kbh’da beslenme Önerilericocuknefroloji.org/kurs/muazzez_garipagaoglu.pdfve potasyum alımını...

KBH’da Beslenme Önerileri

Prof. Dr. Muazzez Garipağaoğlu

İstanbul Medipol Üniversitesi

Beslenme ve Diyetetik Bölümü

Konuşmanın akışı

• KBH’lı çocuklarda beslenmenin önemi

• Beslenme nasıl düzenlenir?

• Vaka örneği

• Sonuç ve öneriler

Beslenme Tedavisinin Amaçları

• Üremiyi kontrol etmek

• Mevcut/Rezidü böbrek fonksiyonlarını korumak

• Optimal büyümeyi sağlamak !!!

• Kas kitlesini korumak

• Komplikasyonları önlemek

• İmmün sistemi desteklemek

KDOQI Clinical Practice Guideline for Nutrition in Children with CKD: 2008 Update, AJKD; 53:3, SUPPL 2

Sabatino A et al. J Ren Nutr 2014;24(4):209 -218.

Kyle UG et al. Clin J Am Nephrol 2013;8:568-574.

Koletzko B (Ed) : Pediatric nutrition in practice. Basel Karger. 2008:236

Kronik Böbrek Hastalığı olan çocuklar arasında

İştahsızlık ve yetersiz enerji alımı:

• Malnütrisyon

• Büyümede gecikme

• Beslenmeyle ilişkili metabolik sorunlar (örneğin:obezite, kalp-damar hastalıkları)

Morbidite ve mortalite riskini artırır.

Beslenme Durumunun Değerlendirilmesi

• Beslenme öyküsü

Bir günlük tercihen 3 günlük besin tüketiminin alınması

• Antropometrik ölçümler

Yaşa göre boy persantili (boy uzama hızı)

Tahmini kuru ağırlık ya da

Yaşa göre ağırlık persantili

Boy yaşına uyan beden kitle endeksi

≤ 3 yaş yaşa göre baş çevresi ???

• Serum albumin

ZAMAN KAYBI

BIA

Beslenmenin Planlanması / Tedavisi

• Beslenme öyküsü

• Yaş, kilo, boy

• Besin tercihleri, psikososyal durum, kültürel

farklılıklar, inançlar,

• Hastalığın evreleri,


• Küçük çocuklarda sık izlemle, değişen,

büyüyen organizmaya uygun

modifikasyonlar

• Ekip çalışması önemli !!!

Nefrolog, diyetisyen, hemşire, psikolog

….

KBH ve REHBERLER

1. rehber 2000 yılı

2. ve güncel-kapsamlı rehber 2008

2008 REHBERİ İle

• Hastalık evreleri (2-5 ve transplantasyon)

sınıflandı

• Na, K, P, Ca ve Sıvı tanımlaması yapıldı

• Büyüme referans değerleri ve eğrileri kondu

• Beslenme önerileri (RDA) yapıldı.

Evre GFH mL/dakika Böbrek hasarı

1 90-130 Fonksiyon kaybı yok-Artabilir

2 60-89 Fonksiyonda hafif azalma

3a 30-59 Fonksiyonda orta azalma

3b 30-44 Fonksiyonda orta-ciddi arası azalma

4 15-29 Fonksiyonda ciddi azalma

5 < 5 Böbrek yetmezliği, TEDAVİ

Kronik Böbrek Hastalığında Evrelerin sınıflandırılması

Kidney International Supplements. 2013;(3):5–14

Beslenme tedavisi, evrelere göre yapılmaktadır.

Bireysel olarak planlanır.

• Çocuğun yaşı

• Gelişimi,

• Böbrek fonksiyonları

• Replasman tedavisine bağlı olarak, sık sık modifiye edilir.

Beslenme Tedavisi

Çünkü

Sıklıkla bazı besin ögelerinin

SINIRLANDIRILMASINI gerektirmektedir.

Düzenlenen beslenme programı, Çoğunlukla ve oldukça kompleks bir programdır.

SODYUM, POTASYUM, FOSFOR

Enerji, makro ve mikro besin ögeleri

gereksinimleri nedir?

Makro besin öğeleri (%)

1-3 yaş 4-18 yaş Yetişkin

Karbonhidrat 45-65 45-65 45-65

Protein 5-20 10-30 10-35

Yağ 30-40 25-35 20-35

Farklı yaş grupları için makrobesin önerileri

Dietary Rererences Intakes for macronutrients 2002/2005/2010/2015Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi. 2016, Baskıda

Enerji alımı

Kronik böbrek hastası olan çocukların

günlük önerilen enerjinin %80’inden daha

azını alabildikleri gösterilmiştir.

Ağırlık kaybı ve

Büyümede aksama !!!

Tüm evreler için ENERJİ gereksinimi

• Kronolojik yaş

• Vücut cüssesi

• Fiziksel aktivite

• BKİ’ne uygun

İZLE !

Büyüme ve gelişmesini destekliyor mu?

Kilo kazanımı oldu mu?

Enerji nasıl artırılır?

• Öncelikle doğal besinlerle. Besinleri zenginleştirerek; Örneğin tost, dondurma ……

• Doğal besinlere yağ ekleyerek; Örneğin

makarnaya, pilava, çorbaya, salataya daha fazla

yağ ekleyerek …..…

• Doğal besinlere glikoz polimerleri, şeker ekleyerek: Fantomalt, şeker, bal, ……………

• Böbrek dostu besinler ….. Kurabiyeler….. şekerlemeler, ………………………Yaratıcılık …….

Enerji

Yeterli enerji besinler ile

alınamadığında

FANTOMALT

1 ölçek:5 gram(20 kalori) ?

YAĞ1g:9 kalori

Enerji nasıl artırılır?

British J Ren Med 2013;18(2):15-18.

Enteral ürünü:Nepro

Diyaliz hastalarının enerji ve bazı besin öğeleri

gereksinimlerini karşılamak için özel olarak

üretilmiş bir üründür.

Protein %14.0

Yağ %43.2

CHO %41.3

Diyet lifi ve FOS %1.5

100 ml: 200 kalori, 7 g protein, 9.6g yağ içerir.

Protein

Sodyum, Potasyum ve Fosforu

Osmolarite: 446 mOsm/l.

Destek olarak ya da ana besin

kaynağı olarak kullanılabilir.

Enerji

Oral yolla beslenme sağlanamağında

TÜPLE BESLENME PARENTERAL BESLENME

Standart pediatrik enteral ürünler

• Pediasure

• Pediasure plus

Bebekler için enteral beslenme ürünü:Infantrini

• Büyüme geriliği, • Hastalığa bağlı yüksek enerji ve protein

gereksinimi,• Sıvı kısıtlaması olan • Bebeklerin tıbbi beslenme tedavisinde

kullanılır.

Infantrini: Enteral beslenme ürünü

Bebekler için enteral beslenme ürünü:Similac High Erergy

Enerji (100ml)

Standart formülalarda : 67-70 kalori

Enteral formüla : 100 kalori

Royal Marsdan

Hospital

Yetişkinler için

Transplantasyon

ünitesi mutfağı

Ağırlık Kontrolü !

Obesitenin

kontrol altına alınması,

tedavinin etkinliği

açısından göz önünde

bulundurulmalıdır.

Protein gereksinimi


• Büyüme ve gelişmenin sağlanması açısından yaşa uygun düzeyde protein alınması,

• Aşırı protein alımından kaçınılması,

• Kaliteli protein kaynaklarına sık yer verilmesi,

• Fosfor yükünün göz önünde tutulması,

Önemlidir.

Azotemi/üremi Metabolik asidoz

Sabatino A et al. J Ren Nutr 2014;24(4):209-218.

Evre Önerilen miktar

Evre 3İdeal vücut ağırlığı için Önerilerin

%100-140

Evre 4-5İdeal vücut ağırlığı için Önerilerin

%100-120

Evre 5İdeal vücut ağırlığı için Önerilerin

%100 + Diyaliz kaybı

Protein gereksinimi

Protein olarak et, tavuk, yumurta, süt, yoğurt,

peynir gibi hayvansal kaynaklı besinler tercih

edilmektedir.

Protein desteğine seyrek olarak ihtiyaç

duyulmaktadır !!!

Protein kaynağı

Protifar

• Günlük beslenmeyle yeterli protein alımının sağlanamadığı durumlarda

• 1 ölçek 2,2 g protein

• Enerjisi dikkate alınmaz.

Enerjinin yetersiz alınması

• Protein Enerji

• Üre


Enerji ve protein yan yana yürüyen besin ögeleridir.Proteinin biyoyararlılığı için enerjinin yeterliliği

önemlidir.

YaşProtein (g/gün)

Protein kg/gün

Sodyumg/gün

Fosformg/gün

Kalsiyummg/gün

Potasyumg/gün

0-6 ay7-12 ay

9.111

1.51.5

0.120.37

100275

210270

0.40.7

1-3 13 1.1 1 460 500 3

4-8 19 0.95 1.2 500 800 0.8

9-1314-18

3452

0.950.85

1.51.5

12501250

13001300

4.54.7

9-1314-

3446

0.950.85

1.51.5

12501250

13001300

4.54.7

Enerji ve besin ögeleri gereksinimleri

%10-15 Enerji

Vitaminler ve mineraller yeterli olacak!!!

DEMİR

D VİTAMİNİ

KALSİYUM

Folik Asit, B grubu, A,C,E vitaminleri ……

Besinler Protein (g) Fosfor (mg)

Yumurta (1 adet) 6 104

Kırmızı et (1 köfte) 6 65

Süt 6 186

Peynir 6 125

Cheddar peyniri 8.5 170

Bazı besinlerin protein, fosfor içeriği (100g)

1 tatlı kaşığı

sofra tuzu

2300mg SODYUM

içerir.

ÖnerilenNa

Kullanım/Tanımlama

Vücutağırlığı

PoliklinikHastası

Yatan hasta(ciddi ödem)

3-4 g

Yemeklere tuz eklenir.

Tuzdan zengin besinler

(cips, pizza sınırlanır,

kaçınılır..

< 20 kg

2 gram/gün

ile başla

1 gram/gün

ile başla

2 g

Yemeklere tuz

eklenmez.

Tuzdan zengin besinler

elimine edilir.

> 20 kg 3 gram/gün

ile başla

2 gram/gün

ile başla

1 gYemeklerde tuz yok.

Sodyum içeriği düşük olan besinler tüketilir.

Sodyum sınırlaması nasıl yapılır?

AAP, Pediatric Nutrition, 7th edition, 2014

Besin

Enerji(kcal)

Karbonhidrat(g)

Protein(g)

Yağ(g)

Sodyum(mg) Değişim

Hamburger 270 35 13 9 6002 dilim ekmek

1 köfte1 tk yağ

Patates Kızartması

(orta)280 27 4 15 275

2 dilim ekmek4 tk yağ

Barbekü sos (30 g)

45 10 - - 2502 tk şeker

Koka kola(330 ml)

145 35 - - 5 5 tk şeker

Toplam 730 107 17 24 10304 dilim ekmek

1 köfte4 tk yağ

7 tk şeker

Tüketme süresi 5-10 dakika !!!!

Basit bir fast-food menüsü


Na:6 mg

Na:75mg

Na:10mg

Na:10 mg

Na:127mg

Tuzu azaltmanın birincil ve en önemli yolu:

• HAZIR, İŞLENMİŞ, KIZARTILMIŞ

besinlerden uzak durup;

• Taze, evde hazırlanmış besinleri tercih

edilmesi gerekir.


Potasyum sınırlaması nasıl yapılır?


Potasyumdan zengin besinleri sınırlayın!!

Potasyumdan zengin besinler: Patates, domates, muz,

ıspanak, kuru baklagiller, kuru yemişler, kuru meyveler.

Potasyumdan fakir besinler:

Elma, elma suyu, çilek, karnabahar, pirinç,

Yemek sularından uzak durun!!!

Fosfor sınırlaması nasıl yapılır?


Önerilen Fosfor Tüketim Uygulama/Uyarı!

800 mg/gün250ml süt ya da

eşdeğeri yoğurt, peynir, dondurma vb

Fosfor sınırlaması, otomatik olarak protein

ve potasyum alımını sınırlar.

Kalsiyum da yetersiz olabilir.

Gerekirse yemeklerle birlikte fosfor

bağlayıcılar kullanılabilir.

600 mg/günSüt ve süt ürünleri, kuru

baklagiller, kuru yemişler, çikolata vb

elimine edilir.

Et, tavuk, balık, yumurta

3 köfte kadar

Meyve

2 orta boy

Süt: 1-2 su bardağı

Yoğurt: 1 kase

Peynir: 2 kibrit kutusu

Sebze

3 porsiyon

Ekmek

6-8 dilim

Şeker, reçel, bal, pekmez

1-2 yemek kaşığı

Yağ

6 tatlı kaşığı

8 yaş okul çocukları için sağlıklı beslenme piramidi

Örnek vaka

Selim 8 yaşında

Ağırlığı : 22 kg (10-25.persantil)

Boyu : 125 cm (25-50.persantil)

KBH , iştahsızlık ve kabızlık var !!! 3. EVRE

Kahvaltı : 3 yemek kaşığı makarna

½ dilim dil peyniri,

Yarım ceviz, 1 adet salatalık

Öğlen yemeği : 3-4 yemek kaşığı kuskus,

Akşam yemeği: 5 yemek kaşığı salçalı makarna

Yarım köfte ölçüsü hindi

1 adet havuç

Yarım orta boy elma

1 kase corn-flakes

Beslenme öyküsü /Besin tüketimi

Enerji ve besin ögeleri Alınan Önerilen

Enerji (kcal) 1180 1800

Karbonhidrat (%) 73 45-55

Protein (%) 15 15-20

Yağ (%) 12 25-35

Demir (µg) 6.2 10

Kalsiyum (mg) 376 800

Vitamin C (mg) 31 25-60

Vitamin A (µg) 300 900-500

Bir günlük enerji ve besin ögeleri tüketimi

NASIL BİR BESLENME DESTEĞİ

YAPALIM????

3 tatlı kaşığı

zeytinyağı

3 top kaymaklı dondurma

10 ölçek fantomalt

Diyetisyen daha fazla ne yapabilir?

• Kritik hasta çocukların sorununu önemseyip,

daha çok ilgilenebilir.

• Protein/Enerji yetersizliğinin, PEW ve

büyüme geriliğinin patogenezinde rol aldığını

bilebilir.

• Araştırma yapabilir.

Kronik Böbrek Hastalığı olan çocukların beslenmesi oldukça komplekstir.

Beslenmenin optimal şekilde düzenlenmesi ve uygulanmasının

Çocukların genel sağlığı ve yaşam kalitesi üzerine

olumlu etkilerinin/çıktılarının olduğu bilinmektedir.

Sonuç

Öneriler

• İşlenmiş besinlerden uzak durun,

Taze besinleri tercih edin !

• Yemekleri pişirirken tuz eklemeyin !

• Salamura, hazır paketli besinlerden uzak durun !

• Sert peynir ve süt tüketiminizi gözden

geçirin.

kbh’da beslenme Önerilericocuknefroloji.org/kurs/muazzez_garipagaoglu.pdfve potasyum alımını...

Documents