KARŞILAŞTIRMALI EĞİTİM

DÜNYA ÜLKELERİNDEN ÖRNEKLERLE

Editör Prof. Dr. Adil TÜRKOĞLU

Yazarlar Adil TÜRKOĞLU

Ali YAKAR Berrak AYTAÇLI

Betül ALTAY Canay KARCI AKTAŞ

Gürkan GÖÇER Nisa BAŞARA BAYDİLEK

Rukiye AYDOĞAN Seçil EVRAN

Sevgin TURGUT KAHYAOĞLU

Gözden Geçirilmiş 2. Baskı

Ankara 2020

KARŞILAŞTIRMALI EĞİTİM DÜNYA ÜLKELERİNDEN ÖRNEKLERLE Editör: Prof. Dr. Adil TÜRKOĞLU ©Tüm Hakları Saklıdır. 2020. Bu kitabın Türkiye’deki basım, yayın, satış hakları Anı Yayıncılık Eğitim ve Danışmanlık San. Tic. Ltd. Şti.‘ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri herhangi bir bilgi de-polama ve erişim sistemiyle, mekânik, elektronik, fotokopi, manyetik veya başka yön-temlerle çoğaltılamaz, basılamaz, aktarılamaz, dağıtılamaz. Yayıncı Sertifika No : 16003 Matbaa Sertifika No : 46586 ISBN : 978-605-170-345-9 Kapak Tasarımı : Anı Yayıncılık – Kezban Kılıçoğlu Mizanpaj : Anı Yayıncılık – Göksel Çakır Dil Kontrol : Saliha Karagöz Güzel Baskı : Sözkesen Matbaası Adres : İvedik OSB 1518. Sokak Mat-Sit İş Mrk. No: 2/40 Yenimahalle-ANKARA Tel : 0 312 395 21 10 KÜTÜPHANE BİLGİ KARTI Editör: TÜRKOĞLU, Adil Karşılaştırmalı Eğitim (Dünya Ülkelerinden Örneklerle) Anı Yayıncılık, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Ankara/Türkiye 2020, xviii+462 Sf., 16x24 cm ISBN: 978-605-170-345-9 Eğitim, Karşılaştırmalı Eğitim Eğitim Sistemi, Dünya Ülkeleri, Ülkelerin Eğitim Felsefesi, Mesleki Eğitim, Öğretmen Yetiştirme Anı Yayıncılık Kızılırmak Sokak 10/A Bakanlıklar/Ankara Tel: 0 312 425 81 50 pbx e-posta: aniyayincilik@aniyayincilik.com.tr http://www.aniyayincilik.com.tr A harfinin evrimi

Dünyamız küçülmüştür. Bir ülkede oluşan bir olay anında duyulmakta, nedenleri tar-tışılmakta sonuçları irdelenmektedir. Sorunların çözümlenmesinde diğer ülkelerde ne olduğu, eğitim sistemlerindeki başarısızlıklar, reform çalışmaları izlenmekte, örnek gösterilmektedir.

Dünyanın 17. büyük ekonomisi olan Türkiye’miz coğrafî konumu, askeri gücü, dış sa-tımı, dış alımıyla önemli bir ülkedir. Küreselleşen Dünya’da ülkeler sorunlarını çözer-ken birbirlerinin ne yaptıklarını ne yapacaklarını izlemekte, artık kararlar almakta iş birliği yapmaktadırlar.

Değişen dünyada PISA (Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı) sonuçları 2012 verilerine göre, ülkemiz 65 ülke arasında Matematik alanında 44, Fen Alanında 43. ve Okuma-Anlama Becerileri Alanında ise 42. sırada olması tartışılmaktadır. Ülkeler birbi-riyle karşılaştırılmakta kalkınma yarışında öne geçmek istemektedirler. Türkiye’miz 2023 yılında Dünya’nın en büyük 10 ekonomisi içinde yer almayı amaçlamaktadır. Bu amacı gerçekleştirmek için en önemli koşulun eğitim olduğu kabul edilmektedir.

Karşılaştırmalı eğitim bir ülkenin başka bir ülkenin eğitim sistemini aynen alması de-ğildir. Sorunların çözümünde daha önce yazılmış deneyimleri geniş bir çerçevede ince-leyerek onlardan yararlanmaktır.

Kitap, 1998’de yayımlanan “Karşılaştırmalı Eğitim” kitabının 2010’lu yıllardaki değişik-liklere göre yeniden yayımlanan halidir. Kitabın hazırlanmasında, Karşılaştırmalı Eği-tim dersini alan doktora öğrencileri, ödev olarak, ülkeleri inceleyerek rapor haline ge-tirmişlerdir.

Ülkeler seçilirken Dünya’nın eğitim laboratuvarı olan A.B.D, İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya ve Rusya özellikle incelenmiştir. Japonya, Çin ve İsrail eğitim sistemlerindeki yenileştirme çalışmaları sebebiyle ele alınmıştır. Bu ülkeler ile birlikte kitapta toplam 20 ülkenin eğitim sistemlerine yer verilmiştir.

Kitabı, ülkemizde eğitimin bilimselleşmesine ömrünü adayan hocamız Prof. Dr. Fatma Varış’a ithaf ediyoruz.

Ülkelerin rapor edilmesinde emeği geçen Nisa Başara Baydilek, Betül Altay, Sevgin Tur-gut Kahyaoğlu, Gürkan Göçer, Rukiye Aydoğan, Berrak Aytaçlı, Ali Yakar, Canay Karcı Aktaş ve Seçil Evran’a teşekkür eder, gelecekte daha iyi çalışmalar yapacaklarını umut ederim.

Eylül 2015, Aydın Prof. Dr. Adil TÜRKOĞLU

ÖN SÖZ

Karşılaştırmalı Eğitim Nedir? Prof. Dr. Adil Türkoğlu I. Almanya Eğitim Sistemi Berrak Aytaçlı II. Amerika Birleşik Devletleri Eğitim Sistemi Ali Yakar III. Arjantin Eğitim Sistemi Rukiye Aydoğan IV. Avustralya Eğitim Sistemi Sevgin Turgut Kahyaoğlu V. Azerbaycan Eğitim Sistemi Sevgin Turgut Kahyaoğlu VI. Çin Eğitim Sistemi Gürkan Göçer VII. Finlandiya Eğitim Sistemi Gürkan Göçer VIII. Fransa Eğitim Sistemi Berrak Aytaçlı IX. Güney Kore Eğitim Sistemi Canay Karcı Aktaş X. Hindistan Eğitim Sistemi Gürkan Göçer XI. İngiltere Eğitim Sistemi Ali Yakar

BÖLÜMLER VE YAZARLARI

vi / Karşlaştrmal Eğitim

XII. İsrail Eğitim Sistemi Seçil Evran XIII. İtalya Eğitim Sistemi Rukiye Aydoğan XIV. Japonya Eğitim Sistemi Sevgin Turgut Kahyaoğlu XV. Mısır Eğitim Sistemi Betül Altay XVI. Norveç Eğitim Sistemi Canay Karcı Aktaş XVII. Romanya Eğitim Sistemi Rukiye Aydoğan XVIII. Rusya Eğitim Sistemi Berrak Aytaçlı XIX. Suudi Arabistan Eğitim Sistemi Nisa Başara Baydilek XX. Yunanistan Eğitim Sistemi Betül Altay

GİRİŞ ................................................................................................... 1 Karşılaştırmalı Eğitim Nedir? ................................................................................ 2 Yabancı Ülkelerde Eğitim ..................................................................................... 5 Uluslararası Eğitim ............................................................................................. 5 Kaynakça ......................................................................................................... 12

I. ALMANYA EĞİTİM SİSTEMİ .................................... 13 1. DOĞAL FAKTÖRLER (COĞRAFÎ YAPI, İKLİM KOŞULLARI) .................................... 14

1.1. Coğrafî Yapı .......................................................................................................... 14 1.2. İklim Koşulları....................................................................................................... 14

2. TOPLUMSAL FAKTÖRLER ............................................................................... 14 2.1. Nüfus ................................................................................................................... 14 2.2. Etnik Gruplar ve Din ............................................................................................ 16 2.3. Politik Durum ...................................................................................................... 16 2.4. Ekonomik Yapı ...................................................................................................... 17

3. ÜLKENİN EĞİTİM FELSEFESİ VE AMAÇLARI ...................................................... 18 4. YETKİLER VE YÖNETİM ................................................................................. 20 5. EĞİTİM FİNANSMANI .................................................................................... 20 6. OKULÖNCESİ EĞİTİM .................................................................................... 21 7. ZORUNLU EĞİTİM (İLKÖĞRETİM) .................................................................... 22 8. ORTAÖĞRETİM ............................................................................................ 23

8.1. I. Kademe Ortaöğretim (Ortaokul) ....................................................................... 23 8.2. II. Kademe Ortaöğretim ve Sonrası (Genel ve Mesleki Lise) ................................. 26

9. MESLEKİ EĞİTİM .......................................................................................... 26 10. ÖĞRETMEN YETİŞTİRME ................................................................................ 28 11. YÜKSEKÖĞRETİM ......................................................................................... 31

11.1. Yükseköğretime Geçiş ........................................................................................... 31 11.2. Üniversite Eğitim Maliyeti ..................................................................................... 31 11.3. Yükseköğretim ...................................................................................................... 31

Kaynakça ............................................................................................................................ 34

II. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ EĞİTİM SİSTEMİ ..... 37 1. ÜLKENİN COĞRAFÎ, SİYASAL VE EKONOMİK YAPISI ............................................. 37

1.1. Temel Sosyal Göstergeler ..................................................................................... 37 1.2. Coğrafî Konum .................................................................................................... 37 1.3. İklim .................................................................................................................... 38 1.4. Siyasî ve İdarî Yapı .............................................................................................. 38 1.5. Nüfus ve İstihdam ............................................................................................... 39 1.6. Ekonomik Yapı ..................................................................................................... 40

İÇİNDEKİLER

viii / Karşlaştrmal Eğitim

2. ÜLKENİN EĞİTİM FELSEFESİ VE EĞİTİM AMAÇLARI ........................................... 41 3. EĞİTİM FİNANSMANI .................................................................................... 45 4. ÜLKEDE YETKİLER VE YÖNETİM ...................................................................... 46

4.1. ABD’de “Hiçbir Çocuk Geride Kalmasın” Eğitim Reformu (No Child Left Behind) .. 48 5. OKULÖNCESİ EĞİTİM .................................................................................... 50 6. İLKÖĞRETİM ............................................................................................... 50 7. ORTAÖĞRETİM ............................................................................................ 51 8. MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİM .......................................................................... 52 9. ÖĞRETMEN YETİŞTİRME ................................................................................ 54 10. YÜKSEKÖĞRETİM ......................................................................................... 56 Kaynakça ......................................................................................................... 59

III. ARJANTİN EĞİTİM SİSTEMİ .................................. 61 1. ÜLKENİN COĞRAFÎ, SİYASAL VE EKONOMİK YAPISI ........................................... 61

1.1. Coğrafî Yapı ......................................................................................................... 61 1.2. Siyasî Yapı ve Yönetim ......................................................................................... 62 1.3. Nüfus .................................................................................................................. 63 1.4. Ekonomi .............................................................................................................. 63 1.5. Ulaşım ve Taşımacılık ........................................................................................... 64 1.6. Kültür ve Sanat .................................................................................................... 64

2. ARJANTİN EĞİTİM SİSTEMİ ............................................................................ 65 2.1. Genel Yapı ........................................................................................................... 65 2.2. Yetkiler ve Sorumluluk ......................................................................................... 68 2.3. Finansman ve Bazı Sayısal Veriler ........................................................................ 68 2.4. Okulöncesi Eğitim ................................................................................................ 70 2.5. Zorunlu Eğitim ..................................................................................................... 70

İlköğretim ............................................................................................................ 70 Ortaöğretim ......................................................................................................... 72

2.6. Yükseköğretim ..................................................................................................... 74 2.7. Öğretmenlik Mesleği ............................................................................................. 77

Kaynakça ........................................................................................................ 80

IV. AVUSTRALYA EĞİTİM SİSTEMİ .............................. 81 1. COĞRAFÎ, SİYASAL VE EKONOMİK YAPISI ........................................................ 82 2. ÜLKENİN EĞİTİM FELSEFESİ VE EĞİTİM AMAÇLARI ........................................... 83 3. EĞİTİM FİNANSMANI .................................................................................... 86 4. ÜLKEDE YETKİLER VE YÖNETİM ...................................................................... 87 5. ÜLKEDE PROGRAM GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI ................................................. 88 6. EĞİTİM SİSTEMİ ........................................................................................... 89 7. OKULÖNCESİ EĞİTİM .................................................................................... 92 8. ZORUNLU EĞİTİM ......................................................................................... 95

8.1. İlköğretim ............................................................................................................ 96 8.2. Ortaöğretim ......................................................................................................... 99 8.3. Üst-Ortaöğretim Okulları ................................................................................... 100

Dünya Ülkelerinden Örneklerle / ix

9. MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİM ........................................................................ 100 10. YÜKSEKÖĞRETİM ........................................................................................ 101 11. ÖĞRETMEN YETİŞTİRME ............................................................................. 102 12. YETİŞKİN EĞİTİMİ ...................................................................................... 103 Kaynakça ....................................................................................................... 105

V. AZERBAYCAN EĞİTİM SİSTEMİ ............................ 107 1. COĞRAFÎ, SİYASAL VE EKONOMİK YAPISI ...................................................... 108 2. ÜLKEDE KULLANILAN ALFABELERİN TARİHSEL GELİŞİMİ .................................. 109 3. EĞİTİM FELSEFESİ VE AMAÇLARI ................................................................... 110 4. EĞİTİM FİNANSMANI ................................................................................... 111 5. YETKİLER VE YÖNETİM ................................................................................ 111 6. PROGRAM GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI ............................................................ 112 7. AZERBAYCAN EĞİTİM SİSTEMİ ...................................................................... 112 8. OKULÖNCESİ .............................................................................................. 114 9. ZORUNLU EĞİTİM (GENEL EĞİTİM) ................................................................ 118

9.1. Öğrenme Öğretme Süreçlerinin Düzenlenme İlkeleri ........................................... 118 9.2. İlkokul Eğitimi ..................................................................................................... 119 9.3. Temel Eğitim ...................................................................................................... 120 9.4. Lise Eğitimi ......................................................................................................... 121

10. MESLEK OKULLARI VE LİSELERİ ................................................................... 124 11. YÜKSEKÖĞRETiM ...................................................................................... 126

11.1. Lisans Eğitimi ..................................................................................................... 127 11.2. Lisansüstü Eğitim ............................................................................................... 127 11.2.1. Yüksek Lisans Eğitimi ........................................................................................... 127 11.2.2. Doktora Eğitimi .................................................................................................... 127

12. ÖĞRETMEN YETİŞTİRME .............................................................................. 128 13. YETİŞKİN EĞİTİMİ ...................................................................................... 129 Kaynakça ........................................................................................................ 131

VI. ÇİN HALK CUMHURİYETİ EĞİTİM SİSTEMİ ............ 133 1. COĞRAFÎ, SİYASÎ VE EKONOMİK YAPI .............................................................133

1.1. Siyasî ve İdarî Yapı ............................................................................................. 134 1.2. Nüfus ve İstihdam .............................................................................................. 134 1.3. Ekonomik Yapı .................................................................................................... 135

2. YETKİLER VE YÖNETİM, EĞİTİMİN FİNANSMANI ............................................. 136 3. EĞİTİM SİSTEMİ .......................................................................................... 137

3.1. Okulöncesi Eğitim ............................................................................................... 138 3.2. Temel Eğitim ....................................................................................................... 139 3.3. Mesleki Eğitim .................................................................................................... 142 3.4. Yükseköğretim .................................................................................................... 143 3.5. Öğretmen Yetiştirme ........................................................................................... 143 3.6. Yetişkin Eğitimi ................................................................................................... 145

Kaynakça ....................................................................................................... 146

x / Karşlaştrmal Eğitim

VII. FİNLANDİYA EĞİTİM SİSTEMİ ............................ 147 1. COĞRAFÎ, SİYASÎ VE EKONOMİK YAPI .............................................................147

1.1. Coğrafî Yapı ve İklim ........................................................................................... 148 1.2. Siyasî ve İdarî Yapı ............................................................................................. 148 1.3. Nüfus ve İstihdam .............................................................................................. 148 1.4. Ekonomik Yapı .................................................................................................... 149

2. EĞİTİM FELSEFESİ ...................................................................................... 150 2.1. Finlandiya’da Eğitim Politikalarına Yön Veren Unsurlar ...................................... 150

3. YETKİLER VE YÖNETİM ................................................................................ 151 4. FİNLANDİYA EĞİTİM SİSTEMİ ........................................................................ 152

4.1. Okulöncesi Eğitim ............................................................................................... 156 4.2. Zorunlu Eğitim .................................................................................................... 158 4.3. II. Devre Genel Ortaöğretim ............................................................................... 160 4.4. II. Devre Mesleki Ortaöğretim ............................................................................. 161 4.5. Yükseköğretim .................................................................................................... 162 4.6. Öğretmen Yetiştirme ........................................................................................... 164 4.7. Yetişkin Eğitimi ................................................................................................... 167

5. EĞİTİMİN FİNANSMANI ................................................................................ 167 6. OKUL MİMARİLERİ ..................................................................................... 169 Kaynakça ....................................................................................................... 170

VIII. FRANSA EĞİTİM SİSTEMİ ................................. 173 1. DOĞAL FAKTÖRLER (COĞRAFÎ YAPI, İKLİM KOŞULLARI) ...................................174

1.1. Coğrafî Yapı ........................................................................................................ 174 1.2. İklim Koşulları..................................................................................................... 174

2. TOPLUMSAL FAKTÖRLER ..............................................................................174 2.1. Nüfus, Etnik Gruplar, Din ve Dil .......................................................................... 174 2.2. Politik Durum ..................................................................................................... 175 2.3. Ekonomik Yapı .................................................................................................... 175

3. EĞİTİM FELSEFESİ VE AMAÇLARI ................................................................... 176 4. YETKİLER VE YÖNETİM ................................................................................ 177 5. EĞİTİM FİNANSMANI ...................................................................................178 6. OKULÖNCESİ EĞİTİM ................................................................................... 179 7. ZORUNLU EĞİTİM (İLKÖĞRETİM) .................................................................. 180 8. ORTAÖĞRETİM .......................................................................................... 183 9. MESLEKİ EĞİTİM ........................................................................................ 184 10. ÖĞRETMEN YETİŞTİRME .............................................................................. 185 11. YÜKSEKÖĞRETİM ........................................................................................187 Kaynakça ....................................................................................................... 190

IX. GÜNEY KORE EĞİTİM SİSTEMİ ............................ 193 1. ÜLKENİN COĞRAFÎ, SİYASAL VE EKONOMİK YAPISI ......................................... 193

1.1. Temel Sosyal Göstergeler .................................................................................... 193

Dünya Ülkelerinden Örneklerle / xi

1.2. Coğrafî Yapı ........................................................................................................ 194 1.3. Siyasî ve İdarî Yapı ............................................................................................. 194 1.4. Nüfusu ............................................................................................................... 194 1.5. Ekonomik Yapı .................................................................................................... 195 1.6. Etnik Gruplar ..................................................................................................... 196 1.7. Din .................................................................................................................... 196 1.8. Dil ..................................................................................................................... 196

2. ÜLKENİN EĞİTİM FELSEFESİ VE EĞİTİM AMAÇLARI ......................................... 196 2.1. Ülkenin Eğitim Tarihine Bakış ............................................................................ 196 2.2. Mevcut Durum....................................................................................................198 2.3. Eğitim Felsefesi .................................................................................................. 200

3. YETKİLER VE YÖNETİM ............................................................................... 200 4. EĞİTİM FİNANSMANI .................................................................................. 201 5. OKULÖNCESİ EĞİTİM .................................................................................. 201 6. ZORUNLU EĞİTİM ....................................................................................... 203 7. LİSE ......................................................................................................... 204 8. MESLEKİ EĞİTİM ........................................................................................ 205 9. YÜKSEKÖĞRETİM ....................................................................................... 206 10. ÖĞRETMEN YETİŞTİRME .............................................................................. 207

10.1. Okulöncesi Öğretmenliği .................................................................................... 209 10.2. Sınıf Öğretmenliği .............................................................................................. 210 10.3. Öğretmenlerin Hizmetiçi Eğitim Durumları ......................................................... 210

11. YETİŞKİN EĞİTİMİ ....................................................................................... 211 Kaynakça ........................................................................................................ 212

X. HİNDİSTAN EĞİTİM SİSTEMİ ............................... 215 1. COĞRAFÎ, SİYASÎ VE EKONOMİK YAPI ............................................................. 215

1.1. Coğrafî Yapı ve İklim ........................................................................................... 218 1.2. Siyasî ve İdarî Yapı ............................................................................................. 218 1.3. Nüfus ve İstihdam .............................................................................................. 218 1.4. Ekonomik Yapı .................................................................................................... 219 1.5. Hint Kast Sistemi ............................................................................................... 220

2. YETKİLER VE YÖNETİM ................................................................................ 221 3. HİNDİSTAN EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL YAPISI ................................................ 221

3.1. Okulöncesi Eğitim .............................................................................................. 223 3.2. Zorunlu Eğitim ................................................................................................... 223 3.3. Ortaöğretim ....................................................................................................... 225 3.4. Yükseköğretim .................................................................................................... 227 3.5. Politeknikler ....................................................................................................... 227 3.6. Öğretmen Yetiştirme .......................................................................................... 228 3.7. İslâmî Eğitim ...................................................................................................... 229 3.8. Üstün Yetenekli Çocukların Eğitimi .................................................................... 230

4. EĞİTİMİN FİNANSMANI ............................................................................... 230 Kaynakça ........................................................................................................ 231

xii / Karşlaştrmal Eğitim

XI. İNGİLTERE EĞİTİM SİSTEMİ ............................... 233 1. ÜLKENİN COĞRAFÎ, SİYASAL VE EKONOMİK YAPISI ......................................... 233

1.1. Coğrafî Konum .................................................................................................. 233 1.2. İklim .................................................................................................................. 234 1.3. Siyasî ve İdarî Yapı ............................................................................................ 234 1.4. Nüfus ve İstihdam ............................................................................................. 235 1.5. Ekonomik Yapı ................................................................................................... 235

2. ÜLKENİN EĞİTİM FELSEFESİ VE EĞİTİM AMAÇLARI ......................................... 236 2.1. Birleşik Krallık Eğitim Sisteminin Genel Amaçları ............................................... 239 2.2. 1988 Eğitim Reformu.......................................................................................... 240 2.3. İngiltere’de Vatandaşlık Eğitimi .......................................................................... 244

3. EĞİTİM FİNANSMANI .................................................................................. 244 4. ÜLKEDE YETKİLER VE YÖNETİM .................................................................... 245

4.1. Merkezi (Ulusal) Düzey ...................................................................................... 245 4.2. Bölgesel ve Yerel Düzeyler ................................................................................. 245 4.3. Okul Düzeyi ....................................................................................................... 246

5. OKULÖNCESİ EĞİTİM .................................................................................. 247 6. İLKÖĞRETİM ............................................................................................. 248 7. ORTAÖĞRETİM .......................................................................................... 250 8. MESLEKİ EĞİTİM ......................................................................................... 251 9. ÖĞRETMEN YETİŞTİRME .............................................................................. 253 10. YÜKSEKÖĞRETİM ....................................................................................... 257 11. YETİŞKİN EĞİTİMİ ...................................................................................... 259 Kaynakça ....................................................................................................... 260

XII. İSRAİL EĞİTİM SİSTEMİ .................................... 263 1. DOĞAL FAKTÖRLER ...................................................................................... 263

1.1. Coğrafya ............................................................................................................ 263 1.2. İklim .................................................................................................................. 264

2. NÜFUS, DEMOGRAFİK YAPI VE TOPLUM .......................................................... 264 2.1. Nüfus ................................................................................................................ 264 2.2. Siyasî Tarih ........................................................................................................ 265 2.3. Kültür ................................................................................................................ 265 2.4. Kaynaklar .......................................................................................................... 265 2.5. Madenler ........................................................................................................... 265 2.6. Ekonomi ............................................................................................................ 265 2.7. Tarım ................................................................................................................. 266 2.8. Turizm ............................................................................................................... 266 2.9. Devlet ................................................................................................................ 266

3. EĞİTİM ...................................................................................................... 266 3.1. Eğitim Programı ................................................................................................. 267

4. YÖNETİM VE YAPI ...................................................................................... 268 5. OKULÖNCESİ EĞİTİM .................................................................................. 270 6. İLKÖĞRETİM ............................................................................................. 272

Dünya Ülkelerinden Örneklerle / xiii

7. ORTAÖĞRETİM .......................................................................................... 273 8. MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİM ........................................................................ 274

8.1. Üniversiteye Giriş Sınavı (Bagrut) ....................................................................... 275 9. ÖĞRETMEN EĞİTİMİ ................................................................................... 275 10. YÜKSEKÖĞRETİM ....................................................................................... 276

10.1. Yüksek Eğitim Konseyi ....................................................................................... 278 11. KOLEJLER ................................................................................................. 278

11.1. Açık Üniversite .................................................................................................. 279 12. YETİŞKİN EĞİTİMİ ...................................................................................... 279 13. ÜSTÜN ZEKÂLILAR EĞİTİMİ ......................................................................... 280 Kaynakça ....................................................................................................... 282

XIII. İTALYA EĞİTİM SİSTEMİ .................................. 285 1. ÜLKENİN COĞRAFÎ, SİYASAL VE EKONOMİK YAPISI ........................................... 285

1.1. Coğrafî Yapı ....................................................................................................... 285 1.2. Siyasî Yapı ve Yönetim ....................................................................................... 286 1.3. Nüfus ................................................................................................................ 286 1.4. Ekonomi ............................................................................................................ 288 1.5. Ticaret, Ulaşım ve Taşımacılık ............................................................................ 289 1.6. Kültür ve Sanat .................................................................................................. 289

2. İTALYA EĞİTİM SİSTEMİ GENEL YAPISI ............................................................ 290 2.1. İtalya'da Bazı Genel Eğitim Verileri .................................................................... 292 2.2. İtalya Eğitim Sisteminin Amaçları ....................................................................... 295 2.3. Yönetsel Yapılanma ........................................................................................... 295 2.4. Okulöncesi Eğitim .............................................................................................. 296 2.5. Zorunlu Eğitim ................................................................................................... 298 2.5.1. İlkokullar (Scuola Elementare) ........................................................................... 300 2.5.2. Ortaokul-Zorunlu Ortaöğretim I. Devre (Scuola Media Inferiore) ....................... 301 2.5.3. Zorunlu Ortaöğretim II. Devre (Scuola Media Inferiore) ..................................... 302 2.6. Mesleki Eğitim ................................................................................................... 303 2.7. Öğretmen Yetiştirme .......................................................................................... 305 2.8. Yetişkin Eğitimi .................................................................................................. 305 2.9. Eğitim Finansmanı ............................................................................................. 306 2.10. Yükseköğretim ................................................................................................... 307

Kaynakça ....................................................................................................... 310

XIV. JAPONYA EĞİTİM SİSTEMİ ............................... 313 1. COĞRAFÎ SİYASAL VE EKONOMİK YAPI .......................................................... 314

1.1. Coğrafî Durum ve İklim Özellikleri ....................................................................... 314 1.2. Siyasal Yapı ........................................................................................................ 314 1.3. Ekonomik Yapı .................................................................................................... 314

2. EĞİTİM TARİHİ ........................................................................................... 315 3. EĞİTİM FELSEFESİ VE AMAÇLARI ................................................................... 317

xiv / Karşlaştrmal Eğitim

4. EĞİTİM FİNANSMANI .................................................................................. 318 5. YETKİLER VE YÖNETİM ............................................................................... 319 6. JAPON EĞİTİM SİSTEMİ ............................................................................... 320

6.1. Program Geliştirme Çalışmaları ........................................................................... 321 6.2. Ahlâk Eğitimi ..................................................................................................... 322

7. OKULÖNCESİ ............................................................................................. 325 8. ZORUNLU EĞİTİM ....................................................................................... 327

8.1. İlkokul Eğitimi ..................................................................................................... 327 8.2. Ortaokul ............................................................................................................ 329

9. LİSELER .....................................................................................................331 10. MESLEK LİSELERİ ....................................................................................... 333 11. YÜKSEKÖĞRETİM ....................................................................................... 335 12. ÖĞRETMEN YETİŞTİRME .............................................................................. 335 13. YAŞAMBOYU ÖĞRENME-YETİŞKİN EĞİTİMİ .................................................... 337 Kaynakça ....................................................................................................... 338

XV. MISIR EĞİTİM SİSTEMİ ..................................... 341 1. ÜLKENİN COĞRAFÎ, SİYASAL VE EKONOMİK YAPISI ......................................... 341

1.1. Mısır’a Tarihsel Bir Bakış..................................................................................... 341 1.2. Coğrafî Yapı ....................................................................................................... 342 1.3. Siyasal Yapı ....................................................................................................... 342 1.3.1. Nüfusun Etnik Dağılımı ...................................................................................... 343 1.3.2. Demografik Özellikler ........................................................................................ 343 1.3.3. Din ve Dil ........................................................................................................... 344 1.3.4. Yönetim Şekli ..................................................................................................... 344 1.4. Ekonomi ............................................................................................................ 344

2. ÜLKENİN EĞİTİM FELSEFESİ ......................................................................... 346 2.1. Eğitim Felsefesi .................................................................................................. 346 2.2. Eğitim Amaçları.................................................................................................. 346

3. MISIR EĞİTİM FİNANSMANI ......................................................................... 347 4. MISIR EĞİTİM SİSTEMİ ................................................................................ 347

4.1. Okul Türleri ....................................................................................................... 349 5. TEMEL EĞİTİM ............................................................................................ 351 6. ORTA DERECELİ EĞİTİM ............................................................................... 351 7. EL-EZHER EĞİTİM SİSTEMİ ........................................................................... 351 8. YÜKSEK EĞİTİM ......................................................................................... 352

8.1. Sistem Geliştirme Girişimleri .............................................................................. 355 8.2. Yeni Ana Plan .................................................................................................... 355 8.3. Yüksek Eğitimde Kurum Türleri .......................................................................... 355

9. MESLEKİ EĞİTİM ........................................................................................ 355 10. ÖĞRETMEN YETİŞTİRME .............................................................................. 357 Kaynakça ....................................................................................................... 359

Dünya Ülkelerinden Örneklerle / xv

XVI. NORVEÇ EĞİTİM SİSTEMİ ................................ 361 1. ÜLKENİN COĞRAFÎ, SİYASAL VE EKONOMİK YAPISI ......................................... 361

1.1. Temel Sosyal Göstergeler .................................................................................... 361 1.2. Coğrafî Yapı ....................................................................................................... 362 1.3. Siyasî ve İdarî Yapı ............................................................................................ 362 1.4. Nüfusu .............................................................................................................. 363 1.5. Ekonomik Yapı ................................................................................................... 364 1.6. Etnik Gruplar ..................................................................................................... 365 1.7. Din .................................................................................................................... 365 1.8. Dil ..................................................................................................................... 365

2. ÜLKENİN EĞİTİM FELSEFESİ VE EĞİTİM AMAÇLARI ......................................... 366 2.1. Ülkenin Eğitim Tarihine Bakış ............................................................................ 366 2.2. Mevcut Durum................................................................................................... 366 2.3. Eğitim Felsefesi .................................................................................................. 368

3. YETKİLER VE YÖNETİM ............................................................................... 369 4. EĞİTİM FİNANSMANI .................................................................................. 369 5. OKULÖNCESİ EĞİTİM .................................................................................. 370 6. ZORUNLU EĞİTİM ........................................................................................ 371 7. LİSE ......................................................................................................... 373 8. TEMEL MESLEKİ EĞİTİM.............................................................................. 375 9. YÜKSEK MESLEKİ EĞİTİM ............................................................................ 377 10. YÜKSEKÖĞRETİM ....................................................................................... 377 11. ÖĞRETMEN YETİŞTİRME .............................................................................. 378 12. YETİŞKİN EĞİTİMİ ...................................................................................... 481 Kaynakça ....................................................................................................... 483

XVII. ROMANYA EĞİTİM SİSTEMİ ............................ 385 1. ÜLKENİN COĞRAFÎ, SİYASAL VE EKONOMİK YAPISI ......................................... 385

1.1. Coğrafî Yapı ....................................................................................................... 385 1.2. Siyasî Yapı ve Yönetim ....................................................................................... 386 1.3. Nüfus ................................................................................................................ 386 1.4. Ekonomi ............................................................................................................ 388 1.5. Yaşam Tarzı ....................................................................................................... 389 1.6. Kültür ............................................................................................................... 389

2. ROMANYA EĞİTİM SİSTEMİ GENEL YAPISI ...................................................... 390 2.1. Romanya'da Bazı Genel Eğitim Verileri ............................................................... 394 2.2. Romanya Eğitim Sisteminin Amaçları ................................................................. 394 2.3. Yönetsel Yapılanma ........................................................................................... 395 2.4. Okulöncesi Eğitim .............................................................................................. 395 2.5. Zorunlu Eğitim ................................................................................................... 396 2.6. Ortaöğretim İkinci Devre ve Ortaokul Sonrası Eğitim ......................................... 398 2.7. Yükseköğretim .................................................................................................. 399 2.8. Öğretmen Yetiştirme .......................................................................................... 402 2.9. Mesleki Eğitim (VET) .......................................................................................... 403

Kaynakça ....................................................................................................... 404

xvi / Karşlaştrmal Eğitim

XVIII. RUSYA EĞİTİM SİSTEMİ ................................. 405 1. DOĞAL FAKTÖRLER .................................................................................... 405

1.1. Coğrafî Yapı ....................................................................................................... 405 1.2. İklim Koşulları.................................................................................................... 406

2. TOPLUMSAL FAKTÖRLER ............................................................................. 406 2.1. Nüfus ................................................................................................................ 406 2.2. Etnik Gruplar ..................................................................................................... 407 2.3. Din ve Dil ........................................................................................................... 408 2.4. Politik Durum .................................................................................................... 408 2.4.1. Yönetim Biçimi ................................................................................................... 408 2.4.2. Federatif Özerk ve İdarî Bölgeler........................................................................ 409 2.5. Rusya’da Ekonomik Yapı .................................................................................... 409

3. ÜLKENİN EĞİTİM FELSEFESİ VE AMAÇLARI .................................................... 410 3.1. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nde Eğitim Faaliyeti ................................ 410 3.2. Eğitim Reformları ................................................................................................ 411 3.3. Eğitim Felsefesi ve Amaçları ................................................................................ 411

4. YETKİLER VE YÖNETİM ............................................................................... 412 5. EĞİTİM FİNANSMANI .................................................................................. 413 6. OKULÖNCESİ EĞİTİM .................................................................................. 413 7. ZORUNLU EĞİTİM (İLKÖĞRETİM) .................................................................. 413 8. ORTAÖĞRETİM .......................................................................................... 415

8.1. Liseye Giriş ......................................................................................................... 415 8.2. Ortaöğretim ........................................................................................................ 416

9. MESLEKİ EĞİTİM .........................................................................................417 10. ÖĞRETMEN YETİŞTİRME .............................................................................. 418 11. YÜKSEKÖĞRETİM ....................................................................................... 419

11.1. Üniversiteye Giriş ............................................................................................... 419 11.2. Üniversitede Hazırlık Yılı ..................................................................................... 419 11.3. Yükseköğretim .................................................................................................... 419 11.4. Üniversite Eğitimi Maliyeti ................................................................................. 420

Kaynakça ....................................................................................................... 422

XIX. SUUDİ ARABİSTAN EĞİTİM SİSTEMİ ........ 425 1. ÜLKE İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER .................................................................. 425 2. COĞRAFÎ, SİYASAL VE EKONOMİK YAPI ......................................................... 427 3. EĞİTİM SİSTEMİ ......................................................................................... 428

3.1. Eğitim Sisteminin Tarihsel Gelişimi ve Ülkenin Eğitim Politikası ......................... 428 3.2. Eğitim Sisteminin Genel Özellikleri ..................................................................... 429 3.3. Eğitim Seviyeleri ve Özellikleri ........................................................................... 430 3.4. Öğretmen Eğitimi ............................................................................................... 434 3.5. Suudi Arabistan Ulusal Bilim ve Teknoloji Merkezi............................................. 434 3.6. SCAM-Suudi Arabistan Kültür Kurumu .............................................................. 435 3.7. Suudi Arabistan'da Yabancılar İçin Eğitim Olanakları ......................................... 435 3.7.1. Uluslararası Okullar ........................................................................................... 435

Dünya Ülkelerinden Örneklerle / xvii

3.7.2. Yabancı Dille Eğitim Veren Uluslararası Statüye Sahip Özel Okullar ...................437 Kaynakça ....................................................................................................... 439

XX. YUNANİSTAN EĞİTİM SİSTEMİ ................. 441 1. COĞRAFÎ, SİYASAL VE EKONOMİK YAPI ......................................................... 441

1.1. Yunanistan’a Tarihsel Bir Bakış ........................................................................... 441 1.2. Coğrafî Yapı ........................................................................................................ 441 1.3. Sosyal ve Siyasal Yapı ........................................................................................ 442 1.3.1. Nüfus ve Etnik Dağılım ...................................................................................... 443 1.3.2. Demografik Özellikler ........................................................................................ 444 1.3.3. Din ve Dil ........................................................................................................... 444 1.3.4. Yönetim Şekli ..................................................................................................... 444 1.4. Ekonomi ............................................................................................................ 446

2. ÜLKENİN EĞİTİM FELSEFESİ ......................................................................... 446 3. EĞİTİM FİNANSMANI .................................................................................. 446 4. EĞİTİM SİSTEMİ ......................................................................................... 447 5. TEMEL EĞİTİM ........................................................................................... 447 6. ORTAÖĞRETİM .......................................................................................... 449 7. MESLEKİ EĞİTİM ........................................................................................ 453 8. YÜKSEKÖĞRETİM ....................................................................................... 455 9. ÖĞRETMEN YETİŞTİRME .............................................................................. 459 Kaynakça ....................................................................................................... 461

KARŞILAŞTIRMALI EĞİTİM NEDİR?

Ekonomistler, toplum bilimciler ve siyasal önderler ülkeleri çeşitli adlarla birbirlerin-den ayırarak sınıflandırmaktadırlar: Kalkınmış ülkeler-Geri kalmış ülkeler-Doğulu ülke-ler, Ortadoğu ülkeleri-Balkan ülkeleri, Sosyalist ülkeler-Kapitalist ülkeler, Sanayileşmiş ülkeler-Tarım ülkeleri. Bu adlandırmalar daha da çoğaltılabilir.

İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkeler yoğun çaba-larla gelişmiş ülkelerin düzeylerine ulaşmaya çalışmakta, aradaki açıklığı kapatmaya uğraşmaktadırlar. Gelişmiş ülkeler de ulaştıkları eğitim düzeylerini hem yükseltmek hem de toplumlarına özgü eğitim sorunlarını çözümlemek için yeni reformlar hazırla-makta ve uygulamaya koymaktadırlar. Poignant’ın belirttiğine göre eğitim reformları uygulamaya konmalarından 10 yıl sonra ancak meyvelerini vermektedir. Eğitim, top-lumsal, ekonomik ve siyasal gelişmeler için bir ön koşul olarak kabul edilmektedir (Po-ignant, 1965).

Avrupa’da XX. yüzyıl başlarında ilköğretimde okullaşma %40-50’yi geçmiyordu. Buna karşın yüksek toplumsal sınıfların çocukları orta ve yükseköğretime devam edebili-yordu (Poignant, 1965).

XIX. yüzyılda ilköğretim genelleştirildi ve ülkelerin koşullarına göre zorunlu duruma getirildi. Aynı dönemde endüstri devrimine karşın orta ve yükseköğretim, öğrenci ka-bulündeki toplumsal özyapısı nedeniyle yavaş gelişiyordu. Dünyada ilköğretimde ula-şılması düşünülen okullaşma oranı bölgelere göre şöyle saptanmıştır; Afrika’da 1965’te %51, 1970’te %71; Asya’da 1965’te %63, 1970’te %74; Latin Amerika’da 1965’te %91, 1970’te %100. Gelişmiş ülkelerde ise zorunlu öğretimin 15, 16, 17 yaşına değin uzatıl-ması ulusal ekonomilerinin gelişmesine bağlıdır (Gall, Lauwersy, Holmes, Dryland ve Mattsson, 1973). Ailelerin 11-16 yaş arasındaki çocukların gelirlerine gereksinim duy-maması gerekir. Yeterli geliri olmayan ailelerin devlet yardımı almaları bir zorunluk olarak ortaya çıkmaktadır.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında eğitimin yayılması ve demokratizasyonu yanlıları, eği-timi insanın doğal hakkı kabul ederek adalet ve eşitlik ilkelerini ileri sürdüler. Zamanla bu düşünce, eğitim politikalarında temel ilke oldu. Hükümetler nüfusun çoğunluğunun eğitimden yararlanmasına taraftar oldular. Savaş sonrasında demokratizasyon re-formlarda ana sorun olarak yer aldı (Coombs, 1968).

GİRİŞ

2 / Karşlaştrmal Eğitim

İlköğretimi bitiren öğrenci sayısı arttıkça ortaöğretimde programlar ve geçiş sorunları önem kazandı. Savaş sonrasında 1960’larda hızlı okullaşma sonucu orta ve yükseköğ-retimde kapasite sorunu tüm ülkeleri ilgilendiren ortak sorun olarak görüldü (Gall, La-uwersy, Holmes, Dryland ve Mattsson, 1973).

1968 öğrenci olayları yükseköğretim sorunlarının ele alınmasına, bu konuda sayısız araştırma yapılmasına neden oldu. Okuma, yazma sorununu çözümleyemeyen ülkeler bile yüksek kadroları yetiştirmek için yükseköğretim sorununu ele aldılar.

Eğitim sorunlarının çözümlenmesinde ve reformların uygulanmasındaki önemleri ne-deniyle öğretmen yetiştirme programları gözden geçirildi. Öğretmenlerin öğretim sü-recine katkılarının kalkınma yönünden önemli bir etken olması nedeniyle öğretmen yetiştirme programlarının süresi uzatıldı ve önemli sorunlardan biri olarak ele alın-maya başlandı.

XX. yüzyıla yaklaşırken bilim ve teknikteki hızlı gelişmeler bireylerin mezun olduktan sonra da eğitimlerinin devamı zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır. Bu nedenle hizmetiçi eğitim ve sürekli eğitim önem kazanmaktadır.

Ele alınan tüm eğitim sorunları 1945 sonrası mukayeseli araştırma yapan eğitimcilerce uluslararası eğitim sorunları olarak incelenmeye başlamıştır. Ayrıca mukayeseli eğitim çalışmalarında eğitsel ve toplumsal olgular kategorilere ayrılarak genişliğine incelen-mektedir. Debess’e göre 1945 sonrası mukayeseli eğitim araştırmalarında yalnız tarih-sel veriler değil, ekonomik, siyasal, toplumsal sorunlarla eğitim alanındaki bağlantıla-rın incelenmesi temel alınmıştır (Debess ve Mialaret, 1972).

Ulusal eğitim sistemlerinin kapsamlarını ve niteliklerini saptayan bazı faktörler vardır. Sistemlerin doğuşunu ve gelişimini biçimlendiren bu faktörlerin uygulamadaki görü-nümü ülkeden ülkeye değişmektedir. Lauwerys’e (1971) göre bu faktörler;

1. Doğal faktörler

2. Toplumsal faktörler “nüfus, dil, din, ırk, teknoloji, ekonomik faktörler olarak ay-rılır.

Karşılaştırmalı Eğitim Nedir?

Karşılaştırmalı eğitim terimi ilk kez 1817 yılında ortaya atılmıştır. Uluslararası anlamda kabul edilen ortak bir tanım yapılamamıştır. Bilimsel dünyanın gereklerine uygun ta-nım için yoğun çabalar vardır.

Çağımızda karşılaştırmalı eğitim dünyada çoğu üniversitelerde ders olarak okutulmaya başlanmıştır.

Dünya Ülkelerinden Örneklerle / 3

Sömürgeciliğin sona ermesi, üçüncü dünya ülkelerinin bağımsızlıklarını elde etmeleri, gelişmekte olan ülkelerin yeni yollar aramaları, karşılaştırmalı eğitimin alanını geniş-letmiştir. Karşılaştırmalı eğitimciler genç devletlerin eğitimlerinin gelişmesine katkıda bulunmuşlardır.

1950’lerden sonra uluslararası kuruluşlar, (UNESCO, Dünya Bankası, OECD, Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği, Afrika’da Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Konseyi) karşılaştır-malı eğitimin öneminin farkına vardılar. İlgi dünyanın dört köşesindeki eğitim sistem-lerini etkiledi.

Karşılaştırmalı eğitimciler daha iyi organize oldular. Çeşitli ülkelerde bilimsel dernekler kuruldu. Kongre, konferans ve seminerler düzenlendi. Karşılaştırmalı eğitim dergisi ya-yımlanmaya başlandı. Çok sayıda yayın eğitsel olguları uluslararası sorunlar olarak incelenmektedir (Hilker, 1964).

Tüm bu gelişmelere karşın karşılaştırmalı eğitimin herkesçe kabul edilen bir tanımı ya-pılmamıştır.

Karşılaştırmalı Eğitim;

1. Eğitim bilimlerinin tüm alanlarından yararlanır.

2. Eğitsel olguları inceler.

3. Kültürel, ekonomik, politik, toplumsal ilişkileri irdeler.

4. Dünya ölçüsünde iki ya da daha çok bölge, ülke ve kıtaların benzerlik ve farklı-lıklarını karşılaştırır.

5. Her olguyu kendi eğitim sistemi içerisinde anlamak uğraşısı verir.

6. Sonuçta, amaç eğitim sorunlarını çözmektir.

Bu uzun tanım açıklanırsa;

Karşılaştırmalı eğitim, eğitim psikolojisi, eğitim ekonomisi, eğitim tarihi, eğitim felsefesi vb. bilimlerden yararlanır, hatta onların bir bölümüdür.

Karşılaştırmalı eğitim disiplinler arasıdır. Diğer disiplinlerin yöntemlerinden ya-rarlanır. Örneğin tarih, eğitim hukuku, nüfus, eğitim planlaması.

Olgular ve eğitsel olgular birbiriyle ilişkilidir. Ama eğitim alanı bugün tüm olgu-ları ve yaşamı ilgilendirmektedir. Formal ve informal eğitim söz konusudur. Kar-şılaştırmalı eğitim, eğitim konusunda farklı politikaları, eğitimle ilgili yasaları, eğitimin finansal kaynaklarını ve yapıları (1. Devre, 2. Devre, ilk eğitim, orta eği-tim, yüksek eğitim gibi), diplomaları inceler. Ayrıca, amaç, içerik, yöntemler, araç-gereçler, öğretim materyalleri, değerlendirme, öğrenci, öğretmen, yönetici, veli, denetici ile ilgili tüm soruları inceler.