karŞilaŞtirmali eĞİtİm sİstemlerİ...iv benzer olarak üç ölçüte göre betimlemesi...
TRANSCRIPT
i
KARŞILAŞTIRMALI
EĞİTİM SİSTEMLERİ
Prof. Dr. Ali Balcı
1. Baskı
ii
Prof. Dr. Ali Balcı
Karşılaştırmalı Eğitim Sistemleri ISBN: 978-9944-919-67-8
Kitaptaki tüm bölümlerin sorumluluğu yazarlarına aittir.
© 2007, Pegem A Yayıncılık®
Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları, Pegem A Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.’ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü
ya da bölümleri, kapak tasarımı mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle
çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi
vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
1. Baskı: Ağustos 2007
Yayın Yönetmeni: Gürsel Avcı Kapak Tasarımı: zulfin.eua
Dizgi: Şakir Öncül Baskı: Baran Ofset – Ankara
Tel: (0312) 367 66 92
Pegem A Yayıncılık® Eğitim Danışmanlık Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.
Adakale Sokak 4/1 Yenişehir ANKARA Tel: (312) 430 67 50 – 430 67 51
Belgeç: (312) 431 37 38 İnternet: www.pegema.com.tr
E-posta: [email protected]
iii
ÖNSÖZ
Karşılaştırma, özünde bir düşünme ve düşünceyi geliştirme yöntemidir. 5 kıtadan 22 ülke Türkiye ile karşılaştırmalı olarak karşılaştırmanın sağlayabileceği bir dizi yararı aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:
• Bir şeyin diğerine üstünlüğünün ya da ondan düşüklüğünün gösterilmesi. Bu, bir ölçüde bir şeyin daha iyi/kaliteli olduğu kanıtlanmış bir şeyle karşılaştırılması (benchmarking) olup onun geliştirilmesi gerekli boyut ya da öğelerinin gösterilmesidir.
• Bilinenle karşılaştırılarak bilinmeyen hakkında bilgi edinilmesi.
• Görünürde birbirine benzemeyen iki şeyin gerçekte ne kadar benzer olduğunun görülmesi ya da tersi olarak görünürde birbirine çok benzer iki şeyin gerçekte ne kadar ayrı/farklı olduklarının saptanması.
• Bir şeydeki değişimin ya da değişim derecesinin gösterilmesi.
Karşılaştırmada amaç; benzerlik ya da ayrılıkları göstermek yanında açıklamak, ikna etmek ya da bilgilendirmektir. İki ülke eğitim sisteminin ya da bir ülke eğitim sisteminin diğer ülkelerin eğitim sistemleriyle karşılaştırılmasından da karşılaştırmanın, yukarıda belirtilen amaç ve yararlarının elde edilebileceği açıktır. O halde bu yazıya konu edilen ülkelerin eğitim sistemlerinin örgüt ve yönetimleri bakımından karşılaştırılması, anlamlı ve önemlidir.
Eğitim sistemlerinin karşılaştırılmasında önemli bir nokta da karşılaştırma yaklaşımıdır. Karşılaştırma konusunda iki yaklaşımdan söz edilebilir: (1) İki ülke eğitim sisteminin belli ölçütler bakımından birebir karşılaştırılması yaklaşımı. Örneğin A ülkesi eğitim sisteminin B ülkesi eğitim sistemiyle amaç ve politika, yönetsel yapılanma ve yönetim- süreç bakımından karşılaştırılmasında; önce A ülkesi eğitim sisteminin amaç ve politikası ile B ülkesi eğitim sisteminin amaç ve politikası bire bir karşılaştırılır. Sonra da aynı karşılaştırma diğer iki ölçüte göre birebir yapılır. (2) Diğer yaklaşım ise A ve B ülkeleri eğitim sistemlerinin bütüncül olarak; yanı önce A ülkesi eğitim sisteminin amaç ve politikası, yönetsel yapılanması ve yönetimi- süreci betimlenir. Sonra da B ülkesi eğitim sisteminin
iv
benzer olarak üç ölçüte göre betimlemesi yapılır. En sonra da bu iki sistem bu ölçütlere göre karşılaştırılır. Biz, hocası olduğumuz “Karşılaştırmalı Eğitim Yönetimi” doktora dersinde ve editörü olduğum bu çalışmada ikinci yolu benimsedik. Bu yol esasen alanın duayeni ve Türkiye’de Eğitim Yönetimi alanının diğer ilkleri gibi Karşılaştırmalı Eğitim Yönetimi dersinin de ilk okutanı değerli hocam Prof. Dr. Ziya Bursalıoğlu’nun benimsediği bir yaklaşımdı. Kendisine şükran duyuyoruz. Bu kapsamda “Karşılaştırmalı Eğitim Yönetimi” doktora dersindeki ülke incelemelerinde şöyle bir yol izlendi. Önce ilgili–odak ülke eğitim sisteminin arka planının oluşturan coğrafi konumu, sosyal, siyasal, ekonomik ve tarihsel gelişimi genel çizgileriyle irdelendi. Sonra odak ülke eğitim sistemi, örgütün temel boyutları olan; (1) amaç ve politika, (2) yapılanma; (a) yönetsel yapılanma, (b) öğretim ya da okul sistemi yapılanması, (3) işlemesi-yönetimi ya da süreç ölçütlerine göre betimlendi. Sonra da odak ülke eğitim sistemi, bu ölçütlere göre Türk Eğitim Sistemi ile karşılaştırıldı. Derste sunulan ve her yönüyle eleştirilen bu çalışmalar geliştirilerek yayına uygun hale getirildi.
Kitapta incelenen 23 ülke ile yazarları şöyledir: Türkiye, Mustafa Erdem; A.B.D, Fatih Mehmet Harmancı; Almanya, Züleyha Ertan Kantos; Avusturya, Hasan Basri Memduhoğlu; Belçika, Kürşad Yılmaz; Danimarka, Aydın Alkan; Endonezya, Hilmi Süngü; Fransa, Ali Erden; Güney Afrika, Hilmi Süngü; Güney Kore, Cemalettin İpek; Hindistan, Fatih Mehmet Harmancı; İrlanda, Abdurrahman İlgan; İspanya, Ali Erden; İtalya, Kürşad Yılmaz; Japonya, Ayten Memmedova Telci; Kanada, Murat Taşdan; Küba, Fatma Hamarat; Lüksemburg, Abdurrahman İlgan; Mısır, Ebru Oğuz; Özbekistan, Demet Gören Niron; Polonya, Murat Taşdan; Rusya, Ayten Memmedova Telci; Uganda, Demet Gören Niron.
Özverili ve özenli çalışmaları için öğrenci ve meslektaşlarımı, kaliteli bir yayın gerçekleştirdikleri için de Pegem A takımını kutluyorum. Eserin öğrenci, öğretim elemanı, eğitim politikacısı ve uygulamacılarına yararlı olmasını diliyorum.
v
Temmuz 2007, Ankara Prof. Dr. Ali Balcı
Editör
vi
BÖLÜMLER ve YAZARLARI
1. Bölüm: Türk Eğitim Sistemi Mustafa Erdem
2. Bölüm: Amerika Birleşik Devletleri Eğitim Sistemi Fatih Mehmet Harmancı
3. Bölüm: Federal Almanya Cumhuriyeti Eğitim Sistemi Züleyha Ertan Kantos
4. Bölüm: Avusturya Eğitim Sistemi Hasan Basri Memduhoğlu
5. Bölüm: Belçika Eğitim Sistemi Kürşad Yılmaz
6. Bölüm: Danimarka Eğitim Sistemi Aydın Alkan
7. Bölüm: Endonezya Eğitim Sistemi Hilmi Süngü
8. Bölüm: Fransa Eğitim Sistemi Ali Erden
9. Bölüm: Güney Afrika Cumhuriyeti Eğitim Sistemi Hilmi Süngü
10. Bölüm: Güney Kore Eğitim Sistemi Cemalettin İpek
11. Bölüm: Hindistan Eğitim Sistemi Fatih Mehmet Harmancı
12. Bölüm: İrlanda Eğitim Sistemi Abdurrahman İlgan
13. Bölüm: İspanya Eğitim Sistemi Ali Erden
vii
14. Bölüm: İtalya Eğitim Sistemi Kürşad Yılmaz
15. Bölüm: Japonya Eğitim Sistemi Ayten Memedova Telci
16. Bölüm: Kanada Eğitim Sistemi Murat Taşdan
17. Bölüm: Küba Eğitim Sistemi Fatma Hamarat
18. Bölüm: Lüksemburg Eğitim Sistemi Abdurrahman İlgan
19. Bölüm: Mısır Arap Cumhuriyeti Eğitim Sistemi Ebru Oğuz
20. Bölüm: Özbekistan Cumhuriyeti Eğitim Sistemi Demet Niron Gören
21. Bölüm: Polonya Cumhuriyeti Eğitim Sistemi Murat Taşdan
22. Bölüm: Rusya Eğitim Sistemi Ayten Memedova Telci
23. Bölüm: Uganda Cumhuriyeti Eğitim Sistemi Demet Niron Gören
viii
İÇİNDEKİLER Önsöz ........................................................................................................................iii
Bölümler ve Yazarları ............................................................................................. v
İçindekiler...............................................................................................................vii
Şekiller Listesi........................................................................................................xx
Tablolar Listesi......................................................................................................xxi
1. Bölüm
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 1 – 33)
Sosyal ve Siyasal Yapılanması................................................................................ 1
Türk Eğitim Sisteminin Amaç ve Politikaları....................................................... 2
Türk Eğitim Sisteminin Yapılanması ................................................................... 6
Yönetsel Yapılanma ................................................................................................ 6
Okul Sistemi Yapılanması .................................................................................... 11
Örgün Eğitim .......................................................................................................... 13
Okul Öncesi Eğitim ............................................................................................... 13
İlköğretim ............................................................................................................... 13
Ortaöğretim............................................................................................................. 14
Yükseköğretim ....................................................................................................... 15
Yaygın Eğitim ........................................................................................................ 17
Çıraklık Eğitimi...................................................................................................... 18
Özel Eğitim ............................................................................................................ 19
Öğretmen Yetiştirme ............................................................................................ 20
Türk Eğitim Sisteminin Süreç Boyutu ................................................................ 22
Sonuç ....................................................................................................................... 30
Yararlanılan Kaynaklar......................................................................................... 31
ix
2. Bölüm
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 35 – 54)
Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Yapısı .................................................................... 35
ABD Eğitim Sisteminin Amaç ve İlkeleri .......................................................... 36
ABD Eğitim Sisteminin Yapılanması .................................................................. 37
Yönetsel Yapılanma .............................................................................................. 37
ABD Eğitim Sisteminde Okul Sistemi Yapılanması .......................................... 40
Yaygın Eğitim......................................................................................................... 46
Öğretmen Eğitimi................................................................................................... 46
ABD Eğitim Sisteminin Süreç Boyutu ................................................................ 46
ABD ve Türk Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılması ....................................... 48
Sonuç ....................................................................................................................... 53
Yararlanılan Kaynaklar......................................................................................... 53
3. Bölüm
FEDERAL ALMANYA CUMHURİYETİ EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 55 – 78)
Federal Almanya Cumhuriyeti Eğitim Sisteminin Tarihi Gelişimi ................. 56 Federal Almanya Cumhuriyeti Eğitim Sisteminin Amaçları ........................... 58 Federal Almanya Cumhuriyeti Eğitim Sisteminin Yapılanması ..................... 59 Yönetsel Yapılanma .............................................................................................. 59 Okul Sistemi Yapısı ............................................................................................... 60 Federal Almanya Cumhuriyeti'nde Mesleki Eğitim Sistemi ............................ 66 Yabancıların Eğitimi ............................................................................................. 66 Özel Eğitim ............................................................................................................ 67 Öğretmen Yetiştirme ............................................................................................ 68 Alman Eğitiminde Yönlendirme Etkinlikleri .................................................... 69 Federal Almanya Cumhuriyeti Eğitiminde Süreç Boyutu ............................... 70 Türk ve Alman Eğitim Sisteminin Karşılaştırılması ........................................ 72 Eğitimin Yapısı ...................................................................................................... 72 Yönetim Şekli ......................................................................................................... 73 Eğitimin Planlanması ........................................................................................... 74 Öğretimin İçeriği ................................................................................................... 74 Sonuç ....................................................................................................................... 76 Yararlanılan Kaynaklar......................................................................................... 76
x
4. Bölüm
AVUSTURYA EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 79 – 103)
Avusturya'nın Demografik Yapısı ve Sosyal-Siyasal Yapılanması................... 79
Eğitim sisteminin Tarihsel Gelişimi ................................................................... 80
Eğitimin Bugünkü Genel Durumu ...................................................................... 81
Eğitimin Amaçları ve İlkeleri .............................................................................. 82
Okulöncesi Eğitimin Amaçları ............................................................................ 83
Ortaöğretimin Amaçları ....................................................................................... 84
Yükseköğretimin Amaçları .................................................................................. 84
Eğitim Sisteminin Yapısı ...................................................................................... 85
Yönetsel Yapılanma .............................................................................................. 85
Okul Sisteminin Yapılanması .............................................................................. 86
Okulöncesi Eğitim ................................................................................................. 86
İlköğretim (Volkschule) ........................................................................................ 87
Ortaöğretim............................................................................................................. 89
Yükseköğretim........................................................................................................ 90
Eğitim Sisteminin Yönetim Süreci ...................................................................... 94
Eğitim Finansmanı ................................................................................................ 97
Öğretmen Yetiştirme ............................................................................................ 97
Türkiye ve Avusturya Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılması ........................ 98
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 102
5. Bölüm
BELÇİKA EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 105 – 136)
Giriş ....................................................................................................................... 105
Sosyal ve Siyasal Yapı ......................................................................................... 105
Belçika Eğitim Sistemi ....................................................................................... 106
Belçika Eğitim Sisteminin Amaçları ve Temel İlkeleri .................................. 107
Belçika Eğitim Sisteminin Yapısı ...................................................................... 108
Belçika-Flaman Topluluğu Eğitim Sisteminin Yönetim Yapısı ..................... 110
xi
Belçika-Fransız Topluluğu Eğitim Sisteminin Yönetim Yapısı ..................... 112
Belçika-Alman Topluluğu Eğitim Sisteminin Yapısı ...................................... 114
Belçika Eğitim Sistemi Okul Sistemi Yapısı .................................................... 115
Okulöncesi Eğitim................................................................................................ 126
Belçika'da Zorunlu Eğitim................................................................................... 126
İlköğretim ............................................................................................................. 127
Ortaöğretim........................................................................................................... 128
Yükseköğretim...................................................................................................... 130
Öğretmen Eğitimi................................................................................................. 131
Özel Eğitim ........................................................................................................... 132
Türk Eğitim Sistemi ile Belçika Eğitim Sisteminin Karşılaştırılması .......... 133
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 134
6. Bölüm
DANİMARKA EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 137 – 155)
Giriş ....................................................................................................................... 137
Danimarka'nın Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Yapısı ....................................... 137
Danimarka Eğitim Sisteminin Amaçları .......................................................... 139
Danimarka Eğitim Sisteminin Yapı Boyutu ..................................................... 141
Yönetsel Yapılanma ............................................................................................. 141
Danimarka'da İlköğretim .................................................................................... 143
Danimarka'da Ortaöğretim ................................................................................. 144
Danimarka'da Yükseköğretim ............................................................................ 147
Hizmetiçi Eğitim ve Ar-Ge ................................................................................. 148
Danimarka Eğitim Sisteminin Süreç Boyutu ................................................... 148
Danimarka Eğitim Sisteminin İklim (Hava) Boyutu ...................................... 149
Danimarka Eğitim Sistemi ile Türkiye Eğitim Sisteminin Karşılaştırılması 150
Sonuç ..................................................................................................................... 153
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 154
xii
7. Bölüm
ENDONEZYA EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 157 – 170)
Giriş ....................................................................................................................... 157
Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Yapılanma .......................................................... 157
Endonezya Eğitim Sisteminin Yasal Dayanakları ve Amaçları...................... 158
Endonezya Eğitim Sisteminin Yapılanması ..................................................... 159
Endonezya Eğitim Sisteminin İdari Yapılanması ........................................... 159
Endonezya Eğitim Sisteminde Okulların Yapılanması ................................... 162
Eğitim Sisteminin Yönetimi ............................................................................... 165
Endonezya Eğitim Sisteminin Türk Eğitim Sistemi ile Karşılaştırılması .... 167
Sonuç ..................................................................................................................... 169
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 169
8. Bölüm
FRANSA EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 171 – 193)
Sosyal ve Siyasal Yapılanma .............................................................................. 171
Eğitim Sisteminin Amaç ve Politikaları ........................................................... 172
Eğitimin Sisteminin Yapılanması ...................................................................... 174
Eğitim Sisteminin Yönetimi (Süreç).................................................................. 183
Fransa Eğitim Sistemi ile Türk Eğitim Sisteminin Karşılaştırılması ........... 187
Sonuç ..................................................................................................................... 192
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 192
9. Bölüm
GÜNEY AFRİKA CUMHURİYETİ EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 195– 210)
Giriş ....................................................................................................................... 195
Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Yapılanma .......................................................... 195
Güney Afrika Eğitim Sisteminin Yasal Dayanakları ve Amaçları ................. 197
Güney Afrika Eğitimim Sisteminin Yapılanması ............................................ 198
Güney Afrika Eğitim Sisteminin İdari Yapılanması ....................................... 199
xiii
Okulların Yapılanması ........................................................................................ 201
Eğitim Sisteminin Yönetimi ............................................................................... 204
Güney Afrika Eğitim Sisteminin Türk Eğitim Sistemi ile Karşılaştırılması 208
Sonuç ..................................................................................................................... 209
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 209
10. Bölüm
GÜNEY KORE EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 211 – 234)
Giriş ....................................................................................................................... 211
Coğrafi Yapı ve Sosyal Göstergeler ................................................................... 211
Tarih ...................................................................................................................... 213
Yönetim ................................................................................................................. 214
Eğitim Sistemi ..................................................................................................... 214
Eğitimin Tarihi Gelişimi ..................................................................................... 214
Eğitimde Amaç ve Yasal Temeller .................................................................... 218
Eğitim Kademeleri .............................................................................................. 219
Okulöncesi Eğitim................................................................................................ 220
İlköğretim ............................................................................................................. 221
Ortaöğretim........................................................................................................... 222
Yükseköğretim...................................................................................................... 223
Öğretmen Yetiştirme .......................................................................................... 226
Öğretmenlerin Hizmetiçi Eğitimleri ................................................................. 226
Öğretmenlerin Sosyal Hakları ........................................................................... 227
Özel Eğitim .......................................................................................................... 227
Yaşam Boyu Eğitim ............................................................................................. 228
Eğitim Sisteminin Yönetim Yapısı ve İşleyişi ................................................. 228
Yerel Eğitim Ofisleri .......................................................................................... 228
Eğitim Konseyleri ............................................................................................... 229
Eğitim Bütçesi ..................................................................................................... 229
Güney Kore Eğitim Sistemi ile Türkiye Eğitim Sisteminin Karşılaştırılması .................................................................................................. 230
Kaynaklar.............................................................................................................. 231
xiv
11. Bölüm
HİNDİSTAN EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 235– 251)
Giriş ....................................................................................................................... 235
Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Yapısı .................................................................. 236
Hindistan Eğitim Sistemi ................................................................................... 236
Hindistan Eğitim Sisteminin Amaç ve İlkeleri ................................................ 237
Hindistan Eğitim Sisteminin Yapısı ................................................................. 238
Yönetsel Yapılanma ............................................................................................. 238
Hindistan Eğitim Sisteminde Okul Sistemi Yapılanması ............................... 239
Hindistan Eğitim Sisteminin Süreç Boyutu ..................................................... 243
Hindistan ve Türk Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılması ............................ 245
Sonuç ..................................................................................................................... 249
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 250
12. Bölüm
İRLANDA EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 253 – 268)
Giriş ....................................................................................................................... 253
İrlanda Eğitim Sisteminin Amaçları ................................................................. 253
İrlanda Eğitim Sisteminin Yapısı ....................................................................... 254
Yönetsel Yapılanması .......................................................................................... 254
Okul Sisteminin Yapısı ....................................................................................... 256
İrlanda Eğitim Sisteminin Denetim Yapısı ...................................................... 261
İrlanda Eğitim Sisteminin Yönetimi ................................................................. 261
Okulöncesi Eğitim................................................................................................ 262
İlköğretim ............................................................................................................. 262
Ortaöğretim........................................................................................................... 263
Ziraat ve Savunma Bakanlıklarına Bağlı Okullar ............................................ 264
Yükseköğrenim..................................................................................................... 264
İrlanda Eğitim Sistemiyle Türkiye Eğitim Sisteminin Karşılaştırılması ..... 265
Amaçlar Bakımından .......................................................................................... 265
Yapı Bakımından.................................................................................................. 265
xv
İşleyiş Bakımından .............................................................................................. 267
Sonuç ..................................................................................................................... 267
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 268
13. Bölüm
İSPANYA EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 269 – 294)
Sosyal ve Siyasal Yapılanma .............................................................................. 269
Eğitim Sisteminin Amaç ve Politikaları ........................................................... 270
Eğitim Sisteminin Yapılanması ......................................................................... 274
Yönetsel Yapılanma ............................................................................................ 274
Okul Sistemi Yapılanması .................................................................................. 279
Üniversiteler......................................................................................................... 281
Eğitimin Yönetimi (Süreç Boyutu) .................................................................... 284
İspanya Eğitim Sistemi ile Türk Eğitim Sisteminin Karşılaştırılması ......... 289
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 294
14. Bölüm
İTALYA EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 295 – 317)
Giriş ....................................................................................................................... 295
Sosyal ve Siyasal Yapı ........................................................................................ 295
İtalya Eğitim Sistemi .......................................................................................... 296
İtalya Eğitim Sisteminin Amaçları ve Temel İlkeleri ..................................... 296
İtalya Eğitim Sisteminin Yönetsel Yapısı ve Genel Özellikleri ..................... 297
Yönetsel Yapılanma ............................................................................................. 298
Okul Sistemi Yapılanması .................................................................................. 302
Okul Sisteminin Yönetimi .................................................................................. 312
Yetişkin Eğitimi ................................................................................................... 313
Öğretmenlerin Yetiştirilmesi ............................................................................. 314
Türk Eğitim Sistemi ile İtalyan Eğitim Sisteminin Karşılaştırılması ........... 315
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 315
xvi
15. Bölüm
JAPONYA EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 319 – 336)
Giriş ....................................................................................................................... 319
Japon Eğitim Sisteminin Amaç ve Politikası ................................................... 320
Eğitim Sisteminin Yönetsel Yapılanması ......................................................... 320
Eğitim Sisteminin Örgütsel Yapısı .................................................................... 321
Japon Eğitim Sisteminin Okul Yapısı ve İşleyişi ............................................. 322
İlköğretim ............................................................................................................. 323
Ortaöğretim........................................................................................................... 325
Eğitim Sisteminin Yönetimi ............................................................................... 327
Akademik Yıl ....................................................................................................... 327
Eğitim Finansmanı .............................................................................................. 327
Öğretmen Eğitimi................................................................................................. 329
Programın Okullarda Uygulanması .................................................................. 331
Japon ve Türk Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılması ................................... 333
Sonuç .................................................................................................................... 335
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 335
16. Bölüm
KANADA EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 337 – 351)
Giriş ....................................................................................................................... 337
Kanada Eğitim Sisteminin Amaçları ................................................................ 338
Okul Öncesi Eğitimin Amaçları ......................................................................... 338
İlköğretimin Amaçları ........................................................................................ 338
Ortaöğretimin Amaçları ..................................................................................... 339
Yükseköğretimin Amaçları ................................................................................ 339
Kanada Eğitim Sisteminin Yapısı ..................................................................... 339
Kanada Eğitim Sisteminin İdari Yapılanması ................................................. 340
Okul Sistemi Yapılanması .................................................................................. 341
xvii
Kanada Eğitim Sisteminde Yönetim Süreci...................................................... 345
Kanada Eğitim Sistemi ile Türk Eğitim Sisteminin Karşılaştırılması........... 347
Sonuç .................................................................................................................... 350
Yararlanılan Kaynaklar ...................................................................................... 350
17. Bölüm
KÜBA EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 353 – 373)
Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Yapısı .................................................................. 353
Küba Eğitim Sisteminin Politika, İlke ve Amaçları ........................................ 355
Felsefi Temelleri ................................................................................................. 355
Temel İlkeleri ...................................................................................................... 356
Amaçları ............................................................................................................... 356
Küba Eğitim Sisteminin Yapısı ......................................................................... 357
İdari Yapılanma ................................................................................................... 357
Okul Sisteminin Yapısı ....................................................................................... 359
Küba Eğitim Sisteminin Yönetimi, Süreç Boyutu ........................................... 365
Türk Eğitim Sistemi ile Küba Eğitim Sisteminin Karşılaştırılması .............. 369
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 373
18. Bölüm
LÜKSEMBURG EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 375 – 395)
Giriş ....................................................................................................................... 375
Lüksemburg Eğitim Sisteminin Amaçları......................................................... 376
Okulöncesi Eğitimin Amacı ................................................................................ 376
İlköğretimin Amacı ............................................................................................. 375
Ortaöğretimin Amacı ........................................................................................... 375
Lüksemburg Eğitim Sisteminin Yapısı ............................................................. 377
Bakanlık Yapısı ................................................................................................... 377
Okul Sisteminin Yapısı ....................................................................................... 378
xviii
Lüksemburg Eğitim Sisteminin İşleyişi ............................................................ 384
Eğitim Bakanlığının İşleyişi ............................................................................... 385
Okulöncesi ve İlkokulun İşleyişi ....................................................................... 386
Ortaöğretimin İşleyişi ......................................................................................... 388
Yükseköğretimin İşleyişi .................................................................................... 389
Türkiye Eğitim Sistemi ile Lüksemburg Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılması .................................................................................................. 390
Sonuç ..................................................................................................................... 394
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 395
19. Bölüm
MISIR ARAP CUMHURİYETİ EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 397 – 412)
Sosyal ve Siyasal Yapılanması ........................................................................... 398
Mısır Eğitim Sisteminin Amaçları .................................................................... 399
Mısır Eğitim Sisteminin Yapısı ......................................................................... 399
Okul Sisteminin Yapısı ....................................................................................... 399
Hazırlık Eğitimi ................................................................................................... 401
Özel Eğitim ........................................................................................................... 404
Mısır'da El-Ezher Eğitim Sistemi ...................................................................... 408
Mısır Eğitim Sisteminde Yönetim Süreci.......................................................... 409
Yönetsel Yapılanma ............................................................................................ 409
Mısır Eğitim Sisteminin Türk Eğitim Sistemi ile Karşılaştırılması ............. 410
Kaynakça .............................................................................................................. 411
20. Bölüm
ÖZBEKİSTAN CUMHURİYETİ EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 413 – 435)
Giriş ....................................................................................................................... 413
Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Yapısı .................................................................. 413
Özbekistan Cumhuriyeti Eğitim Sisteminin Amaçları ................................... 414
Okul Öncesi Eğitimin (Mektepgeçe Terbiye) Amaçları ................................. 415
Genel Eğitimin (Umumiy Talim) Amaçları ...................................................... 415
xix
Okul Dışı Eğitimin (Mektepten Taşgari Talim) Amaçları ............................. 416
Mesleki ve Teknik Eğitimin (Hüner ve Teknika Talimi) Amaçları .............. 416
Ön Lisans Eğitiminin (Orta Mahsus Talim) Amaçları .................................... 416
Yüksek Öğretimin (Aliy Taliminin) Amaçları ................................................. 416
Özbekistan Cumhuriyeti Eğitim Sisteminin Yapısı ........................................ 417
İdari Yapılanma .................................................................................................. 417
Okul Sistemi Yapılanması .................................................................................. 419
Özbekistan Cumhuriyeti Eğitim Sisteminin Süreç Boyutu ............................ 426
Özbekistan Cumhuriyeti Eğitim Sisteminin İklim Boyutu ............................. 429
Özbekistan Cumhuriyeti Eğitim Sistemi ile Türk Eğitim Sisteminin Karşılaştırılması .................................................................................................. 431
Sonuç ..................................................................................................................... 433
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 434
21. Bölüm
POLONYA CUMHURİYETİ EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 437 – 455)
Giriş ....................................................................................................................... 437
Polonya Eğitim Sisteminin Amaçları ................................................................ 438
Okul Öncesi Eğitimin Amaçları ......................................................................... 438
İlköğretimin Amaçları ........................................................................................ 439
Orta öğretimin Amaçları .................................................................................... 439
Yükseköğretimin Amaçları ................................................................................ 439
Yetişkin Eğitimin Amaçları ............................................................................... 440
Polonya Eğitim Sisteminin Yapısı ..................................................................... 440
İdari Yapılanması ................................................................................................ 440
Okul Sisteminin Yapılanması ............................................................................ 441
Polonya Eğitim Sisteminde Yönetim Süreci .................................................... 448
Polonya Eğitim Sistemi ile Türkiye Eğitim Sisteminin Karşılaştırılması .... 452
Sonuç ..................................................................................................................... 454
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 455
xx
22. Bölüm
RUSYA EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 457 – 470)
Giriş ....................................................................................................................... 457
Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Yapısı .................................................................. 457
Rusya Eğitim Sisteminin Amaç ve Politikası ................................................... 458
Eğitim Sisteminin Yapısı .................................................................................... 460
Yönetsel Yapılanma ............................................................................................ 460
Rusya'da Okul Sistemi Yapılanması ................................................................. 460
Rusya Eğitim Sistemi Yönetim Süreci .............................................................. 465
Öğretmen Eğitimi ................................................................................................ 465
Eğitim Finansmanı .............................................................................................. 466
Eğitimin Denetimi ............................................................................................... 467
Rusya ve Türkiye Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılması ............................. 468
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 469
23. Bölüm
UGANDA CUMHURİYETİ EĞİTİM SİSTEMİ
(ss: 471 – 496)
Giriş ....................................................................................................................... 471
Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Yapı ..................................................................... 471
Uganda Cumhuriyeti Eğitim Sisteminin Amaçları ......................................... 472
İlköğretimin Amaçları ........................................................................................ 474
Ortaöğretimin Amaçları ..................................................................................... 475
Yükseköğretimin Amaçları ................................................................................ 476
Uganda Cumhuriyeti Eğitim Sisteminin Yapısı .............................................. 476
İdari Yapılanma .................................................................................................. 476
Okul Sistemi Yapılanması .................................................................................. 478
Uganda Cumhuriyeti Eğitim Sisteminin Süreç Boyutu .................................. 486
Uganda Cumhuriyeti Eğitim Sisteminin İklim Boyutu .................................. 489
Uganda Cumhuriyeti Eğitim Sistemi ile Türk Eğitim Sisteminin Karşılaştırılması .................................................................................................. 491
Sonuç ..................................................................................................................... 493
Yararlanılan Kaynaklar....................................................................................... 493
xxi
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1.1: Milli Eğitim Bakanlığı Örgüt Şeması.................................................... 8
Şekil 1.2: Milli Eğitim Bakanlığı Taşta Örgüt Şeması ....................................... 10
Şekil 1.3: Türk Eğitim Sistemi.............................................................................. 12
Şekil 2.1: ABD'de Okul Sistemi Yapılanması ...................................................... 40
Şekil 2.2: En Fazla Tercih Edilen Lisans Eğitimleri.......................................... 43
Şekil 2.3: İlköğretim ve Orta Öğretimde Eğitimin Finansmanı ....................... 44
Şekil 2.4: Devlet Üniversiteleri ve Özel Üniversitelerin Finansmanı ............ 45
Şekil 3.1: Alman Eğitim Sisteminin Temel Yapısı ............................................. 63
Şekil 4.1: Avusturya Eğitim Sistemi ve Okul Kademeleri................................. 86
Şekil 5.1: Belçika Eğitim Sistemi ....................................................................... 116
Şekil 5.2: Belçika – Flaman Topluluğu Eğitim Sisteminde Okul Sisteminin Yapısı ........................................................................................ 117
Şekil 5.3: Belçika – Fransız Topluluğu Eğitim Sisteminde Okul Sisteminin Yapısı ........................................................................................ 120
Şekil 5.4: Belçika –Alman Topluluğu Eğitim Sisteminde Okul Sisteminin Yapısı ........................................................................................ 124
Şekil 6.1: Danimarka Eğitim Sisteminde Öğretim Basamakları. ................... 142
Şekil 7.1: Endonezya Eğitim Sisteminin Yönetsel Yapısı ............................... 160
Şekil 7.2: Endonezya Okul Sistemi..................................................................... 161
Şekil 8.1: Okul Sisteminin Yapısı ....................................................................... 179
Şekil 9.1: Güney Afrika Milli Eğitim Sisteminin Yapılanması ....................... 199
Şekil 10.1: Güney Kore Haritası......................................................................... 212
Şekil 10.2: Kore Eğitim Sisteminin Yapısı ........................................................ 220
Şekil 11.1: Hindistan Eğitim Sisteminin Okul Yapısı ..................................... 239
Şekil 13.1: İspanya Eğitim ve Bilim Bakanlığı Örgüt Şeması......................... 275
Şekil 13.2: İspanya Okul Sisteminin Yapısı ...................................................... 280
Şekil 14.1: İtalyan Eğitim Bakanlığı Örgüt Yapısı ........................................... 299
Şekil 14.2: İtalyan Eğitim Sisteminde Öğretim Kademeleri........................... 302
Şekil 16.1: Kanada Okul Sisteminin Yapısı....................................................... 342
Şekil 17.1: Küba Eğitim (Okul) Sistemi............................................................. 360
Şekil 18.1: Lüksemburg Okul Yapısı Sistemi.................................................... 379
Şekil 20. 1: Özbekistan Cumhuriyeti Eğitim (Okul) Sistemi .......................... 420
Şekil 21.1: Polonya Okul Sisteminin Yapısı ...................................................... 442
Şekil 23.1: Uganda Eğitim ve Spor Bakanlığı’nın Örgütsel Yapılanması...... 477
Şekil 23.2: Uganda Eğitim – Öğretim Sistemi................................................... 480
xxiii
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1.1: 2004–2005 Öğretim Yılında Okulöncesi Eğitim Kademesinde Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları ........................ 23
Tablo 1.2: 2004–2005 Öğretim Yılında İlköğretim Kademesinde Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları ........................................................... 24
Tablo 1.3: 2004–2005 Öğretim Yılında Ortaöğretim Kademesinde Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları ........................................................... 25
Tablo 1.4: 2004–2005 Öğretim Yılında Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Kademesinde Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları ........................ 26
Tablo 1.5: 2003–2004 Öğretim Yılı Yükseköğretim Kurumlarında Ön Lisans, Yüksek Lisans, Doktora ve Tıpta İhtisas Öğrenci Sayısı ..................................................................................... 28
Tablo 2.1: Amerika Birleşik Devletleri Eğitim Sistemi ile Türkiye Eğitim Sistemlerinin Amaç Boyutunda Karşılaştırması ................ 49
Tablo 2.2: Amerika Birleşik Devletleri Eğitim Sistemi ile Türkiye Eğitim Sistemlerinin Yapı Boyutunda Karşılaştırması .................. 51
Tablo 2.3: Amerika Birleşik Devletleri Eğitim Sistemi ile Türkiye Eğitim Sistemlerinin Süreç Boyutunda Karşılaştırması ................ 52
Tablo 4.1: Avusturya’nın Demografik Yapısı (2005) ......................................... 79
Tablo 4.2: Avusturya Eğitim Sistemi ile İlgili Bazı Veriler (2005) .................. 82
Tablo 4.3: Okulöncesi Eğitime İlişkin Bazı Veriler (2005) ............................... 87
Tablo 4.4: İlköğretime İlişkin Bazı Veriler (2005) ............................................. 88
Tablo 4.5: Ortaöğretime İlişkin Bazı Veriler (2005) .......................................... 89
Tablo 4.6: Yükseköğretime İlişkin Bazı Veriler (2005) ..................................... 91
Tablo 5.1: Flaman Yerel Toplumu Bakanlığı.................................................... 110
Tablo 5.2: Fransız Yerel Toplumu Bakanlığı .................................................... 113
Tablo 5.3: Belçika Flaman Topluluğu Eğitim Sisteminde Öğrenci, Öğretmen ve Okul Sayıları (1997)................................................... 118
Tablo 5.4: Belçika Flaman Topluluğu Eğitim Sisteminde Yükseköğretimde Öğrenci, Öğretim Elemanı ve Okul Sayıları (1997) .......................................................................... 119
Tablo 5.5: Belçika Fransız Topluluğu Eğitim Sisteminde Öğrenci, Öğretmen ve Okul Sayıları (2001–2002) ......................................... 122
Tablo 5.6: Belçika Alman Topluluğu Eğitim Sisteminde İlköğretim Eğitim Öğrenci, Öğretmen ve Okul Sayıları (1998–1999) ............ 125
Tablo 6.1: Danimarka Eğitim Sistemi ile Türkiye Eğitim Sisteminin Karşılaştırılması................................................................................ 150
xxiv
Tablo 7.1: Endonezya’daki Örgün Eğitim Kurumları ve Bunların Sayıları .. 162
Tablo 7.2: Endonezya Eğitim Sisteminin Türk Eğitim Sistemi ile Karşılaştırılması................................................................................ 167
Tablo 8.1: Fransa Eğitim Sistemi ile Türkiye Eğitim Sisteminin Amaç Boyutunda Karşılaştırması .............................................................. 188
Tablo 8.2: Fransa Eğitim Sistemi ile Türkiye Eğitim Sisteminin Yapı Boyutunda Karşılaştırması .............................................................. 189
Tablo 8.3: Fransa Eğitim Sistemi ile Türkiye Eğitim Sisteminin Süreç Boyutunda Karşılaştırması .............................................................. 191
Tablo 9.1: Güney Afrika Cumhuriyetine Ait Temel Ekonomik Göstergeler......................................................................................... 196
Tablo 9.2: Güney Afrika Okul Sistemi ............................................................... 203
Tablo 9.3: 2002-2008 Yılları Arasında Yerel Yönetim Bütçelerinde Eğitim Harcamalarının Yüzdesi ..................................................... 206
Tablo 9.4: Güney Afrika Eğitim Sisteminin Türk Eğitim Sistemi ile Karşılaştırılması................................................................................ 207
Tablo 10.1: Güney Kore Bütçesinin (Konsolide Bütçe) Sektörlere Göre Dağılımı ............................................................................................ 230
Tablo 10.2: Güney Kore Eğitim Bütçesinin Kendi İçinde Dağılımı............... 230
Tablo 11.1: İlköğretim ve Orta Öğretim Okullarının Yönetim Kaynakları .. 240
Tablo 11.2: Nüfus ve Okur Yazarlık Durumu ................................................... 244
Tablo 11.3: Hindistan Eğitim Sistemi ile Türkiye Eğitim Sistemlerinin Amaç Boyutunda Karşılaştırması ................................................. 245
Tablo 11.4: Hindistan Eğitim Sistemi ile Türkiye Eğitim Sistemlerinin Yapı Boyutunda Karşılaştırması ................................................... 247
Tablo 11.5: Hindistan Eğitim Sistemi ile Türkiye Eğitim Sistemlerinin Süreç Boyutunda Karşılaştırması ................................................. 248
Tablo 12.1: İrlanda Eğitim Sistemi. ................................................................... 257
Tablo 12.2: İrlanda Okul Sistemi İçerisindeki 2000 – 2001 Eğitim Öğretim Yılındaki Öğrenci, Okul Sayısı ve Öğretmen Sayısı .............................................................................. 258
Tablo 13.1: Ortaöğretim II. Devrede Öğrenim Alanları ve Bölümleri .......... 283
Tablo 13.2: İspanya Eğitim Sistemi ile Türkiye Eğitim Sisteminin Amaç Boyutunda Karşılaştırması ................................................. 290
Tablo 13.3: İspanya Eğitim Sistemi ile Türkiye Eğitim Sisteminin Yapı Boyutunda Karşılaştırması ............................................................ 292
Tablo 13.4: İspanya Eğitim Sistemi ile Türkiye Eğitim Sisteminin Süreç Boyutunda Karşılaştırması ............................................................ 293
xxv
Tablo 14.1: Okulöncesi Eğitim Okul, Öğrenci, Öğretmen Sayıları, Öğrenci / Öğretmen ve Brüt Okullaşma Oranı (2003–2004 Öğretim Yılı).................................................................................... 304
Tablo 14.2: İlköğretim Düzeyinde Okul, Sınıf, Öğrenci, Öğretmen Sayıları ve Öğrenci / Öğretmen, Öğrenci / Sınıf ve Brüt Okullaşma Oranı (2003–2004 Öğretim Yılı) ............................................................... 306
Tablo 14.3: Ortaöğretim Düzeyinde (I. Devre) Okul, Öğrenci, Öğretmen Sayıları ve Öğrenci / Öğretmen, Öğrenci / Sınıf ve Brüt Okullaşma Oranı (2003–2004 Öğretim Yılı) .......... 308
Tablo 14.4: İtalya Eğitim Sisteminde Ortaöğretim Düzeyindeki Okul Türleri ve Sayıları (1997–1998 Öğretim Yılı) ..................... 309
Tablo 14.5: Ortaöğretim Düzeyinde (II. Devre) Okul, Öğrenci, Öğretmen Sayıları ve Öğrenci / Öğretmen, Öğrenci / Sınıf ve Brüt Okullaşma Oranı (2003–2004 Öğretim Yılı) ........................ 311
Tablo 14.6: Ortaöğretim Düzeyinde (II. Devre) Okul, Öğrenci, Öğretmen Sayıları ve Öğrenci / Öğretmen, Öğrenci / Sınıf ve Brüt Okullaşma Oranı (2003–2004 Öğretim Yılı) ........................ 314
Tablo 15.1: Ulusal ve Devlet Okulları İçin Eğitim Harcamaları ................... 328
Tablo 15.2: Her Eğitim Düzeyindeki Kayıtlı Öğrenci Oranları...................... 335
Tablo 18.1: Genel Liselerdeki Alanlar............................................................... 381
Tablo 18.2: Mesleki – Teknik Ortaöğretimdeki Alanlar .................................. 382
Tablo 18.3: 2000 – 2001 Eğitim – Öğretim Yılında Öğrenci ve Öğretmen Sayıları.............................................................................................. 386
Tablo 18.4: Türkiye Eğitim Sistemi ile Lüksemburg Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılması ..................................................... 390
Tablo 19.1: Mısır Eğitim Sisteminin Okul Yapısı............................................. 400
Tablo 20.1: 2001-2004 Yıllarına Göre Okul Öncesi Eğitimi Kurum ve Öğrenci Sayıları, Okullaşma Oranları ve Kurum Sayısının Yeterliliği ......................................................................................... 421
Tablo 20.2: 2001 – 2004 Yıllarına Göre Genel Eğitim Okul ve Öğrenci Sayıları............................................................................... 423
Tablo 20.3: 2001- 2004 Yıllarına Göre Mesleki ve Teknik Eğitim Enstitüleri, Kolej ve Genel Okul Sayıları ..................................... 424
Tablo 20.4: 2001 - 2004 Yıllarına Göre Yüksek Eğitim Enstitüleri ve Üniversiteler ile Öğrenci Sayıları ................................................ 426
Tablo 21.1: Polonya’da İlköğretim Okul Türleri .............................................. 444
Tablo 21.2: Polonya’da Ortaöğretim Okul Türleri ........................................... 444
Tablo 21.3: Polonya’da 1., 2. ve 3. Sınıflar (1. Aşama) Haftalık Ders Saati ........................................................................................ 449
xxvi
Tablo 21.4: Polonya’da 4. ,5. ve 6. Sınıflar Arası (2. Aşama) Haftalık Ders Saati ......................................................................................... 450
Tablo 23.1: Sınıfa ve Cinsiyete Göre Okul Öncesi Eğitime Erişim ............... 481
Tablo 23.2: Mezuniyet Derecelerine ve Cinsiyete Göre Okul Öncesi Eğitimi Öğretmen Sayıları ............................................................. 481
Tablo 23.3: 1996- 2004 Yılları Arasında İlköğretim Öğrencileri, Okulları, Sınıfları, Öğretmenleri, Kitapları ve Kılavuz Kitap Rakamları ............................................................................. 482
Tablo 23.4: Tavsiye Edilen Bir Haftalık İlköğretim Programı ...................... 483
Tablo 23.5: Okul Çeşidine ve Cinsiyete Göre Ortaöğretim Okullarına Erişim Oranları .............................................................................. 484
Türk Milli Eğitim Sistemi 1
BÖLÜM
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ Mustafa ERDEM
Sosyal ve Siyasal Yapılanması
Türkiye, 814.578 km2 lik yüzölçümüne sahiptir. % 3'lük bölümü-nün yer aldığı Avrupa'daki topraklarına “Trakya”, yüzölçümünün % 97'lik bölümün oluşturan Asya'daki topraklarına ise “Anadolu” denil-mektedir. Türkiye’nin kara sınırlarının uzunluğu 2.875 km2, deniz sı-nırlarının uzunluğu da 8.333 km’dir.
Türkiye “merkezden yönetim” esasına dayalı yönetilir. Ülkenin yönetsel hizmetleri, merkezi yönetim yanında il özel idareleri; beledi-yeler ve köyler gibi kamu tüzel kişiliğine, görevlerine, yetkilerine ve malvarlığına sahip yerinden yönetim örgütleri tarafından yürütülür (TBMM, 1982, md. 126,127).
Türkiye, Ortadoğu'nun en yoğun nüfusa sahip ülkesidir. 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre Türkiye’nin toplam nüfusu 67,8 milyonu bulmuştur. Nüfusunun 33,6 milyonunu kadınlar, 34,2 milyo-nunu erkekler oluşturmaktadır. Yıllık nüfus artış hızı, 1990–2000 dö-neminde binde 18,3’dür. 2000–2005 döneminde bu oranın binde 14,5’e düşmesi beklenmektedir (DİE, 2000).
Türkiye genç nüfuslu bir ülkedir. Toplam nüfus içerisinde 0–14 yaş grubunun payı % 30, 15–64 yaş grubunun payı % 64,4 ve 65 ve üs-tü yaş grubunun payı % 5,6’dır. Bu oranlar Avrupa Birliği ülkeleri ile karşılaştırıldığında, 0–14 yaş grubunun toplam nüfus (BYEGM, 2005) içerisindeki payının % 17,2 ile Türkiye oranının yarısına eşit olduğu görülmektedir. 65 ve üstü yaş grubunun ise, toplam nüfus içerisindeki
Amerika Birleşik Devletleri Eğitim Sistemi 35
BÖLÜM
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ EĞİTİM SİSTEMİ
Fatih Mehmet Harmancı
Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Yapısı
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) 9,629,091 kilometre karelik geniş bir alana ve 278,058,881 kişilik bir nüfusa sahip, 50 eyaletten meydana gelen bir ülkedir. İlk yazılı anayasasına 17 Eylül 1787 tari-hinde sahip olan Amerika Birleşik devletleri çoğulcu demokrasiye dayalı, başkanlık sistemiyle yönetilen Federal bir Cumhuriyettir (http://www.geocities.com/allnetweb/abd.htm).
Her eyaletin kendisinin seçtiği valisi, meclisi, anayasası, mahke-mesi ve bütçesi vardır. Bütün eyaletler sınırları içerisinde vergi top-lama ve kanun çıkarma yetkisine sahiptir. Federal hükümet ulusal düzeyde savunma, ekonominin yönetimi ve uluslar arası ilişkilerden sorumludur. Siyasal sistemde Başkan yürütmenin başkanınıdır. Baş-kan, her dört yılda bir halkın seçtiği delegeler tarafından seçilir. Baş-kana en fazla yardımcı olan birimler başkan yardımcısı, kabine ve yürütme örgütüdür. Yürütme örgütü; Başkan’ın doğrudan temas ha-linde olduğu Beyaz Saray Ofisi, Bütçe Ofisi, İktisadi Danışmanlar Konseyi, Ulusal Havacılık ve Uzay Konseyi, Planlama Ofisi gibi or-ganlardan oluşur. ABD’de iki tip meclis vardır. Bunlardan birincisi olan Senato her bir eyaletten seçilen iki senatörden oluşur. İkinci
Federal Almanya Cumhuriyeti Eğitim Sistemi 55
BÖLÜM
FEDERAL ALMANYA CUMHURİYETİ EĞİTİM SİSTEMİ
Züleyha ERTAN KANTOS
Federal Almanya Cumhuriyeti, Avrupa’nın ortasında yer alan, ku-zeyde Danimarka, batıda Belçika, Lüksemburg ve Fransa, güneyde İsviçre ve Avusturya, doğuda Çek Cumhuriyeti ve Polonya ile komşu olan bir ülkedir. Almanya, doğu ile batı, İskandinavya ile Akdeniz bölgesi arasında yer almış ve uygarlığın ilk zamanlarından beri her zaman çok önemli bir ülke olmuştur. Almanya, Avrupa Birliği ve NATO üyesidir. Ülke aynı zamanda, Doğu ve Orta Avrupa ülkeleri arasında bir köprü oluşturmaktadır (www.ekdil.com).
Almanya’da farklı iklim bölgeleri bulunmakla birlikte, ülke iklimi genellikle Atlas Okyanusu ile Doğu’nun karasal iklimi etkileri altın-dadır. Yukarı Ren Vadi’sinin ılımlı iklimi, Yukarı Bavyera’da zaman zaman hissedilen Alplere özgü ılık Güney Rüzgarı, Harz’ın ise sert rüzgarı, serin yazları ve karlı kışları ayrı iklim bölgelerini oluştur-maktadır. Hemen hemen her mevsimde yağış vardır. Kışın ortalama sıcaklık, alçak bölgelerde 1,50 ile dağlarda –60 arasında değişmekte-dir. Temmuz ayının sıcaklık ortalaması, alçak bölgelerde 180 güney-deki vadilerinde ise 200 dolaylarındadır (www.ekdil.com).
İkinci Dünya Savaşının taraflarından biri olan Almanya, 8 Mayıs 1945 tarihinde savaşı kaybettiğini kabul etmiştir. Ülke İkinci Dünya Savaşı’nı kazanan Sovyetler Birliği, ABD, İngiltere ve Fransa tarafın-dan işgal edilerek, dört bölgeye bölünmüştür. Batılı müttefiklerin iş-gali altındaki bölgelerden oluşan Federal Almanya Cumhuriyeti (Batı
Avusturya Eğitim Sistemi 79
BÖLÜM
AVUSTURYA EĞİTİM SİSTEMİ
Hasan Basri MEMDUHOĞLU
Avusturya’nın Demografik Yapısı ve Sosyal-Siyasal Yapılanması
Köklü bir tarihe ve kültürel mirasa sahip olan Avusturya, tarih boyunca Avrupa’nın önemli ülkelerinden biri olmuş, dünyada bilim ve sanat hayatına önemli katkılar yapmış bir ülkedir. Güney Avrupa’nın ortasında yer alan Avusturya, kuzeyde Çekoslovakya, kuzeydoğuda Slovakya, güneyde Slovenya ve İtalya, doğuda Macaristan, batıda Liechtenstein, İsviçre ve Almanya ile çevrilidir. Ülkenin yüzölçümü 83.859 km2, nüfusu 2005 sayımına göre 8.131.400’dür (Mapzones, 2006; Austrian Statistics, 2005).
Avusturya dokuz eyaletten oluşan federal bir cumhuriyettir. Bu eyaletler; Karnten, Nieder-Österreich, Salzburg, Steiermark, Tirol, Vorarlberg, Oberösterreiche, Burgenland ve Wien’dir. Başkenti Wien (Viyana), para birimi schilin (şilin), resmi dili Almanca’dır. Büyük kısmı Alp Dağları ile kaplı olan Avusturya’da nüfusun % 65’i kentlerde, % 35’i köylerde yaşamaktadır. Bu insanların % 80’i Katolik, % 6’sı Protestan ve geriye kalan % 16’sı Müslüman, Yahudi, ateist veya diğer dinlere mensuptur (www.eurydice.org). Tablo 4.1’de ülkenin demografik yapısına ilişkin bazı bilgiler verilmiştir.
Tablo 4.1: Avusturya’nın Demografik Yapısı (2005)
Nüfusu 8.131.400
Yüzölçümü (km2) 83.859
Nüfus yoğunluğu (kişi/km2) 96
Kişi başına düşen yıllık gelir ($) 23.357
Belçika Eğitim Sistemi
105
BÖLÜM
BELÇİKA EĞİTİM SİSTEMİ
Kürşad YILMAZ
GİRİŞ Belçika, Avrupa’nın en küçük ve yoğun nüfusa sahip ülkelerinden
biridir. Belçika, Eski Latin ve Germen uygarlıklarının izlerini taşı-maktadır ve kültürel çeşitliliğe sahip bir ülkedir. Belçika, tarih bo-yunca çeşitli uygarlıkların yönetimi altında kalmış ve her yönetim Belçika’da değişik izler bırakmıştır. Bunlardan en dikkate değer olanı bugün ülkede var olan Flamanca ve Fransızca dil gruplarının konu-şulduğu bölgelerin sınırlarının şekillenmesine neden olan Roma uy-garlığıdır. Daha sonra birçok kez el değiştiren Belçika toprakları, özellikle İspanya, Avusturya, Fransız ve Hollanda egemenliklerinin izlerini taşımaktadır. Bağımsızlığını 4 Ekim 1830 tarihinde Hollanda Krallığından ayrılarak ilan eden Belçika'nın ilk Anayasası 7 Şubat 1831 tarihinde kabul edilmiştir (http://www.foreigntrade.gov.tr). Bel-çika şu anda Avrupa’nın en önemli ülkelerinden birisidir. Avrupa Bir-liği, NATO ve benzeri birçok kuruluşun merkezlerinin başkent Brük-sel’de bulunması Belçika’nın Avrupa ve Dünya siyasetinde önemli bir ülke olmasında rol oynamaktadır.
Sosyal ve Siyasal Yapı Monarşi ile yönetilen, devlet, eyalet, belediye şeklinde yönetimsel
kısımlara ayrılan ve üniter bir yapıya sahip olan Belçika Krallığı, 1970 yılında yapılan bir düzenleme ile yönetim yapısını değiştirmiş-tir. Söz konusu düzenleme ile federal bir yapıya kavuşan ülke yöneti-mi, 1995'te seçimlerin yapılması ile yürürlüğe giren son anayasal dü-zenlemeyle, yine monarşi ile yönetilen bugünkü federal ve üç bölgeli
Danimarka Eğitim Sistemi 137
BÖLÜM
DANİMARKA EĞİTİM SİSTEMİ
Aydın ALKAN
Giriş
Danimarka, Avrupa kıtasının kuzeyinde yer almakta olup, yüzöl-çümü 43 bin km²’ dir. Danimarka, 5,3 milyon nüfusuyla bilim ve tica-rette önemli bir Avrupa ülkesidir (www. coğrafya net). Danimarka Avrupa Birliği’ne (AB’ye) üyedir, ancak Grönland ve Faröyar adaları AB’nin dışında durmayı tercih etmişlerdir. Danimarka, Avrupa Birli-ği’nde, kişi başına düşen gelir düzeyi ile güçlü bir ekonomiye sahiptir. Ayrıca, demokratik işleyişin ve kadın haklarının çok ileri olduğu Da-nimarka, geri kalmış ülkelere en fazla katkı sağlayan ülkelerden biri-sidir. Titiz vergilendirme, toplumsal hizmetlere iyi bir gelir kaynağı oluşturmaktadır (www.turkishembassy.dk.).
Danimarka’nın Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Yapısı
Danimarka, Baltık Denizi ile Kuzey Denizi arasında, neredeyse her tarafı sularla çevrili, küçük, dümdüz ve dağları olmayan bir ülke-dir. Ülke bir yarımada olan Jylland ve 406 adadan oluşmaktadır. En büyük adalar Sjaelland, Fyn, Lolland ve Bornholm’dur. Kopenhag, Aarhus, Aalborg, Esbjerg ve Odense önemli kentlerindendir. Ülkenin esas adı Danimarka Krallığı olup başkenti Kopenhag’dır. Atlas Okya-nusu’nda bulunan Grönland ve bir adalar grubu olan Faröyer adaları da, her ne kadar geniş özerklikleri olsa da, Danimarka Kraliyet Birli-ği’nin bir parçasıdır (www.turkishembassy.dk.).
Danimarka’da yaklaşık olarak 5,3 milyon insan yaşamaktadır. Her ne kadar çok değişik şiveler bulunsa da, herkes aynı dili, Danimarka
Endonezya Eğitim Sistemi 157
BÖLÜM
ENDONEZYA EĞİTİM SİSTEMİ
Hilmi SÜNGÜ
Giriş Endonezya, Güneydoğu Asya’nın açıklarında, Hint Okyanusu ve
Büyük Okyanusa kıyısı olan bir takımada ülkesidir. Resmi adı Endo-nezya Cumhuriyeti’dir. Ülke 13.000’den fazla adadan oluşmaktadır, ancak bu adaların yaklaşık 12.700’ünde yerleşim yoktur. Endonez-ya’nın yüzölçümü 1.919.443 kilometrekaredir. Batıdan doğuya 5.100 kilometre, kuzeyden güneye 1.900 kilometre boyunca uzanan Endo-nezya’nın doğusunda Papua Yeni Gine ve Arafura Denizi, güneyi ve batısında Hint Okyanusu, kuzeybatısında Andaman Denizi, kuzeyinde Malakka Boğazı ve Güney Çin Denizi, Selebes Denizi ve Büyük Okya-nus bulunmaktadır (Goetz ve Diğerleri, 1987).
Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Yapılanma Endonezya nüfusunun 2002 yılı tahminlerine göre 229 milyon ci-
varında olduğu söylenmektedir (www.ülkeler.net). Başkent Jakarta’da yaklaşık 10 milyon kişi yaşamaktadır. Endonezya halkı çe-şitli etnik unsurlardan meydana gelmektedir. Bu etnik unsurların başta gelenleri oran sıralamasına göre: Javalılar % 33.55, Sundanlılar % 15.70, Malaylar % 5, Minangkabular % 3.77, Bugiler % 2.66, Açeliler % 1.65, Benjar Kuntanlılar % 1.35, Makassarlar % 1.57, Sasaklar % 1.26’dır. Bunların dışında da oranları % 1'i bulmayan çok sayıda etnik unsur bulunmaktadır (www.vahdet.com.tr).
Devletin resmi dili Bahasa Endonezya dilidir; ancak halk arasında 250'den fazla yöresel dil konuşulmaktadır. İngilizce de Endonezya’da