KẾT QUẢ CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH

BỆNH α THALASSEMIA

TẠI BỆNH VIỆN NHI TRUNG ƯƠNG

Bs. NGÔ DIỄM NGỌC và cs

TP HUẾ 16-17/5/2014

ĐẶT VẤN ĐỀ

Bệnh di truyền lặn trên NST thường

Do thiếu hụt tổng hợp chuỗi α globin trong phân tử hemoglobin

Bệnh α-Thalassemia:

Dịch tễ học người mang gen bệnh α Thalassemia:

Phổ biến nhất thế giới và Đông Nam Á

Lào: 43%; Thái Lan: 15-30%; Trung quốc: 5-15%; Singapore: 3%

Việt Nam:

(Fucharoen S et al., South Asian J Med, 1992, 23:647-655; Winichagoon P et al., South Asian J Med, 1992, 23:7-13; Chen FE et al.,N Engl J Med, 2000, 343: 544-550; Law HY et al., Inter Thal Conference, 2008)

• Chưa có nghiên cứu đầy đủ

• Chưa có thống kê dịch tễ học

Vấn đề α Thalassemia:

Lâm sàng, kiểu gen đa dạng, liên quan giữa kểu gen và kiểu hình:

~ 50 BN mắc mới/năm tại BV Nhi TƯ.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Gây thiếu máu tan máu hàng đầu ở trẻ em.

Giảm tỷ lệ sinh con mắc α Thalassemia

HbH: thiếu máu nặng

Hb Bart’s: phù thai, lưu thai

Thai mắc Hb Bart’s(Thalassemia International Foundation (TIF-2003)

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

1. Xác định người mang gen và các dạng đột biến trên gen α globin

2. Phát hiện trước sinh thai α thalassemia.

Bình thường (αα/αα)

α thal thể nhẹ (--/αα) (-α/-α): Thay đổi nhẹ chỉ số huyết học

Hb Bart’s (--/--) : Phù thai, thai chết lưu

HbH (--/-α): thiếu máu hồng cầu nhỏ, nhược sắc

Mang gen bệnh (αα/-α):

Các thể bệnh α Thalassemia và kiểu gen :

TỔNG QUAN

TỔNG QUAN

Cơ sở phân tử gen α - Globin:

Locus: 16p13.3

2 gen: HbA1 (840bp, 3 exon, 2 intron) và HbA2 (830bp, 3 exon, 2 intron)

~128 đột biến tần suất khác nhau ở các chủng tộc khác nhau

Các đột biến mất đoạn thường gặp trên gen α globin:

Chui et al. (2003). Blood. 101:791-800

TỔNG QUAN

7 dạng đột biến mất đoạn thường gặp:

2 gen: (--SEA/ αα), (--Fil/ αα), (--Thai/ αα)

1 gen: (-α4.2 αα), (-α3.7 αα), (-HbCs αα), (-HbQs/αα)

ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

Mục tiêu 1:

Mục tiêu 2:

Thiết kế nghiên cứu:

Ngang mô tả

Đối tượng nghiên cứu:

170 cặp vợ chồng có tiền sử sinh con mắc α Thalassemia

50 thai nhi có nguy cơ cao mắc α Thalassemia

Thời gian nghiên cứu: 1/2012 - 9/2013

Địa điểm nghiên cứu: Khoa DT&SHPT BV Nhi TƯ

Kết quả nghiên cứu

170 cặp vợ chồng có tiền sử sinh con mắc α thalassemia

Tách DNA máu ngoại vi

Multi-Gap-PCR/ARMS-PCR Giải trình tự gen

Xác định kiểu gen

50 thai 17-18 tuần nguy cơ cao mắc α Thal - CDDTS

Chọc hút dịch ối, tách DNA tế bào ốiPCR và giải trình tự gen

SƠ ĐỒ NGHIÊN CỨU

Bước sàng lọc Tên đột biến Loại đột biến Kích thước Tần suất Phương pháp

1

SEA Mất đoạn 2 gen 1349 90%

Gap-PCR

Multiplex Gap-PCR

Thailand Mất đoạn 2 gen 1166 1-2%

Philippine Mất đoạn 2 gen 1800 1-2%

α 3.7 Mất đoạn 1 gen 2022 3-4%

α 4.2 Mất đoạn 1 gen 1628 3-4%

2

HbQs c.377T>C p.Leu126Pro C-ARMS-PCR

HbCs c.427T>C

p.X143Gln

3 Đột biến điểm khác Sequencing α1, α2

Trình tự mồi thiết kế theo Samuel S.Chong et al. (2000). Blood,95:360-362

Quy trình phân tích theo Chen TP et al. (2002). Int J Hematol,75(3):277-80

PHƯƠNG PHÁP SÀNG LỌC ĐỘT BIẾN

KẾT QUẢ

Xác định kiểu gen của người sinh con mắc HbH

• Mất đoạn 2 gen trên 1 NST (--SEA/αα): 54 (50%)

• Mất đoạn 1 gen (-HbCs/αα): 35 (32.4%)

• 2 mất đoạn 1 gen trên 2 NST (-α 3.7/-HbCs/αα): 1 (0.9%)

• Đột biến điểm hiếm gặp (-c.2delT/αα): 5 (4.6%)

Xác định người mang gen của cặp vợ chồng có thai bị phù rau thai

KẾT QUẢ

Người mang gen α thalassemia: 95/110 (86.4%)

100% mang kiểu (--SEA/αα)

--SEA/αα,

Chẩn đoán trước sinh thai HbH - Kiểu gen của bố mẹ:

KẾT QUẢ

(--SEA/-HbCs): 10/22 (45.5%)

(--SEA/-α3.7): 5/22 (22.7%)

KẾT QUẢ

Chẩn đoán trước sinh thai HbH - Kiểu gen của thai:

Bình thường - 5/22 (22.7%)

Dị hợp tử - 13/22 (59.1%)

HbH - 4/22 (18.2%)

KẾT QUẢ

Chẩn đoán trước sinh thai Hb Bart’s - Kiểu gen của thai:

Bình thường - 5/28 (17.9%)

Dị hợp tử - 9/28 (32.1%)

Hb Barts - 14/28 (50%)

2053bp-List1

2022bp- α3.7

1800bp- α2

1628bp- α4.2

1349bp- SEA

M: Marker 1kb.

(1>5): Chứng

(1): bình thường

(2): Het mất đoạn --SEA

(3): Het mất đoạn -α3.7

(4): mất đoạn SEA+-α4.2

(5): mất đoan --SEA + -α3.7 (HbH)

(6): DNA mất đoan--SEA +-α4.2

(7): DNA Het mất đoạn -α4.2

(8,9): DNA mất đoạn --SEA

Đột biến mất đoạn thường gặp gen α globin băng kỹ thuật Multiplex

Gap PCR.

9 8 7 6 5 4 3 2 1 M

KẾT QUẢ

1

N M N M N M N M

1 2 3 4

Xác định kiểu gen bệnh α Thalassemia băng kỹ thuật C-ARMS-PCR

M: Marker 1kb

(1): Chứng bình thường

(2): Chứng dị hợp đột biến -HbCs

(3,4): DNA dị hợp đột biến -HbQs

283bp-HbCs

238bp-HbQs

KẾT QUẢ

Chẩn đoán trước sinh bệnh α Thalassemia băng kỹ thuật PCR:

M: Marker 1kb

(1>5): Chứng

(1): Bình thường

(2): Dị hợp đột biến --SEA

(3): Đồng hợp đột biến –SEA (Hb Bart’s)

(4): --SEA + α3.7 (HbH)

(5): --SEA + α4.2 (HbH)

(6,7):DNA bố và mẹ dị hợp --SEA

(8): DNA thai đồng hợp tử–SEA (Hb Bart’s)

(9): Chứng âm không có DNA

KẾT QUẢ

M 1 2 3 4 5 6 7 8 9

1800bp-α2

1349bp-SEA

2022bp-α3.7

1628bp-α4.2

BÀN LUẬN

Tên đột biến Chúng tôi (%) n=54 Law et al. (%) n=3812

(--SEA/αα) 50.0 68.0

(-α3.7/αα) 4.6 21.8

(-α4.2/αα) 4.6 4.5

(-HbQs/αα) 2.8 1.2

(-HbCs/αα) 32.4 1.5

5 dạng đột biến mất đoạn phổ biến, tỷ lệ khác nhau phụ thuộc chủng tộc

Đột biến mất đoạn 1 gen trên 2 NST khác nhau (-α 3.7/-HbCs/αα): 1 (0.9%)

Đột biến điểm hiếm gặp (-c.2delT/αα): 5 (4.6%)

Law HY et al. (2008) KK Hosptial, Singapore

Xác định kiểu gen của cặp vợ chồng sinh con mắc HbH:

Đột biến c.2delTpMetfs exon 1 gen α2 - giải trình tự gen:

BÀN LUẬN

BÀN LUẬN

Mang gen bệnh α thalassemia: 95/110 (86.4%)

Bệnh α thalassemia là nguyên nhân chính gây phù thai.

Công bố của TIF: 60-90% nguyên nhân gây phù thai ở ĐNA là α thalassemia

Sản phụ có thai bị phù cần sàng lọc người mang gen bệnh α thalassemia.

Áp dụng tại TT CĐTS Bệnh Viện PSTW từ 1/2012 - nay.

Xác định kiểu gen của cặp vợ chồng có thai bị phù

BÀN LUẬN

Thai HbH: 4/22 (18.2%)

Thai Hb Bart’s: 14/28 (50%)

Gia đình sinh con HbH hoặc Hb Bart’s cần tư vấn di truyền và chẩn đoán

trước sinh

Điều trị Thalassemia bằng ghép tế bào gốc từ máu cuống rốn

Chẩn đoán trước sinh bệnh HbH và Hb Bart’s

KẾT LUẬN

1. Xác định người mang gen và các đột biến trên gen α globin:

5 dạng đột biến thường gặp : (--SEA/αα): 50%; (-HbCs/αα): 32.4%.

1 dạng đột biến hiếm gặp : (-c.2delT/α α): 4.6%.

Vợ chồng có thai bị phù mang gen α thalassemia: 95/110 (86.4%), kiểu gen

(--SEA/αα): 100%

2. Chẩn đoán trước sinh α thalassemia:

Thai bình thường:10

Thai dị hợp tử: 22

Thai α thalassemia: HbH: 4; Hb Bart’s:14