karma-yogafreephung.free.fr/cactacphamchuain/andophuchung/4)tacphamvivedaong… · tất cả...

NGUYỄN-ĐĂNG-THỤC

KARMA-YOGA

NGHIỆP-BÁO

Tác-Giả : SWAMI - VIVEKANANDA

Dịch-Giả : Nguyễn-Đăng-Thục


" Vạn ban trường bất khứ

Duy hữu Nghiệp tùy thân

Nhất nhật vô thường đáo

Phương tri mộng lý nhân."

_ ( Thiền-sư Chân-Nguyên )


MỤC - LỤC

I._ Ảnh-Hưởng Của Nghiệp-Báo Vào

Tính-Cách Người Ta................................1

II._ Mỗi Người Đều Có Giá-Trị

Ở Địa-Vị Của Mình...............................23

III._ Bí-Quyết Của Hành-Vi...........................55

IV._ Bổn-Phận Là Gì ?...................................77

V._ Chúng Ta Tự Giúp Mình

Không Phải Giúp Thế-Giới...................95

VI._ Vô-Cầu Và Khắc-Kỷ............................115

VII._ Tự-Do Hay Là Giải-Thoát..................133

VIII._ Thái-Độ Khách-Quan

Đối Với Thế-Giới................................145

IX._ Lý-Tưởng Của Đạo Nghiệp.................175


1

CHƯƠNG I

ẢNH-HƯỞNG CỦA NGHIỆP VÀO

TÍNH-CÁCH NGƯỜI TA.

Chữ Karma, ta dịch là Nghiệp do Phạn-

ngữ ( Sanscrit ), động-từ Kri = ( Động-cơ )

nghĩa là làm. Tất cả động-tác đều là Karma

( Nghiệp ). Ở quan-điểm chuyên-môn, danh-từ

này cũng có nghĩa là hậu-quả của những hành-

động, động-tác. Trong phạm-vi Siêu-hình-học,

có khi nó chỉ-thị những kết-quả mà những

hành-động quá-khứ của chúng ta là nguyên-

nhân. Nhưng ở trong Đạo-Nghiệp này chúng ta

chỉ xét danh-từ Nghiệp ( Karma ) trong ý-nghĩa

là làm việc .

Mục-đích của nhân-loại là hiểu-biết ( Tri

), lý-tưởng duy-nhất mà triết-học Đông-

phương đề ra cho chúng ta. Người ta không

VIVE -KARMA

2

nhằm mục-đích thích-thú mà là hiểu-biết.

Thích-thú và vui-sướng đều kết-thúc ; một điều

lầm cho rằng thích-thú là mục-đích. Nguyên-

nhân tất cả thống khổ của chúng ta ở thế-gian

là loài người điên-rồ, ngu-xuẩn, nhìn thích-thú

là lý-tưởng để tiến tới. Sau một thời-gian người

ta thấy rằng không phải tiến tới sung-sướng mà

là hiểu-biết. Và cả hai thích-thú và đau-khổ đều

là những ông thày học chính mà người ta học-

hỏi cả trong điều lành cũng như điều dữ, thiện

cũng như ác. Với thời-gian thích-thú và đau-

phiền diễn ra qua tâm-hồn, để lại những ấn-

tượng khác nhau, và chính kết-quả của sự tổng-

hợp những ấn-tượng ấy mà người ta gọi là

" Nhân cách ". Hãy lấy nhân-cách của bất cứ

người nào mà coi, anh sẽ thấy sự thực chỉ là

một mớ khuynh-hướng, tổng-thể tất cả những

rung-động, những su-hướng tinh-thần. Anh sẽ

thấy cả lạc-thú lẫn đau-khổ đều là yếu-tố như

nhau, tạo nên tính-cách kia. Trong sự tạo nên

tính-cách, điều thiện cũng như điều ác đều dự

phần tương-đương, và có nhiều trường-hợp

đau-khổ còn là một thày học lớn hơn là sung-


3

sướng. Nghiên-cứu những nhân-cách vĩ-đại của

thế-giới đã từng sản-xuất, tôi dám quả-quyết

rằng trong hầu hết các trường-hợp đau-khổ dạy

người ta nhiều hơn là hạnh-phúc ; nghèo-khó

hơn là giầu-có, chính những đánh đập hơn là

vuốt-ve mới làm nẩy lửa nội-tâm. Nhưng cái

tri-thức, hiểu-biết thuộc về chính bản-tính

nhân-loại, không một tri-thức nào từ bên ngoài

đến cả, tất cả đều ở trong nơi ta, nội-tại .

" Vạn vật giai bị ư ngã giả "_ Mạnh-Tử

Nếu chúng ta diễn-tả bằng tâm-lý chính-

xác thì đáng lẽ bảo một người biết một vật gì là

y thực đã khám-phá ( discovers ) mở nắp đậy

chính tâm-hồn mình, vốn là một kho-tàng

" tạng thức " ( ) hiểu biết vô-tận bị che

phủ. Chúng ta biết rằng Newton, nhà khoa-học

Anh-Cát-Lợi, đã phát-minh, khám-phá định-

luật hấp-dẫn-lực. Phải chăng cái định-luật ấy ở

tại một chỗ nào trong góc thế-giới đợi chờ nhà

khoa-học Newton. Nó ở tại trong tinh-thần ông

ta rồi, ngày giờ đến, ông ta khám-phá ra nó. Tất

VIVE -KARMA

4

cả tri-thức hiểu biết mà thế-giới đã nhận được

từ trước đến nay đều xuất ra tự trong tinh-thần ;

cái tủ sách vô-tận của Vũ-trụ thì ở tại chính

nội-tâm ta. Ngoại-giới sự-vật chỉ là những ám-

thị, những cơ-hội cho chúng ta cứu-xét chính

tinh-thần mình ; nhưng đối-tượng của sự cứu

xét luôn luôn vẫn chính là tâm-hồn mình, " Dĩ

tâm quán tâm " ( ). Trái táo rơi

xuống đem lại cho Newton cơ-hội để cứu-xét

chính tinh-thần ông ta ; ông sắp đặt lại tất cả

những liên-tưởng sẵn có từ trước và đã khám-

phá ra một liên-tưởng mới mà chúng ta gọi nó

là định-luật hấp-dẫn-lực. Nó không có tại trong

trái táo hay là trong vật gì khác tại trung-tâm

địa-cầu. Bởi vậy nên tất cả tri-thức, tất cả hiểu

biết nhân-loại hay tâm-linh đều ở trong tinh-

thần nhân-loại. Trong nhiều trường-hợp, nó

không được khai mở, khám-phá những tiềm-

tàng bị che đậy và đến khi sự che đậy ấy dần

dần mở ra, chúng ta bảo là "chúng ta học-thức",

sự tiến-bộ về tri-thức ấy là do quá-trình tiến-

triển của sự mở nắp đậy, "chuyển mê khải ngộ"

( ). Người nào mà nắp đậy ấy được


5

cất đi, màn mê được chuyển đi dần, ấy là người

biết, đã sáng, ít vô-minh. Người nào cái nắp

đậy dầy đặc là người ngu-muội, u-mê và người

nào cái nắp đậy ấy hoàn-toàn cất đi hẳn, ấy là

bậc toàn-tri, Đại-giác ( Phật = Giác, Budhi,

Budh ). Đã từng có hạng người toàn-tri, và tôi

tin sẽ còn có nữa, sẽ có hàng triệu triệu ở tuần

hội tương-lai. Tri-thức có ở trong tinh-thần

người ta như lửa nằm trong đá-lửa, sự dẫn khởi

là do sự cọ sát làm cho nó biểu-lộ ra. Cũng thế

với tất cả cảm-xúc và động-tác của chúng ta, --

ta khóc, ta cười, ta vui, ta giận, tiếng than khóc

và cười vang, lời chúc tốt và xấu, khen hay chê

-- Nếu bình-tĩnh phản tỉnh chính ta, chúng ta có

thể thấy mỗi một yếu-tố kia đều do tự đắy lòng

chúng ta xuất ra sau một số đánh đập. Kết-quả

là cái ta hiện-tại. Tất cả những đánh đập, thử-

thách hợp lại thì gọi là Nghiệp ( Karma )

( hành-động, động-tác ). Mỗi một cái đập tinh-

thần hay vật-lý vào tâm-hồn, nhờ đấy, có thể

nói, mà tia lửa bật ra, và nhờ đấy mà năng-lực

và tri-thức của chính tâm-hồn ta được khai-

triển, mở nắp đậy, ấy là Nghiệp ( Karma ) theo

VIVE -KARMA

6

nghĩa phổ-thông nhất. Vậy thì chúng ta, tất cả

đang tạo Nghiệp ( Karma ). Tôi đang nói đây

với các ông : là Nghiệp ( Karma ). Các ông

đang nghe tôi nói : ấy là Nghiệp ( Karma ).

Chúng ta thở : ấy là Nghiệp ( Karma ). Tất cả

cái gì ta làm ở thân, ở khẩu, ở ý-nghĩ đều là

Nghiệp ( Karma ), và nó để lại dấu tích nơi

chúng ta .

Có một số công việc có thể nói là tổng-

kết, tổng-cộng một số lớn những công-việc nhỏ

hơn. Nếu chúng ta đứng tại bờ biển và nghe

tiếng sóng vỗ vào bờ, chúng ta tưởng như nghe

thấy tiếng lớn ào-ào. Tuy vậy chúng ta biết

rằng mỗi một làn sóng sự thực gồm hàng triệu

làn sóng nhỏ lăn-tăn, mỗi ngọn chỉ có tiếng rất

nhỏ, mà chúng ta không nghe thấy, chỉ đến khi

những tiếng nhỏ hợp lại thành một toàn-thể lớn

chúng ta mới nghe thấy ào-ào. Cũng thế mà

mỗi tiếng tim đập của ta là một công việc. Có

những loại công việc mà giác-quan ta thấy

được và chúng trở nên cụ-thể đối với ta, đồng

thời chúng là tổng-kết của một số công việc


7

nhỏ. Nếu anh cần, thực sự muốn phán-đoán

tính-cách, nhân-cách của một người, anh chớ

nên nhìn vào sự thành-tựu lớn của y. Bất cứ

một thằng điên nào cũng có thể trở nên một

anh-hùng ở một lúc nào. Hãy xem một người

trong công việc tầm-thường nhất của y. Chính

những công việc tầm-thường ấy là sự-kiện nói

lên cho anh nhân-cách của một vĩ-nhân. Những

cơ-hội lớn tạo sự-nghiệp lớn cho cả những kẻ

hèn-hạ nhất của nhân-loại, nhưng thực là vĩ-

nhân chỉ người nào mà nhân-cách luôn luôn

bao giờ cũng cao-cả, bất cứ ở trường-hợp nào

cũng vẫn thế .

Nghiệp ( Karma ) ảnh-hưởng vào nhân-

cách là một năng-lực ghê-gớm nhất mà người

ta bị chi-phối. Có thể nói rằng người ta là một

trung-tâm thu-hút tất cả năng-lực của vũ-trụ về

nó và ở đấy nó hun-đúc lại tất cả để phóng ra

thành một luồng năng-lực vĩ-đại. Cái trung-tâm

ấy là con người chân-thật, toàn-năng, toàn-trí

và nó hấp-dẫn cả vũ-trụ về nó, tốt và xấu, khổ

và sướng, tất cả chạy xô về nó và bao-bọc

VIVE -KARMA

8

chung-quanh nó ; và với tất cả những yếu-tố ấy

nó tạo nên một luồng khuynh-hướng mạnh, gọi

là nhân-cách và phóng nó ra ngoài. Nó đã có

khả-năng hấp-dẫn tất cả, thì nó cũng có khả-

năng phóng ra ngoài vậy .

Tất cả động-tác chúng ta thấy ở thế-gian,

tất cả vận-động trong xã-hội loài người, tất cả

công việc chúng ta thấy quanh ta đều chỉ là

biểu-diễn của tư-tưởng biểu hiện của ý-chí

nhân-loại. Máy móc hay dụng cụ, đô-thị, tầu

tuyền hay quân-nhân, tất cả những cái ấy chỉ là

biểu-hiện của ý-chí nhân-loại ; và cái ý-chí ấy

do nhân-cách mà ra, và nhân-cách lại do

Nghiệp ( Karma ) đã sản-xuất ra cả. Nghiệp

( Karma ) thế nào thì ý-chí thế ấy, như hình với

bóng. Những bậc có ý-chí mãnh-liệt mà thế-

giới đã sản-xuất đều đã là những nhà hành-

động ghê-gớm -- tâm-hồn vĩ-đại với ý-chí hùng

mạnh đã làm đảo lộn thế-giới, ý-chí các ngài đã

có được bằng hành-động kiên-nhẫn bền-bỉ trải

qua đời nọ sang đời kia. Ý-chí vĩ-đại khổng-lồ

như ý-chí của một Đức Phật hay là của một


9

Jésus không thể có được trong một đời, vì

chúng ta đều biết rằng thân-sinh các Ngài là ai.

Người ta không được biết các vị thân-sinh ra

các Ngài đã từng nói một lời tốt lành cho thế-

giới nhân-loại. Hàng triệu triệu người thợ mộc

như Joseph đã đi qua ; hàng triệu còn đang

sống. Hàng triệu triệu ông vua tầm-thường nhỏ

bé như thân-sinh của Phật Thích-Ca đã từng có

trong thế-giới. Nếu di-truyền là nhân-tố duy-

nhất thì làm sao giải-thích một ông chúa tầm-

thường, có lẽ không được thần dân mình phục-

tòng, lại sinh ra được người con mà nửa thế-

giới tôn-thờ ? Làm sao giải-thích được cái hố

sâu nhân-cách người thợ mộc với người con

ông ta mà hàng triệu người tôn-thờ như

Thượng-Đế ? Thuyết di-truyền không giải

quyết được điều ấy. Cái ý-chí vĩ-đại mà Đức

Phật, Chúa Jésus ném vào thế-giới thì tự đâu

ra ? Từ đâu đã có sự tích-lụy quyền-năng kia ?

Nó đã phải tích-lũy đời nọ sang đời kia, liên-

tiếp lớn lên mãi cho tới khi nó nổ tung vào xã-

hội là Phật, là Jésus, ngự-trị mãi đến tận ngày

nay .

VIVE -KARMA

10

Tất cả những điều này là do Nghiệp

( Karma ) hành-động, quy-định nên vậy. Không

ai gặt hái được gì nếu mà nó không gieo cây,

( Qui sème récolte ). Đấy là một định-luật vĩnh-

cửu ; có khi chúng ta không tin như thế, nhưng

với thời-gian chúng ta trở nên tín-đồ của nó.

Một người có thể suốt đời phấn-đấu với tiền-

tài, nó có thể lừa lọc hàng ngàn người, nhưng

rốt cục nó thấy mình không xứng-đáng giầu và

cuộc đời của nó trở nên phiền-muộn, nặng-nề.

Chúng ta có thể tiếp-tục thu-lượm những gì

thỏa-mãn dục-vọng vật-chất của chúng ta,

nhưng chúng ta chỉ có được thực sự cái gì

chúng ta làm ra được. Một thằng điên có thể

mua tất cả các sách trên thế-giới và những sách

ấy có thể ở cả trong tủ sách của y . Nhưng y chỉ

có khả-năng đọc sách gì y đáng được đọc. Sự

xứng-đáng ấy là do Nghiệp ( Karma ) sinh ra.

Nghiệp của chúng ta quyết-định điều chúng ta

xứng-đáng và cái gì có thể thâu-hóa được.

Chúng ta chịu trách-nhiệm về chúng ta là cái

gì, như thế nào, và chúng ta muốn là cái gì,

chúng ta có khả-năng tự tạo lấy mình. Nếu cái


11

ta hiện-tại đã là kết-quả của những hành-vi

quá-khứ thì chắc-chắn theo đấy cái ta tương-lai

ta mong muốn sẽ do hành-vi hiện-tại tạo nên.

Vậy chúng ta phải biết hành-động như thế nào.

Các ông sẽ bảo : " Ích lợi gì mà học-hỏi hành-

động cách nào ? Mọi người đều hành-động

cách này hay cách kia ở đời này cả." Nhưng có

điều là chỉ phao-phí năng-lực của mình đi thôi !

Theo Đạo Nghiệp, Đạo Hành-động

( Karma - Yoga ) Thánh Kinh Gita dạy hành-

động sáng-suốt như một khoa-học : Hành-động

thế nào để người ta có thể đạt được kết-quả tối-

hảo, cao-cả. Nên nhớ rằng tất cả hành-động chỉ

là thi-thố năng-lực tinh-thần, luôn luôn có ở

đấy để gọi tỉnh tâm-hồn hướng lên. Năng-lực

có tại trong mọi người, tri-thức cũng thế.

Những hành-động giống như những cái đánh

đập để đem chúng ra, tạo điều-kiện cho hai ông

tướng : Tri và Năng tỉnh dậy ( Science và

Conscience ), ( Khoa-học và Đạo-đức ) .

VIVE -KARMA

12

Loài người hành-động với nhiều động-cơ

khác nhau, không thể có hành-động không

động-cơ. Có người muốn có danh-tiếng thì

hành-động vì danh, có người khác muốn có

tiền thì hành-động vì tiền, có người muốn có

quyền-thế thì hành-động vì quyền-thế. Có

người muốn lên Thiên-đường thì hành-động vì

Thiên-đường. Có người muốn để lại tiếng thơm

sau khi chết như tục lệ của người Trung-Hoa,

không ai được mang tên thụy trước khi chết, và

như thế là cách hành-động tốt hơn chúng ta.

Khi nào làm được điều gì thật tốt, thì đấy là

người ấy đã đem lại một chức-tước quý-phái

cho cha mình đã chết rồi hay cho ông-nội

mình. Có người hành-động vì thế. Có tín-đồ

Hồi-giáo suốt đời hành-động để có được một

cái mả lớn của con cháu xây cho khi họ chết.

Tôi có biết một giáo-phái mà tín-đồ hễ bắt đầu

sinh một đứa con là người ta xây cho nó một

ngôi mộ. Đối với họ đấy là một hành-động

trọng-đại nhất người ta có thể làm được, ngôi

mộ càng to càng đẹp bao nhiêu, người ấy càng

được coi là tốt bấy nhiêu. Có kẻ hành-động như


13

một hình phạt : làm tất cả các việc xấu, rồi xây

một ngôi chùa, phù-đồ hay cúng dâng cho nhà

Sư để mua chuộc nhà Sư lấy giấy thông-hành

lên Thiên-đường tĩnh-thổ. Họ tin rằng với cái

loại hào-phóng ấy họ sẽ sạch nợ và lên Thiên-

đường một cách an-toàn mặc dầu họ đã phạm

tội-lỗi. Đấy mới là một số động-cơ hành-động

khác nhau .

Chữ Vô Cầu Là Chữ Thiên Nhiên

Hành-động vì yêu hành-động. Có một

thiểu-số thật là tinh-hoa của mặt-đất ở các nước

đã hành-động vì yêu hành-động, không để ý

vào danh-lợi, tiếng-tăm, cả đến được lên Thiên-

đường. Họ hành-động chỉ vì việc ấy có hậu-quả

tốt. Có người khác làm việc thiện giúp nhân

loại vì những lý-do cao-cả hơn, họ tin vào việc

thiện và yêu điều thiện. Thông lệ khát-vọng

danh tiếng và vinh-quang làm động-cơ hành-

động ít khi đem lại hậu-quả tức thì. Chúng đến

với chúng ta khi tuổi già và không còn nghĩ

đến đời sống nữa, sắp sửa cáo-chung. Nếu một

VIVE -KARMA

14

người hành-động không động-cơ vị-kỷ, phải

chăng y không được gì cả sao ? Có chứ ! Y có

được phần-thưởng cao-quý nhất. Vô-tư, vị-tha

đền đáp ta nhiều, nhưng ta không đủ điều-kiện

để thực-hành. Nó cũng lợi lạc cho sức khoẻ

nữa kia. Tình-yêu, chân-lý và vô-tư không phải

chỉ là ngôn-ngữ luận-lý suông, nhưng chúng

làm lý-tưởng tối-cao của chúng ta, vì ở chúng

có sự biểu hiện quyền-năng. Trước hết, người

nào có thể hành-động vô-tư liền 5 ngày hay là

liền 5 phút, không chút động-cơ vị-kỷ gì cả,

không cả nghĩ cho tương-lai, Thiên-đường hay

Địa-ngục, thưởng hay phạt, có ở nơi mình một

khả-năng trở nên một Đại-thế-lực tinh-thần.

Điều ấy rất khó thực-hiện, nhưng ở trong đáy

lòng chúng ta biết giá-trị của nó và sự lành nó

đem lại. Chính cái năng-lực lớn nhất để tự chủ

được mình là sự biểu-hiện thế-lực lớn nhất ; sự

tự chủ được mình tỏ ra một sức mạnh lớn hơn

mà không một hành-động nào hướng ra ngoài

có thể biểu-lộ. _ ( Vì vô minh mà Linh-hồn

hay Tâm-linh đã bị liên-hệ vào thiên-nhiên.

Mục-tiêu của ta là giải-thoát sự chi-phối của


15

thiên-nhiên. Đấy là đối-tượng của tất cả tôn-

giáo. Tất cả tâm-hồn tiềm-năng linh-thiêng.

Mục-đích là biểu-hiện cái linh-tính ấy tiềm-

tàng ở nơi chúng ta, bằng sự làm chủ tính

thiên-nhiên ở bên trong và ở bên ngoài. Bằng

hành-động phục-vụ, hoặc sùng-bái, hoặc sống

tâm-linh hay triết-lý, hay bằng tất cả, đồng thời

và hay là tự-do. Đấy là tất cả tôn-giáo. Nhà

Đạo-sĩ cố đạt mục-tiêu ấy bằng cách tự-chủ lấy

mình .)

Nếu một cỗ xe tứ mã chạy xuống giốc,

người đánh xe có thể để cho xe lăn hết tốc-độ

nhưng nó cũng có thể kìm ngựa lại. Đằng nào

tỏ ra năng-lực lớn hơn ? Buông cương ngựa

hay là kìm cương ngựa ? Một viên đạn đại-bác

chạy một đường dài qua không-trung trước khi

rơi xuống đất. Một viên đạn khác vấp vào bức

tường ngay lúc đầu, và sự đụng-chạm tỏa ra

một sức nóng dữ-dội. Tất cả năng-lực hướng ra

ngoài và là kết-quả của động-cơ vị-kỷ thì chỉ là

phung-phí, nó không phản-hồi năng-lực về ta.

Nếu trái lại, nó được chế-ngự, nó mới tăng

VIVE -KARMA

16

thêm sức mạnh. Sự tự-chế, tự-chủ mình có

khuynh-hướng tạo ra một ý-chí hùng-cường,

một tính-cách thuộc loại những nhân-cách của

một Đấng Cơ-Đốc ( Christ ) hay là một Đức

Phật ( Bouddha ). Bọn ngu-ngốc biết cái bí-

quyết ấy, vậy mà chúng muốn ngự-trị thế-giới

nhân-loại . Cả đến một kẻ điên dại cũng có thể

ngự-trị cả thế-giới nếu nó biết hành-động và

chờ-đợi ; ( Trường-hợp Hít-Le ). Y hãy đợi ít

năm kìm hãm ý-tưởng ngự-trị lại ; và đến khi

ý-tưởng ấy hết đi hoàn-toàn không còn nữa thì

y sẽ là một thế-lực trong thế-giới. Đa số chúng

ta không biết nhìn xa ngoài một ít năm, chẳng

khác gì những con thú không biết nhìn xa ngoài

mấy bước. Thế-giới của chúng ta chỉ là một

vòng chật hẹp bé nhỏ. Chúng ta không biết

nhẫn-nại để nhìn xa rộng, và vì thế mà trở nên

vô-luân và độc-ác. Đấy là sự hèn yếu, sự bất-

lực của chúng ta vậy .

Cả những hình-thức hành-động thấp nhất

cũng không được miệt-thị, việc làm hèn-hạ

nhất cũng không được khinh-thường. Kẻ không


17

biết gì hơn hãy cứ hành-động vì mục-tiêu vị-

kỷ, vì danh vọng, nhưng ai nấy phải luôn luôn

cố-gắng hướng lên những động-cơ cao hơn và

phải hiểu chúng. " Hành-động, chúng ta đều có

quyền, nhưng không được có quyền về kết-quả

của hành-động " _ ( Thế-Tôn-Ca ) . Hãy để kết-

quả đấy. Tại sao phải để ý đến kết-quả ? Nếu

anh muốn giúp-đỡ một người nào, chớ bao giờ

nghĩ đến thái-độ của y sẽ phải thế nào đối với

anh. Nếu anh muốn làm một việc thiện, một

hành-động lớn có giá-trị thì đừng bận tâm nghĩ

đến kết-quả sẽ thế nào .

Ở đây hiện ra một vấn-đề nan-giải trong

cái lý-tưởng hành-động ấy. Hoạt-động nhiệt-

thành là thiết-yếu ; chúng ta phải luôn luôn

hành-động, làm việc. Chúng ta không thể

không hành-động trong một giây phút. Vậy còn

nghỉ ngơi thì sao ? ( Xuất-thế nhập-thế ). Một

mặt là sinh-tồn phấn-đấu, làm việc trong đó

chúng ta quay-cuồng mau-lẹ tít mù, vì sống là

hành-động phấn-đấu. Một mặt khác là an-tĩnh,

bình-tĩnh thoái lui từ bỏ, chung-quanh mọi vật

VIVE -KARMA

18

đều an-tĩnh, không một tiếng động, không chút

biểu-hiện, chỉ có núi non, hoa cỏ, chim muông.

Cả hai mặt không mặt nào một mình là hoàn-

toàn cả. Một người quen với tịch-mịch, nếu

phải tiếp-xúc với xã-hội quay-cuồng, đời sống

vật-lộn sẽ bị tan nát, cũng như loài cá quen

sống dưới đáy biển nước sâu hễ đem lên mặt

nước sẽ bị tan-tành, vì thiếu áp-lực của nước

bảo-vệ chúng. Một người quen sống đời sống

vật-lộn ồn-ào làm sao có thể sống thoải mái

nơn tịch-mịch ? Y sẽ đau khổ và có thể mất

hồn .

Con người lý-tưởng là ở trong cảnh tịch-

mịch, hết sức yên-tĩnh, thấy được hoạt-động

náo-nhiệt và trong đời náo-nhiệt hết sức thấy

được sự tịch-tĩnh của sa-mạc. Y đã học biết bí-

quyết chế-ngự, y đã tự kiểm làm chủ được

mình. Y đi trên đường phố của đô-thị lớn nhộn-

nhịp mà tinh-thần bình-tĩnh như khi ở trong

hang-động, không một tiếng nào tới được đến

y ; vậy mà trong thời-gian ấy y rất hoạt-động

nhiệt-thành. Đấy là lý-tưởng của Đạo Nghiệp


19

( Karma Yoga ), và nếu anh đạt tới đấy là anh

thực sự hiểu biết bí-quyết của hành-động .

" Thành thị do lai ngụ tự triền

Tùy cơ ứng biến mỗi thời nhiên.

Song chiêu nguyệt đáo thiền sàng mật

Tùng tiếu phong suy tỉnh khách miên.

Sắc ảnh lâu đài minh sắc diệu

Thanh truyền chung cổ diễn thanh truyền.

Nguyên lai tam giáo đồng nhất thể

Nhậm vận hà tằng lý hữu thiên ."

_ ( Hương-Hải Thiền Sư )

VIVE -KARMA

20

Nghĩa :

( Chơi nơi đô-thị tưởng chùa chiền

Ứng biến tùy thời lẽ tự nhiên.

Cửa đón trăng vào giường thiền kín

Thông reo trước gió khách triền miên.

Lâu đài sắc tướng tỏ biến sắc

Chiêng trống thanh âm diễn tiếng huyền.

Tam giáo về nguồn cùng một thể

Bao giờ thể dụng lại có thiên . )

Nhưng chúng ta phải đi từ đầu, bắt tay

vào việc làm trước mắt và dần dần mỗi ngày

một ít vị-kỷ đi. Chúng ta phải hành-động và

tìm hiểu cái năng-lực động-cơ thúc đẩy bên

trong. Và thường không ngoài lệ ở những năm

đầu chúng ta sẽ thấy động-cơ của chúng ta luôn

luôn vị-kỷ, nhưng rồi dần dà tính vị-kỷ tan biến

bởi sự kiên-nhẫn cho tới khi nào chúng ta có

thể hành-động thật vô-tư. Tất cả chúng ta có

thể hy-vọng một ngày kia sẽ đi đến trong cuộc

phấn-đấu sinh-tồn ở đời, chúng ta sẽ trở nên

hoàn-toàn vô cầu, vô-tư trong việc làm ; và đến

lúc chúng ta đạt tới đấy thì tất cả những năng-


21

lực sẽ tập-trung và tri-thức vốn có ở nơi ta sẽ

biểu-lộ .

VÔ CẦU :

Người ta ở trong phù thế

Chữ Vô-Cầu ( ) là chữ Thiên-nhiên .

Đem bẩm Trời, Trời cũng phải khuyên

Khuyên khuyên chữ " Anh hùng yên sở ngộ ".

Thơ rằng : " Tạo-Hóa có ghen chi mệnh số "

Giang-san nào oán với văn-chương .

Phận tài-hoa đành có lúc vẻ-vang

Đường khoa mục xa nhau đà mấy bước .

Sóng vỗ lớp sau như lớp trước

Chữ vẫy vùng ai có kém ai đâu .

Thảnh thơi thơ túi rượu bầu

Trần ai, ai biết cồng hầu là ai

Bao giờ rõ mặt mới hay .

_ ( Nguyễn-Công-Trứ )

********


23

CHƯƠNG I I

MỖI NGƯỜI ĐỀU CÓ

GIÁ-TRỊ Ở ĐỊA-VỊ CỦA MÌNH

Theo triết-học Số-luận ( Samkhya ) thì

vũ-trụ vật-lý do ba năng-lực hợp nên mà tiếng

Phạn ( Sanscrit ) gọi là Sattva, Rajas và Tamas

( Hòa ; Dương ; Âm ). Chúng

biểu hiện trong thế-giới vật-lý như là cái gọi là

Quân-bình. Hoạt-động và Nõa-tính ( Tamas )

tượng-trưng là đen tối hay là bất động. ( Rajas )

tượng-trưng là động tĩnh biểu diễn là hấp-dẫn-

lực và ( Sattva ) là quân-bình dung-hòa cả hai .

Ở mỗi cá-nhân có ba năng-lực ấy. Có

Nõa-tính chủ-động chúng ta ươn lười, không

buồn động-đậy, ta không hoạt-động vì bị một

VIVE -KARMA

24

số ý-tưởng hay chỉ là ươn lười chi-phối. Lúc

khác hoạt-động làm chủ, và lúc khác nữa thì có

sự quân-bình bình-tĩnh. Lại nữa, ở mỗi người

khác nhau, một trong những năng-lực ấy chi-

phối. Cá-tính của người này thì bất động, ươn

lười, ở người kia thì hiếu động, ham quyền,

biểu hiện năng-lực, và còn ở người khác nữa,

chúng ta thấy dịu-dàng, bình-tĩnh và hiền-lành

êm-ái, do sự quân-bình của cả hai khuynh-

hướng động, tĩnh. Vậy ở tất cả tạo-vật, động-

vật, thực-vật và nhân-loại, chúng ta thấy nhiều

ít biểu hiện đặc-trưng của tất cả những năng-

lực khác nhau ấy .

Đạo Nghiệp ( Karma Yoga ) đặc-biệt chú-

trọng vào ba yếu-tố ấy. Nó dạy cho ta biết

chúng là gì và sử-dụng chúng như thế nào để

giúp chúng ta hành-động tốt hơn. Xã-hội nhân-

loại là một tổ-chức có cấp bậc. Chúng ta đều

biết về đạo-đức, luân-thường đạo-lý, và chúng

ta ai cũng biết bổn-phận là gì, nhưng đồng thời

chúng ta thấy rằng ở các xứ khác nhau thì ý-

nghĩa luân-lý đạo-đức rất khác nhau. Ở xứ này


25

cái gì coi như là đạo-đức luân-lý, có thể ở xứ

khác nó bị coi như hoàn-toàn vô-luân, phi đạo -

đức. Ví dụ ở một nước anh, em họ có thể lấy

nhau, ở nước khác người ta nghĩ là vô-luân,

phản đạo-đức. Ở một xứ người con trai có thể

lấy chị hay em dâu, ở nước khác tục ấy coi như

phi luân-lý. Ở một xứ nọ người ta lấy nhau

nhiều lần, ở nước kia chỉ được lấy vợ lấy chồng

một lần thôi. Cũng thế ở trong các phạm-vi

luân-lý khác, chúng ta thấy tiêu-chuẩn giá-trị

rất khác nhau, vậy mà chúng ta đều tin-tưởng

phải có một tiêu-chuẩn giá-trị luân-lý đại-đồng

phổ-biến .

Về bổn-phận cũng thế. Ý-niệm bổn-phận

thay đổi nhiều ở các dân-tộc khác nhau : ở một

nước này, nếu một người làm một số việc gì

người ta sẽ chê y không phải đạo, nếu y làm

chính những việc ấy ở nước khác, người ta lại

khen y là phải đạo. Vậy mà chúng ta biết phải

có một ý-niệm phổ-quát đại-đồng về bổn-phận.

Cũng thế một giai-cấp xã-hội nghĩ một số điều

thuộc về bổn-phận của nó, mà một giai-cấp

VIVE -KARMA

26

khác nghĩ trái hẳn và sẽ rùng-rợn khi nó phải

làm điều ấy. Có hai đường mở ra cho chúng ta :

con đường của kẻ ngu nghĩ rằng chỉ có một con

đường đi đến chân-lý còn các đường khác là sai

lầm ; và con đường của hiền-triết nhận thấy

rằng tùy theo cơ-cấu tinh-thần hay là bình-diện

đời sống của chúng ta mà bổn-phận và đạo-đức

thay đổi. Điều cốt-yếu phải biết là có những

cấp bậc của bổn-phận và đạo-đức, rằng bổn-

phận của một bình-diện đời sống trong một

hoàn-cảnh sẽ không là bổn-phận và không có

thể là bổn-phận cho một bình-diện khác .

Để minh-giải : Tất cả đại giáo-chủ đã dạy

" Không chống kẻ ác ", rằng bất-bạo-động là

lý-tưởng đạo-đức tối-cao. Chúng ta đều biết

thế, nhưng nếu một số trong chúng ta thử thực-

hành đầy đủ châm-ngôn ấy, thì tất cả guồng

máy xã-hội sẽ sụp đổ tan-tành, kẻ ác sẽ chiếm

hữu của-cải và sinh-mệnh chúng ta, và chúng ta

sẽ làm tất cả điều chúng thích đối với chúng ta.

Nếu giáo-lý bất-bạo-động ấy được thực-hành

chỉ trong một ngày thôi, nó sẽ dẫn đến đổ vỡ.


27

Vậy mà trực-giác của chúng ta cảm thấy trong

thâm-tâm chân-lý chính-xác của giáo-lý

" Không chống tội ác " nó có vẻ là một lý

tưởng tối-cao. Tuy nhiên, đem dạy giáo-lý ấy

thì có nghĩa là lên án một phần lớn nhân-loại.

Không những thế, nó sẽ làm cho người ta cảm

thấy luôn luôn là mình lầm lỗi, và tạo ra mặc-

cảm tôi-lỗi ở họ trong hành-vi. Nó làm cho họ

bạc-nhược, và sự bất-mãn về mình gây nên

nhiều tật xấu hơn là bất cứ sự nhu-nhược nào

khác. Đối với người nào bắt đầu tự ghét mình

thì con đường sa-đọa sẵn-sàng rộng mở, và đối

với cả một dân-tộc cũng thế .

Nghĩa-vụ đầu tiên của chúng ta là không

tự ghét mình, bởi vì muốn tiến thì chúng ta

phải tin trước vào mình kế đến vào Thượng-

Đế. Người nào không tự tín thì không bao giờ

có đức tin vào Thượng-Đế. Do đấy mà chúng

ta chỉ còn một biện-pháp là công-nhận bổn-

phận. Bổn-phận và đạo-đức thay đổi tùy theo

hoàn-cảnh ; ở trường-hợp người nào chống

điều ác, không luôn luôn làm một điều xấu tự

VIVE -KARMA

28

thân ; tùy theo trường-hợp của người ấy, đứng

ở trong, có thể lấy việc chống điều ác để trở

thành bổn-phận của y .

Đọc Kinh Thế-Tôn-Ca ( Bhagavad Gita )

nhiều độc-giả Âu-Tây ngạc-nhiên thấy Chúa

Krishna, ở chương hai, bảo đệ-tử Arjuna là giả-

dối và hèn-nhát khi y từ-chối chiến-đấu, kháng-

cự đối-phương, lấy cớ vì đối-phương là bằng-

hữu và bà con thân thích, và cho rằng bất-bạo-

động là lý-tưởng tối-cao của tình-yêu. Đấy là

bài học lớn cho chúng ta học-hỏi, cái cực-đoan

tích-cực và tiêu-cực luôn luôn tương-tự. Khi

những ba-động ánh-sáng quá chậm chúng ta

không nhìn thấy cũng như khi chúng quá mau.

Với âm-thanh cũng thế. Giữa bạo-động đề-

kháng và bất-bạo-động đề-kháng, tính-chất

khác nhau cũng thế. Một người không kháng-

cự vì nó yếu, lười và không có khả-năng chứ

không phải nó không muốn. Một người khác

biết rằng mình có thể đánh một đòn chí tử nếu

y muốn, nhưng không những nó không đánh

mà còn ban ơn cho kẻ thù. Người không


29

kháng-cự vì bất-lực là người phạm lỗi, và như

thế không lợi gì trong sự bất-bạo-động, còn

người kia sẽ phạm lỗi vì không kháng-cự. Đức

Phật từ bỏ ngôi vua và địa-vị của mình đấy là

cử-chỉ hy-sinh ; nhưng không có sự hy-sinh ở

trường-hợp một kẻ ăn mày, không có gì để hy-

sinh cả. Vậy chúng ta phải thận-trọng về ý-

nghĩa thực khi chúng ta nói sự bất-bạo-động là

lý-tưởng của tình-yêu. Trước hết chúng ta hãy

cẩn-thận để hiểu biết xem chúng ta có khả-

năng kháng-cự hay không. Bấy giờ, nếu có

khả-năng mà không sử-dụng và không đề-

kháng thì đấy là một hành-động của tình-yêu.

Nhưng nếu chúng ta không có khả-năng kháng-

cự, nhưng đồng thời tự dối mình mà bảo rằng

chúng ta không chống-đối vì động-cơ của tình-

yêu tối-cao. Arjuna trở nên hèn nhát khi thấy

trước mắt đội quân hùng mạnh chống với mình.

" Tình-yêu " của y làm cho y quên mất nghĩa-

vụ của mình đối với tổ-quốc và nhà vua. Bởi

vậy mà Chúa Krishna bảo y là dối-trá : " Con

nói như một hiền-nhân nhưng hành-vi của con

VIVE -KARMA

30

lừa dối con để trở nên một người hèn nhát, vậy

hãy đứng lên và chiến-đấu ! "

Đây là ý-nghĩa trọng-tâm của Đạo Nghiệp

( Karma Yogin ), là người hiểu rằng lý-tưởng

tối-cao là bất-bạo-động, và y cũng hiểu rằng cái

lý bất-bạo-động ấy là sự biểu hiện tối-cao về

quyền-lực thực có trong tay, và y cũng biết

rằng cái gọi là chống đối tội ác chỉ là bước đầu

trên đường dẫn đến sự biểu hiện của quyền-lực

tối-cao kia, nghĩa là bất-bạo-động. Trước khi

đạt tới cái lý-tưởng tối-cao ấy, phận-sự nhân-

loại là chống-đối tội ác, y hãy hành-động, y hãy

phấn-đấu, y hãy đánh thẳng vào mặt kẻ thù thật

mạnh. Chỉ đến bấy giờ, khi nào y có được khả-

năng kháng-cự thì bất-bạo-động mới là đạo-

đức. Có một lần, ở nước tôi, tôi gặp một người

mà trước đây tôi biết y hết sức đần-độn, ươn

lười, không biết gì cả và không muốn cầu biết,

sống một đời sống của con vật. Y hỏi tôi y phải

làm gì để biết Thượng-Đế, làm thế nào để được

giải-thoát. Tôi bèn hỏi lại y : " Anh có thể nói

dối được không ? _ Y đáp : " Không ! " _" Vậy


31

thì tốt hơn hãy học điều ấy đi ! Nói dối còn tốt

hơn là vô-tri vô-giác, bất-động như là một cục

gỗ ; anh bất động quá, chắc-chắn anh chưa đạt

tới trình-độ tối-cao siêu lên trên tất cả hành-

động, bình-tĩnh và thản nhiên, anh ươn

lười quá, cả đến làm một điều ác." Dĩ nhiên,

đấy là một trường-hợp cực-đoan, và tôi đã trêu

trọc anh ta. Nhưng điều tôi muốn nói là một

người phải hoạt-động ngõ-hầu qua hoạt-động

đi đến bình-thản hoàn-toàn .

Bất động phải được tránh bằng tất cả các

cách. Hoạt-động luôn luôn có nghĩa là chống-

đối kháng-cự. Chống-đối tất cả điều ác, tinh-

thần hay vật-lý ; và khi nào anh đã kháng-cự

thành-công, bấy giờ bình-thản sẽ đến. Nói thì

dễ : " Không ghét ai, không kháng-cự điều ác ".

Nhưng ta biết rõ cái loại sự-kiện đó thường có

nghĩa gì ở thực-tế. Khi nào thiên-hạ chú-mục

vào ta, ta có thể biểu diễn sự bất-bạo-động

nhưng trong thâm-tâm mình luôn luôn có gì

cắn dứt. Chúng ta cảm thấy thiếu hẳn sự bất-

bình-thản của việc bất-bạo-động ; chúng ta cảm

VIVE -KARMA

32

thấy sẽ tốt hơn nếu chúng ta đề-kháng. Nếu anh

muốn giầu-có và đồng thời biết rằng thiên-hạ

nhìn người nhằm mục-tiêu tiền của như là loại

người ác, thì có lẽ anh sẽ không dám cắm đầu

phấn-đấu vì tiền-tài, tuy tinh-thần anh đêm

ngày chạy theo tiền của. Đấy là giả-dối và

không đi đến đâu cả. Hãy cắm đầu vào đời tục-

thế, bấy giờ sau một thời-gian, khi đã đau khổ

và hưởng-thụ tất cả ở đấy rồi, thì sự hỷ-sả sẽ

đến ; bấy giờ bình-thản sẽ đến với mình. Vậy

hãy thỏa-mãn khát-vọng quyền-thế và các vật

khác đến khi nào anh được mãn-nguyện, bấy

giờ sẽ đến lúc anh thấy chán-chường tất cả

những vật nhỏ-nhen. Nhưng chừng nào anh

chưa được thỏa-mãn, chừng nào anh chưa

từng-trải sự hoạt-động kia thì không thể nào

anh tới được trạng-thái bình-tĩnh, thản-nhiên và

hỷ-sả, tự hy-sinh và tự khắc-phục, tự mình làm

chủ được mình. Từ bao nhiêu ngàn năm người

ta truyền-bá những ý-tưởng bình-tĩnh và hỷ-sả ;

ai nấy đã nghe nói từ thuở còn thơ vậy mà rất

hiếm có người trong thế-giới thực sự đạt tới

trình-độ ấy. Tôi không biết đã thấy được vài


33

chục người trong đời tôi thực sự bình-thản và

bất-bạo-động chưa, tuy rằng tôi đã đi qua gần

nửa địa-cầu rồi .

Mỗi người chúng ta phải giữ lấy lý-tưởng

riêng và phải hoàn-thành ; đấy là con đường

chắc-chắn nhất để tiến-bộ hơn là đi mượn lý-

tưởng của người khác mà mình không có hy-

vọng thực-hiện được. Hãy lấy thí-dụ một đứa

con-nít, nếu chúng ta muốn cho nó đi ngay hai

mươi cây-số thì một là đứa trẻ sẽ chết, hai là có

lẽ một phần ngàn lần nó lê được đến đích mệt

lả sắp chết. Đấy là đại-khái chúng ta thường

đối-xử với người đời. Không có một xã-hội nào

mà tất cả mọi người nam và nữ đều cùng một

tinh-thần, cùng một năng-khiếu, cùng một khả-

năng. Người ta phải có các lý-tưởng khác nhau,

và chúng ta không có quyền chê-bai một lý-

tưởng nào. Mỗi người ai nấy làm hết sức mình

để thực-hiện lý-tưởng của mình. Và cũng

chẳng chính-đáng đem tiêu-chuẩn của anh để

phán-đoán tôi hay lấy lý-tưởng của tôi để phán-

đoán anh. Không thể xét cây táo theo tiêu-

VIVE -KARMA

34

chuẩn của cây dừa, hay xét cây dừa theo cây

táo, mà phải xét cây táo với mực-thước của cây

táo và cây dừa với mực-thước của cây dừa .

Đồng qui nhi thù đồ, đồng nhất trong sai

biệt, đấy là quy-mô của tạo-hóa. Bất cứ cá-tính

nam, nữ có thể khác nhau đến mấy đi nữa, cơ-

bản bên trong vẫn có đồng-nhất-tính. Tính-cách

khác nhau, cá-nhân và giai-cấp xã-hội, nam và

nữ, là sự khác nhau tự-nhiên trong tạo-vật. Vậy

không nên xét đoán chúng theo một tiêu-chuẩn

giống nhau hay là đặt cho chúng một lý-tưởng

duy-nhất. Làm như thế chỉ tạo ra sự tranh-đấu

giả-tạo và kết-quả làm cho người ta bắt đầu tự

ghét mình, ác-cảm với chính mình, và cản-trở

người ta có tín-ngưỡng và trở nên thiện. Bổn-

phận của chúng ta là khuyến-khích mọi người

phấn-đấu để sống theo lý-tưởng tối-cao của

mình, và đống thời vươn lên cái lý-tưởng đó,

càng gần với chân-lý càng hay .

Trong hệ-thống luân-lý Ấn-Độ ta thấy sự

thực rất được công-nhận từ thời cổ xưa, và


35

trong kinh-điển của họ về luân-lý đạo-đức có

nhiều nguyên-tắc đặt ra cho các giai-cấp xã-hội

nhân-loại -- tại gia, xuất gia, đạo sĩ và tu sĩ .

Theo Thánh Kinh Ấn-Độ, đời sống cá-

nhân gồm có bổn-phận, nghĩa-vụ riêng-tư

ngoài những gì thuộc chung cho cả nhân-loại

đại-đồng. Người Ấn-Độ bắt đầu đời sống là

một tu-sĩ, rồi lấy vợ và lập gia-đình, về già y

rút lui về ở ẩn-dật và sau cùng là đạo-sĩ xuất

thế-gian ( Sannyasin ). Ở mỗi giai-đoạn đời

sống có một số bổn-phận kèm theo. Không một

giai-đoạn nào cao quý hơn một giai-đoạn nào

cả. Đời sống của người có gia-thất cũng cao

quý như người xuất-gia tự hiến thân cho tôn-

giáo. Kẻ quét đường ở ngoài phố cũng có giá-

trị và vinh-dự như ông vua trên ngai vàng. Hãy

kéo nhà vua xuống ngai và bảo y làm việc quét

đường xem y làm ra sao. Đặt người quét đường

lên ngai vua mà xem y cai-trị thế nào. Thực là

hão-huyền bảo người xuất-gia tu hành cao quý

hơn người sống tại gia ; sống tại gia, nhập-thế

phụng-thờ Thượng-Đế còn khó hơn nhiều so

VIVE -KARMA

36

với kẻ xuất gia sống tự-do đời sống dễ dàng.

Bốn giai-đoạn đời sống Ấn-Độ sau này thu về

còn hai là tại-gia và xuất-gia. Người tại-gia lập

gia-đình và làm tròn bổn-phận công-dân, còn

người xuất-gia có phận-sự hiến tất cả năng-lực

cho tôn-giáo, truyền-giao và thờ phụng

Thượng-Đế. Tôi sẽ đọc vài đoạn Kinh Đại-Bát

Niết-Bàn ( Mahanirvana Tantra ) giải về vấn-đề

này để các anh sẽ thấy nhiệm-vụ của một người

tại-gia thật là khó-khăn biết bao để hoàn-thành

tất cả nhiệm-vụ của mình vậy .

Người tại-gia phải hiến thân cho Thượng-

Đế, mục-đích của đời y phải là biết Thượng-

Đế. Tuy nhiên y phải làm tròn tất cả bổn-phận

của mình ; Y phải cúng dâng kết-quả hành-vi

của mình cho Thượng-Đế .

Việc khó nhất trên đời này là hành-động

không để ý đến kết-quả, hành-động vô cầu,

giúp người mà không bao giờ nghĩ đến sự đền

ơn, biết ơn, làm việc từ-thiện mà không bao giờ

trông đợi hậu-quả có đem lại cho mình tiếng-


37

tăm danh-vọng hay là điều gì lợi không. Cả đứa

hèn nhất khi được thiên-hạ ca-tụng cũng trở

nên can-đảm. Một thằng điên có thể làm những

việc anh-hùng khi cả xã-hội khen-ngợi nó,

nhưng luôn luôn làm việc thiện không để ý

đến lời khen, chê của đồng bạn thì thực là sự

hy-sinh cao-cả nhất người ta có thể thành-tựu.

Phận-sự lớn của người tại-gia làm chủ gia-đình

là nuôi gia-đình, nhưng không được kiếm sống

bằng cách gian-trá, bóc-lột hay ăn-cắp của

người khác. Và nên nhớ kỹ đời mình là để

phụng-thờ Thượng-Đế và phục-vụ kẻ khó .

Biết rằng song thân là đại-diện của

Thượng-Đế, người chủ gia-đình phải luôn luôn

làm vui lòng song thân bằng mọi cách. Nếu cha

mẹ vui lòng thì Thượng-Đế cũng vừa lòng với

mình. Người con thực sự là người con tốt,

hiếu-thảo, thì không bao giờ nói nặng lời với

cha mẹ mình .

Trước mặt song thân, người con không

được nói đùa, không được nóng giận hay bất-

VIVE -KARMA

38

bình. Trước mặt cha mẹ người con phải cúi đầu

và phải đứng nghiêm-trang, không được ngồi

xuống trước khi cha mẹ cho phép .

Cũng tương-tự như thế về bổn-phận đối

với vợ hiền. Không được mắng chửi vợ mình

và luôn luôn phải cung-cấp như đối với mẹ. Cả

đến khi nào gặp sự khó-khăn và lo-lắng, người

chồng không được tỏ ra giận-dữ đối với vợ .

Kẻ nào nghĩ đến người phụ-nữ khác ngoài

vợ mình, dù chỉ có sơ trong ý-nghĩ, kẻ ấy cũng

phải đi vào ngục tối .

Trước mặt phụ-nữ, người chủ gia-đình

không được có luận-điệu bất-chính, không bao

giờ khoe-khoang quyền-thế. Không được nói :

" Tôi làm cái này hay tôi đã làm cái kia ".

Người tại-gia luôn luôn phải chiều vợ về

tiền-tài, tình-yêu, quần áo, tín-ngưỡng, lời

ngọt-ngào, êm-ái và không bao giờ làm điều gì

phật lòng, khiến cho vợ phải bối-rối. Người


39

nào đã có được tình-yêu của người vợ hiền

trinh-tiết tức là đã thành-công về tôn-giáo và có

tất cả đức-tính .

Sau đây là phận-sự đối với con cái :

Con cái phải được nuôi-dưỡng thương

yêu cho đến khi chúng bốn tuổi, được giáo-dục

cho tới lúc mười sáu tuổi. Khi chúng hai-mươi

tuổi phải được dùng vào công việc gì, bấy giờ

cha chúng phải đối với chúng bình-đẳng với

tình phụ-tử. Đấy là đối với con trai. Còn con

gái cũng thế, nuôi dưỡng và giáo-dục cẩn-thận

hết sức. Và đến khi gả chồng, người cha phải

cấp cho nó nữ-trang và tiền-bạc làm của hồi-

môn .

Rồi đến bổn-phận của người chủ gia-đình

đối với anh chị em và các cháu. Nếu chúng

nghèo đói phải chu-cấp cũng như đối với họ-

hàng, bằng-hữu và tôi tớ của mình. Kế đến là

bổn-phận đối với dân làng, người nghèo khó và

bất cứ ai đến nhờ mình giúp-đỡ. Với đủ

phương-tiện, nếu người tại-gia chủ-nhà không

VIVE -KARMA

40

săn-sóc giúp-đỡ bà con thân-thích và người

nghèo khó, thì người ấy chỉ là kẻ bất-nhân, vô-

tình không còn là người nữa, mất nhân-tính .

Phải tránh sự quá lệ-thuộc vào ăn mặc,

chú-ý vào thân-thể và chải-chuốt. Người chủ-

nhà tại-gia phải có thân tâm thanh-khiết, hoạt-

động không ngừng và sẵn-sàng phục-vụ .

Đối với kẻ-thù, người chủ-nhà tại-gia

phải anh-dũng. Phải chống-đối chúng, đấy là

phận-sự. Y không được ngồi một xó khóc-lóc

và nói những điều bất-bạo-động vô-lý. Nếu y

không tự tỏ ra anh-dũng đối với kẻ-thù tức là y

không làm tròn phận-sự. Còn như đối với

bằng-hữu và bà con thì y phải hiền-lành như

con cừu non .

Bổn-phận của chủ gia-đình là không được

trọng-đãi kẻ ác, vì nếu y trọng-đãi kẻ ác ở thế-

gian là y che-chở tội ác. Và nếu y miệt-thị

những người đáng tôn-trọng, người lương-

thiện, ấy là một điều lầm lớn. Tình bằng-hữu


41

không nên bồng-bột ; không được kết bạn bừa-

bãi bất cứ ở đâu. Y phải xem xét hành-vi của

những người mình muốn kết bạn, xem họ đối-

đãi với người khác thế nào, đắn đo trước khi

làm bạn với họ .

Ba điều không được nói khoe mình trước

công-chúng, khoe-khoang danh-giá hay thế-lực

của mình. Y không được khoe của hay điều gì

riêng tư liên-quan đến người khác .

Một người không được than nghèo hay

khoe giầu. Y không được khoe-khoang mình

giầu-có. Y hãy tự ý-thức trách-nhiệm của mình

đấy là bổn-phận tôn-giáo thiêng-liêng của y.

Đấy không phải chỉ là khôn-ngoan thế-tục, nếu

không làm thế thì y bị coi là vô-luân .

Người chủ gia-đình là cơ-bản, cột-trụ của

cả xã-hội. Y là người nuôi sống cả gia-đình.

Người nghèo, yếu, trẻ con, phụ-nữ là hạng

không lao-động -- tất cả đều sống vào lưng

người chủ gia-đình : vậy nên có một số phận-

VIVE -KARMA

42

sự mà y phải làm tròn, và những phận-sự ấy

phải khiến y cảm thấy cường-kiện để hoàn-

thành, và không khiến y nghĩ rằng y làm những

điều không tương-xứng với lý-tưởng của mình.

Bởi vậy, nếu y có làm điều gì nhu-nhược hay là

phạm điều gì lầm, y không được nói trước

công-chúng. Nếu y định tiến-hành công việc gì

và biết chắc mình thất-bại, y không được nói ra

miệng. Một sự thú tội công-khai như thế thì

không cần-thiết mà chỉ làm cho người ta nản

không còn khả-năng để làm tròn nhiệm-vụ

chính-đáng ở đời. Đồng thời y phải phấn-đấu

để có được những điều này : trước hết là trí-

thức hai là tài-hóa. Đấy là nhiệm-vụ của y và

nếu y không làm tròn thì đáng bị khinh-bỉ,

không phải là một nhân-cách. Người chủ gia-

đình không phấn-đấu để có tiền của là người

vô-luân. Nếu y lười-biếng, sống một đời ươn-

hèn thì y vô-luân vì hàng trăm người cậy trông

vào y. Nếu giầu có thì hàng trăm người khác

sẽ có phần được nhờ, được cưu-mang, giúp-đỡ.


43

Nếu như trong đô-thị này không có hàng

trăm người nỗ-lực làm giầu và đã có được của-

cải thì có đâu tất cả nền văn-minh này và còn

đâu có các nhà cứu-tế xã-hội và các lầu cao

ngất trời kia ?

Ở trường-hợp này mà theo đuổi tài-hóa

thì không phải là xấu, vì tài-hóa là để phân-

phát. Người chủ gia-đình là trung-tâm đời sống

và xã-hội. Y phấn-đấu để thành giầu-có bằng

cách chính-đáng và vì mục-đích chính-đáng ấy

là một sự phụng-thờ của y khi y kiếm tiền-của

và tiêu đi chính-đáng. Y thực-hành cùng một

việc với nhà ẩn-dật trong hang-động cầu-

nguyện để giải-thoát, vì ở trong hang động,

Hành và Tàng chúng ta chỉ thấy có hai mặt

khác nhau của cùng một đức-tính : tự khắc

phục và tự-hỷ-sả hy-sinh -- Đó là tự hy-sinh

mình để hiến-dâng cái ngã riêng do những tư-

tưởng phụng-sự Thượng-Đế và cái gì thuộc

Thượng-Đế đã gợi lên .

VIVE -KARMA

44

Người chủ gia-đình phải nỗ-lực bằng mọi

cách để có được danh-tiếng tốt. Y không được

sống bằng nghề cờ-bạc, không được bè đảng

với kẻ ác, dối-trá và không gây phiền-não cho

người khác .

Nhiều khi người ta bắt tay vào những

công-việc mà không có phương-tiện để thành-

tựu, kết-quả là người ta phải dối-trá để đạt tới

đích, rồi ở tất cả các công việc người ta phải

xét đến yếu-tố thời-gian, điều gì thất-bại bây

giờ, có thể ở một lúc khác sẽ là một sự thành-

công lớn .

Người chủ gia-đình phải nói thành-thật và

nhu-hòa, dùng lời ngọt-ngào mà người ta ưa-

chuộng. Những lời nói có thể cải-thiện người

khác và không được nói đến công việc của

người khác .

Người chủ gia-đình phải đào giếng, trồng

cây bên vệ đường, làm cầu, làm quán cho


45

người và cho súc-vật, như thế cũng đi tới mục-

đích tối-cao như một đạo-sĩ .

Đấy là một phần của học-thuyết Nghiệp-

báo ( Karma Yoga ), hành-động là bổn-phận

của người chủ gia-đình .

Có một đoạn về sau nói rằng : Nếu người

chủ gia-đình chết trên bãi chiến-trường vì tổ-

quốc hay vì tôn-giáo của mình thì y cũng đi

đến đích như một đạo-sĩ ngồi thiền, như vậy

đủ tỏ rằng điều gì là bổn-phận của người này

mà không là của người khác. Đồng thời trong

Kinh không nói bổn-phận này thấp hèn, làm

cho người ta hèn đi, hoặc bổn-phận kia làm cho

người ta cao-quý lên. Mỗi bổn-phận có một vị-

trí riêng của nó và tùy theo với hoàn-cảnh mà

chúng ta phải thành-tựu bổn-phận của mình .

Có một ý-tưởng trong tất cả những điều

trên, ấy là ý-tưởng cấm-đoán tất cả sự nhu-

nhược. Đấy cũng là ý-tưởng đặc-biệt ở tất cả

những giáo-lý của chúng ta, mà tôi ưa nhất về

VIVE -KARMA

46

triết-học cũng như tôn-giáo hay hành-động.

Nếu các anh đọc Kinh Vệ-Đà, các anh sẽ thấy

luôn luôn danh-từ được nhắc đi nhắc lại là :

" Không nhu-nhược -- Vô-úy " .

Sợ-hãi là dấu hiệu của nhu-nhược. Một

người phải can-đảm chịu bổn-phận của mình,

không để ý tới lời dèm-pha phỉ-báng của người

đời .

Nếu một người xuất-gia rút lui khỏi xã-

hội để phụng-thờ Thượng-Đế, y không được

nghĩ rằng người tại-gia ở trong đời để làm điều

thiện cho thế-giới là vô-thần ; và người sống

trong đời tại-gia không được nghĩ rằng những

người xuất-gia là họ phiêu-lưu .

Mỗi người đều có giá-trị ở vị-trí của

mình, ý-tưởng đó sẽ được chứng-minh bằng

câu chuyện sau đây :

" Có một ông vua hay hỏi tất cả các

nhà đạo-sĩ tới nước mình rằng : “ Ai là sĩ-


47

nhân, người xuất-gia để trở nên đạo-sĩ

hay là người tại-gia làm bổn-phận của

một người chủ gia-đình ? ”

" Có nhiều hiền-triết tìm-hiểu về

điều ấy và khẳng-định rằng đạo-sĩ là sĩ-

nhân, nhà vua bèn hỏi lấy gì làm bằng-

chứng. Khi họ không thể chứng-minh

được, nhà vua bèn bắt họ phải lập gia-

đình để trở thành chủ gia-đình. Rồi có

đạo-sĩ khác đến tâu với vua rằng : Chính

người chủ gia-đình làm tròn bổn-phận của

mình là sĩ-nhân, nhà vua cũng đòi bằng-

chứng. Đến khi họ không thể chứng-minh

được, họ cũng bị nhà vua bắt phải lập gia-

đình .

" Sau cùng có một đạo-sĩ trẻ tuổi

đến, và nhà vua cũng hỏi như thế. Đạo-sĩ

bèn trả lời : “ Ai nấy đều là sĩ-nhân ở vị-

trí của mình ”. Nhà vua bèn đòi phải

chứng-minh. Đạo-sĩ tâu : “ Tôi sẽ chứng-

minh, nhưng trước hết xin nhà vua hãy

đến và sống như tôi trong mấy ngày, bấy

VIVE -KARMA

48

giờ tôi mới có khả-năng chứng-minh cho

ngài điều tôi đã nói ” .

" Nhà vua bằng lòng đi theo đạo-sĩ.

Đi khỏi lãnh-thổ của mình rồi qua lãnh-

thổ của nhiều nước khác, cho tới khi hai

người cùng tới một đại-vương-quốc. Ở

kinh-đô vương-quốc này đang có một đại-

hội. Nhà vua và đạo-sĩ nghe thấy tiếng

trống, kèn và cả tiếng của người xướng-

ngôn-viên. Dân-chúng tụ-họp đầy đường

phố, mặc lễ-phục, và bấy giờ thì nghe

thấy lời tuyên-ngôn chính. Nhà vua và

đạo-sĩ đứng lẫn trong đám dân-chúng

xem sự việc diễn-tiến ra sao. Người phát

ngôn tuyên-bố : “ Công-chúa con vua của

nước này đang kén một người chồng

trong đám quần-chúng đang tụ-tập ở

đây ”.

" Ở Ấn-Độ vốn có một cựu-tục để

cho công-chúa kén chồng theo cách ấy.

Mỗi công-chúa đều có quan-niệm về

người chồng mà mình muốn kết-hôn. Một

số công-chúa muốn có một người chồng


49

đẹp-trai, một số khác lại muốn kén người

bác-học, một số khác nữa lại muốn kén

người giầu-có v.v...

" Tất cả những hoàng-tử trong các

nước láng-giềng đều phô-trương bộ-diện

của mình và tự đến giới-thiệu với công-

chúa. Có khi họ còn mang theo người

phát-ngôn của họ để khoe-khoang ưu

điểm và lý-do mà hoàng-tử hy-vọng được

công-chúa kén chọn mình . .

" Công-chúa được rước trên kiệu

một cách hết sức huy-hoàng, vừa nhìn và

nghe về các hoàng-tử. Khi nào công-chúa

tỏ ra bất-mãn về sự nghe thấy của mình,

nàng sẽ giục những người khiêng kiệu đi

và không còn để ý tới vị hoàng-tử ấy nữa.

Tuy nhiên nếu công-chúa vừa ý về một

người nào trong đám hoàng-tử thì nàng sẽ

ném vòng hoa vào cổ người ấy và người

ấy sẽ được làm chồng của nàng .

" Nàng công-chúa ở nước mà nhà

vua và vị đạo-sĩ kia đi đến cũng đang

thiết-lập một buổi đại-lễ như thế. Nàng là

VIVE -KARMA

50

một công-chúa tuyệt đẹp và chồng nàng

sẽ là người kế-nghiệp ngôi vua của cha

nàng. Ý-niệm của nàng công-chúa này là

phải lấy một người chồng thật đẹp-trai,

nhưng nàng đã không thể tìm thấy người

nào vừa ý trong đám hoàng-tử. Vì thế nên

buổi lễ được thiết-lập liên-tiếp trong

nhiều ngày mà công-chúa vẫn chưa chọn

được một người chồng vừa ý. Buổi lễ này

là buổi lễ trịnh-trọng nhất, rất đông người

đến dự. Nàng công-chúa đi kiệu tới, và

người ta kiệu nàng hết chỗ này tới chỗ

khác trong đám hoàng-tử, nhưng nàng

không để ý tới một ai và các vị hoàng-tử

cũng thất-vọng, có lẽ buổi lễ này cũng đi

đến thất-bại. Chính lúc ấy có một vị đạo-

sĩ trẻ tuổi và rất đẹp trai như mặt-trời

giáng hạ, đang đứng ở một góc của đám

đông để xem hội. Kiệu của công-chúa

khiêng vừa tới gần đạo-sĩ này, nàng liền

nhìn thấy đạo-sĩ và lập tức nàng hạ lệnh

dừng kiệu lại, nàng từ từ quàng vòng hoa

lên cổ người đạo-sĩ .


51

" Đạo-sĩ trẻ tuổi kia vội nắm vòng

hoa ném đi và kêu lên : “ Cái gì mà vô lý

thế này. Tôi là một đạo-sĩ, hôn-thú là cái

gì ? ” Nhà vua của nước này nghĩ rằng có

lẽ người kia nghèo nên không dám kết-

hôn cùng công-chúa, nên nói với đạo-sĩ :

“ Con ta sẽ có một nửa quốc-gia này ngay

bây giờ, và tất cả lãnh-thổ sau khi ta

chết ”. Nhà vua lại đặt vòng hoa lên cổ

đạo-sĩ. Đạo-sĩ lại ném vòng hoa đi lần thứ

hai, nói : “ Vô lý. Tôi không muốn lấy

vợ ”. Rồi bỏ chạy khỏi đám đông .

" Bấy giờ công-chúa đã thực sự cảm

phục vị đạo-sĩ trẻ tuôi kia, đến nỗi nàng

phải nói : “ Tôi phải lấy bằng được người

này, không thì tôi sẽ chết ”. Nàng chạy

theo đạo-sĩ để cố kéo lại. Chàng đạo-sĩ

chạy miết vào rừng-rậm hang sâu rồi biến

mất, công-chúa tìm mãi không thấy chàng

nữa, mỏi mệt ngồi xuống gốc cây khóc-

lóc vì nàng đã bị lạc không còn biết lối

về. Bấy giờ vị đạo-sĩ cùng đi với nhà vua

kể trên của chúng ta mới đến an-ủi công-

VIVE -KARMA

52

chúa : “ Đừng khóc nữa, chúng tôi sẽ dẫn

nàng ra khỏi rừng này, nhưng bây giờ tối

quá khó mà tìm ra lối đi. Đây có gốc cây,

chúng ta hãy nghỉ lại, sớm mai sẽ ra về ! ”

" Lúc ấy có một đôi chim và ba con

chim non đang nằm trên một tổ chim ở

trên ngọn cây. Con chim bố nhìn xuống

thấy có ba người khách trọ, mới nói với

con chim mẹ : “ Em ơi, chúng ta phải làm

gì đây ? Nay có ba người khách đến nhà

mình, trời lại rét, mà không có lửa sưởi !”

Thế rồi con chim bố bay đi, kiếm củi cầm

bằng mỏ đem về thả xuống cho khách. Ba

người khách thấy có củi bèn đốt lên đống

lửa sưởi. Nhưng con chim cha vẫn chưa

hài lòng, nó nói với con chim mẹ : “ Em

ơi, chúng ta phải làm gì nữa chứ ? Không

có gì cho họ ăn, và họ đang đói đấy.

Chúng ta là chủ-nhà, bổn-phận là phải đãi

khách đến nhà. Ta phải làm gì có thể

được, ta hiến thân ta cho họ ”. Nói rồi nó

liền đâm đầu xuống đống lửa để chết

thiêu. Khách thấy thế muốn cứu mà quá


53

muộn.

" Chim mẹ thấy chồng hy-sinh, nói :

“ Đây có những ba người mà chỉ có một

thân con chim thì làm sao đủ được. Bổn-

phận làm vợ ta không thể để cho chồng

hy-sinh uổng công. Hãy để cho khách có

thêm thân ta ! ” Rồi chim mẹ nhẩy vào

lửa mà chết .

" Bấy giờ ba con chim non thấy thế

mà vẫn chưa đủ cho khách ăn, nói với

nhau : “ Cha me chúng ta đã hiến thân

mà chưa đủ, bổn-phận làm con là phải nối

chí cha mẹ, hãy hiến cả thân chúng ta

nữa ! ” Rồi chúng lao cả vào lửa .

" Kinh-ngạc trước việc xẩy ra, ba

người khách dĩ-nhiên không nỡ ăn thịt

chim, đành nhịn cho đến sáng. Nhà vua

và đạo-sĩ của chúng ta chỉ đường cho

công-chúa về với vua cha. Bấy giờ đạo-sĩ

mới nói với nhà vua : “ Bệ-hạ ! Ngài đã

thấy ai nấy đều có giá-trị ở địa-vị của

mình. Nếu ngài muốn sống tại-gia, hãy

sống như những con chim kia, lúc nào

VIVE -KARMA

54

cũng sẵn-sàng tự mình hy-sinh cho người

khác .” "

"Bất tại kỳ vị, bất mưu kỳ chính_ Khổng-Tử"

Vũ-trụ giai ngô phận-sự .

Vũ-trụ chức phận nội .

Kinh luân khởi tâm thượng .

Binh giáp tàng hung trung .

Vũ-trụ chi gian giai phận-sự .

Nam nhi đáo thử thị hào hùng .

_( Nguyễn-Công-Trứ )


55

CHƯƠNG I I I

BÍ - QUYẾT CỦA HÀNH - ĐỘNG

Giúp người về vật-chất bằng cách đỡ họ

về nhu-cầu vật-chất thì thực đã lớn. Nhưng có

sự giúp-đỡ lớn hơn, chừng nào nhu-cầu lớn

hơn và lâu dài. Nếu một người cần được giúp

trong một giờ, thì sự giúp-đỡ ấy thực có ích,

nhưng nếu y cần được giúp-đỡ trong một năm,

thì sự giúp-đỡ ấy còn ích lợi hơn, và nếu nhu-

cầu của y lâu dài mà được giúp-đỡ, thì đấy là

sự giúp-đỡ lớn-lao nhất .

Sự hiểu-biết tâm-linh, vật duy-nhất người

ta có thể nhờ đấy mà hết đau khổ, các hiểu-biết

khác chỉ thỏa-mãn người ta nhất thời. Chỉ có

hiểu-biết tâm-linh mới có thể tiêu-trừ mãi mãi

nhu-yếu của con người, bởi vậy mà giúp-đỡ

người ta về tâm-linh là sự giúp-đỡ cao-cả nhất.

VIVE -KARMA

56

Người nào đem lại cho người ta sự giúp-đỡ

hiểu-biết tâm-linh, ấy là đại ân-nhân của nhân

loại vậy, và bởi thế mà chúng ta thấy hạng

người thế-lực nhất của nhân-loại là người giúp-

đỡ nhu-cầu tâm-linh cho người ta, vì tâm-linh

là cơ-bản chân-thật chính-xác của tất cả hoạt-

động trên đời .

Một người có tâm-linh cao mạnh sẽ mạnh

về các phương-diện khác như ý muốn. Không

có sức-mạnh tâm-linh thì một người không thể

được thỏa-mãn cả về nhu-cầu vật-chất. Kế đến

là sự giúp-đỡ về trí-thức. Tặng-phẩm trí-thức là

tặng-phẩm cao hơn nhiều so với thực-phẩm và

quần áo, nó còn cao hơn cả sự hy-sinh đời sống

cho một người, vì sự sống chân-thật của người

ta là tri-thức : Sự vô-minh là chết, trí-thức hay

minh-đức là sống. Đời sống ít có giá-trị nếu là

một đời sống tối-tăm, lần mò trong đêm tối vô-

minh và đau khổ. Tiếp theo giúp-đỡ tri-thức là

cứu-tế về vật-chất. Bởi thế nên xét về vấn-đề

cứu-tế ta không nên lầm nghĩ rằng chỉ có cứu-


57

tế vật-chất là đủ. Nó chỉ là cứu-tế sau rốt và

kém nhất vì nó không giải-quyết được mãi mãi

nhu yếu của người ta. Sự đau khổ tôi cảm thấy

khi tôi đói khát sẽ mất khi tôi đã được ăn uống,

nhưng rồi chúng lại đến. Sự đau khổ chỉ hết khi

nào tất cả nhu-yếu của tôi được thỏa-mãn đầy

đủ. Bấy giờ tôi mới không bị đau khổ vì đói

khát nữa, không còn buồn phiền nào đến dầy

vò tôi nữa .

Bởi vậy, sự cứu-tế nào có thể làm cho tôi

mạnh về tâm-linh là sự cứu-tế cao-cả nhất ; kế

đến là cứu-tế tri-thức, sau cùng là cứu-tế vật-

chất .

Thế-giới chúng ta ngày nay không có thể

chữa khỏi thống khổ chỉ bằng cứu-tế vật-chất.

Cho tới khi nhân-tính có thay đổi, những nhu-

yếu vật-chất sẽ luôn luôn hiện lên và luôn luôn

chúng ta còn cảm thấy đau khổ, không một

cứu-tế vật-chất nào có thể chữa được hẳn. Giải-

pháp duy-nhất của vấn-đề là làm sao cho nhân-

loại tinh-khiết. Vô-minh ngu dốt là mẹ đẻ ra tất

VIVE -KARMA

58

cả các tội ác và tất cả đau-khổ mà chúng ta đã

thấy. Nhân-loại hãy có ánh-sáng, hãy trở nên

tinh-khiết và được giáo-hóa để có sức-mạnh

tâm-linh, chỉ đến bấy giờ thì thế-giới mới hết

đau-khổ. Chúng ta có thể biến tất cả các nhà

trong nước thành viện cứu-tế xã-hội, chúng ta

có thể dựng nhà-thương khắp mặt-đất, nhưng

đau-khổ của nhân-loại sẽ vẫn còn cho tới khi

nào nhân-tính biến-hóa khí-chất .

Đọc Kinh căn-bản Ấn-Độ-giáo Thế-Tôn-

Ca ( Bhagavad Gita ) có nhắc đi nhắc lại rằng

chúng ta phải làm việc, hành-động không

ngừng nghỉ. Tất cả công việc bản-thân nó gồm

có thiện và ác, tốt và xấu. Chúng ta không thể

làm một việc gì mà không tạo ra một điều thiện

ở một chỗ nào, không làm gì có việc nào không

tạo ra điều tai hại ở đâu. Mỗi công việc tất

nhiên là một sự trộn cả thiện lẫn ác. Vậy mà

chúng ta được mệnh-lệnh phải làm việc không

ngừng. Thiện và Ác cả hai đều có kết-quả sinh

ra Nghiệp. Hành-vi Thiện đưa đến hậu-quả tốt

cho ta, hành-vi xấu, quả xấu. Nhưng tốt và xấu


59

đều là hệ-lụy của tâm-hồn. Giải-pháp của Kinh

Thế-Tôn-Ca cho sự hệ-lụy ấy là do bản-tính

của hành-vi sản sinh ra, là nếu chúng ta không

tự buộc vào hành-vi ta làm thì không có hậu-

quả hệ-lụy vào tâm-hồn. Chúng ta hãy thử hiểu

ý-nghĩa của sự " không lệ-thuộc " vào hành-vi

xem sao .

Đây là một ý-tưởng trọng-tâm trong Kinh

Thế-Tôn-Ca ( Gita ), làm việc không ngừng

nghỉ nhưng không hệ-lụy vào việc làm. Hành

( Samskara ) có thể dịch gần sát nghĩa là su-

hướng bẩm-sinh. Thí-dụ một hồ nước là tinh-

thần, mỗi làn sóng, mỗi lăn-tăn nổi lên trong

tinh-thần, khi lặn chìm không phải là mất hẳn,

nó để lại một vết-tích và khả-năng tái hiện.

Vết-tích ấy với khả-năng tái hiện của sóng thì

gọi là Hành. ( Sắc, Thọ, Tưởng, Hành, Thức )

( Rùpa ; Vedanà ; Sànjñà ;

Samskara ; Vijnàna ), Sắc thuộc vật-

lý ; Thụ, Tưởng, Hành thuộc tâm sở ; Thức

thuộc tâm vương .

VIVE -KARMA

60

Mỗi công việc ta làm, mỗi cử-động của

thân-thể, mỗi ý-nghĩ ta nghĩ ( Thân ; Khẩu ; Ý )

đều để lại ấn-tượng ở tinh-thần và cả khi những

ấn-tượng ấy không còn thấy rõ rệt ở trên mặt,

chúng vẫn đủ mạnh để hành-động bên dưới

mặt, trong tiềm-thức. Mỗi lúc ta là gì đều do

tổng-cộng những ấn-tượng tinh-thần quyết-

định. Ta là gì lúc này là hậu-quả của toàn-thể

những ấn-tượng đời sống đã qua. Chính cái ấy

gọi là nhân-cách, nhân-cách của mỗi người do

tổng-cộng những ấn-tượng ấy quyết-định. Nếu

ấn-tượng tốt trội hơn thì tính-cách trở nên tốt,

nếu xấu thì tính-cách xấu. Nếu một người luôn

luôn nghe lời xấu, nghĩ điều xấu, làm việc xấu,

tinh-thần y sẽ đầy ấn-tượng xấu, chúng ảnh-

hưởng vào ý-nghĩ cùng việc làm mà y không ý-

thức. Thực-tế thì những ấn-tượng xấu ấy luôn

luôn hành-động và kết-quả phải là xấu. Và

người ấy sẽ trở-thành người xấu, y không làm

sao khác được ; toàn-thể những ấn-tượng xấu

ấy ở y sẽ tạo ra một năng-lực động-cơ rất mạnh

để làm điều ác, y chẳng khác gì con người máy

trong tay những ấn-tượng xấu của y bắt y phải


61

làm ác. Cũng thế, nếu một người nghĩ những ý-

nghĩ tốt và làm điều tốt, toàn-thể những ấn-

tượng tốt ấy sẽ là tốt, và chúng cũng thế thúc-

đẩy y phải làm điều thiện và dù y không muốn

cũng không được. Khi một người đã làm được

nhiều việc thiện và nghĩ được nhiều ý-nghĩ

thiện đến mức có một khuynh-hướng ở y để

làm việc thiện không cưỡng lại được, tinh-thần

y cũng như toàn-thể khuynh-hướng của y sẽ

không cho phép y làm điều ác, những khuynh-

hướng thiện bắt y phải quay lại khi y tính làm

điều ác. Y hoàn-toàn chịu ảnh-hưởng của

những khuynh-hướng thiện. Khi nào trường-

hợp ấy xẩy đến thì nhân-tính thiện của một

người mới thật sự thiết-lập .

Cũng như con rùa thu chân và đầu vào

trong mai của nó, và ta có thể giết nó và đập nó

tan thành từng mảnh nó vẫn không thò đầu ra,

thì nhân-cách của một người đã chế-ngự làm

chủ được động-cơ và cơ-thể, cũng không thay-

đổi, thiết-lập bền vững rồi vậy. Nó khắc-phục

sức-mạnh nội-lực của y, và không gì có thể kéo

VIVE -KARMA

62

chúng ra trái với ý muốn của y được. Với sự

suy-tư liên-tục những ý-nghĩ tốt, những ý-nghĩ

chìm lặng trong tiềm-thức nổi hiện lên mặt

tinh-thần, khuynh-hướng làm thiện trở nên

mạnh, và kết-quả ta cảm thấy có khả-năng chế-

ngự được những căn ( indriyas ) ( giác-quan,

trung-khu thần-kinh ). Chỉ có như thế tính-cách

mới được thiết-lập ; chỉ đến lúc ấy một người

mới đạt đạo, chân-lý. Người ấy được độ vĩnh-

viễn, y không còn làm điều ác nữa, dù y đứng

trong bất cứ tập-thể nào, không còn tai-họa gì

đối với y .

Còn một trình-độ cao hơn nữa đối với

khuynh-hướng thiện ấy, đấy là ý muốn giải-

thoát. Ta nên nhớ rằng tự-do của tâm-hồn là

mục-tiêu của các đạo Yogas, và mỗi một đạo

Yogas ấy đều dẫn đến cùng một kết-quả. Chỉ

bằng hành-vi người ta có thể đạt đến bậc Phật

đã đạt được phần lớn bằng thiền-định. Christ

( Cơ-Đốc ) bằng cầu-nguyện. Phật là nhà Giác-

ngộ Hành-động. Christ là một nhà Sùng-bái

( Bhakta ) nhưng cả hai đều đạt tới cùng một


63

đích. Đấy là vấn-đề nan-giải. Giải-thoát là

hoàn-toàn tự-do, giải-thoát khỏi hệ-lụy của

thiện cũng như của ác. Một giây xích bằng sắt

hay bằng vàng đều là xích cả. Ngón tay tôi có

một cái gai, tôi dùng một cái gai khác để nhể,

và khi đã nhể ra được rồi tôi liệng cả hai cái gai

đi, không cần giữ lại cái nào vì cả hai đều là gai

cả. Cũng như thế mà khuynh-hướng xấu do

phản-tác ở khuynh-hướng thiện và ấn-tượng

xấu ở tinh-thần phải được xóa đi bằng những

ba-động thiện cho đến khi nào tất cả điều ác

biến đi hầu hết hay là bị khuất-phục và chế-ngự

trong một xó tinh-thần. Nhưng sau cùng thì

khuynh-hướng thiện cũng phải được chinh-

phục. Vậy cái hệ-lụy trở nên vô-hệ-lụy. Hành-

động nhưng không để cho động-tác hay ý-nghĩ

sinh ra ấn-tượng xấu ở tinh-thần. Hãy để cho

những gợn sóng tới rồi lui, hãy để cho những

động-tác đồ-sộ xuất-hiện ở bắp thịt và não,

nhưng không để chúng tạo nên ấn-tượng sâu

vào tâm-hồn .

VIVE -KARMA

64

Sao có thể làm thế được ? Ta thấy rằng

ấn-tượng ở bất cứ động-tác nào ta lệ-thuộc vào

đấy đều còn lại. Tôi có thể gặp hàng trăm

người ban ngày và đến đêm tối về tôi thử nghĩ

ôn lại các bộ mặt tôi đã gặp, tôi thấy rằng chỉ

có bộ mặt nào tôi yêu là hiện lên tinh-thần, dù

có lẽ tôi chỉ mới gặp trong vài phút thôi, còn tất

cả bộ mặt khác biến mất. Sự lưu-luyến bộ mặt

đặc-biệt ấy đã in sâu ấn-tượng vào tinh-thần tôi

hơn các bộ mặt khác. Về sinh-lý thì những ấn-

tượng đã như nhau mỗi bộ mặt tôi thấy tự hiện

hình vào con người, rồi não-bộ thu lấy hình-

ảnh đó, vậy mà không có hiệu-quả ở tinh-thần.

Có lẽ phần nhiều bộ mặt đều hoàn-toàn mới

mẻ, mà tôi chưa hề nghĩ tới trước đây, nhưng

có một bộ mặt tôi chỉ thoáng thấy đã có liên-

tưởng trong tinh-thần. Có lẽ tôi đã hình-dung

bộ mặt ấy trong tinh-thần từ nhiều năm, biết về

nó hàng trăm điều, và sự nhìn thấy lần này làm

thức dậy hàng trăm ký-ức ngủ trong tiềm-thức.

Và một ấn-tượng này đã có lẽ nhắc lại hàng

trăm lần hơn là tất cả các bộ mặt khác, nó sinh

ra một hiệu-quả lớn ở tinh-thần .


65

Bởi vậy, hãy không hệ-lụy, để mặc sự-vật

hành-động, hãy để cho não-bộ làm việc ; làm

việc không nghỉ nhưng chớ để cho một gợn

sóng chinh-phục tinh-thần. Hãy làm việc như

một lữ-khách trên trần-gian, một người tạm-trú.

Làm việc không dừng nhưng không để tự buộc

mình, hệ-lụy ghê-gớm lắm. Thế-gian này

không phải là nơi ở vĩnh-viễn của ta, nó chỉ là

một trong nhiều giai-đoạn ta phải trải qua. Hãy

nhớ câu này của Số-Luận ( Sankhya ) : “ Toàn

thể thiên-nhiên là để vì linh-hồn, không phải

linh-hồn vì thiên-nhiên .”

( )

" Nhân năng hoằng đạo phi đạo hoằng nhân "

Lý-do chính sự hiện-hữu của thiên-nhiên là để

giáo-hóa tâm-hồn, nó không có ý-nghĩa gì

khác ; nó hiện ra đấy vì tâm-hồn phải có hiểu-

biết, giác-ngộ và qua hiểu biết tự giải-thoát tự-

do. Nếu luôn luôn ta nhớ điều ấy thì chúng ta

sẽ không bao giờ lệ-thuộc thiên-nhiên, chúng ta

sẽ biết rằng tạo-vật thiên-nhiên là quyển-sách

để chúng ta đọc, và đến bao giờ chúng ta lượm

được tri-thức cần-thiết rồi thì quyển-sách

VIVE -KARMA

66

kia không còn giá-trị gì đối với ta nữa, " Tận

tín ư thư bất như vô thư _ Mạnh-Tử "

( )

Tuy nhiên, ngược lại chúng ta tự đồng-nhất-

hóa với thiên-nhiên mà nghĩ rằng tâm-hồn là vì

thiên-nhiên, tinh-thần là xác-thit, và như

phương-ngôn nói : " Người ta sống để ăn

không phải ăn để sống ". Chúng ta thường

thường phạm điều lỗi-lầm này và coi thiên-

nhiên như là mình rồi trở nên lệ-thuộc vào nó.

Và ngay lúc sự lệ-thuộc ấy bắt đầu liền có ấn-

tượng sâu vào tâm-hồn, nó kéo ta xuống, bắt

buộc ta không còn làm việc với tinh-thần tự-do,

" Vô vi nhi vi " ( ) mà làm việc như

nô-lệ .

Tất cả giá-trị của giáo-lý này là ta phải

làm việc như người chủ chứ không phải như

tôi-tớ. Luôn luôn làm việc nhưng không làm

việc một cách nô-lệ. Các ngươi chẳng thấy mọi

người làm việc thế nào ư ? Không một người

nào được hoàn-toàn thư-thả ; chín mươi phần


67

trăm nhân-loại làm việc như nô-lệ và kết-quả là

sự khốn nạn, tất cả đấy là công việc vị-kỷ. Hãy

làm việc trong tinh-thần tự-do, trong tình yêu !

Danh-từ " Yêu " rất khó hiểu, không bao giờ

có tình-yêu trước khi có tự-do. Không có tình-

yêu chân-thật trong nô-lệ. Nếu ta mua một đứa

nô-lệ, trói buộc nó, bắt nó làm việc cho mình,

nó sẽ làm như tôi mọi, nhưng không làm gì có

tình-yêu ở nó cả. Vậy nên khi chính chúng ta

làm việc vì mục-tiêu trần-thế như nô-lệ thì

không có tình-yêu ở ta và công việc của chúng

ta không phải là việc làm chân-thật. Đấy thật là

hành-vi cho bạn-bè bà con và thật là hành-vi

cho chính mình. Hành-vi vị-kỷ là hành-vi nô-

lệ, và đấy là một tiêu-chuẩn : Mỗi hành-động

của tình-yêu đem lại hạnh-phúc ; không có

động-tác của tình-yêu nào không mang lại

phản-ứng bình-an và ân-huệ. Sinh-tồn chân-

thật, hiểu-biết chân-thật và tình-yêu chân-thật

vĩnh-viễn quan-hệ với nhau, tuy ba mà là một,

khi nào có một thứ thì hai thứ kia cũng phải có.

Chúng ta là ba mặt của Nhất bất nhị : Sinh-tồn;

Trí-thức ; Hoan-lạc ( Tri ; Hiếu ; Lạc ; ;

VIVE -KARMA

68

) ( Sat - Chit - Ananda ). Khi nào sinh-tồn

ấy tương-đối, chúng ta xem nó là thế-gian, cái

chân-tri ấy trở nên biến-đổi thành tri-thức về

sự-vật thế-gian, và cái hoan-lạc ấy làm cơ-bản

cho tất cả tình-yêu chân-thật mà tâm nhân-loại

biết. Bởi vậy mà tình-yêu chân-thật không bao

giờ có thể phản-tác để tạo nên đau buồn cho

người yêu cũng như người được yêu. Giả-thử

một người thanh-niên yêu một người phụ-nữ, y

muốn tư-hữu tất cả nàng riêng cho một mình

mình và cảm thấy hết sức ghen về nàng

thường-xuyên, y đòi nàng ngồi bên mình, đứng

cạnh mình, cử-động, ăn uống theo ý mình. Y là

một kẻ nô-lệ của nàng, và muốn nàng cũng là

nô-lệ của mình. Đấy không phải là tình-yêu,

đấy là một loại tình-cảm bệnh-hoạn của kẻ nô-

lệ, giả-trá làm tình-yêu. Nó không có thể là

tình-yêu vì nó chỉ là đau buồn ; nếu nàng

không làm theo ý muốn của y, y sẽ đau khổ.

Tình-yêu thật thì không có đau khổ phản-ứng

lại, nó chỉ đem lại phản-ứng hân-hoan. Nếu

không thế thì không phải là tình-yêu chân-thật,

đấy là lầm cái gì khác làm tình-yêu. Khi nào


69

người ta đạt được sự yêu chồng, vợ, con, tất cả

thế-giới, vũ-trụ một cách không có phản-ứng

đau khổ hay ghen hờn, không có tình-cảm vị-

kỷ, bấy giờ người ta mới ở trong trạng-thái

tinh-thần không hệ-lụy ràng-buộc .

Chúa Krishna nói : " Hãy coi ta đây

Arjuna ! Nếu ta dừng hành-động một khoảnh-

khắc, tất cả vũ-trụ sẽ bị tiệu-diệt. Ta không cầu

gì trong việc làm, Ta là Chúa Tối-cao, nhưng

sao Ta phải làm việc ? Bởi vì Ta yêu thế-giới

tạo-vật ! " Thượng-Đế không lệ-thuộc vì Ngài

yêu thật, tình-yêu chân-thật làm chúng ta

không hệ-lụy. Ở đâu có hệ-lụy chấp-chước vào

tục-trần, ta phải biết rằng chỉ là vật-chất, sức

hấp-dẫn giữa hai cá-thể vật-chất ; cái gì nó làm

hai cá-thể hấp-dẫn càng ngày càng gần thêm,

và nếu không gần được nhau đầy đủ thì sinh ra

đau khổ. Nhưng ở đâu có tình-yêu thật thì nó

không giới-hạn cả vào vật-chất. Những người

tình-nhân ấy có thể xa cách nhau ngàn dặm mà

tình-yêu không thay-đổi, nó không mất đi và sẽ

không có phản-ứng đau buồn bao giờ hết .

VIVE -KARMA

70

Đạt được trình-độ vô-hệ-lụy ấy là cả một

cuộc đời làm việc, nhưng hễ đạt tới điểm ấy,

chúng ta đã tới đích của tình-yêu và được tự-do

giải-thoát. Hệ-lụy của thiên-nhiên rơi xuống và

chúng ta thấy được thiên-tính tự-nhiên, nó

không tạo ra xiềng-xích cho ta nữa. Chúng ta

được tự-do hoàn-toàn và không còn để ý vào

kết-quả của hành-vi .

" Chữ vô cầu là chữ thiên nhiên ! "

Đạt tới đấy thì ai còn bận tâm về kết-quả

của hành-vi nữa .

Có bao giờ người ta cho con mình cái gì

mà mình đòi nó phải đền-đáp ? Phận-sự của ta

là phải làm cho con cái, thế là hết. Bất cứ điều

gì mình làm cho một ai, cho một quốc-gia, cho

một xã-hội, phải có thái-độ như đối với con

mình, chớ mong đợi có sự đáp lại. Nếu người

ta có thể giữ thái-độ của người bố-thí mà tất cả

vật bố-thí đều tự-do cho đi, hiến cho thế-giới

không chút nghĩ gì đến báo đáp trở lại thì bấy


71

giờ hành-vi của ta mới không đem lại hệ-lụy.

Hệ-lụy chỉ sinh ra khi nào người ta mong đợi

có đền đáp báo lại .

Nếu làm việc như nô-lệ, kết-quả là sự vị-

kỷ và chấp-chước hệ-lụy. Làm việc như chủ

tinh-thần đem lại lạc-thú của tự-do vô-hệ-lụy.

Chúng ta thường nói về công-lý và chính-

nghĩa, nhưng chúng ta thấy trên đời công-lý và

chính-nghĩa chỉ là chuyện trẻ con, vô-nghĩa .

Có hai điều hướng-dẫn hành-vi nhân-loại,

quyền-năng và nhân-từ. Thi-hành quyền-năng

luôn luôn là thi-hành lòng vị-kỷ. Tất cả nam,

nữ cố khai-thác quyền-năng và lợi lộc mình có.

Nhân-từ là chính thiên-đường vậy. Tất cả

chúng ta muốn lương-thiện thì phải nhân-từ. Cả

đến công-lý và chính-nghĩa cũng phải căn-cứ

vào lòng nhân-từ. Tất cả ý-nghĩ thu-hoạch lợi-

lộc trong việc làm cản-trở tiến-bộ tinh-thần, và

cuối cùng đưa đến đau khổ. Có một cách khác

để thực-hành lý-tưởng nhân-từ và cứu-tế vô-tư,

ấy là coi việc làm như là hành-vi phụng-sự, ở

VIVE -KARMA

72

trường-hợp chúng ta tin vào một Thượng-Đế

nhân-cách-hóa. Ở đây người ta dâng tất cả kết-

quả của hành-vi mình làm lên Chúa, và thờ-

phụng Ngài, như thế người ta không có quyền

trông đợi gì ở nhân-loại về việc làm của mình.

Chính Chúa luôn luôn hành-động và không

từng hệ-lụy. Đúng như nước không từng làm

ướt lá sen thì việc làm cũng vậy, không buộc

người vô-cầu bằng hệ-lụy vào kết-quả của

hành-vi. Người vô-tư và không hệ-lụy có thể

sống giữa xã-hội ồn-ào và tội-lỗi mà không bị

nhiễm-ố bởi tội-lỗi .

Cái quan-niệm hoàn-toàn tự hy-sinh,

được câu chuyện sau đây minh-họa :

_ " Sau trận đại-chiến Kurukshetra,

năm anh em họ Bandava mở đại-lễ hiến

dâng và bố-thí quảng-đại cho người

nghèo. Nhân-dân ai nấy đều ca-tụng đại-

lễ và sự hiến dâng phong-phú, và đều tán-

dương cuộc lễ chưa từng có từ trước đến

giờ. Nhưng sau buổi hành lễ, có một con


73

vượn con ở đâu chạy đến, thân-thể nửa là

vàng ròng, nửa là lông nâu và nó bắt đầu

lăn mình trên sàn lễ-đường. Nó nói với

những người dự lễ chung-quanh : “ Các

ông giả-dối, đây không có gì là cúng dàng

cả ! ” _ Mọi người kêu lên : “ Sao, mày

bảo đây không phải là cúng dàng, mày

không biết bao nhiêu tiền-của châu-báu

đổ ra cho người nghèo, và ai nấy trở nên

giấu- có sung-sướng đấy ư ? Đây là một

lễ cúng dàng lạ lùng nhất từ xưa tới nay

mà người ta đã thành-tựu ! ” _ Nhưng con

vượn đáp : “ Có một làng kia, trong đó

có một nhà Bà-La-Môn nghèo sinh

sống với vợ, một con trai và một người

con dâu. Họ nghèo lắm, sống cả vào

công-quả của việc truyền-giáo và giảng

đạo. Chợt xẩy ra ba năm liền mất mùa,

nhà người Bà-la-môn này lại càng thiếu-

thốn hơn bao giờ hết. Sau cùng cả nhà

đều đói lả đã mấy ngày, người cha ra

ngoài vừa kiếm được chút bột ngô, chia

làm bốn phần cho cả nhà. Họ sửa-soạn

VIVE -KARMA

74

nấu ăn, khi sắp ăn thì chợt có người gõ

cửa. Người cha đứng ra mở cửa thì thấy

có một vị khách. Ở Ấn-Độ từ xưa có một

người khách là thiêng-liêng, ví như một

vị thần mà chủ nhà phải đối-đãi như vậy.

Thế nên người Bà-la-môn phải chào đón

khách vào nhà, mời ăn phần ăn của mình.

Ông khách liền ăn mau lẹ. Ăn xong còn

kêu là đói lả đã mười ngày, phần ăn này

chỉ càng làm đói thêm. Bấy giờ người vợ

nói với chồng : “ Ông hãy mời khách

phần ăn của tôi !” Và nàng nói : “ Đây là

một người nghèo đói, bổn-phận là vợ chủ

nhà là phải nhường nhịn để cho chồng

làm tròn nghĩa-vụ .” Ăn xong phần ăn

của người vợ chủ nhà, khách vẫn kêu đói.

Người con trai và con dâu theo gương mẹ

cũng nhường phần ăn của mình cho

khách. Ăn no rồi khách từ-giã ra đi sau

khi ban ơn phúc cho cả nhà. Hôm ấy cả

nhà, bốn người đều chết đói. Dưới sàn

nhà còn rơi ít hạt bột, và khi tôi lăn mình

lên trên thì nửa thân tôi biến thành vàng


75

như các vị đã thấy đây. Từ đấy về sau tôi

đi khắp nước để tìm một sự hy-sinh như

thế, nhưng không còn thấy ở đâu có nữa,

không có ở đâu để một nửa thân còn lại

của tôi cũng biến nốt thành vàng. Bởi thế

nên tôi bảo ở đây không có gì là hy-sinh

cúng dàng cả ."

Cái quan-niệm bố-thí, cứu-tế ấy đã có ở

Ấn-Độ rất phổ-thông. Nhưng càng ngày những

đại tâm-hồn như thế càng hiếm có. Khi lần đầu

tôi học Anh-văn, tôi đọc được một quyển

truyện tiếng Anh, trong ấy có kể về một cậu

làm tròn bổn-phận mình vì cậu ta đi làm kiếm

được cho mẹ già một ít trợ-cấp, cử-chỉ ấy rất

được mọi người ca-tụng suốt mấy trang sách.

Thế là cái gì ? Không một đứa trẻ Ấn-Độ nào

hiểu nổi luân-lý đạo-đức của truyện ấy. Nay tôi

đã hiểu khi nghe nói quan-niệm của Tây-

phương là mỗi người vì mình, và một số thu

hết cho mình còn mặc cha, mẹ, vợ, con. Điều

ấy không bao giờ là lý-tưởng của người chủ

gia-đình Ấn-Độ .

VIVE -KARMA

76

Nay ta đã hiểu ý-nghĩa Đạo-Nghiệp là thế

nào. Dù cả đến chết để giúp mọi người, không

hỏi vì sao. Bị lừa hàng triệu lần mà không bao

giờ hỏi một câu, không bao giờ nghĩ mình đang

làm gì. Không bao giờ khoe mình đã bố-thí cho

người nghèo-khó hay mong đợi đền ơn, mà hãy

biết ơn người ta đã cho mình có cơ-hỗi để bố-

thí hay tế-độ. Vậy thì nhiệm-vụ người chủ gia-

đình khó-khăn gấp mấy nhiệm-vụ của nhà tu-sĩ

xuất-gia ( Sannyasin ). Cuộc đời hành-vi tại-

gia, làm việc đời thực ra cũng vất-vả gian-nan

bằng, nếu không là còn hơn cuộc đời ẩn-dật

chân-thật .

" Hàng tàng bất nhị kỳ quan "

_ ( Nguyễn-Công-Trứ )

*******************


77

CHƯƠNG I V

BỔN-PHẬN LÀ GÌ ?

Nghiên-cứu Đạo Nghiệp ( Karma-Yoga )

thì cần phải biết ý-nghĩa bổn-phận là gì. Nếu

tôi phải làm việc gì thì trước hết tôi phải biết

đấy có phải là bổn-phận của tôi không rồi tôi

mới có thể làm được. Ý-tưởng hay quan-niệm

cũng tùy theo dân-tộc mà thay-đổi khác đi. Dân

Ả-Rập bảo cái gì có viết trong Kinh ( Koran )

của họ thì là bổn-phận đối với họ. Người Công-

giáo ( Gia-Tô-giáo ) bảo cái gì ở trong Thánh-

Kinh ( Bible ) là bổn-phận. Dân Ấn-Độ thì cho

cái gì ở Kinh Phệ-Đà ( Vedas ) là Bổn-phận.

Chúng ta dù thấy có nhiều quan-niệm khác

nhau rất phức-tạp về bổn-phận, khác nhau tùy

theo với điều-kiện sinh-hoạt khác nhau, thời-

đại lịch-sử khác nhau và dân-tộc khác nhau.

Cái danh-từ " bổn-phận " cũng như các danh-

từ trừu-tượng khác thì không thể giải-thích

được rõ-ràng, chúng ta chỉ có thể có một ý-

VIVE - KARMA

78

tưởng về nó, bằng cách nhận biết cách-thức

thực-hành và kết-quả của nó mà thôi. Khi nào

có một vật gì xẩy ra trước mắt chúng ta, thì

chúng ta đều cảm thấy xúc-động tự-nhiên hay

do thói quen để hành-động đối-phó với vật ấy

theo một cách nào. Tinh-thần bắt đầu suy-nghĩ

về vị-trí, có khi nó nghĩ rằng phải làm theo

một cách riêng-biệt nào trong những điều-kiện

định sẵn thì tốt, ở lúc khác, nó nghĩ rằng làm

như thế và cũng trong trường-hợp ấy là xấu.

Cái quan-niệm thông-thường về bổn-phận ở

các nơi là mỗi người lương-thiện tuân theo

lương-tâm của mình định-đoạt. Nhưng cái gì đã

làm cho một hành-động thành một bổn-phận ?

Nếu một người theo đạo Gia-Tô thấy miếng

thịt bò để trước mặt mà không ăn để cứu chính

mạng sống của mình, hay là không đem cho để

cứu sự sống của người khác, thì chắc-chắn nó

cảm thấy là nó không làm bổn-phận của nó.

Nhưng ngược lại, nếu một người Ấn-Độ dám

ăn miếng thịt bò ấy hay là đem cho một ngưòi

khác ăn thì chắc-chắn nó cảm thấy nó không

làm tròn bổn-phận của nó. Tập-quán và giáo-


79

dục của người Ấn-Độ đã làm cho nó cảm thấy

như thế. Cách đây một thế-kỷ ở Ấn-Độ có một

bọn ăn-cướp có tiếng, gọi là bọn ( Thugs )

chúng nghĩ rằng những bổn-phận của chúng là

giết tất cả những người nào có thể giết để bóc-

lột ; cái số người chúng giết được càng nhiều

bao nhiêu thì chúng càng thấy tốt bấy nhiêu.

Thường thì nếu một người đi ra phố bắn chết

một người khác thi nó cảm thấy buồn-phiền

nghĩ là mình đã làm trái. Nhưng nếu người ấy

là một người lính trong đội-quân, thì không

những nó giết một người mà có thể nó còn giết

tới hai mươi người, nó chắc sẽ cảm thấy vui-vẻ

và tự nói rằng nó đã làm bổn-phận của nó trọn-

vẹn. Vậy chúng ta thấy rằng không phải lấy

việc làm mà định-nghĩa cho bổn-phận, định-

nghĩa bổn-phận một cách khách-quan thì hoàn-

toàn không thể được. Vậy mà đứng về phương-

diện chủ-quan vẫn có bổn-phận. Một hành-

động nào đưa chúng ta đến với Thượng-Đế là

một hành-động tốt và là bổn-phận của chúng ta,

một hành-động nào làm chúng ta đi trở xuống

là một tà ác và không phải là bổn-phận của

VIVE - KARMA

80

chúng ta. Đứng ở phương-diện chủ-quan chúng

ta có thể thấy rằng có những hành-động làm

cho chúng ta hăng-hái lên và cao-quý hơn, và

cũng có những hành-động có khuynh-hướng

làm cho ta trụy-lạc và đê-hèn. Nhưng không

thể vạch ra một cách chắc-chắn hành-động nào,

loại khuynh-hướng nào, đối với bất cứ ai, ở bất

cứ trường-hợp nào và bất cứ thuộc về chủng-

loại nào. Tuy-nhiên có một quan-niệm về bổn-

phận, được toàn-thể nhân-loại thừa-nhận ở các

thời, các môn-phái và các xứ, ấy là quan-niệm

tóm-tắt trong câu cách-ngôn tiếng Phạn này :

" Không nên làm hại một sinh-linh nào ;

Không làm hại đức tốt một sinh-linh nào ;

Làm hại một sinh-linh là phạm tội ."

" Kỷ sở bất dục vật thi ư nhân "

_ ( Không-Tử )

Kinh Thế-Tôn-Ca ( Bhagavad Gita )

thường nói đến bổn-phận tùy theo với dòng-dõi

và địa-vị ở đời. Dòng-dõi và địa-vị ở xã-hội

quyết-định một phần lớn thái-độ, tinh-thần và


81

luân-lý của những cá-nhân đối với những hoạt-

động phức-tạp. Vậy thì bổn-phận của chúng ta

là phải làm những công-việc gì, nó làm chúng

ta phấn-khởi và cao-thượng theo với những lý-

tưởng và hoạt-động của xã-hội chúng ta đã

sinh-trưởng. Nhưng ta phải nhớ riêng rằng

cũng vì những lý-tưởng và hoạt-động không

đều thích-đáng ở tất cả các xã-hội và xứ-sở đã

là nguyên-nhân chính để cho dân-tộc này thù

ghét dân-tộc kia là điều dở. Một người Mỹ nghĩ

rằng bất cứ cái gì, một người Mỹ làm theo

phong-tục ở xứ-sở mình là một việc tốt, nên

làm, và ai làm cái gì ở đâu không theo với

phong-tục ấy là một người tà ác nhất. Đó là cái

lầm hầu như tự-nhiên của tất cả chúng ta đều

có thể phạm vào. Nhưng đấy là một việc rất tai-

hại, và cũng là nguyên-nhân của một nửa sự

bất-nhân trên thế-giới. Khi tôi đến xứ này, đi

qua hội-chợ Chicago, một người từ đàng sau

kéo cái khăn của tôi. Tôi quay lại, thấy một

người có vẻ quý-phái, ăn mặc chải-chuốt, tôi

nói với y và khi y thấy tôi biết nói tiếng Anh

thì y ngượng chín. Một dịp khác, tôi lại đi qua

VIVE - KARMA

82

hội-chợ ấy, có người đẩy tôi một cái, khi tôi

hỏi y lý-do mà y đẩy tôi thì y cũng thẹn đỏ mặt,

lúng-túng nói câu xin lỗi : " Sao ông ăn mặc

ngộ như thế này ? " Những cảm-tình của những

người này chỉ giới-hạn ở trong ngôn-ngữ và

cách ăn mặc của mình mà thôi, bao nhiêu

những sự đè-nén đưa đến cho dân mạnh đối với

dân yếu duyên-do chỉ bởi sự ngộ-nhận như thế.

Nó làm khô cạn cả tình bằng-hữu giữa những

người bạn. Chính cái người hỏi tôi tại sao tôi

không ăn mặc như y và muốn xử tệ với tôi vì

cái áo của tôi có thể là một người rất lương-

thiện, một người cha tốt, một người dân tốt,

nhưng bao nhiêu tính tốt của y biến mất khi y

trông thấy một người ăn mặc khác với y. Ở các

xứ những người ngoại-quốc đều bị trục-lợi vì

không có cách để mà tự-vệ ; như thế đến khi về

nhà, họ có cảm-tưởng sai về các dân-tộc mà họ

đã gặp. Thủy-thủ, binh-lính, lái-buôn hành-

động ở những đất lạ một cách lố-lăng, mà họ

không bao giờ mơ-màng làm như thế ở chính

xứ họ, có lẽ thế mà người Trung-Hoa gọi

những người Âu, Mỹ là " Quỷ xứ lạ ". Họ


83

không bảo như thế nếu họ từng được gặp cái

hay cái tốt của đời sống Âu-Tây .

Cho nên một điều chúng ta phải nhớ là

luôn luôn chúng ta phải cố nhìn bổn-phận của

người khác ở con mắt của họ, và không bao giờ

xét-đoán phong-tục của dân-tộc khác theo

mực-thước của mình. Ta không phải là mực-

thước của vũ-trụ. Ta phải thay-đổi ta để thích-

ứng với vũ-trụ, và không kéo vũ-trụ xuống

trình-độ của ta. Vậy ta thấy rằng hoàn-cảnh

thay-đổi tính-chất về bổn-phận của ta, và làm

bổn-phận ở thời nào của chúng ta là điều tốt

hơn cả mà chúng ta có thể làm được ở thế-gian

này. Chúng ta hãy làm bổn-phận, nó là bổn-

phận của chúng ta vì dòng-dõi, và khi nào

chúng ta đã làm xong bổn-phận ấy, chúng ta

làm bổn-phận vì địa-vị của chúng ta ở xã-hội.

Tuy nhiên ở bản-tính nhân-loại có một huyễn-

tưởng lớn, tức là người ta không bao giờ tự xét

mình. Nó nghĩ rằng nó hoàn-toàn xứng-đáng

làm một ông vua trị dân ; dù rằng nó có được

như thế thì trước hết nó phải tỏ rằng nó làm

VIVE - KARMA

84

bổn-phận ở địa-vị của nó đã, rồi thì bổn-phận

cao hơn sẽ đến. Khi chúng ta bắt đầu làm việc

một cách nhiệt-thành ở thế-gian, tạo-vật đem

lại cho ta sự nẩy-nở ở chung-quanh và giúp

chúng ta tìm thấy địa-vị của chúng ta, không

một người nào có thể chiếm một địa-vị lâu bền

và thỏa-mãn mà nó không xứng-đáng. Không

có ích-lợi gì mà càu-nhàu với sự xếp đặt của

tạo-hóa. Người ta làm những công việc thấp

hèn không phải vì thế mà là người hèn-mọn,

người ta không thể xét một người nào chỉ bằng

tính-chất phận-sự, nhưng phải xét tất cả người

ta bằng cách-thức và tinh-thần của họ khi họ

làm những phận-sự ấy .

Sau này chúng ta sẽ thấy cả đến quan-

niệm về bổn-phận cũng thay-đổi, và công-việc

làm có giá-trị nhất chỉ là khi nào không có

động-cơ vị-kỷ thúc-đẩy. Tuy nhiên chính công

việc làm với tinh-thần bổn-phận nó đưa ta đến

chỗ làm việc không có chút ý-nghĩa gì về bổn-

phận, đó là khi nào làm việc trở nên phụng-sự,

hơn nữa là trở nên cái gì cao-cả hơn, thì bấy


85

giờ công việc làm mới là tự giải-thoát cho

mình. Chúng ta sẽ thấy triết-lý của bổn-phận ở

hình-thức luân-lý, hay ở hình-thức tình-yêu đều

giống nhau trong các đạo Yogas khác nhau --

Mục-đích là làm giảm cái " Ngã " thấp hèn để

cho cái " Ngã " chân-chính và cao-quý có thể

chiếu sáng ra được ; giảm bớt sự phao-phí

năng-lực ở trình-độ sinh-sống thấp thì tinh-thần

mới có thể phát-hiện ra ở trình-độ sinh sống

cao hơn. Người ta thành-tựu điều ấy bằng sự

luôn luôn từ bỏ dục-vọng thấp hèn đi, là điều

cần-thiết cho bổn-phận. Tất cả tổ-chức của xã-

hội đã phát-triển như thế một cách ý-thức hay

vô ý-thức, trong phạm-vi hành-động và kinh-

nghiệm, trong ấy chúng ta mở con đường phát-

triển của vô hạn chân-tính con người, bằng sự

giới-hạn cái tư-dục vị-kỷ .

Bổn-phận ít khi ngọt bùi. Chỉ khi nào tình

ái ví như đổ dầu vào bánh xe, thì bánh xe bổn-

phận mới chạy một cách êm dịu, nếu không thì

luôn luôn có sự gằn xiết. Làm thế nào mà cha

mẹ có thể làm tròn phận-sự với con một cách

VIVE - KARMA

86

khác như thế ; chồng làm trọn bổn-phận đối với

vợ, và vợ làm tròn bổn-phận đối với chồng, các

con làm tròn bổn-phận đối với cha mẹ một

cách khác thế được không ? Chúng ta chẳng

thường gặp những trường-hợp gằn xiết ấy hàng

ngày trong đời chúng ta ư ? Bổn-phận chỉ ngọt

bùi trong tình ái và tình ái chỉ sáng tỏ trong tự-

do. Vậy thì phải chăng là tự-do khi nào nô-lệ

cho vật-dục, cho giận-dữ, cho ghen-tỵ, và cho

hàng trăm những vật nhỏ-nhen khác xẩy ra

hàng ngày trong cuộc đời của ta ư ? Trong tất

cả những cái gai-góc nhỏ ấy mà chúng ta

thường gặp ở đời thì cái biểu-thị cao nhất của

tự-do là nhẫn-nại. Phụ-nữ làm nô-lệ cho máu

ghen-ghét và giận-dữ của mình, có thể trách lỗi

chồng và tuyên-bố cái " tự-do " của mình như

họ tưởng, không biết như thế là họ chỉ chứng-

tỏ họ là nô-lệ. Với những người chồng cũng

vậy, luôn luôn tìm thấy chỗ phàn-nàn của vợ

mình .

Trinh bạch là đức-tính hàng đầu ở người

đàn-ông hay ở người phụ-nữ, và một người


87

đàn-ông dù sa ngã đến đâu đi nữa mà không có

thể đưa về con đường chính-đáng bởi tay một

người vợ hiền và chân-chính thì thực là hiếm.

Cuộc đời tuy-nhiên, không đến nỗi xấu đến thế.

Chúng ta nghe nói nhiều về những người chồng

vũ-phu trên thế-giới và về những người đàn-

ông ô-trọc, nhưng chẳng phải số người đàn-bà

ô-trọc và vũ-phụ cũng nhiều bằng đàn-ông hay

sao ? Nếu tất cả những người đàn-bà đều tốt và

trinh-bạch như họ đã tuyên-bố luôn miệng để

cho người ta có thể tin được, thì tôi dám chắc

sẽ không có một người đàn-ông nào ô-trọc trên

thế-giới. Còn có sự vũ-phu nào mà sự tinh-

khiết và trinh-bạch không thể thắng đoạt được?

Một người vợ hiền và trung-trinh nghĩ về

những người đàn-ông khác trừ chồng mình ra

đều coi như là con mình vậy, và có một thái-độ

như một người mẹ đối với tất cả những đứa con

thì sẽ có một năng-lực rất lớn về sự trong-sạch

của mình, đến nỗi không có một người đàn-ông

nào, dù vũ-phụ thô-tục mấy chăng nữa mà lại

không hấp-thụ không-khí cao-thượng ở trước

mặt người ấy. Những người chồng cũng phải

VIVE - KARMA

88

nhìn tất cả những người đàn-bà như thế, nghĩa

là trừ vợ mình ra còn đều coi như là mẹ mình,

chị mình hay em gái mình cả. Người ấy nếu lại

muốn là một sư-phụ về đạo-học, phải coi tất cả

những người đàn-bà như mẹ mình và luôn luôn

cư-xử với người ta như thế. Địa-vị của một

người mẹ là địa-vị cao-quý nhất trên thế-giới,

được coi là một địa-vị để học-tập và thực-hành

chủ-nghĩa vô-tư vĩ-đại. Tình-yêu Thượng-Đế

mới là tình-yêu cao hơn của người mẹ ; còn các

tình-yêu khác đều thấp hơn cả. Bổn-phận của

người mẹ là nghĩ đến con trước rồi mới nghĩ

đến mình sau. Nhưng đáng lẽ như thế, nếu cha

mẹ luôn luôn nghĩ đến mình trước thì kết-quả

là giữa cha mẹ và các con sẽ có sự tương-quan

giống như loài chim mẹ và chim con ; chim

con hễ đủ lông cách là không nhận cha mẹ nữa.

Phúc thay cho người nào có thể coi người đàn-

bà như là đại-biểu tình mẫu-tử của Thượng-Đế.

Phúc thay cho người nào có thể coi người đàn-

ông như là đại-biểu tình phụ-tử của Thượng-

Đế. Trời tựa những người con coi cha mẹ như

hiện-thân của Thượng-Đế ở trần-gian .


89

Chỉ có một đường tiến lên là làm bổn-

phận gần mình, rồi cứ thế mà đi thu-thập sức-

mạnh cho đến khi đạt tới trình-độ tối-cao. Một

người đạo-sĩ trẻ đi vào rừng, ở đấy y mặc-

niệm, phụng-sự và thực-hành đạo Yoga một

thời-kỳ lâu. Sau ít năm khổ-hạnh và thực-hành,

một hôm y ngồi dưới gốc một cây kia, gặp lúc

có mấy chiếc là khô rơi xuống đầu, y nhìn lên

và thấy một con quạ và một con ngỗng trời

đang đánh nhau trên ngọn cây làm cho y buồn

rầu. Y nói : " Quái nhỉ, sao ngươi dám ném

những lá khô xuống đầu ta ?" Theo sau lời ấy,

y tức-giận phun lên chúng một tia lửa từ đỉnh

đầu y xuất ra -- đấy là năng-lực của nhà đạo-sĩ

-- và đốt hai con chim thành than. Y lấy làm

hài-lòng phần lớn về sự phát-triển năng-lực ấy

-- Y đã có thể đốt con ngỗng và con quạ bằng

một cái nhìn.-- Sau đấy y đi vào tỉnh để khất-

thực, đi tới trước một căn nhà, y nói to : " Mẹ

ơi ! cho con ăn " . Một tiếng từ trong nhà trả

lời ra : " Hãy chờ một chút con ạ ! " Người

đạo-sĩ trẻ nghĩ : " Con đàn-bà khốn-nạn, sao

dám bắt ta chờ, mi không biết bản-lãnh của ta

VIVE - KARMA

90

sao ? " Trong khi y nghĩ như vậy thì lại có

tiếng nói đưa ra : " Con ơi ! chớ nên tự-phụ

thái-quá. Ở đây không có ngỗng và quạ đâu ".

Y lấy làm ngạc-nhiên, rồi y đành đứng chờ.

Sau cùng người đàn-bà mở cổng bước ra, y liền

quỳ sụp xuống chân bà và nói : " Mẹ ơi ! Sao

mẹ lại biết được điều con nghĩ ? " Bà ta trả lời :

" Con ơi ! Ta không biết gì đến đạo Yoga và

những sự tu-hành của con.Ta chỉ là người đàn-

bà thông-thường của hàng ngày, ta để con chờ

vì chồng ta đang ốm và ta đang cho người ăn.

Suốt đời ta phấn-đấu để ta làm tròn bổn-phận

của ta. Khi ta chưa lấy chồng, ta làm bổn-phận

của ta đối với cha mẹ ; bây giờ ta có chồng, ta

làm bổn-phận của ta đối với chồng ; đấy là tất

cả đạo Yoga ta thực-hành. Nhưng trong khi ta

làm bổn-phận của ta thì ta được giác-ngộ, vì

thế mà ta có thể đọc được ý-nghĩ của con và

con đã làm gì ở trong rừng. Nếu con cần biết

hơn thế nữa, con đi đến một cái chợ ở tỉnh kia,

con sẽ thấy một người hạ-cấp Vyâdha, nó sẽ

bảo con những điều mà con sẽ vui lòng được

biết " . Người đạo-sĩ nghĩ : " Tại sao ta lại phải


91

đi đến cái tỉnh ấy và tới hỏi một người hạ-cấp

Vyâdha ? " Sau khi y đã thấy như vừa rồi, tinh-

thần y cũng đã mở ra đôi chút, vậy nên y cũng

đi, khi đi gần đến tỉnh kia, y thấy một cái chợ,

đứng từ đàng xa, y thấy một người hạ-cấp

Vyâdha to béo đang thái thịt với con dao phay,

y đang nói và mặc-cả với những người khách-

hàng. Nhà đạo-sĩ trẻ tự hỏi : " Trời ơi ! phải

chăng đây là một người mà tôi đang đến để

học ? Nó là hiện thân của một quỷ-sứ ". Ngay

lúc ấy người hàng thịt kia nhìn lên, nói : " Ôi,

đạo-sĩ đấy à ? Có phải người đàn-bà kia bảo

anh đến đây không ? Anh hãy ngồi chờ để tôi

làm xong công việc của tôi đã ". Nhà đạo-sĩ

nghĩ : " Lại cái gì xẩy ra cho tôi nữa đây ? " Y

bèn ngồi xuống ghế, còn người kia tiếp-tục

công việc của mình, sau khi xong việc, thu nhặt

tiền bạc, y bảo với đạo-sĩ : " Mời ngài về nhà

tôi ". Tới nhà, người hạ-cấp Vyâdha kéo ghế

cho đạo-sĩ ngồi và nói : " Chờ đấy ". Y bỏ mặc

cho đạo-sĩ ngồi và đi vào trong nhà tắm rửa

cho cha mẹ già của y, hầu cơm nước và làm tất

cả các công việc cho cha mẹ để cha mẹ y được

VIVE - KARMA

92

hài lòng. Xong đâu đấy, y trở ra với đạo-sĩ và

nói : " Thưa ông, ông đã đến đây thăm tôi, bây

giờ tôi có thể làm gì giúp ông được ? " Người

đạo-sĩ hỏi y ít câu hỏi về linh-hồn và Thượng-

Đế ; người hạ-cấp đã đọc cho đạo-sĩ một phần

của chuyện Mahaphâtata, gọi là Kinh Vyâdha

Gita . Ở đấy có một đoạn tối-cao của Kinh

Vedanta. Khi người hạ-cấp đọc xong, nhà đạo-

sĩ hết sức ngạc-nhiên. Đạo-sĩ nói : " Sao ngài

lại ở thân hình này ? Với cái tri-thức ấy sao

ngài lại hiện thân vào một người hạ-cấp

Vyâdha này và làm những công việc bẩn-thỉu

xấu-xa này ? " Người hạ-cấp trả lời : " Con ơi !

Không bổn-phận nào là xấu-xa , không bổn-

phận nào dơ-bẩn, dòng-dõi của ta đặt ta ở

trường-hợp và hoàn-cảnh này. Thời thiếu-niên

ta học buôn, ta không hệ-lụy và cố làm trọn-

vẹn công việc của ta. Ta chẳng biết đạo Yoga

của anh, và ta cũng chẳng phải là đạo-sĩ, ta

cũng chẳng xuất-thế đi vào rừng. Tuy vậy mà

tất cả những điều anh nghe và nhìn thấy đều

đến cho ta qua sự làm tròn bổn-phận một cách

vô-tư thuộc vào chức nghiệp của ta ."


93

Có một người hiền ở Ấn-Độ, một đạo-sĩ

nổi tiếng, một người lạ nhất mà tôi đã gặp ở đời

tôi. Ông ta là một người đặc-biệt, không muốn

dạy một ai ; nếu ai hỏi ông, ông không trả lời.

Giữ địa-vị một giáo-sư thì nặng-nề cho ông

quá, ông không muốn làm. Nếu anh hỏi ông

một câu và chờ mấy ngày, trong câu chuyện

liên-miên, ông sẽ đề-cập tới vấn-đề, và ông soi

chiếu những ánh-sáng lạ-lùng vào vấn-đề ấy.

Có một lần ông bảo tôi cái bí-quyết về hành-

động : " Hãy nối cái mục-đích và phương-tiện

vào làm một " . Khi nào làm việc gì đừng nên

suy-nghĩ vào cái gì xa hơn. Hãy làm công việc

ấy như là anh phụng-sự đấng thiêng-liêng và

tận-tụy tất cả cuộc đời anh vào đấy trong khi

làm, bởi thế ở câu chuyện người hạ-cấp

Vyâdha và người đàn-bà kia làm phận-sự của

mình một cách vui-vẻ, thành-tâm. Và kết-quả

là họ được giác-ngộ rõ-ràng như thế, tức là sự

thành-tựu ở các cảnh-ngộ sống, không bận tâm

vào kết-quả sẽ đưa chúng ta tới sự thực-hiện

tối-cao là sự thành-tựu tâm-linh .

VIVE - KARMA

94

Những người nào hành-động lệ-thuộc vào

kết-quả mới phàn-nàn tính-chất của bổn-phận

mình, đối với người không hệ-lụy thì phận-sự

nào cũng đều tốt cả và là khí-cụ linh-lợi để

tiêu-diệt lòng vị-kỷ và lòng vật-dục, bảo-đảm

sự giải-thoát của tâm-hồn. Tất cả chúng ta đều

nghĩ về mình một cách quá tự-phụ. Bổn-phận

của chúng ta là do phẩm-giá của chúng ta cho

một triển-vọng lớn lao hơn là cái mà chúng ta

muốn chờ. Sự cạnh-tranh gây nên ghen-tỵ và

diệt mất tính tốt ở tâm. Đối với người hay

phàn-nàn thì phận-sự nào cũng vô-vị. Không

có gì làm cho y được hài lòng, và cả đời y chỉ

để trưng-bày một sự thất-bại. Chúng ta hãy

hành-động, hành-động bất cứ phận-sự đến với

ta như thế nào, và bao giờ cũng sẵn-sàng kề vai

gánh-vác. Được như thế chắc-chắn chúng ta sẽ

nhìn thấy ánh-sáng .

" Có con phải khổ vì con ;

Có chồng gánh-vác giang-sơn nhà chồng"

***


95

CHƯƠNG V

CHÚNG TA TỰ GIÚP MÌNH

KHÔNG PHẢI GIÚP THẾ-GIAN

Trước khi tiếp-tục tìm hiểu vấn-đề xem

bổn-phận có thể giúp chúng ta về sự tiến-bộ

tâm-linh như thế nào, chúng ta hãy biết qua

một phương-diện khác về ý-nghĩa của chữ

" Karma " như Ấn-Độ đã hiểu. Bất cứ ở tôn-

giáo nào cũng có ba phần : Triết-lý ; Thần-

thoại và Lễ-nghi. Triết-lý là tinh-túy của đạo,

Thần-thoại giải-thích và tượng-trưng cái đạo ấy

bằng những tiểu-sử của các vĩ-nhân, điểm-

xuyết bằng những truyện và ngụ-ngôn thêm ít

nhiều huyền-bí về những sự thần-kỳ... Lễ-nghi

cụ-thể-hóa cái triết-lý ấy hơn nữa để cho ai nấy

cùng có thể hiểu được. Sự thực lễ-nghi là triết-

lý cụ-thể hóa. Hình-thức lễ-nghi ấy là Nghiệp

( Karma ). Ở mỗi tôn-giáo đều cần đến lễ-nghi,

bởi vì phần đông chúng ta không hiểu nổi tâm-

VIVE - KARMA

96

linh trừu-tượng nếu chúng ta chưa tiến-triển

khá về tâm-linh. Người ta hay nghĩ rằng, người

ta có thể hiểu bất cứ một điều gì, nhưng trên

thực-tế thì người ta thấy ngay những ý-tưởng

trừu-tượng là khó hiểu. Bởi thế cho nên những

tượng-trưng là trợ-lực lớn cho chúng ta và

chúng ta không thể bỏ qua được phương-pháp

tượng-trưng để đạt tới sự-vật trước mắt chúng

ta. Từ thời Thái-Cổ người ta đã dùng những

tượng-trưng cho tất cả các tôn-giáo. Ở một

phương-diện chúng ta chỉ có thể suy-nghĩ bằng

tượng-trưng ; ngôn-ngữ chính cũng chỉ là

những biểu-tượng của tư-tưởng. Ở một

phương-diện khác, các vật trong vũ-trụ có thể

coi là những tượng-trưng. Toàn-thể vũ-trụ là

một tượng-trưng và Thượng-Đế là tinh-túy ẩn

bên trong. Loại tượng-trưng ấy không phải là

sản-phẩm của loài người. Không phải rằng

những tín-đồ của một tôn-giáo nào hội-họp

nhau lại và đặt ra những tượng-trưng từ trong

tinh-thần của họ. Những tượng-trưng của tôn-

giáo đều có một sự sinh-tồn tự-nhiên, nếu

không thì tại sao một số tượng-trưng này lại


97

phù-hợp với những ý-tưởng kia ở tinh-thần của

phần lớn dân-chúng ? Có những tượng-trưng

thường được phổ-thông công-nhận. Chúng ta

phần đông có thể nghĩ rằng chữ Thập ( † ) có,

trước tiên là do đạo Cơ-Đốc lấy làm tượng-

trưng ; nhưng sự thực nó đã có trước khi có đạo

Cơ-Đốc, trước khi Chúa Jésus ra đời ; trước khi

Kinh Phệ-Đà ra đời. Trước khi có sử sách của

nhân-loại. Chữ Thập ( † ) đã thấy hiện ra ở dân

AZTEC và dân PHENICI, mỗi dân-tộc hình

như đã có một Thập-Giá. Rồi thì tượng-trưng

của đức Cứu-Thế bi giết trên cây Thập-Giá,

của một người bị đóng đinh trên chữ Thập thì

các dân-tộc mới biết đến. Cái vòng-tròn đã là

một tượng-trưng lớn của thế-giới. Rồi đến một

tượng-trưng phổ-biến nhất là chữ VẠN

( SWASTIKA ). Đã có một thời người ta nghĩ

rằng những dân theo đạo Phật mang chữ VẠN

theo với họ khắp thế-giới, nhưng sau người ta

thấy rằng, trước thời-kỳ Phật-giáo, các dân-tộc

khác đã dùng nó. Ở đất cổ Ba-Bi-Luân tại Ai-

Cập người ta đã thấy nó. Như thế thì tượng-

trưng có ý-nghĩa gì ? Tất cả những tượng-trưng

VIVE - KARMA

98

ấy không phải chỉ là một sự công-ước. Ở đấy

tất phải có một lý-do gì ! Một sự liên-lạc gì

giữa chúng và tinh-thần nhân-loại. Tiếng nói

" Ngôn-ngữ " không phải là kết-quả của sự

công-ước ; không phải rằng người ta đồng lòng

biểu-hiệu những ý-tưởng gì bằng những tiếng

nào ; không bao giờ có một ý-tưởng lại không

có một danh-từ tương-đương, hay là một danh-

từ lại không có một ý-tưởng tương-đương. Ý-

tưởng và danh-từ bản-nhiên không thể lià nhau,

những tượng-trưng đại-diện cho những ý-tưởng

là những tượng-trưng thanh-âm hay mầu sắc.

Những người câm, điếc phải suy-nghĩ bằng

những tượng-trưng khác với những tượng-

trưng thanh-âm. Mỗi một ý-nghĩ ở trong tinh-

thần lại có một hình-tượng đại-biểu cho nó. Ở

triết-lý Phạn người ta gọi cái ấy là " Nama

Rupa " ( Hình danh, Sắc tướng ). Người ta

không thể tạo bằng sự công-nhận cả một hệ-

thống biểu-tượng như là tạo ra một ngôn-ngữ.

Trong những biểu-tượng lễ-nghi của thế-giới

chúng ta thấy một sự diễn-tả tư-tưởng đạo-học

của nhân-loại. Bảo rằng những hình-thức lễ-


99

nghi, những đền, chùa và tất cả những rườm-rà

ấy không ích-lợi gì là một điều dễ nói. Ở thời

này, đứa trẻ nào cũng có thể nói như thế được ;

một điều mà ai cũng nhận thấy là, những người

tin sùng trong một đền chùa thì có nhiều

phương-diện khác với những người không

sùng-bái. Vậy thì những hiện-tượng giữa

những đền chùa này của những lễ-nghi nào và

những hình-thức cụ-thể khác nào, cùng với

những tôn-giáo riêng biệt của chúng, lại có

khuynh-hướng mang đến cho tinh-thần những

người sùng-bái đó những tư-tưởng mà những

vật cụ-thể ấy được họ coi là những tượng-

trưng. Vậy không biết gì đến những lễ-nghi và

tượng-trưng là một điều không nên. Nghiên-

cứu sự thực-hành những yếu-tố ấy là một phần

của Karma _ ( Karma Yoga ) .

Còn có nhiều phương-diện khác của đạo

hành-động. Một trong những phương-diện ấy

là sự liên-quan giữa tư-tưởng và ngôn-ngữ

( Lời ), và xem có thể thực-hiện được khả-năng

của Lời. Ở các tôn-giáo người ta đều công-

VIVE - KARMA

100

nhận năng-lực của Lời, đến nỗi có một số tôn-

giáo cho rằng vạn-vật đều do Lời sáng-tạo ra

cả. Cái ngoại-diện của tư-tưởng Thượng-Đế là

Lời và trong khi Thượng-Đế nghĩ và định-đoạt

trước khi sáng-tạo thì vạn-vật đều do Lời mà

xuất-hiện. Trong sự-vật lộn-xộn của đời sống

vật-chất thì những cân não của chúng ta mất

dần, hết linh-động và trở nên dạn dầy khô

khan. Ta càng sống lâu bao nhiêu thì cuộc đời

càng vùi dập ta bấy nhiêu. Càng bị cuộc đời vùi

dập bao nhiêu thì lại càng dạn-dầy và có thể

coi-thường, làm-thinh với sự-vật khi xẩy đến

bao vây chúng ta. Tuy nhiên bản-tính nhân-loại

thường lại lên tiếng và chúng ta lại thắc-mắc,

muốn xem xét đến những việc thường xẩy ra

ấy. Ngạc-nhiên như thế là bước đầu để đi tới

ÁNH-SÁNG. Ngoài triết-lý cao-siêu và giá-trị

của " Lời nói " chúng ta còn thấy rằng những

thanh-âm biểu-tượng cho một phần lớn tấn trò

đời của nhân-loại. Tôi đang nói chuyện với một

số người ; tôi đang làm xúc-động một số thính-

giả ; những ba-động của không-khí theo tiếng

nói của tôi phát ra đi vào tai họ và rung-động


101

vào tinh-thần họ không sao tránh được. Còn gì

lạ-lùng hơn thế nữa ? Có một người gọi một

người khác là điên ; người bị gán cho cái tên là

điên ấy đứng lên nắm tay đấm vào mũi người

kia ngã lăn xuống đất. Xem đấy đủ thấy sức

mạnh của lời nói. Một người đàn-bà đang

khóc-lóc khổ-sở, một người đàn-bà khác đến

vỗ-về an-ủi bà này một vài lời ngọt-ngào. Cái

thân-hình đang gẫy gập vì đau khổ của người

kia bỗng được nâng-đỡ hẳn lên, sự đau buồn

cũng nguôi đi và bà ta bắt đầu tươi tỉnh trở lại.

Hãy nghĩ xem cái năng-lực của lời nói. Lời nói

có một địa-vị lớn trong triết-lý cao-siêu cũng

như ở cuộc đời hàng ngày. Ngày đêm chúng ta

vẫn dùng cái thế-lực ấy mà không tưởng đến,

không căn vặn gì đến nó. Tìm hiểu-biết cái

chân-tính của nó và tìm dùng nó cho thích-

đáng, đấy cũng là bộn-phận của đạo Nghiệp

( Karma ) .

Bổn-phận chúng ta đối với người khác là

giúp họ làm điều thiện cho đời. Tại sao chúng

ta lại phải làm thiện cho đời ? Bề ngoài là để

VIVE - KARMA

102

cứu-vớt đời, nhưng sự thực là để tự cứu lấy

mình vậy. Chúng ta luôn luôn cố-gắng cứu

giúp đời, đấy là một động-cơ tối-cao của chúng

ta, nhưng nếu chúng ta xét kỹ thì chúng ta thấy

rằng đời không cần đến sự giúp-đỡ ấy. Thế-

giới này bầy ra không phải để cho chúng ta

cứu-vớt. Một lần tôi đọc một bài thuyết-pháp

có câu : " Tất cả thế-giới này đẹp-đẽ lắm và

hay lắm, bởi vì nó cho ta cơ-hội để cứu giúp kẻ

khác ". Bề ngoài đấy là một tình-cảm có mỹ-ý,

nhưng chẳng phải là một sự phỉ-báng mà bảo

rằng đời cần đến sự giúp-đỡ của chúng ta ư ?

Chúng ta không thể không công-nhận ở đời có

nhiều đau khổ ; vậy đi ra để giúp những kẻ

khác, ấy là một điều hay, cao quý hơn cả ; tuy

nhiên đi lâu trên đường đời chúng ta thấy rằng

giúp-đỡ kẻ khác chỉ là tự cứu giúp mình đó

thôi. Khi tôi còn nhỏ, tôi có mấy con chuột

bạch. Chúng bị nhốt trong một cái hộp, trong

đó có đặt những cái vòng bánh xe nhỏ, và khi

con chuột cố bò qua những bánh-xe ấy, bánh-

xe cứ quay tít đi và con chuột không bao giờ

tiến tới được một bước. Đấy cũng ví như thế-


103

gian với sự cứu-giúp của chúng ta ; kết-quả chỉ

là một sự thực-hành luân-lý cho chính mình mà

thôi .

Cuộc đời này chẳng xấu và cũng chẳng

tốt, chẳng thiện mà cũng chẳng ác, mỗi người

tự tạo lấy một cuộc đời cho mình. Nếu một

người mù bắt đầu suy-nghĩ về cuộc thế, thì thế

cuộc chẳng mềm và cũng chẳng cứng, chẳng

lạnh mà cũng chẳng nóng. Chúng ta là một mớ

hạnh-phúc hay đau-khổ ; chúng ta đã nhìn thấy

như thế hàng trăm lần trong đời chúng ta.

Thường lệ thì người trẻ tuổi lạc-quan với đời

và người già thì bi-quan. Người trẻ thì còn cả

một cuộc đời trước mắt ; người già phàn-nàn

ngày tháng đã đi mất. Hàng trăm ngàn dục-

vọng mà họ không thể thỏa-mãn, thúc-dục sôi

nổi trong lòng họ. Nhưng mà cả hai đàng đều

điên dại. Đời tốt hay xấu là tùy theo ở trạng-

thái tâm-hồn lúc chúng ta nhìn đời, còn tự nó

thì chẳng có tốt, xấu gì hết. Lửa tự nó chẳng

thiện, chẳng ác. Khi trời lạnh nó làm nóng ấm,

chúng ta thi nhau khen :"Lửa tốt đẹp làm sao!"

VIVE - KARMA

104

Khi nó đốt cháy tay ta thì ta phỉ-báng nó. Tuy

nhiên tự ở nó chẳng tốt và chẳng xấu, tùy theo

với cách chúng ta sử-dụng mà nó gây ra ở

chúng ta cảm-tưởng tốt hay xấu, cuộc đời cũng

thế. Nó hoàn-bị, hoàn-bị có nghĩa là nó hoàn-

toàn thích-hợp cho mục-đích của nó. Hết thảy

chúng ta có thể hoàn-toàn chắc-chắn rằng cuộc

đời cứ trôi chảy một cách đẹp-đẽ như thế, dù có

chúng ta hay không có cũng vậy, và chúng ta

không cần bận tâm rối trí với ý-tưởng cứu đời .

Tuy nhiên chúng ta vẫn phải làm nhiều

điều thiện, lòng ham làm điều thiện là động-cơ

cao-quý của chúng ta, nếu lúc nào chúng ta

cũng nghĩ rằng sự cứu giúp một người khác

thực ra là một đặc-ân đối với chúng ta vậy.

Đừng nên đứng ở trên cao mà chìa đồng xu ra

mà nói : " Này cho kẻ khó ", mà hãy nên biết

ơn vì sự có kẻ khó ở đấy để mà cho. Có như

thế thì làm ơn cho người khác mới có ích được

cho mình. Không phải người nhận ơn đã được

phúc đâu, mà chính người ban ơn mới là người

được phúc. Hãy nên biết ơn rằng mình được cái


105

hân-hạnh thi-hành đức từ-thiện ở đời. Và như

thế thì hãy nên trong sạch và hoàn-toàn. Chúng

ta có thể làm thế nào hơn được ? Xây nhà-

thương, xây đường đi, dựng nhà cứu-tế ! chúng

ta có thể tổ-chức những cuộc hội-thiện và

quyên được vài ba triệu đồng, xây một nhà-

thương hết một triệu, còn một triệu thứ nhì mở

cuộc khiêu-vũ và mở rượu sâm-banh, còn triệu

thứ ba để cho những anh ăn xén hết một nửa và

còn lại sau cùng mới để cho kẻ khó. Nhưng

những cái ấy là cái gì ? Một cơn gió mạnh

trong năm phút có thể quét đổ tất cả những lâu-

đài của ta mới dựng. Bây giờ ta phải làm gì.

Một nạn động-đất sụt núi lửa có thể lôi sạch tất

cả đường xá và nhà-thương, thành-thị của ta !

Thôi chúng ta hãy vứt hết những câu chuyện

điên rồ về sự làm việc thiện cho đời của ta đi ;

đời không phải đứng chờ đợi sự giúp đỡ của

chúng ta. Tuy vậy, chúng ta vẫn cứ phải hành-

động và bền chí làm việc thiện, bởi vì đấy là

một sự cầu lợi-lạc cho mình. Chỉ có con đường

ấy chúng ta mới có thể trở nên hoàn-toàn.

Không một kẻ ăn-mày nào nợ chúng ta một

VIVE - KARMA

106

đồng xu nhỏ bao giờ, vì nó đã giúp chúng ta có

cơ-hội để thực-hành điều thiện. Nếu nghĩ rằng

chúng ta đã và có thể làm điều thiện cho đời,

hay nghĩ rằng chúng ta đã giúp được người này

hay người khác thì đó là điều sai-lầm, đó là ý-

tưởng rồ dại mà tất cả những ý-tưởng trong lúc

rồ dại đều đem lại đau-khổ. Chúng ta nghĩ rằng

chúng ta đã giúp được một người nào và trông

vào người ấy trả ơn ; khi người ấy không nghĩ

tới cái ơn ấy và không trả ơn ta thì ta không

được sung-sướng ! Tại sao chúng ta lại trông

mong được có một cái gì trở lại vì chúng ta đã

làm được việc gì ? Hãy nên biết ơn người mà ta

giúp đỡ, hãy nghĩ rằng người ấy là Thượng-Đế.

Chẳng phải một đặc-ân lớn cho những người

thờ-phụng Thượng-Đế bằng cách giúp đỡ đồng

loại hay sao ? Nếu chúng ta thực vô-cầu, chúng

ta sẽ thoát tất cả ưu-phiền về sự trông mong

hão-huyền kia, trái lại chúng ta sẽ rất vui-vẻ và

làm việc thiện suốt cuộc đời. Không bao giờ có

sự đau-khổ và không vui sướng ở trong công

việc làm một cách vô-tư vô-hệ-lụy. Cuộc đời sẽ


107

cứ trôi chảy hoài hoài với những hạnh-phúc và

đau-khổ của nó cho đến vô cùng tận .

NGỤ-NGÔN ĐUÔI CHÓ._

Có một lần một kẻ khó kia cần một số

tiền, và không biết sao nó đã nghe thấy rằng

nếu có thể tìm thấy được một con ma thì nó có

thể sai con ma ấy kiếm tiền hay tìm một vật

khác mà nó muốn, thế rồi nó lo nghĩ luôn về

việc đi kiếm một con ma. Nó đi tìm kiếm khắp

mọi nơi để thấy được có một người tìm cho nó

một con ma, và sau cùng nó thấy một bậc đạo-

nhân có nhiều tài-năng, nó bèn đến cầu xin

người này giúp đỡ nó. Vị đạo-nhân hỏi nó làm

gì bằng con ma. Nó trả lời : " Tôi cần một con

ma để làm việc cho tôi. Đạo-sĩ hãy dạy cho tôi

biết cách làm thế nào có được một con ma để

sai-khiến, tôi cần lắm ". Đạo-sĩ nói : " Thôi đi

về đi, đừng tự làm rối trí anh nữa ". Ngày hôm

sau nó lại trở lại trước mặt đạo-sĩ, khóc lóc van

lơn : " Lạy ngài, cho con xin một con ma, con

phải có một con ma để nó giúp con ". Kết cục

nhà đạo-sĩ bực mình nói : " Này, cầm lấy chiếc

VIVE - KARMA

108

bùa này và đọc câu thần-chú này, con ma sẽ

đến, và bất cứ việc gì ngươi bảo nó, nó cũng

làm được. Nhưng mà coi chừng, con ma là

giống ghê-gớm, phải luôn luôn có công việc

cho nó làm, nếu khi không có việc gì làm thì nó

sẽ lấy đời ngươi ". Người kia trả lời : " Điều ấy

rất dễ, tôi có thể cho nó công việc suốt cả đời

nó ". Rồi thì người kia tới một khu rừng, sau

khi nhắc đi nhắc lại lời thần chú, con ma bỗng

xuất-hiện xừng-xững ngay trước mặt, con ma

nói : " Ta là một con ma, lời thần-chú của ông

đã thắng đoạt được ta, nhưng ông phải luôn

luôn sai bảo ta ; khi nào ông không có công

việc cho ta làm nữa thì ta sẽ giết ông ". Người

kia bèn nói : " Mi hãy xây cho ta một lâu-đài ".

Con ma nói : " Được rồi, lâu đài xây xong rồi

kia ". Người kia lại nói : " Mi đem tiền của lại

cho ta ". Con ma trả lời : " Này, đây tiền của ".

" Phá khu rừng này đi, xây cho ta một thành-thị

thay vào đây ". " Xong rồi ". Con ma trả lời và

nói tiếp : " Còn gì để cho tôi làm nữa không ? "

Bấy giờ thì người kia bắt đầu run sợ, nghĩ mình

không còn việc gì cho nó làm nữa, bất cứ cái gì


109

nó cũng chỉ làm trong chớp mắt. Con ma nói :

" Còn sai ta việc gì nữa không, bằng không ta

sẽ ăn thịt ông đây ". Người kia không còn tìm

được việc gì cho nó làm nữa, sợ quá. Y bèn bỏ

chạy, chạy dài cho tới khi tới nhà đạo-sĩ và van

nài : " Ngài ơi, hãy cứu tính mạng cho con ".

Nhà đạo-sĩ hỏi y việc gì thì y trả lời : " Con

không còn việc gì cho con ma làm nữa, bất cứ

việc gì sai nó, nó cũng chỉ làm trong chớp mắt

là xong, và bây giờ nó không còn việc gì để

làm nữa nên nó đòi ăn thịt con ! " Vừa lúc ấy

thì con ma chạy tới, nó nói : " Ta ăn thịt ông

đây ". Nói xong nó há miệng tính nuốt chửng

người kia .

Người kia run lên cầm-cập, lạy van nhà

đạo-sĩ để được cứu mạng. Đạo-sĩ nói : " Ta sẽ

tìm cho ngươi một cách thoát. Ngươi hãy nhìn

con chó kia với cái đuôi cong vòng tròn của nó.

Rút kiếm của ngươi nhanh ra và cắt lấy cái

đuôi ấy. Ngươi hãy đưa ngay đuôi ấy cho con

ma và bảo nó vuốt thẳng ra ". Người kia bèn

cắt đuôi con chó và đưa cho con ma bảo nó làm

VIVE - KARMA

110

theo như lời đạo-sĩ căn dặn. Con ma cầm lấy

đuôi con chó thong thả, cẩn-thận vuốt ra cho

thẳng, nhưng hễ buông ra thì tự nhiên cái đuôi

con chó lại cuộn lại. Một lần nữa, nó lại vuốt

thẳng hơn, nhưng cái đuôi con chó vẫn cuộn lại

như cũ. Con ma lại kiên-nhẫn vuốt thẳng một

lần nữa, nhưng cái đuôi hễ buông tay ra thì lại

cuộn lại. Hết ngày ấy đến ngày khác con ma cứ

cố vuốt hoài cho đến khi mỏi mệt, nó bèn nói

với người kia : " Không bao giờ ta thấy có việc

gì khó-khăn ở đời ta cả. Ta là một con ma già,

nhưng từ trước đến nay không bao giờ ta lại

thấy có việc khó-khăn như lần này, thôi ta

muốn điều-đình với ông. Nếu ông tha ta ra, ta

bằng lòng cho hết tất cả những gì ta đã làm cho

ông và ta hứa là ta không làm gì thiệt-hại tới

ông cả ". Người kia bằng lòng làm và vui vẻ

nhận lời ngay .

Cuộc đời này cũng ví như cái đuôi con

chó cuộn tròn và người ta cứ cố vuốt ra cho

thẳng, kể đã bao nhiêu thế-kỷ ; nhưng khi họ

buông ra thì nó lại cuộn tròn trở lại. Làm thế


111

nào khác thế được ? Người ta trước hết phải

biết hành-động không hệ-lụy, rồi thì người ta

sẽ không làm một người cuồng-tín. Khi nào

chúng ta biết được rằng cuộc đời này cũng như

cái đuôi con chó cuộn tròn và không bao giờ

vuốt thẳng ra được, chúng ta sẽ không thành

hạng người " cuồng-tín ". Nếu không có sự

cuồng-tín ở đời thì nhân-loại sẽ tiến bộ hơn là

bây giờ. Trái lại, đấy là một nguyên-nhân làm

ngừng-trệ sự tiến-bộ, gây nên thù ghét và làm

cho người ta giết chết lẫn nhau, không có tình

nhân-loại với nhau nữa. Chúng ta nghĩ rằng bất

cứ cái gì ta làm hay là ta có đều hơn đời cả, và

cái gì chúng ta không làm và không có thì

không có giá-trị. Vậy chúng ta luôn luôn nên

nhớ đến thí-dụ về cái đuôi con chó cuộn tròn,

khi nào chúng ta có khuynh-hướng làm người

cuồng-tín. Chúng ta không cần phải băn-khoăn

lo lắng, không ăn không ngủ được về cuộc đời

thế-gian, nó cứ trôi chảy mãi mãi không cần

đến chúng ta .

VIVE - KARMA

112

Khi nào chúng ta tránh được lòng cuồng-

tín thì đến bấy giờ và chỉ đến lúc ấy thôi chúng

ta mới biết hành-động phải đường. Chỉ người

sáng-suốt, bình-tĩnh, có suy-xét, trầm-mặc,

giầu tình-cảm, có lòng thương yêu mới làm

được những việc thiện và như thế mới làm

được cho mình thanh-cao .

Người cuống-tín thì điên dại và không có

tính cảm-thông, không bao giờ họ có thể san

phẳng được khúc-mắc của cuộc đời, và chính

họ cũng không trở nên tinh-khiết và hoàn-toàn

được .

Tóm lại điểm chính của chương này là :

1/_ Chúng ta đều phải ghi vào tâm trí : Chúng

ta đều là kẻ có nợ với đời, chứ không phải đời

nợ chúng ta. Được phép làm việc gì cho đời, đó

là một đặc-ân lớn cho chúng ta. Giúp đỡ người

khác, sự thực là chúng ta tự giúp mình vậy .

2/_ Có một Thượng-Đế trong vũ-trụ. Sự thực

không phải vũ-trụ này vận-động và dừng lại


113

nhờ sự cứu giúp của chúng ta. Thượng-Đế bao

giờ cũng hiện-tại. Ngài bất-tử, luôn luôn linh-

hoạt và bao giờ cũng minh-mẫn và sẵn-sàng.

Khi cả vũ-trụ ngủ thì chỉ có Ngài thức-tỉnh mà

thôi, Ngài hành-động không ngừng, tất cả

những biến-dịch của thế-giới và hiện-tượng của

thế-giới là của Ngài .

3/_ Chúng ta không được ghét một ai. Cuộc đời

này mãi mãi là một mớ lẫn-lộn cả thiện lẫn ác.

Bổn-phận của chúng ta là phải có cảm-tình với

kẻ yếu và có lòng thương yêu với cả kẻ làm

bậy. Cuộc đời là một trường vận-động luân-lý,

mà chúng ta tất cả đều phải luyện-tập để trở

nên mỗi ngày mỗi tráng-kiện về tâm-linh .

4/_ Chúng ta không nên cuồng-tín bất cứ một

cách nào, bởi vì lòng cuồng-tín trái với lòng

thương yêu. Chúng ta thường nghe thấy những

kẻ cuồng-tín nói một cách trơn-tru rằng : " Ta

không ghét kẻ phạm tội-lỗi, ta ghét cái tội-lỗi ".

Nhưng có thể phân-biệt tội-lỗi với người phạm

tội chăng ? Nói như thế để mà nói. Nếu chúng

VIVE - KARMA

114

ta có thể phân-biệt rõ-ràng ( phẩm ) và ( chất )

với nhau thì chúng ta đã trở nên những người

hoàn-toàn. Điều ấy không phải dễ-dàng đâu.

Chúng ta càng bình-tĩnh bao nhiêu, cân não của

chúng ta càng ít vọng-động bấy nhiêu, lúc đó ta

mới an vui với đạo và những hành-động của

chúng ta mới có giá-trị .

*************


115

CHƯƠNG VI

VÔ-CẦU VÀ KHẮC-KỶ

Mỗi một hành-động từ ở ta xuất ra thì lại

phản-ứng vào ta, những hành-động của chúng

ta ở thế-gian cũng thế, chúng ảnh-hưởng vào

người khác và những hành-động của kẻ khác

lại ảnh-hưởng vào ta, " Xuất ư ngã, phản hồ

ngã " .

ĐỊNH-LUẬT ỨNG CẦU._

Có lẽ chúng ta cũng nhận thấy một sự

thực này là khi người nào có những động-tác

xấu thì càng ngày càng trở nên xấu và khi nào

họ bắt đầu làm việc tốt thì càng ngày họ càng

trở nên mạnh-mẽ và tập làm những điều tốt mãi

mãi. Sự tăng tiến ảnh-hưởng của những hành-

động ấy thì không thể giải-thích bằng cách nào

hơn là cho rằng chúng ta có thể hành-động và

phản-ứng lại cho nhau. Hãy lấy một tỉ-dụ trong

khoa Vật-lý-học : Khi nào tôi làm một động-tác

VIVE - KARMA

116

tinh-thần thì có thể bảo rằng tôi đang ở trong

một trạng-thái ba-động nào ; tất cả những tinh-

thần nào ở trong trường-hợp ấy sẽ có khuynh-

hướng rung-động theo ảnh-hưởng của tinh-thần

tôi, ví thử có nhiều độ âm-nhạc khác nhau

rung-động cùng một lúc trong một gian buồng,

tất cả chúng ta đều nhận thấy rằng khi một khí-

cụ nào rung-động lên thì các khí-cụ khác có

khuynh-hướng rung-động theo như gây lên một

đồng điệu âm-thanh giống nhau, " Đồng thanh

tương ứng, đồng khí tương cầu ". Tất cả tinh-

thần có một sức nặng giống nhau như thế thì sẽ

bị ảnh-hưởng bằng một tư-tưởng giống nhau.

Vậy thì ảnh-hưởng tư-tưởng vào tinh-thần sẽ

thay đổi khác nhau, tùy theo với sự xa cách và

những nguyên-nhân khác nhau, nhưng tinh-

thần thì luôn luôn có thể tiếp-thụ lấy ảnh-

hưởng, ví như tôi đang làm một việc xấu, tinh-

thần tôi đang ở trong một trạng-thái ba-động

nào và tất cả các tinh-thần nào trong vũ-trụ

cùng ở trạng-thái tương-tự ấy sẽ có thể chịu

ảnh-hưởng bởi ba-động ở tinh-thần tôi. Khi tôi

đang có một hành-động tốt cũng vậy, tinh-thần


117

tôi cũng ở trong một trạng-thái nào khác và tất

cả những tinh-thần nào rung-động một cách

tương-tự cũng có thể bị ảnh-hưởng bởi tinh-

thần ; cái năng-lực ảnh-hưởng của tinh-thần, và

tinh-thần mạnh hay yếu là tùy theo sức rung-

động cao hay thấp, cái độ căng của nó thẳng

hay trùng .

Cứ theo đuổi sự tương-tự ấy mà nói thì có

thể hoàn-toàn cho rằng cũng như " quang-ba "

có thể vượt hàng triệu năm trước khi tới một

vật gì, thì ba-động của tư-tưởng cũng có thể

vượt hàng triệu năm trước khi gặp một tinh-

thần mà chúng có thể rung-động đồng điệu.

Vậy thì có thể nói rằng giữa không-trung mà

chúng ta đang sống đây, có những ba-động tư-

tưởng như thế, cả thiện lẫn ác. Mỗi một tư-

tưởng từ một bộ óc phát ra thì cứ lần đi cho đến

khi gặp một vật-thể thích-hợp, tự-nhiên nó sẽ

tiếp-thụ lấy. Một tinh-thần nào đã mở sẵn để

tiếp-thụ lấy những ba-động ấy tức khắc sẽ nhận

được vào ngay. Khi một người có một hành-

động xấu, nó đã đặt tinh-thần của nó vào một

VIVE - KARMA

118

trạng-thái ba-động nào và tất cả những ba-động

tương-tự với trạng-thái ba-động này và những

ba-động đã sẵn chứa ở không-trung, đến lúc ấy

sẽ xô đẩy vào tinh-thần của y. Bởi thế một

người làm ác sẽ theo đuổi mãi cái ác. Những

hành-động của y sẽ trở nên trầm-trọng và đối

với kẻ làm thiện cũng thế, y tự mở sẵn tinh-

thần để đón lấy những luồng ba-động thiện sẵn

chứa ở không-trung, và những hành-động thiện

của y cũng trở nên mãnh-liệt. Vậy thì chúng ta

phải chịu gấp bội lần nguy-hiểm khi chúng ta

làm ác :

_ Một là chúng ta tự mở tinh-thần đón lấy

tất cả những ảnh-hưởng ác chung quanh chúng

ta. _ Hai là chúng ta tạo những điều ác, nó ảnh-

hưởng vào những kẻ khác, có lẽ hàng trăm năm

sau. Làm ác chúng ta tự hại mình và hại đến kẻ

khác. Làm thiện chúng ta tự giúp được mình và

giúp được kẻ khác ; ví như các thế-lực khác ở

con người ta, những năng-lực thiện hay ác này

cũng thu-thập sức mạnh ở bên ngoài nữa .


119

Theo như đạo " Nghiệp ", hành-động của

một người nào đã làm thì không thể tiêu-tan

được trước khi nó đẻ ra kết-quả của nó ; không

một năng-lực tạo-hóa nào cản-trở được kết-quả

của nó. Nếu tôi hành-động ác, tôi sẽ phải chịu

kết-quả ác, không một thế-lực nào trong vũ-trụ

này có thể ngăn-cản được hay phá tan nó được.

Trái lại nếu tôi hành-động tốt thì cũng thế,

không có một thế-lực nào trong vũ-trụ có thể

cản-trở không cho nó phát-sinh ra ảnh-hưởng

tốt được .

" Tích thiện chi gia tất hữu dư khương.

Tích bất thiện chi gia tất hữu dư ương ."

THIỆN ÁC TƯƠNG-ĐỐI._

Nguyên-nhân nào phải có kết-quả ấy,

không có gì có thể cản-trở hay kiềm-chế được.

Nay thử hỏi ở đạo " Nghiệp " những hành-

động của chúng ta gồm cả thiện lẫn ác đều mật-

thiết tương-quan với nhau. Chúng ta không thể

tách một đường biên-giới nhất-định và nói

hành-động này hoàn-toàn tốt, hành-động kia

VIVE - KARMA

120

hoàn-toàn xấu. Không hành-động nào lại

không mang đồng thời cả kết-quả tốt lẫn xấu.

Hãy lấy một thí-dụ. Tôi đang nói chuyện với

mọi người, có lẽ trong số người nghe có người

nghĩ rằng tôi nói chuyện là một việc làm tốt ;

nhưng đồng thời có thể tôi đang giết hàng

nghìn con vi-trùng trong không-khí ; như thế

thì tôi đang làm ác cho các vật ấy. Khi nào gần

với chúng ta và ảnh-hưởng cho vật chúng ta

biết thì chúng ta cho là hành-động tốt, nếu nó

ảnh-hưởng tốt cho chúng ta. Như khi người

nghe có thể bảo việc tôi nói chuyện là tốt,

nhưng những con vi-trùng kia thì cho là không,

vì vi-trùng chúng ta không nhìn thấy, còn

người nghe thì tự nhìn thấy. Lời nói của tôi

ảnh-hưởng người nghe một cách rõ rệt, nhưng

đối với những vi-trùng thì ảnh-hưởng không rõ

rệt. Vậy nếu chúng ta phân-tích những hành-

động xấu của chúng ta, chúng ta sẽ thấy rằng

rất có thể có những kết-quả tốt ở một chỗ nào

đấy. Kẻ nào nhìn thấy trong hành-động tốt có

cái gì xấu và trong những cái xấu nhìn thấy có


121

những cái tốt ấy là người đã biết rõ bí-quyết

của hành-động .

Ta phải xét tới điểm thứ hai :

CỨU-CÁNH CỦA HÀNH-ĐỘNG LÀ GÌ ?

Chúng ta thấy rằng đa số người ở các xứ tin

rằng có một thời-kỳ thế-giới sẽ trở nên hoàn-

toàn, khi nào không còn sự phiền-não hay sự

chết-chóc, khổ-sở hoặc gian-ác. Đấy là một

mẩu lý-tưởng, một năng-lực động-cơ rất tốt để

hứng-khởi và nâng-đỡ những kẻ ngu dốt, nếu

chúng ta suy nghĩ, chúng ta sẽ thấy chân-tướng

của điều ấy là không thể thực-hiện được. Làm

sao lại có thể như thế được, nếu thiện và ác là

mặt phải, mặt trái của một đồng tiền ? Làm sao

có cái thiện mà đồng thời lại không có cái ác ?

Hoàn-toàn thì có ý-nghĩa gì ? Một đời hoàn-

toàn là một sự mâu-thuẫn ở ngay trong câu nói.

Chính đời sống cũng là một giai-đoạn luôn

luôn phấn-đấu giữa chúng ta với sự-vật bên

ngoài. Sự thực luôn luôn ta tranh-đấu với tạo-

vật bên ngoài và nếu ta thua thì ta cũng đi đời.

Ví như cuộc tranh-đấu vì miếng ăn và khí thở.

VIVE - KARMA

122

Nếu thức ăn và không-khí hết thì chúng ta cũng

chết. Cuộc đời không phải đơn-giản, dễ-dàng

và trơn-tru như một vật buông trôi, nhưng nó là

một hiện-tượng phức-tạp. Cuộc tranh-đấu

phức-tạp ấy giữa vật gì ở bên ngoài và thế-giới

bên ngoài, giữa chủ-thể và khách-thể mà chúng

ta gọi là cuộc đời vậy. Như thế thì rõ-ràng là

khi nào cuộc tranh-đấu kết-liễu thì cuộc đời

cũng hết theo .

Hạnh-phúc lý-tưởng nghĩa là khi nào hết

sự tranh-đấu kia. Nhưng bấy giờ thì cuộc đời sẽ

hết vì cuộc tranh-đấu kia chỉ có thể ngừng khi

nào ngừng cả đến cuộc đời. Chúng ta đã thấy,

giúp đời là tự giúp mình. Kết-quả chính của

hành-động vì người khác là để tự thanh-khiết-

hóa chúng ta bằng sự kiên-nhẫn gắng công,

bằng sự làm điều thiện cho kẻ khác, chúng ta

cố tự quên chúng ta đi. Sự tự quên mình đi là

một bài học quan-trọng cho chúng ta cần phải

học ở đời. Loài người nghĩ một cách rồ dại

rằng mình có thể tự làm cho mình có hạnh-

phúc, và sau bao nhiêu năm tranh-đấu mới


123

nhận thấy rằng cái chân hạnh-phúc ấy kết-cục

chỉ là diệt cái tư-ngã vị-kỷ, mà không một ai

khác có thể làm cho ta được, trừ phi là chính

mình. Mỗi một việc thiện, mỗi một ý-nghĩ

nhân-đạo, mỗi một hành-động tương-trợ, mỗi

một việc làm hay, lại lấy đi bấy nhiêu lòng tự-

tôn, tự-tại ở tiểu-ngã của chúng ta và làm cho

chúng ta tự cho mình là thấp mọn hơn cả. Ở

đây ta thấy con đường tri-thức, hành-động và

bác-ái đều đưa đến một mục-đích chung. Lý-

tưởng tối-cao là tự khắc-kỷ hoàn-toàn và mãi

mãi. Ở đâu không có cái Ta ( Ngã-nhân ),

nhưng tất cả chỉ là Người ( Tha-nhân ), dù là ý-

thức hay vô-ý-thức thì đạo Nghiệp đều đưa đến

chỗ ấy cả. Một nhà giảng đạo có thể kinh-hãi

với ý-tưởng một Thượng-Đế vô-ngã, y có thể

cố bám lấy một Thượng-Đế hữu-ngã và mong

bảo-tồn chính cái cá-nhân và cái đồng-nhất bất-

biến của y. Y muốn hiểu chữ " cá-nhân " và

" đồng-nhất " như thế nào mặc lòng. Nhưng

những ý-tưởng về luân-lý nếu thật là tốt và hay

thì chỉ có thể căn-cứ vào ý-tưởng khắc-kỷ tối-

cao kia mà thôi. Đấy là căn-bản của tất cả luân-

VIVE - KARMA

124

lý, chúng ta có thể suy rộng cho người hay cho

cả loài-vật, hoặc cho thần-tiên, đấy là ý-tưởng

căn-bản, cái nguyên-lý cơ-bản nó nằm ở trong

tất cả nền luân-thường đạo-lý .

Chúng ta thấy có nhiều hạng người trên

thế-gian. Trước hết là các bậc Thánh với lòng

hỷ-sả vô-tư hoàn-toàn và chỉ làm điều thiện

cho kẻ khác dù phải hy-sinh đến thân mạng

cũng làm. Đó là bậc cao-thượng nhất. Nếu một

nước nào có một trăm người như thế thì nước

ấy không bao giờ phải thất-vọng. Nhưng buồn

thay, những hạng người này hiếm quá. Thứ đến

có hạng người chỉ làm điều thiện cho kẻ khác

chừng nào không hại đến mình, còn có hạng

thứ ba chỉ làm lợi cho mình và tác hại đến kẻ

khác. Một nhà thi-sĩ tiếng Phạn bảo còn có

hạng thứ tư, hạng này không thể mệnh danh là

gì được, chúng tác hại kẻ khác chỉ vì mục-đích

thích làm ác .

Đúng như ở một cực-đoan của cuộc đời,

có những hạng chí-thiện tối-cao làm việc thiện


125

cho kẻ khác vì mục-đích thích làm thiện, thì ở

những cực-đoan khác lại có những kẻ tác hại

người khác chỉ vì mục-đích tác ác. Hạng này

làm như thế không được gì nhưng vì bản-tính

của họ là tác ác. Ở chữ Phạn có hai tiếng :

Pavritti nghĩa là vận-động xoáy trôn ốc trở vào,

và tiếng Nivritti nghĩa là vận-động xoáy trôn ốc

trở ra. Vận-động xoáy trôn ốc trở vào là cái mà

ta gọi là " Thế-gian " cái " Ta " và cái " Của

mình " ; nó bao gồm tất cả sự-vật, luôn luôn

làm giầu cho cái " Của mình " bằng của-cải,

tiền-tài, thế-lực và danh-tiếng, "Thủ tài chi lỗ".

Đối với một bản-tích thu-hoạch thì luôn luôn

nó có khuynh-hướng tích-tụ mọi vật vào một

trung-tâm, cái trung-tâm ấy trở nên " Của

mình ". Đấy là Pavritti, cái khuynh-hướng tự

nhiên của mọi người ; thu-thập mọi vật ở khắp

nơi rồi đem chồng-chất chung-quanh một

trung-tâm-điểm, trung-tâm-điểm ấy là cái

" Tư-Ngã " nâng-niu của con người. Khi nào

cái khuynh-hướng ấy bắt đầu tan vỡ, khi nào

nó là Nivritti hay là tự đẩy đi trở ra, thì bấy giờ

mới bắt đầu có luân-thường đạo-lý. Cả hai

VIVE - KARMA

126

Pavritti và Nivritti đều là bẩm-tính của hành-

động. Pavritti là hành-động ác, và Nivritti là

hành-động từ-thiện. Nivritti là nền-tảng cơ-bản

của tất cả luân-lý và đạo-lý, và sự hoàn-toàn

của nó là hỷ-sả hoàn-toàn, sự sẵn-sàng hy-sinh

tinh-thần và thân-thể cùng mọi vật cho người

khác. Khi nào một người đạt tới trình-độ ấy là

đạt tới chí-thiện của đạo Nghiệp. Đấy là kết-

quả tối-cao của công việc từ-thiện. Dù một

người chưa từng nghiên-cứu qua một triết-lý

nào, dù người ấy không tin vào một Thượng-

Đế nào và không bao giờ tin cả, chưa từng cầu-

nguyện một lần nào trong đời, nếu chỉ bằng

một năng-lực của hành-động thiện đã đưa

người ấy tới một trình-độ để sẵn-sàng hy-sinh

đời mình cho kẻ khác, thì người ấy đã đạt tới

đích chung mà những người khác đã tới bằng

sự cầu-nguyện, và các nhà triết-lý tới bằng

chân-tri. Như vậy để chúng ta thấy rằng nhà

hiền-triết, nhà hành-động, nhà sùng-bái, tất cả

đều gặp nhau ở một điểm chính là : VÔ-TƯ ;

KHẮC-KỶ ; VỊ-THA .


127

Đứng trước một người tự hy-sinh mình

cho kẻ khác, tất cả mọi người đều nghiêng

mình kính-phục, dù tôn-giáo và triết-lý của họ

có khác nhau mấy đi nữa. Đây không còn là

vấn-đề tín-ngưỡng hay chủ-nghĩa nữa, dù

những người thật phản-đối những tư-tưởng về

tôn-giáo, khi chúng nhìn thấy người có hành-

động hoàn-toàn tự hy-sinh ấy, chúng cũng cảm

thấy kính-phục .

Các anh chẳng thấy một người tín-đồ Cơ-

Đốc ngoan đạo nhất. Khi đọc đến cuốn sách

" Ánh Sáng Của Á-Đông " ( Light of Asia ) do

ông Edwin Arnold viết cũng phải cúi đầu kính-

phục Đức Phật, Ngài không truyền-bá một

Thượng-Đế nào mà chỉ truyền-bá một lòng từ-

bi hỷ-xả ; Chỉ có một điều là người ngoan đạo

kia không biết rằng chính cái chung-cục và

mục-đích của y ở đời lại đúng là cái chung-cục

và mục-đích của những kẻ mà y thấy khác với

y. Nhà tín-đồ với sự chuyên tâm nhìn cái ý-

tưởng Thượng-Đế và sống trong một không-

khí lương-thiện kết-quả cùng đi tới một mục-

VIVE - KARMA

128

đích giống nhau và nói : " Con xin dâng cả cho

Chúa ", và không thu về một cái gì cho mình

cả. Đấy là lòng tự hỷ-xả. Nhà hiền-triết với sự

nhận-thức của y, nhìn thấy cái Tư-ngã là ảo và

vứt nó đi một cách dễ-dàng. Đấy cũng là tự hỷ-

xả. Vậy thì đạo Hành-động ; đạo Chân-tri và

đạo Sùng-bái đều gặp nhau cả ở đấy, và đấy là

ý-nghĩa mà các nhà đại Giáo-chủ của thời xưa,

khi dạy rằng : " Thượng-Đế không phải là thế-

gian " . Thế-gian là một việc, còn Thượng-Đế

là một việc khác, sự biết ấy thì rất xác-thực vì

các ngài ngụ-ý thế-gian là Tư-ngã, còn

Thượng-Đế là Vô-tư-ngã ( Đại-Ngã ). Một

người có thể ngồi trên ngai trong một lầu vàng

và hoàn-toàn Vô-tư-ngã, bấy giờ thì y đã có thể

trở thành một Thượng-Đế, kẻ khác có thể sống

ở lều tranh, mặc áo rách, chẳng có chút mảy-

may gì ở thế-gian, nhưng nếu y vị-kỷ thì y còn

chìm đắm sâu trong trần-tục hệ-lụy .

" Chữ vô cầu là chữ thiên-nhiên ".


129

HÀNH-VI VÔ-CẦU ._

Trở lại một trong các điểm chính của

chúng ta là chúng ta không thể làm một việc

thiện mà đồng thời không kèm theo việc ác ;

hay là một việc ác mà đồng thời không kèm

theo việc thiện. Đã biết như vậy thì làm sao

chúng ta có thể hành-động được. Bởi thế cho

nên cũng có những môn-phái ở thế-giới chủ-

trương một cách vô-lý lạ lùng, họ truyền-bá

cho người ta cách tự-tử dần dần, cho thế là một

phương-pháp duy-nhất để ra khỏi vùng thiện,

ác, bởi vì nếu một người muốn sống tất phải

giết nhiều con vật nhỏ khốn-nạn và thảo-mộc

hay phải làm hại một vật gì hoặc một người

nào. Vậy thì, theo như họ nghĩ chỉ có một

đường duy-nhất để ra khỏi đời này là chết đi

mà thôi. Đạo Jainas ở Ấn-Độ truyền-bá chủ-

trương ấy, coi là một lý-tưởng tối-cao. Giáo-lý

ấy có vẻ hợp-lý, nhưng chính cách giải-quyết

chân-chính thì phải tìm ở Kinh Gita, đấy là

chủ-nghĩa Hành-động Vô-lụy, Vô-cầu, không

để lụy vào một vật gì khi chúng ta làm việc

đời. Hãy biết rằng chúng ta hoàn-toàn cách-biệt

VIVE - KARMA

130

thế-gian, tuy rằng chúng ta ở tại thế-gian và bất

cứ cái gì chúng ta làm ở đấy, chúng ta không

làm cho chính cái hạnh-phúc của chúng ta. Bất

cứ một hành-động nào, các anh làm cho riêng

các anh, sẽ đem lại kết-quả các anh phải mang

lấy. Nếu là hành-động tốt, các anh sẽ được kết-

quả tốt, nếu là hành-động xấu, các anh sẽ nhận

lấy kết-quả xấu, nhưng hành-động nào các anh

không làm vì mình, thì mặc dầu nó như thế nào

các anh cũng không phải mang lấy kết-quả.

Một câu Kinh rất đáng chú-ý, nói lên ý-tưởng

ấy như sau : " Nếu y giết cả vũ-trụ đi, hay là bị

vũ-trụ giết, y cũng chẳng là người giết hay là

người bị giết, khi nào y biết rằng y không

hành-động vị-kỷ một chút nào hết ". Vậy nên

đạo Nghiệp dạy : " Đừng nên bỏ đời đi, hãy

sống ở đời, cứ tắm gội trầm-luân với ảnh-

hưởng của nó được bao nhiêu mặc sức, nhưng

nếu là vì sự hưởng-thụ riêng của mình thì đừng

hành-động chút nào hết ". Hưởng-thụ không

phải là mục-đích. Trước hết hãy giết cái tư-kỷ

( tiểu-ngã ) của mình đi, rối coi toàn-thể thế-

gian như là mình vậy, cũng như tín-đồ ngày


131

xưa của đạo Cơ-Đốc hay nói rằng : " Con

người cũ phải chết đi ". Con người già cũ ấy

chính là cái tư-kỷ, cho rằng cả thế-gian này tạo

ra để cho mình hưởng-lạc. Có những cha mẹ

điên dại dạy con mình cầu-nguyện : " Hỡi

Thượng-Đế, Ngài đã tạo ra mặt-trời này và

mặt-trăng này cho ta ". Làm như là Thượng-Đế

không còn việc gì làm khác nữa để chỉ là sáng-

tạo mọi vật cho lũ trẻ con chơi. Đừng nên dạy

con những điều vô-lý ấy. Lại còn có những

người điên dại một cách khác. Họ dạy chúng ta

rằng tất cả những động-vật là Thượng-Đế tạo

ra cho chúng ta để giết mà ăn thịt và vũ-trụ này

là để cho loài người. Để tạo ra loài người để

cho ta ăn thịt ". Và nói : " Hỡi Thượng-Đế, sao

loài người ác thế, không đến tận miệng cho ta

ăn thịt ; chúng đã phá cái luật-pháp của Ngài ".

Nếu thế-gian được sáng-tạo ra cho chúng ta, thì

chúng ta cũng bị sáng-tạo ra cho thế-gian. Nói

rằng thế-gian tạo ra sự khoái-lạc của chúng ta

là một ý-tưởng tà nhất, nó dìm chúng ta xuống.

Thế-gian này không phải sinh ra vì chúng ta,

mỗi năm hàng triệu người khuất đi, thế-gian

VIVE - KARMA

132

không cảm thấy gì hết, lại hàng triệu kẻ khác

lên thay vào. Thế-gian đối với chúng ta thế nào

thì cũng như chúng ta đối với thế-gian thế ấy .

_ Trên đây là hành-động không vị-kỷ,

hoàn-toàn vô tâm, vô cầu, hỷ-xả .

_ Dưới đây là hành-động không ràng-

buộc vào kết-quả của hành-động .

"Quân tử dụ ư nghĩa, tiểu nhân dụ ư lợi!"

_ ( Luận-Ngữ )

" Hà tất viết lợi, Nhân Nghĩa nhi di hỹ ! "

_ ( Mạnh-Tử )

***


133

CHƯƠNG VII

THÁI-ĐỘ KHÁCH-QUAN

ĐỐI VỚI THẾ-GIỚI

( TỰ-CHỦ BẤT ĐỘNG TÂM )

Vậy thì muốn hành-động cho hợp cách,

trước hết các anh phải trừ bỏ tư-tưởng hệ-lụy.

Hai là đừng nên chìm đắm trong trần-tục lẫn

lộn với thế-gian, giữ mình ở địa-vị một người

khách mà hành-động. Sư-phụ tôi là

Ramkrishna nói rằng : " Hãy đối với con anh

như là một người vú-em đối với chúng ".

Người vú-em coi con anh, nâng-niu nó, vui đùa

với nó, xử-sự với nó cũng âu-yếm như là với

chính con họ vậy ; nhưng hễ đến khi anh cho y

nghỉ việc thì y cũng sẵn-sàng đi ra khỏi nhà

anh ngay. Các vật mà y thường lưu-luyến, y

đều quên hết ; người vú-em thường không thấy

đau khổ khi phải từ-giã con anh và bồng bế con

VIVE - KARMA

134

người khác. Vậy thì anh đối với tất cả cái gì

anh coi là của anh cũng phải như thế. Anh là

người vú-em, và nếu anh tin vào Thượng-Đế

thì anh hãy tin rằng tất cả cái gì anh có đều

chính là của Ngài. Sự hèn yếu nhất ở đời

thường biến hóa ra cái hay và cái mạnh nhất.

Tưởng rằng có người phải lệ-thuộc vào mình,

ấy là một sự nhu hèn. Cả đến sự tin rằng có thể

làm điều thiện cho người khác. Sự tin-tưởng ấy

là mẹ tất cả những hệ-lụy cho chúng ta, và do

sự hệ-lụy ấy xuất ra tất cả sự đau khổ của

chúng ta. Chúng ta phải tự nhủ tinh-thần chúng

ta rằng, không một kẻ nào phải nương-tựa vào

chúng ta cả ; không một kẻ ăn mày nào phải

dựa vào lòng tốt của chúng ta ; không một sinh

linh nào phải dựa vào sự giúp-đỡ của chúng ta.

Tất cả đều được nâng-đỡ do bản-tính từ-thiện,

và sẽ được nâng-đỡ như thế mãi, dù hàng ức

triệu năm chúng ta không có mặt ở đây. Cuộc

tiến-hóa của tạo-vật sẽ không ngừng vì các anh

hay vì tôi có mặt hay không có mặt ở đấy ; như

đã vạch ở trên, đó là một hạnh-phúc ưu-đãi của

các anh và của tôi, được phép tự huấn-luyện


135

lấy mình bằng cách giúp-đỡ người khác. Đấy là

một bài học quan-trọng để tập học ở đời, và khi

nào chúng ta đã hiểu rõ đầy đủ, chúng ta sẽ

không bao giờ đau-khổ, chúng ta có thể vào đời

và lẫn-lộn với xã-hội, bất cứ ở chỗ nào cũng

không thể làm thương-tổn đến chúng ta được.

Các anh chỉ có thể có vợ có chồng, quân hầu

đầy-tớ, quận, châu để cai-trị, nếu anh chỉ hành-

động với nguyên-tắc này : " Thế-gian không

phải có vì ta và không tất nhiên cần đến ta ", thì

những vật trên kia không hại anh được. Năm

nay trong số bạn-bè của anh có người đã chết.

Thế-gian có ngừng lại để chờ người ấy trở lại

rồi mới đi không ? Cuộc đời có ngừng trôi chảy

không ? Không ! Nó vẫn trôi chảy như thường.

Vậy thì hãy xóa ở tinh-thần cái ý-tưởng rằng

chúng ta phải làm cái gì cho đời. Đời không

cần đến sự giúp-đỡ mảy-may của chúng ta đâu.

Người nào nghĩ rằng mình sinh ra để giúp đời

đó là một sự vô-lý, nó chỉ là một sự tự-phụ,

lòng tự-ái biến-trá vào hình-thức đạo-đức. Khi

nào anh đã luyện được tinh-thần và cân não của

anh để thực-hiện ý-tưởng này là thế-gian không

VIVE - KARMA

136

dựa vào anh hay một người nào khác, thì đến

bấy giờ kết-quả của hành-động mới không

phản-động lại thành đau-khổ nữa. Khi nào anh

cho người khác được vật gì mà không mong

đợi ở người ấy vật gì -- không mong đợi người

ấy cả đến sự biết-ơn -- sự biết-ơn của y sẽ

không ảnh-hưởng vào anh gì cả, bởi vì anh

không mong đợi một vật gì hết. Không bao giờ

anh nghĩ anh có quyền được thu về một vật gì,

dù bằng cách nào, anh cho người ta cái gì mà

người ta được lấy, chính cái Nghiệp của người

ta được thu cái ấy cho mình -- còn cái Nghiệp

của anh là đem lại cái ấy cho người ta. Tại sao

anh được tự-hào là anh đã cho ai một vật gì ?

Anh là người phải mang tiền-tài hay một thứ

vật gì khác của anh cho đời và đời được hưởng

bởi cái Nghiệp của nó. Vậy thì đâu là lý-do để

anh tự-hào, tự-phụ ? Không có cái gì đáng giá

ở vật mà anh đem cho đời. Khi nào anh đạt tới

chỗ cảm thấy vô-hệ-lụy thì lúc ấy đối với anh

không có tốt và xấu nữa. Chỉ là cái tư-ngã sinh

ra sự phân-biệt tốt và xấu. Điều đó rất khó

hiểu, nhưng với thời-gian anh sẽ học hiểu rằng


137

trong vũ-trụ không gì có quyền-thế với anh

trước khi anh cho phép nó được thực-hành

quyền-lực ấy, không có gì có quyền đối với cái

" Bản-ngã " của con người, trừ khi nào cái Tư-

ngã ấy trở nên điên dại và bỏ mất sự độc-lập

của mình. Vậy thì với lòng vô-hệ-lụy, anh vượt

lên trên và phủ-nhận quyền-lực của bất cứ vật

gì thi-hành với anh. Một điều dễ nói là không

có cái gì có ảnh-hưởng vào mình trước khi

mình cho phép nó ảnh-hưởng. Nhưng cái dấu-

hiệu thực của con người không cho phép một

vật gì hành-động vào mình và bị một thế-lực

của ngoại-giới hành-động vào mình mà không

thấy sướng hay khổ là thế nào ? Cái dấu-hiệu

ấy là thời-vận xấu, tốt không làm thay-đổi được

thái-độ tinh-thần ; bất cứ ở cảnh-ngộ nào nó

vẫn giữ được nó là nó . " Phú quý bất năng

dâm, bần tiện bất năng di, uy vũ bất năng

khuất ."

Xưa kia có một nhà đại hiền ở Ấn-Độ tên

là Vyasa. Người ta nhận Vyasa là tác-giả của

những ngụ-ngôn ở đạo Védanta và là một bậc

VIVE - KARMA

138

Thánh, thân-phụ ông cố trở nên một người

hoàn-toàn, nhưng thất-bại. Ông cũng đã cố và

cũng thất-bại. Tổ-phụ ông cũng đã cố và cũng

đã thất-bại như vậy. Chính ông cũng không

thành-công, nhưng con ông là Shuka lúc mới

sinh ra đã hoàn-toàn. Vyasa dạy con đạo hiền-

triết, và sau khi đã dạy con sự nhận-thức chân-

lý, ông bèn gửi con đến triều-đình vua Janaka

Videha. Videha có nghĩa là " không còn thân-

thể ". Tuy là một ông vua, Ngài quên hẳn Ngài

là một thân-thể, bao giờ Ngài cũng cảm thấy

Ngài là một tâm-linh. Người thanh-niên Shuka

được gửi đến để cho Ngài dạy bảo. Nhà vua

biết rằng con trai Vyasa đến để học đạo hiền-

triết, vì thế mà Ngài có sửa-soạn trước một vài

cách xử-trí. Khi người thanh-niên đến cửa

kinh-thành trước lâu-đài nhà vua, thì người

canh gác không thèm để ý gì đến hắn cả.

Chúng cho y một cái ghế, y ngồi đấy ba ngày

ba đêm, không một người nào nói với y, không

một ai hỏi y là ai và ở đâu đến. Y là con trai

một nhà đại hiền triết, cha y đương thời được

trọng-vọng trong toàn-quốc và chính y cũng là


139

một người đạo-mạo nhất ; vậy mà những kẻ

gác thành thấp hèn tầm-thường dám không

thèm để y đến y. Sau đấy bỗng có những quan

Thượng-Thư của nhà vua và tất cả những kẻ có

danh-vọng tại triều tới nơi và tiếp rước y với tất

cả sự tôn-trọng. Họ dẫn y và chỉ cho y những

căn phòng trang-hoàng lộng-lẫy, mời y tắm rửa

bằng nước hoa thơm ngát và những quần áo kỳ

lạ, suốt trong tám ngày liền họ tiếp đãi y bằng

hết cả những cách xa-hoa. Cái diện mạo bình-

thản của Shuka cũng không thay-đổi một chút

nào bởi sự thay-đổi trong cách xử-sự đối với y

như thế, y vẫn giữ thái-độ của y trong bầu

không-khí sang-trọng cũng như khi y đứng chờ

ngoài cổng. Rồi thì y được đem vào bệ-kiến

nhà vua. Nhà vua ngự trên ngai, kèn trống vang

lừng, nhẩy múa, ca hát đang tấp-nập. Nhà vua

đưa cho y một cốc sữa đầy đến miệng và bảo y

phải bưng đi chung quanh gian điện bẩy lần mà

không được đánh rớt ra một giọt ; người thanh-

niên cầm cốc sữa đi trong đám ca múa vang-

lừng giữa bầy tiên lộng-lẫy như ý nhà vua

muốn. Y đi vòng quanh bẩy lần mà không đánh

VIVE - KARMA

140

rớt một giọt sữa nào. Tinh-thần của y đã không

bị đãng-trí bởi một vật gì ở thế-gian, trừ cái gì

y cho phép nó xúc-động đến y. Khi y bưng cốc

sữa trở về chỗ nhà vua, nhà vua nói : " Cái gì

mà thân-phụ anh đã dạy anh, và cái gì mà anh

đã tự học lấy được, ta đây chỉ có thể nhắc lại

mà thôi ; anh đã biết đến chân-lý, thôi anh về

đi ".

Ấy đấy, một người đã nội-quán được thì

không thể bị ngoại-vật quyến-rũ ; không còn

làm nô-lệ cho bất cứ một vật gì. Tinh-thần của

y trở nên tự-do, tự-do giải-thoát, con người như

thế mới đáng sống ở trần-gian. Thường thường

chúng ta thấy nhân-loại quan-niệm thế-gian ở

hai phương-diện. Hạng bi-quan thì nói rằng :

" Thế-gian ghê-sợ lắm thay, độc ác lắm thay ! "

Hạng lạc-quan thì bảo : " Cuộc đời mới đẹp

làm sao !" Đối với kẻ không làm chủ được

tinh-thần mình thì thế-gian hoặc là còn đầy tội-

lỗi tà ác, hoặc ít nhất lẫn-lộn cả một mớ thiện,

ác. Chính cái thế-gian cho ta một mớ lạc-quan

khi nào chúng ta có thể làm chủ được tinh-thần


141

mình, không còn gì ảnh-hưởng vào ta một cách

tốt hay xấu nữa, chúng ta sẽ thấy mọi vật, vật

nào ở vị-trí của vật nấy ; vạn-vật điều-hòa.

Nhiều người lúc đầu cho thế-gian là nơi âm-

phủ, nhưng sau khi họ đã thực-hành có hiệu-

quả phép nội-quán để tự-chủ thì lại bảo thế-

gian là Thiên-đường. Nếu chúng ta có khuynh-

hướng làm tín-đồ của đạo Nghiệp, và muốn

luyện-tập để đạt tới trình-độ ấy thì dù chúng ta

bắt đầu từ đâu, chúng ta cũng đạt tới hoàn-toàn

sự hỷ-xả, và khi cái Giả-ngã này đã trở nên

Chân-ngã thì tất cả thế-gian lúc đầu là tà ác, là

khổ đau sẽ biến thành Thiên-đường hạnh-phúc.

Đấy là cứu-cánh của đạo Nghiệp và cũng là sự

thành-tựu của cuộc đời thực tế .

Các con đường Yoga khác nhau đều

không mâu-thuẫn với nhau ; mỗi một đường

đều đưa chúng ta tới mục-đích chung và làm

cho chúng ta trở nên hoàn-toàn, duy chỉ phải

thực-hành mỗi đường với tất cả nghị-lực của

mình .

VIVE - KARMA

142

Tất cả những bí-quyết đều ở trong thực-

hành. Trước hết chúng ta phải nghe ( vấn ),

suy-nghĩ ( tư ), rồi thực-hành ( tu ). Điều ấy áp-

dụng cho tất cả các đường Yoga. Trước hết ta

cần phải nghe, rồi thấu-hiểu lấy, nhiều điều

chưa hiểu thì được sáng-tỏ bằng sự luôn luôn

nghe và suy-nghĩ. Hiểu cả một lúc là một

chuyện khó-khăn. Vả lại, ý-nghĩa của mọi điều

đều ở tại mình cả. Không ai bao giờ thực hiểu-

biết do người khác dạy ! Mỗi người chúng ta

đều phải tự mình thắp đuốc mà đi. Ông thày

bên ngoài ( Sư-phụ ngoại tại ) chỉ đem lại cơ-

hội để thức tỉnh ông thày bên trong. Hành-động

để hiểu lấy sự-vật. Vậy thì chính năng-lực thấu

cảm và suy-nghĩ của chúng ta nó làm cho sự-

vật minh-bạch mãi ra, và chúng ta phải thực-

hiện nó ở trong chính tâm-hồn mình ; sự thực-

hiện ấy sẽ tiến-triển thành sức mạnh hùng-hậu

của ý-chí. Trước hết là cảm-giác, rồi nó biến

thành ý-muốn, và từ ý muốn ấy xuất ra sức

mạnh lạ lùng để hành-động. Nó thấm-nhuần

trong mạch máu, thớ thịt và tủy não cho đến

khi nào toàn khối thân-thể của ta biến thành


143

khí-cụ của hành-động vô-tư và đạt tới sự tự hỷ-

xả hoàn-toàn và vô-ngã cùng-tột là kết-quả ước

mong vậy. Cái sở-đắc ấy, sự thành-tựu ấy

không dựa vào một giáo-lý nào, một kinh điển

nào, hay tín-điều nào. Dù người ấy là tín-đồ

của Cơ-Đốc hay Do-Thái, hoặc là một người

ngoại đạo thì cũng vậy thôi. Vấn-đề ở đây

chính là có vô-tư vô-kỷ hay không. Nếu thực

anh vô-tư thì anh sẽ thành-tựu hoàn-toàn,

chẳng cần phải đọc một cuốn sách nào, chẳng

cần phải vào một nhà-thờ hay một ngôi chùa

nào. Mỗi một đạo Yoga của chúng ta đủ để

thành một người hoàn-toàn, không cần phải

nhờ vào một Yoga nào khác, bởi tất cả đều có

một mục-đích chung .

Đạo Yoga Hành-động, hay Triết-lý, hay

Sùng-bái đều có thể là cả một phương-lược

độc-lập và thẳng-thắn để đi tới Thành-tựu Giải-

thoát. ( Chân, Thiện, Mỹ ). Chỉ có người điên

rồ mới nói rằng Hành-động và Triết-lý khác

nhau, chứ người Giác-ngộ không bao giờ cho

là như thế. Người hiểu-biết, biết rằng dù bề

VIVE - KARMA

144

ngoài cái nọ có khác cái kia chăng nữa, nhưng

kết-cục đều đưa đến mục-đích chung là sự

thành-tựu con người : THÁNH .

**********


145

CHƯƠNG VIII

TỰ-DO HAY LÀ GIẢI-THOÁT

Để cố đi vào ý-nghĩa của Hành-động,

chúng ta phải nhận-xét rằng chữ Karma Nghiệp

về phương-diện tâm-lý-học cũng có nghĩa là

" Nhân-quả " ; " Duyên-nghiệp ". Bất cứ một

công việc gì, một hành-động nào hay một ý-

nghĩ nào nó đẻ ra một kết-quả nào đều gọi là

Nghiệp ( Karma ). Vậy thì cái luật Nghiệp có

nghĩa là luật Nhân-quả, cái nhân-duyên tất

nhiên. Bất cứ ở đâu có một cái nguyên-nhân gì

đều phải sinh ra một kết-quả, cái lý tất nhiên ấy

người ta không thể chống lại được, và cái luật

Nghiệp ấy theo triết-học của Ấn-Độ thì chân-

thực khắp trong vũ-trụ. Bất cứ vật gì ta nhìn

thấy, ta cảm thấy hay làm ra, bất cứ hành-động

gì xẩy ra ở chỗ nào trong vũ-trụ, thì một đàng

vừa là kết-quả của động-tác trước, một đàng

khác lại trở nên một nguyên-nhân và tạo ra kết-

quả cho chính nó. Đi đôi với điều ấy, chúng ta

VIVE - KARMA

146

cần phải xét ý-nghĩa của chữ " luật pháp ". Ta

nói " Luật " là chỉ một liên-hệ, kế-tục có

khuynh-hướng tự nhắc lại ; khi nào ta nhìn thấy

một sự gì đi theo một sự gì khác hay là đồng

thời cùng xẩy ra một lúc thì chúng ta chờ có sự

tái diễn của sự kế-tiếp hay sự đồng thời ấy.

Những nhà luân-lý-học và triết-học cổ-điển

trong phái Nyaya ( Nhân Minh ) mệnh danh

cho cái luật ấy là Vyapti. Theo họ thì tất cả

những ý-tưởng về định-luật của chúng ta đều

do sự liên-hợp mà ra. Một hàng kế-tục liên-tiếp

của hiện-tượng liên-hợp trong tinh-thần chúng

ta với những sự-vật theo một thứ-tự bất-di bất-

dịch, cho nên bất cứ lúc nào chúng ta cảm thấy

cái gì thì chúng ta so ngay với sự-kiện khác

trong tinh-thần chúng ta. Bất cứ một lý-tưởng

gì, hay theo tâm-lý-học Ấn-Độ mà nói, thì bất

cứ làn sóng nào đã nổi dậy trên bản-chất của

tinh-thần là Chitta ( Bản-chất Tinh-thần ) thì

bao giờ cũng gợi dậy nhiều những làn sóng

khác nhau. Đấy là quan-niệm tâm-lý về sự liên-

hợp ( association ) và nguyên-lý nhân-quả chỉ

là một phương-diện của đại nguyên-lý liên-hợp


147

phổ-biến trong vũ-trụ. Sự liên-hợp tương-quan

phổ-biến ấy tiếng Phạn gọi là Vyapti ( liên-

hợp ). Ở ngoại-giới thì quan-niệm về định-luật

cũng giống như ở nội-giới, ấy là sự đợi chờ

một hiện-tượng riêng-biệt nào kế theo một

hiện-tượng nào khác và những hàng kế-tục ấy

cứ như thế tiếp-diễn. Vậy thực sự mà nói thì ở

tạo-vật không có định-luật. Về phương-diện

thực-tế thì bảo rằng định-luật hấp-dẫn-lực có ở

trên mặt đất, hay là bảo một định-luật nào có

một cách tuyệt-đối, khách-quan ở một nơi nào

trong tạo-vật là một điều sai lầm. Định-luật là

phương-pháp, là cách-thức để cho tinh-thần

chúng ta nhận-thức một hàng kế-tục của hiện-

tượng ; tất cả đều ở trong tinh-thần. ( Định-luật

ở trong tinh-thần, không phải ở bên ngoài sự-

vật ). Một số hiện-tượng xẩy ra cái nọ kế theo

cái kia hay là đồng thời cùng xẩy ra một lúc,

gây nên tin-tưởng về sự đều đều lần lượt tái

diễn một cách chắc-chắn, nhờ có thế tinh-thần

chúng ta mới có thể tìm được phương-pháp của

toàn-thể, một tràng kế-tiếp, ấy là cái mà chúng

ta gọi là định-luật .

VIVE - KARMA

148

Lại còn phải xét đến vấn-đề thứ hai :

Chúng ta hiểu định-luật phổ-biến đại-đồng là

thế nào ? Vũ-trụ của chúng ta là cái phần của

hiện-tại. Mà các nhà tâm-lý-học tiếng Phạn

phân-tích tính-chất gọi là Déha - Kala -

Nimitta, hay là tâm-lý-học Âu-Tây nhận-định

là Không-gian, Thời-gian và Nhân-quả. Vũ-trụ

này chỉ là phần nhỏ của thực-tại vô cùng, đúc

vào một khuôn đặc-biệt do không-gian, thời-

gian và nhân-quả hợp thành. Theo đó thì tất

nhiên định-luật chỉ có thể có được bên trong

vũ-trụ hữu-hạn, ngoài vũ-trụ ấy thì không thể

có định-luật được. Khi chúng ta nói đến vũ-trụ

thì chúng ta chỉ ngụ-ý cái phần của thực-tại

giới-hạn trong tinh-thần của chúng ta. Vũ-trụ

của những cảm-giác mà chúng ta có thể nhìn

thấy, nghĩ được và tưởng-tượng được ; chỉ có

cái vũ-trụ ấy mới ở trong vòng định-luật.

Nhưng ngoài vũ-trụ ấy thì thực-hữu không có

định-luật chi-phối, vì luật nhân-quả không thể

vượt ra ngoài cái thế-giới của tinh-thần chúng

ta. Cái gì ở ngoài biên-giới của tinh-thần và

cảm-quan của chúng ta thì không bị ràng buộc


149

bởi luật nhân-quả, vì không có sự liên-hợp ý-

tưởng để liên-hệ sự-vật ở khu-vực ngoài cảm-

giác, và nếu đã không có sự liên-hợp của tư-

tưởng thì cũng không có nhân-quả. Chỉ khi nào

hiện-hữu hay là thực-hữu chịu khuôn đúc trong

vòng hình-danh sắc-tướng thì mới tuân theo

định-luật nhân-quả và mới gọi là có định-luật.

Bởi vì bản-tính của tất cả định-luật nằm ở tại lý

nhân-quả. Vậy thì chúng ta thấy rằng không thể

có vật gì gọi là Ý-chí tự-do, ngay chữ Ý-chí tự-

do cũng đã là một sự mâu-thuẫn, bởi vì Ý-chí

là cái gì chúng ta biết và phàm vật chúng ta biết

thì ở tại trong vũ-trụ, và đã ở trong vũ-trụ thì

đều bị quy-định bởi khuôn hữu-hạn của không-

gian, thời-gian và nhân-quả. Bất cứ vật gì

chúng ta biết hay là có thể biết được đều bị

khuôn định trong vòng nhân-quả tất nhiên, và

cái gì đã tuân theo luật nhân-quả thì không thể

tự-do được. Nó hành-động bởi những động-cơ

khác để nó trở nên nhân-quả đến lượt của nó.

Nhưng cái gì đã biến thành Ý-chí, cái gì ở đâu

rơi vào không-gian, thời-gian và nhân-quả và

biến thành ý-chí của nhân-loại thì không có tự-

VIVE - KARMA

150

do, và khi nào cái ý-chí ấy thoát ra ngoài cái

khuôn không-gian, thời-gian và nhân-quả kia

thì mới lại trở nên tự-do. Từ cái tự-do mà nó đi

đến nhập vào cái khuôn ràng buộc và xuất ra

khỏi khuôn ấy để lại trở về tự-do .

Người ta đã nêu lên câu hỏi : " Vũ-trụ tự

đâu mà đến, tồn tại ở đâu, rồi đi về đâu ? "

Người ta đã trả lời rằng : " Vũ-trụ từ tự-

do xuất ra, tồn-tại trong hệ-lụy và trở về tự-do.

Như thế thì khi ta nói một người không là cái

gì khác hơn là cái tự-tính vô-biên tự biểu-hiện

ra, thì chúng ta chỉ mới ngụ-ý một phần tối-

thiểu của cái gì là con người, thân-thể này và

tinh-thần này mà chúng ta trông thấy chỉ là một

phần của toàn-thể, chỉ là một điểm trong vô-

biên. Toàn-thể vũ-trụ này cũng chỉ là một điểm

của cái vô-biên ấy, và tất cả những định-luật

của chúng ta, những hệ-lụy, những sự vui

buồn, sung-sướng, mong-mỏi của chúng ta thì

chỉ ở trong vòng vũ-trụ nhỏ này, tất cả sự tiến

thoái dọc ngang đều ở trong khu-vực nhỏ. Như


151

thế đủ thấy thực là trẻ con mà mong đợi vũ-trụ

này có mãi. --- Sự sáng-tạo ra tinh-thần của

chúng ta có mãi. --- Và sự hy-vọng lên Thiên-

đường, kết-quả cũng chỉ có ý-nghĩa nhắc lại

thế-giới này mà chúng ta đã biết. Các anh xem

đấy thì biết rằng bất cứ toàn-thể thực-tại vô-

biên phải thu gọn vào trong sự sinh-tồn hữu-

hạn, và quy-định của chúng ta biết thì không

thể được, và là một sự mong muốn trẻ con. Khi

một người bảo muốn có một vật mà chỉ y hiện

đang có, hay là như tôi thường nói, khi y đòi

hỏi một tôn-giáo " an ủi ", các anh có thể biết

là y đã thoái-hóa đến mực y không còn nghĩ tới

cái gì cao quý hơn là cái mà y đang có, giống

hệt như hoàn-cảnh nhỏ hẹp hiện-tại của y chứ

không còn gì khác nữa. Y đã quên đi mất bẩm-

tính vô-biên của y và tất cả tư-tưởng của y thu

hẹp vào những cái vui buồn hèn mọn và sự

ghen-ghét nhất thời. Y nghĩ rằng vật hữu-hạn

này là cái vô-biên, không những thế, y không

muốn rời bỏ cả điều điên rồ ấy. Y cố bám một

cách tuyệt-vọng vào cái Trishna " Tham sinh "

mà nhà Phật gọi là " khát ái " ( Tanha ). Có

VIVE - KARMA

152

hàng triệu thứ hạnh-phúc và sinh-linh, định-

luật tiến-hóa và nhân-quả, tất cả hành-động bên

ngoài vũ-trụ nhỏ này mà chúng ta biết, kết cục

thì toàn-thể những cái ấy cũng chỉ giới-hạn

trong một khu-vực nhỏ ở bản-tính vô-biên của

chúng ta mà thôi .

Muốn đạt tới tự-do, muốn hoàn-toàn giải-

thoát, chúng ta phải vượt ra ngoài vũ-trụ, cái

tự-do ấy không thể tìm thấy ở đây. Hoàn-toàn

quân-bình hay là " An-lạc hòa-bình siêu-xuất

cả nhận-thức " thì không thể có trong vũ-trụ

này được, hay là ở bất cứ chỗ nào mà tinh-thần

và tư-tưởng chúng ta có thể tới được, hoặc

cảm-quan chúng ta có thể thấy được, hay trí

tưởng-tượng có thể hình-dung được. Không

một nơi nào như thế có thể đem lại cho ta tự-

do, bởi vì tất cả nơi ấy đều ở bên trong vũ-trụ

do những phạm-trù không-gian, thời-gian và lý

nhân-quả tạo ra. Có lẽ trong những nơi ấy có

nơi thanh-cao hơn là ở mặt đất này của chúng

ta. Ở đấy có lẽ có những sự khoái-lạc cao-

thượng hơn, nhưng tất cả những nơi ấy cũng ở


153

trong vũ-trụ, bởi thế cho nên còn ở trong vòng

hệ-lụy của định-luật. Vậy chúng ta phải vượt ra

ngoài cái đạo-lý chân-chính, bắt đầu từ chỗ tận

cùng của vũ-trụ nhỏ này. Những nỗi vui, buồn,

tri-thức về sự-vật cũng kết-liễu ở đấy. Khi

chúng ta bỏ hết được sự tham sống sợ chết, sự

níu chặt vào cuộc đời phù-sinh và hữu-hạn thì

chúng ta mới có hy-vọng nhìn thấy, dù chỉ là

một tia sáng nhỏ tự-do vô-biên siêu-việt ấy.

Như thế, suy lý ra thì chỉ có một đường để đạt

tới thứ tự-do siêu-việt ấy, nó là cứu-cánh của

tất cả cao-vọng của nhân-loại, ấy là vứt bỏ

cuộc đời nhỏ mọn này đi, vứt bỏ cái vũ-trụ nhỏ

bé này đi, vứt bỏ cả trái đất này, vứt bỏ cả

thiên-đường, vứt bỏ cả thân-thể, cả tinh-thần và

tất cả những gì thuộc về hữu-hạn. Nếu chúng ta

đã vứt bỏ được tất cả những hệ-lụy trên, tức là

chúng ta đã hoàn-toàn giải-thoát, hoàn-toàn tự-

do. Chỉ có một con đường duy-nhất ra khỏi hệ-

lụy là vượt qua giới-hạn của định-luật, vượt

khỏi luật nhân-quả .

VIVE - KARMA

154

Nhưng vứt bỏ sự bám víu vào vũ-trụ này

là một việc rất khó-khăn, hiếm có người đạt

được. Trong các kinh-điển Ấn-Độ chúng tôi có

ghi lại hai đường :

1/ _ Gọi là Neti Neti ( Phi-thử, Phi thử )

( Không phải cái này ) ;

2/ _ Gọi là Iti ( Thử ) ( Cái này ) .

Con đường trên là phủ-định, " Vô-vi xuất-

thế " và con đường sau là khẳng-định " Hữu-vi

nhập-thế ". Con đường phủ-định vô-vi thì khó

hơn hết. Phương-pháp này chỉ dành riêng cho

những người có một trình-độ cao về tâm-linh,

những tinh-thần hãn-hữu, những ý-chí mãnh-

liệt. Họ chỉ đứng lên nói : " Không, ta không là

cái này " và tức thì tinh-thần và thân-thể của họ

đều tuân theo ý-chí mà họ xuất ra là thành-

công. Nhưng những người như thế hiếm lắm.

Hầu hết nhân-loại chọn con đường nhập-thế

hữu-vi, con đường nhập-thế dùng tất cả những

hệ-lụy để lấy nó mà phá nó, đấy cũng là một

thứ hỷ-xả, nhưng hỷ-xả một cách dần dần bằng

cách nhận-biết sự-vật. Hưởng-thụ sự-vật và rút


155

lấy kinh-nghiệm, nhận-thức lấy tính-chất của

sự-vật cho đến khi nào tinh-thần thuận cho nó

đi hết, và sau cùng trở nên vô-hệ-lụy. Con

đường thứ nhất để ra khỏi hệ-lụy là dùng lý-

luận, và con đường thứ hai là nhờ vào hành-

động và kinh-nghiệm. Con đường thứ nhất là

Jana-Yoga, và tính-chất riêng của nó là từ-chối

mọi hành-động. Con đường thứ hai là Karma-

Yoga " Đạo Nghiệp " trong đó thì không có lúc

nào người ta thôi hành-động. Trong vũ-trụ, cái

gì cũng hành-động, chỉ có kẻ nào đã mãn-

nguyện hoàn-toàn với " Tự-Tính ", lòng ham-

muốn không ra ngoài Tự-Tính, tinh-thần không

đi sai Tự-Tính, đối với y thì ở đâu cũng là Tự-

Tính, chỉ có hạng người ấy mới không hành-

động. Còn ngoài ra đều phải hành-động. Một

giòng nước, tự bản-tính của nó từ trên cao đổ

như thác xuống vực sâu và lộn nhào dưới núi,

sau khi đã chảy theo vòng quanh ấy, nó lại xuất

ra là một giòng nước tự-do chảy xuôi không bị

kiềm-chế. Mỗi một cuộc đời của người ta cũng

như giòng nước kia vậy. Nó chảy vào vòng

vận-động, tiến-hóa trong cái thế-gian của

VIVE - KARMA

156

không-gian, thời-gian và nhân-quả, vận-chuyển

vòng quanh một lúc, kêu gọi : " Cha ơi ; Mẹ ơi;

Tên tuổi tôi ơi ; Danh tiếng tôi ơi ! " và cứ như

thế, sau cùng nó xuất ra khỏi thế-gian, trở về

với tự-do nguyên-thủy của nó. Cả vũ-trụ đều

làm như thế cả. Dù ta có biết hay không, dù ta

có ý-thức hay vô-ý-thức, chúng ta đều, hết

thảy, đang hành-động để ra khỏi giấc mộng

thế-gian. Sự kinh-nghiệm của nhân-loại ở thế-

gian là để rèn đúc nó, để nó có thể ra khỏi cuộc

vận-động tuần-hoàn .

ĐẠO NGHIỆP LÀ GÌ ?

Là sự hiểu-biết về bí-quyết của hành-

động .

Chúng ta thấy rằng toàn-thể vũ-trụ đều

hành-động. Để làm gì ? Để tự giải-thoát, để

được tự-do, từ cái đơn-tử nhỏ cho đến bậc cao-

siêu đều hành-động vì một cứu-cánh chung là

tự-do của tinh-thần, của thân-thể, của tâm-linh.

Mọi vật luôn luôn cố tìm tự-do, bay nhảy khỏi

vòng hệ-lụy. Kìa mặt-trời, mặt-trăng, quả đất,


157

tinh-tú, hết thảy đều cố bay khỏi vòng câu-

thúc, thế-lực ly-tâm và quy-tâm của tạo-vật,

thực là đặc-biệt của vũ-trụ này vậy. Thay vì để

cho vũ-trụ này vùi dập và sau một thời-kỳ lâu

bị dầy xéo vật lộn, chúng ta nhờ có đạo mà học

biết được bí-quyết của hành-động. Phương-

pháp hành-động, năng-lực hành-động có tổ-

chức. Nếu chúng ta không biết phương-pháp

sử-dụng thì chúng ta phao-phí mất một khối

năng-lực lớn vậy. Đạo Nghiệp là một khoa-học

hành-động, nhờ nó chúng ta học biết được cách

sử-dụng thế nào là những hành-động tốt hơn

hết ở thế-gian này. Hành-động thì không ai

tránh được, nên tất là phải như thế, nhưng

chúng ta phải hành-động cho một mục-đích tối-

cao. Đạo Nghiệp giúp chúng ta nhận-định thế-

gian này chỉ là ảo-hóa bể dâu chúng ta phải trải

qua, và cái tự-do kia không phải ở tại đấy,

chúng ta phải tìm nó chỉ ở bên ngoài mà thôi.

Muốn tìm ra con đường để thoát khỏi ràng

buộc của thế-gian, chúng ta phải trải qua một

cách từ từ và chắc-chắn. Cũng có những bậc

hãn-hữu, những bậc đứng dậy ném thế-gian đi,

VIVE - KARMA

158

ví như con rắn vứt tuột cái xác ngoài của nó,

rồi đứng sang một bên mà nhìn lại cái đống xác

da vô-dụng. Hẳn rằng có những bậc hãn-hữu ấy

thật, nhưng hầu hết nhân-loại phải trải qua một

cuộc đời hành-động. Đạo Nghiệp chỉ dẫn sự

tiến hóa của bí-quyết và phương-pháp để hành-

động, như thế nào cho có hiệu-quả tốt hơn hết .

Đạo Nghiệp nói gì ? : " Hành-động không

ngừng nhưng vứt hết hệ-lụy của hành-động đi".

Không nên đồng-nhất mình với một vật gì cả.

Giữ tinh-thần mình tự-do. Tất cả những gì mà

anh nhìn thấy, những phiền-não và đau khổ chỉ

là những điều-kiện cần-thiết cho thế-giới này,

nghèo-nàn, giầu-sang và hạnh-phúc chỉ là nhất

thời ; chúng không thuộc vào Chân-tính của

chúng ta một chút nào. Chân-tính của chúng ta

thì ở xa, ngoài đau-khổ và hạnh-phúc, ngoài

sự-vật của giác-quan, ngoài trí tưởng-tượng,

vậy mà chúng ta phải tiếp-tục làm việc luôn

luôn mãi mãi. Đau-khổ là do hệ-lụy mà đến

chứ không phải vì hành-động sinh ra. " Khi nào

chúng ta tự đồng-nhất mình với công việc


159

chúng ta làm thì chúng ta cảm thấy đau-khổ.

Nếu một bức-tranh đẹp thuộc về người khác

mà bị cháy thì chúng ta thường không thấy đau

khổ. Nhưng khi nào bức-tranh ấy là của mình

mà bị cháy thì mình cảm thấy đau-khổ là

nhường nào ! Tại sao vậy ? Cả hai bức-tranh

đều đẹp cả, có lẽ cùng là một bức phóng của

một bức chính nào, nhưng ở một trường-hợp

này người ta cảm thấy đau-khổ hơn là ở một

trường-hợp khác, chỉ vì một đàng người ta tự

đồng-nhất với bức-tranh, còn một đàng thì

không. Vậy cái " Tôi " và cái " Của tôi " là

nguyên-nhân của tất cả khổ đau. Với cảm-giác

của sự tư-hữu thì sự tư-kỷ sẽ đến, và sự tư-kỷ

đem lại đau khổ. Mỗi một hành-động tư-kỷ hay

là mỗi một ý-nghĩ của tư-kỷ làm cho chúng ta

hệ-lụy vào vật gì, tức thì chúng ta bị nô-lệ-

hóa....

Mỗi một làn sóng trên nền-tảng tinh-thần

( Chitta ) gọi là " tôi " và " của tôi " tức thì nó

buộc ta vào một vòng xích và làm cho chúng ta

thành nô-lệ, chúng ta càng nói đến " tôi " và

VIVE - KARMA

160

" của tôi " bao nhiêu, chúng ta càng trở nên nô-

lệ bấy nhiêu. Bởi vậy, đạo Nghiệp dạy ta phải

hưởng-thụ cái đẹp của tất cả mọi bức-tranh

trong thế-gian, nhưng không được tự mình

đồng-nhất mình với một cái nào cả. Không bao

giờ được nói " của tôi ". Hễ khi nào chúng ta

nói một vật gì của mình thì đau khổ sẽ đến

ngay lập-tức. Cũng đừng nói đến " Con của

tôi " trong tinh-thần anh, hãy có con nhưng

đừng nói nó là của mình. Nếu anh không làm

như thế đau khổ sẽ đến ngay. Chớ nói nhà

" của tôi " ; chớ nói thân-thể " của tôi ". Tất cả

cái gì khó-khăn là ở đấy hết. Thân-thể chẳng

phải là của anh, chẳng phải là của tôi, chẳng

phải là của người nào cả. Những thân-thể đến

và đi, còn và mất, đều bởi định-luật tự-nhiên,

nhưng chúng ta thì tự-do, đứng như người

khách bàng quan. Cái thân-thể này không tự-do

hơn là một bức-tranh, hơn là một bức tường.

Sao chúng ta lại hệ-lụy quá vào cái thân-thể

đến như thế ? Nếu có một người nào vẽ một

bức-tranh, y vẽ xong rồi y đi, không để cho

lòng tham vươn cái tay tư-kỷ, như là " tôi phải


161

có cái này ". Hễ cái tay ấy vươn ra là bắt đầu

có đau khổ .

Bởi thế mà đạo Nghiệp bảo trước hết hãy

phá cái khuynh-hướng muốn vươn cái tay của

tự-kỷ ra, và khi nào anh đã có thể kiềm-chế

được nó, thì hãy giữ lấy nó, đừng cho tinh-thần

anh đi theo làn sóng của Tư-kỷ. Bấy giờ anh có

thể đi ra thế-gian và tha-hồ hành-động tùy sức

của mình. Chỗ nào cũng tham-gia vào, đi đâu

tùy ý, các anh sẽ không bao giờ bị tiêm-nhiễm

tà ác. Ví như tầu lá sen trên mặt nước, nước

không làm ướt nó được, đối với thế-gian của

anh cũng nên như thế. Thế gọi là " hỷ-xả "

( Vairagya ) thản-nhiên hay là vô-hệ-lụy. Hình

như tôi đã nói với các anh : " Nếu không có vô-

hệ-lụy thì không thể có một thứ Yoga nào cả,

vô-hệ-lụy là cơ-bản của tất cả các Yoga ". Một

người có thể ném đời tại-gia đi, bỏ áo đẹp và

ăn ngon để đi vào sa-mạc, vẫn có thể còn là

người bị hệ-lụy nhất. Tất cả của cải của y,

chính thân-thể y cũng có thể thành một vật gì

tư-hữu cho y được, và y chỉ sống để bảo-vệ

VIVE - KARMA

162

thân-thể của y thôi. Vô-hệ-lụy không có liên-

quan gì đến thân-thể của chúng ta. Tất cả đều ở

tại trong tinh-thần chúng ta. Cái giây xích

" tôi " và "của tôi " là ở trong tinh-thần. Nếu

chúng ta không còn giây xích với thân-thể và

các sự-vật của giác-quan thì chúng ta sẽ vô-hệ-

lụy, bất cứ chúng ta ở đâu và chúng ta là cái gì.

Một người có thể ngồi trên ngai vàng mà hoàn-

toàn vô-hệ-lụy, kẻ khác có thể nghèo-khó đến

cái áo cũng không mà lại là người hệ-lụy nhất.

Trước hết chúng ta phải đạt tới trạng-thái vô-tư

ấy, rồi thì phải hành-động luôn luôn không

nghỉ. Đạo Nghiệp đem cho ta phương-pháp để

chúng ta cởi bỏ tất cả hệ-lụy đi, tuy rằng sự

thực là một việc khó-khắn lắm .

Có hai cách để cởi bỏ tất cả hệ-lụy :

I._ Một là để cho những người không tin

vào Thiên-mệnh ( ) hay là một tha-lực nào

giúp cả. Hạng này chỉ trông vào tự-lực, họ chỉ

hành-động với ý muốn của họ, với những năng-

lực của tinh-thần và sự thanh-tạo-hóa tinh-thần

dần dần, họ nói : " Ta phải vô-hệ-lụy ". Đối với


163

người tin có Thượng-Đế thì có một cách dễ

hơn là họ dâng mọi kết-quả của công việc cho

Thượng-Đế, họ hành-động không bao giờ để

hệ-lụy vào kết-quả. Bất cứ cái gì họ cảm, nghe,

nhìn hay làm đều là vì Thượng-Đế. Bất cứ một

hành-động tốt nào mà chúng ta làm, chúng ta

đừng đòi công thưởng. Đấy là của Trời, Phật,

dâng những kết-quả lên cho Trời, Phật. Chúng

ta hãy đứng ra ngoài mà tưởng rằng, chúng ta

chỉ là tôi-tớ, con-cái phục-tòng Trời, Phật.

Trời, Phật là Sư-phụ tối-cao của chúng ta, và

mỗi một động-cơ để hành-động luôn luôn đều

do tự Ngài đến cả . : " Bất cứ cái gì ta làm hãy

dâng lên cho Ngài và nên yên-tâm. Chúng ta

hãy an tâm và hoàn-toàn an tâm nơi chúng ta,

dâng hết thân-thể lẫn tinh-thần và tất cả mọi vật

như là một lễ cúng-dàng vĩnh-viễn cho

Thượng-Đế. Đáng lẽ làm một lễ cúng-dàng rót

rượu vào lửa, thì hãy tu sửa phần đại-lễ cúng-

dàng kia, ngày đêm hiến-dâng cái tiểu-ngã nhỏ

bé của ta đi. Trong sự tìm kiếm của cải ở thế-

gian này thì Ngài là của-báu độc-nhất mà ta đã

thấy. Ta tự dâng lên Ngài. Trong sự tìm kiếm

VIVE - KARMA

164

một người để yêu, Ngài là người yêu độc-nhất

mà ta đã thấy. Ta tự hy-sinh ta lên Ngài. Chúng

ta hãy nhắc đi, nhắc lại ngày đêm như thế và

không có cái gì để cho ta cả, không có điều gì

là vật tốt, xấu có thể cám-dỗ ta được ".

Ta dâng tất cả lên cho Ngài. Ngày đêm

chúng ta hãy bỏ cái ngã giả cho đến khi nào

thành ra thói quen, làm như thế cho đến khi nào

sự hỷ-xả ấy thấm-nhuần vào huyết-mạch, cân

não và toàn khắp thân-thể, bất cứ lúc nào cũng

tuân theo cái ý-tưởng xả-kỷ ấy. Thế rồi anh đi

ra mặt-trận, bom gầm, đạn nổ trong chiến-trận,

anh sẽ thấy anh vẫn tự-do và bình-tĩnh, an tâm .

Đạo Nghiệp dạy chúng ta rằng ý-tưởng

thông-thường về bổn-phận là ở trình-độ thấp

nhất, tuy vậy chúng ta ai ai cũng phải làm bổn-

phận của mình, tuy nhiên chúng ta có thể thấy

rằng cái ý-nghĩa đặc-biệt về bổn-phận luôn

luôn là một nguyên-nhân lớn của đau-khổ.

Bổn-phận trở nên một thông bệnh, nó xô đẩy

chúng ta đi, nó trói buộc chúng ta và làm cho


165

cuộc đời chúng ta đau-khổ. Nó là bệnh dịch của

xã-hội, cái bổn-phận ấy, cái ý-tưởng về bổn-

phận ấy ví như mặt-trời mùa hạ giữa trưa, nó

thiêu đốt tâm-hồn của nhân-loại. Hãy nhìn

những kẻ làm nô-lệ cho bổn-phận, bổn-phận

không còn để cho nó lúc nào mà cầu-nguyện,

phút nào tắm rửa. Lúc nào bổn-phận cũng đè

lên đầu chúng. Chúng đi làm việc gì bổn-phận

cũng theo sau, chúng trở về nghĩ tới công việc

ngày mai, bổn-phận cũng theo dõi. Chúng sống

một cuộc đời nô-lệ, kết-cục ngã gục giữa

đường, và chết như con ngựa dưới yên-cương.

Đấy là bổn-phận mà người ta hiểu. Sự thực chỉ

có bổn-phận chân-chính là vô-hệ-lụy và làm

việc như một kẻ tự-do, ấy là đem dâng hết

công-việc cho Thượng-Đế. Tất cả bổn-phận là

của Ngài, chúng ta hãy biết ơn là chúng ta được

hiện-sinh nơi đây, chúng ta hãy phụng-sự Ngài

hết thì giờ của chúng ta, dù là làm tốt hay làm

xấu, ai có biết đâu ? Nếu chúng ta làm tốt thì

chúng ta được hái quả tốt. Chúng ta làm bậy

chúng ta cũng chẳng nghĩ tới. Hãy bình-tĩnh tự-

do và hành-động. Thứ tự-do ấy là một việc khó

VIVE - KARMA

166

đạt tới. Dễ-dàng thay lấy sự nô-lệ làm bổn-

phận. __ Cái thông bệnh hệ-lụy vào da thịt vì

da thịt.__ Người ta đi vào thế-gian phấn-đấu

và tranh-đấu lấy tiền-của hay là một vật gì khác

mà họ tham-vọng. Thử hỏi xem tại sao mà họ

lại làm việc như vậy ? Họ trả lời : " Ấy là bổn-

phận ". Đấy là một sự tham-vọng vô-lý về

vàng, về lợi mà họ cố tô-điểm bằng một vài

cánh hoa .

Tóm lại, bổn-phận là gì ? Thực ra chỉ là

sự khích-động của xác-thịt, sự hệ-lụy của

chúng ta, và khi nào hệ-lụy đã được mọc rễ ăn

sâu thì chúng ta gọi là bổn-phận. Thí-dụ ở các

xứ không có tục lấy vợ lấy chồng, thì không có

bổn-phận giữa vợ chồng, và một khi đã có vợ

chồng thì vợ chồng cùng sống với nhau, đều

công-nhận cái hệ-lụy ấy và cách sống chung

đụng với nhau ấy đã được thiết-lập qua các thế-

hệ ; và khi nào nó được thiết-lập như thế thì nó

trở nên một bổn-phận. Có thể nói rằng đấy là

một thứ thời bệnh. Khi nào nó trầm-trọng thì

chúng ta gọi nó là một thứ bệnh, và khi nào nó


167

thành tục-lệ thì người ta gọi nó là bản-tính, đấy

vẫn là một bệnh. Khi nào hệ-lụy trở nên tục-lệ

như thế thì chúng ta tặng nó một danh-từ là

" bổn-phận ". Chúng ta phủ hoa lên nó, kèn

trống rước nó, tuyên chúc kính tụng nó, và rồi

khi cả thế-gian tranh cạnh nhau, người nọ ăn

cướp của người kia thì vì bổn-phận. Bổn-phận

chỉ có khi nào nó kiềm-chế sự hung-hãn. Đối

với hạng người thấp hèn không thể có một lý-

tưởng gì khác thì bổn-phận cũng có ít nhiều sự

tốt, nhưng đối với người nào cần trở nên tín-đồ

đạo " Nghiệp " thì phải ném tuột cái tư-tưởng

bổn-phận ấy đi. Không làm gì có bổn-phận đối

với anh và với tôi. Bất cứ cái gì anh đã đem

cho đời, thì anh hãy đem cho bằng các cách,

nhưng chớ vì bổn-phận. Đừng nên có một ý-

nghĩ gì về bổn-phận. Đừng nên để bị bắt buộc.

Tại sao anh lại bị bắt buộc ? Cái gì anh đã làm

vì bắt buộc chỉ tạo nên hệ-lụy cho anh thôi. Tại

sao anh có bổn-phận ? Hãy dâng tất cả lên cho

Thưọng-Đế. Trong cái lò nung nấu lạ lùng này

mà lửa bổn-phận đốt cháy thịt mọi người,

chúng ta hãy uống cốc nước cam-lồ ấy và nên

VIVE - KARMA

168

sung sướng. Chúng ta hết thảy chỉ hành-động

cho đấng Tối-Cao và chẳng nên làm việc gì vì

thưởng hay vì phạt. Nếu chúng ta cần thưởng

thì chúng ta phải chịu phạt, chỉ có một đường

tránh khỏi phạt là phải bỏ thưởng đi. Chỉ có

một đường để thoát khỏi đau-khổ là bỏ ý-tưởng

hạnh-phúc đi. Bởi vì cả hai cái ấy vẫn giằng co

với nhau. Ở một đầu này thì là hạnh-phúc, ở

đầu kia là đau-khổ ; ở một đầu là sự sống, ở

đầu kia là sự chết. Có một đường để tránh cái

chết là khử bỏ cái tham sinh đi, sống và chết là

một vậy, nó chỉ ở quan-điểm khác nhau. Vậy

thì cái ý-tưởng về hạnh-phúc không có đau-

khổ, hay là sự sống không có sự chết thì chỉ

thực và đẹp cho lũ học-trò và con nít, những

người có suy-nghĩ nhìn thấy rằng tất cả đều là

một sự mâu-thuẫn của danh-từ và ném bỏ cả

hai đi. Đừng tìm danh lợi trong việc gì anh

làm .

Chúng ta chưa hoàn-thành một công việc

thiện nào, chúng ta đã bắt đầu đòi tín-nhiệm về

việc ấy. Chúng ta chưa ứng tiền cho một việc


169

từ-thiện nào, chúng ta đã cần nhìn thấy tên tuổi

phô-trương trên trang giấy. _ Đau khổ tất phải

là kết-quả của những tham-vọng như thế. Bao

nhiêu những bậc vĩ-nhân nhất thế-giới đã đi

không ai biết đến tên tuổi. Những Đức Phật và

những Đấng Cơ-Đốc chỉ là những bậc anh-

hùng hạng thứ so với những bậc vĩ-nhân hạng

nhất kia mà thế-giới không ai biết đến. Hàng

trăm những anh-hùng vô-danh đã sống ở khắp

nơi, hành-động một cách âm-thầm. Âm-thầm

họ sống và âm-thầm họ đi, và với thời-gian

những tư-tưởng của các Ngài đã biểu-hiện ra

tại những Đức Phật hay Cơ-Đốc, và chỉ những

bậc thứ này là chúng ta biết thôi. Những bậc vĩ-

nhân bậc nhất thì không cầu tìm người ta biết

danh-tiếng mình. Các Ngài đã để lại những tư-

tưởng cho đời. Các Ngài không thốt ra một lời

đòi hỏi nào cho mình cả và cũng không lập

thành môn-phái mang tên tuổi mình. Tất cả

bản-tính của các Ngài đều từ-chối những vật

như thế. Các Ngài là bậc " Sattvikas " ( Vô-Vi )

thuần-túy, không bao giờ gây nên tiếng động,

nhưng chỉ hòa vào tình-yêu. Tôi đã được mục-

VIVE - KARMA

170

kích một bậc đạo-sĩ như thế " Pâvhâri - Bâba ",

sống ở trong một cái hang bên Ấn-Độ. Ngài là

một trong những người lạ-lùng nhất mà tôi đã

thấy. Ngài đã mất hoàn-toàn cái ý-tưởng về

chính cá-nhân mình, đến nỗi tôi có thể nói rằng

con người ở Ngài đã mất hẳn, chỉ để lại cái ý-

thức đại-đồng về thần-linh. Nếu một con vật

cắn vào tay của Ngài, Ngài sẵn-sàng cho nó nốt

tay kia và bảo rằng đấy là ý muốn của Bề-Trên.

Mọi vật xẩy đến cho Ngài là do tự Bề-Trên.

Ngài không tỏ cho người ta biết, vậy mà Ngài

là một kho-tàng của tình yêu thương và của

những tư-tưởng chân-thật, tốt đẹp .

II._ Thứ đến là những bậc có nhiều năng-

động, hay là bản-tính hoạt-động, đem tư-tưởng

của những bậc hoàn-toàn mà truyền-bá cho đời.

Bậc người cao nhất kia lặng-lẽ thâm-nhập

những tư-tưởng chân-thực và cao-thượng, còn

bậc khác __ như Đức Phật thì đi khắp thế-giới

truyền-bá và thực-hành những tư-tưởng ấy.__

Trong đời Đức Gautama-Bouddha chúng ta

nhận thấy Ngài luôn luôn nói rằng Ngài là Đức


171

Phật thứ 25, còn 24 Đức Phật trước kia thì

lịch-sử không biết. Tuy nhiên lịch-sử Đức Phật

mà ta biết đã phải xây-dựng trên những nền-

tảng do các Đức Phật trước kia đã đặt và để lại.

Những bậc siêu-nhân tuyệt-đối thì an-nhiên

lặng-lẽ và vô-danh. Các Ngài là những người

thực đã thấu hiểu thế nào là năng-lực của tư-

tưởng. Các Ngài cầm chắc rằng dù các Ngài có

ở trong hang động đóng cửa lại trầm-tư nắm tư-

tưởng chân-thật, tới khi các Ngài có tịch diệt

thì những tư-tưởng ấy sẽ còn sống mãi mãi.

Thực vậy, những tư-tưởng như thế sẽ xuyên

sơn, quá hải mà tràn ngập ra khắp thế-giới.

Chúng sẽ nhập vào tâm và trí não của nhân-

loại, gọi lên những bậc thánh-trí nam, nữ để

thực-hiện một cách thực-tế trong tất cả hành-vi

của nhân-loại .

Những bậc siêu-nhân tuyệt-đối " Satt-

vikas " kia thì gần sát với Thượng-Đế đến nỗi

không còn hoạt-động và tranh-đấu, cạnh-tranh

để truyền-bá và hành thiện ở trên mặt đất này

cho nhân-loại được. Còn những bậc hành-động

VIVE - KARMA

172

nhiệt-liệt, dù có quên thân mấy đi nữa nhưng

cũng còn vướng bận ít nhiều tư-ngã. Khi nào

bản-tính của chúng ta còn lại đôi chút tư-ngã

trọc phược thì bấy giờ chúng ta mới có thể

hành-động được. Bởi tính-chất tự-nhiên của

hành-động thường là do những động-cơ và hệ-

lụy kích-thích. Đứng trên một định-mệnh luôn

luôn hoạt-động, để ý cả tới sự rơi ngã của một

con chim sẻ, thì làm sao người ta còn có thể trụ

tâm vào chính công việc của mình ?

Khi chúng ta biết rằng Định-mệnh chăm-

chú cả đến những vật nhỏ nhất ở thế-gian, thì

chẳng phải là việc phạm-thượng mà chúng ta

còn để ý một cách quá-đáng vào công việc của

chúng ta như thế ư ? Chúng ta chỉ phải đứng

khoanh tay mà kính-phục trước Định-mệnh và

nói : " Tuân theo Thiên-mệnh ". Những việc

siêu nhân tuyệt-đối không thể hành-động được

nữa vì ở mình không còn chút hệ-lụy nào nữa .

Đối với những bậc mà tất cả tâm-hồn đã

thâm-nhập vào Tự-Tính, tất cả mong muốn đều


173

tập-trung nơi Tự-Tính, luôn luôn hợp-nhất với

Tự-Tính, thì không còn một hành-động gì hết.

Thật đấy là tuyệt-đối của nhân-loại, nhưng

ngoài những bậc ấy ra, ai ai cũng phải hành-

động. Hành-động như thế, chúng ta không bao

giờ được nghĩ rằng chúng ta có thể giúp một

vật nhỏ nào trong vũ-trụ. Chúng ta chỉ tự giúp

mình trong cái trường đào-luyện này của thế-

gian. Đấy là thái-độ xác-đáng để hành-động.

Nếu chúng ta hành-động theo cách ấy, nếu

chúng ta luôn luôn nhớ rằng : cơ-hội hiện-tại

của chúng ta để hành-động như thế là một đặc-

ân cho chúng ta, chúng ta sẽ không bao giờ hệ-

lụy vào cái gì cả. Hàng triệu người như chúng

ta nghĩ rằng mình là những vĩ-nhân ở thế-giới,

nhưng chúng ta đều chết, và sau đó năm phút

thế-gian sẽ quên mất chúng ta. Nhưng cuộc đời

của Thiên-Mệnh thì vô cùng. Ai có thể sống

được một lúc, thở được một giây phút, nếu

quyền-lực toàn-thể kia không định-đoạt ? Ngài

là Định-Mệnh, bao giờ cũng linh-hoạt. Tất cả

quyền-năng đều là của Ngài và do Ngài điều-

khiển. Có lệnh của Ngài gió mới thổi, mặt-trời

VIVE - KARMA

174

mới chiếu, quả đất mới quay, cái chết mới có

trên mặt đất. Ngài là toàn-thể trong toàn-thể.

Ngài là tất cả và ở tại tất cả. Chúng ta chỉ có

thể phụng-thờ Ngài. Bỏ tất cả những kết-quả

của hành-động đi : Hành Thiện Vì Mục-Đích

Làm Thiện : chỉ đến bấy giờ mới có sự giải-

thoát, vô hệ-lụy hoàn-toàn. Những giây xích

của con tim sẽ đứt tung ra, và chúng ta sẽ thực-

hiện được tự-do hoàn-toàn. Cái tự-do ấy chính

thực là mục-đích của " ĐẠO NGHIỆP " vậy .

********


175

CHƯƠNG IX

LÝ - TƯỞNG CỦA ĐẠO NGHIỆP

Cái tư-tưởng đẹp-đẽ nhất trong đạo Vê-

Đa ( Vedanta ) là chúng ta có thể đạt được tới

mục-đích chung bằng nhiều đường lối khác

nhau, khái-quát có bốn đường : Hành-động ;

Đức ái ; Tâm-lý và Triết-lý. Nhưng phải đồng

thời nhớ rằng sự phân chia ấy không phải rõ-rệt

hiển-nhiên lắm đâu, và cái nọ biệt-lập hẳn với

cái kia đâu, chúng lẫn-lộn với nhau. Nhưng tùy

theo tính-cách nào ưu thắng mà chúng ta phân

chia. Không phải rằng anh thấy có hạng người

không còn năng-khiếu gì khác hơn là phục-vụ

Sùng-bái, hay là có hạng người không có gì

khác ngoài triết-lý ra. Những sự phân chia lập

ra với cá-tính đặc-biệt hay là khuynh-hướng mà

người ta có thể thấy ưu thắng ở một người.

Chúng ta đã thấy rằng chung-cục bốn con

đường ấy đều tập-trung vào một. Tất cả các đạo

VIVE - KARMA

176

và tất cả các phương-pháp hành-động và sùng-

bái đều đưa chúng ta đến một mục-đích chung .

Tôi đã cố phân-tách cái mục-đích ấy ra.

Nó là Tự-do như tôi đã hiểu. Mọi vật chúng ta

cảm thấy chung-quanh chúng ta đều tranh-đấu

để đi tới tự-do, kể từ những đan-tử nhỏ cho tới

loài người, kể từ những loài vô-tri và vô-sinh

cho tới những sinh-linh tối-cao trên mặt đất, là

linh-hồn của nhân-loại. Tất cả vũ-trụ thực ra là

kết-quả của sự tranh-đấu cho tự-do. Ở hết thảy

những hóa-hợp chất, mỗi một phần-tử cố theo

đuổi một đường đi riêng của nó, cố bay xa

những phần-tử khác, nhưng những phần-tử

khác kia cầm giữ nó trong vòng cương-tỏa.

Trái đất của chúng ta đang cố bay xa mặt-trời,

và mặt-trăng muốn xa trái đất. Mọi vật đều có

khuynh-hướng tản-mát ra vô cùng. Tất cả cái

mà chúng ta nhìn thấy trong vũ-trụ đều lập-

cước trên căn-bản phấn-đấu cho tự-do, chính

cái khuynh-hướng ấy nó khích-động nhà đạo-sĩ

trong sự cầu-nguyện và đứa kẻ-trộm trong sự đi

lấy của không được cho. Khi nào đường hành-


177

động không chân-chính thì chúng ta gọi là gian

ác và khi nào sự biểu-hiện của nó chân-chính

và cao-thượng thì chúng ta bảo là thiện. Nhưng

động-cơ thì giống nhau, ấy là sự phấn-đấu cho

tự-do. Nhà đạo-sĩ bị áp-bức vì nhận-thức về

thân-phận lệ-thuộc của mình và cầu-nguyện để

thoát ra khỏi, cho nên tin thờ Thượng-Đế. Kẻ

ăn-trộm bị áp bức vì cái ý-tưởng không có

những vật gì và y cố giải-thoát sự nhu-cầu ấy

để đạt tới tự-do của nó, cho nên nó đi ăn-trộm.

Tự-Do là mục-tiêu độc-nhất của tất cả bản-tính

linh-động hay vô-tri, và mọi vật đều đang

phấn-đấu để đi tới cái mục-tiêu ấy một cách ý-

thức hay vô-ý-thức. Tự-do mà nhà đạo-sĩ tìm

thì khác với thứ tự-do của kẻ ăn-trộm, thứ tự-

do mà nhà đạo-sĩ yêu quý đến khoái-lạc vô-

biên, đến hạnh-phúc vô-tả, còn như cái tự-do

của kẻ ăn-trộm thì khắc-khoải trong lòng, chỉ là

rèn thêm cho y một cái vòng xích nữa cho

chính linh-hồn y .

Ở các đạo người ta đều nhận thấy biểu-

hiện sự phấn-đấu cho tự-do cả. Nó là cơ-bản

VIVE - KARMA

178

của luân-lý, của các tư-tưởng vị-tha, ngụ-ý

giải-thoát khỏi ý-tưởng cho mình cũng như cho

thân-thể nhỏ-mọi của mình. Khi chúng ta trông

thấy một người làm việc thiện, cứu giúp kẻ

khác, như thế có ngụ-ý rằng y không thể tự

giam-hãm mình trong vòng nhỏ hẹp của cái

" Tôi " " Cái mình ". Không còn một giới-hạn

nào cho sự giải-thoát khỏi vòng tư-kỷ. Hết thảy

các đại tôn-chỉ của luân-lý đều truyền-bá ý-

tưởng vị-tha làm mục-đích. Ví thử một khi ý-

tưởng vị-tha tuyệt-đối kia có thể đạt được rồi,

thì người ta thành cái gì ? Y không còn là ông

này, ông nọ nhỏ-mọn, y đã bành-trướng ra cõi

vô-biên, cái cá-nhân nhỏ-mọn mà y có trước

kia thì nay đã mất hẳn, y đã trở nên vô-biên, và

sự đạt tới vô-biên ấy thật là mục-đích của các

đạo, của các luân-lý và của các triết-lý .

Chủ-nghĩa vị-ngã khi nghe thấy cái ý-

tưởng ấy lấy làm trọng-tâm triết-lý thì rùng-

rợn. Đồng thời, nếu y truyền-bá luân-lý thì rút

cục y cũng lại dạy một cái tư-tưởng tương-tự

mà thôi. Y không đạt được một giới-hạn nào


179

cho ý-nghĩa vô-tư-kỷ của loài người. Ví thử

một người trở nên hoàn-toàn vô-tư-kỷ trong

chủ-nghĩa cá-nhân thì làm thế nào chúng ta có

thể phân-biệt người ấy với những người trở nên

hoàn-toàn ở các chủ-nghĩa khác. Y đã trở nên

đồng-nhất với vũ-trụ và đến đấy là mục-đích

của tất cả, duy chỉ có anh vị-ngã khổ-sở kia

không có can-đảm theo đuổi cái lý-luận của

mình cho đến kết-luận chính-đáng .

Đạo Nghiệp là để đạt tới cái tự-do kia, là

cứu-cánh của tất cả bản-tính nhân-loại bằng

hành-động vô-tư. Vậy thì mỗi một hành-động

vị-kỷ làm chậm sự tới đích ; và mỗi hành-động

vô-tư đẩy chúng ta mau tới đích. Bởi thế cho

nên cái định-nghĩa duy-nhất mà người ta có thể

định-nghĩa cho luân-lý là : Cái gì vị-kỷ là trái

luân-lý, cái gì vô-tư là luân-lý .

GIÁ-TRỊ HÀNH-VI._

Nhưng nếu đi vào chỗ chi-tiết, thì vấn-đề

này không nhìn thấy một cách giản-dị như thế

VIVE - KARMA

180

đâu. Ví-dụ hoàn-cảnh thường làm cho những

chi-tiết khác đi. Cùng một hành-động ở trong

những trường-hợp này có thể là vô-tư, mà ở

những trường-hợp khác có thể là hoàn-toàn vị-

lợi. Bởi thế chúng ta chỉ có thể định-nghĩa một

cách đại-khái, còn những chi-tiết phải, nên, thế

nào thì tùy theo thời-thế và hoàn-cảnh khác

nhau mà thay-đổi. Ở xứ này, cư-xử như thế này

được coi là luân-lý, ở xứ khác cũng một cử-chỉ

như thế thì lại là vô-luân, bởi vì hoàn-cảnh

khác đi. Mục-đích của tất cả là tự-do, và tự-do

chỉ có thể đạt được bằng sự vô-tư hoàn-toàn,

mỗi một ý-nghĩ, một lời nói, một hành-động

vô-tư đều đưa chúng ta đến mục-đích và do đấy

gọi là có luân-lý. Cái định-nghĩa ấy như chúng

ta sẽ thấy đều có giá-trị ở các tôn-giáo và các

hệ-thống luân-lý .

Ở một vài chủ-nghĩa, luân-lý lập cước ở

một đấng Tối-cao gọi là Thượng-Đế. Nếu anh

hỏi tại sao người này phải làm việc này mà lại

không làm được việc kia, thì họ trả lời : " Đấy

là Thiên ý ". Nhưng dù nguyên-lai như thế nào


181

đi nữa, thì cái giới-điều luân-lý cũng chỉ có một

ý-tưởng trọng-tâm giống nhau là : chớ nên nghĩ

về mình và phải bỏ cái mình đi. Tuy vậy, có

những người dù có biết cái ý-tưởng luân-lý cao

ấy nhưng vẫn rùng-rợn khi nghĩ phải ném bỏ

cái cá-nhân của mình đi. Chúng ta thử xét

trường-hợp một người đã trở nên hoàn-toàn vô-

tư, không có một ý-nghĩ gì vì mình, không có

một hành-động gì vì mình, không nói một lời

nào vì mình, thử hỏi cái " mình " của người ấy

ở đâu. Cái mình ấy, y chỉ có thể thấy được khi

nào y còn nghĩ, còn làm và còn nói cho chính

mình y mà thôi. Nếu y chỉ ý-thức về những

người khác, về vũ-trụ và về tất cả sự-vật, thì cái

" mình " của y ở đâu ? Nó đã đi mất hẳn và nó

đã tự quên mất mình đi rồi. Chính khi ta làm

việc hy-sinh cho kẻ khác, lúc ấy ta đã không

nghĩ đến mình nữa vậy. Đạo Nghiệp là một hệ-

thống luân-lý và đạo-lý, có mục-đích làm cho

ta đạt tới tự-do bằng tư-tưởng vô-tư, vị-tha và

bằng những việc thiện. Đạo-sĩ ở Đạo Nghiệp

không tin vào một giáo-lý nào cả. Họ có thể

không tin vào Thượng-Đế, không cần hỏi linh-

VIVE - KARMA

182

hồn của họ là gì, và không cần nghĩ tới một tư-

tưởng siêu-hình nào cả. Họ đã có mục-đích

riêng của họ là sự thực-hiện lý vô-tư, khử bỏ

tư-ngã và họ phải hành-động bằng tự-lực. Mỗi

một khoảnh-khắc trong đời họ phải là một sự

thực-hiện, bởi vì họ chỉ phải giải-quyết bằng

hành-động mà thôi, không trông vào sự giúp-

đỡ của một học-thuyết hay lý-thuyết nào hết.

Chính cũng là vấn-đề mà Triết-lý Duy-thức

dùng lý-trí và linh-cảm, còn đạo Sùng-bái ứng-

dụng tình-yêu .

Đến vấn-đề thứ hai : Hành-động là gì ?

Sự làm thiện cho đời là gì ? Chúng ta có thể

làm thiện cho đời được không ? Đứng về

nghĩa tuyệt-đối mà nói thì không, nhưng nói về

nghĩa tương-đối thì có. Không có điều thiện gì

vĩnh-viễn và bất-tuyệt có thể làm được cho đời

cả ; nếu có thể làm thiện được cho đời thì cuộc

đời đã chả là cuộc đời này. Chúng ta chỉ có thể

làm thỏa-mãn sự đòi-hỏi của một người trong

năm phút, nhưng rồi y lại đòi-hỏi. Mỗi một sự

khoái-lạc chúng ta có thể đem lại được cho một


183

người nào thì chỉ nên coi nó có tính-cách tạm

thời. Không một ai có thể chữa được cái bệnh

đau-khổ và khoái-lạc này, liên-miên bất-tuyệt,

hết đi lại lại. Có cái hạnh-phúc nào vĩnh-viễn

có thể đem lại cho đời được không ? Trên mặt

biển đời, chúng ta không thể làm nổi lên một

đợt sóng, đồng thời lại không tạo ra một cái

vực ở chỗ nào khác. Tổng-cộng những điều tốt

ở thế-gian đối với những nhu-cầu và tham-

vọng của nhân-loại thì bao giờ cũng vẫn thế.

Nó không thể tăng lên hay giảm xuống. Hãy

lấy lịch-sử của loài người mà chúng ta biết cho

tới ngày nay mà nói, chúng ta chẳng thấy cùng

một số đau-khổ và hạnh-phúc, cùng một số

khoái-lạc và buồn-phiền, cùng những sự khác

nhau về địa-vị đấy ư ?

Có bao nhiều người giầu, bao nhiêu kẻ

nghèo, bao nhiều người cao-quý, bao nhiêu

người hèn-hạ, bao nhiêu người khỏe-mạnh, bao

nhiêu người yếu-đuối ? Tất cả đều y-nguyên,

kể từ giống Ai-Cập, giống Hy-Lạp và giống

La-Mã ở cổ-thời so với giống người Mỹ ngày

VIVE - KARMA

184

nay. Kể từ khi có lịch-sử, điều ấy luôn luôn vẫn

như thế, vậy mà đồng thời chúng ta thấy rằng

với tất cả sự chênh-lệch giữa sung-sướng và

đau-khổ không thể chữa được ấy, vẫn có mãi

sự phấn-đấu để làm giảm đi. Mỗi một thế-hệ

của lịch-sử lại đẻ ra hàng ngàn nam, nữ hành-

động kỳ-khu để san phẳng đường đời cho kẻ

khác. Và họ đã thành-công đến đâu ? Chúng ta

chỉ có thể làm quả bóng tròn từ chỗ này ra chỗ

kia. Chúng ta làm nhẹ được đau-khổ ở trình-độ

vật-chất thì nó lại chạy vào khu-vực tinh-thần,

vì cũng như bức-tranh địa-ngục của Dante,

trong đó người ta cho một khối vàng cho một

bọn biển-lận để lăn trên một ngọn đồi, mỗi khi

chúng lăn lên được một chút thì nó lại lăn

xuống một chút. Tất cả những câu chuyện về

thời-đại Long-Hoa thì chỉ đẹp-đẽ như một câu-

chuyện học-trò không có giá-trị gì hơn. Các

dân-tộc đều mộng một thời-đại hoàng-kim ấy

và cũng nghĩ rằng mình sẽ có một thế-giới

hoàng-kim đẹp-đẽ hơn là của tất cả các dân-tộc

khác trên thế-giới. Đấy là một quan-niệm " vị-

tha " kỳ lạ làm sao !


185

Chúng ta không thể làm tăng thêm hạnh-

phúc cho thế-giới này được ; và đau-khổ cũng

thế, chúng ta không thể làm tăng thêm ở thế-

gian .

Cái số tổng cộng năng-lực của khoái-lạc

và đau-khổ quân phân trên mặt đất này thì bao

giờ cũng như bao giờ. Chúng ta chỉ đẩy nó từ

chỗ này ra chỗ kia, rồi lại từ chỗ kia ra chỗ này,

nhưng nó sẽ vẫn thế, bởi vì có như thế mới thật

là tính-chất của nó. Sự dâng lên và rút xuống,

nhô ra và nhập vào của trào-lưu thì ở trong

bản-tính của thế-gian, quan-niệm một cách

khác thì cũng chẳng hợp lý gì hơn là nói rằng

chúng ta có sống mà không có chết. Như thế là

một sự vô-nghĩa-lý hoàn-toàn bởi vì cái ý-

nghĩa chính của sự sống bao-hàm cả sự chết, và

ý-tưởng chính của khoái-lạc bao-hàm cả đau-

khổ, ngọn đèn luôn luôn tàn và đấy là đời sống

của nó. Nếu anh muốn sống thì anh phải chết

luôn luôn. Sống và chết chỉ là hai phương-diện

khác nhau, chúng là một sự lên xuống nhấp

nhô của một làn sóng, và cả hai trạng-thái ấy

VIVE - KARMA

186

hợp thành một toàn-thể. Kẻ nhìn về phương-

diện xuống của làn sóng thì trở nên người bi-

quan ; kẻ nào nhìn về phương-diện nhô lên thì

trở nên lạc-quan. Khi một thiếu-niên còn đang

đi học ở nhà-trường được cha mẹ trông-nom

săn-sóc, thì mọi vật đối với nó đều là hạnh-

phúc cả. Nhu-cầu của nó giản-dị lắm, nó là một

kẻ đại lạc-quan ; nhưng một người đã đứng tuổi

với nhiều kinh-nghiệm ở đời thì trở nên bình-

tĩnh và lòng bồng-bột hăng-hái của y đã bị nhụt

đi nhiều. Những dân-tộc già cũng thế, với

những dấu-hiệu suy-đồi chung-quanh chúng,

chúng có thể ít hoài-bão hơn là những dân-tộc

trẻ-trung. Ngạn-ngữ Ấn-Độ có câu : " Một

ngàn năm một thành-thị và một ngàn năm một

khu rừng ". Sự biến-đổi một thành-thị sang một

rừng-rậm, bãi-bể thành nương-dâu và trái lại

thì ở đâu cũng xẩy ra và nó làm cho người ta

lạc-quan hay bi-quan tùy theo với phương-diện

mà người ta nhìn .

Tiếp theo chúng ta xét đến cái ý-tưởng

bình-đẳng. Sự bình-đẳng thật không bao giờ đã


187

có và không bao giờ sẽ có trên mặt đất. Làm

thế nào chúng ta tất cả có thể bình-đảng ở đấy

được ? Cái thứ bình-đẳng không thể có được ấy

ngụ-ý cái chết của toàn-thể. Cái gì làm cho thế-

gian này thành ra thế-gian ? Sự mất quân-bình

ở trạng-thái nguyên-thủy. Ở thời-kỳ hôn-mang

thì có sự hoàn-toàn quân-bình. Tất cả những

thế-lực cấu thành của vũ-trụ hiện ra như thế

nào ? Qua sự phấn-đấu, cạnh-tranh, xung-đột.

Ví thử tất cả những phần-tử vật-chất đều ở vào

thế quân-bình, thì có thể có được quá-trình tạo-

hóa nào được không ? Theo khoa-học chúng ta

biết rằng, như thế chúng ta không thể có được.

Thử khuấy một làn nước, anh sẽ thấy mỗi một

phần-tử nhỏ của nước cố trở lại bình-tĩnh, cái

nọ dồn cái kia. Và tất cả những hiện-tượng mà

chúng ta gọi là vũ-trụ, tất cả những vật ở bên

trong đó cũng phấn-đấu như thế để trở về cái

thể hoàn-toàn quân-bình. Rồi lại có một sự

náo-động xẩy ra và chúng ta lại có một sự hòa-

hợp và sáng-tạo. Không quân-bình là căn-bản

chính của tạo-hóa. Đồng thời những thế-lực

tranh-đấu để được quân-bình thì cũng có một

VIVE - KARMA

188

sự cần-thiết cho tạo-hóa, cần-thiết không kém

gì sự cần-thiết của những thế-lực nó phá-hủy

sự quân-bình ấy .

Tuyệt-đối quân-bình ngụ-ý một sự thăng-

bằng hoàn-toàn của những thế-lực phân-tranh ở

các trình-độ, thì không thể bao-giờ có ở thế-

gian này được. Trước khi anh đạt tới trạng-thái

ấy thì thế-gian sẽ trở nên hoàn-toàn không

thích-hợp cho sự sinh sống nào cả, và không

một người nào còn thấy có ở đấy nữa. Vậy

chúng ta thấy rằng tất cả những ý-tưởng về

hoàng-kim thế-giới và về bình-đẳng hoàn-toàn

thì chỉ là không tưởng, và nếu chúng ta cố đem

nó ra thi-hành thì chắc-chắn nó đưa chúng ta

tới ngày tuyệt diệt. Cái gì sinh ra sự chênh-lệch

giữa người nọ với người kia ? Phần lớn là sự

chênh-lệch trong trí-não. Ngày nay chỉ có kẻ

ngẩn-ngơ mới bảo rằng chúng ta sinh ra với

một năng-lực trí-não giống nhau. Chúng ta

nhập vào thế-gian với những năng-khiếu khác

nhau, chúng ta nhập vào là hạng người cao-quý

hơn hay thấp hèn hơn và có cách gì tránh khỏi


189

cái số-phận định trước ấy ? Những thổ-dân

Mỹ-châu hiện ra ở xứ này kể từ hàng ngàn năm

trước khi một nhóm người Tây-Âu bỗng di-cư

tới đấy. Các người đã làm diện-mục ở nước

này khác đi là bao ! Nếu hết thảy đều bình-

đẳng thì tại sao những thổ-dân kia không sáng-

tác và xây-dựng những đô-thị ? Đồng thời với

tổ-tiên các người khi nhập vào đất này lại có

một thứ khả-năng trí-não khác cùng đến, một

khối những ấn-tượng và ký-ức đã biểu-thị và

hành-động. Sự đồng-nhất tuyệt-đối là cảnh

chết. Thế-giới này còn thì còn phải có sự

chênh-lệnh khác nhau, và cái mộng hoàng-kim

về sự hoàn-toàn bình-đẳng chỉ sẽ có khi nào

một vòng tạo-hóa đi đến chỗ kết-chung. Trước

khi ấy thì không thể có bình-đẳng được. Tuy

vậy mà cái ý-tưởng thực-hiện hoàng-kim thế-

giới vẫn là một động-lực lớn. Đúng như sự bất-

bình-đẳng là cần-thiết cho chính tạo-hóa bao

nhiêu thì sự phấn-đấu để hạn-chế nó cũng cần-

thiết bấy nhiêu .

VIVE - KARMA

190

Nếu không có sự phấn-đấu để giải-thoát

và trở về với Thượng-Đế thì sẽ không có tạo-

vật gì hết. Đấy là sự khác nhau của hai thế-lực

nó định-đoạt tính-chất ở những động-cơ của

nhân-loại. Bao giờ cũng có những động-cơ để

hành-động, cái thì đi theo vòng hệ-lụy, cái thì

hướng ra tự-do .

Cái bánh xe thế-gian này, cái nọ ăn khớp

với cái kia thành ra một bộ máy ghê-gớm. Nếu

chúng ta đặt tay vào để cho nó nghiến, hẳn là

chúng ta phải đi đời. Hết thảy chúng ta đều

nghĩ rằng khi chúng ta làm tròn được một bổn-

phận nào, thì chúng ta sẽ được yên rảnh, nhưng

trước khi chúng ta làm xong bổn-phận ấy thì

bổn-phận khác lại đang chờ đợi, chúng ta đều

bị lôi-cuốn theo cái bộ máy thế-gian phức-tạp

và mãnh-liệt. Chỉ có hai đường để giải-quyết,

một đường là vứt hết tất cả cái gì liên-quan đến

bộ máy để nó đi qua và đứng sang bên đường,

bỏ hết mảy-may dục-vọng. Nói thế rất dễ đấy,

nhưng sự thực là không thể làm được. Tôi

không biết được một trong hàng vài chục triệu


191

người có thể làm nổi hay không ? Một đường

khác là lăn vào trong thế-gian và học hỏi cái bí-

quyết của hành-động, ấy là con đường của Đạo

Nghiệp. Đừng hòng bay thoát những bánh xe

của bộ máy thế-gian, nhưng nếu vào ngay bên

trong của bộ máy mà học-hỏi lấy cái bí-quyết

của vận-động. Nhờ hành-động thích-hợp trong

bộ máy, thì cũng có thể thoát ra được. Chính

trong bộ máy có đường lối để giải-thoát .

Nay chúng ta đã biết hành-động là gì, nó

là một phần trong cơ-bản của tạo-hóa, và nó cứ

thế mãi. Những kẻ tin vào Thượng-Đế thì hiểu

điều ấy hơn, bởi vì họ biết rằng Thượng-Đế

không phải là một sự bất-lực đến nỗi phải cần

đến sự giúp-đỡ của chúng ta. Dù rằng cái vũ-

trụ này vẫn còn mãi mãi, mục-đích của chúng

ta cũng vẫn là sự tự-do ; cũng vẫn là vô-tư-kỷ

và theo như Đạo Nghiệp thì mục-đích ấy phải

đạt tới bằng hành-động. Hết thảy những ý-

tưởng muốn làm cho thế-gian hoàn-toàn sung-

sướng có thể là những động-lực tốt cho những

tín-đồ cuồng-tín, nhưng chúng ta phải biết rằng

VIVE - KARMA

192

sự tin-tưởng cuồng-tín đem lại điều ác ngang

với điều thiện. Nhà đạo-sĩ của Đạo Nghiệp hỏi

tại sao anh cần một động-cơ khác để hành-động

hơn là lòng yêu tự-do bẩm-sinh. Hãy vượt ra

ngoài những động-cơ thế-tục. " Hành-động thì

chúng ta đều có quyền, nhưng không có quyền

thu kết-quả ". Nhà đạo-sĩ của Đạo Nghiệp nói

rằng người ta có thể tu-luyện để Giác-Ngộ và

thực-hành điều ấy. Khi nào cái ý-tưởng làm

điều tốt trở nên một phần ở chính sự sống của

mình, bấy giờ nó sẽ không tìm động-cơ ở ngoài

nữa. Chúng ta hãy làm điều tốt vì làm điều tốt

thì tốt. Kẻ nào làm một việc thiện, dù là có

mục-đích lên Thiên-đường đi chăng nữa, cũng

là tự trói buộc vào vòng hệ-lụy, theo Đạo

Nghiệp. Công việc nào dù làm với một động-

cơ vị-kỷ nhỏ, đáng lẽ là để giải-thoát cho chúng

ta mà lại là rèn thêm một vòng xích vào chân

chúng ta nữa .

Vậy thì chỉ có một đường là xa tất cả kết-

quả của những công việc làm, và ra ngoài vòng

hệ-lụy của nó. Nên biết rằng cái thế-gian này


193

không phải là chúng ta, và chúng ta không phải

là thế-gian này, sự thực chúng ta không phải là

thân-thể này, và không phải chính chúng ta

hành-động. Chúng ta là Tự-Tính vĩnh-cửu, an-

nhiên. Tại sao lại có cái gì ràng buộc được

chúng ta ? Bảo rằng chúng ta vô-tư vô-lụy thì

hay lắm, tốt thực, nhưng làm thế nào được như

thế ? Mỗi một hành-động mà chúng ta làm

không có một tư-lợi làm động-cơ, thì không

những không rèn thêm một vòng xích mới mà

lại phá vỡ được một vòng xích sẵn có. Mỗi một

ý-nghĩ tốt mà chúng ta ném ra cho đời mà

không mong có cái gì trả lại, sẽ tập-trung lại và

làm đứt một vòng xích, và càng ngày chúng ta

càng trở nên tinh-khiết hơn cho đến khi chúng

ta trở nên một người rất thảnh-thơi. Nhưng tất

cả những điều ấy có vẻ như lập-dị và triết-lý

quá, thuộc về lý-thuyết hơn là thực-tế. Tôi có

được đọc nhiều biện-chứng phản-đối lời Kinh

Bhagavad-Gita, và có nhiều biện-chứng cho

rằng không có động-cơ kích-thích thì người ta

không có thể làm việc được. Họ không bao giờ

VIVE - KARMA

194

mục-kích sự hành-động vô-tư, trừ phi bởi ảnh-

hưởng của lòng cuồng-tín, nên họ nói thế .

Để kết-luận, tôi xin nói về con người đã

thực-hiện giáo-lý của Đạo Nghiệp, người ấy là

Đức Phật, Ngài là người duy-nhất đã từng đem

thực-hành hoàn-toàn đạo Nghiệp. Các nhà

giáo-chủ trên thế-giới, ngoài Đức Phật, đều

mượn động-cơ bên ngoài để khích-động tín-đồ

vào hành-động vô-tư, và đều có thể chia ra làm

hai hạng : một hạng tin rằng họ là hiện-thân

của Thượng-Đế xuống mặt đất ; còn hạng khác

tin rằng họ chỉ mang sứ-mệnh của Thượng-Đế,

và cả hai đều lấy cái năng-lực hành-động tự

bên ngoài, cầu mong ân-thưởng ở bên ngoài ;

mặc dù họ dùng những lời nói có tính-cách

tâm-linh mấy đi nữa. Nhưng chỉ có Đức Phật là

một giáo-chủ độc-nhất nói : " Ta không cần nói

đến những lý-thuyết phức-tạp của các anh về

Thượng-Đế ! Giảng thuyết cãi nhau về tất cả

các chủ-nghĩa tế-nhị tinh-vi về linh-hồn thì có

ích-lợi gì ? Làm việc thiện và hãy là lời thiện,

và như thế nó sẽ đưa anh đến tự-do, giải-thoát


195

và chân-lý. Suốt trong đời xử-thế của Ngài,

Ngài đã hoàn-toàn không bợn chút nào lòng cá-

nhân, vị-kỷ, và ai đã là người hành-động hơn

Ngài ? Các anh hãy chỉ cho tôi trong lịch-sử

thế-giới một nhân-cách nào đã vượt cao lên

trên tất cả như thế, tất cả nhân-loại cũng chỉ

sản-xuất ra được một nhân-cách đặc-biệt như

thế với một triết-lý cao-thâm và một tình-yêu

vô-lượng, vô-biên như thế mà thôi. Bậc đại

hiền-triết ấy, truyền-bá các triết-lý tuyệt cao và

đồng thời có một lòng vị-tha với tất cả muôn

loài hữu-tình, vô-tình mà không hề đòi-hỏi gì

cho riêng mình. Ngài là một đạo-sĩ lý-tưởng

của Đạo Nghiệp, hành-động hoàn-toàn vô-tư

không có gì khích-động, và lịch-sử nhân-loại

đã chứng-tỏ Ngài là một bậc vĩ-đại nhất từng

xuất-hiện. Thực là một sự hòa-hợp to-tát nhất

ngoài sự so-sánh giữa con tim và bộ não, với

một năng-lực tâm-hồn vĩ-đại nhất từng biểu-

hiện ra vậy. Ngài là một bậc đại cách-mệnh đầu

tiên mà thế-giới được mục-kích, Ngài là người

trước tiên dám nói : " Đừng tin vào một vài

quyển sách cổ đã sản-xuất ; đừng tin vì là tín-

VIVE - KARMA

196

ngưỡng quốc-gia hay là vì anh đã được nuôi-

nấng từ nhỏ trong niềm tin-tưởng ấy ; nhưng

hãy suy-nghĩ tất cả, và sau khi đã phân-tích,

bấy giờ nếu anh thấy nó tốt cho tất cả mọi

người, thì anh hãy tin, hãy làm sống nó và giúp

kẻ khác làm sống nó ".

Kẻ nào hành-động tốt hơn hết ấy là kẻ

hành-động không có khích-động, không vì

tiền-tài, không vì tiếng thơm hay là cái gì khác;

và khi nào một người làm được như thế tức thì

người ấy là một Đức Phật và ở người ấy sẽ xuất

ra cái năng-lực hành-động có thể biến-đổi được

thế-giới ; người ấy là đại-diện cho chính cái lý-

tưởng tối-cao của Đạo Nghiệp vậy .

%%%%%%%%%%%%%%

NGHIỆP - BÁO

VÀ

TÁI - SINH

Tác-Giả :

CHRISTMAS - HUMPHREYS

Dịch-Giả :


" Vạn ban tương bất khứ

Duy hữu nghiệp tùy thân

Nhất nhật vô thường đáo

Phương tri mộng lý nhân ."

_ ( Chân-Nguyên Thiền-sư )

Của cải đem chẳng đi

Chỉ có nghiệp không ly

Ngày kia hết kiếp số

Mới hay tỉnh giấc kê .


1

NGHIỆP - BÁO

VÀ

TÁI - SINH

NHẬP-ĐỀ :

Có nhiều sách nói về học-thuyết sinh-đôi:

Nghiệp và Tái-sinh. Nhưng khuynh-hướng của

mỗi tác-phẩm mới đã trình-bày đề-tài càng

ngày càng máy móc hơn, thậm chí cái pháp

đại-đồng, vô-thủy vô-chung ấy trở nên gần

biến thành một Định-mệnh vô-hồn, một thể-

chế có luật-pháp thực-tế thành một thời-đại

khủng-bố. Và Từ-bi được mô-tả trong " Tiếng

nói của Tịch-tĩnh " ( The Voice of the Silence )

như Pháp của Pháp, Hòa-điệu Vĩnh-cửu thì

công-nhiên không biết nữa. Lý do của sự thoái-

hóa ấy có lẽ gấp đôi : Trước hết là khuynh-

hướng chung của tư-tuởng Tây-phương là vật-

chất-hóa bất cứ nguyên-lý tinh-thần gì rơi vào

NGHIỆP-BÁO & TÁI-SINH

2

trong tầm mắt của nó, sau nữa là sự xa rời mãi

nguồn hiểu-biết đáng tin-cậy của chúng ta về

học-thuyết, đi đôi với mỗi căn-cứ của mỗi tác-

giả vào văn-bản trước, cùng chính ý-kiến riêng

của mình .

Kết quả, phần nhiều tác-giả Tây-phương

tự giới-hạn vấn-đề vào cái " trí-thức thấp " của

các triết-gia Vedanta đã trình-bày, đủ cho

những ai quá ươn hèn để thức tỉnh ở nơi mình

cái trung-tâm cao hơn để có thể thấy được

" cái biết cao-siêu ". Nhưng dù Pháp Nghiệp

( Karma ) trên chính bình-diện của nó, đối với

chúng ta thì bất-khả-tri, một sự nghiên-cứu có

suy-tư về nguồn-gốc xuất-phát của tri-thức

chúng ta sẽ đem lại cho nhà học-giả thành-thật

một thị-giác về những nguyên-lý cốt-yếu, nếu

chẳng phải của cái " biết cao-siêu " dành cho

thiểu-số, có thể dùng để thức tỉnh những trung-

tâm cao hơn qua đấy chân-lý sau cùng có thể

biết được, khác nào những cửa-sổ mở lên

Tuyệt-đối vậy .


3

Quyển sách này bởi vậy là một cố-gắng

xét lại vấn-đề trong ánh-sáng của các uy-tín

đáng giá và theo quan-điểm tâm-linh hơn và ít

máy-móc. Học-thuyết xưa quá và phổ-quát quá

để coi là của riêng một tôn-giáo nào, những

Kinh-điển Ấn-Độ-giáo và Phật-giáo cho ta

nguồn-gốc giá-trị cổ xưa nhất. Khi thêm vào

như bình-luận những lời của bà H.P. Blavatsky

từng đã tu-tập ở chùa Tây-Tạng, thì uy-tín gấp

ba mà toàn bộ cho ta một cơ-sở của Pháp toàn-

diện, dài dòng, nó hướng-dẫn và điều-khiển sự

tiến-hóa của nhân-loại .

Tuy nhiên uy-tín cuối cùng của bất cứ

một học-thuyết nào thì không ở trong văn-tự

hay lời nói, mà là ở tại chính trong lý-luận hợp

lý và ở trong thực-kiện được trực-giác chứng-

nhận và hầu như thi-hành ở kinh-nghiệm ngày

thường. Chẳng phải Thượng-Đế hay loài người

có thể chứng-minh cho người khác rằng một

Chân-lý là chân thật. Như Đức Phật nói với

Kamalas :


4

" Đừng tin theo tai nghe, hay là cái

gì người khác đã truyền lại, hay là cái gì

dân-chúng đồn, hay là cái gì căn-cứ vào

uy-tín của giáo-lý truyền-thống của

mình...

" ... Này Kamalas, khi nào con tự

mình biết rằng : Điều này hay, lời dạy này

khi đem ra thi-hành đưa đến hết đau khổ,

tâm an, Niết-bàn, bấy giờ con hãy nhận

lấy ."

Theo quan-điểm có uy-tín ấy thì không

một uy-tín nào gọi đến cho chúng ta các tác-giả

trích-dẫn trong khảo-luận này và bởi vậy không

có tham-khảo. Vả chăng ở đâu mà lời nói của

người khác diễn-tả tư-tưởng của tôi hay hơn

hay là mạnh hơn là chính lời của tôi mà tôi đã

dùng để giúp ích độc-giả. Ngoài ra thì không

có uy-tín cho một ai, trừ phi là cái " tiếng thì-

thầm " nội-tâm. Có một cách-ngôn mà tất cả

kinh-nghiệm thừa-nhận là một học-thuyết càng

tâm-linh bao nhiêu thì càng ứng-dụng ngay vào

đời sống hàng ngày bấy nhiêu. Và trong khi


5

trình-bày Nghiệp-báo và Tái-sinh với bối cảnh

tâm-linh thì chúng tỏ ra ứng-dụng ngay hơn là

khi coi như chỉ là phiếu vay và tín-dụng trong

tổng-trương của một Thượng-Đế ở ngoài thế-

giới. Bởi vậy tôi không viết theo lối một nhà

học-giả, hay là trình-bày một tín-ngưỡng

Đông-phương trọng-yếu. Tôi đã viết như một

người tin học-thuyết là chân-thật, và tôi tin

rằng một phục-hưng văn-minh Tây-phương tất

bị thất-bại nếu không căn-cứ vào sự cộng-tác

có ý-thức với cái Pháp đại-đồng tối-cao ấy.

Như Loftius Hare viết : " Một người trở nên cái

gì nó làm ". Học-thuyết ấy có thể phản-thuyết

được không ? Nếu nó chân-thật thì nó là Chân-

lý tối quan-trọng và bị bỏ qua nhất ở thế-giới.

Người ta có thể thêm rằng, nếu nó sai-lầm thì

điều kỳ lạ là không ai thử chứng-minh sự sai

lầm của nó, hay là đưa ra một biện-pháp tốt

hơn cho " Thách đố của đời sống " .

Nhưng vì chân thật, học-thuyết càng khó-

khăn. Những ai tưởng rằng Chân-lý căn-bản

của sinh-tồn có thể diễn-tả trên bình-diện của


6

trí-thức thì còn phải khám-phá, những nguyên-

lý kỳ lạ ấy không phải là những viên đá cuội

trên bãi cát, mà là những năng-lực vũ-trụ mà

sức mạnh lớn-lao của thác Niagara còn là vô-

nghĩa đối với nó. Trong Brihad Upanisad, một

Kinh-điển Ấn-Độ cổ nhất, Nghiệp ( Karma )

được đề-cập như là một " bí-quyết mãnh-liệt "

mà chỉ ai được khải-ngộ mới hiểu biết. Trong

Sutra Nipata, một Kinh Phật xưa nhất, Ananda

nói với Đức Phật về Karma : " Sâu thay cái

Pháp Nhân-quả, và nó có vẻ thâm-trầm thay !

Vậy mà tôi coi nó như đơn-giản dễ hiểu." Đức

Phật đáp lại : " Chớ nói thế, Ananda, chớ nói

thế ! Thực vậy, Pháp Nhân-quả thâm-trầm và

nó hiện ra thâm sâu. Vì không biết, không hiểu

thấu-triệt cái học-thuyết ấy mà người đời vấn-

vít như một cuộn chỉ se... không có khả-năng

vượt qua bể khổ và vòng Sinh-tử bất tận." Cả

đối với trí-tuệ chúng ta, những chi-nhánh và

hỗ-tương quan-hệ của Nhân-quả trong tất cả

các khu-vực vũ-trụ đều phức-tạp vô cùng đến

nỗi không một ai có thể tự-phụ hiểu biết chúng.

Vô cùng sáng-suốt hơn hết phải là bậc có sự


7

hiểu biết để có thể bao-hàm cái Pháp ấy tại

nguồn suối trang-nghiêm vĩnh-cửu của nó .

Chỉ bằng học hỏi, và đến mức nào nắm

đưọc lấy mà một đại-quan của đạo-học gồm

thành-phần Nghiệp ( Karma ) và Tái-Sinh có

thể đạt được, thì thị-hiện nhỏ nhất của học-

thuyết mới đạt tới, và cả đến lúc ấy cũng còn

khó cho người ta quan-sát nó ngoài Đạo-học

mà nó không có thể ly-khai, ví như tia nắng

trong không-trung không dời khỏi mặt-trời.

Vậy mà sự khó-khăn ấy phần lớn là chính

chúng ta tạo ra. Từ mấy thế-kỷ, tinh-thần Tây-

phương đã xây-dựng lên một ý-niệm sai lầm về

một cái Ngã biệt-lập và khó cho chúng ta nắm

được một quan-điểm sinh-tồn trong đó cái Tự-

Tính biệt-lập bị coi như một ảo-tưởng và cha

đẻ ra tất cả đau khổ. Theo đấy, mặc dầu ý-

tưởng có làm vừa lòng học-giả hay không, rằng

chỉ có ai đi trên con đường Đạo-lý dẫn đến

chung-cục của Tự-Tính biệt-lập, mới đạt tới sự

thông hiểu Đạo-học, trong đó không có đất

đứng cho cái gì biệt-lập .


8

Học hỏi, học hỏi sâu rộng, thiền-định an-

tĩnh về các nguyên-lý sống-động do cái học ấy

biểu-lộ và sự ứng-dụng chuyên-cần vô-tư

những nguyên-lý ấy vào đời sống hàng ngày,

chỉ có thế mới đem lại " thực chứng " cuối

cùng của luật-pháp Nghiệp-Báo ( Karma ) và

Tái-Sinh. Và chỉ có ai hiểu biết chúng như thế

sẽ ở vị-thế hiến cho Tây-phương bằng văn-từ,

ngôn-ngữ và bằng sức mạnh của nhân-cách, cái

Đạo-học mà Tây-phương cần rất gấp và lắm,

lắm vậy .

******

*


9

NGHIỆP KARMA

HÀNH - ĐỘNG

Nghiệp ( Karma ) không tạo-tác hay là

quyết-định gì cả. Chính người ta dự-định và tạo

ra Nguyên-nhân và luật-pháp Nghiệp-báo,

điều-chỉnh hậu-quả. Sự điều-chỉnh ấy không

phải một động-tác, mà là hòa-điệu đại-đồng, có

khuynh-hướng luôn luôn trở về vị-trí nguyên-

thủy, ví như cành cây vin xuống quá mức lại

bật lên với sức mạnh tương-đương .

_ ( Học-thuyết Bi-truyền _ H. P. Blavatsky )

Chính người ta tạo ra Nghiệp ( Karma )

của mình, vì nó là sản-phẩm tư-tưởng của

mình. Như đã viết ở câu thơ trong Pháp-Cú

Kinh : " Tất cả cái gì chúng ta là, ấy là kết-quả


10

của cái gì chúng ta đã nghĩ ; nó được lập-cước

trên tư-tưởng của chúng ta, tạo nên với tư-

tưởng của chúng ta ". Hệ-luận theo sau khi nào

hòa-điệu đòi hậu-quả tương-đương .

Nếu một ai đã nói hay làm với ý-nghĩ

xấu, thì đau buồn theo nó liền, khác nào bánh-

xe theo chân người kéo-xe. Nhưng nếu y nói

hay làm với ý-nghĩ tinh-khiết trong-sạch thì

hạnh-phúc theo y như bóng với hình .

Điều cốt-yếu nhất là nắm được cái thực-

kiện cơ-bản như W. Q. Judge trong " Ocean

Of Theosophy " mô-tả :

" Không một hành-động nào thành-

tựu mà không bắt nguồn ở một ý-nghĩ

trong lúc thành-tựu hay là dẫn đến đấy."

Theo triết-học Ấn-Độ thì quá-trình diễn-

tiến là vô-minh, dục-vọng, tự ý, ý-chí, ý-

nghĩ và hành-động. Trước tiên là Vô-

minh, vì tất cả biểu-hiện và tất cả điều

tiến-hành từ trong ra thì đều mê-vọng.


11

Trong Vô-minh người ta dục-cầu sự-vật

cho chính mình, tin-tưởng rằng mình có

một cái " Ngã " Tự-Tính nó chú-ý vào

chính nó. " Con người tất cả hình-thành

của dục-vọng, dục-vọng thế nào thì ý-chí

như thế, tùy theo ý-chí của y thế nào thì

hành-động của y như vậy ; tùy theo hành-

động của y ra sao, sẽ xẩy ra cho y thế ấy."

_(Kinh Ảo-Nghĩa-Thư_Brihad Upanisad )

Nhưng giữa ý-chí hành-động và hành-vi

thì có tư-tưởng, quan-niệm bên trong tinh-thần

mà hành-vi là biểu-thị cụ-thể. Theo đấy thì chế-

ngự tư-tưởng, gồm cả tình-cảm, là thiết-yếu

cho sự bắt đầu chế-ngự hành-động vì một

người nghĩ thế nào thì nó trở nên thế ấy.

( Người làm sao chiêm bao làm vậy ).

Vậy người, như tinh-thần, như là phương-

diện tự-giác tối-cao của Một Sinh-lực, Nguồn

Sống Duy-nhất, điều-động Vũ-trụ với trợ-lực

Nghiệp ( Karma ). Nhưng một khi nó đã tạo ra

Nghiệp ( Karma ) thì mỗi cử-động của nó tất


12

nhiên nó phải phục-tòng Nữ-Thần Nhân-quả

( Nemesis ) do nó sáng-tạo, và không phải để

cho nó than-phiền về Định-mệnh trái ý muốn

của nó đã trói buộc hành-động của nó hay là

phản quyết một số-phận bất-công. Nữ Thần

Nghiệp-báo ( Karma ) không là gì hơn là hậu-

quả tinh-thần năng-động của những nguyên-

nhân sinh ra và năng-lực tỉnh dậy trong hoạt-

động ở chính hành-vi của mình. Hòa-điệu

thiên-nhiên bị rối loạn ở trên bình-diện càng

cao bao nhiêu thì sức phản-ứng đối với hành-vi

càng mạnh bấy nhiêu .

Một định-luật của Động-học Bí-truyền

cho rằng một năng-lực tác-dụng trên bình-diện

tâm-linh hay thể-phách sinh-sản kết-quả lớn

hơn nhiều so với cùng năng-lượng ấy tác-dụng

trên bình-diện vật-lý, hay là bình-diện khách-

quan của sinh-tồn .

Luật Nghiệp-báo ( Karma ) bởi thế tỏ rõ

rằng nó là khách-quan, phục-vụ người sáng-tạo

ra nó, do người, và chẳng phải đồ chơi của một


13

Thượng-Đế hiền-từ hay báo-thù. Do đấy mà cố

tìm hòa-giải nó, tranh-biện về nó hay thách-đố

nó đều vô ích vì một người nghĩ thế nào trở nên

thế ấy .

***

ĐẠI-BIỂU CỦA NGHIỆP ( KARMA )

Tuy nhiên phải nên nhấn mạnh là nó cực

thông-minh ; và bởi vậy nó hành-động qua

trung-gian đại-biểu thông-minh. Những đại-

biểu ấy có rất nhiều loại .

Toàn thể Vũ-trụ được hướng-dẫn kiểm-

soát và điều-động bởi những hàng bất-tận

những hệ-thống Đấng hữu-tình, mỗi vị có sứ-

mệnh để hoàn-thành, dù gọi là Thần Tiên hay

là Sứ-giả nhà Trời, chỉ theo nghĩa họ là Đại-

biểu Vũ-trụ hay là Luật-pháp của Nghiệp

( Karma ). Họ rất khác biệt về trình-độ ý-thức


14

và thông-tuệ ... Mỗi vị ấy đã, hay là đang dự bị

xuống làm một người .

Đấy là QUAN-THẾ-ÂM ( Avalokitesh-

vara ) và A-DI-ĐÀ ( Amitabha ) của Phật-giáo

và bốn nhà " Nhiếp chính của Địa-cầu " xuất-

hiện trong nhiều Thần-thoại, và " Ngai Vua

Lãnh-thổ và Quyền-thế " của Cơ-Đốc-giáo.

Nhưng có một truyền-thống cổ xưa cho rằng vì

lý cố Nghiệp quá-khứ của chính mình mà một

số nhân-vật hành-động trong đời như trung-

tâm-điểm cho sự-kiện thế-lực, lãnh-đạo sấm sét

chớp nhoáng làm môi-trường cho sức Nghiệp

( Karma ) " giáng-thế ". Đấy là những người

mà những việc trọng-đại xẩy đến cho họ và về

họ, hoặc họ là lãnh-đạo một dân-tộc hay là

đứng đầu một nhà-máy, nhưng họ hầu như

không ý-thức về chức-vụ đặc-biệt tự hấp-dẫn

của mình. Chỉ có một bậc thật Tinh-thông, từng

đạt tới Giác-ngộ mới có thể ý-thức kiểm-soát

được năng-lực của Nghiệp ( Karma ) đại-

chúng, và như thế Ngài là đại-biểu ý-thức của

Pháp-luật Nghiệp ( Karma ) .


15

TRÁCH-NHIỆM NGHIỆP-BÁO

Có vẻ người ta chỉ chịu trách-nhiệm

những hành-động tự trong tâm sản xuất ra. Nói

cách khác, nó không có trách-nhiệm về những

hành-vi mà ý-nghĩ hay dụng-ý không đi liền

với việc làm. Tỷ dụ trong khi quay mau cái bàn

quay ở nhà ga xe-lửa người ta xô vào một

người đứng đàng sau y và đẩy người này vào

đường xe đang tới, thì người ta sẽ không chịu

trách-nhiệm về cái chết mà y không cố ý. Ở

đây Luật-pháp có vẻ ở bên trên cái mà Luật

nước Anh phản-chiếu, tuy rằng phản-chiếu một

cách vô-ý-thức, bên dưới ý-thức. Đối với Luật-

pháp ở nước Anh để có trách-nhiệm, không

phải chỉ có một " hành-vi xấu " ( acts rudes )

mà còn là một " tinh-thần xấu " (minds rudes).

Một người không có trách-nhiệm về một việc

ngẫu-nhiên, trừ phi do vô ý lớn gây nên mà

người ta phải chịu là đã có dự-tính " những

hậu-quả tự-nhiên và có lẽ có " về hành-động

của mình. Cũng thế mà kẻ điên, con nít và


16

những người say rượu có thể không có khả

năng về ( minds rudes ) lòng xấu, ý xấu, là

yếu-tố tất yếu về trách-nhiệm của chúng .

Tuy vậy, điều này là một sự giản-đơn-hóa

quá độ của một vấn-đề cực khó-khăn, vì những

khám-phá tối-tân về tâm-lý-học mở rộng nhiều

phạm-vi của chữ " intend " chủ-định. Thí-dụ

người ta có thể " chủ-định " những hành-động

chúng có vẻ rất trái hẳn với những hành-động

bề ngoài chủ-định, và một sự " xẩy ra " cực kỳ

lạ có thể là một hành-động có tính-toán bởi vô-

thức, tuy bị tinh-thần ý-thức phản-đối kịch-liệt.

Có nhiều cái chết bề ngoài là ngẫu-nhiên mà là

tự-tử vô-thức, và có nhiều việc làm hại kẻ khác

có thể là tính-toán trên bình-diện vô-thức, tuy

là vô ý ở ý-thức bình-thường. Tinh-thần nhân-

loại là một thế-giới mà mới được khám-phá

thám-hiểm, nhưng chỉ là bề mặt phù-phiếm, và

tiếng gào thường xuất-phát từ xưởng chữa tầu

" Tôi không biết cái gì giáng xuống tôi ", biểu-

lộ cho nhà tâm-lý-học lão-luyện một động-cơ


17

náu-ẩn mà chính nạn-nhân của chính vô-thức

mình phủ-nhận một cách chân-thật .

Một khúc-mắc cho bí-quyết có thể nằm

trong thực-kiện là một hành-động có hiệu-quả

riêng-biệt và thường khác nhau trên bình-diện

khác nhau của một ý-thức. Ví dụ một triệu-phú

có thể xây một nhà-thương địa-phương với phí-

tổn lớn để cúng cho đô-thành. Hiệu-quả của

lòng hào-hiệp của ông ta sẽ hiện ra trên các

bình-diện khác nhau của các thể-tính. Việc làm

bề ngoài là thiện, và sẽ sinh ra Nghiệp thiện,

bất cứ động-cơ thế nào, nhưng hiệu-quả tinh-

thần thay đồi tùy theo động-cơ. Nếu lý do của

công-quả là một ý muốn chân thật để dùng cho

phương-tiện thế-tục vì lợi ích của đồng-bào

mình, thì tinh-thần y sẽ được cao quý hơn lên

với hành-vi. Nếu về mặt khác động-cơ thầm

kín của y là ham ca-ngợi hay tệ hơn là cầu-

cạnh ân-nghĩa địa-phương trước khi được bầu

làm đại-biểu của đô-thành ở Quốc-hội, bấy giờ

thì hậu-quả vào tinh-thần sẽ là dùng sai quyền-

năng cho mục-đích vị-kỷ. Thí-dụ thô kệch ấy


18

sẽ giải-thích sự sai khác giữa " công đức " và

" phúc đức " như chỉ rõ trong Kinh Pháp-Bảo-

Đàn của Lục-Tổ Huệ-Năng :

" Tạo tự, độ tăng, bố thí, thiết trai

danh vi cầu phúc bất khả tương phúc tiện

vi công đức. Công đức tại Pháp thân

trung, bất tại tu phúc " .

_ ( Nghi vấn )

( Làm chùa, độ sãi, bố-thí, làm chay

gọi là để cầu phúc chẳng có thể đem phúc

mà đổi làm công-đức. Công-đức ở trong

Pháp-thân, chứ chẳng phải ở sự tu phúc ) .

Phúc lợi, nói cách khác là Nghiệp thích-

thú ở bình-diện vật-lý, nhưng không tất nhiên

dẫn đến thành-đạt Giác-ngộ. Công-đức mặt

khác là phản-ứng vào tinh-thần của đức-hạnh

hay là động-cơ chính-nghĩa dẫn đến minh-tâm .

Soi sáng thêm hơn vào những trách-

nhiệm của chúng ta, đối với tai-nạn ngẫu-nhiên


19

thì một lần nữa quay về những nguyên-lý cơ-

bản của cấu-trúc Vũ-trụ. Sự sống thì thuần-

nhất, và tất cả hình-thức của nó đều hỗ-tương

liên-hệ trong một toàn-thể vĩ-đại phức-tạp

nhưng bất-phân. Theo đấy chỉ mỗi động-tác

của bất cứ hình-thức nào của sự sống từ tối-cao

đến thấp nhất phải phản-tác lại mỗi hình-thức

khác. Năng-lực của tư-tưởng thật ghê-gớm vì

những tư-tưởng là vật thật và một khi đã tạo ra

chúng có một đời sống độc-lập của riêng

chúng. Phạm-vi và thế-lực của đời sống ấy thì

tùy theo nhiệt-độ và trong sáng của tinh-thần

người tư-duy, nhưng tốt hay xấu, mỗi tư-tưởng

là một năng-lực sống-động cho thiện hay ác.

Như thế nó không những ảnh-hưởng vào tác-

giả, nâng cao hay hạ thấp tinh-thần y trong ý-

nghĩ sau, mà còn ảnh-hưởng vào tất cả đời

sống khác trong vũ-trụ. Như A. P. Simett viết

trong tác-phẩm " The Occult World " ( Thế-

Giới Bí-Truyền ) .

" Con người luôn luôn lưu-hành

trong không-gian với một thế-giới của nó


20

đầy những sản-phẩm của tư-tưởng, dục-

vọng, xúc-động và đam-mê. Một trào-lưu

nào nó phản-tác vào cơ-thể thần-kinh hay

nhậy-cảm tiếp-xúc với thế-giới ấy theo tỉ-

lệ năng-động ở nhiệt-độ của nó ."

Thường tinh-thần trung-bình còn quá lạc-

hậu để giới-hạn những phát-sinh động-tác chỉ

vào tư-tưởng riêng, đa số người ta đều là trò

chơi của hàng triệu triệu tư-tưởng, chúng áp-

bức vào đầu não như các thân-thể ép vào một

người trong một đám đông lôi cuốn, và hành-

động của mỗi người đến mức-độ mà hiệu-quả

không chỉ còn là của ý-chí riêng mình, nhưng

là ý-chí quần-chúng của đám đông. Do đấy mà

có cái hiện-tượng quen-thuộc là " Tâm-lý quần-

chúng ", thế-lực của khẩu-hiệu, phong-trào,

phao đồn mau lẹ và phổ-thông là sự ám-thị của

tinh-thần yếu bởi tinh-thần mạnh .

Bởi vậy, động-cơ là yếu-tố ngự-trị trong

mỗi hành-vi, vì hành-động xuất ra từ " ngẫu

nhiên ", " vô ý " nếu thực vô ý sẽ có hiệu-quả


21

kém hơn đến mức nào so với hành-động có

chủ-ý cẩn-thận. Hành-động từ bình-diện tối-

cao của bản-thể mình, con người là năng-lực

sáng-tạo và điều-ngự trong Vũ-trụ ; hành-động

ở trình-độ thấp vì Nhất Sinh Ý ( )

cho nên là thù-nghịch của chính mình. Nếu thật

biết thế, nó có thể chế-ngự năng-lực thiên-

nhiên một cách ý-thức, cũng như hiện này nó

sử-dụng chúng một cách vô ý-thức để tạo ra

một hiệu-quả tất nhiên. Hoặc người sử-dụng

những năng-lực ấy là " bạch ma thuật " Thần

thiện, hay là " hắc ma thuật " Thần ác đều chỉ

do động-cơ mà thôi. Tất cả hành-vi đều thích-

ứng với hay là chống với trào-lưu tiến-bộ. Kẻ

nào bơi thuận giòng sẽ sớm nhập vào biển, kẻ

nào bơi ngược giòng sớm muộn sẽ đau khổ vì

cuồng-tín nhất định của nó và cuối cùng sẽ bị

bẻ gẫy và kiệt sức, bất đắc dĩ đi xuống cái biển

đông nhất .

Từ giờ ấy đến giờ khác chúng ta đang

chọn hướng đi của Ta, và Pháp Hành-động tùy

theo với công-lý hoàn-toàn. Sự lựa chọn giữa


22

chính và tà đủ khó làm được đúng lúc, nhưng

lựa chọn còn khó hơn giữa chính và chính. Mỗi

người có nhiều phận-sự và nhiều tín-nghĩa, và

khi xung-đột thì khó lòng quyết-định cái nào

chính hơn giữa hai đàng cùng chính. Vậy mà

phải lựa chọn về nguyên-tắc và nếu đủ can đảm

trong sự " bất chấp hậu quả ". Sau đấy hậu-quả

trên bình-diện khác nhau sẽ phản-ảnh đạo-đức

hay vô tư của quyết-định đã làm. Đạo-đức hầu

như có một quyết-định cứng dắn, khi thấy sai

lầm, cũng thấy quyết thay đổi thì tốt hơn, và

vui lòng chịu hành phạt vì sai lầm còn hơn là

lưỡng-lự, nếu không thì sẽ nuôi sai lầm, không

sản sinh chính-nghĩa, và đem tinh-thần bạc-

nhược không tiến xa trên đường Giác-ngộ .

***


23

CON NGƯỜI COI NHƯ

NGHIỆP ( KARMA )

" Đời sống là cái gì nó trở nên " ( Life

becomes what it does ). Ở đây trong mấy chữ là

cả tinh-túy của Pháp. Theo đấy thì lịch-sử

nhân-loại, theo một quan-điểm, không là chi

khác hơn là một kỷ-lực Nghiệp của Hòa-điệu,

tự hành-động ra tùy theo hành-vi thiện hay ác

của chủng-tộc, dân-tộc và cá-nhân .

_ ( Mysticism of East and West _ Loftus Hare )

Con người là Nghiệp ( Karma ) của nó, và

hành-vi của nó là thành-phần nó. Do đấy mà có

lời nói trứ-danh của Macterlick :

" Luôn luôn chúng ta nhớ rằng

không có gì rơi vào ta mà không là chính

bản-tính của ta ".

Hay là hãy trích-dẫn ở " Light of Asia "

( Ánh-Sáng Á-châu ) của Edwin Arnold :

" Nghiệp Karma _ tất cả toàn-thể

của một tâm-hồn,


24

Là vật nó làm, tư-tưởng nó có,

Tự-Tính nó dệt _ đường dọc của vô-

thủy vô-chung,

đường ngang của hành-động vô-

hình _ ...

" Hợp nên bởi cả thiện lẫn ác, con người

như ta biết thì thiện theo tỷ-lệ nó đã thấy Ánh-

sáng bên trong, và học để cho " Ánh-sáng soi

chiếu " ; và nó là ác đến mức nó còn trong

vòng chi-phối của ảo-hóa Maya, và tự để cho

dục-vọng thấp hèn hướng-dẫn .

" Ái, khao-khát khiến chúng sinh sống .

Vào sâu, sâu hơn trong làn nước mặn giả-

dối,

Nào tài-hoa, danh-vọng, lạc-thú, khen-

ngợi .

Hay là thống-trị, chinh-phục, luyến-ái ;

Ăn ngon, mặc đẹp, cửa cao nhà rộng và

đắc ý .

Với thói xưa và những ngày sa-đọa đam-

mê,


25

Vật lộn với sự sống, và tội lỗi cuồn cuộn .

Có ngọt, có cay . "

Vậy một lần nữa người ta phải nhấn mạnh

rằng linh-hồn trong đó, ánh-sáng và tối đêm,

phải và trái không dừng tranh-đấu thì không

phải bất-tử hay chẳng vĩnh-cửu. Nó trôi chảy

như giòng sông với mỗi tư-tưởng mới và phản-

ứng trả lại, hay là nhập vào cơn gió lốc của

linh-hồn .

" Một phật-tử, H. J. Jackson đã viết,

sẽ nhìn của-cải của nó là của-cải nhưng

không phải là của mình, những cảm-giác

và ý-tưởng của nó như là cảm-giác và ý-

tưởng nhưng không phải của mình ...

Không có sự chân-thật trong ý-tưởng cho

rằng : cái này của tôi và tôi có tất cả vật

kia. Nếu có cái gì một người có thể thật

gọi là của riêng mình, ấy là không phải

những cái gì nó có, mà là cái gì nó làm ."


26

Cái Linh-hồn hay là Tự-Tính có thật, một

tia của Tự-Tính và tinh-thần nó quyết-định

động-tác và động-cơ của nó chỉ là những đứa

con của Thực-Thể của Tâm nó, thuần-túy trong

sáng .

***

THƯỞNG VÀ PHẠT

Người ta bị phạt vì tội-lỗi của mình chứ

không phải cho tội-lỗi ấy. Nghiệp Karma chẳng

thưởng và chẳng phạt, nó chỉ phục-hồi lại cái

hòa-điệu cân-bình mất đi thôi. Kẻ nào đau khổ

thì xứng-đáng với sự đau khổ, và kẻ nào có lý

để vui hưởng được gặt hái cái gì nó đã gây

gieo. Nhưng nếu tất cả xứng-đáng với đau khổ

của chúng vì chúng đã gây nên đau khổ ấy,

chúng ta cũng không thể tha-thứ cho sự lạnh-

lùng gỗ đá đối với đau khổ của chúng vì chúng

ta được may-mắn hơn. Trong lịch-trình dài hạn

thì không có gì là Nghiệp Karma cá-nhân nữa,


27

vì hành-động của một cá-thể là hành-động của

toán-thể và hành-động của toán-thể phản-tác lại

vào phần-tử nhỏ nhất. Cái " lò cừ nung nấu sự

đời " vĩ-đại và bao-hàm của vô số Nghiệp

Karma là cơ sở và nền-móng đá tảng của cái

Chân-lý Vũ-trụ " Anh em đồng-bào bốn bể "

( Tứ hải giai huynh đệ ). Tất cả tạo-vật thì thiện

ở bản-thể và đau khổ là để phục-vụ cho cái

Chí-thiện ấy. Nhờ đấy chúng ta học-hỏi và vận-

động, và trong đau khổ chúng bước từng bước

chậm-chạp hướng lên " sự kiện thần-linh xa vời

mà toàn-thể tạo-hóa quy về " .

***

THUYẾT VỀ

CÔNG - TỘI THƯỞNG PHẠT

Tuy nhiên, mặc dầu nhân-loại là Một

đồng-nhất-thể, ở trình-độ xa-cách hiện-tại với

sự Giác-ngộ, những cá-thể riêng biệt, và dù

Nghiệp Karma phản-ứng vào tất cả hành-động

của từng người, nhưng người trung-bình là một


28

đơn-vị Nghiệp Karma chịu-đựng hậu-quả của

hành-vi tốt xấu của chính mình. Thực-kiện ấy

là cơ bản của lý-thuyết Công - Tội Thưởng -

Phạt thường thấy trong văn-học Phật-giáo. Tất

cả hành-vi thiện thu công về cho tác-giả ở một

kỳ-hạn nào trong tương-lai, tại đời này hay đời

sau, nguyên-nhân sẽ mang lại kết-quả. Đấy là

một sự thật, nhưng nó là một động-cơ thấp

không đáng cho hành-vi thiện. Như Đạo-gia

Tầu tuyên-bố : " Thưởng phạt là hình-thức

giáo-hóa thấp nhất ". Lý do là vì đàng sau

động-cơ như thế có sự thúc-đẩy của sợ-hãi hay

cái gì khác của dục-vọng thấp hèn về thích-thú,

tưởng rằng hành-vi cao-thượng đem lại. Sự

giới-hạn của tư-tưởng có thể dùng như đèn

báo-hiệu để giữ tư-tưởng-gia vào luật-lệ đạo-

đức giản-dị, nhưng sẽ không tạo ra Giác-ngộ.

Trong một bài nói với thính-giả Mỹ. Krishna-

murti nói rằng : " Tư-tưởng như thế không có

thể vượt qua giới-hạn của động-tác phản-ứng,

cho đến chừng nào nó thấu hiểu sâu xa và đầy

đủ nguyên-nhân và quá-trình về chính sự trói

buộc của mình " . Khi cái tư-tưởng giới-hạn


29

như thế tự biểu-diễn ra hành-vi, người ấy tiếp-

tục, những hành-vi ấy tạo ra giới-hạn xa hơn

của tư-tưởng .

Tuy nhiên, thuyết Công - Tội Thưởng -

Phạt là một ứng-dụng hữu ích pháp-luật

Nghiệp Karma cho nếp sống hàng ngày, vì bất

cứ động-cơ là gì, thói quen làm thiện sẽ tinh-

khiết tinh-thần, và sửa-soạn cho sự mở rộng

phạm-vi. Một động-cơ tốt hơn cho đời sống

chân-chính là một nhận-thức sâu rộng hơn về

pháp Karma cùng sự quan-hệ của nó với Vũ-trụ

coi như một toàn-thể. Với một hiểu biết tuy lờ-

mờ về đồng-nhất-tính cơ-bản của sự sống và sự

tương-quan hỗ-hệ của tất cả bộ-phận của nó

hiện đến giúp đỡ cho tất cả sự sống đạt tới

Giác-ngộ. Điều này trau-giồi, hơn nữa cuối

cùng đánh thức dậy động-cơ tối-cao của hành-

động " Sống bởi Pháp, hành cái Pháp, ta sống

không sợ-hãi ". Vậy thì đã thấy và biết Tâm-

thể, không còn gì được cảm thấy là chính, trừ

phi có cái gì phục-vụ cho nó hoàn-toàn. Chừng

nào thưởng-phạt, công-tội còn là năng-lực


30

động-cơ của hành-động thì còn có nguy-hiểm

của tư-tưởng vô-tình hợm-hĩnh, mục-đích sự

đau khổ cho rằng đấy là Nghiệp của nạn-nhân

phải chịu, không có gì quan-hệ với tôi. Tư-

tưởng loại ấy sẽ mang lại hậu-quả của nó, làm

cho Tâm-hồn thêm bất-động bị che lấp bởi ảo-

huyền của nó và tiếp-tục cảm thấy xa-cách với

đồng-loại, và như nhà-tu Do-Thái lánh sang

bên kia đường. Chỉ có ánh-sáng từ-bi và tình

thương hiểu biết đối với tất cả chúng-sinh mới

có thể thấy Nghiệp Karma là Pháp thương yêu ;

nếu nó chí-công thì nó cũng chí-thiện. Chúng

ta trên mặt đất chế ra pháp-luật để phán xử

đồng-loại đều biết rằng công-lý của chúng ta

thêm cái tình từ-thiện ấm-áp hơn vào cái máy

công-lý lạnh-lùng, không phải như hạt sương

êm-dịu từ trên Trời rơi xuống mà là cái đức

tiềm-tàng của tình người .

" Ngoài thì là lý nhưng trong là tình "

_ ( Kiều )


31

" Bởi vì Từ-thiện không có thuộc-

tính. Nó là Pháp của Pháp-luật, Hoà-điệu

Vĩnh-cửu, Tự-Tính Alaya, Bản-thể đại-

đồng vô-biên, Ánh-sáng chính-nghĩa

vĩnh-cữu, và sự thích-ứng cho tất cả mọi

vật, Pháp-luật của tình-yêu vĩnh-cửu ."

_ ( Voice of the Silence )

Chỉ người nào thấy rằng luật-pháp là

công-lý, từ-thiện và tình-thương đều là nhiều

mặt của Pháp Thái-hòa, sẽ hiểu được rằng

Nghiệp Karma chỉ là một tên chúng ta gọi cái

Pháp ấy .

***

XẾP LOẠI

CÁC NGHIỆP KARMA

Trường biểu-hiện lệ-thuộc vào huyễn-

tượng của thời-gian vì tuy trong Thực-thể tất cả

là Hiện-tại Vĩnh-cửu vậy mà thời-gian có thật

đối với cảm-giác của ta. Trước mắt chúng ta có


32

quá-khứ, hiện-tại và tương-lai, và một nguyên-

nhân với những hậu-quả của nó đều xa-cách

một khoảng thời-gian. Ở bản-thể nhân-quả như

là hai mặt của một đồng tiền, bất phân và đồng

thời, nhưng chúng ta nhìn chúng phân-biệt.

Theo đấy thì ta có thể vì mục-đích hiểu-biết,

phân-tích và xếp loại nhân-quả của Nghiệp

Karma. Và có thể ghi nhận bốn loại như thế .

Nghiệp Karma thường được phân-tích

theo Thập nhị Nhân duyên, thường được xếp

vào ba loại :

Kiếp trước | Vô-minh = Avidya ( Ignorance )

Quá-khứ | Hành = Sanskara (Confection

mentale volitions )

| Thức = Vijnana (Conscience

- connaissance )

| Danh Sắc = Nàma-Rùpa ( Corpo-

réité et mental )

Hiện-tại | Lục nhập = Sadàyatana (Organes

des sens et objets )


33

Kiếp này | Xúc = Sparsa ( Contact )

| Thụ = Vedana ( Sensation )

| Ái = Trànà ( Soif ‹ Désir › )

| Thủ = Upadana ( Attachement,

attirer à soi )

| Hữu = Bhava ( Devenir

‹ Existence ›)

Kiếp sau | Sinh = Jati ( Renaissance )

Vị-lai | Lão, Tử = Jaransarana ( Décrépi-

tude, Mort )

Nhưng dù " hành động bây giờ ", " đang

tạo-tác " hay là " cầm giữ về sau " quá-trình

thực sự thì bất-phân. Nói về thời-gian, tuy vậy,

rõ ràng cái phúc-thể nguyên-nhân của một đời

bận-rộn không thể trả hết trong đời này hay đời

tiếp theo, và bất cứ trong một đời sống nào,

một người chỉ tiếp nhận kết-quả ở một phần

nhỏ của những nguyên-nhân của chính nó,

thiện hay ác, tốt hay xấu .

Nghiệp phản-tác trên cả ba bình-diện

tâm-thức, từ đấy nguyên-lai nó xuất ra ở bình-


34

diện tâm-lý và bình-diện vật-lý, và sự tạo nên

của một người ở đời sống nào sẽ thích-ứng với

các Nghiệp khác nhau mà nó đã sản-sinh trên

các bình-diện ý-thức. Một tinh-thần vĩ-đại có

thể lạm-dụng thân-thể mình và để tái-sinh vào

một thân-thể nghèo-nàn ; một thân-thể vinh-

quang được săn-sóc đặc-biệt có thể chứa-đựng

một tinh-thần kém mở mang hay là cả đến xấu

xa. Vậy mà sự phản-ứng hỗ-tương rất gần. Như

" Ta nghĩ thế nào ta thành ra thế ". Và ý-nghĩ

xấu xa sẽ làm xấu thân-thể đến cả tỏ ra mặt.

Lại nữa, điều ác trong tinh-thần có thể được

sửa-chữa bằng một sự hiểu-biết hơn, trước khi

hiệu-quả của sự độc ác thi-hành trên thân-thể,

tự nó đã hết hiệu-lực ở bình-diện vật-lý. Do

đấy mà có người gù với tinh-thần đáng yếu .

Trong thiên sách về Nghiệp Karma ở tác-

phẩm " Buddhisme-Doctrine et Méthodes " Bà

David Neel diễn-tả cách xếp loại theo Tây-

Tạng. Nghiệp Karma đại-cương duy-trì vòng

luân-hồi sinh-tử như đề ra trong " Thập-Nhị

Nhân-Duyên " ( Nidanas ) nó có thể áp-dụng


35

cho tất cả biểu-hiện. Rồi đến Nghiệp-giới hữu-

cơ và vô-cơ, hữu-tình và vô-tình. Nghiệp của

vật vô-cơ diễn ra trong vòng luật : sinh ; thành ;

bại ; vong ( ) .

Chúng-sinh hữu-cơ đều lệ-thuộc ngoài

Nghiệp Karma luân-lý, cái Nghiệp khởi sinh

trong tinh-thần mà cá-nhân chịu trách-nhiệm.

Sau hết, với nhân-loại còn có Nghiệp đặc-biệt

hơn nữa, trong đó là Nghiệp của nó, như thế và

chỉ có như thế nó mới động biến từ kiếp nọ

sang đến kiếp kia cho đến Giác-ngộ .

Cuối cùng đối với mục-tiêu hiện-tại,

Nghiệp Karma có thể xếp theo kích thước của

đơn vị tham gia. Một nhóm hay đoàn, hay xã-

hội có thể có Nghiệp tập-thể, cũng như " một

nhóm phẩm-tính " nhỏ hơn gọi là một người.

Cũng theo cách ấy mà một dân-tộc không

những chỉ gặt được lợi lộc và ác báo của hành-

vi tập-thể, mà còn tái hiện vào vòng định-mệnh

lớn hơn. La-Mã và Hy-Lạp đã là đơn vị tái-

sinh, và chiến-tranh Punie lại có với chúng ta


36

ngày nay. Dân da đỏ sẽ hiện ra vào chủng-tộc

đã giết chúng một lượng-số như thế, và có

nhiều vận-động thiểu-số trong một xứ, đại-biểu

cho kẻ-thù ngày xưa, tái hồi lần này ở ngay

trong nhà để tiếp-tục cuộc chiến truyền kiếp. Ai

muốn hiểu tiêu-chuẩn của lịch-sử không có thể

không biết học-thuyết Nghiệp Karma với

thuyết Tái-sinh vậy .

Tóm lại, Nghiệp Karma là luật Pháp cơ-

bản cai-quản tất cả thế-giới biểu-hiện, vật và

người, ý-thức sử-dụng nó nhưng là phương-

diện khác của cái Vô-danh. Pháp luật sinh ra

thì loài người sinh và sẽ mất " khi mỗi lá cỏ đi

vào cõi ngộ ". Nó hoàn-toàn khách-quan và

tuyệt-đối công-chính. Nó phấn-đấu vì hòa-điệu,

và cái gì, kẻ nào phá hoà-điệu thì phải chịu-

đựng sự điều-chỉnh. Pháp luật có chủ-động

nhân-loại hay " Thần-linh ". Tuy vậy, những

Á-Thần, Á-Thánh cũng lệ-thuộc vào sự chỉ-huy

của nó. Loài người bị phạt bởi tội-lỗi của mình,

không phải cho tội lỗi ; theo đấy thì không làm

gì có sự tha tội, và bởi thế mà không có người


37

nào có khả-năng tha thứ. Vậy là Pháp thì từ-

thiện, vì Pháp là Tình-yêu .

***

HỌC-THUYẾT NGHIỆP

LUẬT PHÁP NGHIỆP ( KARMA )

" Đã mang lấy Nghiệp vào thân ;

Cũng đừng trách lẫn Trời gần Trời xa."

_ ( Nguyễn-Du )

Danh-từ Nghiệp, tiếng Phạn Karma, gốc

ở chữ Kri có nghĩa là làm hay là tác. Bởi vậy

Karma là hành-động hay là tác-vi, nhưng với

thời-gian, danh-từ đã được ứng-dụng vào cái

mà triết-gia Đức Lessing đã mô-tả như là học-

thuyết cổ nhất thế-giới. Nó có thể được nhìn

theo thế-tục từ quan-điểm vật-chất thì nó chỉ là

luật nhân-quả, cân thăng-bằng giữa nhân và

quả, thực kiện trong phòng thí-nghiệm của tất

cả khoa-học đã biết về động-tác phản-ứng


38

thăng-bằng và trái-nghịch. Theo quan-điểm

tâm-linh bí-truyền, Karma là Pháp luật thưởng

phạt, do đấy mà không những mỗi nguyên-

nhân đều có hiệu-quả, mà hễ ai tạo ra nguyên-

nhân thì phải chịu hậu-quả của nó. Giáo-sư

Radakrishnan gọi Karma là " Luật bảo-tồn

năng-lực tinh-thần ". Nó được diễn-tả một cách

hoa mỹ trong " Light of Asia " (Á-sáng Á-

châu ) Với bài thơ :

Yếu tri tiền thế nhân Kim sinh thọ giả thị

Yếu tri hậu thế quả Kim sinh tác giả thị

_ ( Chân-Nguyên Thiền-sư )

( Muốn biết nguyên-nhân đời trước,

Đời nay phải chịu quả thế ;

Muốn biết hậu-quả đời sau,

Đời nay làm ra như thế . )

Cái chi ta gieo ta lại gặt lấy, nhìn ruộng

kìa :


39

Mè gặt mè, lúa gặt lúa .

Yên-lặng và Đen Tối hãy biết !

Như thế là định-mệnh một người !

Cái định-luật thưởng phạt ấy, cái luật

Nghiệp Karma ấy, có nghĩa là sự ngự-trị của

luật pháp tinh-thần thì chẳng phải thuộc riêng

Ấn-Độ-giáo, Phật-giáo hay Thần-học, mà là

cơ-bản của tất cả Đạo-học Đông-phương. Nó

đã được Thánh Phao-Lồ ( Saint Paul ) truyền-

bá :

" Đạo-hữu ơi ! Chớ thất-vọng, Chúa

không lừa-dối vì kẻ nào gieo cái gì nó sẽ

gặt lấy cái ấy ! "

Vào những thế-kỷ đầu, Cơ-Đốc-giáo còn

là tín-ngưỡng chính-thống ở Tây-phương.

Nhưng tại Hội-nghị Constantinople năm 551 ,

Giáo-thụ Cơ-Đốc thấy học-thuyết Tái-sinh

không hợp với hệ-thống tư-tưởng kỳ-quặc mà

họ đang tạo dần nên, họ quyết-định rằng từ nay


40

phải bài-xích tín-ngưỡng Tái-sinh đi như là

ngoại đạo .

Vũ-trụ hoặc có điều-lý, hoặc là hỗn-độn,

vì nó không thể một phần được luật pháp điều

động, một phần do ngẫu-nhiên vô lý mù quáng

chỉ-huy. Nghiệp Karma không phải một luật

pháp để có thể bảo : " Có thể có chút gì hay ở

đấy ". Luật pháp hoặc có hoặc không. Nếu có

thì chỉ kẻ điên-rồ mới không sử-dụng, và chỉ có

người Hiền học hỏi, quảng-bá sâu rộng và ứng-

dụng vào chi-tiết nhỏ-nhặt trong đời sống hàng

ngày của mình. Nếu nó không thật thì là một

điều sai lầm để được tôn-sùng lạ lùng, và đã

được thấy dạy như là nền-tảng của hiền-học

tích-lũy thế-giới kể từ khi bắt đầu cầu tìm

Chân-lý. Điều lạ là không có luật pháp nào

khác được đề ra để giải-thích hiện-tượng sinh-

tồn này. Nhưng luật pháp ấy chỉ có thể hiểu

được ở quan-điểm tinh-thần thôi. Gọi nó như là

định-luật vay, trả máy móc cho hành-vi thiện,

ác, thì đấy là lấy mất hiệu-năng của học-thuyết.

Nếu nó bao-quát tất cả đồng thời với Vũ-trụ


41

đại-đồng thì nó chỉ có thể hiểu được ở quan-

điểm đại-đồng, nghĩa là quan-điểm tâm-linh.

Người ta có nhiều bình-diện nhận-thức những

cửa-sổ cao trên cầu-thang xoáy chôn ốc của

hiểu-biết, và cả đến như người canh hải-đăng

mà nền lầu là đá sống, nó cũng phải leo lên

bình-diện cái đèn nó trông coi ánh-sáng không

phải của nó. Cũng thế, ý-thức người ta phải

vươn lên bình-diện nọ sang bình-diện kia cho

tới khi nó thấy và học để nuôi Ánh-sáng nội-

tâm vĩnh-viễn chiếu sáng. Trên trí-thức, vốn là

máy-móc tư-duy, còn có bình-diện trực-giác,

năng-khiếu nhận-thức thẳng trực-tiếp Thực-tại.

Ở phần lớn chúng ta nó ngủ hay là tác-dụng

sâu trong một suy-tư thấp như là " bản-năng "

hay là trên bình-diện tâm-lý. Vậy mà mỗi

người đều có thể khai-triển nó, và chỉ ai tới

mức nào có được nó như công-cụ hoạt-bát thì

mới biết được Pháp. Trước hết, nó dùng để soi

sáng cho trí-thức với tia hiểu biết chớp-nhoáng;

thứ đến là ý-thức triển-khai bắt đầu sử-dụng nó

trên bình-diện của nó. Và kẻ nào từng thực-

nghiệm những lóe sáng của " tim tạo vật " sẽ


42

biết và biết thật biết rằng Pháp là thật. Đồng

thời ở bình-diện trí-thức thường nổi lên nghi-

ngờ và mây mù che lấp hiểu-biết, Pháp chỉ

được hiểu như một học-thuyết hợp-lý ngọt-

ngào trong kho kinh-nghiệm, được chứng và

thấy chân-thật. Nghiệp Karma là một Pháp, nó

chi-phối tất cả định-luật thiên-nhiên khác, từ

định-luật hấp-dẫn-lực đến luật bình-quân,

nhưng nó không phải định-luật mù-quáng. Nó

là sinh-động và thông-minh như tất cả cái gì

khác trong vũ-trụ. " Chẳng làm gì có vật chết

hay mù, cũng như không có Pháp luật mù hay

vô-ý-thức, vì Vũ-trụ được hành-động và

hướng-dẫn từ bên trong ra ngoài. Cũng như bên

trên thế nào, bên dưới thế ấy, cũng như trên

trời thế nào, dưới đất thế ấy ; và con người

" tiểu thiên địa ", là tiểu vũ-trụ phỏng theo đại

vũ-trụ, là chứng-nhân sống cho Pháp Đại-đồng,

và cho cách-thức ở động-tác của nó ."

_ ( H. P. Blavatsky )

***


43

TÔN - GIÁO HIỀN - TRIẾT

Do đấy mà thấy điều dĩ-nhiên rằng để

hiểu Nghiệp Karma cần phải hiểu biết ít nhiều

về Đạo-học mà nó là luật pháp cơ-bản. Chỉ bấy

giờ Nghiệp được xem như một phần tất-yếu

của toàn-thể vũ-trụ, và địa-vị của người lập

pháp lại cũng là người bị luật pháp chi-phối,

được bày-tỏ rõ-rệt. Các tôn-giáo Đạo-học ấy

xưa hơn tất cả các tôn-giáo được biết, sẽ thấy

lập cước trên ba nguyên-lý cơ-bản. Những

nguyên-lý ấy tất nhiên khó diễn-tả được hết vì

chúng nói về sự-vật ở ngoài phạm-vi của sức

thông-minh có giới-hạn của chúng ta ; hai là

bất cứ sự diễn-tả nào dùng đến ngôn-ngữ và

danh-từ đều khác nhau xa trong cách miêu-tả

nguyên-lý, và ba là vì bất cứ sự gắng sức giới-

định và diễn-tả những pháp luật vũ-trụ như thế

thì đều ví như vốc giòng nước chảy hay là ngăn

nước thủy-triều vậy .


44

Nguyên-lý cùng-cực Tuyệt-đối thì không

có thể diễn-tả, chính nó là Parabrahman của

Ấn-Độ-giáo, A-Di-Đà của Phật-giáo Đại-Thừa

và Đạo Tối-cao của Đạo-giáo. Theo luận-điệu

của Học-thuyết Tâm-truyền, nó là Nguyên-lý

Vô-sở bất-tại, Vĩnh-cửu, Vô-biên và Bất-dịch

mà tất cả suy-luận đều bất-lực vì nó vượt khả-

năng của nhân-loại quan-niệm và bị tất cả biểu-

thị hay tự-loại làm cho cằn-cỗi. Nó vượt quá

phạm-vi và giới-hạn của tư-tưởng, " Bất khả tư

nghị " .

Đạo khả đạo phi thường đạo

Danh khả danh phi thường danh

Vô danh thiên địa chi thủy .

_ ( Lão-Tử )

( Đạo-lý có thể nói ra được thì không

phải đạo-lý vĩnh-cửu ;


45

Lời có thể gọi tên thì không phải Chúa

Lời Vĩnh-cửu .)

( Nguyên-lý đầu tiên của Vũ-trụ thì không

có tên gọi ) .

_ ( Lão - Tử )

Nó là Tự-Tại ( Be - ness ) hơn là Tồn-Tại

( Being ) và có nhiều người coi nó như cái vô-

danh cùng-tột. Điều trọng-yếu để ghi nhớ thêm

là " cái vô-ngã tính của nó là quan-niệm cơ-

bản của hệ-thống và bởi thế cho nên nó hoàn-

toàn vượt quá tín-ngưỡng hạn-hẹp và hạn-chế

vào một Thượng-Đế hữu-ngã. Nó tiềm-tàng ở

mỗi nguyên-tử của Vũ-trụ, và nó là Tự thân

Đại-đồng " .

Nhưng Tự-Tại để có thể nhận-thức được

đối với nó thì phải biểu-hiện, và Vũ-trụ biểu-

hiện là Trường Sinh-thành để cho cái Một mở

thành Nhiều và cuộn lại thành Một. Chu-kỳ

mở, đóng ấy như Kinh Phật nói chiếm khoảng

cực lớn chu-kỳ thời-gian, nhưng không phải


46

không tính được. Nó chứng minh " đại-đồng

tính của pháp-luật lên xuống tuần-hoàn như

ba-động mà khoa vật-lý-học đã quan-sát thấy

và ghi-nhận ở tất cả khu-vực thiên-nhiên " và ở

trong học-thuyết Vô-thường ( Anicca ) của nhà

Phật. Vũ-trụ biểu-hiện chỉ là Thực-tại tương-

đối hay là Maya (Ảo-hóa ) vậy mà ở trong tâm

của mỗi cá-thể Đa-thù có một mảnh, một tia

của Nhất-thể, và mỗi tinh-thần cá-nhân nhân-

loại là một phương-tiện, hay là tia sáng của

Tinh-thần Đại-đồng -- Bản-thể của Tâm theo

Pháp-Bảo-Đàn Kinh của Huệ-Năng -- nó là ảo-

ảnh của cái Vô-danh. Bên trong Trường Sinh-

thành ấy, cái Một đã Sinh-thành là Hai. Nhưng

không có hai vật nào có thể khả-tri được mà

không liên-hệ với nhau, và Hai với liên-hệ là

thành Ba .

" Đạo sinh nhất, nhất sinh nhị, nhị sinh tam,

tam sinh vạn-vật " _ ( Lão-Tử )


47

Từ Ba với Bốn thành Bẩy, và từ Bẩy

thành Vạn-vật tức là Vũ-trụ thiên-biến vạn-hóa

hiện-tượng vậy. Cặp đối-nghịch Âm-Dương

cơ-bản là Tinh-thần Vật-chất, Năng Sở, Chủ

Khách, cặp Purusha-Prakriti ( Thân-ngã Tự-

nhiên ) trong triết-học Ấn và từ sự hỗ-tương

tác-dụng của lưỡng-tính nguyên-thủy Nghiệp

( Karma ) được dệt ra, sợi dọc động-cơ, sợi

ngang động-tác, mà chúng ta tạo ra và chịu

khổ, làm và chịu như bánh xe Sinh-thành quay

không ngừng vô-tận .

Nguyên-lý Cơ-bản thứ ba có khi gọi là

Vòng Định-mệnh, hành-trình tất-nhiên của

linh-hồn cá-nhân ( ví như ngọn lửa ở mỗi

người ) để tự Tinh-thần tinh-khiết nhất vào

Vật-chất đen tối nhất để rồi mãn kỳ quy ra. Nên

trong cái vòng lớn tuần-hoàn mở đóng đầy đủ

của Vũ-trụ, dĩ-nhiên có vô số vòng nhỏ hơn. Cả

trên địa-cầu tự nó cũng bị cái Vòng Sinh Tử

Vũ-trụ chi phối, còn có những vòng kỳ lạ kể từ

vòng thuộc phạm-vi địa-chất-học cho đến vòng

ảnh-hưởng vào khối di-chuyển và vòng chủng-


48

tộc nhân-loại. Mãi mãi cái vòng ấy vần xoay

" Sắc Sắc, Không Không " hay là đầy đủ hơn :

Sinh, trưởng, dị, diệt ; Sinh, trưởng, dị, diệt .

Trong Kinh Phật cái vòng ấy còn phân-

tích sâu xa hơn trong " Thập-nhị nhân duyên "

( Nidanas ) mà Bà Blavasky mô-tả như là một

phô-diễn chi-tiết cái luật-pháp Nghiệp Karma ở

12 phương-diện. Đề-tài còn được Bà David

Neel giải-thích đầy đủ hơn trong tác-phẩm

" Phật-Học, Phương-Pháp và Học-Thuyết "

( Bouddhisme ses Doctrines et ses Méthodes ) .

Mười hai tay hoa của " Bánh xe Nhân

quả " tuy vậy đã chiếu sáng cái quá-trình tiến

thoái, tùy theo suôi hay ngược và nó rất cốt-yếu

cho ai muốn học hỏi về sự " mở đóng " của

Máy Huyền-vi Vũ-trụ. Điều trọng-yếu để ghi-

nhận là những tay hoa ấy không phải chỉ là

nhân quả, nghĩa là cái nọ tiếp nối cái kia một

chiều, mà nó làm thành một liên-hệ hỗ-tương

của yếu-tố nhân-quả trên tất cả bình-diện .


49

Tay hoa đầu tiên của Bánh xe Thập nhi-

nhân duyên là :

1/ _ Lão, Tử ( Jaramarana ) vì chết làm mồi

cho sống ; mỗi nguyên-tử thoạt sinh ra bắt đầu

chết. Bởi vậy, già chết lấy Sinh làm nguyên-

nhân .

2/ _ Sinh ( Jati ) " nhân của tử ". Sinh là quả

của Hiện-Hữu .

3/ _ Hữu ( Bhava ) " Sinh-thành ", nó là động-

cơ Nghiệp của tái-sinh, và Hữu là quả của Thủ.

4/ _ Thủ ( Upàdàna ) chấp mạnh vào sự sống

và sự-vật của đời sống mà người ta ngu mê

cuồng-tín khát-vọng sinh-thành ra chúng-sinh;

5/ _ Khát ( Trisna, Tanha ) tham muốn là quả

của Thụ.

6/ _ Thụ ( Vedana ) là cảm-thụ, tri-giác do

nguyên-nhân.

7/ _ Xúc ( Sparsa, Phassa ) là tiếp-xúc, đụng

chạm giữa quan-năng và đối-tượng người ta

biết nhận-thức. Xúc do sáu đường đi vào năm

giác-quan và giác-quan thứ sáu mà đối-tượng

sở-tri là những ý-tưởng, đấy là :


50

8/ _ Lục nhập ( Sad - àyatana ). Cái gì phải có

để cho nó giác-quan.

9/ _ Hình danh, Sắc tướng hay là Danh Sắc

( Mana Rupa ). Nguyên-nhân của vật-thể hay

ý-tưởng .

10/ _ Lục thức ( Vjnãna ) nó cần một phương-

tiện để tự biểu-diễn, tạo ra cho mình một " ý-

nghĩa và hình-thức " để biểu-hiện vào đấy. Cái

gì phải có để cho được cái ý-thức hiểu-biết, ấy

là tác-động của tâm như là (ý muốn, tác-dụng

tâm-lý như tri-giác, biện-biệt ... ) nghĩa là :

11/ _ Hành ( Samkara ). Những phức-thể tư-

tưởng tín-ngưỡng, lý-tưởng và thường-tồn hợp

lại thành mầm các khuynh-hướng và rung-động

từ những tiền-kiếp để triển-khai ở kiếp này, và

như thế chúng là một phương-diện của chính

Nghiệp ( Karma ) tự-thân. Nhưng Nghiệp

( Karma ) theo nghĩa ấy lại là sản-phẩm của

Vô-minh, mê-vọng đen tối, là bào-thai của đau-

khổ và là cơ-bản nhân-duyên với nòi-giống

bất-tận của nhân quả .


51

KIẾP TRƯỚC

1._Vô-minh__Quá trình hành động

2._ Hành_________Nghiệp

3._ Thức _______Quá trình tái-sinh

4._ Danh Sắc

5._ Lục nhập

6._ Xúc

7._ Thụ

HIỆN-SINH

8._ Ái ______Quá trình hành động

9._ Thủ __________Nghiệp

10._ Hữu

KIẾP VỊ LAI

11._ Tái sinh____ Quá trình tái sinh

12._ Lão ; Tử

_( Theo David Neel )

NHÂN TÍNH. Như vậy thì địa-vị của người thế

nào trong cái đại kế-hoạch sự-vật trên đây ?

Con người là một phức-thể và hoặc nó

được coi như tinh-thần, linh-hồn và thân-thể


52

theo Saint Paul ( Thánh Phao-Lồ ) hay là như

cá-thể phức-tạp hơn theo triết-học Ấn-Độ,

không nhận thân-thể vật-chất và tinh-thần vậy

mà để lại năm bình-diện ý-thức, hoặc con số

tăng lên bẩy thức như trong chính Đạo-học

xưa, đấy chỉ là vấn-đề danh-từ lựa-chọn. Về

mục-tiêu tìm-hiểu Nghiệp ( Karma ) và Tái-

sinh thì phân-tích của St Paul đủ rồi. Người là

tinh-thần, nghĩa là chính thuộc về thực-thể của

Tự-tại ( Be-ness ) nó vượt tầm của tư-tưởng trí-

thức và các hình-thức nó khoác là những

phương-tiện để nó liên-hệ với các bình-diện đi

xuống của ý-thức. Những phương-tiện cụ-thể

ấy đều thuộc " vật-chất " nhưng vật-chất ở thể

tối-cao thì vi-tế đến độ tất cả chỉ như không có,

và ở mức thấp nhất là đất-thó thông-thường của

ta. Tất cả đều " Vô-Ngã " ( Anatta ). Không tự-

tính thường-tồn, và tất cả đều vô-thường, luôn

luôn biến-đổi ( anicca ). Chúng biến-đổi ở mỗi

động-tác của bất cứ bình-diện ý-thức nào, vì

mỗi nguyên-nhân mới phải biến-đổi đến mức

nào tổng-thể kết-quả là phương-tiện kia. Do

đấy mà tà thuyết cùng tột, sai lầm sâu xa nhất


53

trong tín-ngưỡng nhân-loại là thuyết Hữu-Ngã

( Attavada ) tin-tưởng vào sự phân-biệt ở bất-

cứ mỗi một của những phương-tiện công-cụ ấy,

dù là tinh-thần, linh-hồn hay chính tâm-linh

trong cái Vô-danh hay Tự-tính vô-hạn mà tất

cả biểu-hiện là thành-phần. Cái nguyên-lý cơ-

bản ấy là chính nền-tảng cho sự đoàn-kết và do

đấy cho tình đồng-bào của loài người, và nó

phải được nắm giữ và đồng-hóa trước khi định-

luật Karma được hiểu .

" Chúng ta không quên cái thực-

kiện là mỗi nguyên-tử đều lệ-thuộc vào

định-luật cai-quản toàn-thể cái thân-thể

mà nó là thành-phần... Cái mớ Nghiệp

( Karma ) cá-nhân trở nên cái Nghiệp của

dân-tộc mà cá-nhân là phụ-thuộc, và

tổng-cộng Nghiệp Dân-tộc là Nghiệp

Thế-giới Đại-đồng. Điều ác, dữ mà một

người phải chịu-đựng, không phải riêng-

biệt cho cá-nhân hay cho cả dân-tộc nữa

mà chúng còn ít nhiều cho cả đại-đồng.

Và chính trên bình-diện rộng lớn của


54

quan-hệ hỗ-tương nhân-loại ấy mà luật-

pháp Nghiệp ( Karma ) thấy được sự

chính-đáng và bất-biến của nó . "

Từ đấy tác-giả đi đến một trong những

hạn-hẹp nhất của tất cả tác-phẩm :

" Hơn nữa có một luật-pháp bí-

truyền rằng không ai vươn lên trên thất-

bại cá-nhân mà không cất lên được, dù

nhỏ-mọn mấy đi nữa, toan-thể thân-thể

mà nó là thành-phần. Cũng như thế mà

không ai có thể phạm tội hay là chịu-

đựng hậu-quả của tội-lỗi một mình cả. Sự

thực không có vật gì là biệt-lập, và sự

tiếp-cận gần nhất của trạng-thái Vị-Ngã

ấy là luật-pháp của sự sống cho phép, đó

là dự-định hay động-cơ ."

_ ( H. P. Blavatsky )

Nhưng nếu không một tâm-hồn nào độc-

lập, trong tồn-tại đồng-nhất với cái Vô-danh

ấy, nó cũng không phải của nó, linh-hồn cũng


55

không bất tử vì nó biến-đổi mỗi lúc trong một

ngày. Nó tương-đương với tính-cách như sẽ

giải-thích sau, cái tính-cách là một mớ những

thuộc tính tốt và xấu, nó làm nên con người,

một nhân-cách. Còn vô-thuờng hơn cả thân-thể

theo nghĩa mặt-nạ hay là nhân-cách nhờ nó mà

linh-hồn và tâm-linh biểu-hiện cụ-thể. Cái

phương-diện ngoại-biểu cụ-thể ấy của con

người là phương-tiện độc-nhất của nó, qua đó

nó tiếp-xúc với các bình-diện thấp nhất của vật-

chất. Tuy vậy Phật nói : " Trong chính thân-thể

này bẩy thước cao với ấn-tượng cảm-giác cùng

tư-tưởng và ý-niệm. Ta bảo các con là thế-giới,

nguyên-lai của thế-giới và tận-trung của thế-

giới và cũng như con Đường dẫn đến tận-

chung khỏi đấy ." ( Anguttara Nikaya ). Theo

đấy thì kẻ nào đợi lên Thiên-đường để bắt đầu

ở đấy phát-triển nội-tâm của mình thì sẽ là đợi

hão-huyền .

Con người là một toàn-thể bất-phân như

chúng ta được biết. Hoặc cái " lớp vỏ " nó

được ví như củ hành liên-tiếp bóc ra, hay là ý-


56

thức nó được với cái ý-thức của người giữ hải-

đăng, hay là các phương-diện khác nhau của nó

được tượng hình hay đồ-biểu, cái Tự-tính và tất

cả phương-diện của nó là Một, cả như Nghiệp

Karma là Một, vì cả hai đều lệ-thuộc và là

phương-diện của Tồn-tại ( Be - ness ) Vô-danh,

( Vô danh thiên địa chi thủy _ Lão-Tử ) .

QUÂN-BÌNH .

Để nghiên-cứu về thuyết Nghiệp, tốt hơn

hết là xét con người ở bình-diện cá-tính hay

" linh-hồn " nó. Ở đây Tự-tính sáng-tạo, sử-

dụng, chịu khổ và ở tại một ý-nghĩa chân-thật

là Nghiệp ( Karma ), và ai nghiên-cứu đồ-biểu

của Jung sẽ nhận thấy thú-vị là cái Tự-tính ấy

hợp-nhất mặt ngoại-biểu nhất với mặt nội-

hướng nhất, phần vật-chất nhất với phần tinh-

thần nhất của toàn-thể. Vì then-chốt của luật

Nghiệp là quân-bình và thiên-nhiên luôn luôn

hành-động để phục-hồi cái thế quân-bình ấy

mỗi khi trong hành-vi nhân-sự nó bị mất. _

Như Bergson đã viết :


57

" Nếu anh yêu-thương và phục-vụ

loài người, anh không có thể tránh công-

thưởng bằng cách giấu diếm hay mưu-

mẹo. Những thưởng công bí-mật luôn

luôn dừng lại thăng-bằng của công-lý

thiêng-liêng khi nó bị điên đảo. Không

khả-năng bẻ cong tia sáng. Tất cả những

kẻ độc-tài, tư-hữu và độc-quyền trên thế-

giới nghiêng vai hoài công để nâng vành

móng ngựa của tòa-án. Xích-đạo nặng-nề

thiết-định vĩnh-viễn vào đường hướng

của nó, loài người là sâu mọt, tinh-tú mặt-

trời phải xếp vào hàng với nó hay là lùi

bước để tiêu tan thành cát bụi ."

Bà H. P. Blavatsky cũng viết về hậu-quả

ấy rằng :

" Cái mệnh-lệnh duy-nhất của

Nghiệp ( Karma ), mệnh-lệnh vĩnh hằng

và bất-di bất dịch thì tuyệt-đối. Quân-

bình, hòa-điệu trong thế-giới vật-chất

cũng như trong thế-giới Tinh-thần. Bởi

vậy, không phải Nghiệp nó thưởng hay


58

phạt mà chính ta thưởng, phạt ta, tùy theo

chúng ta hành-động với, và qua thiên-

nhiên, an-định vào luật-pháp mà hòa-điệu

căn-cứ hay là phá-hủy luật-pháp ấy."

" Tòng thiên giả tồn, nghịch thiên giả

vong " .

Và đệ-tử của Bà còn phụ-họa trong

" Karmic Aphorisms _ W.Q. Judge " ( Cách-

ngôn về Nghiệp ) :

" Nghiệp ( Karma ) là một su-hướng

bất thiên và không sai lầm trong Vũ-trụ

để phục-hồi quân-bình hòa-điệu và nó

hành-động không ngừng."

Vì phải có thời-gian cho sự nỗ-lực ấy để

tu-chỉnh cái hòa-điệu bị phá rối, mà thuyết Tái-

sinh là một hệ-luận tất-yếu của Thuyết Nghiệp,

vì một đời dài sẽ không đủ để chỉnh-đốn một

hòa-điệu bị rối loạn bởi lịch-trình hành-động

vị-kỷ hàng ngày. Đời này đến đời sau nối tiếp


59

trước khi bài học sau cùng được học, và ba lửa

" tam độc " tham, sân, si tắt đi vì hết dầu .

Nghiệp ( Karma ) là luật-pháp chi-phối

Vũ-trụ, nhưng không có Nhà Lập-Pháp.

Nguyên-nhân Cùng-cực, như nguyên-nhân cuối

cùng của mọi vật dĩ-nhiên là không được biết

và bất-khả-tri đối với sức thông-minh của

chúng ta, nhưng chắc-chắn nó không phải

" Chúa " như Nhà-Thờ nhân-danh Cơ-Đốc-giáo

quan-niệm. Ý-thức Tuyệt-đối, hay là A-Di-Đà

Phật, bất cứ người ta đặt tên cho cái Vô-danh

ấy thế nào, đều xa ngoài quan-niệm một

Thượng-Đế hữu-ngã nhân-cách-hóa, ví như bể

với một giòng sông. Thượng-Đế nhân-cách-hóa

như Colonel Olcott viết : " Chỉ là một cái bóng

râm vĩ-đại phủ lên không-gian hư-không của kẻ

ngu dốt " _ ( A Buddhist Catechism -- Một

Phật-học ( bổn ). Vì cả như " Đạo khả đạo phi

thường đạo " ( ) cho nên :

" Một người có thể không có

Thượng-Đế, không bị chính quan-niệm


60

nhân-văn hạn-chế. Cái tâm hiện-thị tinh-

thần của nó càng rộng thì thần-linh của nó

sẽ càng cao. Nhưng ở đâu chúng ta có thể

tìm thấy một bằng-chứng ở Ngài hơn là ở

chính con người -- trong những quyền-

năng thần-thông và tinh-thần tiềm-tàng ở

mỗi cá-thể nhân-loại ."

_ ( " Isis Unveiled " H. P. Blavatsky )

Luật-pháp bao-hàm tất cả. Cũng như nói

ở đoạn hay nhất trong Kinh Pháp-Cú

( Dhammapada ) : " Chẳng ở trên trời hay dưới

đáy biển, hay là trong hang núi, có chỗ nào ở

trong toàn-thể thế-giới để có một người nào

thoát khỏi hậu-quả của một hành-vi xấu."

Không ai vượt khỏi Pháp của Nghiệp Karma,

trừ phi người nào đã đạt tới giác-ngộ tối-cao

bằng sử-dụng Pháp Nghiệp của mình. Và chỉ

bấy giờ với sự tan hòa của cái Tự-Tính nó tạo

và vận-động của Pháp vì hết đối-tượng để cho

Pháp có thể hành-động .


61

Vậy nên Pháp thì phi thời-gian ở chỗ nó

tồn-tại cho đến chừng nào còn một chúng-sinh,

một cá-thể trong ấy nó có thể và phải tồn-tại.

Sự kiên-nhẫn của nó không bờ-bến .

-- Thời-gian như không, ngày mai nó sẽ

xét xử. Hay là sau nhiều ngày .

Đấy là Pháp như thế, và nó là nền-tảng

của tất cả chân-lý. Như Paracelse viết :

" Triết-học chỉ là tri-giác chân-thật và thông

hiểu Nhân-quả " .

*********

*


63

THUYẾT TÁI-SINH

" Tái sinh chưa dứt hương thề,

Làm thân trâu ngựa đền nghì trúc mai ."

( Nguyễn-Du )

Danh-từ Tái-sinh bao-hàm học-thuyết

sinh đôi với Nghiệp ( Karma ) theo quan-điểm

nhân-loại. Theo nghĩa này chính cũng như sự

tiến-hóa sinh-lý thể-hiện trong di-truyền, sự

tiến-bộ tinh-thần cũng thành-tựu bằng quá-trình

tái-sinh. Nhân-quả là một nhất-tính bất-phân

nhưng trong mê-vọng của thời-gian thì cái nọ

theo sau cái kia. Theo quan-điểm của Tì-kheo

Silacara : " Người ta có thể nói rằng chúng là

một học-thuyết, nhìn một đàng chủ-quan và

đàng kia khách-quan. Nói cách khác thì Nghiệp

là Tái-sinh tiềm-tàng và chưa biểu-hiện, còn

Tái-sinh là Nghiệp hoạt-động và biểu-hiện .


64

Theo một quan-điểm khác, những bài-học

của Nghiệp đòi có một trường để học. Tái-sinh

đem lại cho cái trường ấy mà kỳ giảng khóa và

ngày nghỉ nối tiếp nhau cho đến bài học cuối

cùng .

CÁ-THỂ TÁI-SINH ._

Cái Tái-sinh không phải một linh-hồn

bất-tử mà là sản-phẩm vô kể của các đời trước,

một bộ thuộc-tính gọi là Tính-Cách, nó biến-

đổi từng lúc và thiếu yếu-tố bất-tử thật của

riêng nó. Mặt khác, mỗi một đơn-vị đời sống

trở lại là một cái tia phóng-xạ hay là một

phương-diện của Toàn-thể mà trải qua kinh-

nghiệm chậm-chạp của ức triệu điểm ý-thức

tập-thể đạt tới cái Tự-Tính ý-thức, hay là nói

theo danh-từ Tâm-linh-học, thấy Tự-Tính

( Bản-lai diện-mục ). Triết-học Bà-La-Môn

Hữu-Ngã Atman ( Pali Atta ) cái Tinh-thần

nhân-loại là phần bẩm-thụ của Tuyệt-đối. Ở

thời Đức Phật thì quan-niệm tâm-linh ấy bị

suy-đồi cũng ví như linh-hồn bất-tử của Cơ-


65

Đốc-giáo. Chống với sự suy-đồi của một chân-

lý vững mạnh, Đức Phật dạy cho thuyết-lý Vô-

Ngã ( Anatta ) -- Linh-hồn không ( bất-tử ),

phá-hủy quan-niệm khẳng-định sai lầm bằng sự

nhấn mạnh vào mặt chủ-định. Đấy là ý-nghĩa

của ngụ-ngôn Vacchagotta. Du-Sinh hỏi Đức

Phật xem Ngài dạy gì về Tự-Tính ( Ngã )

nhưng Phật không trả lời. Sau khi Vacchagotta

thất-vọng bỏ đi. Cao đệ Annada hỏi tại sao

Ngài yên-lặng ? Đức Phật giải đáp : " Nếu Ta

bảo y rằng ‹ có Tự-Tính › thì có phải là cùng

với phái chủ-trương vĩnh-cửu. Nhưng này

Annanda nếu Ta trả lời rằng cái ‹ Tự-Tính

không có › thì sẽ cùng với phái chủ-trương

‹ linh-hồn tịch diệt › ". Rõ ràng đấy là chủ-

trương Tự-Tính vừa Có vừa Không ( Tuyệt Sắc

Không ) .

" Đáy nước in hoa một bóng hồng .

Vết nhơ chẳng bén Bụt làm lòng .

Chiều mai nở chiều hôm rụng .

Sự lạ cho hay tuyệt Sắc Không ."

_ ( Nguyễn-Trãi )


66

Cái gì Tái-sinh, ấy là con người vừa cũ

vừa mới. Linh-hồn thì bất-tử nhưng luôn luôn

biến-đổi. Coi như một cá-thể bất-tử thì không

có linh-hồn, cả đến coi như là một thần-linh

hữu-ngã nhân-cách-hóa thì không có Thượng-

Đế. Giải-thích của Phật-giáo ưa-chuộng là

luận-lý ngoại-tự của ngọn lửa truyền :

" Đời sống như ngọn lửa truyền

kiếp, trở nên mới là sự truyền đi của ngọn

lửa từ một đống củi này sang một đống

củi khác. Đúng như thế không hơn không

kém. Nếu ta thắp ngọn nến từ ngọn này

sang ngọn khác, ngọn lửa truyền đi vẫn là

một ngọn lửa giống nhau, theo nghĩa liên-

tục được thấy, nhưng cây nến thì khác .

" Hãy nhớ rằng mỗi ngọn nến tắt,

nhưng lửa tiếp-tục còn và ngọn lửa tuy là

ngọn lửa đặc-thù, nhưng bản-thể lửa là

Sáng thì vẫn chung cho tất cả ."

Cái năng-lực gần nhất hay năng-khí từ

chất-liệu quá-khứ tái-sinh ra một " hữu-thể "


67

mới ấy là Tham-Ái ( Trishana ) Nhát sống,

tham sinh ( Tính-dục Libido ), Nghiệp là năng-

lực hướng-dẫn bên trong. Ba độc Tham, Sân,

Si, là lửa luôn luôn đòi nhiên-liệu. Sân-hận là

sức mạnh luôn luôn xô người ta đến kẻ thù cho

đến khi nào giác-ngộ rằng hận-thù không giải

được bởi hận-thù mà bởi tình-yêu. Tham-dục là

nguyên-nhân của đời sống luân-hồi sinh-tử,

nhưng sức mạnh nhất là huyễn-tưởng, ảo-hóa

của vô-minh, si-mê về chân-lý Vô-Ngã

( Anatta ). Vì tinh-thần nhân-loại tự biện-biệt

mình với vật hiện ra ở ngoài chính nó, không

thực-hiện được rằng đầu tiên nó đã tạo ra chính

những vật ấy bên trong tinh-thần nó, và một

trong những vật tự nó tạo ra là sự ly-khai giữa

Tự-Tính với Tự-Tính. Do đấy có cái chủ-

trương Phản Chính-thống lớn là Hữu-Ngã

( Attavada ) tin vào Tự-Tính biệt-lập .

Tóm lại, về vấn-đề trọng-đại này của bản-

tính vật tái-sinh thì có ba tính ở con người, hay

đúng hơn là tác-dụng của ý-thức ở ba bình-diện

chính : bình-diện thấp nhất là tinh-thần biện-


68

biệt : khả-năng nhìn, nghe, nếm, ngửi ; chạm

với sự hợp-hóa những tri-giác ấy, biện-biệt

chúng và quan-sát liên-hệ của chúng .

Ở bình-diện cao hơn là tinh-thần tri-thức

có khả-năng điều-chỉnh bên trong, cần-thiết để

điều-hòa những phản-ứng của tinh-thần biện-

biệt, và để liên-hệ chúng với nhau và với quan-

niệm Ngã toàn-thể .

Trên bình-diện tối-cao Tinh-thần ấy là

Tinh-thần đại-đồng, Ý-thức Vũ-trụ, Thiên Địa

Tâm .

Các bình-diện Ý-thức ấy phù-hợp với

" Thân-thể, Linh-hồn và Tâm-linh " của Thánh

Phao-Lồ ( St. Paul ). Và chính nó ở tại giữa,

bình-diện trung-tâm mà linh-hồn con người,

Bản-thể tiềm-năng bất-tử của Tinh-thần thuần-

túy, tái-sinh không ngừng cho đến khi tiềm-

năng đã trở nên hiện-thực và " giọt sương " đã

thành " Bể Sáng " .


69

THÂN-THỂ MỚI ._

Đời sống mới tùy theo những quả hay

một phần quả của kiếp trước. Bởi định-luật

hấp-dẫn của con người đầu-tư bị cuốn vào

dòng hấp-dẫn nó đến một hoàn-cảnh thích-hợp

nhất cho nhu-cầu tinh-thần của nó. Dù linh-hồn

mới có thích hay không hoàn-cảnh của nó, thì

không quan-trọng. Nó dọn nhà của nó và bấy

giờ phải ở tại đấy. Trong đời sống mới có thể

nó còn theo đuổi xa hơn con đường phát-triển

đã bắt đầu. Do đấy có những khuynh-hướng

vào một chiều và ý muốn theo đuổi chúng.

Hoặc là nó có thể tạo ra một hướng mới có thể

theo đường bổ-túc cho tiến-bộ. Hoặc nó có thể

bởi lý-do " thiện " hay " ác " của hành-vi quá-

khứ, tự tìm thấy hoàn-toàn mới và cơ-hội khác

cho sự tự biểu-thị .

Theo luận-điệu của " Ánh-Sáng Á-Châu "

_ ( Edwin Arnold ) :

"Kẻ nô-lệ lao-công tái-sinh một Hoàng-tử

Vì công quả từ thiện và xứng đáng đền bù


70

Một ông Vua trị-vì có thể trở nên tội-đồ

Vì việc thành-tựu hay không thành-tựu ."

Nhưng biến-chuyển ấy không tất-nhiên

mất đi vì cực xấu. Đức Cơ-Đốc nhắc lại cho

tín-đồ rằng : " Số phận của người giầu là một

số-phận khó-khăn về tâm-linh, vì của-cải có thể

trói buộc tinh-thần giác-ngộ, và kẻ nào bám

vào giầu có túi tiền, thì giầu có tinh-thần sẽ mất

đi, chỉ kẻ nào hy-sinh chính tính-mệnh mới tìm

thấy số-phận tâm-linh " .

Nên để ý rằng tinh-thần chọn lấy thân-thể

và không phải là con đẻ của thân-thể như duy-

vật Âu-Tây vẫn tin. Linh-hồn chọn lấy thân-thể

thích-hợp cho nhu-yếu của nó và bởi vậy nó

nhập vào gia-đình nào sẽ dành sẵn cho thân-thể

ấy. Nếu một luật-gia muốn theo đuổi thực-

nghiệm nữa là một luật-gia, có nhiều may mắn

sẽ nhập vào một gia-đình luật-gia. Nếu thế y sẽ

là một luật-gia không phải vì cha là một luật-

gia mà vì đã từng là luật-gia. Một bộ óc luật

trong một thân-thể mới sẽ làm cho chức-vụ dễ


71

hơn. Những yếu-tố khác là nhịp-điệu nam, nữ,

âm, dương, nội-hướng và ngoại-hướng của

tinh-thần, và hàng ngàn tính-cách mô-thức bổ-

túc khác đương khi người ta có thể thay đổi

mẫu-mực của đời mình với năm tháng trôi qua

và đi đôi với loại kinh-nghiệm họ thu-hoạch.

Trong tất cả có sự sai khác vô cùng, không cả

đến yếu-tố tiến-bộ thì bền vững, vì một người

mù vì ảo-tưởng có thể chỉ trong một đời phá

mất công-trình tích-tụ trong nhiều kiếp trước,

và mỗi sự chinh-phục thì đau-đớn đối với con

đường xa-cách phải đi qua .

" Từng lớp sẽ lột đi -- nhưng phải

còn lớp lớp bên trong nữa ."

BIẾN-ĐỔI GIÁ-TRỊ ._

Những ai thừa-nhận và tái-nhận Định-luật

Nghiệp ( Law of Karma ) sẽ thấy rằng quan-

niệm mới thay-đổi hẳn quan-niệm đang thịnh-

hành. Ví-dụ cha mẹ được nhìn với con mắt

mới, bạn-bè có lẽ là bạn cũ, và thù-địch là kẻ-


72

thù cũ. Vị-trí và nhân-dân và cả đến vật đều

được nhớ lại. Thân-thể được coi như trở nên

dụng-cụ, như một con chó hay con ngựa, được

chăm-chút nhưng bị bắt theo rất kỷ-luật. Các

phần-bộ phức-tạp của một bản bi, hý kịch của

đời sống được nhìn như thật là gì, bao nhiêu

mặt-nạ được mang vì vai-trò, bấy giờ thì vai-

trò được kết-thúc đều bị lột bỏ. Mắt tinh-thần

bị thu hẹp và nhỡn giới lại xa rộng. Một mặt,

bấy giờ thì thời-gian hệ-trọng, bấy giờ khi một

động-tác nhỏ nhất xây-dựng những ngày chưa

sinh, ở đây mà hiệu-quả của mỗi động-tác phải

được tiêu-hóa, không phải trên thiên-đường

hay dưới địa-ngục về sau. Một mặt khác sự

chết không phải là cuộc phiêu-lưu. Thời-gian

vô-tận là của chúng ta để sử-dụng, và không-

gian hữu-dụng thì tương-đương với Vũ-trụ đại-

đồng. Và cuộc phấn-đấu thì đáng giá .

" Phải ! Ai rũ khỏi kìm kẹp xác-thịt,

Sống làm chúa, không nô-lệ cho dâm-

dục, giải-thoát.


73

Khỏi kiêu-căng, đam-mê, tội-lỗi của

" Tự-Tính ".

Nắm được bình-an !... Sống ở đâu tùy ý,

Chết thì có thể, như thế vượt qua tất cả

phiền-muộn,

Để hưởng phúc với Thần-linh, đạt tới

Niết-bàn ."

Và Niết-bàn chỉ là tận-diệt Tự-Ngã, cái

Tự-Ngã với lòng kiêu-hãnh đáng thương,

không ý-thức rằng Bản-thể là Tinh-thần Thuần-

Nhất .

Tuy vậy, sớm hay chầy mỗi hóa-thân đều

đi đến chung-cục. Mặt-nạ bắt đầu biến đi và

diễn-giả mang kinh-nghiệm mới tiếp-nhận

được qua giác-quan và não-bộ tử diệt, khát-

vọng một thời-kỳ nghỉ-ngơi để tiêu-hóa những

bài-học của đời sống này. Và như thế thân-thể

chết đi thì không phải chết cho sự chết mà là

cho quá nhiều sự sống. Áp-lực của luồng điện

trong thời-gian làm cho bóng hư hỏng, và nó

phải đổi mới. Sự sống không bao giờ mỏi mệt


74

hay già nua, chỉ có hình-tướng trở nên già cũ.

Ở lúc thân-thể chết thì không phải dịp để đau

buồn là vì Tự-Ngã điên dại của chúng ta mà

chúng ta đau buồn .

Khi ngày làm việc hết, đêm đến mang lại

giấc ngủ tốt lành. Chết cũng thế, là kết-thúc

một ngày dài hơn, và theo sau là ban đêm để

mọi người tìm thấy nghỉ-ngơi, cho đến khi vì ý

muốn của chính mình, mình trở lại với phận-sự

mới và làm việc mới. Chính là thế đối với anh

em ta, chính như thế đối với tất cả chúng ta,

cho đến khi ảo-tưởng về một Tự-Tính riêng-

biệt cuối cùng được vượt qua, và trong cái chết

của Tự-Tính, Tự-Ngã cá-nhân, chúng ta đạt tới

Giác-Ngộ .

Khi thân-thể đã thiêu trong lửa, và như

thế càng mau lẹ quy về nguyên-tố thiên-nhiên

thì nó bị sớm quên đi. Chúng ta còn, và nhờ

định-luật không có gì phá được, sẽ tái-ngộ ở

kiếp sống sắp tới, sau khi chết .


75

THUYẾT NGHIỆP KARMA VÀ

TÁI-SINH ỨNG-DỤNG ._

Người ta nói rằng một người tin một học-

thuyết khi nào y hành-động như là nó chân-

thật. Nay hãy giả-thiết một người hành-vi như

luật-pháp Karma là Định-luật tổng-quát và đời

sống đáng lẽ là ngắn-ngủi từ mấy phút đến

ngoài 70 năm mà là chuỗi vô-tận ngày đêm,

ngày làm đêm nghỉ, trong ấy mảnh tâm-thể

chậm-chạp học có một bài-học để tìm biết tự

nó là gì, Bản-lai Diện-mục, mình là gì, hãy giả-

thiết như thế một lúc để xem kết-quả vào tính-

cách ra sao .

" Tự-Tính thuần-nhất ; nó tồn-tại ; và

Nghiệp là pháp-luật của nó ;

Tinh-thần không từng sinh, tinh-thần sẽ

bất-diệt .

Không bao giờ nó không có. Chung thủy

là mộng !

Bất sinh, bất diệt và bất định, tinh-thần

còn mãi .


76

Sự chết không đụng-chạm vào nó chút

nào, tuy rằng chết có vẻ là nhà của nó ! "

Đấy là giải-đáp của Thế-Tôn-Ca ( Bhaga-

vad Gita ) cho những kẻ tin đời sống có thể

chết. Không có sự chết .

Nếu điều ấy là chân-thật thì hiệu-quả tức-

khắc và rất trọng-đại. Mỗi người học biết rằng

nó là và luôn luôn đã là chủ tương-lai của

mình. Người lãnh-đạo của linh-hồn. Y biết,

theo Pháp-Cú Kinh ( Dhammapada ) :

" Tự mình làm ác, tự mình chịu khổ,

tự mình thôi làm ác, tự mình thanh-khiết

mình. Tinh-khiết hay nhiễm-ố ở tự mình,

không ai có thể làm cho người ta tinh-

khiết. Nhưng y cũng biết rằng : ‹ Tự-Tính

là chúa của Tự-Tính cá-nhân ›, và bởi thế

nó phải tự chế-ngự như người lái ngựa

kiềm-chế ngựa chạy. Từ đấy nó làm chủ

nó cũng như định-mệnh của nó. Đối với y

không còn trôi-nổi như thuyền không lái


77

nữa. Y biết rằng tất cả cái gì thuộc về Tự-

Tính cá-nhân biệt-lập đều là ác và tất cả

thì thuộc về Tự-Tính tối-cao, chân-tính

thì tương-đối là thiện. Y phải lựa chọn vì

‹ vòng tất nhiên › không phải một vòng

tròn mà là xoáy-ốc, con đường đi lên hay

đi xuống. Từ đấy người lữ-hành chọn lấy

hành-trình của mình và tuy vẫn luôn luôn

có người chỉ-đạo đáng tin, nó phải học

lấy một mình. Pháp-Cú Kinh nói :

“ Chính anh phải tự nỗ-lực. Chư Phật chỉ

vạch đường đi, Đạo ”. Và lại theo

“ Tiếng Nói của Yên-Lặng ” ( The Voice

of the Silence ) : “ Anh tự sửa-soạn đi vì

anh hành-trình một mình anh. Sư-phụ chỉ

có thể chỉ đường thôi. Con đường là con

đường chung cho tất cả. Phương-tiện để

đạt tới đích thay-đổi tùy theo người lữ-

hành ”. Vậy mà có một ý-nghĩa vui-vẻ về

cộng-đồng linh-hồn, cái Nhất-thể của tất

cả hình-thức sinh-tồn, đó là cuộc lữ-hành

của kẻ không nhà tuần-tự chậm-chạp về

nhà .


78

XÂY-DỰNG TÍNH-CÁCH ._

Lần đầu tiên có sự khuyến-khích để suy-

nghĩ xây-dựng tính-cách, một kế-hoạch có suy-

tư về tương-lai mà không kể thời-gian. " Gieo

một tư-tưởng và gặt một động-tác ; Gieo một

Động-tác, gặt một Thói-quen ; Gieo Thói-quen

gặt Tính-cách ; Gieo Tính-cách gặt Định-

mệnh." Anh chán mỏi về một thói cáu-kỉnh

chăng ? Hãy tìm ra nguyên-nhân của nó và sửa

đổi nguyên-nhân đi. Anh muốn có tinh-thần

tập-trung hơn nữa chăng ? Chẳng có gì cản

được nếu anh nhất-định muốn tự sửa và thi-

hành đến cùng . " Ngô nhật tam tỉnh ngô thân "

_ ( Luận-Ngữ ) .

Khi một người công-nhận và hiểu một

phần của Nghiệp, y có thể tức thì bắt đầu công-

việc xây-dựng tính-cách, cẩn thận đặt từng viên

đá, biết rằng mình đang xây-dựng cho Vĩnh-

cửu. Không còn chạy ngược chạy xuôi, làm

một chương-trình bữa nay, mai làm chương-

trình khác, bữa sau chẳng còn làm chi nữa.

Nhưng là sự phác-họa chín-chắn về nhân-cách


79

và rồi xây-dựng theo kế-hoạch, vì Linh-hồn trở

nên vừa là kiến-trúc-sư vừa là người thợ xây,

không còn phoa-phí thì-giờ vào những việc bắt

đầu vô-hiệu .

Tất cả điều ấy phải mất thời-gian, nhưng

là thời-gian kiên-nhẫn, vừa vì toàn-thể công

việc phải làm và vừa vì chờ đúng lúc đáng làm

cho mỗi động-tác. Một mặt thì " bình nước

chảy từng giọt " dù với điều thiện hay điều ác.

Mặt khác có thời-vận của sự việc " triều lên

xuống trong nhân-sự " mà tất cả đều phải học

hỏi và sử-dụng .

Hành-động và hành-động không khéo khi

thời-cơ tới, chờ và kiên-nhẫn chờ khi nào là

thời nghỉ-ngơi, hãy để người thích-ứng với

triều lên xuống của mực nước, ngõ hầu với

thiên-nhiên và định-luật bên trong cùng chân-lý

và từ-thiện như hiệu lửa báo của nó, nó có thể

thành-tựu những kỳ-tích .


80

Hãy ghi-nhận rằng hiệu lửa báo của nó

gồm có chân và thiện, hiểu-biết và từ-bi. Đức

Phật được biết là Một Toàn-Giác mà cũng là

Một Toàn-Bi. Không thể có tình-yêu chân-thật

thiếu hiểu-biết vì hiểu-biết nhân-bản toàn-diện

tạo ra từ-thiện và từ-thiện đến với một thị-hiện

Cái Ấy, Đấng Tồi-Cao. Mặt khác không thể có

hiểu-biết chân-chính thiếu tình-yêu. Tinh-thần

càng biết hơn nữa về đối-tượng quan-sát của

nó. Tình-yêu biết. Theo đấy thì đời sống là

thiêng-liêng và người anh em mình là chính

mình .

" Ai nhìn vào con người em mình

thì nhìn thấy chính mình. Ai đã nhìn thấy

Tự-Tính ở tất cả và tất cả ở Tự-Tính,

người ấy sẽ không hủy-hoại Tự-Tính vì

Tự-Tính ". Và để trở lại một lần nữa về

" Tiếng nói của im-lặng " ( The Voice of

the Silence ) :

" Con sẽ không phân-biệt hữu-thể

của con với Bản-thể Vũ-trụ và với gì


81

khác, nhưng hãy lặn vào Biển-cả như giọt

nước, giọt nước rơi vào Biển-cả. Con sẽ

như thế, hòa hợp với tất cả chúng-sinh,

nuôi tình-yêu đối với người như anh em

đạo-hữu, đệ-tử của một Sư-phụ, con đẻ

của một từ-mẫu ."

Tóm lại, người nào áp-dụng Pháp vào đời

sống hàng ngày, sẽ thấy xa cách lãnh-đạm hay

là dẫn đến vô-tình. Phật-Pháp hay Định-Luật

Thái-Hòa và Chí-Công cũng lại là Định-Luật

của Tình-Yêu .

SỰ KẾT-THÚC CỦA NGHIỆP ( KARMA )

VÀ TÁI-SINH ._

Dù khi khoa-học cận-đại với Cơ-Đốc-

giáo cận-đại chống-đối nhau kịch-liệt, các nhà

khoa-học hàng đầu ngày nay đang tái khám-

phá những chân-lý của Hiền-triết xưa hơn bất

cứ tôn-giáo nào. Ngài James Jeans ở trong

" The Mysterious Universe " đã viết : " Vũ-trụ

có thể mô-tả đúng hơn... như là thuần tư-tưởng


82

hợp thành ". Và rằng : " Sự sáng-tạo của nó

phải đã là một động-tác của tư-tưởng ". Đấy là

thuần-túy triết-học Vệ-Đà và thuần-túy Phật-

học và nó là cơ-bản của Thần-học. Bản-thể của

Tâm như Lục-tổ Huệ-Năng mô-tả. Tinh-thần

Đại-đồng của triết-học cận-đại thì "thực thuần-

nhất " và mỗi tinh-thần nhân-loại của chúng ta

là một tiền-đồn của cái " Ý-thức vũ-trụ ".

Quan-hệ giữa hai đàng thế nào ? " Người là

Cái Ấy " theo Hiền-học Ấn. " Minh tâm kiến

tính Ngươi là Phật " tôn-giáo lớn nhất ở thế-

giới khẳng-định thế. Người là Giác mà không

biết. " Tôi và Cha tôi là Một ", Cơ-Đốc nói :

" Chúa nội-tại " của mọi người. Lục-tổ Huệ-

Năng nói : " Chỉ có khác nhau giữa người giác-

ngộ và không giác-ngộ mà thôi, người biết với

người không biết ". Nhưng giữa hai trạng-thái

ý-thức là Đạo, một con đường dài chạy từ khả

thành đến đa thành, một con đường Sinh-thành

từ lá cỏ nhỏ-mọn đến cõi Phật, tự mỗi chúng-

sinh đến tái-sinh thành cái gì là tiềm-năng của

nó, cái Toàn-thể Viên-mãn .


83

Tiềm-năng chúng ta là một thể với Tuyệt-

đối .

" Nhưng đã rơi vào một vòng mê-

vọng, chúng ta thực-nghiệm một đời sống

cá-biệt nó không cáo-chung với cái chết.

Chúng ta còn lại trong mê-vọng cho đến

khi chúng ta đã tận-dụng nó, chừng nào

chúng ta đã học đủ kinh-nghiệm về hành-

vi của mình, và uốn-nắn chúng ngõ hầu

có được khả-năng trở về cái ý-thức đồng-

nhất. Bởi vì hành-động là một phuơng-

diện cho tri-thức, và tri-thức là phương-

diện giải-thoát. Như vậy thì Nghiệp Tái-

sinh giống như bộ máy mê-vọng và vượt

qua mê-vọng ."

_ ( Lofts Hare " Mysticism of East and

West " )

Nhưng nếu bản-tính nhân-loại bị quyết-

định bởi người dùng Đạo-pháp, thành-thử ở

một nghĩa thật nó là Nghiệp của nó, và nếu mỗi

động-tác và ý-nghĩ cộng thêm vào tổng-số

nhân-quả, nó sẽ kết-thúc như thế nào ? Theo


84

hiền-học thì giải-đáp cho vấn-đề ấy cũng như

cho đa số vấn-đề loại ấy, là một nghịch-lý rằng

không ai có thể biết chung-cục cho đến chừng

nào nó đạt đến chung-cục. Chỉ có ai đã giải hết

Nghiệp của mình mới hoàn-toàn hiểu Pháp

Vĩnh-cửu. Vậy thời chúng-sinh chưa giác-ngộ

phải xử-trí thế nào ? Hình như giải-đáp của Cơ-

Đốc-giáo là hành-động và đức tin. Phải có đức

tin vào Pháp Vĩnh-cửu mà sự thành-tựu chính-

đáng tất cả phận-sự sẽ cất đi một cách huyền-bí

cho người ta khỏi ảnh-hưởng vào Nghiệp, và

đức tin không phải như một nhà trào-phúng nói

là tin cái gì mà anh biết là không thật nhưng mà

là biết với trực-giác bán-thức-tỉnh cái chân-lý

của một định-luật mà tri-thức chưa có khả-năng

nắm được. Theo ý-nghĩa ấy chỉ có đức tin của

giá-trị coi như là một tin-tưởng nội-tâm rằng

ngón tay của người chỉ Đạo, chỏ có một con

đường. Con đường chính về mục-tiêu mong

muốn. Nhưng đức tin không có giá-trị trừ phi

nó được diễn ra hành-động. Chúng ta ở Tây-

phương đều là dân yêu hành-động, và cả trong

tinh-thấn Ấn nội-hướng nhất cũng có thiết-yếu


85

tương-đương về tri-thức bên trong để biểu-hiện

ra hành-động bên ngoài, cả đến chính vũ-trụ tự-

thân " trở nên tự-thân " bằng sự biểu-hiện ra

ngoài .

Nhưng hành-động chính hay tà, phải hay

sai đều sản sinh hậu-quả mới. Vậy đâu là

chung-cục, nếu cả đến sự thành-tựu chính-đáng

tất cả phận-sự lại dẫn ta về mặt hái trái đã gieo,

còn là nạn-nhân của chính công-phu và nỗ-lực

của mình, vẫn còn trong vòng Bánh xe Sinh Tử

Tái-sinh, lệ-thuộc vào vòng của chính tất-yếu

của mình ? Giải đáp thì sinh đôi và tuy là một.

Bằng cách biến-hóa cái Tự-Ngã Tự-Tính cá-

nhân, nó là nguyên-nhân và là Nghiệp của nó,

và bằng cách hành-động và hoàn-toàn thản-

nhiên, hoàn-toàn vô-cầu hiệu-quả ngõ hầu mỗi

hành-động không còn phản-ứng, và bởi vậy

không cần có chủ-động để chịu-đựng hậu-quả

của hành-động tốt hay xấu .

Có hai đường tới đích, giảm bớt Tiểu-Ngã

Tự-Tính, thế-lực của nhân-cách, cho đến chừng


86

nào trở nên nô-lệ cho Đại-ngã Tự-Tính, và rồi

để giảm thiểu Tự-Tính, " Linh-hồn " hay tính-

cách cho tới chừng nào nó hết cả ý-chí hay dự-

định khác ngoài Đại-ngã Chân-tính, hay là

đường Vê-Đa hơn là Phật-Đà để tăng-gia

quyền-năng của Tự-Tính trong Tự-Tính, và rồi

trong Tự-Tính cá-nhân đến hết cả động-cơ

riêng-biệt và toàn-thể nhân-loại là Một. Trong

quan-hệ người ta nói rằng tất cả mọi người

phụng-sự một Tự-Tính, Tự-Ngã cá-nhân,

nhưng sự giác-ngộ của họ thì tùy theo kích-

thước của Tự-Tính chúng phụng-sự. Phải

chăng thuần dục-tính của kẻ vị-kỷ, tình-yêu

giác-ngộ hơn là tình của gia-đình, làng nước và

hạnh-phúc trực-tiếp chung hay là một tình-yêu

giác-ngộ sáng-lạn cho tất cả nhân-loại ? Tùy

theo đáp-ứng mà cá-nhân thành-đạt trên quá-

trình sinh-thành .

Vậy thì giải-đáp trước nhất cho vấn-đề

kết-thúc Nghiệp là Tự-Tính hay Ngã cá-nhân là

nguyên-nhân và phải chịu-đựng Nghiệp báo,

phải để cho chết đi. Khi nào ba Lửa Tham, Sân,


87

Si tắt đi vì hết nhiên-liệu, thì nhân-cách mất ý-

chí độc-lập, trở nên phục-tòng linh hồn và cũng

như linh-hồn bỏ đời sống đi để nó học sống.

Bởi vì chỉ có nô-lệ là dục-tính, và ai học đường

đi để leo lên ngọn đồi gió cuốn của sự sinh-

thành, lột sạch tư-hữu và dục-tính, sẽ thở hít

khí núi tự-do, và tìm thấy bình-an, không tại sự

thỏa-mãn dục-tính mà là không còn có dục-tính

nữa .

Giải đáp thứ hai trước hết là sinh-đôi :

" Vô hệ-lụy, bền chí làm công việc là bổn-phận

vì làm tròn công việc không hệ-lụy thì người ta

thực sự đạt tới Tối-cao. Đấy là giáo-lý của

Kinh Thế-Tôn-Ca ( Bhagavad Gita ) mà nội-

dung là hành-động tự-do không hệ-lụy. Không

có hành-động trong ấy cái " Tôi " gắng cầu kết-

quả. Nhưng nếu hành-vi có vẻ thiện thì do bổn-

phận không hơn không kém, hãy thành-tựu

hành-vi ấy đi, không để ý đến hậu-quả .

Người nào mà hành-vi không khuôn theo

dục-vọng, hành-vi đã được lửa Đạo thiêu đốt,


88

người ấy đã được Hiền-nhân gọi là Bậc Hiền.

Một khi bỏ hết hệ-lụy vào kết-quả của hành-

động, luôn luôn vui lòng, không nhờ vào gì cả,

trong khi làm việc mà như không làm việc gì.

Giải-phóng khỏi dục-vọng, tư-tưởng do Tự-

Tính điều-khiển, từ bỏ hết hệ-lụy, chỉ có thân-

thể làm tròn hành-vi, người ấy không tội-lỗi.

Vui lòng với cái gì nhận được, thoát khỏi các

chống-đối, không thèm muốn, quân-bình giữa

thành-công và thất-bại, dù y có hành-động mà

không ràng buộc với hệ-lụy. Bởi vì tất cả hệ-

lụy tiêu-diệt hoà-điệu, tư-tưởng của y đặt trong

đạo-lý, hành-động của y là cúng hiến, tất cả

hành-vi của y tan biến đi như mây khói .

Vậy thì bí-quyết là động-cơ. Hành-động

tiếp-tục vì chỉ có hành-động chân-chính thì

Đạo-pháp Vĩnh-cửu mới được dùng cho chính

cứu-cánh của nó. Nhưng động-cơ cho mỗi

động-tác phải tăng-tiến vô-tư cho đến chừng

nào tất cả điều chúng ta có được một lần nghĩ

về Ta, cái Ta rực-rỡ được nhìn thấy bị ô-nhiễm

và tẩy sạch được nó đi. Sau đấy có một việc


89

làm của hành-vi phải được làm. Phải nên để ý

rằng hành-động như thế đã trở nên " Chính "

theo nghĩa tối-cao, bởi nó trở nên việc phải

được thành-tựu. Chừng nào ý-nghĩ Tự-Ngã còn

thì một hành-vi tốt buộc người chủ-động cũng

như hành-vi xấu. Nếu tôi bao-dung với ý-nghĩ

là tôi bao-dung biết bao, kết-quả sẽ tốt lành mà

tôi phải trở lại thu-nhận lấy. Chỉ khi nào mỗi

động-tác là một động-tác vui-vẻ, thành-tựu

không hệ-lụy của " hành-động chính-nghĩa " thì

chủ-động mới được giải-thoát. Cũng như nói

trong " Light of the Path " (Ánh-Sáng Soi Vào

Đường ) : " Dục-cầu gieo hạt không phải để

thu-hoạch ; chỉ muốn gieo cái hạt ấy mà trái

của nó là để cho thế-giới ăn ". Nói cách khác :

" Này thực đấy, hỡi đạo-hữu, không bao giờ hết

đau khổ của chúng-sinh, chúng-sinh vùi trong

mù-quáng, tham-vọng tư-hữu, bị dẫn đến hoài-

vọng sinh tử bất đoạn ". _ ( Samyutta Nikya )

Phật-học Đại-thừa Bắc-phái đã phát-triển

một học-thuyết Bồ-tát hữu-tình, ai đã giác-ngộ

tiếp-tục hành-động vì nhân-loại, sẽ bảo-vệ y


90

chừng nào Pháp cho phép khỏi lạc đường,

hướng-dẫn y với ngón tay chỉ Đạo. Các vĩ-nhân

của tất cả tôn-giáo được biết với danh-hiệu A-

La-Hán ( Arhats ), Bồ-tát ( Bodhisattvas ),

Tiên-tri ( Rishis ), Thánh ( Mahatmas ), Sư-phụ

( Gurus ), Thánh-nhân và Đạo Thày ( Saints

Frères ) hợp thành tập-đoàn, truyền Giáo như

một bức-tường bao-quanh nhân-loại. Trông

nom sự tiến-bộ của chúng-sinh với con mắt lo-

âu. Vì rằng dù mỗi người phải đạt tới đích cuộc

hành-trình của chính mình và đến được sự giải-

thoát riêng, đồng thời y không được can-thiệp

vào Nghiệp của người khác hay là trợ giúp nếu

có khả-năng. Kể từ đầu đến cuối cuộc hành-

trình người ta phải đi một mình, nhưng nó được

bảo-vệ, hướng-dẫn và với một cách nào để

được che-chở khỏi lầm lạc, và đấy là mục-tiêu

của hạng cao-thượng nhất của nhân-loại để phụ

thêm vào Bệ-thành. Khi nào khách lữ-hành mệt

mỏi nhưng thành-công gần tới đích của hành-

trình, và cửa Giác-Ngộ để đón y vào nhận

thưởng tương-xứng. Lòng Từ bèn cất tiếng nói:

" Có thể nào hưởng lạc trong khi tất cả thế-giới


91

đau khổ ? Người được cứu-độ để thế-gian

khóc sao ? " _ ( Voice of the Silence ). Và y,

sau ngàn kiếp hùng-dũng nỗ-lực đã thành-tựu

sự tự-chủ của mình, từ bỏ tất cả công-phu thu-

hoạch, từ bỏ phần thưởng của nỗ-lực mình và

trở về với lòng Đại-Xả làm mẫu giải-thoát tất

cả nhân-loại chúng-sinh. Nhưng đấy cũng là

Pháp vì Pháp là Công-lý và Pháp cũng là Tình-

yêu .

Có người cầu tìm Tự-Tính bằng Học-

thức, có kẻ cầu tìm bằng Sùng-bái Lý-tưởng

của Tình-yêu, có kẻ bằng con đường Hành-

động. Có con đường Tâm-linh Thần-bí của

khoa-học về năng-lực tinh-thần điều-khiển

nhân-loại. Có Thần-bí-học của sự thị-hiện mục-

tiêu, cho tất cả cái gì khác là vô-ý-nghĩa. Có

con đường Thiền, gạt tất cả chướng-ngại và cấp

bậc không tiệm tiến, dịu-dàng chậm-chạp mà là

đốn-ngộ đi thẳng lên ngọn núi. Tất cả đường

lối ấy đều ở trong Đạo, vì các " đường dẫn đến

thì có nhiều như loài người ", và mỗi người,

trước khi đặt chân vào đạo, thực ra phải thành


92

Đạo, vì sự Sống, sự Thật và Đạo là Một. Cả

đến Nghiệp sử-dụng và được tất cả sử-dụng

một cách công-bằng. Nghiệp ( Karma ) là

Chân-lý và đường dẫn tới Chân-lý. Karma là

Công-lý và bởi vậy sử-dụng ảo-huyền của thời-

gian. Nhưng Karma Nghiệp cũng là Yêu-

thương, vì " Yêu-thương là làm đầy đủ, hoàn-

bị của Pháp " .

%%%%%%%%%%%%%

%%%%

%

karma-yogafreephung.free.fr/cactacphamchuain/andophuchung/4)tacphamvivedaong… · tất cả...

Documents