7/21/2019 Khi Nim Vng Hnh ng

1/8

KHI NIM VNG HNH NGMT CNG C QUAN TRNG TRONG NGHIN CU LIN VN

HO

TS. Trnh c Thi Khoa Ngn ng v Vn ho Php

Tm t t ! Trong cuc sng hng ngy, chng ta thng nghe nhng nhn xt nh : Ngi Vit Na !"t #$ch s% &' (h)ng *i+t c -n (h ch hng, Ngi Nht .u #$ch s% #c no c/ng ci 01u2 3 sao chng ta c4 th5 gi6i th'chhin t7ng ny 8 9hng t)i xin 0a ra (h i ni & ng hnh 0ng;T" #$%& ! L thuy t !ch "#$ !i%n vn ho.

Theo chng ti, trong giao tip cc thnh vin tham thoi s dng cc chinthut nh tr ch i con !"c #un $eu de %a!an&oire' ( h) c* th+ !"c v ph-a !.ch s/sau 0* v ph-a %1t !.ch s/2 3ot 04ng 0* to ra m4t v5ng m chng ti mu6ng)i ! v5ng hnh 04ng #7one d8action' cho m9i giao tip2 :hng ti th+ hi;n ng s 0? sau (

@1t !.ch s/ @ A !.ch s/

B 0? nC cho chng ta th1C, v5ng hnh 04ng c* hai ranh giDi ( ! E %1t !.ch s/#impo!itesse' v< E Fu !.ch s/ #hCperpo!itesse', d5 cc ranh giDi nC Ghng phHi !c no cIng tht rJ rng2 :c thnh vin tham thoi c* th+ hnh 04ngthoHi mi trong v5ng hnh 04ng m Ghng phHi !o %. !u < #marFuKs'2 Lhngnu Ghi m4t ngMi vNt Fua ranh giDi #@', anh ta sO %. coi ! %1t !.ch s/ v Ghianh ta vNt Fu ranh giDi #A', anh ta sO %. 0nh gi ! Fu !.ch s/ #hCperpo!i',n*i cch Ghc anh ta Ghng cn tuPn thQ cc nguCn t"c cRn thit Ghi vNt Fuacc ranh giDi2Trong m4t !oi hSnh giao tip, trong m4t tSnh hu6ng t ng t/, v5ng hnh 04ngnC c* th+ -t nhi u r4ng haC h p tuU theo tVng WX h4i haC c4ng 0?ng giao tip2Y5ng nC c* th+ W d.ch v c/c %1t !.ch s/ #giao tip sO c* t-nh 06i 0Ru h n',

7/21/2019 Khi Nim Vng Hnh ng

2/8

haC !.ch s/ #giao tip sO c* t-nh thoH hi;p h n'2 :hng ta c* th+ s 0? ho hi;ntNng 0* nh sau (

@1t !.ch s/ @ Z[ A !.ch s/

@ Z\ A

Trong s 0? nC, cc giao tip cQa WX h4i Z[ c* v5ng hnh 04ng r4ng h n r4ngh n v5ng hot 04ng cQa WX h4i Z\, cc thnh vin sO t/ do h n trong vi;c th/chi;n cc hnh 04ng ngn ng] nhng cIng to nn s/ %1t ^n h n trong vi;c %Hov; th+ di;n2:c giao tip trong WX h4i Z[ sO c_ng th`ng h n so vDi giao tip trong WX h4iZ\ vS v5ng hnh 04ng n>m st h n c/c %1t !.ch s/2

+ hSnh dung ra v5ng hot 04ng cQa m4t hnh 04ng ngn ng] trong m4t !oihSnh giao tip, trong m4t WX h4i nh1t 0.nh, trong m4t tSnh hu6ng c th+, chngti 0 ngh. cch t-nh nh sau (

Y- d 06i vDi m4t hnh 04ng 0e do th+ di;n, chng ta thMng th1C c* %a dngth+ hi;n (

'( L)m *+,m -$. /01%23+456( K$7-* 8)m *+,m -$. /-%- 01%23+459( T:-* 3;9 ? $)-$ @ -* @;B3 8)m *+,m -$.> 99>9 ? #$7-* @;B3 8)m *+,m -$.

) 99>9 ? @;B3 t:-* 3; 6E ? #$7-* @;B3 8)m *+,m -$. )'E ? @;B3 t:-* 3;

7/21/2019 Khi Nim Vng Hnh ng

3/8

vS cc thnh vin tham thoi chf nghing nhi u v m4t c/c2 L*i cch Ghc, s/th+ hi;n cQa hnh 04ng ngn ng] chf tp trung vo m4t dng thS v5ng hot04ng sO h p h n2

ZX h4i Z\ v WX h4i Z c* c5ng m4t 04 !Dn cQa v5ng hnh 04ng, nhng giaotip trong WX h4i Z\ c* t-nh thoH hi;p nhi u h n trong WX h4i Z vS v5ng hot04ng st vDi c/c !.ch s/ h n2T1t nhin chng ti cIng cho r>ng vi;c t-nh ton nC Ghng phHi ! m4t t-nhton c* t-nh ton h)c #!un cho Gt FuH ch-nh Wc'2 Lhng s/ t-nh ton nCcIng cho chng ta m4t < ni;m no 0* v m c 04 !.ch s/ haC %1t !.ch s/ v m c04 t/ do trong vi;c th+ hi;n cc hnh 04ng ngn ng] d5 cho Gt FuH t-nh tonchf c* t-nh t ng 06i2

hi ni;m v v5ng hnh 04ng, theo chng ti, ! r1t Fuan tr)ng vS cc thnhvin tham thoi phHi hnh 04ng trong giDi hn cQa v5ng 0* nu Ghng mu6nhnh 04ng cQa h) %. !u < #marFuKs'2 3 n th n]a, ngMi ta c* th+ 0Nc coinh c* GhH n_ng giao tip t6t Ghi c* GhH n_ng hnh 04ng gRn vDi cc giDi hn2Trong ting Yi;t c* thnh ng] ( =i &>i ?ht @c o c sa, 0i &>i a @c o gi"y2 :hng ta c* th+ hi+u r>ng con ngMi ta phHi %it ng W ph5 hNp trongm9i tSnh hu6ng ( thoH hi;p haC 06i 0Ru vS s/ %1t !.ch s/ thi Fu v cH !.ch s/

thi Fu 0 u tr= nn phi n ph c, thm ch- 0e do 06i vDi giao tip2 L*i cchGhc, trong m4t hSnh hu6ng c* t-nh nghi ! WX giao, ngMi ta phHi ng W m4tcch !.ch s/, trang tr)ng2 Tri !i, v- d, trong m4t nh*m %i 0Mi, nu Ghng %it n*i tc chi th , ngMi ta sO %. !oi Ghji nh*m2:c thnh vin tham thoi phHi %it t-nh ton ch-nh Wc m c 04 !.ch s/ v %1t!.ch s/ Ghi th/c hi;n cc hnh 04ng ngn ng] 0+ !un !un n>m trong v5nghnh 04ng2 Yi;c t-nh ton nC Ghng chf = m c 04 hnh 04ng ngn ng] mtrn cH giao tip vS theo tVng !oi hSnh giao tip, trong m4t tSnh hu6ng giao tipnh1t 0.nh, theo di n %in cQa giao tip m ngMi ta c* th+ hnh 04ng m4t cch!.ch s/ nhi u h n haC -t h n2 i u 0* c* nghka ! m4t giao tip thMng Ghngdi n ra theo m4t s"c thi #thja hi;p haC 06i 0Ru', cc thnh vin sO nghing v ph-a !.ch s/ nu th1C th+ di;n cQa 06i tc Fu %. 0e do v cIng sO nghing v ph-a %1t !.ch s/ nu th+ di;n cQa ch-nh mSnh Fu %. 0e do nh>m gi] 0Nc s/cPn %>ng c* t-nh %5 trV2 Lh vC chng ta cn c* m4t v1n 0 cRn giHi FuCt ( :c hnh 04ng c* t-nh 0e

do th+ di;n lT s, 0Nc th+ hi;n m Ghng c* %1t c ph ng th c !.ch s/ no,

7/21/2019 Khi Nim Vng Hnh ng

4/8

nhng !i n>m trong v5ng trong hnh 04ng thS sO 0Nc coi ! !.ch s/ haC %1t!.ch s/ + trH !Mi cho cPu hji nC chng ta hXC Wem WKt Ghi ni;m Ghng!.ch s/ E apo!itesse cQa er%ratbqrecchioni2

K$&+ -+Fm #$7-* 8 3$ J 3 0 K4= =0t O=433$+%-+Tc giH !1C vi;c phPn t-ch hnh 04ng thfnh cRu !m di+m Wu1t pht, theo tc giH0PC ! (

hnh 04ng c* t-nh 0e do th+ di;n 0i+n hSnh, ch a r1t nhi u Cu t6 WX h4i vFuan h;, v to ra r1t nhi u hSnh th c th+ hi;n trong phRn !Dn cc ngn ng]E un acte enaAant par eWce!!ence, riche en imp!ications sociobre!ationne!!es, et o rant une grande variKtK de rKa!isations dans !a p!upartdes !angues2 # er%ratbqrecchioni, \ [ ( [ '

1t nhi u cng trSnh nghin c u 0a dng v hnh 04ng ngn ng] nC, 0 c %i;ttrong hDng 06i chiu2 :c cng trSnh nC 0X nu ra cc 0i+m t ng 0?ng 0ngG+ trong hot 04ng cQa hnh 04ng nC trong nhi u ngn ng] v cH cc nKt Ghc %i;t Fuan tr)ng2 Trong cc 0i+m t ng 0?ng, cch th+ hi;n thMng 0Nc achu4ng ! cch th+ hi;n gin tip c* FuC Dc # ormu!ations indirectesconventionne!!es'2 Lhng 0?ng thMi cc tc giH nu trn cIng th1C nhi u s/

Ghc %i;t trong cc cch th+ hi;n gin tip nC ( trong ting whp, cc hSnh th cth+ hi;n 0Nc a chu4ng nh1t ! Tu peuWxpourrais ermer !a porte v trongting vi;t ! =4ng Bgi?C h c i cDa E E idebmoi ermer !a porte y 2 Trongm4t ngn ng], m4t s6 c1u trc c* th+ 0Nc s dng trong vi;c th+ hi;n cc !Mithfnh cRu gin tip c* FuC Dc, nhng !i hon ton v"ng m t trong m4t ngnng] Ghc cIng vDi gi tr. 0*2 :c cch th+ hi;n gin tip !un 0Nc d5ng trongvi;c %Ho v; th+ di;n2 Lhng trong c5ng m4t ng] cHnh gi6ng h;t nhau, tuUthu4c vo n n v_n ho cQa m9i ngMi, ngMi ta s dng cc cch th c -t nhi utr/c tip haC gin tip 0+ th+ hi;n c5ng m4t hnh 04ng thfnh cRu2 i u nC dzn0n m4t v1n 0 nhC cHm Ghi nghin c u 06i chiu (

:* nn coi ngMi c ! GKm !.ch s/ trong trMng hNp h) th`ng th"n h nngMi nh trong cch th+ hi;n cc hnh 04ng thfnh cRu E lautbi!considKrer Fue !es !!emands, Ktant p!us %rutauW Fue !es ng!ais dans !a

ormu!ation de !eurs reFutes, sont aussi moins po!is cet Kgard # er%ratbqrecchioni, \ [ ([ {'

:hng ta sO phHi r1t thn tr)ng Ghi phPn t-ch hi;n tNng nC (

7/21/2019 Khi Nim Vng Hnh ng

5/8

[2 Lh chng ti 0X trSnh %C phRn trn, cHm gic v !.ch s/ #haC Ghng !.chs/' cQa m4t hnh 04ng ngn ng] Ghng chf ph thu4c vo cch th c th+ hi;nm cn ph thu4c vo nh]ng gS Wung Fuanh n* v 0 c %i;t ! cc Cu t6 c* th+

!m giHm t-nh 0e do #haC !m t_ng t-nh 0e do'2 + 0nh gi m c 04 !.ch s/cQa m4t hnh 04ng ngn ng], cRn phHi t-nh tDi t1t cH cc Cu t6 to nn n*2\2 |4t hnh 04ng thfnh cRu %. 0nh gi ! %1t !.ch s/ Ghi n* 0Nc coi ! 0 t saiv. tr- #imposition'2 Trong giao d.ch mua %n = Yi;t Lam, !.ch s/ thMng %. %jFua trong Fuan h; ngMi mua v ngMi %n2 3) coi 0* nh ! m4t cu4c chinnho nhj, trong 0* phHi r1t thn tr)ng 0+ ginh th"ng !Ni #chng ti sO trSnh %C phRn nC trong ch ng sau'2

+ !m rJ h n v1n 0 nC, er%ratbqrecchioni 0a ra m4t v- d ( trong c5ngm4t tSnh hu6ng giao tip, cch th+ hi;n %Snh thMng nh1t #0Nc chM 0Ni vGhng %. !u

7/21/2019 Khi Nim Vng Hnh ng

6/8

entranement mi!itaire et !8inverse Fu8est impo!ie !a production deremerciements eWcessi s ou d8eWcuses super !ues2 #\ [ ( [ '|4t !- thuCt !.ch s/ chf c* th+ ng dng Ghi n* ch1p nhn ngoi hai phm tr5

c* tRng %c !.ch s/ v %1t !.ch s/, m4t phm tr5 trung t-nh 0* ! Ghng !.ch s/#nonbpo!itesse haC apo!itesse'AuaC tr= !i vDi v- d cc hnh 04ng thfnh cRu 0Nc nu trn (b #[' dDi g*c nhSn nC sO ! Ghng !.ch s/ nonbpo!i #haC apo!i ' #pht ngnGhng !.ch s/ vS Ghng c* %1t GS hSnh th c !m giHm t-nh 0e do no nhngcIng Ghng %. coi ! %1t !.ch s/ vS vi;c s dng cc ph ng ti;n !m giHm t-nh0e do ! Ghng cRn thit'2#\' v # ' sO 0Nc coi ! !.ch s/ vDi nh]ng m c 04 Ghc nhau vS c* s/ Wu1t hi;ncQa cc ph ng ti;n !m giHm t-nh 0e do2 Lhng chng ti nghk r>ng m)i vi;c Ghng 0 n giHn nh vC2 Trong m4t vin n v_n ho, m4t cch th+ hi;n tr/c tip c* th+ 0Nc coi ! !.ch s/ h n so vDivi;c th+ hi;n gin tip (

LgMi ta c* th+ coi ! !.ch s/ Ghi ch tr)ng 0n ngMi Ghc, nhng tri !i,cIng dNc coi ! !.ch s/ Ghi n*i Ghng ch tr)ng E on peut considKrer Fu8tre po!i, c8estnager autrui, mais aussi Fue c8est, !8inverse, !ui par!er

sans nage ent 2 # er%ratbqrecchioni \ ( '|4t hnh 04ng t_ng cMng th+ di;n #ll ' c* th+ ! m4t hnh 04ng 0e do th+di;n #lT '2 Theo chng ti, trong m4t tSnh hu6ng giao tip nh1t 0.nh, m4t hnh04ng ngn ng] c* th+ 0Nc nhSn nhn Ghc nhau v m c 04 !.ch s/ (

6i vDi m4t hnh 04ng 0e do #lT '(b |4t lT Ghng c* %1t GU ph ng th c !m giHm nh no c* th+ 0Nc coi !Ghng !.ch s/ #apo!i', nu nh n* ph5 hNp vDi cc FuC t"c giao tip cQa tSnhhu6ng 0*2b L* c* th+ 0Nc coi ! !.ch s/ nu 0Nc 0Q !m m m2b L* sO %. coi ! %1t !.ch s/ Ghi Ghng 0Nc !m giHm nh nh cc FuC t"c giaotip Cu cRu v cIng nh 0Nc !m giHm nh nhung Ghng 0Q m c 0+ trungho t-nh 0e do #n*i cch Ghc n* Ghng 0Nc 0Q !m m m'2

6i vDi hnh 04ng t_ng cMng th+ di;n (b L* sO 0Nc coi ! !.ch s/ Ghi th/c hi;n ph5 hNp vDi cc FuC t"c hi;n hnh2

7/21/2019 Khi Nim Vng Hnh ng

7/8

b L* sO %. coi ! !.ch s/ Fu m c #hCperpo!i' Ghi s/ Wu1t hi;n cQa n* Ghng docc FuC t"c hi;n hnh Cu cRu v 0aci %i;t Ghi n* %. Fu t_ng cMng%>ng cc ph ng th c Ghc nhau2

b L* c* th+ %. coi ! %1t !.ch s/ Ghi Ghng 0Nc t_ng cMng 0ng m c trongm4t s6 tSnh hu6ng nh1t 0.nh2 Y- d Ghi nhn 0Nc m*n Fu ch- n*i cm n m4tcch hM hng2 Dng/ v"ng m t cQa m4t hnh 04ng t_ng cMng th+ di;n cIng c*th+ %. coi ! %1t !.ch s/ trong m4t s6 tSnh hu6ng2:hng ta c* th+ %i+u di n cc m tH trn trong s 0? sau (

3 LL

lT ll

@B B B @B B AB

Trong s 0? nC, cc hng 04ng %. coi ! %1t !.ch s/ #@B' haC Fu !.ch s/#AB' Ghi chng 0Nc th/c hi;n ngoi v5ng hnh 04ng v 0Nc coi ! Ghng!.ch s/ haC !.ch s/ Ghi chng n>m trong v5ng hnh 04ng2 |4t hnh 04ng ngnng] c* th+ 0Nc th/c hin theo cc cch Ghc nhau ( !.ch s/, Ghng !.ch s/, %1t!.ch s/, haC Fu !.ch s/2 Lh vC, chng ti vVa 0a ra m4t m hSnh cc chin thut giao tip mDi !inFuan 0n th+ di;n v chng ti cho r>ng m hSnh nC c* th+ giHi th-ch tri;t 0+h n cc FuCt 0.nh cQa cc thnh vin tham thoi Ghi h) d5ng chin thut nChaC chin thut Ghc, ph ng th c th+ hi;n nC haC ph ng th c th+ hi;n Ghc2@PC giM chng ti mu6n d5ng !< thuCt mDi nC 0+ miu tH m4t giao tip r1t0Mi thMng cQa ngMi Yi;t Lam 0* !m 3 3, t=%-* 27- &- 8P m theochng ti ngMi mua v ngMi %n phHi r1t Ghn GhKo trong vi;c s dng ccchin thut Ghc nhau, thm tr- mPu thuzn vDi nhau 0+ ginh phRn th"ng trongcu4c th ng !Nng nC2

7/21/2019 Khi Nim Vng Hnh ng

8/8

Ti !i;u tham GhHo@ qL w2 et Y}LBqL B2, [ , Fo#iteness : Go e Hni&ersa#s in 3anguage Hse2 :am%ridge, :w2

qll| L 2, [ , IaAons Je ?ar#er , waris, |inuit2 @ Tbq ::3}qL} :2, [ , [\, [, 3es interactions &er*a#es,Tome [, \, , waris, rmand :o!in2

@ Tbq ::3}qL}2 :2, \ [a, 3es actes Je #angage Jans #e Jiscours :thorie et Konctionne ent , waris, Lathan2:3 2 L2, [ , Frinci?#es oK ?rag atics, waris, ongman2T Y Bq Y2, [, 3Lana#yse Jes con&ersations, waris, Lathan, #co!!2 [\'2