(khmer text, english screenshots) · ម ទ ប មវធ martus 2.0.1 (khmer text, english...

1

(Khmer text, English screenshots)

ម ទ ៍ ប ម វ ធ Martus 2.0.1 (Khmer text, English screenshots) 2

រក្សាសិទធិររបយ់៉៉ងឆ្នន ំ២០០១-២០០៤ Beneficent Technology, Inc. (Benetech), Palo Alto, រដឋ California ។ អងគការក្រៅរដ្ឋឋ ភិបាល (NGO‟s) អាចចមលងនងិចចក្សចាយឯក្សសារចណនាកំ្នះក្ដ្ឋយឥតរិតថ្ថល ប៉ុចនតមិនអាចលក្សឬ់ចចក្សចាយវាក្សនុងក្ោលបំណងពាណិជជក្សមមបានក្ឡើយ ។ ឯក្សសារក្នះរតូវបានបក្ងកើតក្ឡើងក្រកាមការជួយឧបតថមភពី Aspiration ចដលជាអងគការមិនរក្សរបាក្ស់ក្សថ្រមរបស់ IRC §501(c)(3) ចដលបានក្តត តការយក្សចតិតទុក្សដ្ឋក្ស់ជាចមបងក្ៅក្លើការអនវុតតន៍ក្ដ្ឋយក្ជារជ័យក្លើក្សមមវធិរីបស់អងគការក្រៅរដ្ឋឋភិបាលសរាប់ការងារមិនក្ដើមបីរបាក្ស់ក្សថ្រម ។ ឯក្សសារចណនាកំ្នះរតូវបានសរក្សរក្ឡើងក្ដ្ឋយានការោរំទពីសំណាក្ស់ Npower ចដលជាអនក្សជំនយួការចផនក្សបក្ចេក្សវទិាក្ដ្ឋយមិនយក្សរបាក្ស់ក្សថ្រម ។ ក្សមមវធិ ីMartus ចដលរតូវបានរក្សាសិទិធក្នះ រតូវបានបក្ងកើតក្ឡើងក្ដ្ឋយជំនួយជាចមបងពីក្សមមវធិីពត័៌ានរបស់ Open Society Institute (វទិាសាថ នសងគមក្បើក្សចំហ) ក្ហើយនងិជំនួយក្ផេងៗក្ទៀតមក្សពីអនក្សឧបតថមភជាឯក្សតតជន ពអីងគការមូលនិធិនានា និងពី Benetech Initiative តទ ល់ ។ សរាប់ព័ត៌ានបចនថម សូមចលូក្ៅកានត់ំបន់បណាត ញរបស់រក្រាង Martus រឺ http://www.martus.org ។ ក្សមមវធិ ីMartus រតូវបានបក្ងកើតក្ឡើងនងិរតូវបានចចក្សចាយក្រកាមអាជាញ ប័ណណជារបភពក្បើក្សទូ យរហសេលិ និង ឥតរិតថ្ថល ។ ក្ដើមបីសិក្សានងិចសវងយល់ចថមក្ទៀតនវូលក្សខ ណឌ ថ្នការក្របើរបាស់ សូមចូលក្ៅកាន់ http://www.martus.org/license.html ។ Martus រឺជានកិ្សិខតតស ដ ពាណិជជក្សមមនងិតល ក្សស ដ ក្សវាក្សមមចដលជាក្សមមសិទិធរបស់ Beneficent Technology, Inc. ចដលការចះុក្មម ះជាផលវូការក្សំពុងចាបក់្ផតើមក្ៅក្សនុងសហរដឋអាក្មរកិ្ស នងិ ក្ៅក្សចនលងក្ផេងក្ទៀត ។ សូមផតល់ការទទួលសាគ ល់តល ក្សស ដ ក្នះក្ដ្ឋយការក្របើរបាស់នមិិតតស ដ TM ក្ៅជាប់នងឹវា ក្ៅក្ពលចដលរតូវក្របើរបាស់វាក្លើក្សដំបូងក្ៅក្សនុងឯក្សសារក្ផេងក្ទៀត ។ ក្ដើមបីក្អាយានភាពងាយស្សួល ក្យើងមិនបានក្របើស ដ TM ក្ៅក្សនុងឯក្សសារក្នះក្ទ នងិជាញឹក្សញាប់រឺសំក្ៅក្ៅក្លើ “Martus” ចតប៉ុក្ណាណ ះក្ៅក្ពលចដលក្យើងនយិ៉យពីក្សមមវធិីក្សុំពយូទ័រ ក្លើក្សចលងចតក្ៅក្លើទំព័រចណនា ំ។ Benetech អះអាងទូទាងំពិភពក្ ក្សអំពីភាពជាាេ ស់ក្សមមសិទិធក្លើតល ក្សស ដ ថ្ន Martus សរាប់ការក្របើរបាស់នងិការបក្រមើជាពិក្សសក្នះ ។

http://www.martus.org/

http://www.martus.org/license.html


តារាងមាត កា ១. ការចណនាពំីក្សមមវធិ ីMartusTM ............................................................................................................ 5 ១ក្ស. អវីក្ៅជា MartusTM ? ........................................................................................................... 5 ១ . ក្ហតុអវីបានជាប ា សុវតថិភាពានសារៈសំខាន់ក្ៅក្ពលក្របើរបាស់ Martus ? .......................... 5 ១រ. ក្តើ Martus រក្សាទិននន័យក្អាយានសុវតថិភាពយ៉៉ងដូចក្មតច ? ................................................. 5 ១ឃ. ក្តើបុរគលាន ក្ស់ៗចាបំាច់រតូវក្ធវើអវី លះក្ដើមបីរក្សាទិននន័យក្អាយានសុវតថិភាព ? ............................ 6 ១ង. ក្តើអវីជាចដនក្សំណត់ចកំ្ពាះសុវតថិភាពរបស់ Martus ? ............................................................... 6 ១ច. ក្ហតុអវីរតូវក្ផញើរពឹតតិបរតក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ? ............................................................................... 7 ១ឆ. ក្ហតុអវីបានជា Martus ជាក្សមមវធិកី្បើក្សទូ យរហសេលិ ? .................................................... 8 ២. ការចាប់ក្ផតើម ..................................................................................................................................................... 9 ២ក្ស. ការដំក្ឡើង ..................................................................................................................................... 10 ២ . ការលុប ......................................................................................................................................... 13 ២.រ ការក្ធវើក្អាយក្សមមវធិ ីMartus ទានស់ម័យ ...................................................................................... 14 ២ឃ. ការបក្ងកើតរណនីរបស់អនក្ស ........................................................................................................... 16 ២ង. ការក្រជើសពាក្សយសាា ត់ .................................................................................................................. 19 ២ច. ដំក្ឡើងការភាជ ប់ក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ................................................................................................... 20 ២ឆ. ក្សំណត់ចំណង់ចណូំលចតិតរបស់អនក្ស ............................................................................................. 22 ៣. តំបន់ក្ធវើការរបស់ Martus ............................................................................................................................ 23 ៤. បក្ងកើតរពឹតតិបរត.............................................................................................................................................. 24 ៤ក្ស. បំក្ពញរក្សឡាទទឹងក្សនុងរពឹតតបិរតមួយ ............................................................................................ 24 ៤ . បតូររពឹតតិបរតតាមបំណង ................................................................................................................ 28 ៥. រក្សាទុក្សនិងចក្សចរបរពឹតតិបរត ........................................................................................................................... 29 ៥ក្ស. ការរក្សាទុក្សរពឹតតិបរតក្បាះរតា ....................................................................................................... 29 ៥ . រក្សាទុក្សក្សចក្សតីរពាង .................................................................................................................... 30 ៥រ. ចក្សចរបចាប់ចមលងថ្នរពឹតតិបរតក្បាះរតា .......................................................................................... 30 ៥ឃ. ចក្សចរបក្សចក្សតីរពាង ....................................................................................................................... 31 ៥ង. ក្បាះបង់ក្សចក្សតីរពាង .................................................................................................................... 32 ៦. ការក្រៀបចំរពឹតតិបរត ............................................................................................................................ 33 ៦ក្ស. ថតលំនាកំ្ដើម ..................................................................................................................... 33 ៦ . ថតក្ផេងក្ទៀតចដលបក្ងកើតក្ដ្ឋយ Martus ............................................................................ 35


៦រ. ការបក្ងកើតថត ..................................................................................................................... 36 ៦ឃ. ការក្បាះបង់ឬលុបរពឹតតិបរត ............................................................................................... 36 ៦ង. ការក្រៀបចំរពឹតតិបរត ............................................................................................................. 37 ៦ច. ការដ្ឋក្ស់រពឹតតិបរតក្លើថ្ផទតុ .................................................................................................... 38 ៦ឆ. ការទាញយក្សរពឹតតិបរតក្បាះរតាមក្សវញិ ................................................................................. 39 ៦ជ. ការទាញយក្សរពឹតតិបរតរពាង ................................................................................................ 40 ៦ឈ. ការទាញយក្សរពឹតតិបរតចដលបក្ងកើតក្ដ្ឋយការយិ៉ល័យសាខា ............................................... 40 ៦ញ. ការក្មើលនងិរក្សាទុក្សឯក្សសារភាជ ប់ ....................................................................................... 41 ៦ដ. ក្មើលរពឹតតិបរតចដល ូច ....................................................................................................... 41 ៦ឋ. ការចសវងរក្សរពឹតតិបរត ........................................................................................................... 41 ៦ឌ. ក្បាះពុមពរពឹតតិបរត ............................................................................................................... 43 ៦ឍ. នាកំ្ចញទិនននយ័រពឹតតិបរត .................................................................................................. 43 ៧. លុបរពឹតតិបរតនងិព័ត៌ានរណនីរបស់អនក្ស .......................................................................................... 45 ៨. លុបរាលទ់ិនននយ័ Martus រួមទាងំក្សមមវធិី ............................................................................................. 47 ៩. រក្សាទិននន័យរបស់អនក្សក្អាយានសុវតថិភាព .......................................................................................... 49 ៩ក្ស. ក្តើសុវតថិភាពរបស់ Martus ដំក្ណើ រការយ៉៉ងដូចក្មតច? .......................................................... 49 ៩ . ចមលងក្សូនក្សារបស់អនក្សទុក្ស .................................................................................................. 49 ៩រ. សាត រក្សូនក្សាអនក្សក្ឡើងវញិ ..................................................................................................... 51 ៩ឃ. ក្របើពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សរបក្សបក្ដ្ឋយភាពថ្វឆ្នល ត ................................................................ 52 ៩ង. ក្របើរបាស់ក្សុំពយូទ័ររបក្សប់ក្ដ្ឋយសុវតថិភាព .............................................................................. 53 ៩ច. ចចក្សរចំលក្សទិនននយ័បុរគលរបស់អនក្សជាមួយមិតតរួមការងារ ........................................................ 53 ៩ឆ. អន ុដ តក្អាយរណនីក្ផេងក្ទៀតក្ផញើរពឹតតិបរតរបស់អនក្សក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ................................. 56 ៩ជ. បតូរក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស ........................................................................... 56 ១០. បតូរ Martus ក្ៅតាមបំណង ............................................................................................................ 57 ១០ក្ស. ការក្របើពុមពក្សនុងរក្សឡាទទឹងលមអិត ...................................................................................... 57 ១០ . បតូររក្សឡាទទឹងរពឹតតិបរតតាមបំណង .................................................................................. 57 ១១. សំណួរចដលរតូវបានសួរជាញឹក្សញាប់ ................................................................................................ 61


១. ការណណនាពំ ម វ ធ MartusTM

១ . វ ៅជា MartusTM ? ក្ដ្ឋយរតូវបានដ្ឋក្ស់ក្មម ះក្ៅតាមពាក្សយជាភាសារក្សិច ចដលានន័យថាសាក្សេី, រក្រាង Martus ផតល់នវូវធិសីាស្តសតរបក្សបក្ដ្ឋយសុវតថភិាពនងិានសមតថភាព ក្ដើមបីផទកុ្សនងិទាញយក្សមក្សវញិនវូព័ត៌ានអពំីការរកំ្ ភបំពានសិទធិមនសុេ ។ ក្ៅក្ពលក្របើរបាស់ក្សមមវធិ ីMartus អនក្សអាចបក្ងកើតរពឹតតបិរតជាក្រចើន សរាប់ក្សត់រតាការរកំ្ ភបំពានសិទធិមនុសេ, អាចភាជ ប់ឯក្សសារក្ផេងៗចដលពាក្សព់័នធ, អាចក្សំណត់ថាក្តើព័ត៌ានក្នះរួរចតបងាា ញជាសាធារណៈឬក្ស៏រក្សាទុក្សជាបុរគល រពមទាងំអាចផទកុ្សព័ត៌ានទាងំអស់ក្ៅក្លើាសីុ៉នបក្រមើចដលរបក្សបក្ដ្ឋយសុវតថិភាព ។ ក្ដើមបីសិក្សាបចនថមក្ទៀតអពំីប ា ទាងំក្នះ រក្រាង Martus បានបងាា ញជូនរាល់ចផនការអនារតនានារបស់រក្រាង សូមចលូក្ៅកាន់ http://www.martus.org ។

១ខ. េត វ បានជាបញ្ហា វតថ ភាពមានសារៈ ំខាន់ ៅ ពល ប បា ់ Martus ? អនក្សចដលផតល់ព័ត៌ានអពំីការរកំ្ ភបំពានសិទធមិនុសេ ានការរពយួបារមភអពំីប ា សុវតថិភាព ក្ហើយអនក្សក្ស៏រតូវចតានការរពួយបារមភផងចដរ ក្ដើមបីការពារពួក្សក្រនងិ លួនអនក្សតទ ល់ ។ វាជាការសំខាន់ចដលានចតមនសុេចដលរតូវបានក្រជើសជាមុនប៉ុក្ណាណ ះក្ទើបអាចចលូក្ៅដំក្ណើ រការរពឹតតបិរតចដលអនក្សបានបក្ងកើត ជាពិក្សសព័ត៌ានចដលអនក្សចាតទ់ុក្សជាពិក្សសថាសំខាន់បំផតុ (ចដលអនក្សអាចរក្សាវាជាលក្សខណៈបុរគល) ។ វាក្ស៏ជាការសំខាន់ផងចដរចដលថា ពុំានអនក្សណាាន ក្ស់អាចចលូក្ៅចក្សចរបទិនននយ័ចដលអនក្សបានក្ផញើក្ៅ ឬក្សច៏ូលក្ៅបក្ងកើតជារពឹតតបិរតភូតក្សុហក្សឬមិនរតឹមរតូវក្ដ្ឋយក្របើរណនីរបស់អនក្ស ។ ានជំ នមួយចំនួនចដលអនក្សអាចក្របើក្ដើមបីការពារមិនក្អាយនរណាាន ក្ស់ក្អាយក្របើរណនី Martus របស់អនក្សក្ដើមបីអានទិននន័យចដលអនក្សបានរបមូល ឬប េូលទិននន័យបចនថមក្ទៀតបាន ក្បើក្ទាះជាពួក្សក្រលួចក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ឬក្ស៏អាចចូលដំក្ណើ រការវាក្ស៏ក្ដ្ឋយ ។

១ . ត Martus រ ទ ន ន យ យមាន វតថ ភាព ងដ ច ម ច ? រាលរ់ណនី Martus ទាងំអស់ានក្សូនក្សាពីរ (រឺជាច េតួអក្សេរដ៏ចវង) មួយជាក្សូនក្សាសាធារណៈ ចដលក្ររាលោ់ន អាចក្មើលក្ឃើញ ក្ហើយនងិមួយក្ទៀតជាក្សូនក្សាបុរគល ចដលក្រអាចចូលដំក្ណើ រការបានក្ដ្ឋយក្របើពាក្សយសាា ត់របស់រណនីក្នាះចតប៉ុក្ណាណ ះ ។ ការរួមប េូលោន ក្នះរតូវបានក្ ថា “ក្សូនក្សាពីរ” ក្ហើយឯក្សសារចដលជាប់មក្សជាមួយវារឺជាឯក្សសារ MartusKeyPair.dat របស់អនក្ស ។ ក្ៅក្ពលចដលអនក្សចលូក្សនុងក្សមមវធិ ីMartus ពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សអាចក្អាយក្សមមវធិកី្បើក្សទាងំក្សូនក្សាបុរគលនងិក្សូនក្សាសាធារណៈ ដូក្ចនះអនក្សអាចក្មើលរពឹតតិបរតចដលអនក្សបានបក្ងកើតនងិរក្សាទុក្ស ។ ានចតអនក្សក្ទចដលដឹងពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស ។ ក្បើោម នវា ពុំាននរណាាន ក្ស់អាចចលូក្ៅក្មើលក្សូនក្សាពីររបស់អនក្សបានក្ទ ចដលក្នះាននយ័ថា ពុំាននរណាាន ក្ស់ក្ផេងអាចក្របើរណនីរបស់អនក្សបានក្ឡើយ ។



ក្ដ្ឋយសារចតានក្សមមវធិីក្សុំពយូទ័រនងិានការតល ស់បតូររបក្ភទកាត រចុចជាក្រចើន ចដលអាចក្អាយអនក្សក្ផេងក្សត់រតារាលត់ួអក្សេរចដលអនក្សវាយក្ៅក្លើកាត រចុចរបស់អនក្សបានក្នាះ ក្សមមវធិី Martus បានរួមប េូលនវូកាត រចុចក្លើក្អរក្សង់សរាប់អនក្សក្ដើមបីក្របើក្ៅក្ពលប េូលពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស ។ ចបបក្នះវាក្ធវើក្អាយកានច់តលំបាក្សសរាប់អនក្សចដលចង់ចូលរុក្សរានក្ដើមបីចសវងរក្សក្មើលពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស ។

១ឃ. ត ប លមា ់ៗ បំាច់ ត វ ធវ វ ខ ដ ម រ ទ ន ន យ យមាន វតថ ភាព ? សូមក្របើពាក្សយសាា ត់ចដលអនក្សនងឹចងចា ំប៉ុចនតពុាំននរណាអាចទាយរតូវបាន ។ ចរូយក្សចតិតទុក្សដ្ឋក្ស់ជាពិក្សសដលក់្សចក្សតីចណនាកំ្ៅក្សនុង “២ង. ការក្រជើសពាក្សយសាា ត់” ក្ៅក្សនុងឯក្សសារចណនាអំនក្សក្របើក្នះ ។ ក្ដើមបីរក្សាពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សជាសាា ត់ សូមក្សុំសរក្សរវាក្ៅរតងក់្សចនលងណាចដលក្រអាចរក្សក្ឃើញក្ហើយអាចភាជ ប់ជាមួយក្សមមវធិ ីMartus ។ សូមក្សុំក្ផញើវាក្ៅនរណាាន ក្ស់តាមអុចីម៉ល ឬរបាប់នរណាាន ក្ស់តាមទូរស័ពទ ក្រពាះមក្ធាបាយទំនាក្ស់ទំនងទាងំក្នាះអាចពុំានសុវតថិភាព ។ បចនថមក្ៅក្លើពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស អនក្សក្ស៏រតូវការក្សូនក្សារបស់អនក្សក្ដើមបីចូលដំក្ណើ រការរណនីរបស់អនក្ស ។ សូមក្ធវើការថតចមលងក្សូនក្សារបស់អនក្ស ក្ហើយទុក្សវាដ្ឋច់ក្ដ្ឋយចឡក្សពីពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស ។ (សរាប់ព័ត៌ានបចនថម សូមអាន “៩ . ចមលងក្សូនក្សារបស់អនក្សទុក្ស” ។) ចបបក្នះរាឺនសារៈសំខាន់ ក្រពាះថារបសិនក្បើអនក្សមិនអាចចាប់ក្ផតើមក្សុំពយូទ័ររបស់អ នក្ស ឬក្ស៏ក្រលួចវាក្ៅបាត់ អនក្សនងឹចាបំាច់រតូវដំក្ឡើងក្សូនក្សាក្ៅក្លើក្សុំពយូទ័រក្ផេងក្ទៀតក្ដើមបីចលូដំក្ណើ រការទិនននយ័បុរគលចដលអនក្សបានក្សត់រតាទុក្ស ក្បើក្ទាះជាវារតូវបានផទកុ្សក្លើាសីុ៉នបក្រមើ Martus ក្ស៏ក្ដ្ឋយចះុ ។

១ង. ត វ ជាណដន ំណត់ចំ វតថ ភាពរប ់ Martus ? ក្សមមវធិ ីMartus ក្របើបក្ចេក្សវទិាបចមលងជារហសេលិ ដ៏រងឹាកំ្ដើមបីចក្សលងបនលំរពឹតតបិរតរបស់អនក្ស ដូក្ចនះអនក្សក្ផេងក្ទៀតមិនអាចអានពួក្សវាក្លើថាសរងឹរបស់អនក្សបានក្ទ ។ ចតក្ទាះជាយ៉៉ងណាក្សក៏្ដ្ឋយ ក្ដ្ឋយសារចតសុវតថិភាពពាក្ស់ព័នធក្ៅនងឹអនក្សក្របើ ក្ហើយអនក្សក្របើជាមនុសេ ក្ទើបក្ធវើក្អាយសុវតថិភាពរបស់ Martus ក្ៅានក្សរមិត ។ ក្យើងចង់ក្ធវើក្អាយរបាក្សដថា អនក្សយល់ពីចដនក្សំណត់ក្នះ ក្បើក្ទាះបីជាក្សមមវធិរីតូវបានបក្ងកើតក្ឡើងយ៉៉ងានសុវតថិភាពបំផតុក្ស៏ក្ដ្ឋយ ។ ក្នះជាមូលក្ហតុ លះៗចដលអ នក្សដ៏ថ្ទអាចចលូយក្សព័ត៌ានបុរគលរបស់អនក្សបាន ៖

» ក្រអាចរក្សក្ឃើញពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សចដលបានសរក្សរទុក្សក្ៅក្លើរក្សដ្ឋសតូច » ពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សរបចហលជាសាម ដក្ពក្ស ដូចជា ពាក្សយចតមួយាត៉់ ឬ ជាក្មម ះអវីមួយ ឬ ជា ល សាម ដមួយ » ក្រអាចក្មើលក្ឃើញអនក្សប េូលពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស ឬក្រអាចដំក្ឡើងកាត រចុចថមី ចដលជាឧបក្សរណ៍តភាជ ប់ដ៏ពិក្សសឬក្ស៏ជាក្សមមវធិី

ដ៏ពិក្សសមួយ ក្ដើមបីលួចពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស ។ » អនក្សរបចហលជាអាចដ្ឋក្ស់ព័ត៌ានសាា ត់ចលូក្ៅក្សនុងចផនក្សសាធារណៈថ្នរពឹតតិបរតមយួក្ដ្ឋយថ្ចដនយ » មនុសេចដលដឹងក្សូនក្សាសាន ក្ស់ការក្សណាត លចដលអនក្សទុក្សចតិតអាចក្សបតអ់នក្ស


» មនុសេចដលដឹងពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សឬពាក្សយសាា ត់សាន ក្ស់ការក្សណាត លរបស់អនក្ស អាចក្អាយអនក្សដ៏ថ្ទដឹងពាក្សយសាា ត់ក្នាះតាមរយៈការបងខិតបងខំ សំបុរតរំរាម ឬក្ដ្ឋយសារឧបទទវក្ហតុ ។

» ពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សអាចរតូវបានសាទ ក្ស់ចាប ់របសិនក្បើអនក្សក្ផញើវាតាមរយៈសារក្អឡិចរតូនិច ឬក្ស៏តាមរយៈការនយិ៉យតាមច េទូរស័ពទចដលក្រលួចថត ។

» ក្រអាចក្អាយអនក្សនវូក្សមមវធិីចមលង Martus មិនរតឹមរតូវមួយ ចដលក្សមមវធិមីិនរតមឹរតូវក្នះអាចបណាត លក្អាយអនក្សក្ផេងក្ទៀតចលូដំក្ណើ រការទិនននយ័របស់អនក្ស ។

» អនក្សបក្ងកើត Martus អាចានក្សំហុសក្សនុងការរចនា Martus ឬក្ស៏អនក្សវទិាសាស្តសតអាចបក្ងកើតបក្ចេក្សវទិាថមីសរាប់បំចបក្សរបព័នធសុវតថិភាព ឬក្ស៏មួយរយៈក្ពលក្រកាយមក្សក្ទៀតក្សុំពយូទ័រអាចនងឹានឥទធិពលចថមក្ទៀតក្ដើមបីបំចបក្សរបព័នធសុវតថិភាព ។ ក្ទាះបីជា Martus រតូវបានក្រពិនតិយក្ឡើងវញិយ៉៉ងទូលំទ ូយសរាប់ពរងឹងសុវតថិភាព ក្ហើយអនក្សជំនាញក្សុំពយូទ័រអាចពិនតិយនវូបលង់របស់ Martus ក្ឡើងវញិក្ដើមបីរក្សក្មើលចក្នាល ះ វះខាតររប់ក្ពលក្វ ក្ស៏ក្ដ្ឋយ ក្ស៏វាទំនងចដរចដលថា ព័ត៌ានបុរគលទាងំក្នាះអាចចលូដំក្ណើ រការបានក្ដ្ឋយរក្ស មក្ផេងក្ទៀតចដលបានតាងំចតិតក្សនុងការចំណាយក្ពលក្វ នងិក្សិចេរបឹងចរបងក្ដើមបីអានវាក្ៅក្ពលអនារត ។ ក្ទាះបីជាចដនក្សំណត់ទាងំក្នះអាចសាត ប់ក្ៅរួរក្អាយខាល ចក្ស៏ក្ដ្ឋយ ក្ស៏ព័ត៌ាន Martus រឺានសុវតថិភាព ក្រចើនជាងព័ត៌ានក្ៅក្លើរក្សដ្ឋស ឬក្ស៏ក្ៅក្សនុងក្សមមវធិកី្សុំពយូទ័រជាក្រចើនក្ទៀត ។ ក្យើងពនយល់អំពីចដនក្សំណត់ក្នះក្ដើមបីក្ធវើក្អាយរបាក្សដថាអនក្សយល់អំពីវា ក្ហើយវាានសារៈសំខាន់ចដលអនក្សក្របើ Martus រតូវដឹងរាល់ប ា ចដលទាក្ស់ទងក្ៅនងឹសុវតថិភាពរបស់វា ។ ក្ទាះបីជាក្យើងបានបក្ងកើតក្មក្សាដ៏រងឹាសំរាប់ការពារព័ត៌ានរបស់អនក្សក្ស៏ក្ដ្ឋយ ក្ស៏ក្មក្សាក្នាះក្ៅចតរតូវក្រចាក្ស់ក្ចញក្ដ្ឋយក្សូនក្សាចដលអនក្សទុក្សក្ចាល ក្ហើយសូមបីចតក្មក្សាខាល ងំយ៉៉ងណាក្ស៏ក្រក្ៅចតអាចវាយក្សំក្ទចបាន ក្បើសិនជាានការរបឹងចរបងររបរ់ោន់ ។

១ច. េត វ ត វ ផញ ព ត ប ត ៅមា នប ម ? ាសីុ៉នបក្រមើ Martus រឺជាក្សុំពយូទ័របក្រមើចដលទទួលយក្សរពឹតតិបរតចដលរតូវបានបចមលងជារហសេលិ , ចមលងវាទុក្សជាព័ត៌ានបរម ងរបក្សបក្ដ្ឋយសុវតថិភាព, ចមលងវាក្ៅទីតាងំជាក្រចើន ុសៗោន នងិការការពារព័ត៌ានពីការបាត់បង់ ។ (Benetech ផតល់ក្អាយនវូក្សមមវធិាីសីុ៉នបក្រមើដលអ់ងគការចដលានាសីុ៉នបក្រមើ Martus ប៉ុចនតវាមិនផតល់ការបក្រមើក្សវាក្សមមាសីុ៉នបក្រមើក្ដ្ឋយតទ ល់ក្ទ ចរូក្ផញើសារក្អឡិចរតូនិចក្ៅកាន ់[email protected] សរាប់ទទួលបាននវូប ជ ីថ្នក្សុំពយូទ័របក្រមើដ៏ានសកាក នពុល ។ ) រពឹតតិបរតចដលអនក្សមិនទានក់្ផញើក្ៅកាន់ាសីុ៉នបក្រមើរឺានចតក្ៅក្សនុងក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្សប៉ុក្ណាណ ះ ។ របសិនក្បើអនក្សបាត់ក្សុំពយូទ័រ ឬរតូវក្រលួចឬ ូច ក្នាះអនក្សអាចបាត់ឯក្សសារទាងំអស់ក្នាះ ។ ាសីុ៉នបក្រមើក្ដើរតួជាក្ររ ងយនតចមលងទុក្ស ។ ជាមួយក្សូនក្សា ក្មម ះអនក្សក្របើ នងិ ពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស អនក្សអាចដំក្ឡើង Martus ក្ៅក្លើក្សុំពយូទ័រក្ផេងក្ទៀត ក្ហើយចូលដំក្ណើ រការទិននន័យបុរគលនងិសាធារណៈក្សនុងរពឹតតិបរតចដលអនក្សបានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ។ ក្ហើយរបសិនក្បើអងគការរបស់អនក្សានរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត ល ការក្ផញើរពឹតតិបរតក្ៅាសីុ៉នបក្រមើក្ធវើក្អាយមនុសេដ៏ថ្ទក្ទៀតក្សនុងអងគការរបស់អនក្សអាចអានព័ត៌ានទាងំក្នាះបាន (ទាងំទិនននយ័បុរគលនងិសាធារណៈ) ។ សូមអាន “៩រ. សាត រក្សូនក្សាអនក្សក្ឡើងវញិ” នងិ “៩ច. ចចក្សរចំលក្សទិនននយ័បុរគលរបស់អនក្សជាមួយមិតតរួមការងារ” ។

mailto:[email protected]


សរាប់បចនថមក្លើសពីក្នះក្ទៀតក្ៅក្ពលអនារត ព័ត៌ានសាធារណៈក្សនុងរពឹតតិបរតនងឹរតូវក្ចញផាយសរាប់អនក្សស្សាវរជាវ, សារព័ត៌ាន នងិអនក្សចដលានការចាប់អារមមណ៍ក្លើប ា សិទធមិនុសេ ។ របសិនក្បើអនក្សទុក្សរពឹតតិបរតរបស់អនក្សក្សនុងក្សុំពយូទ័រ ានចតអនក្សប៉ុក្ណាណ ះចដលអាចចូលដំក្ណើ រការព័ត៌ានក្នាះបាន ។ របសិនក្បើអនក្សប ជូ នវាក្ៅកាន់ាសីុ៉នបក្រមើ អនក្សក្ផេងក្ទៀតក្ស៏អាចដឹងពីព័ត៌ានសាធារណៈក្សនុងក្រ ងក្សតីចដលអនក្សសរក្សរ ។

១ឆ. េត វ បានជា Martus ជា ម វ ធ ប ទ យរេ ល ខ ? អនក្សសរក្សរក្សមមវធិឯីក្សរាជយអាចពិនតិយរហសេលិ ក្ឡើងវញិក្សនុងក្សមមវធិីក្បើក្សទូ យរហសេលិ ជារក្បៀបចដលពួក្សក្រមិនអាចក្ធវើដូចក្នះបានក្ទក្ៅក្សនុងក្សមមវធិធីមមតា ។ Benetech បានបក្ងកើត Martus សរាប់ការក្របើរបាស់ក្ដ្ឋយអងគការសិទធមិនុសេ ក្ហើយវាមិនរួមប េូលការ ក្ស់ក្សំបាងំមក្ធាបាយក្សនុងការរបមូលព័ត៌ានពីអនក្សក្របើ Martus ឬក្សនុងការរបតិបតតិការងារអីវមួយក្ដ្ឋយ ក្ស់ក្សំបាងំក្នាះក្ទ ។ ក្ដ្ឋយសារចតជាក្សមមវធិកី្បើក្សទូ យរហសេលិ អនក្សមិនចាបំាច់រតូវការអន ុដ តពីក្យើងក្នាះក្ទ ។ អងគការក្ផេងៗក្ទៀតអាចានរហសេលិ ចដលរតូវបានប ជ ក្ស់ជាឯក្សរាជយ ក្ដើមបីប ជ ក្ស់ក្អាយក្ឃើញថា វាក្ធវើនវូអវីដូចចដលក្យើងអះអាងថាវានងឹក្ធវើ ។ ក្ដើមបីសិក្សាចថមក្ទៀតអពំីបក្ចេក្សវទិាក្បើក្សទូ យរហសេលិ សូមចូលក្ៅក្មើល Open Source Initiative តាម http://www.opensource.org ។


២. ការ ប់ ផ ម អនក្សអាចដំក្ឡើងនងិដំក្ណើ រការ ក្ៅក្លើក្សុំពយូទ័រចដលដំក្ណើ រការ Windows, Mac OS ឬ Linux ចដលាននវូតរមូវការដូចខាងក្រកាម ។ សរាប់ព័ត៌ានបចនថមថមីបំផុតអពំីការចណនាអំពំីរបព័នធ សូមអានក្សំណត់សាគ ល់ចងុក្រកាយ ក្សនុងឯក្សសារ README_km.txt ចដលរតូវបានដ្ឋក្ស់ប េូ លជាមួយការទាញយក្សក្សមមវធិី Martus ។ Windows » Windows 95 SE, Windows 98, Windows NT 4.0, Windows Me, Windows 2000 ឬ Windows XP (ចំក្ពាះក្សំចណចដលមិនចមនជាភាសាអង់ក្រលស ក្សំចណ Windows ២០០០ ចតមួយរត់ចដលរក្ស មហុ៊ន Sun បានសាក្សលបងជាមួយ Java Environment រឺ Windows 2000 Professional ។) » ក្ៅក្សនុង Windows NT, Windows 2000, ឬ Windows XP Professional អនក្សចាបំាច់រតូវចតចលូក្សនុងនាមជាអនក្សររប់ររង មុនក្ពលដំក្ឡើង Martus ។ » Pentium 166 MHz processor (300 MHz ឬក្ស៏រួរចតធជំាងក្នះ) » ថាសរងឹចដលានទំហទំំក្នរ 50 MB » 32 MB RAM (64 MB ឬក្ស៏រួរចតធំជាងក្នះ) » ការភាជ ប់ក្ៅកានអ់ុិនធណិឺត ក្ដើមបីចមលងទិនននយ័ក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ។ របសិនក្បើអនក្សោម នការតភាជ ប់ក្ៅអុិនធណិឺត សូមក្មើលចផនក្ស “៩ឆ. អន ុដ តក្អាយរណនីក្ផេងក្ទៀតក្ផញើរពឹតតិបរតរបស់អនក្សក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ” » ក្ដើមបីក្ផញើរពឹតតិបរតក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ អនក្សរតូវានការក្របើរបាស់បណាត ញក្ដ្ឋយមិនានការក្សំណត់ តាមរយៈរចក្ស 987 នងិ 988 ឬ រចក្ស 80 នងិ 443 ។ ក្នះរឺជាប ា មួយ របសិនក្បើអនក្សដំក្ណើ រការ Martus តាមរយៈជ ជ ងំក្ភលើង ។ » រដ្ឋយសីុឌ ី(សរាប់ការដំក្ឡើងពីសីុឌីប៉ុក្ណាណ ះ) » ក្អរក្សង់ចដលានទំហ ំ800x600 ឬក្ស៏ធំជាងក្នះ Mac OS » Mac OS X 9.2 ឬក្ស៏ ពស់ជាងក្នះ » ក្សំចណ Java Runtime Environment (JRE) 1.4.1_01 ឬក្ស៏ ពស់ជាងក្នះ (ភាជ ប់មក្សជាមួយនវូ Jaguar, ក្ដើមបីទាញយក្សនវូក្សំចណថមីបំផតុ សូមចូលក្ៅ http://www.apple.com/downloads/macosx/apple » ថាសរងឹចដលានទំហទំំក្នរ 50 MB » ការភាជ ប់ក្ៅកានអ់ុិនធណិឺត ក្ដើមបីចមលងទិនននយ័ក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ។ របសិនក្បើអនក្សោម នការតភាជ ប់ក្ៅអុិនធណិឺត សូមក្មើលចផនក្ស “៩ឆ. អន ុដ តក្អាយរណនីក្ផេងក្ទៀតក្ផញើរពឹតតិបរតរបស់អនក្សក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ” » ក្ដើមបីក្ផញើរពឹតតិបរតក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ អនក្សរតូវានការក្របើរបាស់បណាត ញក្ដ្ឋយមិនានការក្សំណត់ តាមរយៈរចក្ស987 នងិ 988 ឬ រចក្ស 80 នងិ 443 ។ ក្នះរឺជាប ា មួយ របសិនក្បើអនក្សដំក្ណើ រការ Martus តាមរយៈជ ជ ងំក្ភលើង ។ » រដ្ឋយសីុឌ ី(សរាប់ការដំក្ឡើងពីសីុឌីប៉ុក្ណាណ ះ)


» ក្អរក្សង់ចដលានទំហ ំ800x600 ឬក្ស៏ធំជាងក្នះ Linux » Intel Pentium ចដលរត់ Linux kernel v.2.2.1 នងិ glibc v.c.12.11 ឬក្ស៏ថមីជាងក្នះ ។ » Java 2 Standard Edition (J2SE), Java Runtime Environment (JRE) 1.4.1 ឬក្ស៏ថមីជាងក្នះ ។ » ថាសរងឹចដលានទំហទំំក្នរ 75 MB » 32 MB RAM (64 MB ឬក្ស៏រួរចតធំជាងក្នះ) » ការភាជ ប់ក្ៅកានអ់ុិនធណិឺត ក្ដើមបីចមលងទិនននយ័ក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ។ របសិនក្បើអនក្សោម នការតភាជ ប់ក្ៅអុិនធណិឺត សូមក្មើលចផនក្ស “៩ឆ. អន ុដ តក្អាយរណនីក្ផេងក្ទៀតក្ផញើរពឹតតិបរតរបស់អនក្សក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ” » ក្ដើមបីក្ផញើរពឹតតិបរតក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ អនក្សរតូវានការក្របើរបាស់បណាត ញក្ដ្ឋយមិនានការក្សំណត់ តាមរយៈរចក្ស 987 នងិ 988 ឬ រចក្ស 80 នងិ 443 ។ ក្នះរឺជាប ា មួយ របសិនក្បើអនក្សដំក្ណើ រការ Martus តាមរយៈជ ជ ងំក្ភលើង ។ » រដ្ឋយសីុឌ ី(សរាប់ការដំក្ឡើងពីសីុឌីប៉ុក្ណាណ ះ) » យ៉៉ងក្ ចណាស់រតូវានពណ៌ចំនួន 16 ប៊ីត ចដលក្របើជាមួយថ្ផទតុ KDE ឬក្ស៏ Gnome កាន់ចតរបក្សើរ

២ . ការដំ ង Martus រតូវបានសរក្សរក្ឡើងក្ដ្ឋយភាសាក្សមមវធិ ីJava ក្ហើយវាតរមូវក្អាយាន Java Environment ក្ដើមបីដំក្ណើ រការ ។ អនក្សដំក្ឡើង Martus សរាប់ Windows នងឹដំក្ឡើង Java 2 Runtime Environment នងិក្សមមវធិ ីMartus ក្លើក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្សរួមោន ចតមតង ក្ហើយវាក្សប៏ចនថមផលវូកាត់របស់ Martus ក្ៅក្លើថ្ផទតុរបស់អនក្សផងចដរ ។ របសិនក្បើអនក្សក្សំពុងក្របើ Mac OS ឬ Linux អនក្សរបចហលជាបានដំក្ឡើងរួចជាក្ស្សចនវូ Java Runtime Environment ចតរបសិនក្បើោម ន សូមដំក្ឡើងវាមុនក្ពលដំក្ឡើង Martus ។ អនក្សអាចទាញយក្សអនក្សដំក្ឡើងក្សមមវធិ ីMartus ព ីhttp://www.martus.org ។ អនក្សអាចទាញយក្សអនក្សដំក្ឡើងសរាប់ក្វទិកាចដលអនក្សក្សំពុងក្របើ ឬក្ស៏ជាលក្សខណៈ ISO CD Image ចដលានអនក្សដំក្ឡើង សរាប់ Windows, Mac OS នងិ Linux ។ របសិនក្បើអនក្សទាញយក្ស ISO CD Image អនក្សរតូវចតចមលងវាចលូសីុឌីមុនក្ពលដំក្ឡើង Martus ។ មា ល ់៖ ដូចជាក្សមមវធិីភារក្រចើនចដរ អនក្សមិនអាចដំក្ឡើងក្សមមវធិ ីMartus យ៉៉ងក្ជារជ័យការចមលងឯក្សសារក្សមមវធិី Martus ចដលអនក្សបានចមលងទុក្សក្នាះក្ទ ។ ចរូក្របើអនក្សដំក្ឡើង Martus ក្ដើមបីដំក្ឡើងក្សមមវធិី ។ ក្ដើមបីដំក្ឡើងក្សមមវធិ ីMartus សរាប់ Windows ៖ ១. ប េូលសីុឌី Martus ចូលក្ៅក្សនុងរដ្ឋយសីុឌីរូមរបស់អនក្ស ឬក្ស៏ទាញយក្សអនក្សដំក្ឡើងក្សមមវធិី Martus ពី http://www.martus.org ក្ហើយដំក្ណើ រការវា ។ អនក្សដំក្ឡើងក្សមមវធិ ីMartus ក្ស៏ក្បើក្សក្ឡើង ។




មា ល ់៖ របសិនក្បើអនក្សដំក្ឡើងក្សមមវធិី Martus មិនក្បើក្សក្ដ្ឋយសវ័យរបវតតកិ្ៅក្ពលចដលអនក្សប េូ លសីុឌីក្នាះក្ទ សូមចុចពីរដងក្ៅក្លើ My Computer ក្ៅក្លើថ្ផទតុរបស់អនក្ស រួចចូលក្ៅរក្សរដ្ឋយសីុឌីរូម នងិ ចុចពីរដងក្ៅក្លើ Setup.exe ។ ២. ក្រជើសភាសាក្ដើមបីដំក្ឡើង ក្ហើយចុច OK ។ ៣. ចុច “បនាទ ប់” ក្ៅក្សនុងរបអប់សនទនា “អនក្សជំនយួការដំក្ឡើង NSIS” ក្ដើមបីដំក្ឡើង Martus ។ ៤. អានក្សិចេរពមក្រពៀងអាជាញ ប័ណណ ក្ហើយបនាទ ប់មក្សចុច “យល់រពម” ក្ដើមបីយល់រពមជាមួយវា ។ របសិនក្បើអនក្សមិនយល់រពមជាមួយក្សិចេរពមក្រពៀងអាជាញ ប័ណណក្នាះក្ទ អនក្សដំក្ឡើងនងឹមិនដំក្ឡើងក្សមមវធិ ីMartus ក្ឡើយ ។ ៥. សក្រមចចិតតថាក្តើអនក្សចង់ដំក្ឡើងផលវូកាត់ Martus ក្ៅក្សនុងមុឺនយុ Start របស់ Windows ឬអត់ ។ ចុច “យល់រពម” របសិនក្បើអនក្សចង់ នងិ “ក្ទ” របសិនក្បើអនក្សមិនចង់ ។ ៦. សក្រមចចិតតថាក្តើអនក្សចង់ដំក្ឡើងផលវូកាត់ Martus ក្ៅក្លើថ្ផទតុឬអត់ ។ ចុច “យល់រពម” របសិនក្បើអនក្សចង់ នងិ “ក្ទ” របសិនក្បើអនក្សមិនចង់ ។ មា ល ់៖ វាានភាពងាយស្សួលក្រចើនសរាប់អនក្សក្របើភារក្រចើន របសិនក្បើផលវូកាត់រតូវបានដំក្ឡើងក្ៅក្សនុងមុឺនយុ Start របស់ Windows ឬក្ៅក្លើថ្ផទតុ ។ ក្ទាះជាយ៉៉ងណាក្ស៏ក្ដ្ឋយ របសិនក្បើអនក្សចង់ក្អាយវតតានរបស់ក្សមមវធិីបងាា ញ លួនតិចបំផតុ ចូរក្សុំដំក្ឡើងផលវូកាត់ក្ៅក្សនុងមុឺនយុ Start របស់ Windows ឬ ថ្ផទតុ ។ ក្ដ្ឋយមិនរិតពីជក្រមើសរបស់អនក្ស អនក្សដំក្ឡើងចតងចតបចនថមផលវូកាត់ Martus ក្ៅក្សនុងថត Martus ជានិចេ ។ ៧. អនក្សដំក្ឡើងនងឹផតល់របាយការណ៍អពំីដំក្ណើ រការរបស់ លួន ក្ៅក្ពលចដលវាដំក្ឡើងក្សមមវធិី Martus នងិឯក្សសារ Java ចដលវារតូវការ ។ ក្ៅក្ពលចដលវាសួរប ជ ក្ស់ ចរូចុច “ប េ ប់” ក្ដើមបីប េ ប់ការដំក្ឡើង ។ មា ល ់៖ ក្បើក្ទាះជាក្សមមវធិ ីJava រតវូបានដំក្ឡើងក្សនុងាសីុ៉នរបស់អនក្សរួចក្ហើយក្ស៏ក្ដ្ឋយក្ស៏ Martus ក្ៅចតដំក្ឡើង Java 2 runtime environment របស់ លួនចដរ ។ ការដំក្ឡើងរបស់ Martus នងឹមិនតល ស់បតូរក្សំចណ Java ចដលានស្សាប់ក្នាះក្ទ ។ ក្ដើមបីដំក្ឡើង Martus សរាប់របព័នធរបតិបតតិការ Mac OS ៖ ១. ប េូលសីុឌី Martus ក្ៅក្សនុងរដ្ឋយសីុឌីរូម របស់អនក្ស ឬទាញយក្សអនក្សដំក្ឡើង Martus ពី http://www.martus.org នងិចុចពីរដងក្លើវា ។ មា ល ់៖ ចរូក្របើសីុឌីចដលានទំហំធំជាមួយរដ្ឋយសីុឌីរូម ចដលានរនធមួយចដលមិនានក្ជើងរទថាសជាចលក្សរ ។ ចរូក្របើសីុឌចីដលានទំហតំូចជាមួយរដ្ឋយសីុឌីរូម ចដលានក្ជើងរទថាសជាចលក្សរ ។ ២. ក្បើក្សថត Martus Client ក្ហើយបនាទ ប់មក្សក្បើក្សថត LibExt ។ ៣. ចមលងរាល់ឯក្សសារចដលានក្ៅក្សនុងថត LibExt ក្ៅកានថ់ត /Library/Java/Extensions ក្ៅក្លើថាសរងឹរបស់អនក្ស ។



៤. បក្ងកើតថត Martus ថមីមួយក្ៅក្លើថាសរងឹក្ៅរតង ់/Library/Java/Martus ។ ៥. ចមលងរាល់ឯក្សសារនងិថតចដលានក្ៅក្សនុងថត Martus (ក្ៅក្សនុងថត Martus Client) ក្ៅកានថ់ត Martus ថមកី្ៅក្លើថាសរងឹរបស់អនក្ស ។ ៦. បក្ងកើតក្មម ះចក្សលងកាល យថ្ន Martus.jar សរាប់ថ្ផទតុ ឬ ក្ស៏ថតក្ផេងក្ទៀត របសិនក្បើអនក្សចង់បាន ។ ដំក្ឡើង Martus ក្លើ Linux ៖ ១. ក្មើលថាក្តើអនក្សានក្សំចណ Sun Java 1.4.1_03 ឬ ថមីជាងក្នះឬអត់ ៖ java –version របសិនក្បើវាបងាា ញក្សចំណ Java ចាស់ជាង ឬក្ស៏មិនានព័ត៌ានអពំីក្សំចណ ក្បើក្ទាះជាអនក្សរបាក្សដថាអនក្សបានដំក្ឡើង Java ក្ហើយក្នាះ សូមដំក្ណើ រការរហសេលិ ចដលាន PATH, ចដលក្រអាចរក្សក្ឃើញក្សនុងឯក្សសារចដលបានភាជ ប់មក្សជាមួយក្មម ះ LinuxJavaInstall.txt ។ របសិនក្បើអនក្សមិនានក្សំចណ Java ថមីដំក្ឡើងក្សនុងាសីុ៉នក្នាះក្ទ ចូរដំក្ឡើង Sun Java ពសីុីឌី Martus ឬ ទាញយក្ស “Linux self-extracting file” ព ី http://java.sun.com/j2se/downloads.html ក្ដើមបីក្ធវើក្អាយងាយដលក់ារដំក្ឡើង Java ពសីុីឌី ក្យើងបានផតល់ក្អាយនវូក្សមមវធិមីួយចដលរួរចតដំក្ណើ រការក្លើក្សំចណ Linux ភារក្រចើន ។ ក្ដើមបីចាបក់្ផតើមការដំក្ឡើង Java អនក្សរោន់ចតដំក្ណើ រការពាក្សយប ជ shell ចដលានក្ៅក្សនុងឯក្សសារចដលភាជ ប់មក្សជាមួយក្មម ះ LinuxJavaInstall.txt ចដលក្រអាចក្ធវើក្ដ្ឋយសវ័យរបវតតិក្ដ្ឋយការវាយពាក្សយប ជ ៖ bash LinuxJavaInstall.txt ២. ចមលងរាលឯ់ក្សសារចដលានក្សនុងថត /LibExt/ ទាងំអស់ចូលក្ៅក្សនុងថត /lib/ext/ ក្ៅក្លើថាសរងឹរបស់អនក្ស ។ ៣. បក្ងកើតថតថមីក្លើថាសរសឹក្ៅរតង ់~/Martus/ ។ ៤. ចមលងរាល់ឯក្សសារចដលានក្សនុងថត Martus/ ក្លើសីុឌីចូលក្ៅក្សនុងថត ~/Martus/ ។ ៥. របសិនក្បើចង់ ចូរបក្ងកើតជាពាក្សយប ជ ក្ដើមបីដំក្ណើ រការ Martus ។ ក្ដើមបីដំក្ណើ រការក្សមមវធិី Martus សូមវាយ java –jar ~/Martus/Martus.jar

http://java.sun.com/j2se/downloads.html


២ខ. ការល ប ក្ដើមបីលុប Martus ពី Windows ក្ដ្ឋយមិនចាបំាច់លុបរពឹតតិបរត Martus ឬទិននន័យរណនីរបស់អនក្ស ចរូក្រជើស Start > Programs > Martus > Martus Uninstall (របសិនក្បើអនក្សបានក្រជើសក្អាយបចនថមផលវូកាត់ក្សនុងក្ៅក្សនុងមុឺនុយ Start) ។ ចុចពីរដងក្លើ uninst.exe ក្សនុងថត Martus\bin ឬក្របើតទ ងំប ជ Add/Remove Programs ក្សនុង Windows ៖ ១. ចូរក្រជើស Settings > Control Panel ពីមុឺនយុ Start ។ ២. ចុចពីរដងក្លើរូបតំណាង Add/Remove Programs ៣. ក្រជើស Martus ពីប ជ ីក្សមមវធិ ី៤. ចុច Add/Remove ក្ហើយបនាទ ប់មក្សក្ធវើតាមការចណនាកំ្លើក្អរក្សង់ ។ ក្ដើមបីលុប Martus ពី Mac OS ឬ Linux ក្ដ្ឋយមិនចាបំាច់លុបរពឹតតិបរត Martus ឬទិនននយ័រណនីរបស់អនក្ស ចរូលុបថត Martus.jar នងិ lib ក្សនុងថត Martus ។ របសិនក្បើអនក្សចង់លុបរពឹតតិបរត នងិ ក្សូនក្សារបស់អនក្ស ក្ដ្ឋយរក្សាក្សមមវធិី Martus ក្អាយក្ៅដចដល ចរូក្រជើស “ឧបក្សរណ៍” > “លុបទិនននយ័របស់ ញុ ំ” ។ សរាប់ព័ត៌ានបចនថម សូមអាន “៧. លុបរពឹតតិបរតនងិព័ត៌ានរណនីរបស់អនក្ស” របសិនក្បើអនក្សរតូវការលុបរពឹតតិបរត Martus នងិទិនននយ័ថ្នការក្សំណត់រចនាសមព័នធ រពមទាងំក្សមមវធិី Martus ចរូក្រជើស “ឧបក្សរណ៍” > “លុបទិនននយ័ទាងំអស់ ក្ហើយយក្ស Martus ក្ចញ” ។ លក្សខណៈក្នះនងឹលុបព័ត៌ានរបស់ររបរ់ណនីចដលានក្សនុងក្សុំពយូទ័រ មិនចមនលុបចតព័ត៌ានថ្នរណនីរបស់អនក្សក្នាះក្ទ ក្ហើយរួរចតរតូវបានក្រក្របើក្សនុងសាថ នការណ៍បនាទ ន់ប៉ុក្ណាណ ះ ។ សរាប់ព័ត៌ានបចនថម សូមអាន “៨. លុបរាល់ទិននន័យ Martus រួមទាងំក្សមមវធិី” ក្ៅក្ពលចដលអនក្សលុប Martus ក្ដ្ឋយក្របើពាក្សយប ជ “លុបទិននន័យទាងំអស់ ក្ហើយយក្ស Martus ក្ចញ” ក្នាះ Martus នងឹលុបឯក្សសារតាមរក្បៀបមួយចដលក្ធវើក្អាយានការលំបាក្សក្សនុងការយក្សមក្សវញិ ជាងការលុបឯក្សសារក្ដ្ឋយថ្ដ ។ ក្ទាះជាយ៉៉ងណាក្ស៏ក្ដ្ឋយ ក្ដើមបីប ជ ក្ស់ថារាល់ព័ត៌ាន Martus រតូវបានលុប ចរូចសវងរក្សថត Martus (ថត C:\Martus ក្សនុង Windows) រពមទាងំថតនងិឯក្សសារមួយចំនួនក្ទៀតចដលអនក្សបានចមលងក្សំឡុងក្ពលដំក្ឡើង (ចកំ្ពាះ Mac OS ឬ Linux) ។ របសិនក្បើថតឬឯក្សសារទាងំក្នះក្ៅចតាន ចរូលុបវា ក្ហើយបនាទ ប់មក្សរតូវសាអ តធុងសំរាម ។ មា ល ់៖ ក្បើក្ទាះជាទិននន័យអនក្សក្របើចដលក្រលុបអាចក្ៅចតរតូវក្រយក្សមក្សវញិបានក្ដ្ឋយអនក្សបក្ចេក្សវទិាចដលអាចចូលដំក្ណើ រការថាសរងឹរបស់ក្សុំពយូទ័រក្ស៏ក្ដ្ឋយ ក្ស៏ Martus នងឹលុបវាតាមរក្បៀបចដលក្ធវើក្អាយានការលំបាក្សក្សនុងការទាញយក្សមក្សវញិ ។ ក្លើសពីក្នះក្ទៀត ក្ដ្ឋយសាររាល់ទិននន័យរពឹតតិបរតរតូវបានបចមលងជារហសេលិ វានងឹានសុវតថិភាពជាដរាបណាចដលពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សរងឹានំងិក្ៅចតរក្សាបានជាសាា ត់ ។ ានឧបក្សរណ៍ចដលក្របើជាមួយថាសរងឹចដលនងឹលុបទិនននយ័អនក្សក្របើក្ចញទាងំស្ស ងតាមវធិចីដលអាចការពារការទាញយក្សព័ត៌ានទាងំក្នាះមក្សវញិ ។


២. ការ ធវ យ ម វ ធ Martus ទាន់ ម យ Benetech បនតក្ធវើក្អាយក្សមមវធិ ីMartus កានច់តរបក្សើរក្ឡើង ។ សូមក្មើល http://www.martus.org សរាប់ក្សចំណចងុក្រកាយបំផតុ នងិក្ធវើតាមការចណនាកំ្ៅក្លើតំបន់បណាត ញក្ដើមបីក្ធវើក្អាយក្សមមវធិចីដលបានទាញចលូាសីុ៉នក្ដ្ឋយក្របើក្សមមវធិ ីmd5sum ានសុពលភាព ។ ក្ៅក្ពលអនារត Benetech អាចក្រជើសក្ដើមបីចចក្សចាយក្សំចណឯក្សសារ martus.jar ចដលទានស់ម័យ ។ អនក្សមិនរួរទុក្សចតិតក្លើសុពលភាពរបស់ martus.jar ចដលរតូវបានចចក្សចាយក្ៅអនក្សដ្ឋច់ក្ដ្ឋយចឡក្សក្ឡើយ រហតូដលអ់នក្សបានក្ផទៀងតទ ត់វាក្ដ្ឋយក្របើនតិិវធិីចដលអាចទុក្សចតិតបាន ។ សូមក្សុំទុក្សចតិតជក្រមើសនតិិវធិីសរាប់ការក្ផទៀងតទ ត់ក្ផេងក្ទៀតចដលក្រផតលដ់ល់អនក្សក្ដ្ឋយមក្ធាបាយក្ផេងៗ ។ ចរូក្របើចតក្សមមវធិីក្ផទៀងតទ ត់ពិតរបាក្សដចដលានក្ៅក្លើសីុឌី Martus ។ ការចណនាខំាងក្រកាមសនមតថាក្សមមវធិីក្ផទៀងតទ ត់រតូវបានទុក្សក្សនុងថត “Verify” ថ្នសីុឌី Martus ។ របសិនក្បើអនក្សបានដ្ឋក្ស់ក្សមមវធិកី្ផទៀងតទ ត់ក្ៅក្លើថាសតូចឬថាសរងឹ អនក្សនងឹរតូវការបតរូពាក្សយប ជ ទាងំក្នះស្សបតាមក្នាះចដរ ។ ង Windows ៖ ចរូក្បើក្ស MS-DOS prompt របស់ Windows ក្ហើយវាយពាក្សយប ជ បីបនាទ ត់ខាងក្រកាម ក្ដ្ឋយជំនសួអក្សេរ “d” ក្ដ្ឋយអក្សេរចដលតំណាងក្អាយរដ្ឋយសីុឌីរូម របស់អនក្ស នងិ ផលវូក្ៅឯក្សសារ .jar ចដលអនក្សក្សំពុងក្ផទៀងតទ ត់ ៖ d: cd \verify ven d:\pathtofile\martus.jar ឬ ពមីុឺនុយ Start ចូរក្រជើស Run ក្ហើយបនាទ ប់មក្សវាយ ៖ d:\verify\ven d:\pathtofile\martus.jar (ចដល d រជឺាអក្សេរចដលតំណាងក្អាយរដ្ឋយសីុឌីរូម នងិ pathtofile រឺជាផលវូក្ៅកានឯ់ក្សសារ .jar ចដលអនក្សក្សំពុងក្ផទៀងតទ ត់) ។ របសិនក្បើបនាទ ត់អក្សេរ “Martus JAR verified.” (Martus JAR បានក្ផទៀងតទ ត់) ក្លចក្ឡើងក្លើក្អរក្សង់របស់អនក្ស ាននយ័ថាឯក្សសារ .jar រឺរតឹមរតូវក្ពញចាប់ក្ហើយ ។ ង Mac OS ៖



ចរូដ្ឋក្ស់ .jar ក្សនុងថត Martus ចដលានស្សាបក់្ៅក្លើថាសរងឹរបស់អនក្ស ក្ហើយបនាទ ប់មក្សដំក្ណើ រការអនក្សក្ផទៀងតទ ត់ ៖ ចរូក្បើក្សតទ ងំក្សមមវធិ ីTerminal ក្ហើយវាយពាក្សយប ជ ខាងក្រកាម ៖ cd /Volumes ls cd Martus (បនាទ ប់មក្ស សូមវាយរោប់ចុច Tab ក្ដើមបីប េ ប់ក្មម ះថតក្ដ្ឋយសវ័យរបវតតិ) cd Verify java –cp . JarVerifier /Library/Java/Martus/Martus.jar របសិនក្បើបនាទ ត់អក្សេរ “Martus JAR verified.” (Martus JAR បានក្ផទៀងតទ ត់) ក្លចក្ឡើងក្លើក្អរក្សង់របស់អនក្ស ាននយ័ថាឯក្សសារ .jar រឺរតឹមរតូវក្ពញចាប់ក្ហើយ ។ ង Linux ៖ ចរូដ្ឋក្ស់ .jar ថមីក្សនុងថត ~/Martus/ ចដលានស្សាប ់ក្ហើយបនាទ ប់មក្សដំក្ណើ រការអនក្សក្ផទៀងតទ ត់ ។ រហសេលិ ខាងក្រកាមអាចរតូវបានបិទភាជ ប់ក្ៅក្សនុង bash ឬ sh shell (ក្ទាះបីជាអនក្សរបចហលជារតូវការឋិតក្ៅក្សនុង „root‟ ក្ដើមបីដំក្ណើ រការពាក្សយប ជ mount ក្ស៏ក្ដ្ឋយ) ៖ mount=/mnt/cdrom [ -d $mount ] || mount=/cdrom # for Debian and etc [ -d $mount/[vV]erify ] || mount –r $mount cd $mount/[vV]erify && java JarVerifier ~/Martus/Martus.jar របសិនក្បើបនាទ ត់អក្សេរ “Martus JAR verified.” (Martus JAR បានក្ផទៀងតទ ត់) ក្លចក្ឡើងក្លើក្អរក្សង់របស់អនក្ស ាននយ័ថាឯក្សសារ .jar រឺរតឹមរតូវក្ពញចាប់ក្ហើយ ។ របសិនក្បើអនក្សក្ឃើញ “ bash: java: No such file or directory” (ោម នឯក្សសារ ឬ ថតដូចក្នះក្ទ) ក្នាះអនក្សរតូវការបចនថមថត „bin‟ របស់ Java ក្ៅក្សនុង PATH (ផលវូ) របស់អនក្ស ។ សូមអានជំ នទី១ ថ្ននតិិវធិីដំក្ឡើង Linux ។ របសិនក្បើអនក្សក្ឃើញ “Error loading class JarVerifier: Bad major version number” (ក្សំហុសផទកុ្ស class JarVerifier: ក្ល ក្សំចណចមបងមិនលអ) ក្នាះអនក្សរតូវការដំក្ឡើងក្សចំណ Java ចដលថមជីាងក្នះ ឬដ្ឋក្ស់ក្សចំណថមីបំផតុថ្ន Java ជាមុនក្សនុង PATH (ផលវូ) របស់អនក្ស ។ សូមអានជំ នទី១ ថ្ននិតិវធិដីំក្ឡើង Linux ។


២ឃ. ការប ងក ត ណន រប ់ មុនក្ពលអនក្សអាចក្របើ Martus បាន អនក្សរតូវការបក្ងកើតរណនីសរាប់ លួនអនក្សនងិបក្ងកើតព័ត៌ានទំនាក្សទ់ំនងរបស់អនក្ស ។ រណនីជាក្រចើនអាចានក្លើក្សុំពយូទ័រចតមួយ ។ រណនរីបស់អនក្សក្របើដំបូងរឺក្ៅក្សនុងថត Martus ឯរណនីផ ក្ សងក្ទៀតឋិតក្ៅក្សនុងថតរងថ្នថត Martus ។ ក្ៅក្ពលអនក្សបក្ងកើតរណនីរបស់អនក្ស រឺអនក្សបក្ងកើតក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់ ។ សូមក្របើពាក្សយសាា ត់ចដលអនក្សអាចចងចា ំ។ របសិនក្បើអនក្សក្ភលចក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស ក្នាះអនក្សនងឹមិនអាចចលូដំក្ណើ រការរពឹតតិបរតក្សនុង Martus បានក្ឡើយ ។ ក្លើសពីក្នះក្ទៀត សូមរប ងរបយ័តនរក្សាពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សក្អាយសាា ត់ជានិចេ ។ ពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សផតលក់្អាយនវូសិទធិចលូក្ៅដំក្ណើ រការរពឹតតិបរតទាងំអស់ចដលអនក្សបក្ងកើតក្សនុង Martus ក្ហើយអន ុដ តក្អាយអនក្សបក្ងកើតរពឹតតិបរតថមី ។ សូមក្សុំក្ផញើពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សតាមរយៈសារក្អឡិចរតូនិច ឬក្ស៏របាប់តាមទូរស័ពទក្ៅនរណាាន ក្ស់ ក្ៅក្ពលចដលវធិីថ្នការទំនាក្សទ់ំនងក្នះរបចហលជាមិនានសុវតថិភាព ។ ១. ចាប់ក្ផតើម Martus ។ ចុច “យល់រពម” ក្សនុងរបអប់សាវ រមន៍ Martus ។ របអប់ចលូ Martus ក្ស៏ក្បើក្សក្ឡើង ។ » ក្ដើមបីចាប់ក្ផតើម Martus ក្សនុង Windows ក្រជើស Start > Programs > Martus > Martus ឬ ចុចពីរដងក្លើផលវូកាត់ Martus ក្ៅក្លើចផទតឬុថត Martus ឬ ក្រជើសក្រ ើស Start > Run ក្ហើយបនាទ ប់មក្សវាយអក្សេរខាងក្រកាម ៖ C:\Martus\bin\javaw.exe –jar C:\Martus\Martus.jar ។ » ក្ដើមបីចាប់ក្ផតើម Martus ក្សនុង Mac OS ចុចពីរដងក្លើ Martus.jar ក្សនុងថត /Library/Java/Martus ឬ ចុចពីរដងក្លើក្មម ះចក្សលងកាល យរបស់ Martus.jar របសិនក្បើអនក្សបានបក្ងកើតវា ។ » ក្ដើមបីចាប់ក្ផតើម Martus ក្សនុង Linux សូមដំក្ណើ រការអក្សេរចដលអនក្សបានបក្ងកើត ឬវាយ java –jar ~/Martus/Martus.jar ។ ២. របសិនក្បើរណនីក្ផេងក្ទៀតានរួចជាក្ស្សចក្លើក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ចុចបនទះ “រណនីថមី” ក្សនុងរបអបច់លូ ក្ហើយបនាទ ប់មក្សសូមចុច “យល់រពម” ។ របសិនក្បើពុំានរណនីចដលានស្សាបក់្នាះក្ទ Martus នឹងសួរប ជ ក្ស់អនក្សក្អាយបក្ងកើតរណនីថមីឬ ក្ស៏សាត ររណនីពីឯក្សសារក្សូនក្សាបរម ងក្ឡើងវញិ ។ ៣. ក្រជើសភាសាពីប ជ ី ក្សនុងរបអប់ចូល។ ៤. សូមវាយ ក្មម ះអនក្សក្របើ វាអាចានអក្សេរ, ក្ល , ស ដ វណណយុតតិ នងិ ដក្ស ល ។ ក្យើងចណនាថំា អនក្សរួរចតបក្ងកើតក្មម ះអនក្សក្របើចដលានតួអក្សេរពី ៨-៥០ ក្ហើយចណនាមំិនក្អាយប េូលអក្សេរចដលមិនចមនជា Ascii ក្ដ្ឋយក្របើវធិី Alt + NumberPad ក្នាះក្ទ ។ ក្រជើសក្រ ើសក្មម ះអនក្សក្របើចដលអនក្សងាយចា ំក្ហើយសូមចងចានំវូអក្សេរធំឬតូច ក្រពាះថាក្មម ះអនក្សក្របើ Martus រឺរបកាន់តាមអក្សេរធំតូច ។ ៥. សូមចុចអក្សេរក្លើកាត រចុចក្លើក្អរក្សង់ក្ដើមបីវាយពាក្សយសាា ត់ចដលានពី ៨-៥០ តួ ។ (ពុំានទសេន៍រទនចិក្ៅក្សនុងរបអប់ពាក្សយសាា ត់ក្នាះក្ទ ក្ហើយអនក្សមិនចាបំាច់ចុចក្សនុងវាក្ទ ។ ) ក្រជើសក្រ ើសពាក្សយសាា ត់ចដលអនក្សចងចា ំប៉ុចនតវាលំបាក្សសរាប់អនក្សក្ផេងក្ទៀតទាយរតូវ ។ ប ន ប ភ ច ម ប ឬ យ មាា ត់ នា ឺព ំមានវ ធ មាប ់ ដ ម ច លដំ ណ រការ ព ត ប តប លណដល បានប ងក តឬទ ន ន យមួយចំនួន ង ំពយ ទ ររប ់ បាន យ ។ សូមក្របើរក្បៀបបនេំថ្នអក្សេរ, ក្ល នងិ ស ដ វណណយុតតិក្ដើមបីក្ធវើក្អាយពាក្សយសាា ត់កានច់តានសុវតថិភាព ។ ពាក្សយសាា ត់ Martus ររឺបកាន់អក្សេរធំតូច ។ សូមអាន “២ង. ការក្រជើសពាក្សយសាា ត់” សរាប់ការចណនាកំ្សនុងការបក្ងកើតពាក្សយសាា ត់ចដលានអតថរបក្យ៉ជន៍នងិសុវតថិភាព ។


មា ល ់៖ របសិនក្បើអនក្សចង់វាយពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សក្ដ្ឋយក្របើកាត រចុចរបស់ក្សុំពយូទ័រ ចចុ “បតូរក្ៅក្របើកាត រចុចធមមតាវញិ” ។ ពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សរបចហលជាមិនសូវានសុវតថិភាព របសិនក្បើអនក្សវាយវាក្ដ្ឋយក្របើកាត រចុចក្សុំពយួទ័រ ជាជាងអនក្សវាយវាក្លើកាត រចុចក្លើក្អរក្សង់ ក្រពាះថាមនសុេចដលពុំានសិទធិក្របើរបាស់មួយចំនួនអាចប េូលឧបក្សរណ៍ឬក្សមមវធិចីដលអាចក្ៅជាប់នងឹកាត រចុចរបស់អនក្សក្ដើមបីក្សត់រតានវូរោប់ចុចចដលអនក្សវាយ ។ របសិនក្បើក្របើកាត រចុចធមមតា ក្យើងចណនាមំិនក្អាយប េូលអក្សេរចដលមិនចមនជាតួអក្សេរ Ascii ក្ដ្ឋយក្របើវធិ ីAlt + NumberPad ក្នាះក្ទ ។ ៦. ចុច “យល់រពម” ។ ក្អរក្សង់ចលូនងឹក្លចក្ឡើងភាល ម ។ ៧. ប េូល “ក្មម ះអនក្សក្របើ” នងិ “ពាក្សយសាា ត់” ដចដលក្នាះក្ដើមបីក្ផទៀងតទ ត់វា ក្ហើយបនាទ ប់មក្សសូមចុច “យល់រពម” ។ ៨. របសិនក្បើអនក្សចង់ផតល់នវូព័ត៌ានទំនាក្ស់ទំនង សូមប េូលវាក្ពលក្នះ ។ (វារបចហលជារតូវការក្ពលពីរ បីវនិាទសីរាប់របអប់ “ព័ត៌ានទំនាក្សទ់ំនងដំក្ឡើង Martus” ក្លចក្ឡើងមក្ស) ។ របសិនក្បើអនក្សមិនប េូលអវីក្សាះសរាប់អនក្សនពិនធ នងិ អងគការ ក្នាះ Martus នងឹសួរប ជ ក្សអ់នក្សសរាប់ព័ត៌ានក្នះរាលក់្ពលចដលអនក្សចាបក់្ផតើមក្បើក្សក្សមមវធិ ី។


ព័ត៌ានអនក្សនិពនធ នងិ អងគការ ក្លចក្ឡើងក្សនុងរាលរ់ពឹតតិបរតចដលអនក្សបក្ងកើត ។ ក្ៅក្ពលអនារត ទិនននយ័រពឹតតិបរតសាធារណៈ (រឺជាទិនននយ័ចដលក្រមិនទានប់ិទសាល ក្សក្សំណត់ជាលក្សខណៈបុរគល) នងឹក្ចញផាយដលអ់នក្សស្សាវរជាវ សារព័ត៌ាន នងិ សាធារណៈជនតាមរយៈាសីុ៉នចសវងរក្សរបស់ Martus ។ ព័ត៌ានទំនាក្សទ់ំនងក្នះផតល់ក្អាយនវូវធិីមួយសរាប់ក្អាយក្រអាចទំនាក្ស់ទំនងជាមួយអនក្សឬអងគការរបស់អនក្ស សរាប់ព័ត៌ានបចនថមអពំីរពឹតតិបរតរបស់អនក្ស ។ (របសិនអនក្សមនិចង់បក្ងកើតទិនននយ័រពឹតតិបរតចដលក្ចញផាយជាសាធារណៈក្នាះក្ទ អនក្សអាចក្រជើសក្រ ើសក្ដើមបីបក្ងកើតទិនននយ័ជាបុរគល) ។ សរាប់អនក្សនិពនធ សូមប េូលក្មម ះរបស់អនក្ស ឬ ក្មម ះរបស់អងគការសរាប់ក្ធវើជារបភពព័ត៌ានក្ៅក្សនុងរពឹតតិបរតចដលអនក្សប េូ ន ។ វាយក្មម ះអងគការរបស់អនក្ស រួមទាងំអាសយដ្ឋឋ នអុចីម៉ល អាសយដ្ឋឋ នក្រហទំព័រ ក្ល ទូរស័ពទ នងិអាសយដ្ឋឋ នអុីចម៉លចដលក្ររួរក្របើក្ដើមបីទំនាក្សទ់ំនងអនក្ស ឬអងគការរបស់អនក្ស ។ ព័តា៌នទំនាក្ស់ទំនងមួយចំនួនចដលអនក្សប េូលនងឹកាល យជាសាធារណៈ ។ រាលរ់ក្សឡាទទឹងទាងំអស់រឺជាជក្រមើស ឬអនក្សអាចក្របើរហសេនាម ឬរោន់ចតផតល់ព័ត៌ានអពំីអងគការរបស់អនក្សប៉ុក្ណាណ ះ របសិនក្បើអនក្សមិនចង់ក្អាយក្មម ះរបស់អនក្សរតូវផេពវផាយជាសាធារណៈ ។ សូមចុច “យល់រពម” ។


Martus សួរប ជ ក្ស់អនក្សក្ដើមបីប េូ នព័ត៌ានទំនាក្សទ់ំនងក្ៅកាន់ាសីុ៉នបក្រមើ Martus ។ ព័ត៌ានទនំាក្សទ់ំនងក្ៅក្លើរពឹតតិបរតសាធារណៈចដលក្របានក្ផញើក្ៅកានា់សីុ៉នបក្រមើរឺរតូវបានបងាា ញជាសាធារណៈក្ៅក្លើាសីុ៉នចសវងរក្សរបស់ Martus ចដលអាចចូលក្ៅកានជ់ាសាធារណៈ។ របសិនក្បើអនក្សចង់ប េូ នព័ត៌ានទំនាក្សទ់ំនងក្ៅកាន់ាសីុ៉នបក្រមើ Martus ក្សចនលងចដលវាអាចផាយដលអ់នក្សចដលចូលក្ៅកាន់ ាសីុ៉នចសវងរក្សរបស់ Martus សូមចុច “យល់រពម” ។ របសិនក្បើអនក្សចង់រក្សាព័ត៌ានទំនាក្សទ់ំនងជាលក្សខណៈអាថក៌្សំបាងំសូមចចុ “ក្ទ” ។ របសិនក្បើអនក្សទុក្សចក្នាល ះអនក្សនពិនធនងិអងគការក្អាយក្ៅទំក្នរ របអប់ទំនាក្សទ់ំនងព័ត៌ាននងិក្លចក្ឡើងរាល់ក្ពលចដលអនក្សចាបក់្ផតើមក្បើក្ស Martus ។ របសិនក្បើអនក្សរតូវការបតូរព័ត៌ានទំនាក្សទ់ំនងក្ៅក្ពលក្រកាយក្ទៀតសូមក្រជើស “ជក្រមើស” > “ព័ត៌ានទំនាក្សទ់ំនង” ។ មា ល ់៖ ក្ៅក្ពលចដលអនក្សបិទ Martus បនាទ ប់ពីបក្ងកើតរណនីមួយ អនក្សនងឹរតូវបានសួរប ជ ក្ស់ក្អាយចមលងឯក្សសារក្សូនក្សាទុក្ស ។ ក្បើក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្សដំក្ណើ រការ ុសរបរក្សតីឬរតូវក្រលួច អនក្សរតូវការឯក្សសារក្សូនក្សាបរម ងរបស់អនក្សក្ដើមបីចលូដំក្ណើ រការទិននន័យរពឹតតិបរតក្លើាសីុ៉នបក្រមើ Martus ពីក្សុំពយូទ័រក្ផេងក្ទៀត ។ Martus នឹងសួរប ជ ក្ស់អនក្សក្អាយចមលងឯក្សសារក្សូនក្សាទុក្សរាលក់្ពលអនក្សចាប់ក្ផតើមក្បើក្សក្សមមវធិរីហតូដល់អនក្សបានចមលងទុក្ស ។ សរាប់ព័ត៌ានបចនថម សូមអាន “៩ . ចមលងក្សូនក្សារបស់អនក្សទុក្ស”។

២ង. ការ ជ យ មាា ត់ ក្ដើមបីរក្សាទិនននយ័របស់អនក្សក្អាយានសុវតថិភាព អនក្សចាបំាច់រតូវក្របើពាក្សយសាា ត់មួយចដលក្រមិនអាចដឹងឬទាយរតូវ ។ សូមក្របើក្ោលការណ៍ចណនាខំាងក្រកាមក្ដើមបីបក្ងកើតពាក្សយសាា ត់ចដលអនក្សអាចទុក្សចតិតបាន ក្ហើយអនក្សអាចចងចាបំាន ។ អនក្សរជឺាមនុសេចតាន ក្ស់រត់ចដលដឹងពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស របសិនក្បើអនក្សក្ភលចពាក្សយសាា ត់ អនក្សមិនអាចចូលដំក្ណើ រការ Martus បុរគលរបស់អនក្សបានក្ទ ។ » សូមក្សុំក្របើក្មម ះអនក្សក្របើរបស់អនក្ស » សូមក្សុំក្របើពាក្សយមួយពាងគចដលានក្សនុងវចនានរុក្សម » ក្យើងសូមចណនាថំាអនក្សរួរចតក្របើយ៉៉ងក្ ចណាស់ ១៥ តួអក្សេរ » សូមបនេំ អក្សេររក្សម ក្ល នងិ អក្សេរពិក្សស (ដូចជា !@#$%^&*) ។ » សូមបនេំអក្សេរធំនងិអក្សេរតូច » របសិនក្បើអនក្សចាបំាច់រតូវចតក្សត់នវូពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស សូមរក្សាវាក្សនុងក្សចនលងដ្ឋច់ឆ្នា យពីក្សចនលងដំក្ឡើងក្សមមវធិ ីMartus ។ » សូមបក្ងកើតពាក្សយក្ពាលសរាប់រលំឹក្ស លួនអនក្ស ក្ហើយរក្សាវាក្សនុងក្សចនលងានសុវតថិភាព ។ (សូមចងចាថំាក្បើពាក្សយក្ពាលរលំឹក្សរបស់អនក្សព ដ ក្ស់នវូការចងចារំបស់អនក្ស វាក្ស៏អាចផតលក់្អាយនវូពនលឺដលអ់នក្សចដលចង់ដឹងពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សផងចដរ) ។ » សូមក្របើពាក្សយសាា ត់ចដលងាយចា ំ(ក្របើតអួក្សេរណាចដលានអតថន័យចំក្ពាះអនក្ស) ។ » បក្ងកើតវធិសីាស្តសតធមមតាមួយសរាប់ក្រជើសក្រ ើសពាក្សយសាា ត់ថមីមួយចំនួន ។ » សូមតល ស់បតូរពាក្សយសាា ត់ របសិនក្បើអនក្សានអារមមណ៍ថារណនីរបស់អនក្សរតូវបានក្រចក្ស សូមអាន “៩ជ. បតូរក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស” សរាប់ព័ត៌ានបចនថម ។


២ច. ដំ ងការភាា ប់ ៅមា នប ម ក្ដើមបីប ជ ក្ស់ថាអនក្សនងឹអាចចលូដំក្ណើ រការរពឹតតិបរតរបស់អនក្សបាន ក្ទាះជាក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្សរតូវបានលួច ឬ បាត់ក្នាះ ចរូក្ផញើវាក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ Martus ។ ាសីុ៉នបក្រមើ Martus ជាក្សុំពយូទ័របក្រមើចដលទទួលយក្សរពឹតតិបរតចដលរតូវបានបចមលងជារហសេលិ , ចមលងទុក្សវាជាព័ត៌ានបរម ងរបក្សបក្ដ្ឋយសុវតថិភាព នងិបំចបក្សវាក្ៅកាន់ក្សចនលង ុសៗ រពមទាងំចថរក្សាព័ត៌ានពីការបាត់បង់ ។ ាសីុ៉នបក្រមើ Martus រតូវបានដំក្ណើ រការក្ដ្ឋយអងគការនានាចដលមិនរក្សរបាក្ស់ចំក្ណញ (Benetech មិនដំក្ណើ រការាសីុ៉នបក្រមើ Martus ក្ដ្ឋយតទ លក់្ទ ។ ) ក្បើអងគការរបស់អនក្សមិនានទំនាក្សទ់ំនងជាមួយនងឹអងគការចដលផតល់ក្សវាាសីុ៉នបក្រមើ Martus ក្នាះក្ទ ចរូចូលមក្សកាន ់http://www.martus.org ក្ដើមបីក្មើលប ជ ីក្មម ះាសីុ៉នបក្រមើទាងំអស់ ។ ក្ផញើរពឹតតិបរតក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ក្សអ៏ាចចចក្សរចំលក្សពួក្សវាក្ៅកានម់នុសេឯក្ទៀត ចដលអាចចលូដំក្ណើ រការវាបាន ដូចជាសាន ក្ស់ការក្សណាត លរបស់អងគការអនក្ស ។ ក្ៅក្ពលខាងមុ សារព័ត៌ាន នងិ សាជិក្សសាធារណៈអាចនឹងចលូដំក្ណើ រការរពឹតតិបរតសាធារណៈរបស់អនក្ស ។ ក្បើអនក្សរតូវបានភាជ ប់ក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ Martus នងឹចមលងរពឹតតិបរតរពាងជាព័ត៌ានបរម ងទុក្សក្លើាសីុ៉នបក្រមើ ក្ពលចដលអនក្សរក្សាពួក្សវាទុក្ស ។ ក្ទាះជាដូក្ចាន ះក្ស៏ក្ដ្ឋយ រពឹតតិបរតរពាងរតូវបានរក្សាទុក្សជាទិននន័យបុរគល ក្ហើយអាចក្របើការបានចតចកំ្ពាះអនក្ស នងិសាន ក្ស់ការក្សណាត លរបស់អនក្សប៉ុក្ណាណ ះ របសិនជាអនក្សបានផតលស់ិទធិដលអ់នក្សក្របើក្ផេងក្ទៀតក្សនុងរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លរបស់អនក្ស ។ ក្ពលចដលអនក្សប េ ប់រពឹតតិបរតមួយទាងំស្ស ងក្ហើយរក្សាវាទុក្សក្លើាសីុ៉នបក្រមើ ក្នាះវារឺរតូវបានក្បាះរតា ដូក្ចនះវាមិនអាចរតូវបានក្រចក្សចរបមតងក្ទៀតបានក្ឡើយ ។ ទិននន័យសាធារណៈក្សនុងរពឹតតិបរតរបស់អនក្សនងឹអាចរក្សបានសរាប់ររប់ោន ចដលអាចចលូដំក្ណើ រការាសីុ៉នបក្រមើបាន ឯទិននន័យបុរគលរឺសរាប់ចតអនក្ស និង សាន ក្ស់ការក្សណាត លរបស់អនក្សចតប៉ុក្ណាណ ះ របសិនក្បើអនក្សបានផតល់សិទធដិល់អនក្សក្របើរបស់រណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លក្នាះ ។ មុនក្ពលអនក្សអាចក្ផញើរពឹតតិបរតក្ៅ ឬក្ស៏ទាញយក្សវាពីាសីុ៉នបក្រមើមួយក្នាះ អនក្សចាបំាច់រតូវក្សំណត់ាសីុ៉នបក្រមើក្ៅក្សនុង Martus ។ អនក្សនងឹរតូវដឹងអាសយដ្ឋឋ ន IP របស់ាសីុ៉នបក្រមើ រហសេលិ សាធារណៈរបស់ាសីុ៉នបក្រមើ ក្ហើយនងិពាក្សយមនតអារម ។ ជាទូក្ៅ អនក្សនងឹទទួលបានព័ត៌ានក្នះក្ដ្ឋយតទ លព់ីអងគការចដលដំក្ណើ រការាសីុ៉នបក្រមើ ។ ក្ដើមបីក្សំណត់រចនាសមព័នធាសីុ៉នបក្រមើ ៖

១. ក្រជើស “ាសីុ៉នបក្រមើ” > ក្រជើស “ាសីុ៉នបក្រមើ Martus” ២. ប េូលក្មម ះអនក្សក្របើ នងិ ពាក្សយសាា ត់ របស់អនក្សក្ពលវាសួររក្ស ៣. ប េូលអាសយដ្ឋឋ ន IP ាសីុ៉នបក្រមើ ៤. ប េូលរហសេលិ សាធារណៈរបស់ាសីុ៉នបក្រមើ រួចចុច “យល់រពម”



៥. ក្សចក្សតីចថលងការណ៍របស់ាសីុ៉នបក្រមើនឹងក្លចក្ចញ ។ ចុច “យល់រពម” របសិនក្បើក្សចក្សតីចថលងការណ៍របស់ាសីុ៉នបក្រមើអាចក្អាយអនក្សទទួលយក្សបាន ។ របសិនក្បើអនក្សមិនអាចទទួលយក្សបានក្ទ ចុច “បដិក្សធ” រួចក្រជើសាសីុ៉នបក្រមើក្ផេងក្ទៀត ។

មា ល ់៖ ក្សចក្សតីចថលងការណ៍ក្លើក្សិចេរពមក្រពៀងថ្នាសីុ៉នបក្រមើអាចរក្សបានក្ៅក្លើ http://www.martus.org ក្សនុងចផនក្ស “ទាញយក្សាសីុ៉នបក្រមើ” ។ ាសីុ៉នបក្រមើចដលអាចក្របើបាន រឺរតូវចតានសុវតថិភាព ឯាសីុ៉នបក្រមើចដល ុសពីក្សចក្សតីចថលងការណ៍ក្លើក្សិចេរពមក្រពៀង អាចមិនសូវានសុវតថិភាព ពស ់។ ក្បើអនក្សានសំនរួថា ក្តើអនក្សអាចទទួលយក្សាសីុ៉នបក្រមើមួយបានឬអត់ក្នាះ ចូរសួរអនក្សចដលក្សំណត់ក្ោលនក្យ៉បាយសតពីីការក្របើរបាស់ Martus ក្សនុងអងគការរបស់អនក្ស ឬក្ស៏ក្ផញើសារក្ៅកាន ់[email protected] ។

៦. ប េូលពាក្សយមនតអារមក្ដើមបីទទួលបានការអន ុដ តក្សនុងការក្ផញើរពឹតតិបរតក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ក្ហើយចុច “យល់រពម” ។ មា ល ់៖ ពាក្សយមនតអារមរឺមិនរបកាន់តួអក្សេរតូចធំ នងិ មិនក្អើក្ពើដក្ស ល ។ ដូក្ចនះក្បើអនក្សរតូវបានផតល់ “Magic word” ក្ដើមបីក្របើ អនក្សក្ស៏អាចវាយ “magic word” ឬ “MagicWord” ។

៧. ចុច “យល់រពម” ក្សនុងរបអប់ក្ដើមបីអះអាងពីការភាជ ប់របស់អនក្សក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ។ Martus រឺជាអនក្សផទកុ្សព័ត៌ានរបស់ាសីុ៉នបក្រមើ ដូក្ចនះ អនក្សមិនចាបំាច់ប េូ លវាមតងក្ទៀតក្ទ ក្លើក្សចលងចតអនក្សលុបក្សមមវធិកី្ចញ ឬក្ស៏រតូវក្សំណត់រចនាសមព័នធក្លើ Martus ក្ដើមបីក្ផញើរពឹតតបិរតក្ៅាសីុ៉នបក្រមើក្ផេងក្ទៀត ។ ក្ដើមបីតល ស់បតូរការក្សំណត់ាសីុ៉នបក្រមើ ក្រជើស “ាសីុ៉នបក្រមើ” > ក្រជើស “ាសីុ៉នបក្រមើ Martus” ក្ហើយបនាទ ប់មក្សប េូលព័ត៌ានសរាប់ាសីុ៉នបក្រមើថមី ។ ក្ដើមបីដក្សការតភាជ ប់របស់អនក្សក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ Martus ក្ចញ ក្ដ្ឋយមិនចាបំាច់ភាជ ប់ក្ៅាសីុ៉នបក្រមើក្ផេងក្នាះ ក្រជើស “ាសីុ៉នបក្រមើ” > ក្រជើស “យក្សាសីុ៉នបក្រមើ Martus ក្ចញ”




មា ល ់៖ ក្ពលចដលអនក្សបានក្រជើសាសីុ៉នបក្រមើមួយរួចក្ហើយ Martus នងឹប៉ុនប៉ងចលូដំក្ណើ រការាសីុ៉នបក្រមើរាលក់្ពលចដលអនក្សដំក្ណើ រការក្សមមវធិ ី។ ាសីុ៉នបក្រមើអាចប ជូ នមក្សវញិនវូព័ត៌ានសតពីីសាថ នការណ៍រណនីរបស់អនក្ស ឬព័ត៌ានសំខាន់ក្ផេងក្ទៀត ។

២ឆ. ំណត់ចំណង់ចំណ លច ត រប ់ អនក្សអាចបតូរភាសា នងិ កាលបរកិ្ចេទក្សនុង Martus ក្ៅតាមបំណងរបស់អនក្ស ។ អនក្សអាចក្ធវើក្អាយរបាក្សដថា ររបរ់ពឹតតិបរតចដលអនក្សបក្ងកើតរឺរក្សាបានជាលក្សខណៈបុរគល ។ ក្ដើមបីបតូរភាសាចដលរតូវក្របើក្ៅក្សនុង Martus ក្រជើស “ជក្រមើស” > “ចំណង់ចណូំលចតិត” ។ បនាទ ប់មក្ស ក្រជើសភាសាមួយពីមុឺនុយចដលក្លចក្ចញមក្ស ក្ហើយចុច “យល់រពម” ។ ក្សនុងក្សំចណបចេបុបនន ថ្ផទរបទាក្ស់របស់អនក្សក្របើរឺានជាភាសាអង់ក្រលស, ក្អសាញ៉, បារាងំ, អារាប៉់, ថ្ថ នងិ រុសេី ។ ក្បើអនក្សក្របើក្សចំណក្រកាយក្ទៀតរបស់ Martus ភាសាបចនថមក្ទៀតនងឹរតូវបានប េូល ។ ចូលក្ៅ http://www.martus.org ក្ដើមបីក្អាយដឹងថាក្តើានក្សំចណថមីរបស់ Martus ចដលានបចនថមភាសាក្ផេងក្ទៀតឬក្ៅ ឬក្ដើមបីក្អាយដឹងពីព័តា៌នអពំីការបក្សចរបថ្នថ្ផទរបទាក្ស់របស់អនក្សក្របើជាភាសាក្ផេងក្ទៀត ។ ក្ដើមបីបតូរទរមង់កាលបរកិ្ចេទចដលរតូវក្របើក្ៅក្សនុងប ជ ីរពឹតតិបរត នងិក្ៅក្សនុងរពឹតតិបរតចដលអនក្សបក្ងកើត ក្រជើស “ជក្រមើស” > “ចណំង់ចណូំលចតិត” ។ បនាទ ប់មក្ស ក្រជើសរទង់រទាយកាលបរកិ្ចេទចដលអនក្សចលូចតិតពីក្សនុងប ជ ី ក្ហើយចុច “យល់រពម” ។ របសិនក្បើអនក្សមិនចដលចង់បក្ងកើតជារពឹតតិបរតទិនននយ័សាធារណៈក្ទ ចូរក្រជើស “ជក្រមើស” > “ចណំង់ចណូំលចតិត” ។ បនាទ ប់មក្ស រូសធកី្ស “បងាក រការបក្ងកើតរពឹតតិបរតសាធារណៈ” ក្ហើយចុច “យល់រពម” ។ ដរាបណាអនក្សមិនក្ដ្ឋះធកី្សជក្រមើសក្នះក្ទ រាលរ់ពឹតតិបរតចដលអនក្សបក្ងកើតក្សនុង Martus រឺានលក្សខណៈជាបុរគល ក្ហើយអនក្សនងឹមិនអាចក្ដ្ឋះធកី្សជក្រមើស “រក្សាព័ត៌ានទាងំអស់ជាបុរគល” ពីរពឹតតិបរតថមីបានក្ទ ។



៣. តំបន ់ធវ ការរប ់ Martus ក្ៅក្ពលចដលអនក្សចលូរួចក្ហើយ តំបន់ក្ធវើការរបស់ Martus ក្ស៏ក្បើក្ស ។ វាបងាា ញរាលថ់តនងិរពឹតតិបរតចដលបានផទកុ្សក្លើក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស នងិបងាា ញក្អាយក្មើលជាមុននវូរពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្រជើស ។

ក្ៅខាងក្ឆវងថ្ដ Martus រាយប ជ ីថតចដលរពឹតតិបរតនានារតូវបានក្រក្រៀបចំដ្ឋក្ស់ក្សនុងក្នាះ ។ តាមលំនាកំ្ដើម ថតទាងំអស់ានពីរ ប៉ុចនតថតបចនថមក្ទៀតអាចរតូវបានបក្ងកើតក្ៅក្ពលអនក្សក្ធវើការងារជាក្ស់ ក្ស់មួយចំនួន ក្ហើយអនក្សក្ស៏អាចបក្ងកើតថតតទ ល់ លួនផងចដរ ។ ក្សុំពយូទ័រចតមួយអាចានរណនី Martus ជាក្រចើន ។ ក្ពលចដល Martus មិនរតូវបានដំក្ណើ រការអវីទាងំអស់ក្សនុងរយៈក្ពលណាមួយក្នាះ វានងឹតរមូវក្អាយអនក្សចូលមតងក្ទៀតក្ដើមបីរក្សាសុវតថិភាព ។


៤. ប ងក ត ព ត ប ត ក្ដើមបីបក្ងកើតរពឹតតិបរតថមី ចុច “បក្ងកើត” ឬក្រជើស “ឯក្សសារ” > “បក្ងកើតរពឹតតិបរតថមី” ។ របអប់បក្ងកើតរពឹតតិបរតក្សក៏្បើក្សក្ឡើង ។ ប េូលព័ត៌ានក្ៅក្សនុងរក្សឡាទទឹងរពឹតតិបរត ។ ចុចប៊ូតុង “ព័ត៌ានលមអិតថ្នរពឹតតិបរត” ក្ដើមបីក្មើលក្ល រពឹតតិបរត (ជាក្ល សាគ ល់ចតមួយរត់ចដលក្របើក្ដ្ឋយ Martus, ក្ដ្ឋយខាងជំនយួបក្ចេក្សក្ទស និង ក្ដ្ឋយអនក្សររប់ររងាសីុ៉នបក្រមើ) រួមទាងំរហសេលិ សាធារណៈរបស់អនក្សនពិនធ និងរហសេលិ សាធារណៈរបស់រាល់រណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លចដលអាចចលូដំក្ណើ រការរពឹតតិបរតក្នះ ។

៤ . បំ ពញ ឡាទទ ង ង ព ត ប តមួយ អនក្សអាចប េូ លទិននន័យក្ដ្ឋយតទ ល់ក្ៅក្សនុងរក្សឡាទទឹង ឬក្ស៏អនក្សអាចចមលងនងិបិទភាជ ប់ព័ត៌ានពីរពឹតតិបរតចដលានស្សាប ់ឬពីឯក្សសារក្ផេងៗក្ៅរក្សឡាទទឹង ។ ក្ដើមបីចមលងនងិបិទភាជ ប់ ចរូក្របើរបព័នធដំក្ណើ រការផលវូកាត់កាត រចុចខាន តរំរូ ៖ Ctrl+C ក្សនុង Windows ឬ Linux, Command+C ក្សនុង Mac OS ក្ដើមបីចមលង នងិ Ctrl+V ក្សនុង Windows ឬ Linux, Command+V Mac OS ក្ដើមបីបិទភាជ ប់ ។ ជួនកាលរោប់ចុចប ជ ក្ៅក្សនុង Mac OS រឺក្រសំក្ៅក្ៅក្លើរោប់ចុចរបស់ Apple ។ ឬក្ស៏អនក្សអាចចុចខាងសាត ំក្លើរក្សឡាទទឹងចកំ្ពាះ Windows ឬ Linux ឬក្ស ៏Ctrl-ចុច ក្លើរក្សឡាទទឹងចកំ្ពាះ Mac OS ក្ហើយបនាទ ប់មក្សក្រជើស Copy (ចមលង) ឬ Paste (បិទភាជ ប់) ពីមុឺនយុចដលក្លចក្ចញ ។


រ ព ត៌មានទាងំ ជ់ាប ល - រូសធកី្សជក្រមើសក្នះក្ដើមបីរក្សារពឹតតិបរតទាងំមូលជាលក្សខណៈបុរគល ។ មា ល ់៖ របសិនក្បើអនក្សចង់ក្ធវើក្អាយរបាក្សដថា រាលរ់ពឹតតិបរតចដលអនក្សបក្ងកើតានលក្សខណៈជាបុរគល ចរូក្រជើស “ជក្រមើស” > “ចណំង់ចណូំលចតិត” រួចរូសធកី្ស “បងាក រការបក្ងកើតរពឹតតិបរតសាធារណៈ” ។ ក្ពលចដលជក្រមើសក្នះរតូវបានរូសធកី្ស ក្នាះអនក្សមិនអាចក្ដ្ឋះធកី្សជក្រមើស “រក្សាព័ត៌ានទាងំអស់ជាបុរគល” ពីរពឹតតិបរតថមីបានក្ទ ។ ក្ដ្ឋះធកី្សជក្រមើស “រក្សាព័ត៌ានទាងំអស់ជាបុរគល” ក្ដើមបីរក្សាព័ត៌ានភារក្រចើនជាសាធារណៈ (ព័ត៌ានក្ៅក្សនុងចផនក្សបុរគលនឹងឋិតក្ៅជាបុរគលដចដល) ។ ក្ពលចដលរពឹតតិបរតទាងំមូលានលក្សខណៈជាបុរគល រូបតំណាងក្សូនក្សារឺបិទ ក្ហើយពាក្សយ “ព័ត៌ានបុរគល” ក្ស៏ក្លចក្ឡើង, ក្ពលចដលរពឹតតិបរតានលក្សខណៈជាសាធារណៈ រូបតំណាងក្សូនក្សារឺក្បើក្ស ក្ហើយពាក្សយ “ព័ត៌ានសាធារណៈ” ក្ស៏ក្លចក្ឡើង ។


តំបន់បុរគលានសុ៊មពណ៌រក្សហម ។ ក្បើអនក្សចង់ក្អាយព័ត៌ានក្សនុងរពឹតតិបរតក្នះអាចចូលដំក្ណើ រការបានជាសាធារណៈតាមរយៈាសីុ៉នចសវងរក្ស Martus អនក្សពុំរួររូសធកី្សជក្រមើសក្នះក្ទ ។ ក្ដ្ឋយរូសធកី្សជក្រមើសក្នះ វាអនវុតតបានចតចំក្ពាះព័ត៌ានក្សនុងរពឹតតិបរតក្នះចតប៉ុក្ណាណ ះ របសិនក្បើអនក្សបានក្ផញើព័ត៌ានទំនាក្ស់ទំនងរបស់អនក្សក្ៅកាន់ាសីុ៉នបក្រមើជាមួយរពឹតតិបរតក្ផេងក្នាះ ព័ត៌ានទំនាក្ស់ទំនងរបស់អនក្សនងឹក្ៅចតជាសាធារណៈចកំ្ពាះការចសវងរក្សតាមរយៈាសីុ៉នចសវងរក្ស Martus ។ មា ល ់៖ ក្ពលអនក្សរក្សារពឹតតិបរតក្បាះរតាក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ រាល់ព័ត៌ានសាធារណៈក្សនុងរពឹតតិបរតអាចនងឹរក្សបានចំក្ពាះអនក្សចដលចង់បានវាក្ៅក្ពលខាងមុ រួមទាងំអនក្សស្សាវរជាវ ឬសារព័ត៌ាន ។ ភាសា - ក្រជើសភាសាចដលអនក្សក្សំពុងក្របើក្ដើមបីក្រៀបរាប់ពីរពឹតតិការណ៍មួយ ។ ក្បើអនក្សក្សំពុងក្របើភាសាមួយចដលមិនានក្ៅក្សនុងប ជ ី ចរូក្រជើស “ក្ផេងក្ទៀត” ។ មា ល ់៖ អនក្សអាចប េូលរពឹតតិបរតជាភាសាអវីក្ស៏បាន ក្ដ្ឋយមិនទាក្ស់ទងក្ៅនងឹភាសាចដលអនក្សបានក្រជើសក្ៅក្លើថ្ផទរបទាក្ស់របស់អនក្សក្របើក្នាះក្ទ ។ ភាសាក្ៅក្លើថ្ផទរបទាក្សរ់បស់អនក្សក្របើរឺសរាប់ប ជ ក្ស់ពីភាសាចដលរតូវក្របើក្ៅក្សនុងរបអប,់ មុឺនុយ នងិសារនានាក្ៅក្សនុងក្សមមវធិ ីMartus ឯភាសាក្ៅក្សនុងរពឹតតិបរតរឺជាភាសាបក្សស្សាយពីាតិការបស់រពឹតតិបរត ។ ន ពនធ - ក្មម ះអនក្សនពិនធចដលបានមក្សពីព័ត៌ានទំនាក្ស់ទំនងរបស់អនក្ស នងឹក្លចក្ចញរតងក់្នះ ប៉ុចនតអនក្សអាចបតូរវាបាន ។ ង ការ - ក្មម ះអងគការចដលបានមក្សពីព័ត៌ានទំនាក្ស់ទំនងរបស់អនក្ស នងឹក្លចក្ចញរតង់ក្នះ ប៉ុចនតអនក្សអាចបតូរវាបាន ។ ចំណង ជ ង - ប េូលចណំងក្ជើងសរាប់រពឹតតិបរត ។ រួរដ្ឋក្ស់ចណំងក្ជើងណាចដលផតលភ់ាពងាយស្សួលដលក់ារយល់ដឹងពីរពឹតតិការណ៍ចដលទាក្សទ់ងក្ពលចដលក្ររក្សក្មើលក្សនុងប ជ ីរពឹតតិបរត ប៉ុចនតវារួរចត លីលមមសរាប់មួយបនាទ ត់ ។ ទ តាងំ - ប េូលទីក្សចនលងថ្នរពឹតតិការណ៍ ។ វាអាស្ស័យក្ៅក្លើរពឹតតិការណ៍ផងចដរ អនក្សអាចប េូលក្មម ះរបក្ទស, តំបន,់ ក្ តត/រក្ស ង ឬទីក្សចនលងក្ផេងក្ទៀត ។ របសិនក្បើវាមិនសូវទំនងក្សនុងការដ្ឋក្ស់ទីតាងំក្ទ អនក្សអាចទុក្សវាក្អាយក្ៅទក្ទ ។ យ ន - ប េូលពាក្សយទាងំឡាយណាចដលាននយ័ដូចោន ក្ៅនងឹសក្សមមភាពនានាចដលអនក្សបានក្រៀបរាប់ក្ៅក្សនុងរពឹតតិបរត, ពាក្សយក្ផេងៗក្ទៀតចដលជាប់ទាក្ស់ទង នងិក្មម ះក្ផេងក្ទៀតថ្នទីក្សចនលងរបសិនក្បើសមរមយ ។ វាជំនយួជាពិក្សសដល់ការចសវងរក្ស ។ កាលបរ ចេទនន ព ត ការណ៍ - ប េូលកាលបរកិ្ចេទថ្នរពឹតតិការណ៍ចដលអនក្សក្សំពុងរាយការណ៍ ។ ក្បើរពឹតតិការណ៍ក្ក្សើតក្ឡើងក្សនុងចក្នាល ះក្ពលណាមួយ ឬក្បើអនក្សមិនចាស់ថាក្តើរពឹតតិការណ៍បានក្ក្សើតក្ឡើងក្ៅក្ពលណាក្នាះ ចុច “ជួរកាលបរកិ្ចេទ” ក្ហើយបនាទ ប់មក្សប េូ លកាលបរកិ្ចេទដំបូងនងិកាលបរកិ្ចេទចងុក្រកាយថ្នរពឹតតិការណ៍ ។ អនក្សអាចក្រជើសពីឆ្នន ណំាមួយដលឆ់្នន បំចេបុបនន ចដល Martus បានមក្សពីរបព័នធរបតិបតតិការរបស់អនក្ស ។


កាលបរ ចេទ ត វបានប ងក ត - ក្ផទៀងតទ ត់ថាវាជាកាលបរកិ្ចេទបចេបុបនន ។ Martus ទាញយក្សកាលបរកិ្ចេទពីរបព័នធរបតិបតតិការក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ។ របសិនក្បើរបព័នធរបតិបតតិការរបស់អនក្សរតូវបានក្សំណត់កាលបរកិ្ចេទ ុស ក្នាះរក្សឡាទទឹង “កាលបរកិ្ចេទរតូវបានបក្ងកើត” ក្ស៏ ុសចដរ ។ អនក្សមិនអាចចក្សរក្សឡាទទឹងក្នះបានក្ទ ។ ងេប - ប េូ លព័ត៌ានសក្ងខបរបស់រពឹតតិការណ៍ ។ ព ត៌មានលមអ ត - ប េូលព័ត៌ានបចនថមក្ទៀតចដលទាក្ស់ទងក្ៅនងឹរពឹតតិការណ៍ ។ ឯ សារភាា ប់ - ក្ដើមបីភាជ ប់រូបថត ឬឯក្សសារក្ផេងក្ទៀតក្ៅរបាយការណ៍ ចុច “បចនថមឯក្សសារភាជ ប់” បនាទ ប់មក្សក្រជើសឯក្សសារណាចដលអនក្សចង់ភាជ ប់ ឬអូសឯក្សសារក្នាះពីថតក្លើក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្សចូលក្ៅក្សនុងរក្សឡាទទឹង “ឯក្សសារភាជ ប់” ។ ឯក្សសារភាជ ប់ចដលបានបចនថមក្ៅក្សនុងចផនក្សព័ត៌ានសាធារណៈរបស់របាយការណ៍នងឹអាចក្របើបានចំក្ពាះររប់ោន ចដលអាចចលូដំក្ណើ រការទិនននយ័សាធារណៈពីាសីុ៉នបក្រមើ ។ (រពឹតតិបរតចដលានឯក្សសារភាជ ប់ធំ នងឹក្របើក្ពលយូរក្សនុងការរក្សាទុក្សជាក្សចក្សតីរពាង, ក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ, ទាញយក្សមក្សវញិពីាសីុ៉នបក្រមើ ឬ តល សទ់ីក្ៅកានឬ់មក្សពីថ្ផទតុ ។ ) ក្ដើមបីក្មើលឯក្សសារភាជ ប់ជាមុន នរណាចដលអានរពឹតតិបរតរតូវចតបានដំក្ឡើងក្សមមវធិចីដលក្របើជាមួយឯក្សសារភាជ ប់បាន ។

ព ត៌មានជំនួយ ៖ ក្បើអនក្សចង់ភាជ ប់ឯក្សសារចដលនងឹរតូវក្មើលក្ឃើញក្ដ្ឋយអនក្សណាចដលចូលដំក្ណើ រការព័ត៌ានបុរគលចតប៉ុក្ណាណ ះក្នាះ ចុច “បន ច ថមឯក្សសារភាជ ប់” ក្ៅក្សនុងតំបន់ “ព័ត៌ានបុរគល” ឬអសូឯក្សសារចូលក្ៅក្សនុងរក្សឡាទទឹងឯក្សសារភាជ ប់ក្សនុងតបំន់ “ព័ត៌ានបុរគល” ។ ប ល - ប េូលព័ត៌ានបចនថមចដលអនក្សចង់រួមប េូលក្ៅក្សនុងរបាយការណ៍ ប៉ុចនតមិនរតូវបានបងាា ញជាសាធារណៈ ។ ទិននន័យចដលឋិតក្ៅក្សនុងចផនក្សបុរគលថ្នរពឹតតិបរតនងឹរក្សាជាបុរគល ក្បើក្ទាះជារពឹតតិបរតក្នាះជារពឹតតិបរតសាធារណៈក្ស៏ក្ដ្ឋយ ។ តបំន់បុរគលានសុ៊មពណ៌រក្សហម ។ ក្ដើមបីភាជ ប់ឯក្សសារចដលនងឹរតូវបានក្មើលក្ឃើញក្ដ្ឋយអនក្សចដលអាចចលូដំក្ណើ រការព័ត៌ានបុរគលក្នាះ ចុច “បចនថមឯក្សសារភាជ ប់” ក្ៅក្សនុងតំបន់ “ព័ត៌ានបុរគល” ឬក្ស៏អសូឯក្សសារមួយចូលក្ៅក្សនុងរក្សឡាទទឹងឯក្សសារភាជ ប់ក្សនុងតំបន់ “ព័ត៌ានបុរគល” ។


៤ខ. ប រ ព ត ប តតាមបំណង ានវធិីជាក្រចើនចដលអនក្សអាចបតូររពឹតតិបរតក្ៅតាមបំណងរបស់អនក្សក្ៅក្សនុង Martus ។ របសិនក្បើអនក្សក្របើរបក្ភទស្សក្ដៀងោន ថ្នព័ត៌ានក្ៅក្សនុងចផនក្សព័ត៌ានលមអិតរបស់រពឹតតិបរតអនក្សជាញឹក្សញាប់ក្នាះ អនក្សអាចបក្ងកើតជាពុមពមួយក្ដើមបីសនេំក្ពលក្វ ប េូ ល ឬក្ពលក្វ ក្រៀបចំទិនននយ័មតងៗ ។ ចរូអាន “១០ក្ស. ការក្របើពុមពក្សនុងរក្សឡាទទឹងលមអិត” សរាប់ព័ត៌ានបចនថមពីលក្សខណៈក្នះ ។ អនក្សក្របើ Martus ភារក្រចើនយល់ថារក្សឡាទទឹងខាន តរំរូថ្នរពឹតតិបរតរតូវក្ៅនងឹតរមូវការរបស់ពួក្សក្រ ។ ចតក្ទាះជាយ៉៉ងក្នះក្ស៏ក្ដ្ឋយ ក្បើអនក្សចង់បក្ងកើតរក្សឡាទទឹងបចនថមក្លើរក្សឡាទទឹងខាន តរំរូ Martus ក្នាះអនក្សអាចបក្ងកើតរក្សឡាទទឹងតទ ល ់លួនរបក្ភទ ុសៗោន បាន ។ ក្បើអនក្សានរបក្ភទទិននន័យជាក្ស់ ក្ស់មួយចដលអនក្សចង់ប េូ លក្សនុងររប់រពឹតតិបរតក្នាះ ការបក្ងកើតរក្សឡាទទឹងបចនថមក្នះ រឺអន ុដ តក្អាយអនក្សក្រៀបចំរចនាសមព័នធទិនននយ័របស់អនក្សតាមចបបក្ផេងក្ទៀត ជាជាងការបចនថមវាក្ៅក្សនុងរក្សឡាទទឹងជាអតថបទសក្ងខប ឬព័ត៌ានលមអិត ។ ចរូអាន “១០ . បតូររក្សឡាទទឹងរពឹតតិបរតតាមបំណង” សរាប់ព័ត៌ានបចនថមពីលក្សខណៈក្នះ ។


៥. រ ទ ន ងណ ណ ប ព ត ប ត ក្ពលអនក្សបក្ងកើតរពឹតតិបរត អនក្សអាចក្រជើសក្ដើមបីបំក្ពញវាទាងំស្ស ង ក្ហើយរក្សាវាទុក្សក្សនុង ាសីុ៉នបក្រមើ Martus ឬអនក្សអាចរក្សាវាទុក្សជាក្សចក្សតីរពាងរបសិនក្បើអនក្សរិតថាអនក្សនងឹចក្សវាក្ៅក្ពលក្រកាយ ។ ក្បើអនក្សបានរក្សាទុក្សឯក្សសារចដលបានបំក្ពញទាងំស្ស ងក្លើាសីុ៉នបក្រមើ Martus ក្ហើយក្នាះ វានងឹរតូវបានក្បាះរតា ដូក្ចនះវធិីចតមួយរត់ក្ដើមបីចក្សវា ររឺតូវបក្ងកើតជាក្សំចណទីពីរថ្នរពឹតតិបរតក្នាះ ។ Martus រក្សាទុក្សចាប់ចមលងរបស់រពឹតតិបរតរពាងក្លើាសីុ៉នបក្រមើ Martus ក្ដ្ឋយសវ័យរបវតតិ ប៉ចុនតអាចបនតចក្សចរបរពឹតតិបរតរពាងបានរហតូដល់ក្ពលចដលអនក្សរក្សាវាជាឯក្សសារក្បាះរតា ។

៥ . ការរ ទ ព ត ប ត បា តា ក្បើរពឹតតិបរតមួយរតូវបានបំក្ពញទាងំស្ស ង ក្ហើយអនក្សមិនចង់ចក្សវាបចនថមក្ទៀតក្ទក្នាះ ចរូរក្សាវាទុក្សជាព័ត៌ានក្បាះរតា ។ ក្ពលចដលអនក្សបានចុច “ក្បាះរតាទុក្ស” រពឹតតិបរតនងឹរតូវបានក្បាះរតា ក្ហើយមិនថាចតអនក្សឬអនក្សចដលអាចចលូដំក្ណើ រការរណនីរបស់អនក្សក្នាះក្ទ រឺោម ននរណាាន ក្ស់អាចចក្សវាបានក្ឡើយ ។ ក្បើអនក្សរតូវបានភាជ ប់ក្ៅអុិនធណិឺតក្ហើយបានក្សំណត់រចនាសមព័នធាសីុ៉នបក្រមើរួចក្ហើយក្នាះ Martus នងឹក្ផញើរពឹតតិបរតក្បាះរតាក្ៅាសីុ៉នបក្រមើក្ដ្ឋយសវ័យរបវតតិ ។ របអប់ “ប ជ ក្ស់ការរក្សារពឹតតិបរត” ក្ស៏ក្លចក្ឡើង ក្ដើមបីរពានអនក្សថារពឹតតិបរតនងឹរតូវបានក្បាះរតាជាអចិថ្្នតយ៏ ។ ចចុ “យល់រពម” ក្ដើមបីរក្សារពឹតតិបរត ។ រពឹតតិបរតក្ស៏ក្លចក្ឡើងក្សនុងថត “រពឹតតិបរតចដលបានរក្សាទុក្ស” ក្សនុងសាថ នភាពក្បាះរតា ។ ក្ពលចដលវារតូវបានក្ផញើក្ដ្ឋយក្ជារជ័យក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ពាក្សយ “ក្ផញើ” នងឹក្លចក្ឡើងក្ៅក្សនុងជួរឈរ “បានក្ផញើ” ។ មា ល ់៖ ក្ពលអនក្សភាជ ប់ក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ អាចានការពនាក្ពលបនតិចមុនក្ពលជួរឈរ “បានក្ផញើ” រតូវបានប ជ ក្ស់ ។ ក្បើអនក្សមិនានការតភាជ ប់អុិនធណិឺតក្ទ ឬក្ស៏ក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្សមិនអាចភាជ ប់ក្ៅាសីុ៉នបក្រមើណាមួយបាន រពឹតតិបរតក្ៅចតមិនរតូវបានក្ផញើ ក្ហើយជួរឈរ “បានក្ផញើ” បងាា ញ “ក្ទ” រហតូទាល់ចតអនក្សភាជ ប់ក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ។ ក្បើអនក្សមិនទានប់ានក្សំណត់រចនាសមព័នធាសីុ៉នបក្រមើក្ៅក្ឡើយក្ទ ជួរឈរ “បានក្ផញើ” រឺទក្ទ ។ ក្ពលអនក្សភាជ ប់ក្ៅអុិនធណិឺតភាល ម ក្ហើយាសីុ៉នបក្រមើ Martus ចដលានសុពលភាពមួយរតវូបានក្សំណត់រចនាសមព័នធចដរក្នាះ Martus នឹងក្ផញើរពឹតតិបរតចដលក្សំពុងរង់ចាទំាងំក្នាះក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ។ ក្បើានរពឹតតិបរតក្សំពុងរង់ចាកំារប ជូ នក្ៅក្ៅក្ពលអនក្សប េ ប់សម័យ Martus ក្នាះ Martus នងឹរពានអនក្សពីសាថ នភាពរបស់ពួក្សវា នងិរលំឹក្សអនក្សថាពួក្សវាមិនទានរ់តូវបានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើក្ៅក្ឡើយក្ទ ។ មា ល ់៖ ក្ពលអនក្សក្មើលរពឹតតិបរតចដលជាក្សមមសិទធរិបស់អនក្សក្ផេង ជួរឈរ “បានក្ផញើ” នងឹទក្ទ ក្លើក្សចលងចតរណនីរបស់អនក្សជារណនីសានក្ស់ការក្សណាត លចដលបានទទួលរពឹតតិបរតពីការយិ៉ល័យសាខាតាមាសីុ៉នបក្រមើ ។


៥ខ. រ ទ ច ង រក្សាទុក្សជារពឹតតិបរតរពាងក្បើអនក្សចង់បនតបចនថមព័ត៌ានចូលក្សនុងវា ឬក្ស៏ចង់ក្ផទៀងតទ ត់ព័ត៌ានមុនក្ពលក្បាះរតាវា ។ ក្ដើមបីរក្សាទុក្សរពឹតតិបរតរពាង ចុច “រក្សាទុក្សក្សចក្សតីរពាង” ។ រពឹតតិបរតក្ស៏តល ស់ទីក្ៅថត “រពឹតតិបរតចដលបានរក្សាទុក្ស” ក្សនុងសាថ នភាពជាក្សចក្សតីរពាង ។ ក្ដើមបីចក្សរពឹតតិបរតក្ៅក្ពលក្រកាយ ចូរក្បើក្សថត “រពឹតតិបរតចដលបានរក្សាទុក្ស” ក្ហើយចុចពីរដងក្លើរពឹតតិបរតចដលអនក្សចង់ចក្ស ។ មិនានវធិីក្ដើមបីសាត ររពឹតតិបរតរពាងចាស់ក្ឡើងវញិបានក្ទ ក្ពលអនក្សរក្សាទុក្សរពឹតតិបរតរពាងចដលបានចក្សរួច វានងឹជំនសួឯក្សសារក្ដើម ។ Martus ក្ផញើចាប់ចមលងថ្នរពឹតតិបរតរពាងចដលបានរក្សាទុក្សនមិួយៗក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ក្ដើមបីរក្សាទុក្សជាចាប់ចមលងក្សនុងក្សរណីចដលរពឹតតិបរតរពាងក្លើក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ូច ឬរតូវបានលុប ។ ក្ពលអនក្សចក្សចរបរពឹតតិបរតរពាងក្ៅក្ពលក្រកាយ ក្ហើយរក្សាវាទុក្ស Martus នឹងលុបក្សចក្សតីរពាងមុនពីាសីុ៉នបក្រមើ ក្ហើយជំនួសវាក្ដ្ឋយក្សំចណបចេបុបនន ។ រពឹតតិបរតរពាងរឺចតងចតរតូវបានរក្សាទុក្សជាព័ត៌ានបុរគល ក្បើក្ទាះបីជាព័ត៌ានរតូវបានក្សំណត់ជាបុរគលឬអត់ក្ស៏ក្ដ្ឋយ ។ ក្បើអនក្សបានដំក្ឡើងរណនីរបស់អនក្សក្ៅក្លើាសីុ៉ន ុសៗោន អនក្សមិនអាចចលូដំក្ណើ រការក្សចក្សតីរពាងពីាសីុ៉នក្ផេងបានក្ឡើយ ក្លើក្សចលងចតវារតូវបានរក្សាទុក្សក្ៅក្លើាសីុ៉នបក្រមើ ក្ហើយក្បើអនក្សសរក្សរជាន់ពីក្លើក្សចក្សតីរពាងក្ៅក្លើាសីុ៉នបក្រមើពីក្សុំពយួទ័រណាមួយ ក្នាះក្សំចណក្ៅក្លើាសីុ៉នបក្រមើនងឹមិនដចូជាក្សំចណចដលានក្ៅក្លើក្សុំពយូទ័រក្ផេងក្ឡើយ ក្រពាះាសីុ៉នបក្រមើរក្សាក្សចំណក្រកាយក្រថ្នក្សចក្សតីរពាង ។ ក្ដើមបីក្ធវើក្អាយទានស់ម័យរវាងក្សចំណក្សចក្សតីរពាងចាស់នងិក្សចំណក្សចក្សតីរពាងថមី អនក្សរតូវចតលុបក្សចក្សតីរពាងពីក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ក្ហើយទទួលយក្សក្សចក្សតីរពាងពីាសីុ៉នបក្រមើ ។ ក្បើអនក្សចង់រក្សាក្សំចណចាស់របស់ក្សចក្សតីរពាងទុក្ស អនក្សអូសរបាយការណ៍ក្ៅក្លើថ្ផទតុមុនក្ពលលុបវា ។ ក្បើអនក្សសក្រមចមិនប េ ប់រពឹតតិបរតទាងំស្ស ងក្នាះ វានងឹមិនចដលរតូវបានក្បាះរតាក្ឡើយ អនក្សអាចលុបរពឹតតិបរតរពាងពីាសីុ៉នបក្រមើ ។ ដំបូង លុបរពឹតតិបរតរពាងពីក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស បនាទ ប់មក្សក្រជើស “ាសីុ៉នបក្រមើ” > “លុបក្សចក្សតីរពាងរបស់ ញុ ំពីាសីុ៉នបក្រមើ” ។ រសូធកី្សរពឹតតិបរតរពាងចដលអនក្សចង់លុប ក្ហើយចុច “លុប” ។ (អនក្សរតូវចតលុបចាប់ចមលងពីក្សុពំយូទ័ររបស់អនក្សជាមុន ក្ដ្ឋយសារអនក្សមិនអាចលុបពីាសីុ៉នបក្រមើនូវរពឹតតិបរតណាចដលានក្ៅក្លើក្សុំពយូទ័រក្ៅក្ឡើយបាន ។ )

៥ . ណ ណ បចាប់ចម ងនន ព ត ប ត បា តា ក្ពលចដលអនក្សបានក្បាះរតារបាយការណ៍របស់អនក្សរួចក្ហើយ ោម ននរណាាន ក្ស់អាចចក្សវាបានក្ឡើយ ។ ចតយ៉៉ងណាក្ស៏ក្ដ្ឋយ អនក្សអាចចក្សចាប់ចមលងវាបានក្ហើយអាចរក្សាចាប់ចមលងចដលបានចក្សក្ហើយក្នាះក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ក្ដើមបីផតល់នូវព័ត៌ានចដលបានចក្សឬព័ត៌ានបចនថម ។ ចាប់ក្ដើមថ្នរពឹតតិបរតក្បាះរតានងឹក្ៅចតមិនានការតល សប់តូរក្លើាសីុ៉នបក្រមើ ក្ហើយអនក្សមិនអាចលុបវាបានក្ទ ។


ក្ដើមបីចក្សចរបចាប់ចមលងថ្នរពឹតតិបរតក្បាះរតា ចរូក្រជើសរពឹតតិបរតចដលអនក្សចង់ចក្ស បនាទ ប់មក្សអនក្សអាចចុច “ចក្សចរប” ឬក្រជើស “ចក្សសរមលួ” > “ចក្សចរបរពឹតតិបរត” ។ ចុច “យល់រពម” ក្ដើមបីអះអាងថាអនក្សចង់បក្ងកើតចាប់ចមលងថ្នរពឹតតិបរតក្បាះរតា ។ ក្ពលចដលអនក្សក្ធវើការចក្សចរបរួចក្ហើយ ចុច “ក្បាះរតាទុក្ស” ឬចុច “រក្សាទុក្សក្សចក្សតីរពាង” ក្បើអនក្សចង់ក្ធវើការចក្សចរបបនតក្ទៀតមុនក្ពលក្បាះរតាវាទុក្ស ។ ព ត៌មានជំនួយ ៖ រតូវពិចារណាអពំីការចក្សចរបចណំងក្ជើងរបស់ក្សចំណថមីក្ដើមបីក្អាយងាយដឹងថា វាានព័ត៌ានបចនថមឬព័ត៌ានចដលបានចក្សចរប ។ ឧទាហរណ៍ ៖ របសិនក្បើរពឹតតិបរតក្បាះរតាចាប់ក្ដើមានចណំងក្ជើងថា “អនក្សនក្យ៉បាយរតូវបានចាបដ់្ឋក្ស់រុក្ស” ក្នាះអនក្សអាចដ្ឋក្ស់ចណំងក្ជើងក្សចំណក្រកាយថា “អនក្សនក្យ៉បាយរតូវបានចាបដ់្ឋក្ស់រុក្ស - ក្សំចណថមី” ។ ក្បើក្អាយលអជាងក្នះ ក្របើក្ល សាគ ល់រពឹតតិបរតក្សនុងចណំងក្ជើង ក្រពាះចណំងក្ជើងអាចស្សក្ដៀងោន ចតក្ល សាគ ល់រឺានចតមួយរត់ ។ (ក្ដើមបីក្មើលក្ល រពឹតតិបរតក្ដើម ក្រជើសរពឹតតិបរតក្ហើយបនាទ ប់មក្សចុចប៊ូតុង “ព័ត៌ានលមអិតថ្នរពឹតតិបរត” ។ ) ក្ធវើដូក្ចនះផតលក់ារងាយស្សួលក្សនុងការក្សណំត់ពីភាព ុសោន រវាងក្សំចណនមិួយៗ នងិក្ធវើក្អាយកាន់ចតចាស់ សស់រាប់អនក្សដ៏ថ្ទក្ទៀតចដលចូលដំក្ណើ រការមូលដ្ឋឋ នទិននន័យណាចដលានព័ត៌ានជាក្រចើនក្សនុងប ា ចតមួយ ។

៥ឃ. ណ ណ ប ច ង អនក្សអាចចក្សចរបរពឹតតិបរតរពាងបានរហតូទាល់ចតអនក្សក្បាះរតាវា ។ ក្ដើមបីចក្សរពឹតតិបរតរពាងមួយ ចូរចុចពីរដងក្លើក្សចក្សតីរពាងក្នាះ រួចក្ធវើការតល ស់បតូរ ឬ បចនថមព័ត៌ាន ។ (អនក្សក្ស៏អាចក្រជើសចណំងក្ជើងថ្នរពឹតតិបរតរួចក្ហើយចុច “ចក្សចរប” ឬក្រជើស “ចក្សសរមួល” > “ចក្សចរបរពឹតតិបរត” ។ ) អនក្សអាចរក្សារពឹតតិបរតចដលបានចក្សជាក្សចក្សតីរពាងមតងក្ទៀតក្ស៏បាន ឬក្ស៏រក្សាវាជារពឹតតិបរតក្បាះរតា ។ ក្បើអនក្សចុច “ក្បាះបង់” ព័ត៌ានថមីនងឹរតូវបាត់បង់ក្ហើយរពឹតតិបរតនងឹរតឡប់ក្ៅរក្សសភាពចដលអនក្សបានរក្សាវាចងុក្រកាយក្រ ។ រាលក់្ពលចដលអនក្សរក្សារពឹតតិបរតរពាង Martus ក្ស៏ក្ធវើក្អាយចាប់ចមលងរបស់រពឹតតិបរតរពាងក្ៅក្លើាសីុ៉នបក្រមើទាន់សម័យផងចដរ ។ ក្ពលអនក្សរក្សារពឹតតិបរតរពាងប េ ប់ក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ Martus នងឹលុបចាប់ចមលងថ្នរបាយការណ៍រពាងក្នាះពីាសីុ៉នបក្រមើ ។ ក្បើអនក្សបានដំក្ឡើងរណនីរបស់អនក្សក្លើាសីុ៉ន ុសៗោន ក្នាះ អនក្សមិនអាចចូលដំក្ណើ រការក្សចក្សតីរពាងរបស់អនក្សពីាសីុ៉នក្ផេងបានក្ទ ក្លើក្សចលងចតពួក្សវារតូវបានរក្សាទុក្សក្លើាសីុ៉នបក្រមើ ក្ហើយរបសិនក្បើអនក្សសរក្សរជាន់ពីក្លើក្សចក្សតីរពាងចដលក្ៅក្លើាសីុ៉នបក្រមើពីក្សុំពយូទ័រណាមួយ ក្នាះក្សចំណចដលានក្ៅក្លើាសីុ៉នបក្រមើនងឹមិនដចូក្សចំណចដលានក្ៅក្សុំពយូទ័រដថ្ទៗក្ទ ក្រពាះាសីុ៉នបក្រមើរក្សាទុក្សក្សចំណចងុក្រកាយរបស់ក្សចក្សតីរពាង ។ ក្ដើមបីក្ធវើក្អាយក្សំចណចាស់របស់ក្សចក្សតីរពាងានភាពទានស់ម័យតាមក្សចំណថមីថ្នាសីុ៉នបក្រមើក្នាះ អនក្សរតូវចតលុបក្សចក្សតីរពាងពីក្សុំពយូទ័ររួចទាញយក្សវាពីាសីុ៉នបក្រមើវញិ ។ ក្បើអនក្សចង់រក្សាចាប់ចមលងថ្នក្សំចណចាស់ក្នាះ អនក្សអាចអូសរពឹតតិបរតក្ៅដ្ឋក្ស់ក្លើថ្ផទតរុបស់អនក្សមុនក្ពលលុបវា ។


៥ង. បា បង់ ច ង ក្ដើមបីក្បាះបង់ព័ត៌ានចដលអនក្សបានប េូ ល ចុច “ក្បាះបង់” ។ Martus រពានអនក្សពីការលុបព័ត៌ានរពឹតតិបរតចដលអនក្សមិនទាន់បានរក្សាទុក្ស នងិមិនទាន់បានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើក្ៅក្ឡើយ ។ ចុច “យល់រពម” ក្ដើមបីក្បាះបង់ព័ត៌ានចដលអនក្សមិនបានរក្សាទុក្សជាអចិថ្្នតយ៏ ។ (ក្បើអនក្សចចុ “ក្បាះបង់” ក្ពលចដលអនក្សក្សំពុងចក្សរពឹតតិបរតរពាង ក្នាះវានងឹរតឡប់ក្ៅរក្សលក្សខណៈក្ដើមក្ពលចដលអនក្សក្បើក្សវា ។ ) ក្ដើមបីលុបក្សចក្សតីរពាងពីាសីុ៉នបក្រមើ រតូវលុបវាពីក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្សជាមុនសិន ។ បនាទ ប់មក្ស ក្រជើស “ាសីុ៉នបក្រមើ” > “លុបក្សចក្សតីរពាងរបស់ ញុ ំពាីសីុ៉នបក្រមើ” ។ រសូធកី្សក្សចក្សតីរពាងណាចដលអនក្សចង់លុបពីាសីុ៉នបក្រមើ រួចចុច “លុប” ។ (អនក្សមិនអាចលុបក្សចក្សតីរពាងពីាសីុ៉នបក្រមើបានក្ទក្បើសិនជាវាក្ៅានក្លើក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្សក្ៅក្ឡើយ ។ ) ក្បើអនក្សបានដំក្ឡើងរណនីរបស់អនក្សក្លើាសីុ៉ន ុសៗោន ក្ហើយបានលុបក្សចក្សតីរពាងពីក្សុំពយូទ័រណាមួយនងិពីាសីុ៉នបក្រមើ ក្នាះវានងឹក្ៅចតានក្ៅក្លើក្សុំពយូទ័រដថ្ទក្ទៀតដចដល ។ ចំក្ពាះាសីុ៉នក្ផេងទាងំក្នាះ ក្បើអនក្សចក្សក្សចក្សតីរពាង វានឹងរតូវបានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើមតងក្ទៀត ប៉ុចនត ក្បើអនក្សមិនចក្សក្សចក្សតីរពាងក្ទ វានងឹមិនរតូវបានក្ផញើមតងក្ទៀតក្ទ ។


៦. ការ រៀបច ំព ត ប ត ថតជួយអនក្សក្សនុងការក្រៀបចំរពឹតតិបរតចដលអនក្សបានបក្ងកើតឬទាញយក្សពីាសីុ៉នបក្រមើមក្សវញិ ។ Martus ានប េូលថតលំនាកំ្ដើមចំនួនពីរ នងិបក្ងកើតថតក្ផេងក្ទៀតក្ដ្ឋយសវ័យរបវតតិសរាប់ក្ោលបំណងជាក្ស់ ក្ស់ អនក្សអាចបក្ងកើតថតបចនថមក្ទៀតក្ដើមបីក្រៀបចំរពឹតតិបរតរបស់អនក្ស ។ ក្ពលអនក្សក្រជើសថតមួយ ាតិការបស់វារតូវបានបងាា ញក្ៅខាងសាត ំ ។ ចកំ្ពាះរពឹតតិបរតនមិួយៗ Martus បងាា ញពីសាថ នភាពរបស់វាចដលរួមាន ការប ជ ក្ស់ថាវារតូវបានប េូ នក្ៅាសីុ៉នបក្រមើឬក្ៅ, កាលបរកិ្ចេទថ្នរពឹតតិការណ៍, ចណំងក្ជើងរពឹតតិបរត, អនក្សនពិនធរពឹតតិបរត នងិក្ពលចដលវារតូវបានរក្សាទុក្សចងុក្រកាយ ។ Martus បងាា ញរពឹតតិបរតចដលបានក្រជើស ។ មា ល ់៖ ជួរឈរ “បានក្ផញើ” រឺទក្ទចកំ្ពាះរពឹតតិបរតណាចដលសរក្សរក្ដ្ឋយអនក្សក្ផេង ឬរបសិនក្បើអនក្សមិនបានភាជ ប់ក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ។ ក្ដើមបីក្មើលក្ល សាគ ល់រពឹតតិបរត, រហសេលិ សាធារណៈអនក្សនពិនធ នងិរហសេលិ សាធារណៈថ្នសាន ក្ស់ការក្សណាត លចដលអាចចូលដំក្ណើ រការវាបានក្នាះ ចុចប៊ូតុង “ព័ត៌ានលមអិតថ្នរពឹតតិបរត” ។

៦ . ថតលំនា ំដ ម Martus ដ្ឋក្ស់ប េូលជាអចថិ្្នតយ៏នវូថតចំនួនពីរក្ដ្ឋយសវ័យរបវតតិរឺ ៖ “រពឹតតិបរតចដលបានរក្សាទុក្ស” នងិ “រពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” ។


ថតលំនាកំ្ដើមទាងំពីរក្នះរឺ ុសពីក្សំចណមុនៗរបស់ Martus ។ ក្បើអនក្សអភិវឌឍន៏ពីក្សចំណមុនមក្ស Martus 2.0 ថតចាស់របស់អនក្សនងឹរតូវបានរួមប េូលក្ដ្ឋយសវ័យរបវតតជិាមួយនងឹរចនាសមព័នធថតថមី ដូក្ចនះអនក្សនឹងមិនបាត់បង់រពឹតតិបរតរបស់អនក្សក្ទ ។ ព ត ប តណដលបានរ ទ ថត “រពឹតតិបរតចដលបានរក្សាទុក្ស” ផទកុ្សរាលរ់ពឹតតិបរតចដលអនក្សបានរក្សាទុក្ស ក្បើក្ទាះជាពួក្សវារតូវបានក្បាះរតាឬក្ស៏ជាក្សចក្សតីរពាងក្សក៏្ដ្ឋយ នងិរតូវបានប េូ នក្ៅាសីុ៉នបក្រមើឬអត់ក្ស៏ក្ដ្ឋយ ។ សាថ នភាពរបស់រពឹតតិបរតនមិួយៗនងឹបងាា ញក្ៅបនាទ ប់វា រួមទាងំការប ជ ក្ស់ថាក្តើវារតូវបានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើឬក្ៅ នងិក្ពលរក្សាទុក្សចងុក្រកាយ ។ អនក្សអាចចក្សចរបរពឹតតិបរតរពាង ក្ហើយអនក្សអាចបក្ងកើតចាប់ចមលងថ្នរពឹតតិបរតក្បាះរតារួចចក្សវា ។ របសិនក្បើអនក្សមិនបានភាជ ប់ក្ៅអុិនធណិឺត ក្ពលអនក្សចុច “រក្សាទុក្សក្សចក្សតីរពាង”, Martus មិនអាចក្ផញើរពឹតតិបរតក្ៅាសីុ៉នបក្រមើបានក្ទរហតូទាល់ចតអនក្សានការតភាជ ប់អុិនធណិឺត ។ បចនថមក្លើក្នះក្ទៀត រពឹតតិបរតមួយចដលានឯក្សសារភាជ ប់មួយឬក្រចើនអាចមិនទានា់នពាក្សយ “ក្ផញើ” ក្សនុងជួរឈរ “បានក្ផញើ” ក្សនុងរយៈក្ពលជាក្រចើននាទី ឬក្ស៏អាចដល់មួយក្ាង៉ ណៈក្ពល Martus ក្ផញើវាក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ក្ហើយជាពិក្សសរបសិនក្បើអនក្សានការតភាជ ប់អុិនធណិឺតចដលយឺត ។ ក្បើានរពតឹតិបរតចដលមិនទាន់បានក្ផញើក្ៅក្ពលអនក្សក្ចញពីក្សមមវធិ ីMartus នងឹរលំឹក្សអនក្សថាានរពឹតតិបរតចដលមិនទានប់ានក្ផញើ ។ ព ត ប តណដល ត វបាន បា បង់ ក្ពលអនក្សក្បាះបង់រពឹតតិបរតមយួពីថតណាមួយ វាក្ស៏តល ស់ទីក្ៅកានថ់ត “រពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” ។ អនក្សក្ៅចតអាចក្ធវើការជាមួយរពឹតតិបរតចដលឋិតក្ៅក្សនុងថត “រពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” - របសិនក្បើវាសថិតក្សនុងសាថ នភាពជាក្សចក្សតីរពាង អនក្សអាចចក្សវា ក្បើវាជារពឹតតិបរតក្បាះរតា អនក្សអាចតល ស់ទីវាក្ៅកានថ់ត “រពឹតតិបរតចដលបានរក្សាទុក្ស” ។ ក្ដើមបីក្បាះបង់រពឹតតិបរតមួយពីក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្សចតមតង ចុចខាងសាត ំក្លើចណំងក្ជើងរបស់វាក្សនុងថត “រពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” រួចក្រជើស “លុបរពឹតតិបរត” ។ (ក្សនុង Mac OS ក្របើ Ctrl-ចុច ក្លើចណំងក្ជើងក្ដើមបីបងាា ញមុឺនយុ ។ ) ចបបក្នះនងឹលុបរាលព់័ត៌ានទាងំអស់របស់រពឹតតិបរតពីក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ចតវាក្ៅចតានក្ៅក្លើាសីុ៉នបក្រមើ ។ ក្បើរពឹតតិបរតសថិតក្សនុងលក្សខណៈជាក្សចក្សតីរពាង អនក្សអាចលុបវាពីាសីុ៉នបក្រមើក្ដ្ឋយក្រជើស “ាសីុ៉នបក្រមើ” > “លុបក្សចក្សតីរពាងរបស់ ញុពំាីសីុ៉នបក្រមើ” ក្បើវាជារពឹតតិបរតក្បាះរតា អនក្សមិនអាចលុបវាពីាសីុ៉នបក្រមើបានក្ទ ។ ដរាបណារពឹតតិបរតមួយឋិតក្ៅក្សនុងថត “រពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” អនក្សអាចតល ស់ទវីារតឡប់ក្ៅកាន់ថតក្ផេងក្ទៀតបាន ។ ក្ទាះយ៉៉ងក្នះក្ស៏ក្ដ្ឋយ ក្ពលអនក្សលុបរពឹតតិបរតមួយពីថត “រពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” អនក្សមិនអាចរក្សវាបានមក្សវញិក្ទ ក្លើក្សចលងចតវារតូវបានផទកុ្សក្លើាសីុ៉នបក្រមើ ។


៦ខ. ថត ផ ង ទៀតណដលប ងក ត ោយ Martus Martus បក្ងកើតថត “លទធផលចសវងរក្ស, រពឹតតិបរតចដលទាញយក្សមក្សវញិ, រពឹតតិបរតរពាងចដលទាញយក្សមក្សវញិ, រពឹតតិបរតនានារបស់សាខា, រពឹតតិបរតរពាងនានារបស់សាខា, រពឹតតិបរតចដលរក្សបានមក្សវញិ នងិ រពឹតតិបរតចដល ូចខាត” តាមចដលរតូវការ ។ អនក្សអាចបតូរក្មម ះ ឬលុបថតនមិួយៗបាន ។ លទធផលណ វងរ ក្ពលអនក្សចសវងរក្សរពឹតតិបរតក្លើក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស Martus បងាា ញលទធផលក្ៅក្សនុងថត “លទធផលចសវងរក្ស” ។ ាតិកាថ្នថតក្នះនងឹរតូវសរក្សរជាន់ពីក្លើក្ពលចដលអនក្សចសវងរក្សក្ពលក្រកាយ ។ ក្បើអនក្សចង់រក្សាទុក្សលទធផលចសវងរក្សរបស់អនក្ស បតូរក្មម ះថតក្នះ Martus និងបក្ងកើតថត “លទធផលចសវងរក្ស” ថមីមួយក្ពលអនក្សចសវងរក្សក្ពលក្រកាយ ។ ក្ដើមបីបតូរក្មម ះថត “លទធផលចសវងរក្ស” ចុចខាងសាត ំក្លើថត រួចក្រជើស “បតូរក្មម ះថតលទធផលចសវងរក្ស” ។ អនក្សអាចក្របើវធិកី្ផេងក្ដ្ឋយក្រជើសថត ក្ហើយបនាទ ប់មក្សក្រជើស “ថត” > “បតូរក្មម ះថត” ឬចុចក្លើក្មម ះថត ក្ហើយវាយក្មម ះថមីចដលចង់បាន ។ អនក្សមិនអាចក្របើវណណយុតតិជាក្មម ះថតបានក្ទ ចតអនក្សអាចក្របើ ដក្ស ល ។ ព ត ប តណដលទាញយ ម វ ញ ថតក្នះផទកុ្សរពឹតតិបរតក្បាះរតាចដលអនក្សទាញយក្សមក្សវញិពីាសីុ៉នបក្រមើ ។ រពឹតតិបរតទាងំក្នះរតូវបានរួមប េូលក្ៅក្សនុងការស ច វងរក្ស ក្ហើយអនក្សអាចចមលងឬតល ស់ទវីាក្ៅថតក្ផេង ។ រពឹតតិបរតទាងំអស់ក្សនុងថតក្នះរឺរតូវបានក្បាះរតា អនក្សមិនអាចចក្សពួក្សវាបានក្ទ ។ ព ត ប ត ងណដលទាញយ ម វ ញ ថតក្នះផទកុ្សរពឹតតិបរតរពាងចដលអនក្សទាញយក្សវញិពីាសីុ៉នបក្រមើ ។ រពឹតតិបរតទាងំក្នះរតូវបានរួមប េូ លក្ៅក្សនុងការស ច វងរក្ស ក្ហើយអនក្សអាចចមលងឬតល ស់ទីវាក្ៅថតក្ផេង ។ រពឹតតិបរតក្សនុងថតក្នះក្ៅចតានលក្សខណៈជាក្សចក្សតីរពាង ដូក្ចនះទិនននយ័រតូវបានរក្សាជាលក្សខណៈបុរគលក្ហើយអនក្សអាចចក្សពួក្សវា ។ ព ត ប តណដលរ បានម វ ញ ក្រកាមកាលៈក្ទសៈធមមតា រពឹតតិបរតទាងំអសរ់ឺានទំនាក្សទ់ំនងជាមួយថតទាងំអស់ ប៉ុចនតប ា បរាជ័យមួយចំនួនដូចជាការបាត់បង់ថាមពលឬប ា ចផនក្សរងឹ ឬប ា ក្សមមវធិអីាចបណាត លក្អាយរពឹតតិបរតមួយចំនួនបាត់ទំនាក្សទ់ំនងជាមយួថត ។ ក្ពលអនក្សចាប់ក្ផតើម Martus វាពិនតិយរក្សក្មើលរពឹតតិបរតទាងំក្នាះ ។ ក្បើវារក្សក្ឃើញ វានងឹរពានអនក្សរួចក្ហើយបក្ងកើតថត “រពឹតតិបរតចដលរក្សបានមក្សវញិ” សរាប់ពួក្សវា ។ អនក្សអាចទុក្សពួក្សវាក្ៅទីក្នាះ, តល សទ់ីពួក្សវាក្ៅក្សចនលងក្ផេង ឬក្បាះបង់ពួក្សវា ។ ព ត ប តណដលខ ចខាត ក្បើទិននន័យរពឹតតិបរតរបស់អនក្សក្របើចលងក្ក្សើត ឬបាត់បង់ Martus បក្ងកើតជាថត “រពឹតតិបរតចដល ូចខាត” សរាប់ដ្ឋក្ស់រពឹតតិបរតទាងំក្នាះ ។ អនក្សក្ៅចតអាចអានព័ត៌ាន លះៗថ្នរបាយការណ៍ចដល ូច ។


៦ . ការប ងក តថត ចរូបក្ងកើតថតបចនថមក្ដើមបីក្រៀបចំរពឹតតិបរតក្ៅតាមការចង់បានរបស់អនក្សឬក្ស៏ក្ៅតាមរក្រាងនានា ។ អនក្សអាចបតូរក្មម ះថត “លទធផលចសវងរក្ស” ក្ដើមបីរក្សាទុក្សលទធផលចសវងរក្សរបស់អនក្សសរាប់ក្របើក្ៅក្ពលក្រកាយ Martus នឹងបក្ងកើតថត “លទធផលចសវងរក្ស” ថមីក្ៅក្ពលអនក្សចសវងរក្សក្ៅក្ពលក្រកាយ ។ មា ល ់៖ អនក្សមិនអាចក្របើវណណយុតតិជាក្មម ះថតបានក្ទ ចតអនក្សអាចក្របើ ដក្ស ល ។ អនក្សក្ស៏អាចក្របើតួអក្សេរចដលមិនចមនជាភាសាឡាតាងំ ដូចជាភាសាថ្ថឬរុសេីបានផងចដរ ។ ក្ដើមបីបក្ងកើតថតទំក្នរមួយ ចូរក្រជើស “ថត” > “បក្ងកើតថតថមី” ឬចុចខាងសាត ំក្លើតំបន់ថត ក្ហើយក្រជើស “បក្ងកើតថតថមី” ។ បនាទ ប់មក្សវាយក្មម ះសរាប់ថត ។ ក្ដើមបីបតូរក្មម ះថតចដលអនក្សក្របើជាអនក្សបក្ងកើត ចចុខាងសាត ំក្លើថតក្នាះ ក្ហើយក្រជើស “បតូរក្មម ះថត” ។ អនក្សអាចក្របើវធិកី្ផេងក្ដ្ឋយក្រជើសថត ក្ហើយបនាទ ប់មក្សក្រជើស “ថត” > “បតូរក្មម ះថត” ឬចុចក្លើក្មម ះថត ក្ហើយវាយក្មម ះថមីចដលចង់បាន ។ អនក្សមិនអាចបតូរក្មម ះថតរបស់របព័នធដូចជា “រពឹតតិបរតចដលបានរក្សាទុក្ស” ឬ “រពឹតតបិរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” បានក្ទ ។

៦ឃ. ការ បា បងឬ់ល ប ព ត ប ត អនក្សអាចក្បាះបង់រពឹតតិបរតពថីតមួយបាន ក្ដ្ឋយតល ស់ទីវាក្ៅកានថ់ត “រពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” ។ ក្ដើមបីលុបរពឹតតិបរតមួយក្ចញពីថាសរងឹជាអចិថ្្នតយ៏ រតូវលុបវាក្ចញពីថត “រពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” ។ ក្បើរពឹតតិបរតក្បាះរតាឬរពឹតតិបរតរពាងរតូវបានក្ផញើឬចមលងក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ អនក្សអាចទាញវាបានមក្សវញិ ។ (ក្បើអនក្សក្សំពុងតភាជ ប់ក្ៅអុិនធណិឺត Martus នងឹចមលងទុក្សក្សចក្សតីរពាងក្ៅាសីុ៉នបក្រមើក្ដ្ឋយសវ័យរបវតតកិ្ពលអនក្សរក្សាវាទុក្ស ។ ) ក្ដើមបីលុបរពឹតតិបរតពីថតមួយ ចចុខាងសាត ំក្លើរពឹតតិបរតក្នាះ ក្ហើយក្រជើស “ក្បាះបង់រពឹតតិបរត” ។ រពឹតតិបរតក្ស៏ចូលក្ៅក្សនុងថត “រពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” ។ (អនក្សក្ស៏អាចអូសរពឹតតិបរតចលូក្ៅថត “រពឹតតបិរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” ផងចដរ ។ ) ក្ដើមបីលុបរពឹតតិបរតមួយពីថាសរងឹរបស់អនក្សចតមតង ចុចខាងសាត ំក្លើវាក្សនុងថត “រពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” រួចក្រជើស “លុបរពឹតតិបរត” ។ Martus នងឹរពានអនក្សថាអនក្សក្សំពុងលុបរពឹតតិបរតក្ចញពីក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្សជាអចថិ្្នតយ៏ ក្ហើយរបាប់អនក្សរបសិនក្បើចាប់ចមលងរបស់វាានក្ៅក្សនុងថតក្ផេងក្ទៀត ។ ចុច “យល់រពម” ក្ដើមបីលុបរពឹតតិបរត ។ មា ល ់៖ ក្បើរពឹតតិបរតានក្ៅក្សនុងថតក្ផេងក្ទៀត វានងឹក្ៅចតានក្ៅក្លើថាសរងឹរបស់អនក្សក្ៅក្ឡើយ ក្ទាះបីជាអនក្សបានលុបវាក្ចញពីថត “រពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” ក្ស៏ក្ដ្ឋយ ។ ក្ដើមបីលុបរាលច់ាប់ចមលងថ្នរពឹតតិបរតមួយពីក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស អនក្សរតូវចតតល ស់ទីពួក្សវាក្ៅថត “រពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” ក្ហើយបនាទ ប់មក្សក្ទើបលុបពួក្សវា ។


អនក្សមិនចាបំាច់ក្ធវើអវីបចនថមក្ទៀតក្ដើមបីក្អាយរបាក្សដថារពឹតតិបរតរតូវបានលុបពីថាសរងឹរបស់អនក្ស ។ មិនដូចទិនននយ័ក្ផេងក្ទៀតក្ទ រពឹតតិបរតរបស់ Martus រតូវបានបចមលងជាឯក្សសាររហសេលិ ដ្ឋក្សក់្លើថាសរងឹរបស់អនក្ស ក្ដ្ឋយរួមទាងំរពឹតតិបរតក្បាះរតាចដលានទិននន័យជាសាធារណៈ, រពឹតតិបរតចដលបានបក្ងកើតក្ដ្ឋយអនក្សក្ផេង នងិរពឹតតិបរតចដលរតូវបានលុប ។ ដូក្ចនះ ក្បើមិនាននរណាាន ក្ស់ចលូដំក្ណើ រការរណនីរបស់អនក្សបានក្ទ ពួក្សក្រមិនអាចក្មើលរពឹតតិបរតចដលបានផទកុ្សក្ៅក្សនុងថតរបស់អនក្ស ឬរពតឹតិបរតចដលអនក្សបានលុបក្នាះក្ទ ។ ក្បើអនក្សចង់លុបថតទាងំមូលរួមទាងំាតិការបស់វាផងក្នាះ ចុចខាងសាត ំក្លើថត ក្ហើយក្រជើស “លុបថត” ។ អនក្សអាចក្របើវធិកី្ផេងក្ដ្ឋយក្រជើសថត ក្ហើយបនាទ ប់មក្សក្រជើស “ថត” > “លុបថត” ។ រាលរ់ពឹតតិបរតចដលឋិតក្ៅក្សនុងថតក្នាះនងឹរតូវបានតល ស់ទីក្ៅថត “រពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” ។ អនក្សមិនអាចលុបថតរបស់របព័នធដូចជា “រពឹតតិបរតចដលបានរក្សាទុក្ស” ឬ “រពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” បានក្ទ ។

៦ង. ការ រៀបចំ ព ត ប ត អនក្សអាចដ្ឋក្ស់រពឹតតិបរតក្ៅក្សនុងថតជាក្រចើន ប៉ុចនតានចតមួយចាប់ចមលងប៉ុក្ណាណ ះចដលផទកុ្សក្លើថាសរងឹរបស់អនក្ស ។ ក្មម ះនមិួយៗរឺសំក្ៅក្ៅក្លើចាប់ចមលងចដលឋិតក្ៅក្លើថាសរងឹ ។ រពឹតតិបរតមួយមិនអាចចះុក្មម ះពីរដងក្សនុងថតចតមួយបានក្ទ ។ ក្ដើមបីតល ស់ទពីីថតមួយក្ៅថតមួយក្ទៀត ចូរអូសវា ។ ឬក្រជើសរពឹតតិបរតក្ហើយក្រជើស “ចក្សសរមលួ” > “កាតរ់ពឹតតិបរត” បនាទ ប់មក្សក្រជើសថតថមីក្ហើយក្រជើស “ចក្សសរមួល” > “បិទភាជ ប់រពឹតតិបរត” ។ អនក្សក្ស៏អាចចុចខាងសាត ំក្លើរពឹតតិបរតឬថត រួចក្រជើស “កាត់រពឹតតិបរត” ឬ “បិទភាជ ប់រពឹតតិបរត” ពីមុឺនយុ ។ (ក្ពលអនក្សក្របើប ជ “កាតរ់ពឹតតិបរត” រពឹតតិបរតក្ស៏បានក្លចក្ចញក្សនុងថត “រពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” ។ ) ក្ដើមបីក្រជើសរពឹតតិបរតទាងំអសក់្សនុងថតមួយ ចចុខាងសាត ំក្ហើយក្រជើស “ក្រជើសរពឹតតិបរតទាងំអស់” ។


ក្បើអនក្សចង់ក្អាយរពឹតតបិរតមួយក្លចក្ចញក្សនុងថតជាក្រចើនក្នាះ ក្រជើសរពឹតតិបរតរួចក្រជើស “ចក្សសរមួល” > “ចមលងរពឹតតិបរត” បនាទ ប់មក្សក្រជើសថតថមីរួចក្រជើស “ចក្សសរមួល” > “បិទភាជ ប់រពឹតតិបរត” ។ (ឬចុចខាងសាត ំក្លើរពឹតតិបរតក្ហើយក្រជើស “ចមលងរពឹតតិបរត” ពីមុឺនយុ បនាទ ប់មក្សចុចខាងសាត ំក្លើថតរួចក្រជើស “បិទភាជ ប់រពឹតតិបរត” ពីមុឺនយុ ។ ) អនក្សអាចក្រៀបចំរពឹតតិបរតក្សនុងថតមួយក្ឡើងវញិបាន អាចរាយក្មម ះពួក្សវាតាមលំដ្ឋប់ថ្នសាថ នភាព, កាលបរកិ្ចេទ, ចណំងក្ជើង, កាលបរកិ្ចេទរក្សារពឹតតិបរតចងុក្រកាយ ឬអនក្សនពិនធ ។ រោន់ចតចុចក្លើក្សាលជួរឈរក្ដើមបីតំក្រៀបតាមចផនក្សក្នាះ ។ ចចុក្លើក្សាលជួរឈរមតងក្ទៀតក្ដើមបីតំក្រៀបវាប្ េ សមក្សវញិ (ឧទាហរណ៍ ៖ ប្ េ សលំដ្ឋប់កាលបរកិ្ចេទពីក្ពលចងុក្រកាយបំផតុក្ៅក្ពលដំបូងបំផតុ ឬពីក្ពលដំបូងបំផតុក្ៅក្ពលចងុក្រកាយបំផតុ) ។ ររប់រពឹតតិបរតនឹងរតូវបានតំក្រៀបក្ៅតាមលំដ្ឋប់ថ្នចផនក្សក្នាះទាល់ចតអនក្សចុចក្លើក្សាលជួរឈរក្ផេងក្ទៀតឬក្ចញពី Martus ។

៦ច. ការោ ់ ព ត ប ត ល នផ ត អនក្សអាចអូស (ឬ ចមលង/បិទភាជ ប់) រពឹតតិបរតមួយក្ៅក្លើថ្ផទតុ ឬក្ស៏អូសរពឹតតិបរតពីថ្ផទតុមក្សក្សនុង Martus វញិ ។ ការអសូរពឹតតិបរតក្ៅដ្ឋក្ស់ក្លើថ្ផទតអុាចក្អាយអនក្សរក្សាទុក្សចាប់ចមលងថ្នរពឹតតិបរតចដលអនក្សក្សំពុងក្ធវើការក្លើក្អាយក្ៅក្រៅ Martus (ជាពិក្សសវាានរបក្យ៉ជន៏ក្សនុងការរក្សាក្សំចណនមិួយៗថ្នក្សចក្សតីរពាង) ។ Martus ដ្ឋក្ស់ក្មម ះរពឹតតិបរតចដលបាននាកំ្ចញជាមួយចផនក្សបចនថម .mba (ានន័យ Martus Bulletin Archive (ប័ណណសាររពឹតតិបរត Martus)) ។ អនក្សអាចក្ផញើឯក្សសារ .mba ជាសារក្អឡិចរតូនិចក្ៅកាន់មនសុេដថ្ទក្ទៀត ឬចមលងពួក្សវាចលូក្ៅក្សនុងថាសតូច ។ រពឹតតិបរតរពាងក្ៅចតានលក្សខណៈជារហសេលិ រួមទាងំចផនក្សចដលរតូវបានក្សំណត់ជាសាធារណៈ ដូក្ចនះអនក្សដថ្ទមិនអាចក្មើលពួក្សវាបានក្ទ ក្លើក្សចលងចតរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លចដលបានក្សំណត់ ។ ក្ពលអនក្សក្ផញើសារឬចមលងរពឹតតិបរតក្បាះរតា អនក្សដថ្ទអាចអានចផនក្សសាធារណៈថ្នរពឹតតិបរតក្ដ្ឋយក្របើរបាស់ក្សមមវធិ ីMartus ប៉ុចនតចផនក្សបុរគលឋិតក្ៅជារហសេលិ ដចដល ។ ក្ដ្ឋយសារចតអនក្សមិនអាចក្មើលទិននន័យរពាងឬទិនននយ័បុរគលរបស់អនក្សដថ្ទបាន ក្លើក្សចលងចតអនក្សរណនីរបស់ឋិតក្សនុងចកំ្ណាមរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លរបស់ក្រ ក្នាះរពឹតតិបរតនាចំូលរបស់ពួក្សក្ររតូវបានសរក្សរជាសាររពានមួយថា “អនក្សនពិនធមិនបានផតល់ការអន ុដ តក្អាយអនក្សក្មើលចផនក្សបុរគលថ្នរពឹតតិបរតក្នះក្ទ ។” ទិនននយ័ក្ៅក្សនុងឯក្សសារ .mba អាចក្មើលបានចតក្ៅក្សនុង Martus ប៉ុក្ណាណ ះ អនក្សមិនអាចក្មើលវាជាមួយក្សមមវធិកី្ផេងក្ទៀតដូចជា Microsoft Word បានក្ឡើយ ។ ក្ដើមបីក្មើលទិនននយ័ក្សនុងក្សមមវធិកី្ផេងក្រៅពី Martus ចរូនារំពឹតតិបរតក្ចញជាលក្សខណៈឯក្សសារ XML (អាន “៦ឍ. នាកំ្ចញទិននន័យរពឹតតិបរត”) ។ មា ល ់៖ ក្ដ្ឋយសារក្អឡិចរតូនិចមិនានសុវតថិភាព អវីចដលអនក្សបានក្ផញើតាមសារអាចរតូវបានលួចក្មើលក្ដ្ឋយអនក្សដថ្ទ ។


៦ឆ. ការទាញយ ព ត ប ត បា តាម វ ញ ជួនកាល អនក្សអាចរតូវការទាញចូលក្សនុងាសីុ៉ននវូរពឹតតិបរតណាចដលអនក្សបានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ។ អនក្សអាចទាញចូលាសីុ៉នររប់រពឹតតិបរតចដលអនក្សបានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ នងិមិនានក្ៅក្លើថាសរងឹរបស់អនក្ស ។ (Martus មិនអន ុដ តក្អាយអនក្សទាញយក្សរពឹតតិបរតណាចដលានក្ៅក្លើាសីុ៉នអនក្សរួចក្ហើយក្នាះក្ទ ។ ) ១. ក្រជើស “ាសីុ៉នបក្រមើ” > “ទាញយក្សរពឹតតិបរតក្បាះរតារបស់ ញុ ំមក្សវញិ” មា ល ់៖ របអប់សនទនាអាចមិនក្លចក្ចញភាល មៗក្ទ ក្ដ្ឋយអាស្ស័យក្ៅក្លើក្លប នថ្នការតភាជ ប់អុិនធណិឺតរបស់អនក្ស ។ ២. ក្ៅក្សនុងរបអប់ “ទាញយក្សរពឹតតិបរតមក្សវញិ” រូសធកី្សរបអប់ក្ៅចក្សបររពឹតតិបរតនមិួយៗចដលអនក្សចង់យក្សមក្សវញិ ។ ក្ដើមបីក្រជើសររប់រពតឹតិបរត ចុច “រូសធកី្សទាងំអស់” ក្ដើមបីក្ដ្ឋះជក្រមើសទាងំអស់ ចុច “ក្ដ្ឋះធកី្សទាងំអស់” ។ មា ល ់៖ តាមលំនាកំ្ដើម របអប់ “ទាញយក្សរពឹតតិបរតមក្សវញិ” ក្លចក្ចញចតក្សរណីចដលរពឹតតិបរតមិនទានា់នក្ៅក្លើាសីុ៉នរបស់អនក្សប៉ុក្ណាណ ះ ។ រូសធកី្ស “បងាា ញររប់រពឹតតបិរតចដលានក្ៅក្លើាសីុ៉នបក្រមើក្នះ នងិក្ៅក្លើក្សុំពយូទ័រក្នះ ។” ក្ដើមបីក្មើលររបរ់ពឹតតិបរតក្បាះរតាចដលអនក្សបានចមលងទុក្សក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ អនក្សមិនអាចទាញយក្សរពឹតតិបរតណាចដលានក្ៅក្លើាសីុ៉នអនក្សរួចក្ហើយក្នាះក្ទ ។ ៣. ចុច “ក្មើលជាមុន” ក្ដើមបីក្មើលជាមុននវូរពឹតតិបរតចដលអនក្សបានក្រជើសមុនក្ពលទាញចលូាសីុ៉ន ។ ៤. ចុច “ទាញយក្សមក្សវញិ” ។

៥. រពឹតតិបរតនឹងក្លចក្ចញក្ៅក្សនុងថត “រពឹតតិបរតចដលទាញយក្សមក្សវញិ” ។


៦ជ. ការទាញយ ព ត ប ត ង រពឹតតិបរតរពាងរតូវបានចមលងក្ៅាសីុ៉នបក្រមើក្សនុងក្សរណីចដលចាប់ក្ដើមក្លើក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ូចឬរតូវបានលុបក្ដ្ឋយថ្ចដនយ ឬក្សរណីចដលអនក្សមិនអាចចូលដំក្ណើ រការក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ។ អនក្សទាញរពឹតតិបរតរពាងពីាសីុ៉នបក្រមើចលូាសីុ៉នរបស់អនក្សក្បើរពឹតតិបរតក្នាះមិនឋិតក្ៅក្លើថាសរងឹរបស់អនក្ស ។ (ឯរពឹតតិបរតក្បាះរតាវញិ Martus មិនអន ុដ តក្អាយអនក្សទាញយក្សរពឹតតិបរតចដលអនក្សានរួចក្ហើយក្នាះបានក្ទ ។ ) ១. ក្រជើស “ាសីុ៉នបក្រមើ” > “ទាញយក្សរពឹតតិបរតរពាងរបស់ ញុ ំមក្សវញិ” មា ល ់៖ របអប់សនទនាអាចមិនក្លចក្ចញភាល មៗក្ទ ក្ដ្ឋយអាស្ស័យក្ៅក្លើក្លប នថ្នការតភាជ ប់អុិនធណិឺតរបស់អនក្ស ។ ២. ក្ៅក្សនុងរបអប់ “ទាញយក្សរពឹតតិបរតរពាងមក្សវញិ” រូសធកី្សរបអប់ក្ៅចក្សបររពឹតតិបរតនមិួយៗចដលអនក្សចង់យក្សមក្សវញិ ។ ក្ដើមបីក្រជើសររប់រពឹតតិបរត ចុច “រូសធកី្សទាងំអស់” ក្ដើមបីក្ដ្ឋះជក្រមើសទាងំអស់ ចុច “ក្ដ្ឋះធកី្សទាងំអស់” ។ មា ល ់៖ តាមលំនាកំ្ដើម របអប់ “ទាញយក្សរពឹតតិបរតរពាងមក្សវញិ” ក្លចក្ចញចតក្សរណីចដលរពឹតតិបរតមិនទាន់ានក្ៅក្លើាសីុ៉នរបស់អនក្សប៉ុក្ណាណ ះ ។ រូសធកី្ស “បងាា ញររបរ់ពឹតតិបរតចដលានក្ៅក្លើាសីុ៉នបក្រមើក្នះ នងិក្ៅក្លើក្សុំពយូទ័រក្នះ ។” ក្ដើមបីក្មើលររបរ់ពឹតតិបរតរពាងចដលអនក្សបានចមលងទុក្សក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ អនក្សមិនអាចទាញយក្សរពឹតតិបរតណាចដលានក្ៅក្លើាសីុ៉នអនក្សរួចក្ហើយក្នាះក្ទ ។ ៣. ចុច “ក្មើលជាមុន” ក្ដើមបីក្មើលជាមុននវូរពឹតតិបរតចដលអនក្សបានក្រជើសមុនក្ពលទាញចលូាសីុ៉ន ។ ៤. ចុច “ទាញយក្សមក្សវញិ” ។ ៥. រពឹតតិបរតនឹងក្លចក្ចញក្ៅក្សនុងថត “រពឹតតិបរតចដលទាញយក្សមក្សវញិ” ។

៦ឈ. ការទាញយ ព ត ប តណដលប ងក ត ោយការ ល យសាខា ក្បើអនក្សក្សំពុងក្របើរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លណាមួយ អនក្សអាចទាញយក្សក្សចក្សតីរពាងឬរពឹតតបិរតក្បាះរតាចដលបក្ងកើតក្ដ្ឋយបុរគលិក្សតាមសាខា ចដលបានផតល់ការអន ុដ តក្អាយរណនីរបស់អនក្សចលូដំក្ណើ រការទិនននយ័របស់ពួក្សក្រ ។ (អាន “៩ច. ចចក្សរចំលក្សទិននន័យបុរគលរបស់អនក្សជាមួយមិតតរួមការងារ”) ក្ដើមបីទាញរពតឹតិបរតទាងំក្នាះចលូាសីុ៉ន ក្រជើស “ាសីុ៉នបក្រមើ” > “ទាញយក្សរពឹតតិបរតក្បាះរតានានារបស់សាខាមក្សវញិ” ឬ “ាសីុ៉នបក្រមើ” > “ទាញយក្សរពឹតតិបរតរពាងនានារបស់សាខាមក្សវញិ” ក្ពលអនក្សក្មើលរពឹតតបរតពីការយិ៉ល័យសាខា សាល ក្ស “រពឹតតិបរតសាខា” ចដលានពណ៌ក្ល ង េី យពណ៌ក្មម ក្លចក្ចញក្ៅចផនក្សខាងក្លើថ្នរពឹតតិបរត ។


៦ញ. ការ ម លន ងរ ទ ឯ សារភាា ប់ ក្បើអនក្សក្របើ Windows អនក្សអាចក្មើលឯក្សសារភាជ ប់ក្ដ្ឋយមិនចាបំាច់រក្សាវាទុក្សក្ៅក្លើថាសរងឹរបស់អនក្សក្ទ ៖ ចុច “ក្មើលឯក្សសារភាជ ប់” ។ ក្សមមវធិចីដលទាក្ស់ទងជាមួយរបក្ភទឯក្សសារភាជ ប់ក្ស៏ក្បើក្សឯក្សសារក្នាះក្ឡើង ។ (អនក្សមិនអាចតល ស់បតូរការទំនាក្សទ់ំនងតាមរបក្ភទឯក្សសារក្សនុង Windows Explorer បានក្ទ ។ ) ក្បើអនក្សក្របើ Mac OS ឬ Linux ឬក្បើអនក្សចង់រក្សាឯក្សសារភាជ ប់ក្ៅក្សនុងថាសរងឹរបស់អនក្ស អសូឯក្សសារភាជ ប់ក្ៅដ្ឋក្ស់ក្លើថ្ផទតុឬថតថ្នក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ។ ឬចុច “រក្សាទុក្សឯក្សសារភាជ ប់” ក្ហើយរក្សាឯក្សសារក្ៅទីតាងំណាមួយក្សនុងក្សុពំយូទ័ររបស់អនក្ស ។ បនាទ ប់មក្សក្បើក្សឯក្សសារជាមួយក្សមមវធិណីាចដលអាចអានវាបាន ។ ឧទាហរណ៍ ក្បើឯក្សសាររបក្ភទ .doc រតូវបានភាជ ប់ ចរូក្បើក្សវាជាមួយ Microsoft Word ។ ក្បើឯក្សសាររបក្ភទ .pdf រតូវបានភាជ ប់ ចូរក្បើក្សវាជាមួយ Adobe Acrobat Reader ។ មា ល ់៖ ក្ដើមបីក្មើលឯក្សសារភាជ ប់ អនក្សរតូវចតដំក្ឡើងក្សមមវធិចីដលអាចក្របើជាមួយវាជាមុនសិន ។ ឯក្សសារភាជ ប់មិនរតូវបានបចមលងជារហសេលិ ក្ទក្ពលអនក្សរក្សាវាទុក្សក្សនុងថាសរងឹរបស់អនក្ស ។

៦ដ. ម ល ព ត ប តណដលខ ច ជួនកាល ទិនននយ័ថ្នរពឹតតិបរតចដលផទកុ្សក្ៅក្លើក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្សអាចរតូវបាត់បង់ឬក្របើចលងក្ក្សើត ។ ក្បើ Martus រក្សក្ឃើញទិននន័យចដលបានបាត់ វាបងាា ញការរពានពណ៌ក្ល ងមួយក្ៅខាងក្លើថ្នរពឹតតិបរតចដលសរក្សរថា “ការរពាន ៖ ចផនក្សមួយចំនួនអាចបាត់បង់ ឬ ូចខាត” ។ ជាញឹក្សញាប់អនក្សក្ៅចតអាចអានព័ត៌ាន លះថ្នរពឹតតិបរត ។ ក្បើរពឹតតិបរតក្ស៏រតូវបានផទកុ្សក្ៅក្លើាសីុ៉នបក្រមើផងចដរក្នាះ អនក្សរបចហលជាអាចទាញយក្សរពឹតតិបរតទាងំមូលមក្សវញិបានក្ដ្ឋយក្ជារជ័យ ៖ ចូរទាញយក្សចាប់ចមលងរពឹតតិបរតក្ៅក្លើថ្ផទតុរបស់អនក្ស, លុបវាក្ចញពី Martus រួចពាយ៉មទាញយក្សវាពីាសីុ៉នបក្រមើមក្សវញិ ។

៦ឋ. ការណ វងរ ព ត ប ត អនក្សអាចស ច វងរក្សរពឹតតិបរតក្លើក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្សចដលានពាក្សយឬ ល ជាក្ស់ ក្ស់មួយចំនួន ឬចដលរតូវបានរក្សាទុក្សក្សនុងជួរកាលបរកិ្ចេទណាមួយ ឬចដលានពាក្សយឬ ល នងិជួរកាលបរកិ្ចេទរួមប េូលោន ។ Martus ចសវងរក្សររបថ់តនមិួយៗ រួមទាងំថត “រពឹតតិបរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” ។


១. ចុច “ចសវងរក្ស” ។ ២. ក្សនុងរបអប់ “ចសវងរក្ស”, ប េូលពាក្សយឬ ល ចដលអនក្សក្សំពុងចសវងរក្ស ឬក្សនុងជួរកាលបរកិ្ចេទណាមួយចដលអនក្សចង់ចសវងរក្ស ។ អនក្សអាចចសវងរក្សតាមរយៈពាក្សយក្សនុងភាសាអវកី្ស៏បាន ។

៣. ចុច “ចសវងរក្ស” ។ ៤. ក្ពលការចសវងរក្សបានប េ ប់ទាងំស្ស ង របអប់ “លទធផលចសវងរក្ស” របាប់នវូចំនួនរពឹតតិបរតចដលរក្សក្ឃើញ ។ ចចុ “ យល់រពម” ។ ៥. ថត “លទធផលចសវងរក្ស” បងាា ញរាលរ់ពឹតតិបរតចដលបានរក្សក្ឃើញក្ពលចសវងរក្ស ។ (ថតក្នះផទកុ្សចតចាប់ចមលងរពឹតតិបរត ឯចាប់ក្ដើមរឺក្ៅចតឋិតក្សនុងថតក្ដើមរបស់វា ។ ) វ ធ សាស្ត ងការណ វងរ

ក្ដើមបីចសវងរក្ស ល មួយ វាយប េូលវាក្ដ្ឋយោម នស ដ „ ឬ “ Martus នងឹរក្សអតថបទចដលអនក្សវាយប េូ ល ក្ដ្ឋយមិនរិតថាវាជាពាក្សយក្ពញក្លញមួយ ឬរោន់ចតជាចផនក្សថ្នពាក្សយដ៏ចវងមួយ ។

ឧទាហរណ៍ ៖ ក្បើអនក្សចសវងរក្សពាក្សយ រុក្ស អនក្សនងឹក្ឃើញានរពឹតតិបរតចដលានពាក្សយ ដ្ឋក្ស់រុក្ស នងិ ការដ្ឋក្ស់រុក្ស ផងចដរ ។ ការចសវងក្សនុង Martus រឺមិនតរមូវក្ៅតាមអក្សេរធំឬតូចក្សនុងភាសាអង់ក្រលស នងិ ជាតួអក្សេរភាសាឡាតាងំក្នាះក្ទ ដូក្ចនះវាមិនប ា

ក្ទក្បើពាក្សយក្នាះជាអក្សេរធំឬតូច ។ ក្របើពាក្សយ “ឬ” ក្ដើមបីក្អាយការចសវងរក្សរបស់អនក្សកានច់តទូ យ ឬ ក្របើពាក្សយ “នងិ” ក្ដើមបីបរងួមវា ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្បើអនក្សចសវងរក្ស

ពាក្សយ រុក្ស ឬ ពនធនាោរ អនក្សនងឹក្ឃើញប ជ ីរពឹតតិបរតចដលានពាក្សយណាមួយក្សនុងចំក្ណាមពាក្សយទាងំពីរក្នះ ។ ក្បើអនក្សចសវងរក្សពាក្សយ រុក្ស នងិ ការបំពាន អនក្សនងឹក្ឃើញប ជ ីរពឹតតិបរតចដលានពាក្សយទាងំពីរក្នះ ។ ក្ទាះជាយ៉៉ងក្នះក្សតី ក្បើអនក្សចសវងរក្សពាក្សយ រុក្ស ការបំពាន Martus នងឹចសវងរក្សចតរពឹតតិបរតណាចដលាន ល រុក្ស ការបំពាន ចតប៉ុក្ណាណ ះ ។


ក្ពលអនក្សក្របើពាក្សយ “នងិ” និង “ឬ” រួមោន ពាក្សយ “នងិ” រឺសំក្ៅក្ៅក្លើពាក្សយណាចដលក្ៅបនាទ ប់វា ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្បើអនក្សប េូលពាក្សយ “រុក្ស ឬ ពនធនាោរ នងិ កាតក់្ទាស ឬ ក្ដ្ឋះចលង” Martus នងឹចសវងរក្សរពឹតតិបរតណាចដលានពាក្សយ “រុក្ស” ឬ ចដលានពាក្សយ “ពនធនាោរ” នងិ “កាតក់្ទាស” ទាងំពីរ ឬ ចដលានពាក្សយ “ក្ដ្ឋះចលង” ។

ក្បើអនក្សក្សំពុងក្របើភាសាចដលមិនចមនជាភាសាអង់ក្រលស អនក្សអាចក្របើពាក្សយ “or” ឬ “and” ជាភាសាចដលអនក្សក្របើ ឬអាចក្របើពាក្សយជាភាសាអង់ក្រលស “or” នងិ “and” ក្ដើមបីចសវងរក្ស ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្បើអនក្សក្របើ Martus ជាភាសាច មរ ចរូក្របើពាក្សយ “ឬ” “នងិ” “or” ឬ “and” ក្ៅក្ពលចសវងរក្ស ។

ក្ដើមបីរក្សាទុក្សលទធផលចសវងរក្ស ចុចខាងសាត ំក្លើថត “លទធផលចសវងរក្ស” រួចក្រជើស “បតូរក្មម ះ” ប េូ លក្មម ះថមីសរាប់ថត ។ អនក្សអាចក្របើវធិកី្ផេងក្ដ្ឋយក្រជើសថត ក្ហើយបនាទ ប់មក្សក្រជើស “ថត” > “បតូរក្មម ះថត” ឬចុចក្លើក្មម ះថតមតងក្ទៀត ក្ហើយវាយក្មម ះថមីចដលចង់បាន ។ ក្ពលអនក្សចសវងរក្សក្លើក្សក្រកាយ Martus នងឹបក្ងកើតថត “លទធផលចសវងរក្ស” ថមីក្ទៀត ។ ក្បើអនក្សមិនបតូរក្មម ះថត “លទធផលចសវងរក្ស” ក្ទ ាតិកាទាងំអស់នងឹរតូវសរក្សរជាន់ពីក្លើក្ពលអនក្សចសវងរក្សក្លើក្រកាយ ។

៦ឌ. បា ព មព ព ត ប ត ក្ដើមបីក្បាះពុមពរពឹតតិបរត ចូរក្រជើសវារួចចុច “ក្បាះពុមព” ។ អនក្សអាចក្របើវធិីក្ផេងក្ទៀតក្ដ្ឋយក្រជើស “ឯក្សសារ” > “ក្បាះពុមពរពឹតតិបរត” ។ របអប់ “អះអាងក្បាះពុមពទិនននយ័បុរគល” ក្ស៏ក្លចក្ចញ ។ ក្បើអនក្សចង់ក្បាះពុមពចតទិនននយ័សាធារណៈថ្នរពឹតតិបរត ចុច “បនត” ។ ក្បើអនក្សចង់ក្បាះពុមពទិនននយ័បុរគលចដរក្នាះ ចុចក្លើជក្រមើស “រួមប េូលទិននន័យបុរគល ក្ពលក្បាះពុមព ។” រួចចុច “បនត” ។ របអប់ “ក្បាះពុមព” ខាន តរំរកូ្ស៏ក្បើក្សក្ឡើងក្ដ្ឋយានជក្រមើសក្ផេងៗចដលានមក្សជាមួយាសីុ៉នក្បាះពុមពរបស់អនក្ស ។ Martus ក្បាះពុមពរាលឯ់ក្សសារភាជ ប់ទាងំអស់ជាប ជ ីមួយ ប៉ុចនតមិនក្បាះពុមពាតិកាថ្នឯក្សសារភាជ ប់ទាងំក្នាះក្ទ ។ ក្ដើមបីក្បាះពុមពឯក្សសារភាជ ប់ ចុច “រក្សាទុក្សឯក្សសារភាជ ប់” ក្ដើមបីរក្សាវាទុក្សក្ៅក្សនុងថតណាមួយក្លើថាសរងឹរបស់អនក្ស បនាទ ប់មក្សក្បើក្សវាក្ហើយក្បាះពុមពវាតាមក្សមមវធិីដ៏សមស្សបណាមួយ ដូចជា ក្សមមវធិ ីក្សមមវធិចីក្សសរមួលរូបភាព ឬ ក្សមមវធិដីំក្ណើ រការអតថបទ ។ ក្ៅក្សនុង Windows អនក្សអាចចុច “ក្មើលឯក្សសារភាជ ប់” បនាទ ប់មក្សចូរក្បាះពុមពឯក្សសារភាជ ប់តាមក្សមមវធិីចដលក្បើក្សវាក្ដ្ឋយអនក្សមិនចាបំាច់រក្សាទុក្សវាក្សនុងថាសរងឹរបស់អនក្សជាមុនក្ទ ។

៦ឍ. នា ំចញទ ន ន យ ព ត ប ត អនក្សអាចនាទំិនននយ័ក្សនុងរពឹតតិបរតមួយក្ចញតាមរយៈឯក្សសារ XML ចដលអនក្សអាចក្បើក្សវាក្សនុងក្សមមវធិណីាចដលោរំទ XML (Extensible Markup Language) ។ ឯក្សសារ XML ានប េូលសាល ក្សចដលក្សំណត់រចនាសមព័នធរបស់ឯក្សសារ នងិតួនាទរីបស់ធាតុផេំថ្នឯក្សសារនមិួយៗក្សនុងរចនាសមព័នធក្នាះ ។ មា ល ់៖ ណៈចដលក្មម ះរបស់ឯក្សសារភាជ ប់រតូវបានបងាា ញក្ៅក្សនុងឯក្សសារ XML ចដលរតូវនាកំ្ចញក្នាះ ទិននន័យរបស់ឯក្សសារភាជ ប់ទាងំក្នាះមិនរតូវបានរួមប េូ លក្ៅក្សនុងការនាកំ្ចញក្ទ ។


ក្ដើមបីនារំពឹតតិបរតក្ចញជាឯក្សសារ XML ៖ ១. ក្រជើសរពឹតតិបរតទាងំឡាយណាចដលអនក្សចង់នាកំ្ចញ រួចក្រជើស “ឯក្សសារ” > “នាកំ្ចញរពឹតតិបរត” ។ ឬក្ដើមបីនារំពឹតតិបរតទាងំអសក់្សនុងថតមួយក្ចញ ក្រជើស “ឯក្សសារ” > “នាកំ្ចញថត” ។ ២. តាមលំនាកំ្ដើម ានចតទិនននយ័សាធារណៈក្ទចដលរតូវប េូ លក្ៅក្សនុងឯក្សសារ XML ។ ក្បើអនក្សចង់ប េូ លទិនននយ័បុរគលផងចដរក្នាះ ក្រជើស “រួមប េូលទិនននយ័បុរគលក្សនុងរបាយការណ៍” ។ ៣. ចុច “បនត” ៤. ដ្ឋក្ស់ក្មម ះឯក្សសារ XML ក្ហើយក្សំណត់ទិសក្ៅសរាប់វា ។ រពឹតតិបរតចដលបានក្រជើសទាងំអស់រតវូបានរួមប េូ លក្ៅក្សនុងឯក្សសារ XML ចតមួយ ។ ៥. ចុច “រក្សាទុក្ស” ៦. ចុច “យល់រពម” ក្ពល Martus អះអាងថាវាបានប េ ប់ការនារំពឹតតិបរតក្ចញក្ហើយ ។


៧. ល ប ព ត ប តន ងព ត៌មាន ណន រប ់ អនក្សអាចលុបឯក្សសារក្សូនក្សារបស់អនក្ស, រាលរ់ពឹតតិបរតចដលអនក្សបានផទកុ្សក្ៅក្លើថាសរងឹរបស់អនក្ស និងព័ត៌ានក្ផេងៗថ្នរណនីរបស់អនក្សក្ដ្ឋយមិនចាបំាច់ដក្សក្សមមវធិី Martus ក្ចញក្ឡើយ ។ មា ល ់៖ ក្បើអនក្សមិនបានក្ផញើរពឹតតិបរតក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ឬមិនបានចមលងវាទុក្សក្ទ រាលទ់ិននន័យទាងំអស់នងឹបាត់បង់ជាអចថិ្្នតយ៏បនាទ ប់ពីអនក្សលុបវាក្ចញពីក្សុំពយួទ័ររបស់អនក្ស ។ ក្ដើមបីលុបព័ត៌ានរណនីរបស់អនក្សរួមទាងំរពឹតតិបរតទាងំអសព់ីថាសរងឹរបស់អនក្ស ៖ ១. ក្បាះរតារាលក់្សមមវធិីក្ផេងៗពីក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស មា ល ់៖ អនក្សអាចលុបរពឹតតិបរតនងិថត Martus ណៈក្ពលចដលក្សមមវធិីក្ផេងៗក្សំពុងក្បើក្ស ប៉ចុនត Martus របចហលជាមិនអាចលុបររប់ថតទាងំអស់បានក្ទ ក្បើក្សមមវធិកី្ផេងក្ទៀតក្សំពុងក្បើក្សក្ពលវាដំក្ណើ រការ ។ ២. ក្រជើស “ឧបក្សរណ៍” > “លុបទិននន័យរបស់ ញុ ំ” ។ ៣. ប េូលក្មម ះអនក្សក្របើ នងិ ពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស ។ ៤. ក្បើានឯក្សសារណាចដលមិនទានប់ានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើក្ៅក្ឡើយ Martus នងឹសួរប ជ ក្ស់អនក្សក្អាយអះអាងពីការលុប ។ ចុច “យល់រពម” ក្ដើមបីតល ស់ទីក្ៅកាន់របអប់អះអាង ចុច “ក្ទ” ក្ដើមបីរក្សាឯក្សសាររពឹតតិបរតដចដលក្ហើយប ឈប់ដំក្ណើ រការលុប ។ មា ល ់៖ មុនក្ពលអនក្សលុបព័ត៌ានរណនីរបស់អនក្ស អនក្សរតូវរបាក្សដថាអនក្សបានចមលងឯក្សសារក្សូនក្សាបរម ងរបស់អនក្សរួចក្ហើយ ក្ហើយនងឹអាចសាត រវាក្ឡើងវញិបាន ។ ក្បើអនក្សលុបក្សូនក្សារបស់អនក្សក្ដ្ឋយមិនបានចមលងវាទុក្ស អនក្សនងឹមិនអាចចលូដំក្ណើ រការរាល់ទិនននយ័បុរគលចដលអនក្សបានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើបានក្ទ ។ ក្ពលអនក្សលុបក្សូនក្សារបស់អនក្ស ព័ត៌ានដូចខាងក្រកាមក្សរ៏តូវបានលុបផងចដរ ៖ ការក្សំណត់ាសីុ៉នបក្រមើ, រណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត ល, ព័ត៌ានលមអិតលំនាកំ្ដើម, រក្សឡាទទឹងតទ ល ់លួន, ថតក្សនុង Martus ចដលអនក្សក្របើជាអនក្សបក្ងកើត នងិ ការក្រៀបចថំ្ផទរបទាក្ស់ក្ៅតាមការចលូចតិត (ឧទាហរណ៍ ៖ ទរមងក់ាលបរកិ្ចេទ, ទំហំជួរឈរ) ។ ៥. ចុច “យល់រពម” ក្ដើមបីអះអាងថាអនក្សចង់លុបរាល់រពឹតតិបរតទាងំអសរ់ពមទាងំព័ត៌ានរណនីរបស់អនក្ស រួមទាងំឯក្សសារក្សូនក្សារបស់អនក្សពីក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ។ របសិនក្បើអនក្សមិនចង់បនត ចុច “ក្បាះបង់” ។ ៦. Martus ក្ស៏បិទក្ដ្ឋយសវ័យរបវតតិ ។ មា ល ់៖ Martus មិនអាចលុបរពឹតតិបរត ឬ ឯក្សសាររណនីណាចដលអនក្សបានចមលងឬ អូសវាក្ៅថតក្ផេងក្ទៀតចដលក្ៅក្រៅថត Martus បានក្ទ ដូចជាក្លើថ្ផទតុជាក្ដើម ។ ឯក្សសារទាងំក្នះនងឹក្ៅចតឋិតក្លើក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្សបនាទ ប់ពីការលុប ។ បចនថមក្ទៀត Martus មិនអាច


លុបរពឹតតិបរត ឬ ព័ត៌ានរបស់អនក្សពីក្សុំពយូទ័រក្ផេងក្ទៀតចដលអនក្សបានដំក្ឡើងរណនីរបស់អនក្សក្នាះក្ទ ក្ហើយវាក្ស៏នងឹមិនអាចលុបរពឹតតិបរតពីាសីុ៉នបក្រមើបានចដរ ។


៨. ល បរាល់ទ ន ន យ Martus រួមទាងំ ម វ ធ ក្សនុងរោអាសនន អនក្សរបចហលជាចង់លុបរាលដ់្ឋននានាថ្ន Martus ក្ហើយនងិទិននន័យរបស់វាពីក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ។ អនក្សអាចលុបរពឹតតិបរតទាងំអស់នងិព័ត៌ានថ្នររបរ់ណនីទាងំអសច់ដលានក្លើក្សុំពយូទ័រ រពមទាងំលុបក្សមមវធិ ីMartus ក្ចាល ។ Martus លុបរពឹតតិបរតនងិព័ត៌ានរណនីក្ៅតាមវធិចីដលក្ធវើក្អាយានភាពលំបាក្សចកំ្ពាះអនក្សចដលចង់ចូលលួចឯក្សសារពីក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្សជាជាងការចដលអនក្សលុបឯក្សសារទាងំក្នាះក្ដ្ឋយថ្ដ ។ ការ ពមាន ៖ ចរូក្សុំក្របើចបបបទក្នះក្បើវាមិនានការចាបំាច់ខាល ងំចដលអនក្សរតូវលុបរាល់ទិនននយ័ Martus ពកី្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ។ ក្ដ្ឋយការអនុវតតនត៏ាមចបបបទក្នះ អនក្សនឹងលុបជាអចថិ្្នតយ៏នវូរាលព់័ត៌ានរណនីនងិរពឹតតិបរតទាងំអស់ (របស់អនក្សក្របើ Martus ទាងំអស)់ ពីក្សុំពយូទ័រ ។ មុនក្ពលអនក្សក្របើជក្រមើសក្នះ អនក្សរតូវរបាក្សដថាអនក្សក្របើថ្នរណនីទាងំអសប់ានចមលងឯក្សសារក្សូនក្សារបស់ពួក្សក្រទុក្សអស់ក្ហើយ ឯរពឹតតិបរតនានារតូវបានចមលងក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ឬក្ៅក្សចនលងចដលានសុវតថិភាពដ៏ថ្ទក្ទៀតរួចក្ហើយចដរ ។ ក្បើឯក្សសារក្សូនក្សារតូវបានលុបក្ដ្ឋយមិនបានចមលងទុក្ស ក្នាះនងឹោម ននរណាាន ក្ស់អាចចលូក្ៅដំក្ណើ រការទិននន័យក្សនុងរពឹតតិបរតចដលបក្ងកើតក្ដ្ឋយរណនីក្នាះបានក្ឡើយ ។ ក្ដើមបីលុបក្សមមវធិី Martus និងព័ត៌ានរណនីរបស់អនក្សក្របើទាងំអស់ រួមទាងំរពឹតតិបរតនងិថតពីថាសរងឹរបស់អនក្ស ៖ ១. បិទរាល់ក្សមមវធិកី្ផេងៗពីក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស មា ល ់៖ អនក្សអាចលុបរពឹតតិបរតនងិថត Martus ណៈក្ពលចដលក្សមមវធិីក្ផេងៗក្សំពុងក្បើក្ស ប៉ចុនត Martus របចហលជាមិនអាចលុបររប់ថតទាងំអស់បានក្ទ ក្បើក្សមមវធិកី្ផេងក្ទៀតក្សំពុងក្បើក្សក្ពលវាដំក្ណើ រការ ។ ២. ក្រជើស “ឧបក្សរណ៍” > “លុបទិននន័យទាងំអស់ ក្ហើយយក្ស Martus ក្ចញ” ។ ៣. ប េូលក្មម ះអនក្សក្របើ នងិ ពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស ។ ៤. ក្បើានឯក្សសារណាចដលមិនទានប់ានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើក្ៅក្ឡើយ Martus នងឹសួរប ជ ក្ស់អនក្សក្អាយអះអាងពីការលុប ។ ចុច “យល់រពម” ក្ដើមបីតល ស់ទីក្ៅកាន់របអប់អះអាង ចុច “ក្ទ” ក្ដើមបីរក្សាឯក្សសាររពឹតតិបរតដចដលក្ហើយប ឈប់ដំក្ណើ រការលុប ។ មា ល ់៖ មុនក្ពលអនក្សលុបព័ត៌ានរណនី Martus របស់អនក្ស អនក្សរតូវរបាក្សដថាអនក្សក្ហើយនងិអនក្សក្របើឯក្ទៀតបានចមលងររបឯ់ក្សសារក្សូនក្សាទុក្សអស់ក្ហើយ នងឹអាចសាត រពួក្សវាក្ឡើងវញិបាន ។ ក្បើអនក្សលុបក្សូនក្សាទាងំក្នាះក្ដ្ឋយមិនបានចមលងពួក្សវាទុក្ស អនក្សរួមទាងំអនក្សក្របើឯក្ទៀតនងឹមិនអាចចូលក្ៅដំក្ណើ រការទិននន័យបុរគលចដលអនក្សរាលោ់ន បានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើបានក្ឡើយ ។ ក្ពលអនក្សលុបក្សូនក្សា ព័ត៌ានដូចខាងក្រកាមក្ស៏រតូវបានលុបផងចដរ ៖ ការក្សំណត់ាសីុ៉នបក្រមើ, រណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត ល, ព័ត៌ានលមអិតលំនាកំ្ដើម, រក្សឡាទទឹងតទ ល់


លួន, ថតក្សនុង Martus ចដលអនក្សក្របើជាអនក្សបក្ងកើត នងិ ការក្រៀបចំថ្ផទរបទាក្សក់្ៅតាមការចលូចតិត (ឧទាហរណ៍ ៖ ទរមងក់ាលបរកិ្ចេទ, ទំហំជួរឈរ) ។ ៥. ក្បើអនក្សពិតជារបាក្សដថា អនក្សពិតជាចង់លុបក្សមមវធិី Martus, រាលព់័ត៌ានរណនីនងិរពឹតតិបរតទាងំអស់ពីថាសរងឹ ចុច “យល់រពម” ។ ក្បើអនក្សមិនចង់ក្ធវើវាក្ទ ចុច “ក្បាះបង់” ។ ៦. ក្បើអនក្សចុច “យល់រពម” ក្ដើមបីបនតការលុប Martus ក្ស៏បិទក្ដ្ឋយសវ័យរបវតតិ ។ មា ល ់៖ Martus មិនអាចលុបរពឹតតិបរតឬឯក្សសាររណនីណាចដលអនក្សបានចមលងឬអសូវាក្ៅថតក្ផេងក្ទៀតចដលក្ៅក្រៅថត Martus បានក្ទ ដូចជាក្លើថ្ផទតុជាក្ដើម ។ ឯក្សសារទាងំក្នះនងឹក្ៅចតឋិតក្លើក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្សបនាទ ប់ពីការលុប ។ បចនថមក្ទៀត Martus មិនអាចលុបរពឹតតិបរតឬព័ត៌ានរបស់អនក្សពីក្សុំពយូទ័រក្ផេងក្ទៀតចដលអនក្សបានដំក្ឡើងរណនីរបស់អនក្សក្នាះក្ទ ក្ហើយវាក្ស៏នងឹមិនអាចលុបរពឹតតិបរតពីាសីុ៉នបក្រមើ Martus បានចដរ ។


៩. រ ទ ន ន យរប ់ យមាន វតថ ភាព Martus រតូវបានបក្ងកើតក្ឡើងក្ដ្ឋយក្តត តជាសំខាន់ក្លើប ា សុវតថិភាព ។ ការយល់ដឹងពីលក្សខណៈពិក្សសថ្នប ា សុវតថិភាពរបស់វា អាចជួយក្អាយអនក្សរក្សារពឹតតិបរតរបស់អនក្សរបក្សបក្ដ្ឋយសុវតថិភាព រពមទាងំក្ធវើក្អាយរបាក្សដថាអនក្សអាចបនតចលូដំក្ណើ រការពួក្សវាបានក្ទៀត ។

៩ . ត វតថ ភាពរប ់ Martus ដំ ណ រការ ងដ ច ម ច? រាលរ់ណនី Martus នមិួយៗានក្សូនក្សាមួយចដលអាចចលូដំក្ណើ រការបានក្ដ្ឋយការក្របើពាក្សយសាា ត់សរាប់រណនីក្នាះចតប៉ុក្ណាណ ះ ។ ក្ពលអនក្សចូល Martus ពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សជួយក្អាយក្សមមវធិអីាចក្បើក្សក្សូនក្សាបាន ដូក្ចនះអនក្សអាចបក្ងកើតរពឹតតិបរតថមី ឬក្មើលរពឹតតិបរតចដលអនក្សបានបក្ងកើតនងិផទកុ្ស ។ ក្សូនក្សារបស់អនក្សរឺជាក្សមមសិទិធរបស់អនក្សចតាន ក្ស់រត់ ក្បើអនក្សបាត់បង់វាក្ដ្ឋយសារការបរាជ័យក្លើចផនក្សរងឹ ឬក្ដ្ឋយការលុបក្ដ្ឋយអក្ចតនា រឺនងឹោម ននរណាាន ក្ស់អាចក្បើក្សរពឹតតិបរតបុរគល, ទិនននយ័បុរគលក្សនុងរពឹតតិបរតសាធារណៈចដលអនក្សបានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ឬរពឹតតិបរតក្ផេងក្ទៀតចដលានក្ៅក្លើថាសរងឹរបស់អនក្សបានក្ឡើយ ក្ទាះជាពួក្សវាឋិតក្សនុងសាថ នភាពក្បាះរតាឬជាក្សចក្សតីរពាងក្ស៏ក្ដ្ឋយ ។ ចតក្ទាះជាយ៉៉ងក្នះក្សតី ក្បើអនក្សបានបក្ងកើតរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លរួចក្ហើយ ក្នាះអនក្សក្របើរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លក្នាះ (ជាពិក្សសការយិ៉ល័យថ្នសាន ក្ស់ការក្សណាត លរបស់អនក្ស) នងឹក្ៅចតអាចក្មើលទិននន័យបុរគលចដលអនក្សបានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ។

៩ខ. ចម ង ន សារប ់ ទ ក្ដើមបីក្អាយរបាក្សដថា អនក្សនងឹអាចចូលដកំ្ណើ រការទិននន័យរបស់អនក្សជានិចេក្នាះ វាានការសំខាន់ណាស់ចដលរតូវចមលងក្សូនក្សារបស់អនក្សទុក្ស ។ Martus ផតល់វធិីសាស្តសតពីរយ៉៉ងក្ដើមបី ចមលងក្សូនក្សារបស់អនក្សទុក្ស ចដលអនក្សអាចក្របើវធិមីួយណាក្ស៏បាន ប៉ុចនតក្យើងពិតជាក្សនើសំុក្អាយអនក្សក្របើវធិីទាងំពីរក្នះ ។ វធិសីាស្តសតទីមួយរឺការបក្ងកើតក្សូនក្សាបរម ងមួយចដលរតូវបានបចមលងជារហសេលិ ក្ដ្ឋយពាក្សយសាា ត់ក្ៅផទកុ្សក្ៅក្លើថាសចល័ត (ឧទាហរណ៍ ៖ ក្សាលអានថាសតូច, សីុឌី, ឧបក្សរណ៍ផទកុ្ស USB) ឬក្ៅក្លើថាសបណាត ញ ។ ឯវធិទីីពីររឺការចមលងក្សូនក្សាក្ៅជារបាចំចំណក្សដ្ឋច់ពីោន (ក្ដ្ឋយមិនចាបំាច់បចមលងជារហសេលិ ក្ដ្ឋយពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សក្ទ) ក្ៅផទកុ្សក្លើក្សាលអានថាសតូចឬថាសចល័ត ។ ក្ពលអនក្សចមលងក្សូនក្សារបស់អនក្សក្ៅក្សនុង Martus អនក្សនឹងរតូវបានចណនាពំីវធិីសាស្តសតទាងំពីរក្នះ ។ ឱកាសទមីួយរបស់អនក្សរឺការរក្សាក្សូនក្សាចដលរតូវបានបចមលងជារហសេលិ ក្ដ្ឋយក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សក្ៅក្សនុងថាសតូចមួយ, ក្សនុងថាសចល័ត, ឬថាសបណាត ញមួយ ចដលអនក្សងាយស្សួលយក្សមក្សវញិក្សនុងក្សរណីចដលក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ូចឬបាត់បង់ ។ ក្ពលអនក្សចមលងឯក្សសារក្សូនក្សាចតមួយរបស់អនក្សក្ៅក្លើថាសចល័តឬថាសបណាត ញ ឯក្សសារក្នាះរឺានផទកុ្សអវីៗ ររបយ់៉៉ងចដលអនក្សរតូវការក្សនុងការសាត ររណនីរបស់អនក្សក្ឡើងវញិ ក្អាយចតអនក្សក្ៅចាកំ្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស ។ ចរូរក្សាឯក្សសារចមលងក្ៅក្សចនលងចដលានសុវតថិភាព ក្ហើយសរក្សរសាល ក្សក្អាយវាក្ដ្ឋយវធិីណាចដលអនក្សអាចដឹងពីអវីចដលានក្ៅក្សនុងថាសក្នាះ ប៉ចុនតអនក្សក្ផេងក្ទៀតមិនអាចដឹងបាន


ក្ឡើយ ។ ក្ដើមបីសាត រក្សូនក្សាចដលរតូវបានការពារក្ដ្ឋយពាក្សយសាា ត់ក្នះក្ៅក្ពលខាងមុ ក្រជើស “សាត ររណនីក្ឡើងវញិ” រួច “សាត ររណនីក្ឡើងវញិពីឯក្សសារក្សូនក្សាបរម ង” ក្ៅក្ពលអនក្សចូល Martus ។ ឱកាសចមលងទកុ្សទីពីររឺតរមូវក្អាយានថាសចល័តចំនួន ៥ ុសៗោន (ឧទាហរណ៍ ៖ ថាសតូច, សីុឌី, ឧបក្សរណ៍ផទកុ្ស USB) ចដលអនក្សរតូវចបងចចក្សវាក្ៅកានម់ិតតភ័រក្សនិងមិតតរួមការងារណាចដលអនក្សទុក្សចតិត ។ វធិសីាស្តសតក្នះបំចបក្សក្សូនក្សារបស់អនក្សជា ៥ ចំចណក្ស ចដលក្សនុងក្នាះអនក្សរតូវការចត ២ ចចំណក្សប៉ុក្ណាណ ះក្ដើមបីសាត រក្សូនក្សារបស់អនក្សក្ឡើងវញិក្ដ្ឋយមិនរតូវការពាក្សយសាា ត់ ។ ក្បើអនក្សក្ភលចក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស វធិសីាស្តសតក្នះរឺជាវធិចីតមួយរត់ចដលអនក្សអាចសាត រក្សូនក្សារបស់អនក្សក្ឡើងវញិបាន ។ ក្ពលចដលឯក្សសារទាងំ ៥ រតូវបានសរក្សរក្ៅក្លើថាសចល័ត ុសៗោន រួចក្ហើយ អនក្សរួរចតចបងចចក្សវាក្ៅកានម់នសុេ ៥ នាក្ស ់ុសៗោន ចដលអនក្សនងឹចា ំប៉ុចនតពួក្សក្រទាងំក្នាះមិនរួរដឹងថាអនក្សបានចបងចចក្សពួក្សវាក្ៅអនក្សណា លះក្នាះក្ទ ។ ចូរក្សុំរក្សាថាសទាងំអស់ក្អាយក្ៅជាមួយោន ។ អនក្សដថ្ទអាចក្របើថាសពីរថ្នថាសទាងំក្នះ ក្ដើមបីចូលដំក្ណើ រការរណនីរបស់អនក្ស ក្ទាះជាក្រមិនសាគ លក់្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សក្ស៏ក្ដ្ឋយ ។ ក្ដើមបីសាត រក្សូនក្សាក្ឡើងវញិ ដំបូងចរូរក្សថាស ២ ក្សនុងចំក្ណាមថាសក្ដើម ៥ បនាទ ប់មក្សក្រជើស “សាត ររណនីក្ឡើងវញិ” និង “សាត ររណនីក្ឡើងវញិពីថាសក្រចើន” ក្ពលអនក្សចូល Martus ។ ក្ដើមបីចមលងឯក្សសារក្សូនក្សាចតមួយចដលរតូវបានបចមលងជារហសេលិ ជាមួយពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សក្ៅផទកុ្សក្លើថាសចល័តឬថាសបណាត ញ ៖ ១. ប េូលថាសតូចទក្ទ (ឬថាសចល័តទក្ទក្ផេងក្ទៀត) ក្ៅក្សនុងក្សាលអាន ២. ក្រជើស “ឧបក្សរណ៍” > “ចមលងទុក្សក្សូនក្សារបស់ ញុ ំ” ។ ៣. អានរបអប់ព័ត៌ានចដលក្លចក្ចញ ។ ៤. ក្ៅក្សនុងរបអប់ “ចមលងទុក្សឯក្សសារក្សូនក្សា” ចសវងរក្សផលវូក្ៅកាន់ក្សាលអានថាសតូច, ថាសចល័តក្ផេងក្ទៀត ឬថាសបណាត ញរបស់អនក្ស ។ ៥. ផតល់ក្មម ះចដលានចតមួយរត់ដល់ឯក្សសារក្សូនក្សាចមលងរបស់អនក្ស ជាពិក្សសក្បើានរណនីក្លើសពីមួយរតូវបានក្របើក្ៅក្លើាសីុ៉ន ។ តាមលំនាកំ្ដើម Martus ដ្ឋក្ស់ក្មម ះឯក្សសារជា MartusKeyPair.dat ។ អនក្សអាចបចនថមក្ល ឬពាក្សយរហសេលិ ក្ៅក្មម ះក្នាះ ដូចជា MartusKeyPair222.dat ។ ៦. ចុច “រក្សាទុក្ស” ។ Martus ក្ស៏ចមលងឯក្សសារក្សូនក្សាចមលងក្ៅទីតាងំចដលអនក្សបានប ជ ក្ស់ ។ ៧. ចុច “យល់រពម” ក្សនុងរបអប់ “ប េ ប់” ។ ៨. ទុក្សថាសចមលងឬថាសចល័តក្ផេងក្ទៀតក្នាះក្ៅក្សចនលងចដលានសុវតថិភាពនងិមិនអាចបំតល ញបានក្ដ្ឋយសារអាកាសធាត,ុ ក្ដ្ឋយសតវលអិត ឬក្ដ្ឋយក្សតាត ក្ផេងៗ ។ ចរូក្សុំសរក្សរពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សក្ៅក្លើថាសឬទុក្សវាជាលក្សខណៈក្អឡិចរតូនិចក្សនុងថាសក្អាយក្សាះ ។ ោម ននរណាាន ក្ស់អាចក្របើក្សូនក្សាចដលអនក្សបានចមលងក្ៅឯក្សសារចតមួយក្ដ្ឋយមិនានក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សបានក្ឡើយ ។ ៩. ក្បើអនក្សមិនចង់ចមលងឯក្សសារក្សូនក្សារបស់អនក្សក្ៅក្លើថាស ុសៗោន ចុច “ក្ទ” ក្សនុងរបអប់ចដលក្លចក្ចញ ។ ក្យើងសំុក្សនើក្អាយចមលងឯក្សសារក្សូនក្សារបស់អនក្សក្ៅក្លើថាស ុសៗោន ។ ក្ដើមបីចមលង ចូរអនវុតតតាមការចណនាដំូចខាងក្រកាម ។


មា ល ់៖ ចរូបក្ងកើតក្សូនក្សាចមលងចដលរតូវបានបចមលងជារហសេលិ ក្ដ្ឋយពាក្សយសាា ត់ថមីមួយក្ទៀតក្ៅក្ពលណាចដលអនក្សបតូរក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស ។ អាន “៩ជ. បតូរក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស” សរាប់ព័ត៌ានបចនថម ។ ជាបនាទ ប់ ក្ដើមបីចមលងឯក្សសារក្សូនក្សារបស់អនក្សក្ៅក្លើថាសតូច៥ ុសៗោន ឬក្ៅក្លើថាសចល័តក្ផេងក្ទៀត (អនក្សនងឹរតូវការថាសពីរក្សនុងចកំ្ណាមថាសទាងំអស់ក្ដើមបីសាត រក្សូនក្សាក្ឡើងវញិ) ៖ ១. ចុច “យល់រពម” ក្ដើមបីបក្ងកើតសំណំុឯក្សសារចមលងបចនថមក្ៅក្លើថាសចល័ត៥ ុសៗោន ។ ២. អានព័ត៌ានក្លើក្អរក្សង់រួចចុច “បនត” ។ ៣. ដ្ឋក្ស់ក្មម ះឯក្សសារក្ហើយចុច “យល់រពម” ។ ព័ត៌ានជំនួយ ៖ ដ្ឋក្ស់ក្មម ះណាចដលានចតមួយដលឯ់ក្សសារចដលអនក្សនងឹចងចាកំ្ៅក្ពលក្រកាយ នងឹអាចចបងចចក្សក្អាយដ្ឋច់ពីឯក្សសារចមលងរបស់រណនីក្ផេងក្ទៀត ។ ឯក្សសារទាងំរបានំងឹានក្មម ះដូចោន ក្ដ្ឋយបចនថមក្ល ក្រៀងរបស់ឯក្សសារនមិួយៗ ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្បើអនក្សដ្ឋក្ស់ក្មម ះឯក្សសារ kpbackup ឯក្សសារទាងំអសន់ងឹរតូវរក្សាទុក្សជា kpbackup-1.dat, kpbackup-2.dat, ក្រៀងោន មក្ស ។ ៤. ចសវងរក្សផលវូក្ៅកានក់្សាលអានថាសតូច (ឬថាសចល័តក្ផេងក្ទៀត) ក្ៅក្សនុងរបអប់ “រក្សាថាសបរម ងទុក្ស” រួចចុច “រក្សាទុក្ស” ។ អនក្សរតូវចតក្របើរបក្ភទថាសចល័ត (ឧទាហរណ៍ ៖ ថាសតូច, សីុឌី, ឧបក្សរណ៍ផទកុ្ស USB) ជំនសួក្អាយថាសរងឹរបស់អនក្ស ក្រពាះក្សមមវធិនីងឹមិនរក្សាឯក្សសារចមលងចំនួនពីរក្លើក្សចនលងចតមួយក្ទ ។ ៥. ប េូលថាសក្ពលវាសួររក្ស ចចុ “យល់រពម” ក្ដើមបីបនតក្ៅថាសបនាទ ប់ក្ទៀត ។ ៦. ក្ដើមបីប ជ ក្ស់ថាថាសរតូវបានសរក្សរក្ដ្ឋយរតឹមរតូវក្នាះ ចុច “យល់រពម” ក្ៅក្សនុងរបអប់ “ក្ផទៀងតទ ត់ថាស”។ ៧. ប េូលថាសក្ពលវាសួររក្ស ចចុ “យល់រពម” ក្ដើមបីបនតក្ៅថាសបនាទ ប់ក្ទៀត ។ ៨. ក្បើ Martus បានក្ផទៀងតទ ត់ទិននន័យក្លើថាសទាងំក្នាះក្ហើយ ចុច “យល់រពម” ក្សនុងរបអប់ “ការក្ផទៀងតទ ត់ក្ជារជ័យ” ។ ក្បើានប ា ក្ៅក្លើថាសណាមួយក្នាះ ចរូដំក្ណើ រការថតចមលងក្ឡើងវញិជាមួយថាសក្ផេងក្ទៀត ។ ៩. អានព័ត៌ានក្ៅក្សនុងរបអប ់“ចមលងទុក្សប េ ប់ក្ដ្ឋយក្ជារជ័យ” រួចចុច “យល់រពម” ។

៩ . សា រ ន សា ងវ ញ ក្បើអនក្សបាត់ក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស, ថាសរងឹរបស់អនក្សបរាជ័យ, ឬអនក្សបាត់ក្សូនក្សារបស់អនក្សក្ដ្ឋយមូលក្ហតុក្ផេងៗ ចូរសាត រក្សូនក្សារបស់អនក្សក្ឡើងវញិក្ដ្ឋយក្របើក្សូនក្សាចមលងរបស់អនក្ស ។ ក្បើអនក្សដឹងក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស នងិានឯក្សសារចមលងមួយក្នាះ ក្យើងសំុក្សនើក្អាយអនក្សក្របើឯក្សសារក្ទាលក្នះក្ដ្ឋយសារវាានសុវតថិភាពជាង ។ ក្ទាះយ៉៉ងក្នះក្សតី ក្បើអនក្សក្ភលចពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស អនក្សនឹងតរមូវក្អាយសាត រក្សូនក្សារបស់អនក្សក្ឡើងវញិពីថាស ុសៗោន ។ ក្ដើមបីសាត រក្សូនក្សារបស់អនក្សក្ឡើងវញិ ៖


១. ដំក្ឡើង Martus ក្បើសិនជាវាមិនទាន់បានដំក្ឡើង ។ ២. ចុចក្លើសាល ក្ស “សាត ររណនីក្ឡើងវញិ” ក្ៅក្សនុងរបអប់ “ចលូ Martus” ។ ៣. ក្រជើសជក្រមើសក្ដើមបីសាត ររណនីរបស់អនក្សក្ឡើងវញិ ៖ ពីឯក្សសារក្សូនក្សាចមលងក្ទាល ឬពីថាសតូចក្រចើន ។ ៤. អានព័ត៌ានក្ៅក្សនុងរបអបរ់ួចចុច “យល់រពម” ។ ៥. ក្បើអនក្សក្របើឯក្សសារក្សូនក្សាចមលងក្ទាល រក្សក្មើលឯក្សសារក្នាះក្ៅក្លើថាសរងឹឬថាសបណាត ញរបស់អនក្ស ឬប េូលថាសតូច (ឬថាសចល័តក្ផេងក្ទៀត) ចដលានផទកុ្សឯក្សសារក្នាះ រួចរក្សផលវូក្ៅកាន់វា ក្ហើយចុច “យល់រពម” ។ ក្បើអនក្សក្របើថាសចំនួនពីរពីសំណំុថាសទាងំរបា ំប េូលថាសទីមួយក្ហើយចសវងរក្សផលវូក្ៅកានឯ់ក្សសារ រួចចុច “យល់រពម” ក្ហើយបនាទ ប់មក្សប េូលថាសទីពីររួចចុច “យល់រពម” ។ ចូរចបងចចក្សថាសទាងំក្នាះវញិបនាទ ប់ពីអនក្សបានសាត រក្សូនក្សារបស់អនក្សក្ឡើងវញិ ។ ៦. ក្បើអនក្សសាត រក្ឡើងវញិពីឯក្សសារក្សូនក្សាក្ទាលចដលបានបចមលងជារហសេលិ ចលូក្ៅក្សនុង Martus ក្ដ្ឋយក្របើក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់ណាចដលទាក្ស់ទងនងឹក្សូនក្សា ក្ៅក្ពលអនក្សបក្ងកើតឯក្សសារចមលង ។ ក្បើអនក្សសាត រក្ឡើងវញិពីថាសចមលងក្រចើន អនក្សអាចក្របើក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់ពីមុន ឬបក្ងកើតក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់ថមីសរាប់រណនីរបស់អនក្ស ។ ៧. បនាទ ប់មក្សអនក្សនងឹរតូវបានសំុក្អាយបក្ងកើតឯក្សសារចមលងចដលរតូវបានបចមលងជារហសេលិ ជាមួយពាក្សយសាា ត់ក្ដ្ឋយក្របើក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់ថមីក្នះ ។ ចូរអាន “៩ . ចមលងក្សូនក្សារបស់អនក្សទុក្ស” សរាប់ព័ត៌ានលមអិត ។ ៨. បនាទ ប់ពកីារសាត រក្ឡើងវញិរតូវបានប េ ប់ទាងំស្ស ង រតូវក្ធវើការចបងចចក្សថាសទាងំក្នាះមតងក្ទៀត ។ ក្ពលណាចដលានថាសចំនួនពីរឋិតក្ៅក្សចនលងចតមួយ អនក្សដថ្ទអាចក្របើពួក្សវាក្ដើមបីចលូដំក្ណើ រការរណនីរបស់អនក្ស ក្ទាះជាក្រមិនដឹងពីក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សក្ស៏ក្ដ្ឋយ ។

៩ឃ. ប យ មាា ត់រប ់ ប ប ោយភាពនវឆ្ល ត វាជាការសំខាន់ខាល ងំណាស់ចដលពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សឋិតក្ៅជាភាពសាា ត់ដចដលក្នាះ ។ ចរូក្សុំក្អាយអនក្សក្ផេងដឹងពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស នងិក្សុំក្របើពាក្សយសាា ត់ណាចដលអនក្សឯក្ទៀតអាចទាយរតូវក្ដ្ឋយងាយ ។ រាលក់្ពលចដលអនក្សបតូរពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស ចរូចមលងក្សូនក្សាអនក្សទុក្សក្ហើយលុបរាល់ឯក្សសារចមលងក្ទាលពីមុនទាងំអស់ (អនក្សមិនចាបំាច់ ក្ហើយក្ស៏ពុរំួរលុបឯក្សសារចមលងពីថាស ុសៗក្នាះក្ទក្រពាះពួក្សវាទាងំក្នាះពុំានទាក្ស់ទងជាមួយនងឹពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សក្នាះក្ទ) ។ ឯក្សសារក្សូនក្សាចមលងក្ទាលថមីរបស់អនក្សរតូវបានបចមលងជារហសេលិ ជាមួយពាក្សយសាា ត់ថមីរបស់អនក្ស ។ អាន “៩ជ. បតូរក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស” សរាប់ព័ត៌ានបចនថម ។ ក្ពល Martus ក្សំពុងដំក្ណើ រការ វានងឹសំុក្អាយអនក្សប េូលក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សមតងក្ទៀតបនាទ ប់ពីវាោម នសក្សមមភាពរយៈក្ពល ១០ នាទ ី។ ចបបក្នះនងឹកាតប់នថយឱកាសចដលអនក្សដ៏ថ្ទនងឹអាចចលូដំក្ណើ រការទិននន័យបុរគលរបស់អនក្ស របសិនក្បើអនក្សក្បើក្ស Martus ក្ចាល ណៈក្ពលចដលអនក្សក្ៅឆ្នា យពីក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ។ ក្បើ Martus សំុក្អាយអនក្សប េូ លក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សមតងក្ទៀត ណៈក្ពលចដលអនក្សក្សំពុងចក្សរពឹតតិបរតមួយ ចតអនក្សចុច “ក្បាះបង់” ក្នាះក្សំចណនានាចដលអនក្សបានក្ធវើក្ៅក្លើរពឹតតិបរតក្នាះនងឹ


រតូវបាត់បង់ ក្ហើយវានងឹរតឡប់ក្ៅរក្សសភាពចដលវារតូវបានរក្សាក្ពលចងុក្រកាយ ។ ក្បើអនក្សមិនបានរក្សាវាទុក្សពីមុនក្ទ រពឹតតិបរតទាងំមូលនងឹរតូវបាត់បង់ ។ ក្យើងសំុក្សនើរក្អាយអនក្សរក្សាទុក្សរាលរ់ពឹតតិបរតចដលអនក្សក្សំពុងក្ធវើការក្លើវារួចក្ចញពី Martus មុនក្ពលអនក្សទុក្សរបព័នធក្ចាលក្ដ្ឋយមិនយក្សចតិតទុក្សដ្ឋក្ស់ ។

៩ង. ប បា ់ ំពយ ទ រ ប ប ់ោយ វតថ ភាព ក្បើអនក្សរពួយបារមភអពំីប ា សុវតថិភាពនងិភាពទុក្សចតិតបានរបស់ Martus អនក្សរួរចតរប ងរបយ័តនផងចដរក្សនុងការការពារក្សមមវធិកី្ផេងៗក្ទៀតចដលក្សំពុងដំក្ណើ រការក្លើក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស រួមប េូលទាងំរបព័នធរបតិបតតិការរបស់អនក្ស (ដូចជា Microsoft Windows, Mac, Linux) ។ ក្បើអនក្សចដលចង់បំតល ញាសីុ៉នរបស់អនក្សរក្សក្ឃើញចក្នាល ះរបក្ ងសុវតថិភាពណាមួយក្លើរបព័នធរបតិបតតិការក្នាះ ពួក្សក្ររបចហលជាអាចក្មើលក្ឃើញទិនននយ័បុរគលរបស់អនក្ស ឬបក្ងកើតរពឹតតិបរតថមីៗ ចដលក្មើលក្ៅ ក្ស់ដូចជារតូវបានបក្ងកើតក្ដ្ឋយអនក្ស ។ វាអាចានការរបឹងចរបងជាក្រចើនក្ដើមបីការពារក្សុំពយូទ័រណាចដលបានតភាជ ប់ក្ៅអុិនធណិឺត ។ ប៉ុចនត ក្បើានការរបឹងចរបង លះៗពិតជាអាចការពារក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្សទលន់ងឹការមល នពានទូក្ៅភារក្រចើន ។

ដំក្ឡើងក្សមមវធិចីដលអាចការពាររបឆ្នងំក្ៅនងឹក្មក្រារ ក្ហើយជាវរបចានំវូក្សវាចដលក្ធវើក្អាយនិយមនយ័ក្មក្រារទាន់សម័យក្ដើមបីការពាររបព័នធរបស់អនក្សពីក្មក្រារក្ផេងៗ ។ McAfee (http://www.mcafee.com/) នងិ Symantec (http://www.symantec.com/) ជារក្ស មហុ៊នពីរចដលផតល់ក្សមមវធិវីភិាររក្សក្មក្រារ រពមទាងំក្សវាចដលក្ធវើក្អាយនិយមនយ័ក្មក្រារទាន់សម័យ ។

ក្បើអនក្សដំក្ណើ រការក្លើ Windows ចរូពិនតិយនងិដំក្ឡើងផលិតផលទាន់សម័យពី Microsoft (http://windowsupdate.microsoft.com) ក្អាយបានក្ទៀងទាតក់្ដើមបីពរងឹងភាពទុក្សចតិតបានថ្នរបព័នធដំក្ណើ រការរបស់អនក្ស ។

ក្ដើមបីអានការចណនាបំចនថមក្ទៀតក្សនុងការការពារក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ចលូក្ៅកាន់ http://www.trendmicro.com/pc-cillin/vinfo/safe_computing/ នងិ http://www.staysafeonline.info/sectips.adp/ ។ ពិចារណាក្សនុងការអនវុតតតាមការចណនាទំាងំក្នាះក្អាយបានក្រចើនក្ៅក្សនុងអងគការរបស់អនក្ស ។

៩ច. ណច រណំល ទ ន ន យប លរប ់ ជាមួយម ត រួមការងារ សាន ក្ស់ការក្សណាត លរបស់អនក្សអាចចង់ចលូដំក្ណើ រការរពឹតតិបរតចដលអនក្សបានបក្ងកើត រួមទាងំរពឹតតិបរតចដលបានបក្ងកើតក្ឡើងក្ដ្ឋយសាជិក្សក្ផេងក្ទៀតក្សនុងអងគការរបស់អនក្ស ។ សាន ក្ស់ការក្សណាត លរបស់អនក្ស ឬអនក្សផ ក្ សងក្ទៀតចដលអនក្សចង់ចចក្សរចំលក្សទិននន័យជាមួយ អាចបក្ងកើតរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លចដលនងឹអនុ ដ តក្អាយពួក្សក្រក្មើលរពឹតតិបរតរបស់អនក្ស ក្ហើយក្បើសិនជាអនក្សផតល់សិទិធ ក្នាះពួក្សក្រក្ស៏អាចក្មើលទិនននយ័បុរគលក្សនុងរពឹតតិបរតទាងំក្នាះបានចដរ ។ ពួក្សក្រនងឹមិនអាចបក្ងកើតរពឹតតិបរតក្ដ្ឋយក្របើរណនីរបស់អនក្សបានក្ឡើយ ។ ការចូលដំក្ណើ រការក្នះផតល់នវូរុណរបក្យ៉ជន៏ជាក្រចើន ៖ វាផតល់ក្អាយអនក្សដឹក្សនាអំងគការរបស់អនក្សនវូព័ត៌ានបចនថម ក្ហើយវាក្ស៏ក្ធវើក្អាយរបាក្សដថាអនក្សដថ្ទនងឹក្ៅចតអាចចូលដំក្ណើ រការទិនននយ័បុរគលថ្នរពឹតតិបរតរបស់អនក្ស ក្បើក្ទាះជាអនក្សបាត់ឯក្សសារក្សូនក្សាឬក្ភលចពាក្សយសាា ត់ក្ស៏ក្ដ្ឋយ

http://www.mcafee.com/

http://www.symantec.com/

http://windowsupdate.microsoft.com/

http://www.trendmicro.com/pc-cillin/vinfo/safe_computing/

http://www.trendmicro.com/pc-cillin/vinfo/safe_computing/

http://www.staysafeonline.info/sectips.adp/


។ អនក្សអាចបក្ងកើតរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លបានក្រចើន ចដលវាអាចានសារៈរបក្យ៉ជន៏របសិនក្បើានមនសុេបចនថមក្ទៀតក្សនុងអងគការរបស់អនក្សចង់អានរពឹតតិបរតរបស់អនក្ស ។ រាលទ់ិននន័យបុរគលក្សនុងររប់រពឹតតិបរតទាងំអសច់ដលអនក្សរក្សាទុក្សនងឹអាចអានបានក្ដ្ឋយរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លទាងំឡាយណាចដលអនក្សបានក្សំណត់រចនាសមព័នធក្ៅក្ពលក្នាះ ។ ក្យើងមិនចណនាកំ្អាយក្របើលក្សខណៈពិក្សសថ្នរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លក្ដើមបីផតលក់ារអន ុដ តក្អាយមិតតរួមការងារក្មើលបានចតរពឹតតិបរតមួយចផនក្សក្នាះក្ទ ។ ដរាបណារពឹតតិបរតមួយរតូវបានរក្សាទុក្សជាមួយរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លមួយ ព័ត៌ានក្នាះនងឺអាចរក្សបានសរាប់សាន ក្ស់ការក្សណាត លក្នាះ ។ ជាទូក្ៅក្បើសាន ក្ស់ការក្សណាត លមួយរតូវបានក្សំណត់រចនាសមព័នធក្អាយក្មើលទិនននយ័បុរគលក្សនុងរពឹតតិបរតណាមួយបាន ក្នាះក្ទាះជាក្ៅក្ពលក្រកាយមក្សក្ទៀតអនក្សលុបសាន ក្ស់ការក្សណាត លក្នាះក្ចាលក្ស៏ក្ដ្ឋយក្ស៏សានក្ស់ការក្សណាត លក្នាះក្ៅចតអាចក្មើលទិននន័យបុរគលបានដចដល ។ ក្ដើមបីចលូដំក្ណើ រការរពឹតតិបរតរបស់អនក្ស ជាដំបូងសាន ក្ស់ការក្សណាត លថ្នអងគការរបសអ់នក្សរតូវនាកំ្ល សាគ ល់រណនីសាធារណៈរបស់ពួក្សក្រក្ចញ ក្ហើយរបរល់វាមក្សក្អាយអនក្សរួមទាងំរហសេលិ សាធារណៈរបស់ក្រផងចដរ ។ បនាទ ប់មក្ស អនក្សរតូវនាកំ្ល សាគ ល់រណនីសាធារណៈនងិរហសេលិ សាធារណៈរបស់ក្រចលូ ។ មា ល ់៖ សាន ក្ស់ការក្សណាត លអាចអានបានចតរពឹតតិបរតណាចដលអនក្សបានរក្សាក្រកាយក្ពលអនក្សនាចំលូក្ល សាគ ល់រណនីសាធារណៈរបស់សាន ក្ស់ការក្សណាត លប៉ុក្ណាណ ះ ។ ការណណនាចំំ ប ៅសា ក់ារ ណ្ត ល ក្ដើមបីចបងចចក្សក្ល សាគ ល់រណនីសាធារណៈនងិរហសេលិ សាធារណៈក្ៅកាន់អនក្សឯក្ទៀតក្ៅតាមបណាត ញរបស់ លូន ៖ ១. បក្ងកើតរណនី Martus មួយ ។ (អានរតង ់៖ “២ឃ. ការបក្ងកើតរណនីរបស់អនក្ស” ។) ២. ក្សនុង Martus ក្រជើស “ឧបក្សរណ៍” > “នាកំ្ចញក្ល រណនីសាធារណៈរបស់ ញុ ំ” រួចដ្ឋក្ស់ក្មម ះក្អាយឯក្សសារ ។ Martus រក្សាឯក្សសារក្នាះទុក្សជាមួយក្សនទុយ .mpi ក្ៅក្សនុងថតរណនីរបស់អនក្ស ក្សនុងថត Martus ក្លើថាសរងឹរបស់អនក្ស រួចអះអាងប ជ ក្ស់ថាវារតូវបានរក្សាទុក្សរួចក្ហើយ ។ ៣. យក្សឯក្សសារ .mpi ក្ៅក្អាយអនក្សណាចដលអនក្សចង់ចលូដំក្ណើ រការរពឹតតិបរតរបស់ពួក្សក្រ ។ ៤. ក្រជើស “ជំនយួ” > “ក្មើលព័ត៌ានលមអិតរណនីរបស់ ញុ ំ” ៥. ចូរសរក្សររហសេលិ សាធារណៈទុក្ស ។ ៦. តាមរយៈការទំនាក្សទ់ំនងចដលរបក្សបក្ដ្ឋយសុវតថិភាពនងិ ុសៗោន ចរូផតល់រហសេលិ សាធារណៈរបស់រណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លក្ៅក្អាយមនុសេដូចៗោន ។ វាជាការសំខាន់ចដលរហសេលិ សាធារណៈរតូវបានទំនាក្សទ់ំនងោន តាមវធិីមួយចដលវាមិនអាចតល ស់បតូរបាន ចតរតូវចតានភាពសាា ត់ ។ មា ល ់៖ សរាប់ព័ត៌ានសតពីីការចូលដំក្ណើ រការរពឹតតិបរតរបស់សាខា ចរូអាន “៦ឈ. ការទាញយក្សរពឹតតិបរតចដលបក្ងកើតក្ដ្ឋយការយិ៉ល័យសាខា”


ការណណនា ំ មាប ់ ប ៅតាមបណ្ត សាខាណដលចងផ់ លក់ារ ន ញ្ហា តដល ់ ប ៅសា ក់ារ ណ្ត លច លដំ ណ រការបាន នាកំ្ល សាគ ល់រណនីសាធារណៈនងិរហសេលិ សាធារណៈថ្នសាន ក្ស់ការក្សណាត លចលូ ៖ ១. ក្សនុង Martus ក្រជើស “ឧបក្សរណ៍” > “ក្សណំត់រចនាសមព័នធសាន ក្ស់ការក្សណាត ល” ។ ២. ប េូលក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់ក្សនុងរបអប់ “ចលូ Martus” ។ ៣. ចុច “បចនថម” ។ ៤. ក្រជើសឯក្សសារ .mpi ចដលសាន ក្ស់ការក្សណាត លបានក្អាយអនក្ស ។ ៥. ប េូលរហសេលិ សាធារណៈចដលសាន ក្ស់ការក្សណាត លបានក្អាយអនក្ស ។ មុនក្ពលបនតក្ទៀត ចូរអះអាងជាមួយសាន ក្ស់ការក្សណាត លរបស់អនក្សថា រហសេលិ សាធារណៈចដលបានក្អាយរឺពិតជារតឹមរតូវ ។ ៦. ចុច “យល់រពម” ក្ដើមបីអះអាងថាអនក្សចង់ផតល់សិទធិក្អាយរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លក្នះចូលដំក្ណើ រការទិននន័យបុរគលនងិសាធារណៈរបស់អនក្ស ។ ៧. ប េូលសាល ក្សសរាប់រណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត ល ។ ក្របើសាល ក្សណាចដលាននយ័ររប់រោន់សរាប់អនក្ស ដូចក្នះអនក្សនងឹមិនចាបំាច់ចងចាំរហសេលិ សាធារណៈរបស់រណនីក្នាះក្ទ ។ ជាឧទាហរណ៍ សាល ក្សសាន ក្ស់ការក្សណាត លអាចជាក្មម ះរបស់មនសុេ អងគការ ឬជាក្មម ះទីរក្ស ងឬតំបន់ណាមួយ ។ អនក្សអាចបតូរសាល ក្សក្ៅក្ពលក្រកាយបានក្បើអនក្សចង់ ។ ានចតអនក្សក្ទចដលអាចក្មើលសាល ក្សចដលអនក្សបានក្សំណត់ ឯអនក្សដថ្ទក្ទៀតចដលអាចក្មើលរពឹតតិបរតបាននឹងមិនអាចក្មើលសាល ក្សក្នះបានក្ទ វាជាប ា សុវតថិភាព ។ ៨. ចុច “នាចំូល” ។ ៩. Martus នឹងរពានអនក្សថាអនក្សក្សំពុងផតលស់ិទធិក្អាយាេ ស់ក្សមមសិទធសិាន ក្ស់ការក្សណាត លនវូសមតថភាពចដលអាចក្មើលទិននន័យបុរគលរបស់អនក្សបាន ។ ចចុ “យល់រពម” ក្ដើមបីអះអាងថាអនក្សចង់ក្ធវើដកូ្ចនះចតក្សនុងក្សរណីចដលអនក្សទុក្សចតិតក្លើអនក្សក្របើក្សនុងរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លក្សនុងការក្របើព័ត៌ានរបស់អនក្សចតប៉ុក្ណាណ ះ ។ ការណណនា ំ មាប ់ ប ៅតាមបណ្ត សាខាណដលម នចង់ផ លក់ារ ន ញ្ហា តដល់ ប ៅសា ក់ារ ណ្ត ល យច លដំ ណ រការបានត ៅ ទៀត លុបរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លចដលានស្សាប់ ៖ ១. ក្រជើស “ឧបក្សរណ៍” > “ក្សំណត់រចនាសមព័នធសាន ក្ស់ការក្សណាត ល” ។ ២. ប េូលក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់ក្សនុងរបអប់ “ចលូ Martus” ។ ៣. ក្រជើសរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លចដលអនក្សចង់លុប ។ ៤. ចុច “យក្សក្ចញ” ។ ៥. ចុច “យល់រពម” ក្សនុងរបអប់ “អះអាងការដក្សសាន ក្ស់ការក្សណាត លក្ចញ” ។ អនក្សក្របើថ្នរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លនងឹបនតចលូដំក្ណើ រការរពឹតតិបរតណាចដលអនក្សក្បាះរតា ណៈក្ពលចដលការអន ុដ តរតូវបានផតល់ក្អាយរណនីរបស់ពួក្សក្រ ។ ក្ទាះយ៉៉ងក្នះក្សតី ពួក្សក្រនងឹមិនអាចក្មើលរពឹតតិបរតចដលអនក្សបានរក្សាទុក្សក្ៅក្ពលខាងមុ ក្ឡើយ ។ ក្ដើមបីលុបការអន ុដ តក្អាយពួក្សក្រអាចក្មើលរពឹតតិបរតរពាងចដលានស្សាប ់ចរូរក្សារពឹតតិបរតរពាងមតងក្ទៀតបនាទ ប់ពីអនក្សលុបរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លរួច ។


៩ឆ. ន ញ្ហា ត យ ណន ផ ង ទៀត ផញ ព ត ប តរប ់ ៅមា នប ម ក្បើអនក្សមិនានលទធភាពភាជ ប់ក្ៅាសីុ៉នបក្រមើក្ទ អនក្សរួរបក្ងកើតរណនីមួយក្ទៀតក្ដើមបីក្ផញើរពឹតតិបរតរបស់អនក្សក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ក្ដើមបីការពារព័ត៌ានរបស់អនក្សក្អាយានសុវតថិភាព ។ ក្បើអនក្សមិនអាចចមលងរពឹតតិបរតរបស់អនក្សក្ៅាសីុ៉នបក្រមើក្ដ្ឋយរណនីរបស់អនក្សបាន អនក្សនងឹមិនអាចយក្សពួក្សវាមក្សវញិបានក្ទក្បើសិនក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ូចឬរតូវក្រលួចបាត់ ។ អាន “១ច. ក្ហតុអវីរតូវក្ផញើរពឹតតិបរតក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ?” សរាប់ព័ត៌ានបចនថម។ ក្ពលអនក្សដំក្ឡើងរណនីសាន ក្សក់ារក្សណាត លមួយ ពួក្សក្រអាចក្ផញើរពឹតតិបរតក្ៅាសីុ៉នបក្រមើជំនសួអនក្សបាន ។ ាននយ័ថា ក្បើរណនីរបស់សាខាមិនអាចចលូដំក្ណើ រការអុិនធណិឺតបាន អនក្សក្របើទាងំក្នាះអាចបក្ងកើតរពឹតតិបរតក្សនុង Martus ក្ហើយរក្សាវាទុក្សក្លើថាសតូច បនាទ ប់មក្សអនក្សក្របើក្ៅឯសាន ក្ស់ការក្សណាត លចមលងឯក្សសារក្នាះចូលក្ៅក្សនុងាសីុ៉នក្ភញៀវ Martus របស់ពួក្សក្រ រួចក្រជើស “ឯក្សសារ” > “ក្ផញើរពឹតតិបរតមតងក្ទៀត” ក្ដើមបីក្ផញើរពឹតតិបរតចដលបានក្រជើស ក្ៅាសីុ៉នបក្រមើជំនសួក្អាយាសីុ៉នក្ៅតាមសាខា ។ អនក្សក្របើតាមសាខានងឹក្ៅចតជាអនក្សនពិនធថ្នរពឹតតិបរត ក្ហើយអនក្សក្របើក្ៅឯសាន ក្ស់ការក្សណាត លមិនអាចចក្សរពឹតតិបរតក្នាះបានក្ឡើយ ។ មា ល ់៖ ក្យើងសំុក្សនើក្អាយអនក្សក្របើក្ៅសាន ក្ស់ការក្សណាត លទាងំអស់បក្ងកើតនវូថតដ្ឋច់ក្ដ្ឋយចឡក្សមួយសរាប់រពឹតតិបរតទាងំឡាយណាចដលពួក្សក្រក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើជំនសួក្អាយការយិ៉ល័យតាមសាខាឬអនក្សក្របើ Martus ក្ផេងក្ទៀត ។

៩ជ. ប រ ម ប ន ង យ មាា ត់រប ់ អនក្សរួរចតបតូរពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សក្ដើមបីរក្សាសុវតថិភាពរបសិនក្បើអនក្សរិតថារណនីរបស់អនក្សរតូវបានអនក្សដថ្ទចូលក្របើ ក្ហើយអនក្សក្ស៏អាចបតូរក្មម ះអនក្សក្របើរបស់អនក្សបានផងចដរក្បើអនក្សចង់ ។ ១. ក្ដើមបីបតូរក្មម ះអនក្សក្របើឬពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស ក្រជើស “ ជក្រមើស” > “តល ស់បតូរក្មម ះអនក្សក្របើ ឬពាក្សយសាា ត់” ។ ២. ប េូលក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់បចេបុបននរបស់អនក្សក្ៅក្លើក្អរក្សង់ “ក្ធវើក្អាយអនក្សក្របើានសុពលភាព” ។ ៣. ប េូលក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់ថមីក្ៅក្លើក្អរក្សង់បនាទ ប់ ។ អនក្សអាចបតូរចផនក្សណាមួយឬបតូរទាងំពីរចផនក្ស ។ ចរូអាន “២ឃ. ការបក្ងកើតរណនីរបស់អនក្ស” សរាប់ការចណនាសំតីពីការបក្ងកើតក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់ ។ ចុច “យល់រពម” ក្ដើមបីទទួលយក្ស ឬ “ក្បាះបង់” ក្ដើមបីរក្សាក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់ពីមុន ។ ៤. វាយក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់ថមីក្ៅក្លើក្អរក្សង់ “អះអាងពាក្សយសាា ត់” ។ ៥. បនាទ ប់មក្សអនក្សនងឹរតូវបានសួរប ជ ក្ស់ពីការចមលងក្សូនក្សារបស់អនក្សក្ដ្ឋយក្របើក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់ថមី ។ សរាប់ពត័៌ានបចនថមសតពីកីារចមលងក្សូនក្សាទុក្ស អាន “៩ . ចមលងក្សូនក្សារបស់អនក្សទុក្ស” ។ អាន “៩ឃ. ក្របើពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សរបក្សបក្ដ្ឋយភាពថ្វឆ្នល ត” សរាប់ព័ត៌ានបចនថមក្ទៀត ។


១០. ប រ Martus ៅតាមបំណង

១០ . ការ ប ព មព ង ឡាទទ ងលមអ ត ក្បើអនក្សចតងប េូលព័ត៌ានដូចៗោន ជាញឹក្សញាបក់្ៅក្សនុងរក្សឡាទទឹងលមអិត (ដូចជាចំនួនជនរងក្រោះ ឬការក្ឆលើយតបរបស់រដ្ឋឋ ភិបាល) ចូរដំក្ឡើងពុមពមួយក្ដើមបីក្អាយវាានក្ៅររប់រពឹតតិបរតចដលអនក្សបក្ងកើត ៖ ១. ក្រជើស “ជក្រមើស” > “ាតិកាលមអិតលំនាកំ្ដើមថ្នរក្សឡាទទឹង” ។ ២. វាយអតថបទចដលរតូវបងាា ញក្សនុងររបរ់ក្សឡាទទឹងលមអិតក្ដ្ឋយ លួនឯង ។ ៣. ចុច “យល់រពម” ។

ក្ពលអនក្សបក្ងកើតរពឹតតិបរតថមីមួយ អតថបទចដលអនក្សបានប េូលក្ៅក្សនុងរបអប់ “ាតិកាលមអិតលំនាកំ្ដើមថ្នរក្សឡាទទឹង” ក្ស៏បានក្លចក្ចញក្ៅក្សនុង “ចផនក្សលមអិត” ថ្នរពឹតតិបរតថមី ។ ក្បើអនក្សមិនរតូវការអតថបទក្នាះក្ៅក្សនុងរពឹតតិបរតថមីចដលអនក្សក្សំពុងបក្ងកើតក្នាះក្ទ អនក្សអាចលុបវា ក្ហើយវាយអតថបទក្ផេងវញិ ។ ក្ដើមបីលុបាតិកាលំនាកំ្ដើម ចុច “ក្សំណត់ាតិកាក្ឡើងវញិ” ក្ៅក្សនុងរបអប់ “ាតិកាលមអិតលំនាកំ្ដើមថ្នរក្សឡាទទឹង” ។

១០ខ. ប រ ឡាទទ ង ព ត ប តតាមបំណង អនក្សក្របើ Martus ភារក្រចើនរិតថារក្សឡាទទឹងលំនាកំ្ដើមរតូវនងឹតរមូវការរបស់ពួក្សក្រ ។ ក្ទាះបីយ៉៉ងក្នះក្សតី រក្ស ម លះរិតថាវាានសារៈសំខាន់ចដរក្សនុងការបតូររពឹតតិបរតក្ៅតាមបំណងរបស់ក្រក្ដើមបីក្សត់រតាព័ត៌ានជាក្ស់ ក្ស់មួយចំនួនដូចជា ក្មម ះជនរងក្រោះឬអាយុ,


របក្ទសចដលឧបទទវក្ហតុបានក្ក្សើតក្ឡើង ឬ ជាតារាងព័ត៌ានអពំីអំក្ពើហងិាឬជនរងក្រោះ ។ បចនថមក្ទៀត អនក្សអាចរិតថាវាានការងាយស្សួលក្សនុងការនារំក្សឡាទទឹងតទ ល់ លូនចលូក្ៅក្សនុងក្សមមវធិីក្ផេងក្ទៀតសរាប់ក្ធវើរបាយការណ៍ឬការវភិារ ។ អនក្សអាចបតូររពឹតតិបរតចដលអនក្សបក្ងកើតតាមបំណង ក្ដ្ឋយក្ធវើការក្រៀបចំរក្សឡាទទឹងសារជាថមី, បចនថមរក្សឡាទទឹង, ឬលុបរក្សឡាទទឹងណាចដលអនក្សមិនរតូវការ ។ អនក្សអាចបតូររក្សឡាទទឹងនានាចដលក្ៅចផនក្សខាងក្លើថ្នរពឹតតិបរត ប៉ចុនតអនក្សមិនអាចបតូររក្សឡាទទឹងនានាចដលក្ៅចផនក្សខាងក្រកាមថ្នរពឹតតិបរតបានក្ទ ក្រពាះវាជាព័ត៌ានបុរគល ។ អនក្សអាចបក្ងកើតរក្សឡាទទឹងតទ ល ់លួនបានក្រចើនរបក្ភទ រួមានរបក្ភទ បាទ/ក្ទ, កាលបរកិ្ចេទ, ជួរកាលបរកិ្ចេទ, រក្សឡាចរតងគ (តារាង), ភាសា, អតថបទមួយបនាទ ត់ នងិ អតថបទក្រចើនបនាទ ត់ ។ រក្សឡាទទឹងជារបក្ភទតារាងចតងានតំថ្លជាអតថបទ ។ បនាទ ប់ពីអនក្សបតូររក្សឡាទទឹងរពឹតតិបរតតាមបំណងក្ហើយ ការក្រៀបចំរក្សឡាទទឹងថមីនងឹក្លចក្ចញរាលក់្ពលចដលអនក្សបក្ងកើតរពឹតតិបរតថមី ។ រក្សឡាទទឹងតទ ល់ លូននងឹមិនានផលប៉ះពាល់អវីដលរ់ពឹតតិបរតចដលានស្សាប់ឬរពឹតតិបរតចដលអនក្សបានទាញយក្សពីាសីុ៉នបក្រមើក្នាះក្ទ ។ រក្សឡាទទឹងតទ ល់ លួនរបចហលជាមិនរតូវបានបងាា ញក្ៅក្សនុងក្សំចណបចេបុបននថ្ន ាសីុ៉នចសវងរក្ស Martus (Martus Search Engine) ក្ទ ក្ទាះបី វាជារពឹតតិបរតសាធារណៈក្ស៏ក្ដ្ឋយ ។ ក្ទាះជាយ៉៉ងក្នះក្សតី ពួក្សវារបចហលជារតូវបានបងាា ញក្សនុងក្សចំណក្ផេងក្ទៀតនាក្ពលខាងមុ ថ្ន ាសីុ៉នចសវងរក្ស Martus ដូក្ចនះក្បើរក្សឡាទទឹងតទ ល់ លួនរបស់អនក្សានព័ត៌ានណាចដលសាា ត់ រតូវរបាក្សដថារពឹតតិបរតរបស់អនក្សរតូវបានក្សំណត់ក្អាយទិនននយ័ទាងំអសា់នលក្សខណៈបុរគល ។ ក្ដើមបីបតូររក្សឡាទទឹងរពឹតតិបរតតាមបំណង ៖ ១. ក្រជើស “ជក្រមើស” > “បតូររក្សឡាទទឹងតាមបំណង” ។ ២. អានព័ត៌ានក្ៅក្សនុងរបអប ់។ ក្បើអនក្សចង់បនត ចុច “យល់រពម” ។ ៣. ក្រៀបចំក្ឡើងវញិ, បចនថម ឬលុបសាល ក្សរក្សឡាទទឹងក្ៅក្សនងុរបអប់ “បតូររក្សឡាទទឹងតាមបំណង” ។ បលង់រក្សឡាទទឹងក្សនុងរពឹតតិបរតរតូវបានក្រៀបចំក្ដ្ឋយឯក្សសារ XML ។ ឯក្សសាររតូវចតចាបក់្ផតើមក្ដ្ឋយ <CustomFields> នងិប េ ប់ក្ដ្ឋយ </CustomFields> ។ ក្ពលអនក្សក្បើក្សរបអប់ “បតូររក្សឡាទទឹងតាមបំណង” សាល ក្សទាងំក្នះរឺានរួចក្ហើយ ។ តាមលំនាកំ្ដើម ររបខ់ាន តរំរូរក្សឡាទទឹងថ្នរពឹតតិបរតរឺឋិតក្ៅខាងក្លើរក្សឡាទទឹងចដលបក្ងកើតថមីតទ ល់ លូន ប៉ុចនតអនក្សអាចបតូរទីក្សចនលងវាបានក្បើអនក្សចង់ ។ យ៉៉ងណាក្សតី អនក្សមិនអាចលុបរក្សឡាទទឹង „author‟ (អនក្សនិពនធ), „entrydate‟ (កាលបរកិ្ចេទប េូល), „language‟ (ភាសា) នងិ „title‟ (ចណំងក្ជើង) បានក្ទ ។

ក្ដើមបីតំក្រៀបរក្សឡាទទឹងក្ឡើងវញិ កាត់នងិបិទភាជ ប់ពួក្សវាក្ៅក្សចនលងណាចដលអនក្សចង់បងាា ញវា ។ ក្ដើមបីបចនថមរក្សឡាទទឹង ចុចក្លើចណុំចចដលអនក្សចង់ប េូ លរក្សឡាទទឹង ។ ប េូលរបក្ភទរក្សឡាទទឹងចដលអនក្សចង់ក្របើ ៖

„BOOLEAN‟ (តំថ្លពិតឬមិនពិត), „DATE‟ (កាលបរកិ្ចេទ), „DATERANGE‟ (ជួរកាលបរកិ្ចេទ), „GRID‟ (រក្សឡាចរតងគ), „LANGUAGE‟ (ភាសា), „MULTILINE‟ (ពហុបនាទ ត់) និង „STRING‟ (ច េអក្សេរ) ។ រក្សឡាទទឹងនមិួយៗរតូវានសាល ក្សចដលានចតមួយរត់ ជាពាក្សយមួយាត់អាចជាអវីក្ស៏បាន ក្លើក្សចលងចតពាក្សយចដលរតូវបានក្របើរួចក្ហើយក្ដ្ឋយរបព័នធ នងិអាចជាភាសាអវីក្ស៏បាន ចតមិនអាចានដក្ស ល , តួរអក្សេរពិក្សស ឬវណណយុតតិបានក្ឡើយ ។ ឧទាហរណ៍ ៖ អនក្សអាចក្របើ “តទ ល់ លួន១” ឬ “ក្មម ះជនរងក្រោះ” ។ រក្សឡាទទឹងនមិួយៗរួរានសាល ក្ស ចដលនឹងរតូវបងាា ញក្ៅជាប់នងឹរក្សឡាទទឹងរពឹតតិបរត ។ វាអាចជាតួអក្សេរក្ៅក្សនុង


ភាសាអវីក្ស៏បាន ក្លើក្សចលងចតជាស ដ (,) នងិស ដ (;) ។ ឧទាហរណ៍ ៖ អនក្សអាចក្របើ “ក្មម ះសាក្សេទីីមួយ” ។ ចរូក្មើលឧទាហរណ៍ខាងក្រកាម ។

ក្ដើមបីលុបរក្សឡាទទឹងមួយ ចរូលុបសាល ក្សរបស់រក្សឡាទទឹងក្នាះ ។ ចតអនក្សមិនអាចលុបរក្សឡាទទឹងចដលក្ររតូវការ ដូចជា „អនក្សនិពនធ‟, „កាលបរកិ្ចេទប េូល„, „ភាសា‟ នងិ „ចណំងក្ជើង‟ បានក្ទ ។

៤. ចុច “យល់រពម” ។ ច រចង ទំ ចំណ ច១១ដ ចខាង កាម ពល ប រ ឡាទទ ងតាមបំណង ៖

XML រឺតរមូវតាមអក្សេរធំ-តូច ។ អនក្សអាចក្របើស ដ „ ឬ “ ដ្ឋក្ស់សងខាងក្មម ះរបក្ភទរក្សឡាទទឹង ក្បើសិនជាវាដូចោន ។

ឧ. „STRING” មិនរតឹមរតូវក្ទ។ វារួរចតជា „STRING‟ ឬ “STRING” ។ រក្សឡាទទឹងរបក្ភទ Boolean (តំថ្លពិតឬមិនពិត) នងឹរតូវបងាា ញជា “របអប់ធកី្ស” ក្ៅក្លើក្អរក្សង់ នងិរតូវបានក្បាះពុមពជាតំថ្ល

បាទ/ក្ទ ។ ក្នះជាឧទាហរណ៍ លះៗ រាលរ់ក្សឡាទទឹងទាងំអស់នងឹរតូវបានបងាា ញដូចក្សនុងរូបភាពខាងក្រកាម ៖ <Field type='GRID'> <Tag>រក្សឡាចរតងគតទ ល់ លួន</Tag> <Label>ព័តា៌នជនរងក្រោះ</Label> <GridSpecDetails> <Column><Label>ក្មម ះជនរងក្រោះ</Label></Column> <Column><Label>អាយុជនរងក្រោះ </Label></Column> <Column><Label>ក្ភទជនរងក្រោះ </Label></Column> <Column><Label>នរិមជនជនរងក្រោះ</Label></Column> </GridSpecDetails> </Field> <Field type='LANGUAGE'> <Tag>ថម២ី</Tag> <Label>សាក្សេនីយិ៉យថា ៖</Label> </Field> <Field type='STRING'> <Tag>តទ ល់ លួន១</Tag>


<Label>ក្មម ះសាក្សេី</Label> </Field> <Field type='BOOLEAN'> <Tag>ថម៣ី</Tag> <Label> ក្របើកាកំ្ភលើងឬក្ទ ?</Label> </Field>

មា ល ់៖ ក្បើអនក្សទទួលបានក្សំហុសណាមួយក្ពលអនក្សចុច “យល់រពម” អនក្សរតូវចតចក្សក្សំហុសជាមុនសិនមុនក្ពលអនក្សបនត ។ សារថ្នក្សំហុសអាចរបាប់ពីរបក្ភទក្សំហុស ប៉ុចនតក្បើអនក្សមិនចាស់ថាក្តើអវីចដលបណាត លក្អាយានក្សំហុស ចរូពិនតិយដូចខាងក្រកាម ៖

រតូវរបាក្សដថាអនក្សានចផនក្ស „author‟ (អនក្សនពិនធ), „entrydate‟ (កាលបរកិ្ចេទប េូ ល), „language‟ (ភាសា) នងិ „title‟ (ចណំងក្ជើង) ។

លុបសាល ក្សទាងំឡាយណាចដលអនក្សបានបក្ងកើតសរាប់សាល ក្សរក្សឡាទទឹងខាន តរំរូ ។ លុបសាល ក្សទាងំឡាយណាចដលដូចោន ។ រតូវរបាក្សដថារក្សឡាទទឹងនមិួយៗចដលអនក្សបក្ងកើតានសាល ក្សក្រៀងៗ លួន ។

ក្ដើមបីសាត ររក្សឡាទទឹងរពឹតតិបរតលំនាកំ្ដើម ៖ ១. ក្រជើស “ជក្រមើស” > “បតូររក្សឡាទទឹងតាមបំណង” ។ ២. ចុច “យល់រពម” ក្សនុងរបអប់ព័ត៌ាន ។ ៣. ចុច Restore Defaults ។ ៤. ចុច “យល់រពម” ក្ដើមបីក្ផទៀងតទ ត់ថាអនក្សចង់សាត ររក្សឡាទទឹងលំនាកំ្ដើមក្ឡើងវញិ ។ ៥. ចុច “យល់រពម” ក្ដើមបីបិទរបអប់ “បតូររក្សឡាទទឹងតាមបំណង” ។


១១. ំណួរណដល ត វបាន ួរជាញ ញាប់ ទាងំក្នះជាប ា ទូក្ៅមួយចំនួនចដលអនក្សអាចជួបរបទះក្ពលអនក្សក្របើ Martus ។ ១. ខញ ំបានរ ទ ព ត ប ត ប ណន យ “ ផញ ” ម នបាន លច ចញ ងជួរឈរ “បាន ផញ ” ទ ។ រតូវរបាក្សដថាការតភាជ ប់អុិនធណិឺតរបស់អនក្សក្សំពុងដំក្ណើ រការ ក្ហើយអនក្សបានដំក្ឡើងាសីុ៉នបក្រមើរួចក្ហើយ ។ រពឹតតិបរតរតូវបានបងាា ញថា បានក្ផញើ ចតក្ពលណាចដលវារតូវបានក្ផញើក្ដ្ឋយក្ជារជ័យក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ។ រពឹតតិបរតនមិួយៗអាចក្របើក្ពលរហតូដលម់ួយក្ាង៉ក្ដើមបីក្ផញើ របសិនក្បើអនក្សក្សំពុងក្ផញើឯក្សសារភាជ ប់ធំមួយ ឬរបសិនក្បើការតភាជ ប់របស់អនក្សយឺត ។ ណៈក្ពល Martus ក្សំពុងក្ផញើរពឹតតិបរត វាបងាា ញរងាវ ស់ដំក្ណើ រការក្សនុងរបារព័ត៌ានចដលឋិតក្ៅខាងក្រកាមក្អរក្សង់ ។ បចនថមក្លើក្នះក្ទៀត ក្ពលអនក្សភាជ ប់ក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ អាចានការពនាក្ពលមុនក្ពលជួរឈរ បានក្ផញើ រតូវបានបងាា ញ ។ ២. Martus ម នទទួលយ យ មាា ត់រប ខ់ញ ំ ។ រតូវរបាក្សដថាអនក្សក្សំពុងប េូលក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់រតឹមរតូវ ជាពិក្សសក្បើអនក្សក្ទើបចតបានបតូរវាថមីៗ ក្នះ ។ ក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សរឺតរមូវតាមអក្សេរធំ-តូច ។ រតូវរបាក្សដថាអនក្សក្សំពុងប េូលអក្សេរធំ រួមទាងំដក្ស ល នងិវណណយុតតិ ចដលដូចោន ក្ៅនងឹក្ពលចដលអនក្សប េូ លពួក្សវាក្ពលចដលអនក្សបក្ងកើតក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់ ។ រាល់ក្ពលចដលអនក្សប េូលក្មម ះអនក្សក្របើឬពាក្សយសាា ត់ ុស របព័នធពនាក្ពលយូរជាងក្សនុងការបងាា ញរបអប់ “ចលូ Martus” មតងក្ទៀត ។ ក្ដ្ឋយសារ Martus មិនផទកុ្សពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សក្សនុងទីតាងំណាមួយ ក្ហើយវាក្របើនវូការបចមលងជារហសេលិ ដ៏ខាល ងំមួយក្នាះ រឺោម នវធិីណាក្ដើមបីចូលដំក្ណើ រការរណនីរបស់អនក្សក្ដ្ឋយោម នក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សបានក្ឡើយ ។ ៣. ខញ ំចង់ ប Martus ល មា នរប ់ម ត រមួការងាររប ខ់ញ ំ ប ណន វាម នទទួល ម ប ន ង យ មាា តរ់ប ់ខញ ំ សា ។ អនក្សអាចចូលដំក្ណើ រការ Martus បានចតក្ៅក្លើាសីុ៉នណាចដលានឯក្សសារក្សូនក្សារបស់អនក្សប៉ុក្ណាណ ះ ។ ក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្សចដលក្ធវើក្អាយក្សូនក្សារបស់អនក្សដំក្ណើ រការក្នាះ អាចមិនានក្ៅក្លើាសីុ៉នមិតតរួមការងាររបស់អនក្ស ។ ក្ដ្ឋយក្របើ Martus 1.5 ឬថមីជាងក្នះ អាចក្អាយានរណនីជាក្រចើនានក្លើាសីុ៉នចតមួយ ប៉ុចនតក្សូនក្សារបស់អនក្សរតូវចតានក្ៅក្លើាសីុ៉នក្នាះក្ដើមបីក្អាយអនក្សអាចចូលដំក្ណើ រការវាបាន ។ ក្ដើមបីចូលដំក្ណើ រការរណនីរបស់អនក្សក្លើាសីុ៉នមិតតរួមការងាររបស់អនក្ស ចុចសាល ក្ស “សាត ររណនីក្ឡើងវញិ” ក្សនុងរបអប់ “ចលូ Martus” បនាទ ប់មក្សក្របើឯក្សសារក្សូនក្សាចមលងរបស់អនក្សក្ដើមបីបក្ងកើតរណនីថមី ។ ក្ហើយក្បើក្ទាះបីជាអនក្សដំក្ឡើងក្សូនក្សារបស់អនក្សក្ៅក្លើាសីុ៉នជាក្រចើនក្សនុងក្ពលចតមួយក្ស៏ក្ដ្ឋយ ក្ស៏រតូវចងចាថំាអនក្សរតូវក្ធវើក្អាយក្សូនក្សានមិួយៗទាន់សម័យរាលក់្ពលចដលអនក្សបតូរពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស ក្ហើយរតូវចងចាថំាទិនននយ័របស់អនក្សកានច់តានសុវតថិភាពក្ពលណារណនីរបស់អនក្សានក្ៅក្លើាសីុ៉នកាន់ចតតិច ។ ៤. ព ត ប ត ង ណន រប ខ់ញ ំ ល មា នម ត រួមការងាររប ់ខញ ំម នដ ច វ ណដលមាន ៅ ល មា នរប ខ់ញ ំ ទ។ ក្បើអនក្សបានដំក្ឡើងរណនីរបស់អនក្សក្ៅក្លើាសីុ៉នជាក្រចើន អនក្សមិនអាចចលូដំក្ណើ រការក្សចក្សតីរពាងឬរពឹតតិបរតក្បាះរតាពីាសីុ៉នដ៏ថ្ទក្ទៀតបានក្ទ លុះរតាចតអនក្សបានរក្សាវាទុក្សក្លើាសីុ៉នបក្រមើនិងទាញចលូាសីុ៉នក្នាះវញិ ។ ក្បើអនក្សយក្សក្សចក្សតីរពាងពីាសីុ៉នមួយសរក្សរជាន់


ពីក្លើក្សចក្សតីរពាងចដលានក្លើាសីុ៉នបក្រមើ ក្នាះក្សំចណចដលានក្ៅក្លើាសីុ៉នបក្រមើនងិមិនដូចក្សចំណចដលានក្ៅក្លើាសីុ៉នដថ្ទក្ទៀតក្នាះក្ទក្រពាះាសីុ៉នបក្រមើរក្សាក្សំចណចងុក្រកាយថ្នក្សចក្សតីរពាង ។ ក្ដើមបីទាញយក្សក្សចំណចងុក្រកាយរបស់ក្សចក្សតីរពាងពីាសីុ៉នបក្រមើ អនក្សរតូវចក្សក្សចំណចាស់ពីាសីុ៉នរបស់អនក្សសិន ។ ក្បើអនក្សចង់រក្សាទុក្សក្សចំណចាស់ថ្នក្សចក្សតីរពាងរបស់អនក្សទុក្ស អនក្សអាចអូសវាក្ៅដ្ឋក្ស់ក្លើថ្ផទតុមុនក្ពលលុបវា ។ ក្បើអនក្សលុបវាពីាសីុ៉នមួយ និងពីាសីុ៉នបក្រមើ វានងឹក្ៅចតានក្ៅក្លើាសីុ៉នក្ផេងក្ទៀត ។ ក្ៅក្លើាសីុ៉នក្នាះ ក្បើអនក្សចក្សក្សចក្សតីរពាង វានងឹរតូវបានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើមតងក្ទៀត ចតក្បើអនក្សមិនបានចក្សវាក្ទ ក្នាះវានងឹមិនរតូវបានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើមតងក្ទៀតក្នាះក្ទ ។ ៥. មាន ណន Martus ជា ច ន ៅ ល មា នរប ់ខញ ំ ។ ត ធវ ដ ច ម ច ដ ម យដ ងថាថត ណន ណ្តមួយជារប ់ខញ ំ ? ចលូក្សនុង Martus ក្ដ្ឋយក្របើក្មម ះអនក្សក្របើនងិពាក្សយសាា ត់របស់អនក្ស ។ បនាទ ប់មក្សក្រជើស “ជំនួយ” > “ក្មើលព័ត៌ានលមអិតរណនីរបស់ ញុ ំ” ។ ថតចដល Martus ក្របើក្ដើមបីផទកុ្សព័ត៌ានសតពីីរណនីរបស់អនក្សរតូវបានបងាា ញខាងក្រកាមរហសេលិ សាធារណៈរបស់អនក្ស ។ រណនីរបស់អនក្សក្របើដំបូងក្ររឺឋិតក្សនុងថត Martus ឯរណនកី្ផេងៗក្ទៀតរឺឋិតក្ៅក្សនុងថតរងថ្នថត Martus ។ ៦. ខញ ំបានរ ព ត ប ត បា តា ប ណន ខញ ំ ត វការណ ណ បខ ៗ ៅ ល វា ។ ក្ពលចដលអនក្សក្បាះរតារពឹតតិបរតមួយ ក្ទាះជាអនក្សក្ផញើឬមិនបានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើក្ស៏ក្ដ្ឋយ ក្ស៏ោម ននរណាាន ក្ស់រួមទាងំអនក្សផងចដរអាចចក្សចាប់ក្ដើមថ្នរពឹតតិបរតបានក្ឡើយ ។ ប៉ុចនត ក្បើអនក្សានព័ត៌ានចដលរតូវបចនថមក្ៅក្លើរពឹតតិបរតក្បាះរតា ឬក្ស៏រតូវក្ធវើការចក្សចរបណាមួយជាចាំបាច ់អនក្សអាចក្ធវើការចក្សចរបក្លើចាប់ចមលងថ្នរពឹតតិបរតក្នាះ (ចរូអាន “៥រ. ចក្សចរបចាប់ចមលងថ្នរពឹតតិបរតក្បាះរតា”) រួចក្ផញើវាក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ ។ បនាទ ប់មក្សទាងំចាប់ក្ដើមទាងំចាប់ចមលងចដលបានចក្សចរបរួចនងឹអាចរក្សបានក្ៅក្លើាសីុ៉នបក្រមើ ។ ៧. ពលខញ ំទាញយ ព ត ប តព មា នប ម វ ណដលខញ ំ ត វការម នមាន ងបញ្ា ទ ។ តាមលំនាកំ្ដើម របអប់ “ទាញយក្សរពឹតតិបរតមក្សវញិ” មិនបងាា ញរពឹតតិបរតណាចដលានក្ៅក្សនុងាសីុ៉នរបស់អនក្សរួចក្ហើយក្នាះក្ទ ក្រពាះអនក្សមិនអាចទាញរពឹតតិបរតទាងំក្នាះចូលាសីុ៉នបាន ។ ក្ដើមបីក្មើលរាល់រពឹតតិបរតចដលានក្ៅក្លើាសីុ៉នបក្រមើ ក្ទាះជាវាានឬមិនានក្ៅក្លើាសីុ៉នរបស់អនក្សក្ស៏ក្ដ្ឋយក្នាះ រូសធកី្ស “បងាា ញររបរ់ពឹតតិបរតចដលានក្ៅក្លើាសីុ៉នបក្រមើក្នះ និងក្ៅក្លើក្សុំពយូទ័រក្នះ ។” ។ អនក្សរបចហលជារតូវចសវងរក្សរពឹតតបិរតក្នាះក្ៅក្លើាសីុ៉នរបស់អនក្ស ក្រពាះវាអាចចដរចដលថារពឹតតិបរតចដលអនក្សក្សំពុងរក្សក្នាះមិនបានក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើក្ៅក្ឡើយក្ទ ។ ៨. ត ខញ ំ ច ប ឯ សារភាា ប ់ ងដ ច ម ច ? ក្បើអនក្សក្របើ Windows អនក្សអាចក្មើលឯក្សសារភាជ ប់ក្ដ្ឋយមិនចាបំាច់រក្សាវាទុក្សក្លើថាសរងឹរបស់អនក្សក្ទ ៖ ចុច “ក្មើលឯក្សសារភាជ ប់” ។ ក្សមមវធិចីដលរតូវោន ជាមួយរបក្ភទឯក្សសារភាជ ប់ក្ស៏ក្បើក្សវាក្ឡើង ។ (អនក្សអាចបតូរក្សមមវធិចីដលរតូវោន ជាមួយរបក្ភទឯក្សសារក្សនុង Windows Explorer ។ )


ក្បើអនក្សក្របើ Mac OS ឬ Linux ឬក្បើអនក្សចង់រក្សាឯក្សសារភាជ ប់ក្ៅក្លើថាសរងឹរបស់អនក្ស ចចុ “រក្សាទុក្សឯក្សសារភាជ ប់” ។ រក្សាឯក្សសារក្ៅក្សនុងទីតាងំណាមួយក្លើាសីុ៉នរបស់អនក្ស បនាទ ប់មក្សក្បើក្សវាជាមួយក្សមមវធិីណាចដលអាចអានឯក្សសារក្នាះបាន ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្បើឯក្សសារភាជ ប់ជា .doc រតូវក្បើក្សវាជាមួយ Microsoft Word ។ ក្បើឯក្សសារភាជ ប់ជា .pdf រតូវក្បើក្សវាជាមួយ Adobe Acrobat Reader ។ ៩. ខញ ំបានល ប ព ត ប តមួយព ថត “ ព ត ប តណដល ត វបាន បា បង់” ណតវា ៅណតមាន ៅ ងថត ផ ង ទៀត ។ ចរូលុបរពឹតតិបរតពីថតនានាមុនក្ពលអនក្សលុបវាពីថត “រពឹតតបិរតចដលរតូវបានក្បាះបង់” ។ ១០. ត ខញ ំ ចចម ងទ ន ន យ Martus រប ់ខញ ំៅ ល ថា ត ចឬថា កាណ តបានណដរឬ ទ ? បាន ក្បើសិនជាអនក្សានឧបក្សរណ៍ចមលងចដលានទំហរំរប់រោន់សរាប់ផទកុ្សទិនននយ័របស់អនក្ស ។ ចរូចមលងថត Martus ទាងំមូលក្ៅក្លើឧបក្សរណ៍ចមលងរបស់អនក្ស ។ ក្សនុងថតក្នះាន ក្សមមវធិ ីMartus, Java Runtime Environment, ឯក្សសារក្សូនក្សាចដលបានបចមលងជារហសេលិ , ទិនននយ័ក្សំណត់រចនាសមព័នធ នងិរពឹតតិបរតរបស់រណនី Martus ទាងំអសច់ដលានក្សនុងាសីុ៉នក្នះ ។ ក្ដើមបីកាតប់នថយព័ត៌ានបរម ង ចរូចមលងចតឯក្សសារ MartusKeyPair.dat ក្ហើយនងិថត Packets នងិថតរណនពីីថតរណនីរបស់អនក្ស ។ ១១. េត វ បានជាភាសា ៅ ពលប ងក ត ព ត ប តមានចំនួន ច នជាងភាសា ល ង់ “ច ល” ឬ ប ប ់“ជ ម ” ? របអប់ “ជក្រមើស” អន ុដ តក្អាយអនក្សក្រជើសភាសាសរាប់ថ្ផទរបទាក្ស់ ។ បចេបុបននក្នះថ្ផទរបទាក្ស់ Martus រតូវបានបក្សចរបជាភាសាអង់ក្រលស, ក្អសាញ៉, បារាងំ, អារាប៉់, ថ្ថ នងិ រុសេី ។ ក្យើងរពំឹងថានងឹបក្សចរបថ្ផទរបទាក្ស់ក្អាយបានក្រចើនភាសាក្ទៀតនាក្ពលខាងមុ ក្បើអនក្សចាបអ់ារមមរណ៍ក្សនុងការបក្សចរប Martus ជាភាសាក្ផេងក្ទៀតក្នាះ ចូរទំនាក្សទ់ំនងក្យើងតាមរយៈ [email protected] ។ តាមចដលអនក្សសាគ ល់ ានភាសាជាក្រចើនក្ៅក្សនុងមុឺនយុ ភាសា ក្ពលអនក្សបក្ងកើតរពឹតតិបរតមួយ ។ ជក្រមើសក្នះប ជ ក្ស់ពីភាសាចដលអនក្សក្របើក្ដើមបីប េូ លទិនននយ័ក្ៅក្សនុងរពឹតតិបរតរបស់អនក្ស ។ អនក្សមិនចាបំាច់ប េូ លរពឹតតិបរតជាភាសាចដលរតូវក្របើក្ៅក្លើ “ថ្ផទរបទាក្សអ់នក្សក្របើ” របស់អនក្សក្នាះក្ទ ។ ១២. េត វ បានជា Martus ហា ់ដ ចជាដំ ណ រការយឺតណ្ត ់ពលខញ ំ ំព ង ធវ ការងារ វ មួយ ? ក្ៅក្សនុងក្សចំណបចេបុបននរបស់ក្សមមវធិ ីក្យើងបានក្តត តអារមមណ៍ក្ៅក្លើការបចនថមលក្សខណៈពិក្សសមយួចំនួននងិប ា សុវតថិភាព ។ ក្ៅក្ពលខាងមុ ក្យើងនងឹក្ធវើក្អាយការដំក្ណើ រការានភាពរបក្សើរក្ឡើង ដូក្ចនះការងារនានាក្សនុង Martus នងឹក្ល នជាង ។ ១៣. ខញ ំម នមានផ វកាតរ់ប ់Martus ៅ ល នផ ត ឬ ៅ ងម ឺន យ ប់ ផ ម ទ ។ ត ខញ ំ ច ប ់ផ ម Martus ងដ ច ម ច ? Martus ចតងចតដំក្ឡើងផលវូកាតម់ួយក្ៅក្សនុងថត Martus របស់អនក្ស ចដលអនក្សអាចក្របើក្ដើមបីចាប់ក្ផតើម Martus ។ ឬអនក្សអាចក្របើវធិីសាស្តសតមួយចំនួនដូចខាងក្រកាម ក្ដ្ឋយអាស្ស័យក្លើរបព័នធរបតិបតតិការរបស់អនក្ស ៖ ក្សនុង Windows ក្រជើស Run ពីមុឺនយុចាបក់្ផតើម (Start Menu) រួចវាយ C:\Martus\bin\javaw.exe –jar C:\Martus\Martus.jar ក្ដើមបីចាប់ក្ផតើម Martus ។



ក្សនុង Mac OS ចុចពីរដងក្លើឯក្សសារ Martus.jar ក្សនុង /Library/Java/Martus ។ ក្សនុង Linux វាយ java –jar ~/Martus/Martus.jar ។ ១៤. ប បស់ាវ មន៍ Martus ត វការ ពលយ រ ដ ម បងាា ញ ។ អាស្ស័យក្លើរបព័នធក្សុំពយូទ័ររបស់អនក្ស ចដលអាចានការពនាក្ពលប៉ុនាម ននាទចីក្នាល ះក្ពលចដលអនក្សចុចពីរដងក្លើរូបតំណាង Martus ក្ហើយនងិក្ពលចដលរបអប់សាវ រមន៍ Martus ក្លចក្ចញ ។ រយៈក្ពលជាក្ស់ ក្ស់ចដលវារតូវក្របើរឺអាស្ស័យក្លើក្លប នាសីុ៉នរបស់អនក្ស ។ ១៥. ត ខញ ំ ចប រ ង់រប ខ់ញ ំោយការផ្ល ់ប រពណ៌ឬរ ការផ្ល ប់ រប ងន់ន ង់បានឬ ទ ? ក្សនុងក្សចំណ Martus ក្នះអនក្សមិនអាចរក្សាទុក្សការតល ស់បតូរក្លើបលង់ក្អរក្សង់បានក្ទ ។ ក្ទាះយ៉៉ងក្នះក្ស៏ក្ដ្ឋយ Martus ក្របើពណ៌ថ្នរបព័នធ Windows របស់អនក្ស ដូក្ចនះក្ពលអនក្សក្រជើសក្រោងការណ៍ពណ៌ដ៏ថ្ទក្ទៀតរបស់ Windows វានងឹប៉ះពាល់ដល ់Martus ផងចដរ ។ ក្ដើមបីបតូរពណ៌ចដលក្របើក្សនុង Windows ចុចខាងសាត ំក្លើថ្ផទតុ Windows របស់អនក្ស, ក្រជើស Properties ក្ហើយក្រជើសសាល ក្ស Appearance ។ បនាទ ប់មក្សក្រជើសក្រោងការណ៍ពណ៌ចដលអនក្សចង់ក្របើ ។ អនក្សក្ស៏អាចបតូររក្សឡាទទឹងរពឹតតិបរតចដលអនក្សបក្ងកើតតាមបណំងបានផងចដរ ។ អាន “១០ . បតូររក្សឡាទទឹងរពឹតតិបរតតាមបំណង” សរាប់ព័ត៌ានបចនថម ។ ១៦. ពលខញ ំ ប់ ផ ម Martus ង់ទាងំ ់មានពណ៌ ប ផ ន ងគ្ម ន តថបទណ្ត ច ម ល ឃ ញ ទ ។ ក្នះអាចប ជ ក្ស់ពីប ា ជាមួយក្សមមវធិីប ជ វកី្ដអរូបស់អនក្ស ។ ក្បើអនក្សមិនអាចក្ធវើក្អាយក្សមមវធិបី ជ របស់អនក្សទាន់សម័យឬក្ៅចតអាចក្ឃើញប ា ក្នះដចដល ចរូសាក្សលបងក្សំនត់ក្អាយ Martus ក្របើពណ៌ 256 (ជនំសួក្អាយការក្របើពណ៌ 16 ឬ 32 ប៊ីត) ក្សនុង Windows XP, ឬក្ស៏ក្របើពណ៌ 256 ក្សនុង Control Panel Display Settings សរាប់របព័នធរបតិបតតិការ Windows ចដលចាស់ជាង Windows XP ។ ១៧. ខញ ំបាន ឃ ញឥរ បថណដលសា នម នដល់មួយ ង Martus ។ ត ខញ ំ ត វ ធវ ដ ច ម ច ដ ម យដ ងថាមានបញ្ហា វ ត ង ? ក្សនុង Windows ជំនសួក្អាយការចាប់ក្ផតើម Martus ក្ដ្ឋយចុចពីរដងក្លើរូបតំណាង Martus ចដលានក្ៅក្លើថ្ផទតុរបស់អនក្ស ក្រជើស Run ពីមុឺនយុចាប់ក្ផតើម រួចវាយអតថបទដូចខាងក្រកាមក្ដើមបីចាបក់្ផតើម Martus ៖ C:\Martus\bin\java.exe –jar C:\Martus\Martus.jar ។ បនាទ ប់មក្សរតូវសក្ងកតក្មើលសារថ្នក្សំហុសចដលអនក្សទទួលបានក្ពលអនក្សក្ធវើការក្សនុង Martus ក្ហើយក្ផញើអុចីម៉លក្ៅកាន ់[email protected] ។ ក្សនុង Mac ក្បើក្សក្សមមវធិ ីTerminal ក្ហើយចាបក់្ផតើម Martus ក្ដ្ឋយបនាទ ត់ប ជ ។ បនាទ ប់មក្សរតូវសក្ងកតក្មើលសារថ្នក្សំហុសចដលអនក្សទទួលបានក្ពលអនក្សក្ធវើការក្សនុង Martus ក្ហើយក្ផញើអុចីម៉លក្ៅកាន ់[email protected] ។




ក្សនុង Linux ចាបក់្ផតើម Martus ពីបនាទ ត់ command-shell ។ បនាទ ប់មក្សរតូវសក្ងកតក្មើលសារថ្នក្សំហុសចដលអនក្សទទួលបានក្ពលអនក្សក្ធវើការក្សនុង Martus ក្ហើយក្ផញើអុចីម៉លក្ៅកាន ់[email protected] ។ ១៨. ត មានការ ំណត ់ល ទំេនំន ព ត ប តឬឯ សារភាា បណ់ដលខញ ំ ច ផញ ៅមា នប ម ឬការ ំណត់ព ចំនួន ព ត ប តណដលខញ ំចផ ៅទ នា ណដរឬ ទ ? ោម នក្ទ ឥឡូវក្នះមិនានការក្សំណត់ពីបរាិណថ្នទិននន័យ, ចំនួនថ្នរពឹតតិបរត ឬទំហថំ្នឯក្សសារភាជ ប់ចដលអនក្សអាចក្ផញើក្ៅាសីុ៉នបក្រមើ Martus ក្នាះក្ទ ។ ប៉ចុនត វាអាចចដរចដលថានងឹានការក្សំណត់ចកំ្ពាះាសីុ៉នបក្រមើមួយចំនួននាក្ពលអនារត ។ ១៩. ត ខញ ំ ចណច រណំល ទ ន ន យប លរប ខ់ញ ំជាមួយម ត រួមការងាររប ខ់ញ ំណដរឬ ទ ? បាន អនក្សអាចចចក្សរចំលក្សទិនននយ័បុរគលរបស់អនក្សក្ដ្ឋយក្របើរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត ល ។ រណនណីាក្ស៏អាចក្របើជារណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លបានចដរ ក្ហើយរណនីពីរអាចក្របើជារណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត លសរាប់ោន ក្ៅវញិក្ៅមក្សក្បើពួក្សក្រចង់ចលូដំក្ណើ រការទិននន័យរបស់ពួក្សក្រក្រៀងៗ លួន ។ ក្ដើមបីដំក្ឡើងរណនីសាន ក្ស់ការក្សណាត ល ចូរក្ធវើតាមការចណនាកំ្សនុង “៩ច. ចចក្សរចំលក្សទិនននយ័បុរគលរបស់អនក្សជាមួយមិតតរួមការងារ” ។ ២០. ត ខញ ំ ចយ ឯ សារណណនា ំ ប រប ់Martus ងភាសា ផ ង ទៀតបានណដរឬ ទ ? អាច ។ តាមពិត អនក្សរបចហលជាានក្សំចណជាក្រចើនក្សនុងាសីុ៉នរបស់អនក្សរួចក្ហើយ ។ ក្ពលអនក្សដំក្ឡើង Martus ររបក់្សំចណភាសាថ្នឯក្សសារចណនាអំនក្សក្របើចដលានរតូវបានដំក្ឡើងក្ៅក្សនុងថត Martus\Docs របស់អនក្ស ។ ក្ហើយពួក្សវាក្ស៏អាចរក្សបានផងចដរពី http://www.martus.org/downloads ក្ហើយអនក្សក្ស៏អាចក្មើលក្សនុងតំបន់បណាត ញក្នះក្ដើមបីក្អាយដឹងថាានក្សចំណភាសាថមីក្ទៀតឬក្ៅ ។


http://www.martus.org/downloads

(khmer text, english screenshots) · ម ទ ប មវធ martus 2.0.1 (khmer text, english...

Documents