kinh teÁ vi moÂ

Baøi 1

CUNG CAÀU

Huỳnh Văn Thịnh 1

CUNG CAÀUI. CAÀUII. CUNGIII. CAÂN BAÈNG CUNG CAÀUIV. SÖÏ CO GIAÕN CUÛA CUNG CAÀUV.CHÍNH SAÙCH CAN THIEÄP CUÛA CHÍNH

PHUÛ VAØO THÒ TRÖÔØNG ÑEÅ ÑIEÀU CHÆNH GIAÙ CAÛ VAØ LÖÔÏNG CAÂN BAÈNG


I. CAÀU1. KHAÙI NIEÄM MOÄT SOÁ THUAÄT NGÖÕ2. CAÙC SÖÏ DÒCH CHUYEÅN CUÛA CAÀU3. HAØM SOÁ CAÀU4. CAÀU CAÙ NHAÂN VAØ CAÀU THÒ

TRÖÔØNG


1.KHAÙI NIEÄM MOÄT SOÁ THUAÄT NGÖÕ

* Nhu caàu* Caàu* Löôïng caàu* Caàu * Bieåu caàu * Ñöôøng caàu * “Caùc yeáu toá khaùc trong caàu caù

nhaân”* Söï tröôït doïc treân ñöôøng caàu* Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu


Nhu caàu(Wants, need, Wish...)

=>Laø mong öôùc, öôùc mô... mang tính voâ haïn cuûa con ngöôøi


Caàu(Demand)

Thoûa maõn 2 ñieàu kieänNhu caàu (Need)Vaø khaû naêng thanh toaùn(Ability to pay)


Löôïng caàu (Quantity demanded,Qd) =>Löôïng caàu laø moät khaùi nieäm cuï theå, noù luoân ñi lieàn vôùi khaùi nieäm giaù cuï theå. Trong ñieàu kieän caàu haøng hoùa khoâng ñoåi, khi giaù haøng hoùa ñoù thay ñoåi thì löôïng caàu cuûa noù seõ thay ñoåi, thöôøng laø nghòch bieán.


Caàu(Demand)

=> Do vaäy ta coù theå ñònh nghóa “caàu” baèng moät caùch khaùc: Caàu haøng hoùa theå hieän moïi moái quan heä coù theå coù giöõa giaù haøng hoùa vaø löôïng caàu cuûa haøng hoùa ñoù, xeùt trong cuøng ñôn vò thôøi gian, khoâng gian.


Caàu haøng hoùa ñöôïc theå hieän ôû nhieàu daïng khaùc nhau:

ÔÛ daïng bieåu, baûng ta goïi ñoù laø bieåu caàu, ôû daïng phöông trình, haøm soá ta goïi laø phöông trình, haøm soá caàu

ÔÛ daïng ñoà thò ta goïi laø ñöôøng caàu…


Bieåu caàu (Demand Schedule)

*Laø baûng theå hieän moïi moái quan heä coù theå coù giöõa giaù vaø löôïng caàu cuûa moät haøng hoùa, xeùt trong cuøng ñieàu kieän khoâng gian, thôøi gian.

*Ví duï bieåu caàu haøng X, taïi TP.HCM, ngaøy 1.1.2003 nhö sau:


Bieåu caàu (Demand Schedule) Tình huoáng Giaù (Px) Löôïng caàu

(Qdx)

A 0 20

B 1 18

C 2 16

D 3 14

E 4 12


Ñöôøng caàu (Demand curve)


*Theå hieän soá lieäu trong bieåu caàu baèng ñoà thò coù 2 truïc P vaø Q ta coù ñöôøng caàu nhö hình vẽ


PDx

0 Q

NHAÄN XEÙT

Ñöôøng caàu theo qui luaät thì coù daïng doác xuoáng töø traùi sang phaûi, nghóa laø giaù vaø löôïng caàu nghòch bieán. Ñöôøng caàu coù theå laø ñöôøng thaúng, cong loài,loûm... tuyø tröôøng hôïp, nhöng ñeå ñôn giaûn thöôøng ta qui öôùc ñöôøng caàu coù daïng ñöôøng thaúng tuyeán tính.


Neáu ñöôøng caàu song song vôùi truïc saûn löôïng Q hoaëc truïc giaù P thì ñoù laø tröôøng hôïp ñaëc bieät cuûa ñöôøng caàu.

Neáu ñöôøng caàu doác leân töø traùi sang phaûi thì ñoù laø ngoaïi leä cuûa ñöôøng caàu.



Q

P

D

D

Ñöôøng caàu ñaëc bieät.


Q

P

D

Ngoaïi leä cuûa ñöôøng caàu.

Giaù caàu P vaø löôïng caàu Qd thöôøng quan heä nghòch bieán, ñöôïc giaûi thích bôûi hai aûnh höôûng:

Aûnh höôûng thu nhaäp Aûnh höôûng thay theá


“Caùc yeáu toá khaùc trong caàu caù nhaân”goàm:

*Py: Giaù caû haøng hoùa khaùc*I (Income): Thu nhaäp cuûa ngöôøi tieâu duøng

*T(Taste): Thò hieáu, sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng

*Chính saùch can thieäp khaùc


Söï tröôït doïc treân ñöôøng caàu(Movements along the demand curve)

Laø hieän töôïng giaû ñònh:*Px thay ñoåi (Giaù haøng hoùa X ñang nghieân cöùu thay ñoåi)

*“Caùc yeáu toá khaùc trong caàu” khoâng ñoåi

=> Px thay ñoåi, Qdx thay ñoåi, Dx khoâng ñoåi.


Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu ( Shifts of the demand curve) Laø hieän töôïng giaû ñònh:- Px khoâng ñoåi (Giaù haøng hoùa X ñang nghieân cöùu khoâng ñoåi)

- “Caùc yeáu toá khaùc trong caàu” thay ñoåi.

=> Dx thay ñoåi.(Px khoâng ñoåi => Qdx thay ñoåi).


*Dx dòch sang phaûi, ra ngoaøi, hay leân treân ... caàu X taêng.

*Dx dòch sang traùi, vaøo trong hay xuoáng döôùi... caàu X giaûm.



P

Q

D1

D2

Caàu taêng töø D1 sang D2

2. Caùc söï dòch chuyeån cuûa caàu (Shifts in the individual’s demand curve)

*(Hay hieän töôïng caàu caù nhaân thay ñoåi do nhöõng yeáu toá khaùc trong caàu caù nhaân thay ñoåi)


2.1 Caàu haøng X thay ñoåi do Py thay ñoåi

a)Haøng hoùa thay theá (Substitutes goods)

b) Haøng hoaù boå sung (Compelements goods)

c) Haøng hoùa khoâng quan heä nhau (nonrelated goods)


a) Haøng hoùa thay theá(Substitutes goods)

Haøng hoaù thay theá laø haøng hoaù maø coù theå duøng thay theá cho nhau, nghóa laø neáu ngöôøi tieâu duøng taêng tieâu duøng haøng hoùa naøy thì seõ giaûm tieâu duøng haøng hoùa kia vaø ngöôïc laïi.


Ví duï ta coù hai haøng hoùa X vaø Y. Neáu:

- Py taêng => Qdy giaûm => Dx taêng (Px khoâng ñoåi, Qdx taêng).

- Py giaûm => Qdy taêng => Dx giaûm (Px khoâng ñoåi, Qdx giaûm). Hay:

Py taêng => Dx taêng.Py giaûm => Dx giaûm.Khi ñoù X vaø Y laø hai haøng hoùa thay theá.


b) Haøng hoaù boå sung (Compelements goods) Laø haøng hoùa maø khi duøng haøng hoùa naøy phaûi tieâu duøng haøng hoùa kia vaø ngöôïc laïi.


Ví duï ta coù hai haøng hoùa X vaø Y.

Neáu: - Py taêng => Qdy giaûm => Dx giaûm (Px khoâng ñoåi, Qdx giaûm). - Py giaûm => Qdy taêng => Dx taêng (Px khoâng ñoåi, Qdx taêng). Hay:

Py taêng => Dx giaûm. Py giaûm => Dx taêng. Khi ñoù X vaø Y laø hai haøng hoùa boå sung.


c) Haøng hoùa khoâng quan heä nhau (nonrelated goods)

Laø haøng hoùa maø khi thay ñoåi giaù haøng hoaù naøy khoâng aûnh höôûng gì ñeán caàu cuûa haøng hoùa kia.


2.2 Caàu haøng X thay ñoåi do I thay ñoåi

a)Haøng hoùa bình thöôøng (Normal goods)

b) Haøng hoùa caáp thaáp (Inferior goods)

c) Haøng hoùa khoâng quan heä vôùi thu nhaäp


a) Haøng hoùa bình thöôøng (Normal goods)

Laø haøng hoùa maø coù caàu thay ñoåi ñoàng bieán vôùi thu nhaäp I.

*Thu nhaäp taêng => Dx taêng.* Thu nhaâp giaûm => Dx giaûm.

= > X laø haøng hoùa bình thöôøng.


b) Haøng hoùa caáp thaáp (Inferior goods) Laø haøng hoùa maø coù caàu thay ñoåi nghòch bieán vôùi thu nhaäp I.

*Thu nhaäp taêng => Dx giaûm.* Thu nhaâp giaûm => Dx taêng => X laø haøng hoùa caáp thaáp.


c) Haøng hoùa khoâng quan heä vôùi thu nhaäp

Laø haøng hoaù maø thu nhaäp thay ñoåi nhöng caàu haøng hoùa khoâng thay ñoåi


2.3 Caàu haøng X thay ñoåi do T thay ñoåi

*Haøng hoùa phuø hôïp vôùi T thì caàu taêng

* Ngöôïc laïi thì caàu giaûm


3. Haøm soá caàu (Demand function)

Qdx = f(Px, Py, I, T, A...) Nhöng ñeå ñôn giaûn, thöôøng ngöôøi ta chæ xeùt löôïng caàu haøng X phuï thuoäc vaøo giaù haøng X:

Qdx = f(Px) Hoaëc giaù caàu phuï thuoäc vaøo löôïng caàu: Px = f(Qd)


Ñeå ñôn giaûn trong tính toaùn thöôøng ngöôøi ta qui öôùc haøm soá caàu coù daïng tuyeán tính: Qdx = a + bP, trong ñoù theo qui luaät caàu thì a>0 vaø b<0

hoaëc Px = c + dQd trong ñoù c >0 , d < 0


4. Caàu caù nhaân vaø caàu thò tröôøng (Individual’s demand and market demand)

Caàu thò tröôøng cho moät haøng hoùa chính baèng toång löôïng caàu cuûa caùc caù nhaân trong thò tröôøng ñoù xeùt trong cuøng ñôn vò thôøi gian, töông öùng ôû taát caû caùc möùc giaù.


Hay noùi caùch khaùc , xeùt trong baát kyø moät möùc giaù naøo ñoù löôïng caàu thò tröôøng chính baèng toång löôïng caàu cuûa caùc caù nhaân trong thò tröôøng.


Do vaäy caàu thò tröôøng cho moät haøng hoùa phuï thuoäc vaøo taát caû caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán caàu caù nhaân, vaø theâm vaøo ñoù coøn phuï thuoäc vaøo soá löôïng ngöôøi mua trong thò tröôøng.


Caàu caù nhaân vaø caàu thò tröôøng

Px Qd1 Qd2 Qdx

8 1 0 1

4 4 5 9

0 8 7 15


Ví duï Trong thò tröôøng coù hai oâng A vaø B cuøng tieâu duøng haøng hoùa X vôùi haøm soá caàu sau


- Daïng Q = f(P) Qda = 10 – 2 P Qdb = 20 – 3 P Khi aáy phöông trình ñöôøng caàu thò tröôøng seõ laø

QDx = Qda + Qdb = 30 – 5P


Daïng P = f (Q)Ñeå giaûi ta coù 2 caùch+ Caùch 1: Chuyeån daïng P = f(Q) sang daïng Q = f (P) roài tính toaùn nhö treân, khi laøm xong ta chuyeån veà daïng P = f (Q)


+ Caùch 2: Ta qui ñoåi caùc phöông trình khaùc nhau veà chung moät heä soá goùc

(ñoä doác) theo nguyeân taéc laáy boäi soá chung nhoû nhaát, roài coäng caùc soá lieäu laïi, nhöng nhôù heä soá goùc thì ñöôïc giöõ nguyeân, cuoái cuøng ta tìm ra

P = f (Q)Huỳnh Văn Thịnh 45

Ví duï: Ta coù phöông trình nhö sau

Pa = 10 – 2QPb = 20 – 3Q Vaäy ñeå tìm phöông trình thò tröôøng ta laøm nhö sau

3Pa = 30 – 6Q2Pb = 40 – 6Q5P = 70 – 6QP = (70/5) – (6/5)QHuỳnh Văn Thịnh 46

Vaäy neáu thò tröôøng coù 2 ngöôøi tieâu duøng hoøan toøan gioáng oângA

Pa = 10 – 2QPa = 10 – 2QCaàu thò tröôøng laø2P = 20 – 2QP = 10 – (2/2)Q


II. CUNG (SUPPLY,S)1.Khaùi nieäm moät soá thuaät

ngöõ2. Caùc söï dòch chuyeån cuûa

cung (Shifts of the supply curve)3. Haøm soá cung (Supply function)4. Cung doanh nghieäp vaø cung

thò tröôøng (Producer’s supply and market supply)


1.Khaùi nieäm moät soá thuaät ngöõ

*YÙ muoán cung *Khaû naêng cung*Cung (Supply)*Löôïng cung (Quantity supplied,Qs)

*Bieåu cung (Supply Schedule)


*Ñöôøng cung (Supply curve)*“Caùc yeáu toá khaùc trong cung doanh nghieäp”

*Söï tröôït doïc treân ñöôøng cung

*Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung


*YÙ muoán cung: YÙ muoán cung cuûa nhaø saûn xuaát phuï thuoäc vaøo lôïi nhuaän mong ñôïi.

*Khaû naêng cung: phuï thuoäc vaøo khaû naêng saûn xuaát hieän taïi cuûa doanh nghieäp.

*Cung (Supply): Thoaû maõn 2 ñieàu kieän- YÙ muoán cung- Khaû naêng cung


*Löôïng cung (Quantity supplied,Qs)

Löôïng cung laø moät khaùi nieäm cuï theå, noù luoân ñi lieàn vôùi khaùi nieäm giaù cuï theå. Trong ñieàu kieän cung haøng hoùa khoâng ñoåi, khi giaù haøng hoùa ñoù thay ñoåi thì löôïng cung cuûa noù seõ thay ñoåi, thöôøng laø ñoàng bieán.


* Cung: Do vaäy ta coù theå ñònh nghóa “cung” baèng moät caùch khaùc: Cung haøng hoùa theå hieän moïi moái quan heä coù theå coù giöõa giaù haøng hoùa vaø löôïng cung cuûa haøng hoùa ñoù, xeùt trong cuøng ñôn vò thôøi gian, khoâng gian.


Cung haøng hoùa ñöôïc theå hieän ôû nhieàu daïng khaùc nhau: ÔÛ daïng bieåu, baûng ta goïi ñoù laø bieåu cung, ôû daïng phöông trình, haøm soá ta goïi laø phöông trình, haøm soá cung, ôû daïng ñoà thò ta goïi laø ñöôøng cung…


Bieåu cung (Supply Schedule) Laø baûng theå hieän moïi moái quan heä coù theå coù giöõa giaù vaø löôïng cung cuûa moät haøng hoùa, xeùt trong cuøng ñieàu kieän khoâng gian, thôøi gian.

Ví duï bieåu cung haøng X, taïi TP.HCM, ngaøy 1.1.2003 nhö sau


Bieåu cung Tình huoáng Giaù (Px) Löôïng cung

(Qsx)

A 0 0

B 1 2

C 2 4

D 3 6


Ñöôøng cung (Supply curve) => Theå hieän soá lieäu trong bieåu cung baèng ñoà thò coù 2 truïc P vaø Q ta coù ñöôøng cung nhö hình vẽ.


Ñöôøng cung


P

Sx

0 Q

*Ñöôøng cung theo qui luaät thì coù daïng doác leân töø traùi sang phaûi, nghóa laø giaù vaø löôïng cung ñoàng bieán. Ñöôøng cung coù theå laø ñöôøng thaúng, cong loài,loûm... tuyø tröôøng hôïp, nhöng ñeå ñôn giaûn thöôøng ta qui öôùc ñöôøng cung coù daïng ñöôøng thaúng tuyeán tính.


* Neáu ñöôøng cung song song vôùi truïc saûn löôïng Q hoaëc truïc giaù P thì ñoù laø tröôøng hôïp ñaëc bieät cuûa ñöôøng cung.

* Neáu ñöôøng cung doác xuoáng töø traùi sang phaûi thì ñoù laø ngoaïi leä cuûa ñöôøng cung.


“Caùc yeáu toá khaùc trong cung doanh nghieäp”goàm:

* Pin (The price of inputs): Giaù caû ñaàu vaøo

* Tech (Technology): Coâng ngheä saûn xuaát haøng hoùa.

* Fn (Features of nature):Ñieàu kieän töï nhieân cuûa vieäc saûn xuaát haøng hoùa

* Chính saùch can thieäp khaùcHuỳnh Văn Thịnh 61

Söï tröôït doïc treân ñöôøng cung ( Movements along the supply curve):

Laø hieän töôïng giaû ñònh:* Px thay ñoåi (Giaù haøng hoùa X ñang nghieân cöùu thay ñoåi)

*“Caùc yeáu toá khaùc trong cung” khoâng ñoåi

=> Px thay ñoåi, Qsx thay ñoåi, Sx khoâng ñoåi.


2.1 Cung haøng X thay ñoåi do Pin thay ñoåiGiaù caû ñaàu vaøo (Pin,Giaù YTSX) goàm:

Giaù nguyeân, nhieân, vaät lieäu, giaù caû söùc lao ñoäng, thueá...

Khi giaù ñaàu vaøo (Pin) taêng thì cung giaûm vaø ngöôïc laïi.

* Pin taêng => S giaûm* Pin giaûm => S taêng


2.2 Cung haøng X thay ñoåi do Tech thay ñoåi Tieán boä coâng ngheä ñöôïc hieåu theo nghóa roäng. Baát kyø nhöõng phaùt minh, saùng cheá naøo coù theå laøm gia taêng saûn löôïng ñaàu ra vôùi cuøng moät löôïng ñaàu vaøo nhö cuõ, hoaëc coù theå laøm giaûm soá löôïng ñaàu vaøo nhöng vaàn giöõ saûn löôïng ñaàu ra laø khoâng ñoåi.....ñöôïc hieåu laø tieán boä coâng ngheä.Huỳnh Văn Thịnh 64

Khi coù tieán boä coâng ngheä thì cung haøng hoùa taêng vaø ngöôïc laïi.


2.3 Cung haøng X thay ñoåi do Fn thay ñoåi:

Ñieàu kieän töï nhieân (Fn) ñöôïc hieåu nhö thôøi tieát, khí haäu...

Ñieàu kieän töï nhieân thuaän lôïi => S taêng.

Ñieàu kieän töï nhieân baát lôïi => S giaûm.


3. Haøm soá cung (Supply function) Qsx = f(Px, Pin,Tech, Fn...)

Nhöng ñeå ñôn giaûn, thöôøng ngöôøi ta chæ xeùt löôïng cung haøng X phuï thuoäc vaøo giaù haøng X; Qsx = f(Px)


Ñeå ñôn giaûn trong tính toaùn thöôøng ngöôøi ta qui öôùc haøm soá cung coù daïng tuyeán tính: Qsx = a + bP.

Trong ñoù theo qui luaät cung thì b>0.

Hoaëc giaù phuï thuoäc vaøo löôïng cung: Psx = f(Qsx), ñôn giaûn thöôøng qui öôùc daïng tuyeán tính Ps = c + d Q, trong ñoù d > 0.


4. Cung doanh nghieäp vaø cung thò tröôøng (Producer’s supply and market supply). Cung thò tröôøng cho moät haøng hoùa chính baèng toång löôïng cung cuûa caùc doanh nghieäp trong thò truøôøng ñoù xeùt trong cuøng ñôn vò thôøi gian, töông öùng ôû taát caû caùc möùc giaù. Huỳnh Văn Thịnh 69

Hay noùi caùch khaùc , xeùt trong baát kyø moät möùc giaù naøo ñoù löôïng cung thò tröôøng chính baèng toång löôïng cung cuûa caùc doanh nghieäp trong thò tröôøng.


Do vaäy cung thò tröôøng cho moät haøng hoùa phuï thuoäc vaøo taát caû caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán cung doanh nghieäp, vaø theâm vaøo ñoù coøn phuï thuoäc vaøo soá löôïng doanh nghieäp tham gia cung öùng trong thò tröôøng.


Ví duï:Px Qs1 Qs2 Qsx

4 0 1 1

8 4 5 9

12 8 8 16


Cung doanh nghieäp vaø cung thò tröôøng

Ví duï: Xem laïi ví duï phaàn caàu caù nhaân vaø caàu thò tröôøng (I.4)


III. CAÂN BAÈNG CUNG CAÀU (EQUILIBRIUM OF DEMAND AND SUPPLY)


1. Giaù caân baèng (Pe) vaø löôïng caân baèng (Qe)

2. Cô cheá hình thaønh Pe, Qe trong ñieàu kieän caân baèng cung caàu

2.1. Cô cheá hình thaønh Pe, Qe trong ñieàu kieän cung caàu coá ñònh

2.2 Cô cheá hình thaønh Pe, Qe trong ñieàu kieän cung caàu thay ñoåi



Ñöa cung caàu theo qui luaät vaøo chung moät ñoà thò coù 2 truïc P vaø Q


P

Sx

0 Q

Dx

Pe

Qe

E

Giao ñieåm giöõa 2 ñöôøng D vaø S, laø ñieåm caân baèng E.

Taïi ñieåm caân baèng E neáu xeùt theo truïc P ta seõ coù giaù caân baèng Pe = Pd = Ps

Taïi ñieåm caân baèng E neáu xeùt theo truïc Q ta coù löôïng caân baèng Qe = Qd = Qs

Vaäy caân baèng cung caàu xaûy ra khi coù:

* Pd = Ps = Pe* Qd = Qs = QeHuỳnh Văn Thịnh 78

2. Cô cheá hình thaønh Pe, Qe trong ñieàu kieän caân baèng cung caàu

2.1. Cô cheá hình thaønh Pe, Qe trong ñieàu kieän cung caàu coá ñònh:

2.2 Cô cheá hình thaønh Pe, Qe trong ñieàu kieän cung caàu thay ñoåi:


2.1. Cô cheá hình thaønh Pe, Qe trong ñieàu kieän cung caàu coá ñònh

Ñeå giaûi thích cô cheá naøy, giaû söû ta coù giaù

* P1 > Pe, ñieàu gì xaûy ra P1 > Pe => Qd1 < Qs1 => Thöøa cung hay thöøa haøng hoùa => Caïnh tranh phía cung => P1 coù xu höôùng giaûm => Qd1 taêng, Qs1 giaûm

=> Qd = Qs = Qe; P1=> = PeHuỳnh Văn Thịnh 80

* P2 < Pe, ñieàu gì xaûy ra P2 < Pe => Qd2 > Qs2 => Thöøa caàu hay thieáu haøng hoùa

=> Caïnh tranh phía caàu => P2 coù xu höôùng taêng => Qd2 giaûm, Qs2 taêng => Qd = Qs = Qe; P2 => = Pe



P

Sx

0 Q

Dx

Pe

Qe

E

P2

P1

Qs2 Qd2Qs1Qd1

2.2 Cô cheá hình thaønh Pe, Qe trong ñieàu kieän cung caàu thay ñoåi

2.2.1. Pe, Qe thay ñoåi trong ñieàu kieän cung thay ñoåi, caàu khoâng ñoåi:

2.2.2. Pe, Qe thay ñoåi trong ñieàu kieän caàu thay ñoåi, cung khoâng ñoåi:

2.2.3. Pe, Qe thay ñoåi trong ñieàu kieän cung caàu thay ñoåi:


2.2.1. Pe, Qe thay ñoåi trong ñieàu kieän cung thay ñoåi, caàu khoâng ñoåi

* D khoâng ñoåi, S thay ñoåi+ S taêng => Pe giaûm, Qe taêng

+ S giaûm => Pe taêng, Qe giaûm



P

Sx

0 Q

Dx

Pe

Qe

E

Pe1

Qe1

Sx1

E1

2.2.2. Pe, Qe thay ñoåi trong ñieàu kieän caàu thay ñoåi, cung khoâng ñoåi

* S khoâng ñoåi, D thay ñoåi + D giaûm => Pe giaûm, Qe giaûm

+ D taêng => Pe taêng, Qe taêng



P

Sx

0 Q

Pe

Qe

E

Dx1

Pe1

Qe1

2.2.3. Pe, Qe thay ñoåi trong ñieàu kieän cung caàu thay ñoåi


P

Sx

0 Q

Dx

Pe

Qe

E

Dx1

Pe1

Qe1

Sx1

E1

Trong tröôøng hôïp naøy ñeå tìm caân baèng goác ta ñaët caân baèng giöõa Dx vaø Sx => Pe, Qe; Khi cung caàu thay ñoåi, ñeå tìm caân baèng môùi Pe1 vaø Qe1 ta ñaët caân baèng giöõa Dx1 vaø Sx1.

Pe1 coù theå < Pe, coù theå >Pe, hoaëc = Pe tuyø tröôøng hôïp cuï theå Qe1 coù theå < Qe, coù theå >Qe, hoaëc = Qe tuyø tröôøng hôïp cuï theå.


Trong caùc phaàn treân ta ñaõ phaân tích cô cheá hình thaønh Pe, Qe trong thò tröôøng do caân baèng cung caàu taïo ra.

Trong baát kyø tröôøng hôïp cung caàu naøo ta cuõng seõ tìm ñöôïc Pe vaø Qe môùi, nghóa laø neàn kinh teá luoân coù Qd = Qs =Qe.

Thöøa hay thieáu haøng hoùa khoâng theå xaûy ra . Ñoù chính laø quan ñieåm “Baøn tay voâ hình cuûa cung caàu ñaõ ñieàu tieát neàn kinh teá”cuûa Adam Smith.Huỳnh Văn Thịnh 90

Thöïc ra quan ñieåm naøy chæ ñuùng theo giaû ñònh moïi bieán soá nghieân cöùu trong neàn kinh teá ñeàu laø nhöõng bieán linh hoaït, nhöng thöïc teá thì khoâng phaûi luùc naøo caùc bieán soá aáy cuõng ñeàu linh hoaït thay ñoåi.

Ví duï giaù caû trong thöïc teá thöôøng laø keát dính, do ñaëc ñieåm naøy maø khoâng phaûi luùc naøo Qd cuõng baèng Qs khi cung caàu hoaëc cung hoaëc caàu thay ñoåi.


Ñieàu naøy coù theå seõ laøm khuûng hoaûng thöøa hay thieáu haøng hoaù xaûy ra.

Ñeå giaûi quyeát khuûng hoaûng naøy caàn coù söï can thieäp cuûa chính phuû (“Baøn tay höûu hình”) ñeå ñieàu chænh cung caàu.


IV. SÖ CO GIAÕN CUÛA CUNG CAÀU (ELASTICITY OF DEMAND AND SUPPLY)


1.Söï co giaõn cuûa caàu theo giaù

(Own price elasticity of demand, ep,ed)

2.Söï co giaõn cheùo cuûa caàu (Cross price elasticity of demand, Eab, Exy)

3.Söï co giaõn cuûa caàu theo thu nhaäp (Income elasticity of demand, Ei, Em)

4.Söï co giaõn cuûa cung theo giaù (Price elasticity of Supply, Es)Huỳnh Văn Thịnh 94

1.Söï co giaõn cuûa caàu theo giaù (Own price elasticity of demand,ep,ed)

a). Khaùi nieäm: Ep ñöôïc hieåu laø phaàn traêm thay ñoåi trong löôïng caàu cuûa moät haøng hoaù ñöôïc gaây ra bôûi 1 phaàn traêm trong söï thay ñoåi veà giaù cuûa chính haøng hoùa ñoù.Epx = (%∆Qdx) / (%∆Pdx)


Ví duï: Ñoái vôùi haøng X khi ta taêng giaù Px leân 1% laøm löôïng caàu haøng X giaûm ñi 3% thì khi aáy

Epx = - 3 Trong ñoù daáu (-) theå hieän Pd vaø Qd laø 2 ñaïi löôïng nghòch bieán, 3 chính laø 3% thay ñoåi löôïng caàu cuûa haøng X do 1% thay ñoåi giaù cuûa chính haøng X taïo ra


Coâng thöùc Ep coøn ñöôïc dieån giaûi nhö sau

Ep = (%∆Qdx) / (%∆Pdx) = (%∆Q) / (%∆P) = (∆Q/Q) / (∆P/P)

= (∆Q/∆P)*(P/Q)Ep = (dQ/dP)*(P/Q)Ep = [1/(dP/dQ)]*(P/Q)


b) Heä quaûNeáu %∆Qd > %∆Pd => /Ep/ > 1 ; hay Ep < - 1;

Caàu co giaõn nhieàu (Elastic)Neáu %∆Qd < %∆Pd => /Ep/ < 1 ; hay Ep > - 1;

Caàu co giaõn ít (Inelastic)Neáu %∆Qd = %∆Pd => /Ep/ = 1 ; hay Ep = - 1;

Caàu co giaõn ñôn vò(Unittary elastic)Neáu %∆Qd = 0 => Ep =0 ;

Caàu hoøan toøan khoâng co giaõn (Perfectly inelastic).

Neáu %∆Pd = 0 => /Ep/ = ∞ ; hay Ep = -∞ ; Caàu hoøan toøan co giaõn (Perfectly elastic)


c)Caùch tính Epc.1) Tính töø bieåu caàu cho tröôùc, ví duï ta coù bieåu caàu haøng X nhö sau


Tình huoáng

Px Qdx Epx Teân goïi

0 0 20 0 Hoaøn toaøn khoâng co giaõn

I 1 18 -1/9 Co giaõn ít

II 2 16 -1/4 Co giaõn ít

III 3 14 -3/7 Co giaõn ít

IV 4 12 -2/3 Co giaõn ít

V 5 10 -1 Co giaõn ñôn vò

VI 6 8 -3/2 Co giaõn nhieàu

VII 7 6 -7/3 Co giaõn nhieàu

VIII 8 4 -4 Co giaõn nhieàu

IX 9 2 -9 Co giaõn nhieàu

X 10 0 -∞ Hoaøn toaøn co giaõn


Ñeå tính co giaõn ta aùp duïng coâng thöùc sau

Co giaõn ñieåm: Laø co giaõn taïi moät ñieåm P vaø Q töông öùng trong bieåu caàu hoaëc ñöôøng caàu.

Caùch tính nhö sau: Ep = (∆Q/∆P)*(P/Q)Ep0 = (∆Q/∆P)*(P0/Q0) = [(18-20)/(1-0)]*(0/20)

= 0EpI = (∆Q/∆P)*(PI/QI) = [(16-18)/(2-1)]*(1/18) = -1/9EpII = (∆Q/∆P)*(PII/QII) = [(14-16)/(3-2)]*(2/16) =-1/4............................................................................


Co giaõn ñoaïn caàu hay co giaõn trung bình

Laø co giaõn ñieåm, nhöng laø ñieåm ñaïi dieän cho toaøn boä ñoaïn caàu ñoù. Phöông phaùp naøy ñöôïc duøng ñeå haïn cheá sai soá trong tính toaùn khi giaù dao ñoäng trong moät giôùi haïn naøo ñoù.


Ví du: Khi giaù taêng töø 2 leân 4 ta coù co giaõn ñieåm

= - ¼ Khi giaù giaûm töø 4 xuoáng 2 ta coù co giaõn ñieåm = - 2/3

Duø raèng trong cuøng dao ñoäng giaù chæ laø 2 ñôn vò, nhöng goác khaùc nhau thì co giaõn khaùc nhau. Ñeå haïn cheá sai soùt naøy, caùc nhaø kinh teá ñöa ra khaùi nieäm co giaõn ñoaïn hay co giaõn trung bình Huỳnh Văn Thịnh 103

Khi aáy Ep ñöôïc tính baèng caùch:

EpTB = (∆Q/∆P)*(PTB/QTB)

PTB = (P1 + P0)/2

QTB = (Q1 + Q2)/2


Tính Ep trung bình khi giaù dao ñoäng töø 2 leân 4 hoaëc ngöôïc laïi

EpTB = (∆Q/∆P)*(PTB/QTB) =[(12- 16)/(4 – 2)]* (2 +4)/ [(12 + 16)]

= -3/7 Thöïc chaát ñaây chính laø co giaõn ñieåm taïi P= 3, Qd = 14


c.2) Neáu tính Ep töø phöông trình ñöôøng caàu cho tröôùcDaïng Q = f (P) Ví duï töø bieåu caàu treân ta vieát ñöôïc phöông trình caàu tuyeán tính nhö sau: Qd = 20 – 2P

+ Co giaõn ñieåm Aùp duïng coâng thöùc: Ep = (dQ/dP)*(P/Q)Huỳnh Văn Thịnh 106

Tính Ep taïi caùc möùc giaù P = 0;1; 2;3;....

Ep0 = -2*(0/20) = 0 Ep1 = -2*(1/18) = -1/9 Ep2 = -2*(2/16) = -1/4 Ep3 = -2*(3/14) = -3/7 Ep4 = -2*(4/12) = -2/3............................ Ta cuõng ñöôïc keát quaû nhö bieåu treân.


+ Co giaõn ñoaïn caàu hay co giaõn trung bình

Aùp duïng coâng thöùc: Ep = (dQ/dP)*(PTB/QTB )

Ví duï Tính Ep trung bình khi giaù dao ñoäng töø 2 leân 4 hoaëc ngöôïc laïi

Ep = -2*[(2+4)/(12 + 16)] = - 3/7


Daïng P = f (Q) Ví duï töø bieåu caàu treân ta vieát ñöôïc phöông trình caàu tuyeán tính nhö sau: Pd = 10 – (½)P


+ Co giaõn ñieåm Aùp duïng coâng thöùc Ep = [1/(dP/dQ)]*(P/Q)Tính Ep taïi caùc möùc giaù P = 0;1; 2;3;....

Ep0 = [1/(-1/2)]*(0/20) = 0 Ep1 = [1/(-1/2)]*(1/18) = -1/9 Ep2 = [1/(-1/2)]*(2/16) = -1/4 Ep3 = [1/(-1/2)]*(3/14) = -3/7 Ep4 = [1/(-1/2)]*(4/12) = -2/3............................ Ta cuõng ñöôïc keát quaû nhö bieåu treân.


+ Co giaõn ñoaïn caàu hay co giaõn trung bình

Aùp duïng coâng thöùc Ep = [1/(dP/dQ)]*(PTB/QTB ) Ví duï Tính Ep trung bình khi giaù dao ñoäng töø

2 leân 4 hoaëc ngöôïc laïiù Ep = [1/(-1/2)]*[(2+4)/(12 + 16)] = - 3/7


* Nhaän xeùt Töø nhöõng ví duï ôû phaàn treân ta thaáy raèng xeùt treân cuøng moät bieåu caàu hay ñöôøng caàu tuyeán tính, khi giaù töông öùng caøng cao thì tính co giaõn cuûa caàu theo giaù caøng cao vaø ngöôïc laïi.

( xem bieåu caàu ôû ví duï treân)Huỳnh Văn Thịnh 112

d) Moái quan heä giöõa P vaø TR phuï thuoäc vaøo Ep

Trong ñoù: TR (Total revenue) baèng P nhaân Q

Ta coù theå xem laïi ví duï ôû bieåu caàu phaàn c


Tình huoáng

Px Qdx Ep Teân goïi TR=P*Q

0 0 20 0Hoaøn toaøn khoâng co

giaõn 0

I 1 18 -1/9 Co giaõn ít 18

II 2 16 -1/4 Co giaõn ít 32III 3 14 -3/7 Co giaõn ít 42IV 4 12 -2/7 Co giaõn ít 48

V 5 10 -1 Co giaõn ñôn vò 50

VI 6 8 -3/2 Co giaõn nhieàu 48

VII 7 6 -7/3 Co giaõn nhieàu 42

VIII 8 4 -4 Co giaõn nhieàu 32

IX 9 2 -9 Co giaõn nhieàu 18

X 10 0 -∞ Hoaøn toaøn co giaõn 0Huỳnh Văn Thịnh 114

Döïa vaøo ví duï treân ta thaáy raèng:

*Neáu doanh nghieäp muoán theo ñuoåi muïc tieâu toái ña hoùa doanh thu (TRmax) thì doanh nghieäp phaûi baùn haøng hoùa ôû giaù P vaø saûn löôïng Q maø coù Ep laø co giaõn ñôn vò (Ep= -1)

*Neáu doanh nghieäp ñang baùn haøng hoùa taïi P, Q coù Ep co giaõn nhieàu (Ep< -1) thì ñeå taêng doanh thu doanh nghieäp neân giaûm giaù baùn P, taêng saûn löôïng QHuỳnh Văn Thịnh 115

*Neáu doanh nghieäp ñang baùn haøng hoùa taïi P, Q coù Ep co gæan ít (Ep> -1) thì ñeå taêng doanh thu doanh nghieäp neân taêng giaù baùn P, giaûm saûn löôïng Q

Ñieàu naøy deå daøng chöùng minh baèng caùch xeùt dTR/dP

Baïn thöû chöùng minh?


e) Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán Ep+ Giaù caû cuûa chính haøng hoaù ñoù.

+ Khoâng gian.+ Thôøi gian.+ Tính thay theá cuûa haøng hoùa.+ Möùc chi tieâu so vôùi toång chi tieâu

+ ........Huỳnh Văn Thịnh 117

2. Söï co giaõn cheùo cuûa caàu (Cross price elasticity of demand, Eab, Exy)

a) Khaùi nieäm Eab ñöôïc hieåu laø % thay ñoåi löôïng caàu cuûa haøng hoaù A ñöôïc gaây ra bôûi 1% do söï thay ñoåi cuûa giaù caàu haøng hoaù B gaây ra.

Eab = (%∆Qda) / (%∆Pdb) Huỳnh Văn Thịnh 118

b) Heä quaû+ Neáu Eab > 0 A vaø B laø hai haøng hoùa thay theá vaø tính thay theá giöõa 2 haøng hoùa seõ caøng cao khi giaù trò Eab caøng lôùn.

+ Neáu Eab < 0 A vaø B laø hai haøng hoùa boå sung vaø tính boå sung giöõa 2 haøng hoùa seõ caøng cao khi giaù trò Eab caøng nhoû.

+ Neáu Eab = 0 A vaø B laø 2 haøng hoùa khoâng quan heä nhau.Huỳnh Văn Thịnh 119

3. Söï co giaõn cuûa caàu theo thu nhaäp (Income elasticity of demand, Ei, Em)

a)Khaùi nieäm Ei ñöôïc hieåu laø % thay ñoåi

löôïng caàu cuûa haøng hoaù, ñöôïc gaây ra bôûi 1% do söï thay ñoåi cuûa thu nhaäp.

Ei = (%∆Qd) / (%∆I)


b) Heä quaû+ Neáu Ei > 0 Laø haøng hoaù bình thöôøng+ Neáu 0 < Ei <1 =>Laø haøng hoaù thieát yeáu+ Neáu Ei >1 hay Ei = 1 =>Laø haøng xa xæ, cao caáp+ Neáu Ei < 0 =>Laø haøng hoùa caáp thaáp+ Neáu Ei = 0 => Haøng hoaù khoâng quan heä vôùi thu nhaäp


4. Söï co giaõn cuûa cung theo giaù (Price elasticity of Supply, Es)a)Khaùi nieäm

Es ñöôïc hieåu laø phaàn traêm thay ñoåi trong löôïng cung cuûa moät haøng hoaù ñöôïc gaây ra bôûi 1 phaàn traêm trong söï thay ñoåi veà giaù cuûa chính haøng hoùa ñoù.EsA = (%∆QsA) / (%∆PsA)

b) Heä quaû: Ñöôïc qui öôùc gioáng /Ep/


V.CHÍNH SAÙCH CAN THIEÄP CUÛA CHÍNH PHUÛ VAØO THÒ TRÖÔØNG ÑEÅ ÑIEÀU CHÆNH GIAÙ CAÛ VAØ LÖÔÏNG CAÂN BAÈNG Ñeå ñieàu chænh giaù thò tröôøng, chính phuû coù theå can theäp tröïc tieáp baèng vieäc qui ñònh giaù saøn, giaù traàn ñoái vôùi giaù haøng hoaù, hoaëc can thieäp giaùn tieáp nhö qui ñònh thueá, trôï caáp, haïn ngaïch...


1.Giaù saøn (Giaù toái thieåu, Pmin) Giaù saøn laø giaù maø ñöôïc khoáng cheá phaàn saøn, hay phaàn toái thieåu neân coøn ñöôïc goïi laø giaù toái thieåu hay Pmin.


Pmin > Pe => Qd(Pmin) < Qs(Pmin) Thöøa haøng hoaù (Thöøa cung, excess supply) Löôïng haøng hoaù thöøa: Qthöøa(Pmin)=Qs(Pmin) – Qd(Pmin)

Ñeå giaûi quyeát heä quaû do saøn giaù taïo ra chính phuû caàn chi ra ngaân saùch B giuùp mua heát haøng hoaù thöøa

B = Pmin * Qthöøa(Pmin)Huỳnh Văn Thịnh 125


P

Sx

0 Q

Dx

Pe

Qe

E

Qd(Pmin)

Qs(Pmin)

Pmin

2. Giaù traàn (Giaù toái ña, Pmax) Giaù traàn laø giaù ñöôïc khoáng cheá phaàn traàn hay phaàn toái ña, neân coøn ñöôïc goïi laø giaù toái ña hay Pmax


Pmax < Pe => Qd(Pmax) > Qs (Pmax)

Thieáu haøng hoaù (Thöøa caàu, excess demand)Löôïng thieáu haøng hoaù: Qthieáu(Pmax)= Qd(Pmax)–Qs(Pmax)


Ñeå giaûi quyeát heä quaû do traàn giaù taïo ra chính phuû caàn chi ra ngaân saùch B giuùp mua haøng hoaù thieáu huït töø thò tröôøng khaùc hay nhaäp khaåu

B = Pi * Qi Trong ñoù: + Pi laø giaù nhaäp + Qi laø löôïng haøng hoaù caàn nhaäp khaåu = Qthieáu(Pmax)



P

Sx

0 Q

Dx

Pe

Qe

E

Qs(Pmax) Qd(Pmax)

Pmax

3. Thueá

Thueá ñöôïc xem nhö chi phí ñoái vôùi doanh nghieäp, ôû ñaây ta tieáp caän theo tröôøng hôïp doanh nghieäp laø ngöôøi noäp thueá vaø thueá laø thueá giaùn thu

Nhö ñaõ phaân tích tröôùc ñaây khi thueá taêng, thì giaù caû ñaàu vaøo taêng(Pin taêng), ñieàu naøy laøm cung giaûm. Caàu khoâng ñoåi. Giaù vaø löôïng caân baèng môùi ñöôïc hình thaønh nhö hình sau:Huỳnh Văn Thịnh 131


PSx1

0 Q

Dx

Pe1

Qe1

E1

Qe0

Pe0

Sx0

E0

Ps

Chính phuû ñaùnh möùc thueá laø T(dvt/dvq) vaøo haøng hoaù.

Theå hieän ôû ñoaïn Pe1 – Ps. Ñieàu naøy laøm cho ñöôøng cung dòch chuyeån töø So ñeán S1

Caàu Do khoâng ñoåi Caân baèng môùi taïo ra taïi Pe1 vaø Qe1 nhö ñoà thòHuỳnh Văn Thịnh 133

Ngöôøi tieâu duøng chòu thueá (dvt/dvq) laø möùc taêng giaù töø Peo leân Pe1

Ngöôøi saûn xuaát chòu thueá (dvt/dvq)

= T tröø möùc thueá ngöôøi tieâu duøng chòu, hay ñoaïn Peo - Ps

Toång thueá chính phuû thu ñöôïc = T * Qe1


Nhaän xeùt:

+Möùc ñoä chòu thueá giöõa ngöôøi tieâu duøng vaø nhaø saûn xuaát phuï thuoäc vaøo söï so saùnh giöõa /Ep/ vaø Es


Neáu:/Ep/ = Es Tieâu duøng vaø saûn xuaát chòu thueá ngang nhau

/Ep/ > Es Tieâu duøng chòu thueá < Saûn xuaát chòu thueá


/Ep/ < Es Tieâu duøng chòu thueá > Saûn xuaát chòu thueá

/Ep/ = 0 Tieâu duøng chòu thueá hoaøn toaøn

/Ep/ = ∞ Saûn xuaát chòu thueá hoaøn toaøn


Chöùng minh baèng coâng thöùc:Pd = (T*Es)/(Es – Ep)Ví duï:T=10.Es=2Ep= -2=> Pd =(10*2)/(2+2) = 5


+Ñeå taêng toång nguoàn thu töø thueá, khoâng nhaát thieát laø phaûi taêng möùc thueá treân moåi ñôn vò saûn löôïng hay thueá suaát.


3. Trôï caáp (Subsidy) Laø hieän töôïng ngöôïc laïi vôùi thueá.

Do ñoù khi coù trôï caáp thì cung taêng.


Chính phuû trôï caáp laø Sub (dvt/dvq) vaøo haøng hoaù.

Theå hieän ôû ñoaïn Ps – Pe1 Ñieàu naøy laøm cho ñöôøng cung dòch chuyeån töø So ñeán S1.

Caàu Do khoâng ñoåi. Caân baèng môùi taïo ra taïi Pe1 vaø Qe1 nhö ñoà thò.


Ngöôøi tieâu duøng höôûng trôï caáp (dvt/dvq) laø möùc giaûm giaù töø Peo leân Pe1.

Ngöôøi saûn xuaát höôûng trôï caáp (dvt/dvq) = Sub – möùc trôï caáp ngöôøi tieâu duøng ñöôïc höôûng,

hay ñoaïn Ps - Peo Toång trôï caáp chính phuû = Sub * Qe1



PSxo

0 Q

Dx

Peo

Qeo

Eo

Qe1

Pe1

So1

E1

Ps

4. Haïn ngaïch (Quota) Laø moät haïn möùc giôùi haïn veà soá löôïng, saûn löôïng, giaù trò saûn löôïng, dieän tích ñaát canh taùc...do chính phuû hay toå chöùc naøo ñoù qui ñònh.

Haïn ngaïch thöôøng duøng trong caùc lænh vöïc xuaát nhaäp khaåu, saûn xuaát...

Muïc ñích chung cuûa haïn ngach laø ñieàu chænh giaù thò tröôøng nhö mong muoán cuûa chính phuû hay toå chöùc naøo ñoù.


Ví duï toå chöùc OPEC qui ñònh haïn ngaïch saûn xuaát haøng naêm cuûa toå chöùc cuõng nhö moåi thaønh vieân trong toå chöùc ñoù.

Thaùi lan qui ñònh haïn ngach dieän tích ñaát canh taùc noâng nghieäp....


kinh teÁ vi moÂ

Documents