlar” sektörü ve “Dökme demirden tüpler, borular, içi bo$ profiller” sektörüdür. Kırıkkale savunma ve enerji sektörü ihracat rakamları Kırıkkale ili ihracat rakamlarına yansımadı%ı için bu veriler savunma ve enerji sektörü potansiyelini ortaya koyamamaktadır.

!thalat konusu ülkemizde son dönemlerde üzerinde önemle durulan konular arasında yer almaktadır. Özellikle 2011 yılı itibariyle ülkemiz ithalatını %71,9’unu kapsayan ve 173 milyar doları geçen ara mal ithalatı konusu büyük önem ta$ımaktadır 9. Söz konusu ara mal ithalatı gerçekle$meden üretimi

sürdüremedi%imiz için, imalatın ithalata ba%ımlılı%ı konusu gündeme gelmektedir. Bu sebeple Kırıkkale ilinde metal sektörünün geli$imi için önem ta$ıyan noktalardan biri ithalat ve ithalata olan ba%ımlılık konusudur.

"thalat

!ekil 9: Kırıkkale "li Metal Sektörü ve "lin Toplam "thalat Miktarı (TL)


%43.61

%57.12%26.68

%20.69

%27.51

& Metal Dı$ı Ürünlerin !thalatı& Metal Sektörü Toplam !thalatı

1 2 3 4 5

& Metal Dı$ı Ürünlerin !thalatı 2,907,643 1,553,274 2,840,293 5,457,487 6,113,544

& Meta SektörüToplam !thalatı 2,248,608 2,069,380 1,033,786 1,423,306 2,320,432

!lin Toplam !thalatı 5,156,251 3,622,654 3,874,079 6,880,784 8,433,976

Metal Ürünleri !thalatı Yüzdesi %43.61 %57.12 %26.68 %20.69 %27.51

9,000,000

8,000,000

7,000,000

6,000,000

5,000,000

4,000,000

3,000,000

2,000,000

1,000,000

0

9 !thalata Ba%ımlılık, Prof. Dr. "evket Tüylüo%lu, 2012

64 65

Kırıkkale ili metal sektörü ithalatını incelendi%inde 2008 yılında 5 milyon TL tutarında olan ithalatın 2009 ve 2010 yıllarında 4 milyon TL’nin altına gerçekle$ti%i, 2011 ve 2012 yıllarında ise tekrar yükselerek 6 milyon TL’nin üzerinde gerçekle$mi$tir.

Bu ithalatın metal sektörüne kar$ılık gelen kısmı 2008 yılından 2011 yılına kadar azalan bir görünüm sergilemi$, 2012 yılında ise yükseli$e geçmi$tir. 2012 yılında metal sektörü ithalatı ilin toplam ithalatının % 27,51’ine tekabül etmektedir.

Üniversite-sanayi i$birli%ini açıklamak üzere kullanılan birçok kavram bulunmaktadır. Bu kavramlar genel olarak; AR-GE olanaklarını artırmak amacıyla üniversitenin insan gücü ile araç-gereç olanaklarından sanayinin ileri teknoloji alanlarında ortak ara$tırmalara giri$erek, sanayinin deneyimlerinden ve birikimlerinden üniversitenin yararlanmasını sa%lamak olarak tanımlanabilir. Ba$ka bir ifadeyle bu i$birli%i, üniversitedeki mevcut bilgi potansiyeli, yeti$mi$ insan gücü ile sanayiinin deneyim ve finansman gücünün bir sistem bütünlü%ünde bilimsel, teknolojik, ekonomik ve e%itsel etkinlikleri gerçekle$tirmeyi amaçlayan bir mekanizmadır 10.

Bu sebeplerle üniversite-sanayi i$birli%i bir sektörün geli$mesi ve rekabetçi konuma ula$ması, teknolojik geli$imleri yakından takip edebilmesi ve uygulayabilmesi amacıyla önem ta$ımaktadır. Kırıkkale ilinde metal sektöründe faaliyet gösteren firmalarla yapılan anket sonuçlarına göre metal sektöründe üniversite-sanayi i$birli%inin yetersiz oldu%u tespit edilmi$tir. Anket sonuçlarına; Firmaların %33’ü üniversite-sanayi i$birli%inin yetersiz oldu%unu, %31’i ise son derece yetersiz oldu%unu belirtmi$tir.

!ekil 10: Metal Alt Sektörleri "thalat Miktarları (TL)

Ana Metal Sanayi

Metal E$ya Sanayi (makina ve teçhizatı hariç)

Ba$ka yerde sınıflandırılmamı$ elektrikli makina ve cihazlar

Ba$ka yerde sınıflandırılmamı$ makine ve techizat


Di%er Ula$ım Araçları


Metal Sektörü !thalatı Da%ılımı

2,500,000

2,000,000

1,500,000

1,000,000

500,000

02008 2009 2010 2011 2012

8.3 Üniversite Sanayi "$birli%i

10 !novasyon Kavramı ve Üniversite-Sanayi-Devlet !$birli%inde Üçlü Sarmal Modeli, KoÇ, K. ve MENTE,A.,

66 67

!ekil 11: Metal Sektörü-Üniversite "$birli%i Memnuniyet Düzeyi (Yüzde)

Memnuniyet Düzeyi

%33

%31

%11

%25

%8

%7

%59

%26

Yetersiz

Yeterli

Normal Düzeyde

Son derece yetersiz

Kaynak: Kırıkkale !li Metal Sektörü

Anket Çalı$ması, 2013

Kaynak: Kırıkkale !li Metal Sektörü

Anket Çalı$ması, 2013

8.4. ARGE-YenilikçilikFirmaların verimlilik ve üretkenliklerini artırmak adına ARGE ve yenilikçilik faaliyetleri gerçekle$tirmeleri ve bu sayede rekabetçilik düzeylerini artırmaları ulusal ve uluslararası pazardan pay alabilmeleri açısından önem ta$ımaktadır. Bu sebeplerle Kırıkkale Metal sektöründe faaliyet gösteren firmaların ARGE ve Yenilikçilik düzeylerini anlamak amaçlı sorular yöneltilmi$tir.

Firmaların ciroları içinde Ar-Ge çalı$maları için ayırdıkları paylar incelendi%inde ankete katılan firmaların %59’unun bu konuda harcama yapmadı%ı görülmektedir. %26’sı ise cirosunun %1 -%3’ü arasında Ar-Ge çalı$malarına bütçe ayırmaktadır.

Firmalara yöneltilen di%er bir soru ise patent sahipli%ine ili$kindir. Ankete katılan 50 firmadan sadece 10 tanesine ait patent bulunurken, bu

firmaların sahip oldukları patent sayısı ortalama 3 adettir.

!ekil 12: Kırıkkale Metal Sektörü Firmaları Ar-Ge Harcamalarının Ciro "çindeki Payları

Ar-Ge Harcamalarının Ciro !çindeki Payı (%)

Harcama yapmıyoruz

%4-%6 arası

%10 ve üstü

%1-%3 arası

68 69

8.5. Metal Sektörü GZFT Analizi ve Geli$im Bile$enleriBu bölümde, Kırıkkale ilinin güçlü ve zayıf yönlerini, il için fırsat ve tehdit yaratan ko$ulları irdeleyen genel bir analiz yöntemi olan GZFT yer almaktadır. Kırıkkale ili metal sektörünün içinde yer alabilece%i veya rekabet edebilece%i faaliyetlerdeki veya piyasalardaki kritik ba$arı faktörlerinin belirlenmesi, güçlü ve zayıf yanların tespit edilmesi için kaynak profilinin kritik ba$arı faktörleriyle kar$ıla$tırılması ve güçlü ve zayıf yanların, kaynakların ya da becerilerin yeterli bir rekabet avantajı yaratıp yaratmayaca%ının

görülebilmesi açısından GZFT analizi, uygun yatırım alanları ara$tırmasında önemli bir adım olu$turmaktadır.

Çalı$ma kapsamında, Kırıkkale ilindeki ilgili kamu ve özel kurumlarla, ki$ilerle yapılan görü$meler ve Kırıkkale iline ili$kin ara$tırma, analiz ve de%erlendirmeler sonucunda ilin güçlü ve zayıf yönleri ortaya konulmu$, il için fırsat ve tehdit yaratan ko$ullar irdelenmi$tir.

GZFT analizinin bile$enlerinden güçlü yönler, esas itibarıyla sahip olunan be$erî ve fizikî kaynaklardan ve rekabetçilik özelli%inden kaynaklanmaktadır. Ön plana çıkartılacak ve korunacak içsel unsurları Güçlü Yanlar ifade etmektedir.

Kırıkkale !li Metal Sektörünün Güçlü Yanları;

Metal Sektöründe faaliyet gösteren 54 adet güçlü, önder ve yenilikçili%e açık firmanın bulunması,Kırıkkale’nin kurulu$undan itibaren Silah ve Metal Sanayi ile anılması,Co%rafi konumdan ötürü nakliye maliyetlerinin dü$üklü%ü,MKE’nin 5 adet fabrikasının Kırıkkale de faaliyet göstermesi,Kırıkkale üniversitesinin Köklü Mühendislik Fakültesi, Tekniker okulları ö%retim görevlileri ve ö%rencileri,CNC, Torna, Kaynakçılık Bölümleri olan 22 adet Mesleki ve Teknik Lise,Kırıkkale deki !hracatın büyük ço%unlu%unun metal sektörü tarafından yapılması,2 adet Karma OSB ve 2 adet KSS olması,Organize Sanayi Bölgesinin yatırımcılar için cazip fırsatlar sunması, arsa maliyetinin dü$ük olması,Küçük Sanayi Sitelerinin varlı%ı,!lin metal sektöründe deneyimli i$gücüne sahip olmasıEnerji altyapısının yeterli düzeyde olması,!lde mesleki e%itimin yaygın ve yeterli olması, okul türlerinin yeteri çe$itlilikte olması,Çalı$ma ça%ındaki genç nüfusun, toplam nüfusun önemli bir bölümünü olu$turması.

8.5.1. Güçlü Yönler

70 71

Mevcut yapı içerisinde tedbir alınması, geli$tirilmesi ve giderilmesi gereken özellikleri içeren zayıf yanlar ve içsel unsurlar altında yer almaktadır. Kırıkkale ili özelinde belirlenen zayıf yanlar a$a%ıda yer almaktadır.

Kırıkkale !li Metal Sektörünün Zayıf Yanları;

Firmaların Devlet Desteklerinden yeterince ve verimli bir $ekilde faydalanamamaları,Proje kültürünün zayıf olması,Dı$ ticaret konusunda aracı firmalar üzerinden yapılması,Kurumsalla$ma, elektronik ticaret, markala$ma ve patent konularında çalı$maların yapılamaması,Firmaların !hale i$lemleri konularında yeterli deneyime sahip olmaması,Firmalar tarafından ARGE ve !novasyon için yeterli bütçe ve personelin ayırılmaması,Sanayi bölgelerinde alt yapı eksikli%i,Yurtiçi ve Yurtdı$ı fuarlara katılım oranının dü$ük olması,!$birli%i, ortak hareket etme ve kümelenme gibi konularda çalı$ma yapılmaması,Düzenli olarak sektör toplantılarının yapılmayı$ı ve tecrübe payla$ımının olmaması,Üniversite-Sanayi i$birli%inin yeterince geli$memi$ olması,Yüksek teknolojili malzeme ve ekipmanların temini için finansman olanaklarının azlı%ı,Teknik okullardan mezun olan gençlerin yeterince bilgi ve tecrübeye sahip olmaması,Merkezi te$kilatın ta$ra kurulu$ları, yerel yönetimler, Üniversite ve sivil toplum kurulu$ları arasında yeterli düzeyde e$güdüm sa%lanamaması!lde sosyal hayatın ve kent ya$am ko$ullarının kalifiye veya üst düzey personeli çekecek düzeyde olmaması!l genelinde kültür, sanat ve spor tesislerinin nitelik ve sayı olarak yetersiz olmasıSanayide Ar-Ge ve inovasyon altyapısının yetersiz olması

8.5.2. Zayıf Yanlar 8.5.3. Fırsatlar

Kırıkkale ili metal sektörünün geli$mesi ve daha rekabetçi bir yapıya kavu$ması için fırsat yaratan unsurlar a$a%ıda yer almaktadır.

Kırıkkale !li Metal Sektörü Fırsatları;

Bölgesel te$vik sisteminde 4. Bölge olması (OSB içi 5. Bölge), TÜB!TAK, Santez, KOSGEB, !"KUR, SGK ve Ahiler Kalkınma Ajansı destekleri,MKEK tedarikçi sayısını 1000’e çıkarma ve %70 i$ini dı$arı yapma hedefi,Ba$bakan Yardımcısı Sayın Be$ir ATALAY’ın önderli%inde Güç Birli%i Platformu,Kırıkkale Silah !htisas Organize Sanayi Bölgesi,Metal Sektöründe Dünya da ve Türkiye de geli$en ve sürekli talep artı$ı ya$anan piyasa,MKE ve TÜPRA" gibi Türkiye’nin önde gelen kurumları,MKE’nin i$lerinin %40’a yakınını alt yüklenicilere yaptırması ve bu oranı artıraca%ını beyan etmesi,Türkiye’nin dünyadaki prestijinin artıyor olması ve Dı$ Ticarette yeni pazarların açılması,Ülkemizde Siyasi ve Ekonomik istikrarın varlı%ı, faizlerin dü$ük seyri ve olumlu yatırım ortamının varlı%ı,Co%rafi olarak kara, hava ve demir yollarına yakınlık,Yüksek oran da Genç nüfusun varlı%ı ve $ehirle$me oranın yüksek olması,Ba$ta Ankara olmak üzere Türkiye deki Metal Sektörü yatırımcılarının Kırıkkale ile ilgilenmeleri,Kırıkkale Üniversitesi TEKMER ve TEKNOPARK olu$umları,Metal Sektöründe katma de%eri yüksek ve ARGE-!novasyon alt yapısına uygun ürünlerinin üretilebilme imkânı,Sanayi girdisi olacak madenlerin varlı%ı.

72 73

Kırıkkale ili metal sektörünün geli$mesi ve daha rekabetçi bir yapıya kavu$ması için tehdit yaratan unsurlar a$a%ıda yer almaktadır.

Kırıkkale !li Metal Sektörü Tehditleri;

MKEK tedarikçi firmalara kar$ı çok katı politikalar uygulanması, Yüksek enerji giderlerinin üretim maliyetlerini artırması,Hammadde fiyatlarının ve i$ gücü ücretlerinin beklentilerin üzerinde artması,Kur fiyatlarının a$ırı dalgalanması,MKEK bünyesinde bulunan ve uygulamalı e%itim sa%layan çıraklık okulunun kapatılması,!$ gücüne katılan gençlerin özel sektöre yerine kamu da çalı$ma e%ilimleri,!$sizlik nedeniyle genç nüfusun di%er illere göçü, !lin nitelikli-e%itimli ve çalı$ma ça%ındaki nüfusunun göç vermesi,Aile $irketlerinin kurumsalla$maması,Sosyal yardımların yaygın olması sonucu bireylerin üretimden soyutlanarak, yardımla geçinmeyi alı$kanlık haline getirmeye ba$laması.

8.5.4. Tehtidler 8.6. Kırıkkale "linde Sanayi Sektörüne Yön Veren Büyük Yatırımlar

Ülkemiz ve Kırıkkale ilinin sanayisinin geli$iminde lokomotif rol oynayan Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu(MKEK); ülkemizde demir-çelik, kimya ve makina imalat gibi pek çok sektörün geli$imine öncülük etmi$tir. MKE Kurumunun kurulu$ tarihi incelendi%inde; de%i$ik isim ve statüler altında 15. yüzyıl Osmanlı !mparatorlu%u dönemine kadarinebilen bir geçmi$e sahip oldu%u görülmektedir. Bu ba%lamda Kırıkkale ilinin bir sanayi $ehri olarak in$ası ve ilde entegre silah sanayi tesislerinin kurulması Cumhuriyetin ilk yıllarında alınan kararlar arasında yer almaktadır. Cumhuriyetin ilk yıllarında Sanayile$menin önemi anla$ılarak kurulan fabrikalar kronolojik sırasına göre a$a%ıda yer almaktadır.

1924’de Ankara’da Hafif Silah ve Top Tamir Atölyeleri, Fi$ek ve Marangoz Fabrikaları,1928’de Kırıkkale’de Pirinç Fabrikası,1928’de Kırıkkale’de Elektrik Makinaları Fabrikası,1929’da Kırıkkale’de Mühimmat Fabrikası,1931’de Ankara’da Kaya$ Kapsül Fabrikası,1931’de Kırıkkale’de Çelik Fabrikası,1935’de Ankara’da Gaz Maskesi üretimi için Mamak Gaz Maske Fabrikası,1936’da Kırıkkale’de Barut, Tüfek ve Top Fabrikaları

8.6.1. Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu

74 75

1950 yılına gelindi%inde ise; askeri fabrikaları faal hale getirmek, nitelikli ürün veren, hem sivil hem de askeri sektöre hitap edecek bir yapıya kavu$turmak, TSK’nın ihtiyacını güvenli ve istikrarlı bir biçimde kar$ılamak, yüksek teknolojiye sahip, harp silah ve araçlarını yurt içinde üretmek ve bunun için alt yapı olu$turacak üretim tesislerini kurmak amacıyla bir !ktisadi Devlet Te$ekkülü olarak Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu kurulmu$tur.

Kırıkkale ilinde 64 yıldır faaliyet gösteren MKEK; Genel Müdürlük, 2 !$letme Müdürlü%ü ve 10 Fabrika Müdürlü%ünden olu$maktadır. Tablo 21’de MKE Kurumuna ait müdürlüklere ili$kin bilgiler yer almaktadır. Tabloda da görüldü%ü gibi MKEK’nin be$ fabrikası ve bir destek tesisleri i$letme müdürlü%ü Kırıkkale ilinde yer almaktadır.

MKE Kurumu Kırıkkale ilinde gerek sa%ladı%ı istihdam gerekse ilde olu$turdu%u sanayi kültürü ve kalifiye i$gücü açısından büyük önem ta$ımaktadır. Kırıkkale ilinde MKEK’nin temelini olu$turan fabrikaların kurulu$undan günümüze yakla$ık 85 yıllık bir süre geçmi$, MKEK ise 64 yıldır ilde faaliyet

göstermektedir. Uzun yıllardan beri ilde faaliyet gösteriyor olması sebebiyle, MKEK ilde önemli bir sanayi kültürü ve sanayi alanında yeti$mi$ i$gücünün olu$masına katkı sa%lamı$tır. "ekil 13’te Kırıkkale’de yer alan MKEK Müdürlüklerinde çalı$an sayılarının yıllara göre de%i$imine yer verilmi$tir.

Müdürlük Yer Aldı%ı "l

Genel Müdürlük Ankara

MKE A%ır Silah ve Çelik Fabrikası Müdürlü%ü, Kırıkkale

MKE Barut Fabrikası Müdürlü%ü Kırıkkale

MKE Barutsan Roket ve Patlayıcı Fabrikası Müdürlü%ü, Ankara

MKE Çankırı Silah Fabrikası Müdürlü%ü Çankırı

MKE Destek Tesisleri "$letme Müdürlü%ü, Kırıkkale

MKE Gazi Fi$ek Fabrikası Müdürlü%ü Ankara

MKE Hurda !$letmesi Müdürlü%ü Ankara

MKE Kapsül Fabrikası Müdürlü%ü Ankara

MKE Maksam Makina ve Maske Fabrikası Müdürlü%ü Ankara

MKE Mühimmat Fabrikası Müdürlü%ü Kırıkkale

MKE Pirinç Fabrikası Müdürlü%ü Kırıkkale

MKE Silah Fabrikası Müdürlü%ü Kırıkkale

Kaynak: MKEK Yıllık Faaliyet Raporu, 2012

Kaynak: MKEK Yıllık Faaliyet Raporları

Tablo 21: MKEK Müdürlükleri ve "lleri 2500

2000

1500

1000

500

0

!ekil 13: MKEK Kırıkkale Müdürlükleri Yıllara Göre Personel Durumu

Personel Sayıları (Ki$i)

931

1,883

953

1,850

945

2,004

958

1,949

977

1,754

2008 2009 2010 2011 2012

Memur+Sözle$me !$çi

76 77

2008-2012 yılları arasında MKEK’de çalı$an memur ve sözle$meli personel sayısında önemli bir de%i$im görülmezken i$çi sayında de%i$imler ya$andı%ı görülmektedir. 2012 yılında çalı$an i$çi sayısının 2011 yılına oranla %10,1 oranında azaldı%ı görülmektedir.

Tablo 22’de ise 2012 yılında MKE Kırıkkale Müdürlüklerinde çalı$an personel sayılarına yer verilmi$tir. 2012 yılı itibariyle 977 memur ve sözle$meli personel istihdam edilirken 1754 i$çi istihdam edilmektedir. Sayılardan da anla$ıldı%ı gibi MKEK Kurumu Kırıkkale ili için önemli bir istihdam olana%ı sa%lamaktadır.

!lde dikkat çeken di%er bir önemli unsur ise MKEK’den genç ya$ta emekli olan nüfustur. Özellikle kurumun ülkemizde geli$imde öncülük etti%i ba$ta savunma sanayi olmak üzere; demir-çelik, kimya ve makina

imalatı sektöründe uzmanla$mı$ bu i$gücünün de%erlendirilerek tekrar ekonomiye kazandırılması ilin ekonomisi için önem ta$ımaktadır.

Tablo 22: 2012 Yılı MKEK Kırıkkale Müdürlükleri Personel Durumu

Müdürlük 2012 Yılı Memur + Sözle$meli Sayıları 2012 Yılı "$çi Sayıları

MKE A%ır Silah ve Çelik Fabrikası Müdürlü%ü 121 271

MKE Barut Fabrikası Müdürlü%ü 132 132

MKE Destek Tesisleri "$letme Müdürlü%ü, 81 78

MKE Mühimmat Fabrikası Müdürlü%ü 382 667

MKE Pirinç Fabrikası Müdürlü%ü 85 196

MKE Silah Fabrikası Müdürlü%ü 176 410

Toplam 977 1754

MKEK, Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kurulu$u ara$tırması çerçevesinde !stanbul Sanayi Odası (!SO) tarafından Türkiye’deki $irketlerin üretimlerinden yaptıkları satı$ları veri alarak yapılan sıralamaya göre 500 büyük $irket içinde 2012 yılında 103. büyük sanayi kurulu$u olmu$, Kamu Kurulu$ları sıralamasında da 8. sırada yer almı$tır. MKEK’nin

ekonomik büyüklü%ünü anlamak amacıyla kuruma ait mali tablolar incelendi%inde kurumun net satı$larının artan bir e%ilim içinde oldu%u görülmektedir. "ekil 19’da MKEK’ye ait 2008-2010 yılları Net Satı$ Miktarlarına yer verilmi$tir. 2008-2012 yılları arasında net satı$larda %46 oranında artı$ ya$anmı$tır.

Kaynak: MKEK Yıllık Faaliyet Raporları, 2012

78 79

MKEK kurumunun ilin ekonomisine yeterli katkı sa%lamadı%ı konusu tartı$ılmaktadır. Bu tartı$manın önemli sebepleri arasında kurumun ihale süreçlerinde kamu ihale kanununa tabi olması sonucu tüm firmalara kar$ı tarafsız ve e$it düzeyde davranma zorunlulu%udur. Kurumun ihale süreçleri finansal olarak güçlü firmaların ihaleye katılımı ve yüklenici olarak seçilmelerine olanak tanımaktadır. Bu sebeplerle Kırıkkale ilinde MKEK kurumlarına tedarikçi olacak bir yan sanayi geli$memi$tir. Dahası ilde uzun süre kamu çalı$anı olarak çalı$an ki$ilerde bu durum rekabetçilik duygularının geli$memesine veyahut körelmesine neden oldu%u dü$ünülmektedir.

MKEK Kurumu son yıllarda ilde Savunma Sanayiinin Geli$mesini sa%lamak adına atılan adımların önemli bir destekçisi konumundadır. Kırıkkale ilinde Silah !htisas OSB’sinin kurulması ilde savunma sanayi alanında gerçekle$en üretim sadece kamu kurumu ile sınırlı kalmayıp özel sektörde de yaygınla$masına olanak sa%layacaktır. Ar-Ge ve teknoloji yo%unluklu üretim gerektiren savunma sanayi sektörünün ilde geli$ebilmesi amacıyla Kırıkkale Üniversitesi öncülü%ünde kurulan Teknopark kurulmu$tur. MKEK teknoparkın kurulu$ sürecinde rol oynayan önemli aktörler arasında yer almı$tır.

1,000

800

600

400

200

0

!ekil 14: MKEK Yıllara Göre Net Satı$ Miktarları

2008 2009 2010 2011 2012

560 570

650

849818

Kaynak: MKEK Mali Tabloları

Net Satı$lar ( Milyon TL) 1976 yılında in$asına ba$lanan TÜPRA" Kırıkkale Rafinerisi 1986 yılında ba$ta Ankara olmak üzere !ç Anadolu, Do%u Akdeniz ve Do%u Karadeniz bölgelerindeki birçok ilin petrol talebini kar$ılamak amacıyla Kırıkkale Merkez ilçesine ba%lı Hacılar Beldesi’nde kurulmu$tur. Yıllık 5 milyon ton ham petrol i$leme kapasitesine sahip olan Rafineri’nin ham petrol ikmali, Ceyhan-Kırıkkale boru hattı kullanılarak BOTA"’ın Ceyhan Terminali’nden sa%lanmaktadır.

Kırıkkale Rafinerisi; Hydrocracker, !zomerizasyon, Dizel Kükürt Giderme ve CCR Reformer Üniteleri’nin ilave edilmesi ile geni$letilerek Akdeniz standartlarına göre orta düzeyde kompleksiteye sahip bir rafineri haline getirilmi$tir. 2012 yılı itibariyle rafinerinin depolama kapasitesi 1,22 milyon m&’tür. Rafinerilerin yüksek nitelikli ürün üretebilme kapasitelerini gösteren; Nelson kompleksitesi 6,32 olan Kırıkkale Rafinerisi, Türkiye’nin en büyük kara tankeri dolum kapasitesine de sahiptir.

8.6.2. TÜPRA!

80 81

TÜPRA" Kırıkkale Rafinerisi istihdam açısından da Kırıkkale iline önemli katkı sa%lamaktadır. 2012 yılı Aralık ayı itibariyle rafineride 877 ki$i istihdam edilmektedir. "ekil 22’de rafineride çalı$an sayısına ili$kin verilere yer verilmi$tir. Çalı$an sayılarında

2007-2008 yılları arasında %3,1 oranında azalı$ ya$anırken 2010-2011 yıllarında ise %5,9 oranında artı$ ya$andı%ı $ekilden görülmektedir. 2012 yılında ise çalı$an sayısı bir önceki yıla oranla %2,4 oranında artmı$tır.

Kırıkkale Rafinerisi’nde 2012 yılında %60,8’i ham petrol olmak üzere, ithal edilip $arja verilen ürünlerle beraber toplam %63,0 kapasite kullanımı gerçekle$tirilmi$tir. Ana ürünler olarak LPG, benzin, jet yakıtı, gaz ya%ı, motorin, fuel oil ve bitümden olu$an yakla$ık 2,98 milyon ton petrol ürünü üretilmi$ ve rafineri transferleriyle beraber 3,4 milyon ton ürün satı$ı gerçekle$tirilmi$tir. "ekil

20’de ürün satı$larını yıllara göre de%i$imi yer almaktadır. "ekilden de de anla$ıldı%ı gibi 2008 yılında gerçekle$en krizin etkileriyle 2009 yılında satı$larda bir önceki yıla oranla %6,7 oranında azalı$ ya$anmı$tır. Rafinerinin 2011-2012 yılları arasında satı$ miktarları incelendi%inde ise 2012 yılında bir önceki yıla oranla %9,6 oranında artı$ ya$andı%ı görülmektedir.

4

3.5

3

2.5

2

1.5

1

0.5

0

!ekil 15: Kırıkkale TÜPRA! Rafinerisi Yıllara Göre Satı$ Miktarı

Satı$ (Milyon Ton)

20082007 2009 2010 2011 2012

3.23

2.8 2.93.1

3.4

Kaynak: TÜPRA" Yıllık Faaliyet Raporları

920

910

900

890

880

870

860

850

840

830

820

!ekil 16: Kırıkkale TÜPRA! Rafinerisi Yıllara Göre Çalı$an Sayıları

Çalı$an Sayısı

20082007 2009 2010 2011 2012

908

880

911 909

856

877

Kaynak: TÜPRA" Yıllık Faaliyet Raporları

82 83

8.6.3. Mühimmat Islah, Geli$tirme ve Yenile$tirme Merkezi (MIGYEM)

Kırıkkale ili Yah$ihan ilçesinde yer alan Mühimmat Islah, Geli$tirme ve Yenile$tirme Merkezi (MIGYEM) tesislerinde Türk Silahlı Kuvvetleri envanterinde bulunan farklı tip ve çaptaki mühimmatın; durum ve ömür durum tespiti ile ömür uzatma faaliyetleri yürütülmekte, mühimmat ile ilgili olarak olu$an her türlü sorunlar üzerinde inceleme ve testler yapılmakta ve çözüm yöntemleri belirlenmektedir. MIGYEM tesisleri, modüler cihaz yapısı ve test

kabiliyetleri ile ilerleyen dönemlerde Türk Silahlı Kuvvetleri envanterine girebilecek mühimmat tiplerinin incelenmesi için de uygundur. MIGYEM; NAMSA ve ROKETSAN arasında imzalanan sözle$me kapsamında faaliyet göstermektedir. MIGYEM’in ilde faaliyet gösteriyor olması, savunma sanayii alanında ihtisasla$ması öngörülen ve bu yönde önemli adımlar atan Kırıkkale ili için önem ta$ımaktadır.

9. Kırıkkale "li Metal Sanayi Sektörü Analizi

9.1. Çalı$manın AmacıKırıkkale ilinde Metal !$leme ve Üretimi Sektöründe yatırım yapmayı planlayan yeni yatırımcılara rehber te$kil etmesi amacıyla ilde ki metal i$leme ve üretimi sektörünün mevcut durum analizi hedeflenmi$tir.(kapasite kullanım oranları, üretim performansları, istihdam ve verimlilik parametreleri, markala$ma/kurumsalla$ma düzeyleri, ithalat ve ihracat düzeyleri, kümelenme potansiyeli vb.)

Bu bölümde Kırıkkale ilinde metal sektöründe faaliyet gösteren firmaların satı$ ve karlılıklarını etkileyen de%i$kenlerin belirlenmesi ve ne ölçüde etkiledi%inin hesaplanması amaçlanmaktadır. Bu sayede kıt olan kaynakların sektörün geli$iminde do%ru yere aktarılmasına yönelik önerilerde bulunması amaçlanmaktadır.

Bu bölümde Kırıkkale ili ekonomisinde önemli yere sahip olan ve geli$me potansiyeli bulunan metal sektörüne ili$kin gerçekle$tirilen analiz çalı$malarına yer verilmi$tir. Metal sektörü analizinde; saha

çalı$malarından elde edilen veriler yapısal e$itlik modeli, metal sektöründe faaliyet gösteren firmalara ait kapasite raporlarından elde edilen veriler ise regresyon analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmi$tir.

84 85

9.2. Metal Sektörü Firmaları Anketleri Analizi

Kırıkkale ilinde metal sektörü alanında 50 firma faaliyet göstermektedir. Bu firmalar çalı$ma kapsamında ziyaret edilmi$, çalı$ma hakkında bilgi verilmi$ ve firmalara sektörün analizinde kullanılmak üzere hazırlanan anket uygulanmı$tır.

Gerçekle$tirilen anketler Yapısal E$itlik Modellemesi (YEM) ile analiz edilmi$tir. YEM günümüzde sosyal bilimlerde, davranı$ bilimleri, e%itim bilimleri, ekonomi, pazarlama ve sa%lık bilimleri ba$ta olmak üzere birçok bilim dalı tarafından kullanılan, belirli bir teoriye dayalı olarak gözlenebilen ve gözlenemeyen de%i$kenlerin nedensel ve ili$kisel bir model içerisinde tanımlanmasına dayanan çok de%i$kenli istatistiksel bir yöntemdir. YEM’in günümüzde popüler olarak

kullanılmasının belki de en önemli nedeni gözlenebilen ve gözlenemeyen de%i$kenler arasındaki do%rudan ve dolaylı etkilerin tek bir model içerisinde test edilmesidir.

Yapısal e$itlik modellemesi kavramı, iki önemli özelli%e dikkat çekmektedir: çalı$ılan süreç bir yapısal e$itlik içermektedir ve olu$turulan bu yapısal e$itlikler hipotezlerin daha kolay anla$ılabilmesi için görsel olarak da görüntülenebilmektedir. Modelin test edilmesi ile uyum indeksleri model ile veri arasında uyum oldu%unu gösteriyorsa, yapısal olarak olu$turulan hipotezler kabul edilmektedir 11.

Uygulanan anket çalı$masının amacı firmaların mevcut durumda satı$larını hangi de%i$kenlerin ne ölçüde etkiledi%ini ortaya koymak ve bu do%rultuda Kırıkkale ilinde metal sektörünün geli$mesine yönelik öneriler sunmaktır. Bu sayede kaynakların kısıtlı oldu%u bir ortamda, kaynakların etkin kullanılmasına olanak sa%lanmı$ olacaktır. Gerçekle$tirilen analiz çalı$masında firmalarının satı$larını a$a%ıda belirtilen de%i$kenlerin ne ölçüde etkiledi%i ölçülmü$tür. Firmaların satı$larında etkisi ölçülen de%i$kenler;

9.2.1. Metodoloji

9.2.2. Anket Çalı$ması Analiz Sonuçları

!ekil 17: Anketin Uygulandı%ı Firmaları Sektörlere Göre Da%ılımı

Anket çalı$ması sonuçlarına göre firmaların karlılı%ını etkileyen de%i$kenlere ve karlılı%ı ne düzeyde etkiledi%ine ili$kin sonuçlara bir sonraki bölümde yer verilmi$tir.

Firma Sayısı

Ana Metal Sanayi

Metal !$letme

Metal içeren ürün bakım onarım ve yenilemesi

Makine ve benzeri ürün üretimi

Metal geri dönü$ümü

Di%er

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

6

19

2

12

6

4

11 Yapısal e$itlik Modellemesi AMOS Uygulamaları, 138s, C.H. Meydan, H. "e$en, Detay Yayıncılık, 2011

86 87

Firma satı$larında etkisi ölçülen ilk de%i$ken firmaların sahip oldu%u ba$lıca; ISO 9001, ISO 14000, OHSAS, CE, TSE, TSEK belge ve sertifikalarıdır. Analiz sonuçlarına Tablo 23’te yer verilmi$tir. Tablodan da anla$ıldı%ı üzere Kırıkkale ilinde metal sektöründe faaliyet

gösteren firmalarda kalite yönetim sistemi belgesi olan ISO9001 belgesi varlı%ının satı$ları olumlu etkiledi%i görülmektedir. Belge ve sertifikalar arasında en etkin belgenin ISO9001 oldu%u görülmektedir.

Satı$lar üzerinde di%er bir etkisi ölçülen de%i$ken ise ihracat sürecinde firmaların kar$ıla$tı%ı temel sorunlardır. Engeller incelendi%inde sektörün en önemli sorununun finansal problemler oldu%u görülmektedir.

Sektörde finansal sorunlardaki %1’lik artı$, Kırıkkale Metal sanayinde satı$ları %0,67 azaltmaktadır. En az etkili faktör ise dı$ ticarette nitelikli eleman sorunu olarak ortaya çıkmaktadır.

Tablo 23: Metal Sektörü Belge ve Sertifikalara "li$kin Analiz Sonuçları Tablo 24: Metal Sektörü "hracat Engelleri Analiz Sonuçları

Belge Türü Satı$a Etkisi

ISO 9001 0,23

ISO 14000 0,05

OHSAS 0,11

CE 0,08

TSE 0,06

TSEK 0,09

"hracat Sürecinde Firmaların Kar$ıla$tı%ı Temel Sorunlar Satı$a Etkisi

Finansal sorunlar - 0.67

Kalite sorunları 0.14

Pazarlama sorunları 0.097

Bürokratik sorunlar 0.092

Nitelikli elaman sorunu - 0.0052

Nakliye sorunları 0.29

Rekabetçi fiyat verememe sorunu 0.13

Teknolojik yetersizlik - 0.014

Politik – Siyasi risk 0.14

Di%er (belirtiniz) - 0.014

88 89

Firmaların satı$ları üzerinde etkisi incelenen di%er bir de%i$ken hammadde fiyatlarındaki de%i$imdir. YEM analizi ile hammadde fiyat de%i$imleri incelendi%inde analiz sonucunda elde edilen e$itliklere göre, kur riski hammadde alımında en önemli engel olarak çıkmaktadır. Kur riskinde ya$anacak %1’lik artı$, hammadde ithalatında sorun yaratarak satı$ları %0,11

oranında azalmaktadır. Di%er önemli bir sorun ise dı$ talepte ya$anan dalgalanmadır. Yerel pazardaki talep durumu incelendi%inde ise, yerel pazarda talebin yetersiz olması en önemli sorun olarak kar$ımıza çıkmaktadır. Bir di%er önemli sorun ise rakipler ile aynı düzeyde talebe sahip olunmasıdır.

Firma çalı$anlarına verilen e%itimin satı$lar üzerinde etkisi ölçülen di%er bir de%i$kendir. Tablo 25’te vasıfsız eleman (çırak, i$çi), üretim çalı$anı (usta / kalfa), teknik eleman (mühendis) ve idari personel (!K, pazarlama, finansman, muhasebe vb) kapsamında alınan e%itim saatinin firma satı$larına olan etkisine yer verilmi$tir.

Kırıkkale !li Metal sektöründe yer alan firmalar teknik eleman e%itimlerini yıllık ortalama %1 artırdı%ında, firma satı$ları %0,53 oranında; idari personel e%itimlerini artırdıklarında satı$lar %0,50; üretim çalı$an e%itimleri ise %0,18; vasıfsız çalı$anlar ise satı$ları %0,12 artıracaktır.

Özsermaye ve enerji satı$lar üzerinde etkisi incelenen de%i$kenler arasında yer almaktadır. Tablo 26’da görüldü%ü üzere özsermaye %1 artırıldı%ında firma satı$ları %0,55 oranında artırmaktadır. Ayrıca sektörde elektrik enerjisi yo%un ve etkin bir $ekilde

kullanılmaktadır. Enerji tüketimi ilgili firma satı$larını pozitif etkileyen bir unsurdur. Bu kapsamda sektör firmalarının satı$ rakamlarını artırmak için birim enerji maliyetlerinin dü$ürülmesi önerilebilir.

Tablo 25: Metal Sektörü Çalı$anlara Verilen E%itime "li$kin Analiz Sonuçları

Tablo 27: Metal Sektörü Hammadde Fiyat De%i$imi De%i$kenleri Analiz Sonuçları

Tablo 26: Metal Sektörü Özsermaye ve Enerji Tüketimi De%i$kenleri Analiz Sonuçları

Çalı$an Türü Satı$a Etkisi

Vasıfsız eleman (Çırak, !$çi) 0,0012

Üretim çalı$anı (Usta / Kalfa) 0,0018

Teknik eleman (Mühendis) 0,0053

!dari Personel (!K, Pazarlama, Finansman, Muhasebe vb) 0,0050

Hammadde Fiyat De%i$imi Nedenleri Satı$a Etkisi

Kur riski -0,0011

!ç talepteki dalgalanma -0,00086

Dı$ talepteki dalgalanma -0,00044

Fiyat de%i$iminin olmaması -0,000029

Özsermaye ve Enerji Tüketimi Satı$a Etkisi

Özsermaye 0,0055

Enerji 0,0055

90 91

Sektörün lojistik durumu analiz edildi%inde karayolu ula$ımı en etkin lojistik yöntem olarak kar$ımıza çıkmaktadır. Sektör karayolu avantajını iyi kullanılmaktadır. Bu kapsamda karayolu lojistik altyapısına yapılacak % 1 lik yatırım sektör satı$larını %0,04 artıracaktır.

Metal sektörünün satı$ vadeleri ve stok devir hızını YEM analizinde; Sektörün alacak tahsil süresi uzadıkça sektör

olumsuz etkilendi%i Tablo 28’den görülmektedir. Buna kar$ın, alı$ ve satı$ vadelerinin uzaması satı$ları olumlu etkiler bir tablo çizmektedir. Bir di%er önemli sonuç ise, kısa vadeli borçların miktarında %1 lik artı$ sektörün satı$larını % 0,30 oranında artırmaktadır. Sektör aldı%ı kısa vadeli borçları satı$a çevirebilir niteliktedir.

Sektörün üniversite sanayi i$birli%i kapsamında de%erlendirilmesi yapıldı%ında ise, üniversitenin dü$ük düzeyde de (0.002) olsa firma satı$larını olumlu etkiledi%i

görülmektedir. Di%er önemli unsur ise sektöre giri$ ve çıkı$ kolaylı%ıdır. Sektöre giri$ için herhangi bir engel olmadı%ı gibi sektörden çıkı$ da çok maliyetli de%ildir.

Üniversite i$birli%i de%i$keni açısından YEM analiz sonuçları incelendi%inde, firmaların kendine özgü ürün ve süreçlerde üretim yaptı%ı ve bu durumun da satı$ları artırdı%ı görülmektedir. Mevcut teknoloji düzeyleri ülke bazında kötü bir seviyede olmasa da yurt dı$ı odaklı olarak

geri kalmaktadır. Sürpriz bir bulgu ise kapasite kullanım oranındaki artı$ın satı$ları olumsuz etkilemesidir. Bu durum firmaların optimal seviyede çalı$masının bir sonucu olabilir. Ürünlerin testlerinin yapılması ise satı$ları artıran bir unsur olarak kar$ımıza çıkmaktadır.

Tablo 28: Metal Sektörü Satı$ Vadeleri ve Stok Devir Hızı De%i$kenleri Analiz Sonuçları

Tablo 29: Metal Sektörü Üniversite "$birli%i De%i$kenleri Analiz Sonuçları

Tablo 30: Metal Sektörü Üretim ve Teknoloji Düzeyi De%i$kenleri Analiz Sonuçları

Satı$ Vadeleri ve Stok Devir Hızı Satı$a Etkisi

Alacakların tahsil süresi -0,00097

Ortalama satı$ vadeleri 0,0018

Ortalama alı$ vadeleri 0,0017

Stok devir hızı 0,0011

Kısa vadeli toplam borç 0.0030

Üniversite "$birli%i De%i$keni Satı$a Etkisi

Üniversite !$birli%i 0,02

Sektöre Giri$ 0,09

Sektörden Çıkı$ 0,2

Üretim ve Teknoloji Düzeyi Satı$a Etkisi

Taklit edilememek 0,0030

Teknoloji ihtiyacı -0,00076

Mevcut teknoloji düzeyi 0,00073

Kapasite kullanım oranı -0,00031

Test laboratuvarları 0,0011

Atıklar -0,0021

Geri dönü$üm 0,00052

Ürünlerin testleri 0,0046

92 93

9.3. Metal Sektörü Firmaları Kapasite Raporlarının Regresyon Analizi 9.3.1. Metodoloji

9.3.2. Kapasite Raporları Analiz Sonuçları

Kırıkkale ilinde metal sektörünü analiz etmek amacıyla gerçekle$tirilen ikinci analiz ise metal sektörü firmalarını kapasite raporlarının regresyon analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmesidir. Çalı$mada Kırıkkale metal sektöründe faaliyet gösteren 29 firmaya ait kapasite raporları kullanılarak veri mevcudiyetine göre firmalar de%erlendirilmi$ ve analizler 23 firma ile gerçekle$tirilmi$tir. Analizde kullanılan yönteme karar verilirken Kırıkkale metal sektöründe firma karlılıklarını etkileyen unsurlar üzerinde yo%unla$ılmı$ ve bunu analiz etmek amacıyla Regresyon Analizi kullanılmı$tır.Regresyon analizi, herhangi bir de%i$kenin bir veya birden fazla de%i$kenle arasındaki ili$kinin matematiksel bir fonksiyon $eklinde analiz edilmesidir. Regresyon analizi yardımıyla Kırıkkale Metal sanayi firmalarının karlılık rakamlarını etkileyen unsurların (Sermaye, Mühendis, Usta, !$çi, idari personel, !$ yeri sahipli%i ve kapalı alan büyüklü%ü) çe$itli de%erlerine kar$ılık karlılı%ın ula$aca%ı de%er tahmin edilir. Bu kapsamda en do%ru model Karlılık gözlem de%erine en yakın tahmini de%erini minimum hata veren do%rusal fonksiyon olacaktır.

Regresyon Analizi kullanılarak firmaların karlılı%ını etkileyen de%i$kenlere ve karlılı%ı ne düzeyde etkiledi%ine ili$kin sonuçlara bir sonraki bölümde yer verilmi$tir.

Gerçekle$tirilen regresyon analizinde metal sektöründe firmaların karlılı%ı etkileyen de%i$kenler alt ba$lıklar altında incelenmi$tir. A$a%ıda karlılı%ı etkileyen de%i$kenlere ait tablolar yer almaktadır.

Yapılan regresyon analiz sonuçlarına göre, Kırıkkale Metal sanayi firma karlılı%ını çalı$tırılan mühendis, tekniker, usta i$çi ve idari personel olumlu yönde etkilemektedir. Etkileme a%ırlıklarına bakıldı%ında, karlılı%ı en fazla etkileyen

çalı$an türü tekniker ve mühendis olarak görülmektedir. Kırıkkale metal sanayinde faaliyet gösteren firmalar için tekniker sayısı %1 artırıldı%ında, ilgili firmanın karı % 19,7 oranında artmaktadır. Benzer $ekilde mühendis sayısı % 1 artırıldı%ında, ilgili firmanın karı % 16,2 oranında artmaktadır. En dü$ük getiri ise i$çiye aittir. % 1 oranında i$çi sayısı artırıldı%ında, karlılık % 1 oranında artmaktadır. !$çilikte sabit getiri söz konusu iken, di%er çalı$an türlerinde artan getiri söz konusudur.

DE#"!KEN Katsayı Standart Hata t-Oranı

Mühendis 0.162214 0.228568 0.709698

Tekniker 0.197899 0.224311 0.882252

Usta 0.031470 0.044339 0.709765

!$çi 0.010546 0.019994 0.527472

!dari 0.045845 0.171357 0.267540

C 4.331459 0.372943 11.61426

Tablo 31: Çalı$an Türleri-Firma Karlılı%ı Regresyon Analizi

Ba%ımlı De%i$ken: Karlılık

94 95

Kırıkkale Metal sanayinde tescilli sermaye ve makine ve tesisat büyüklü%ünün karlılık üzerine etkileri incelendi%inde ise Kırıkkale ili metal sektöründe firmalarında sermaye % 1 artırıldı%ında, karlılık %21,9

oranında artarken; makine ve tesisat büyüklü%ündeki % 1’lik artı$, karlılı%ı %2 artırmaktadır. Sermaye artı$ının karlılık üzerinde önemli bir etkisi bulunmaktadır.

Firmaların arazi büyüklü%ü ile karlılık ili$kisi incelendi%inde ise, çok kuvvetli bir ili$kinin varlı%ı görülmektedir. Arazi büyüklü%ü %1 artırıldı%ında, karlılık %340 artmaktadır. Bu durum Kırıkkale Metal

sektöründe faaliyet gösteren firmaların arazilerinin büyüdükçe karlılık oranlarının da arttı%ı $eklinde yorumlanabilir.

De%i$ken Katsayı Standart Hata t-Oranı

Tescilli Sermaye 0.219834 0.221656 0.991780

Makine ve Tesisat Büyüklü%ü 0.021929 0.424113 0.051706

C 3.692008 2.458781 1.501561


Sermaye 0.212386 0.216379 0.981545

Sahibiyet 0.126384 0.366672 0.344679

C 3.787493 1.167591 3.243852


Kapalı Alan 0.000135 7.99E-05 1.694982

C 4.613112 0.284941 16.18973

Tablo 32:Sermaye ve Makine Tesisat Büyüklü%ü-Firma Karlılı%ı Regresyon Analizi

Tablo 33: "$yeri Mülkiyeti-Firma Karlılı%ı Regresyon Analizi

Tablo 34: Kapalı Alan Büyüklü%ü-Firma Karlılı%ı Regresyon Analizi




Kırıkkale Metal sanayinin kapalı alan büyüklü%ü ile karlılık ili$kisi incelendi%inde, karlılı%ı çok az derecede etkiledi%i görülmektedir.


Sermaye 0.197577 0.204253 0.967315

Arazi 3.40E-05 2.24E-05 1.516101

C 3.600281 1.116245 3.225349

Tablo 35: Arazi Büyüklü%ü-Firma Karlılı%ı Regresyon Analizi


96 97

"ekil 23’te ise karlılık ile çalı$anlar arasındaki ili$kiler verilmi$tir. !li$kiler incelendi%inde regresyon sonuçlarında da gösterildi%i gibi i$çi sayısı ile karlılık çok ba%ımlı de%illerdir. Karlılıktaki artı$ ya da azalı$ları i$çi sayıları takip etmemektedir. Bu durum kriz dönemlerinde yani karlılık seviyelerinin dü$tü%ü dönemlerde firmaların i$çi çıkarma e%ilimde olmadı%ının bir göstergesidir. Benzer durum usta olarak çalı$anlar için de geçerlidir. Kriz dönemlerinde en son i$ten

çıkarılacak çalı$an grubu Kırıkkale’de i$çiler ve ustalardır. Buna kar$ın karlılık ile birebir de%i$en çalı$kan türü mühendislerdir. Her ne kadar mühendisler en yüksek getiriye sahip olan gruplarda yer alsa da Kırıkkale Metal sektöründe karlılıklarda bir azalma oldu%unda i$siz kalması en olası grup mühendisler $eklinde kar$ımıza çıkmaktadır. Bu durumun di%er bir nedeni ise mühendislerin di%er çalı$an gruplara göre daha yüksek ücret alması olabilir.

!ekil 12: Firmaların Karlılık ve Çalı$anları Arasındaki "li$ki

70

60

50

40

30

20

10

02 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22

!$çi Kar

Kamunun iktisadi yatırımları sonucu görece sanayile$mi$ bir kent olarak geli$en Kırıkkale ilinin sanayi alanında sahip oldu%u köklü geçmi$ ve nitelikli personelliyle metal sektöründe ihtisasla$ma ve markala$ma potansiyeline sahiptir. Ahiler Kalkınma Ajansı tarafından gerçekle$tirilen TR71 Bölgesi !lleri Rekabet Edebilirlik Analizi çalı$masına göre Kırıkkale ilinde öne çıkan ve rekabetçi sektörler arasında Metal !$leme ve Üretim sektörü yer almaktadır. Metal sektörünün rekabetçi bir yapıya sahip oldu%u Kırıkkale ‘de ilin köklü sanayi geçmi$inin metal sektörünün geli$imi için kullanılması önem arz etmektedir.

Ülkemiz Sanayi Strateji Belgesi’nde “Orta ve yüksek teknolojili ürünlerde Avrasya’nın üretim üssü olmak” vizyonu belirlenmi$tir. Bu vizyon ile paralel biçimde Kırıkkale ilinde metal sanayi alanında orta ve yüksek teknolojiye dayanan üretimlerin gerçekle$mesi önem ta$ımaktadır. Bu do%rultuda yüksek katma de%erli ürünlerin üretimi ve üretimde kullanılan makinelerin yurtdı$ından ithal edilmesi yerine yerli üretiminin

gerçekle$mesi konularında ihtisasla$ma ve Ar-Ge çalı$maları sektörün geli$imi için önem arz etmektedir. Kırıkkale Üniversitesi sahip oldu%u köklü mühendislik fakültesi ve Kırıkkale Üniversitesi bünyesinde ildeki di%er payda$larında destek ve öncülükleri ile kurulan Teknokent metal sektöründe Ar-Ge ve yenilikçilik çalı$malarının gerçekle$tirilmesi açısında büyük önem ta$ımaktadır. Kırıkkale Üniversitenin, sanayi-üniversite i$birli%ine olumlu yakla$ması metal sektörünün geli$imi ve Kırıkkale ilinin metal sektöründe ihtisasla$masına olanak sa%layacaktır.

Savunma sanayinin geli$mesi için ülkemizde önemli bir merkez olarak adlandırılan Kırıkkale ilinin sanayi sektörünün geli$imini destekleyecek birçok sektöre girdi sa%layan metal sektörü alanında ihtisasla$ması/kümelenmesi önem ta$ımaktadır. Bu do%rultuda MKEK’nin bünyesinde çalı$maları ba$latılan Çelikhane ve Monoblok Tekerlek Üretim Tesisi Projesi Kırıkkale ilinin sanayisi ve dolayısı ile ekonomisi üzerinde büyük önem ta$ımaktadır.

10. DE#ERLEND"RME

98

MKEK’nin Çelik Fabrikası’nda gerçekle$tirilecek yatırımlarla çelik üretimi konusunda yüksek teknolojinin kullanılması hem Kırıkkale ili hem de ülkemiz metal ve savunma sanayii için önem ta$ımaktadır. Ülkemizde metal sanayi sektörü üretimi ve sektörün rekabet gücü üzerinde hammadde tedarikinde ithalata ba%ımlılı%ın olması, yerli girdi kullanımının yetersizli%i üretim maliyetlerini artırırken, yerli üretim kullanımının yaygın olmamasının olumsuz etkileri bulunmaktadır. Bu sebeple Kırıkkale ilinde metal sektöründe yapılacak yatırımlar sektörün rekabetçili%i ve üretim miktarı açısından önem ta$ımaktadır.

10. Kalkınma Planı ve Sanayi Strateji Belgesi’ndeülkemiz sanayi sektörünün özellikle ara mamul ve hammadde konularında dı$a ba%ımlılı%ının azaltılması konusu üzerinde önemle durulmaktadır. Ülkemizde metal sektörü ve alt sektörleri artan üretim kapasitesi, ihracat potansiyeli ve di%er sektörlere sa%ladı%ı girdiler ile imalat sanayinin lokomotifi özelli%ini ta$ımaktadır. Demir-Çelik sektörünü de içeren Metal sektörünün ülkemizde rekabet gücü açısından en önemli sorunları, yüksek enerji fiyatları, hammadde temininde yüksek oranda dı$a ba%ımlılık ve çevre konusundaki uyum çalı$malar oldu%u Türkiye Demir-Çelik ve Demir Dı$ı Metaller Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı’nda dile getirilmi$tir.

Kırıkkale ili ihracat rakamları ülke ihracatının 2013 yılı itibariyle 7.600 bin dolar ile 151.868 milyon dolar olan ülke ihracatının sadece %0,005 gibi küçük bir oranını olu$turmaktadır. !lde Sanayi Strateji Belgesi ile uyumlu olarak metal sektöründe orta ve yüksek teknolojili üretime geçi$ ve sektörün ihracat içindeki payının arttırılması ilin sanayisinin geli$imi için gereklilik arz etmektedir.

Son olarak sanayinin hemen hemen tüm dallarında girdi olarak kullanılan ve imalat sanayinin olmazsa olmazı olarak adlandırılan metal sektörünün Kırıkkale ilinde geli$imi için kamu yatırımları ile ilde geli$en sanayi kültürünün ba$ta kobiler olmak üzere özel sektöre aktarılması gerekmektedir. Ülkemizin en merkezi konumunda yer alan Kırıkkale ilinin lojistik avantajını da kullanarak metal sektöründe uluslararası pazarda Ar-Ge ve yenilikçilik çalı$malarıyla daha rekabetçi yapıya kavu$ması önem arz etmektedir. Bu do%rultuda ilde yer alan ba$ta Kırıkkale Üniversite, Kırıkkale Ticaret ve Sanayi Odası, MKEK, ilgili STK ve kurum ve kurulu$ların i$birlikleri sektörün geli$imi ve rekabetçi yapıya kavu$ması için önem ta$ımaktadır.

KAYNAKÇAAhiler Kalkınma Ajansı, TR71 Düzey 2 Bölgesi Bölge Planı 2014-2023Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlı%ı, Demir Çelik Sektörü Raporu (2013/2), Sanayi Genel Müdürlü%ü Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlı%ı, Demir-Çelik ve Demir Dı$ı Metaller Sektörü Strateji Belgesi 2012-2016, Sanayi Genel Müdürlü%ü, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlı%ı, Türkiye Demir-Çelik ve Demir Dı$ı Metaller Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2012-2016Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlı%ı, Türkiye Sanayi Strateji Belgesi 2011-2014DPT, 9. Kalkınma Planı, Ana Metal Sanayi !htisas Komisyonu Raporu.Ekonomi Bakanlı%ı, 2013, Dı$ Ticaret !statistikleri Ekonomi Bakanlı%ı, 2014, Yatırım Te$vik !statistikleriTüylüo%lu, "., 2012, !thalata Ba%ımlılıkKalkınma Bakanlı%ı, 2013, 10. Kalkınma Planı 2014-2018Kalkınma Bakanlı%ı, 2013, Bölgesel Geli$ime Ulusal Strateji Belgesi 2014-2023, Bölgesel Geli$me ve Yapısal Uyum Genel Müdürlü%üKOÇ, K., MENTE, A., !novasyon Kavramı ve Üniversite-Sanayi-Devlet !$birli%inde Üçlü Sarmal ModeliMKEK, Mali TablolarıMKEK, Yıllık Faaliyet RaporlarıSosyal Güvenlik Kurumu, 2012 Verileri"ahinkaya, S., Ana Metal Sanayi, Kalkınma BankasıTC. Merkez Bankası,Kapasite Kullanım Oranları2013TOBB, Kapasite Raporları, , 2013TÜ!K, 2001, !llere Göre Gayri Safi Yurtiçi HasılaTÜ!K, 2010, Bölgesel Gayri Safi Katma De%er TablolarıTÜ!K, 2012, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi SonuçlarıTÜ!K, Dı$ Ticaret !statistikleriTÜ!K, Seçilmi$ Göstergelerle Kırıkkale 2012TÜPRA", Yıllık Faaliyet RaporlarıUluyol, S., Ahiler Kalkınma Ajansı, TR71 Bölgesi !lleri Rekabet Edebilirlik AnaliziURAK, !llerarası Rekabetçilik Endeksi 2009-2010

99

kirikkale İlİ sektÖr analİzlerİ raporu › assets › upload › dosyalar › ahika...kirikkale...

Documents