karbon fiyatlandırmasının washington dc durumu ve...

DÜNYA BANKASI GRUBU 88284 İklim Değişikliği

Karbon Fiyatlandırmasının Washington DC

Durumu ve Eğilimler Mayıs 2014

2014

ECOFYS

Karbon Fiyatlandırmasının Washington DC

Durumu ve Eğilimler Mayıs 2014

2014

Dünya Bankası ekibinin liderliğini Alexandre Kossoy yapmıştır. Ekipte aynı zamanda, bu raporun projelendirmesini yapan Klaus Oppermann, Alexandrina Plat nova-Oquab ve Suphachol Suphachalasai de yer almaktadır. Niklas Hohne, Noemie Klein, Alyssa Gilbert, Long Lam, Gemma Toop, Qian Wu, Markus Hagemann, Carlos Casanova-Allende, Lina Li, Bram Borkent, Carsten Warnecke ve Lindee Wong’dan oluşan bir Ecofys ekibi, Dünya Bankası ile birlikte bu raporu hazırlamıştır.

DÜNYA BANKASI GRUBU ECOFYS İklim Değişikliği

2

© 2014 Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası / Dünya Bankası 1818 H Street NW, Washington DC 20433 Telefon: 202-473-1000; Internet: www.worldbank.org Bazı hakları saklıdır. 1 2 3 4 17 16 15 14 Bu çalışma, harici katkılarla Dünya Bankası kadrosunun bir eseridir. Bulgular, yorumlar ve ifade edilen kanaatler, Dünya Bankasının, Yetkili Direktörler Kurulu veya temsil etmekte olduğu hükümetlerin görüşlerini yansıtıyor olarak varsayılmamalıdır. Dünya Bankası, bu çalışmada yer alan verilerin doğruluğunu garanti etmemektedir. Bu çalışmadaki herhangi bir harita üzerinde gösterilen sınırlar, renkler veya diğer bilgiler, herhangi bir bölgenin yasal statüsüne dair Dünya Bankasının herhangi bir muhakemesi ya da bu sınırları kabul ettiği veya onayladığı anlamına gelmemektedir. Burada yer alan hiçbir şey, Dünya Bankasının imtiyazları ve dokunulmazlıkları üzerine getirilen bir sınırlama ya da bunlardan feragat edilmesi niteliğini taşımayacak ya da bu şekilde yorumlanmayacaktır; zira bahsi geçen imtiyazlar ve dokunulmazlıklar özel olarak saklıdır. Haklar ve İzinler

Bu çalışmaya, Creative Commons Attribution 3.0 IGO lisansı (CC BY 3.0 IGO) altında erişilebilmektedir http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/igo. Creative Commons Attribution lisansı altında, aşağıdaki koşullar uyarınca, ticari amaçlar da dahil olmak üzere bu çalışmayı özgürce kopyalayabilir, dağıtabilir, aktarabilir ve uyarlayabilirsiniz: Atıf – Lütfen bu çalışmaya aşağıdaki şekilde atıfta bulununuz: “Kossoy, Alexandre; Oppermann, Klaus; Platonova-Oquab, Alexandrina; Suphachalasai, Suphachol; Höhne, Niklas; Klein, Noémie; Gilbert, Alyssa; Lam, Long; Toop, Gemma; Wu, Qian; Hagemann, Markus; Casanova-Allende, Carlos; Li, Lina; Borkent, Bram; Warnecke, Carsten; Wong, Lindee. 2014. State and Trends of Carbon Pricing 2014 (Dünya Bankası 2014, Karbon Fiyatlandırmasının Durumu ve Eğilimleri). Washington, DC: Dünya Bankası. © World Bank. https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/18415 License: CC BY 3.0 IGO.” DOI: 10.1596/978-1-4648-0268-3 Lisans: Creative Commons Attribution CC BY 3.0 Lisans: Creative Commons Attribution CC BY 3.0 IGO

Çeviriler – Bu çalışmanın çevirisi, PMR Türkiye Projesinin desteği ile T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılmıştır. Bu çeviri, Dünya Bankası tarafından yapılmamış olup, resmi bir Dünya Bankası çevirisi olarak addedilmemelidir. Dünya Bankası bu çevirideki herhangi içerik veya hatadan mesul olmayacaktır. Uyarlamalar – Eğer bu çalışmadan bir uyarlama yaratırsanız, lütfen atıfla beraber şu feragatnameyi ekleyiniz: Bu, Dünya Bankası tarafından hazırlanan orijinal bir çalışmanın uyarlamasıdır. Uyarlamada ifade edilen görüşler ve fikirlere ait sorumluluk sadece uyarlamanın yazar veya yazarlarına ait olup Dünya Bankası tarafından bir tasdike tabi tutulmamıştır. Üçüncü şahıs içeriği – Dünya Bankası çalışma içinde yer alan içeriğin her bir bileşenine sahip olmayabilir. Bu nedenle Dünya Bankası, çalışmada yer alan herhangi üçüncü şahsa ait ferdi bileşen veya bölümün, adı geçen üçüncü şahısların haklarını ihlal etmeyeceğini garanti etmemektedir. Böylesi ihlallerden kaynaklı istemlerin riski sadece size aittir. Çalışmadaki bir bileşeni yeniden kullanmak istiyorsanız, bu yeniden kullanım için iznin gerekli olup olmadığını belirlemek ve telif hakkı sahibinden izin almak sizin sorumluluğunuzdadır. Bu bileşenlere örnek olarak tablolar, şekiller veya görüntüler verilebilir ancak bunlarla sınırlı olmak zorunda değildir. Haklar ve lisanslara ilişkin tüm sorular için: Yayın ve Bilgi Bölümü (Publishing and Knowledge Division), Dünya Bankası (The World Bank), 1818 H Street NW, Washington, DC 20433, ABD; faks: 202-522-2625; e-mail: [email protected] . ISBN (elektronik): 978-1-4648-0268-3 DOI: 10.1596/978-1-4648-0268-3 Fotoğraf tanıtım bilgileri: başlık, sayfa 20, 76: Thinkstock, geri kalanı: Shutterstock Baskı: Westland Yazıcıları

http://www.worldbank.org/

http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/igo

https://eposta.csb.gov.tr/owa/redir.aspx?C=NkkTlvMdJ0y4EXi26pKClvmZq9NnttEIl0m_GORaf7Ed6RCBjoBlCx3sD4kL_AFYDacuKQnX1ww.&URL=https%3a%2f%2fopenknowledge.worldbank.org%2fhandle%2f10986%2f18415

mailto:[email protected]

3

Bu rapor, dünya çapında karbon fiyatlandırmasının evrimini takip etmektedir. Geçen yılın raporu, başlıca karbon fiyatlandırma inisiyatiflerinin haritasını çıkartmıştır. Bu yılki rapor, bu gelişmekte olan inisiyatiflerin her birinin durumunu sunmakta ve karbon fiyatlandırmasında yeni çıkan eğilimleri irdelemektedir. Dünya çapında yakın zamana ait dikkat çekici durumlar ve gittikçe artan deneyimlerden alınabilecek anahtar derslere odaklanılmaktadır. Rapor, kalitesi ve netliğini sağlayan, karbon piyasasındaki şu meslektaşlarımızın kıymetli yazılı katkıları ve perspektiflerinden büyük ölçüde faydalanmıştır: Gilbert E. Metcalf, Sarah Moyer, Ian Parry, Robert Stowe, Massimo Tavoni ve David Weisbach. Ayrıca, bu raporun geliştirilmesi sırasında işbirlikleri ve anlayışlarını bize sunanlara da teşekkürlerimizi iletmeyi borç biliriz: Jose Andreu, David Antonioli, Cesar Arreola, Ismael Aznar-Cano, Richard Baron, Valentin Bellassen, Pablo Cesar Benitez, Carter J. Brandon, British Columbia Maliye Bakanlığı, Jason Brown, Scott Cantor, Benjamin Coleman, Claude Cote, Nina Doetinchem, Jane Olga Ebinger, Pablo Fernandez de Mello e Souza, Rob Fowler, Pierre Guigon, Stephane Hallegatte, Anthea Harris, Noriko Hase, Sabine Henders, Takashi Hongo, Aya Hosono, Ted Jamieson, Sam Johnson-Hill, Frank Jotzo, Grant Kirkman, Benoit Leguet, Mike McKensey, Frank Melum, Megan Meyer, Craig Milne, Eva Murray, John O’Brien, Grzegorz Peszko, Molly Peters-Stanley, Gareth Philipps, Brice Jean Marie Quesnel, Lasse Ringius, Igor Shishlov, Nicole Spears, Lisbeth Strandmark, Gray Taylor, George Waldburg-Wolfegg, Xueman Wang, Simon Whitehouse ve Shuang Zheng.

4

KISALTMALAR VE AKRONİMLERİN LİSTESİ

°C Santigrat Derece

A AAU Tahsis Edilmiş Birim AB Avrupa Birliği AB ETS Avrupa Birliği Emisyon Ticaret Sistemi ABD Amerika Birleşik Devletleri ACCU Avustralya Karbon Kredi Birimi ACR Amerikan Karbon Sicili ADB Asya Kalkınma Bankası ADP Güçlendirilmiş Eylemler için Durban Platformunda Geçici Çalışma Grubu ARB Hava Kaynakları Kurulu ANREU Avustralya Ulusal Emisyon Birimleri Sicili

B BAU Referans Senaryo

BOCM Çift Taraflı Denkleştirme Kredi Mekanizması BM Birleşmiş Milletler

C CCB İklim, Toplum ve Biyoçeşitlilik CCER Çin Onaylı Emisyon Azaltımı CCR Maliyet Çevreleme Rezervi CCS Karbon Yakalama ve Depolama CDM Temiz Kalkınma Mekanizması CER Sertifikalandırılmış Emisyon Azaltımı CFI Karbon Çiftçiliği İnisiyatifi CH4 Metan Ci-Dev Kalkınma için Karbon İnisiyatifi CITSS Uygunluk Aracı İzleme Sistem Hizmeti CMP Kyoto Protokolü Taraflarının Toplantısı olarak görev gören Taraflar Konferansı CO2 Karbon Dioksit CO2e Karbon Dioksit Eşdeğeri COP Taraflar Konferansı CPM Karbon Fiyatlandırma Mekanizması

5

D DNA Yetkilendirilmiş Ulusal Makam DOE Yetkilendirilmiş Bağımsız Denetim Kuruluşu DRC Kalkınma ve Reform Komisyonu

E EB İcra Kurulu EBRD Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası EC Avrupa Komisyonu EEA Avrupa Ekonomik Alanı EPC Emisyon Performans Kredileri ERPA Karbon Emisyon Azaltımı Satım Sözleşmesi ERU Emisyon Azaltım Birimi ETS Emisyon Ticaret Sistemi EUA Avrupa Birliği Emisyon Tahsisi

F FCPF Orman Karbon Ortaklığı Fonu FVA Çeşitli Yaklaşımlara yönelik Çerçeve

G GCF Yeşil İklim Fonu GIZ Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit

(Alman Teknik İşbirliği Teşkilatı) GtCO2e Gigaton Karbon Dioksit Eşdeğeri

H HFC Hidroflorokarbon HFC-23 Triflorometan hidroflorokarbon 23

I IBRD Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası ICAO Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı ICAP Uluslararası Karbon Eylem Ortaklığı ICE Kıtalar arası Borsa IEA Uluslararası Enerji Kurumu IET Uluslararası Emisyon Ticareti IETA Uluslararası Emisyon Ticareti Derneği IGES Küresel Çevre Stratejileri Enstitüsü IMF Uluslararası Para Fonu IPCC Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli ISO Uluslararası Standardizasyon Teşkilatı ITL Uluslararası İşlemler Kayıt Kütüğü

6

J J-CDM Japonya Yurtiçi Temiz Kalkınma Mekanizması

JCM Ortak Kredilendirme Mekanizması JCOS Japonya Karbon Denkleştirme Sistemi JI Ortak Uygulama JISC Ortak Uygulama Gözetim Komitesi JNR Yetki Alanına ait ve İç içe REDD+ J-VER Japonya Doğrulanmış Emisyon Azaltım Sistemi JVETS Japonya Gönüllü Emisyon Ticaret Sistemi

K KAZ ETS Kazakistan Emisyon Ticaret Sistemi

KP Kyoto Protokolü KP1 Kyoto Protokolü altındaki İlk Taahhüt Dönemi KP2 Kyoto Protokolü altındaki İkinci Taahhüt Dönemi ktCO2e Kiloton karbon dioksit eşdeğeri

L LAC Latin Amerika ve Karayipler

LDC En Az Gelişmiş Ülke LEPID Yükümlü Tüzel Kuruluşlar Kamu Bilgileri Veritabanı LULUCF Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık

M MOEJ Japonya Çevre Bakanlığı

MOTCC Madeni Yağ Vergisi: Karbon Ücreti MRP Pazara Hazırlık Teklifi MRV Ölçüm, Raporlama ve Doğrulama MtCO2e Megaton Karbon Dioksit Eşdeğeri Mt Megaton MW Megawatt

N N2O Nitröz Oksit

NAM Ulusal İmalatçılar Birliği NAMA Ulusal Programlara Uygun Azaltım Faaliyetleri NDRC Çin’in Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu NGCT Doğal Gaz Karbon Vergisi NGER Ulusal Sera ve Enerji Raporlaması NICFI Norveç Uluslararası İklim ve Orman İnisiyatifi NIM Ulusal Uygulama Ölçütü NMM Yeni Piyasa Temelli Mekanizma NZ ETS Yeni Zelanda Emisyon Ticaret Sistemi NZ EUR Yeni Zelanda Emisyon Birim Sicili

O OECD Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı OPR Denkleştirme Proje Sicili

P PFC Perflorokarbon

PMR Pazara Hazırlık için Ortaklık PoA Faaliyetler Programı ppm Milyonda bir parçacık

7

R RBF Sonuçlara dayalı Finansman

REDD Ormansızlaşma ve Orman Alanlarının Bozulmasından Kaynaklanan Emisyonların Azaltılması

REDD+ Ormanların Korunması, Sürdürülebilir Orman Yönetiminin Rolü ve Orman Karbon Stoklarının Arttırılmasını Dahil Ederek REDD’in Genişletilmesi

RGGI Bölgesel Sera Gazı İnisiyatifi RMU (Karbon) Giderme Birimi

S SBI Uygulama Yardımcı Organı

SBSTA Bilimsel ve Teknolojik Danışma Yardımcı Organı sCER İkincil Sertifilandırılmış Emisyon Azaltımı SF6 Kükürt hekzaflorür SGE Sera Gazı Emisyonu SGER Belirlenmiş Gaz Yayıcılar Yönetmeliği

T t Ton (unutmayınız ki, aksi belirtilmediği sürece bu raporda “ton”, 1 metrik ton’a, yani 1.000 kg’a tekabül etmektedir)

tCO2 Ton Karbon Dioksit tCO2e Ton Karbon Dioksit Eşdeğeri

U UK Birleşik Krallık

UNDP Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı UNEP Birleşmiş Milletler Çevre Programı UNFCCC Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi USEPA Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı

V VCS Doğrulanmış Gönüllü Karbon Standardı

VCU Gönüllü Karbon Birimleri

W WB Dünya Bankası

WCI Batı İklim İnisiyatifi

Y y Yıl

y/y Yıllarca

8

İÇİNDEKİLER

Kısaltmalar ve Akronimlerin Listesi 4

Yönetici Özeti 14

1 / Giriş 20

2 / Karbon fiyatlandırma araçları:

genel bakış, yeni eğilimler ve edinilen dersler 24 2.1. Karbon fiyatlandırma araçlarına küresel bakış 25 2.2. Karbon fiyatlandırma araçlarında yeni eğilimler 27 2.3. Mevcut deneyimlerden elde edilen politika tasarım dersleri 33

3 / Uluslararası karbon fiyatlandırma yaklaşımları 36 3.1. Uluslararası iklim müzakerelerinin durumu 37 3.2. Kyoto Protokolü altındaki mekanizmalar 38 3.2.1. Kyoto kredileri için arz ve talep durumu 38 3.2.2. Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM) 38 3.2.3. Ortak Uygulama (JI) 40 3.2.4. Uluslararası Emisyon Ticareti (IET) 41 3.3. UNFCCC altında piyasa araçlarına dönük yeni yaklaşımlar: Yeni Piyasa Temelli Mekanizma (NMM) ve Çeşitli Yaklaşımlar için Çerçeve (FVA) 41

9

3.4. Diğer uluslararası karbon fiyatlandırma yaklaşımları 42 3.4.1. Sonuçlara dayalı finansman (RBF) 42 3.4.2. Ağaç Kesme ve Orman Bozulmasından Kaynaklı Emisyonların Azaltılması, Ormanların Korunması, Sürdürülebilir Yönetiminin Rolü ve Orman karbon Stoklarının Arttırılması (REDD+) 42 3.4.3. Özel sektör gönüllü piyasası 43 3.5. Uluslararası karbon fiyatlandırma yaklaşımlarına tarihsel bakış: uluslararası emisyon ticareti ve CDM 44 3.5.1. Kyoto Protokolü altında uluslararası emisyon ticareti 44 3.5.2. Uluslararası denkleştirme mekanizması: CDM 44

4 / Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon

ticaret sistemleri ve kredilendirme yaklaşımları 48 4.1. Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret planlarına (ETS) ve kredilendirme yaklaşımlarına genel bakış 49 4.2. Mevcut emisyon ticaret sistemleri ve kredilendirme yaklaşımları 54 4.2.1. Avrupa Birliği Emisyon Ticaret Sistemi (AB ETS) 54 4.2.2. İsviçre Emisyon Ticaret Sistemi 56 4.2.3. Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı (ABD) 57 4.2.4. Bölgesel Sera Gazı İnisiyatifi (RGGI) 58 4.2.5. Alberta Sera Gazı Azaltım Programı (Kanada) 58 4.2.6. Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti Sistemi (Kanada) 59 4.2.7. Kazakistan Emisyon Ticaret Sistemi 59 4.2.8. Avustralya Karbon Fiyatlandırma Mekanizması (CPM) 61 4.2.9. Yeni Zelanda Emisyon Ticaret Sistemi (NZ ETS) 61 4.2.10. Japonya (çeşitli sistemler) 62 4.2.11. Çin Emisyon Ticaret Sistemleri (Pekin, Guangdong, Hubei, Şanghay, Shenzhen ve Tianjin) 64

4.3. Geliştirilmekte olan emisyon ticaret sistemleri ve kredilendirme yaklaşımları 67

4.3.1. Çin Emisyon Ticaret Sistemleri (ulusal ve Chongqing) 67 4.3.2. Kore Cumhuriyeti Emisyon Ticaret Sistemi 68 4.3.3. Brezilya, Şili, Kosta Rika, Meksika, Kuzey Amerika Pasifik Sahili, Rusya, Tayland, Türkiye ve Ukrayna’daki diğer potansiyel sistemler 69 4.4. Tesis düzeyi emisyon ticaretine tarihsel bakış: AB ETS ve NZ ETS 70 4.4.1. AB ETS 70 4.4.2. Yeni Zelanda ( üst sınır olmaksızın) ETS 73

10

5 / Ulusal ve ülke içi bölgesel karbon vergileri 76 5.1. Karbon vergilerine genel bakış 76 5.2. Mevcut karbon vergileri 78 5.2.1. Avustralya 78 5.2.2. British Columbia 78 5.2.3. Danimarka 79 5.2.4. Finlandiya 79 5.2.5. Fransa 80 5.2.6. İzlanda 80 5.2.7. İrlanda 80 5.2.8. Japonya 80 5.2.9. Meksika 81 5.2.10. Norveç 81 5.2.11. İsveç 82 5.2.12. İsviçre 82 5.2.13 Birleşik Krallık 83 5.3. Geliştirilmekte olan karbon vergileri 83 5.3.1. Güney Afrika 83 5.3.2. Brezilya, Şili, Oregon ve Kore Cumhuriyetindeki diğer olası vergiler 84 5.4. Karbon vergilerine tarihsel bakış: Danimarka ve

British Columbia örnekleri 84 5.4.1. Danimarka karbon vergisi 84 5.4.2. British Columbia’nın hazine gelirlerine etkisiz karbon vergisi 86

6 / Uluslararası iklim işbirliğinde karbon fiyatlandırması 88

Ek I – Uluslararası karbon fiyatlandırma yaklaşımlarına dair

tespitler ve rakamlar 98 I Kyoto kredilerine yönelik talep durumuna bakış 98 II CDM 99 III NMM ve FVA 103 IV RBF 103 V REDD+ 104 VI İklim bonoları 105

11

Ek II – Emisyon ticaret sistemlerine ilişkin detaylı

Güncel bilgiler 106 VII AB ETS 106 VIII Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı 114 IX RGGI 117 X Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti Sistemi 117 XI Avustralya CPM 118 XII JCM 121 XIII Çin (mevcut ve geliştirilmekte olan) 122

Ek III – Döviz kurları 128

Dizin 129

Tablolar 1 Emisyon ticaret sistemleri ve karbon vergilerine hızlıca bakış (mevcut ve geliştirilmekte olanlar) 25 2 CER ve ERU için arta kalan talep ve bunların muhtemel piyasaya sürülmeleri (2014–2020) 38 3 CDM tasarımının evrimi 45 4 Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: tahsisat yaklaşımları 53 5 Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: 2013’teki ilerleme alanları 54 6 Japonya’daki karbon fiyatlandırma araçları 63 7 Çin’de faaliyet halindeki pilot ETS’lere genel bakış 65 8 2020’ye yönelik emisyon azaltım hedefleri 90 9 2020 ve 2050’ye kadar küresel emisyon rotaları 92 10 CDM projesi, PoA kayıtları ve CER’in piyasaya sürülmesi 100 11 CDM’yi desteklemeye yönelik inisiyatif örnekleri 101 12 NMM ve FVA’nın rolü ve teknik tasarımına ilişkin başlıca irdelenen hususların özeti 103

12

13 AB düzeyindeki en alakalı karbon harici fiyatlandırma politikaları ve bunların AB ETS ile bağlantıları 113 14 ABD’de ulusal düzeydeki en alakalı karbon harici fiyatlandırma politikaları ve bunların karbon fiyatlandırması ile bağlantısı 116 15 Esnek fiyat döneminin ilk beş yılına yönelik CPM senaryoları için önerilen üst emisyon sınırı 120 16 Çin’deki pilot ETS’lerin anahtar nitelikleri 122 17 Çin’de faaliyet halindeki pilot ETS’ler için tahsisat yaklaşımları 124 18 Çin’de ulusal düzeydeki en alakalı karbon harici fiyatlandırma politikaları ve bunların karbon fiyatlandırması ile bağlantısı 127 19 31 Aralık 2013 itibariyle döviz kurları 128

Şekiller 1 Mevcut, geliştirilmekte olan ve potansiyel bölgesel, ulusal ve ülke içi karbon fiyatlandırma sistemlerinin (ETS ve vergi) özet haritası 16 2 Mevcut karbon fiyatlandırma sistemlerindeki fiyatlar 17 3 Ülke bazında sera gazı emisyonları 19 4 Mevcut, geliştirilmekte olan ve potansiyel bölgesel, ulusal ve

ülke içi bölgesel karbon fiyatlandırma araçlarının(ETS ve vergi) özet haritası 26

5 Mevcut karbon fiyatlandırma sistemlerindeki fiyatlar 32 6 CER ve ERU’ların piyasaya sürülmesi (2005-2013) 39 7 Proje ve PoA kayıtları (2004–2013) 39 8 Sayılarla CDM 45 9 Ülke ve teknoloji bazında kayıtlı CDM projelerinin dağılımı 46 10 CDM projelerinin ülke ve teknoloji bazında dağılımını belirleyen faktörler 47 11 Mevcut, geliştirilmekte olan ve potansiyel emisyon ticaret sistemlerinin haritası 50 12 Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: kapsam dahilindeki küresel emisyonların payı 51 13 Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: kapsam 52 14 Depor teklif sürecindeki anahtar gelişmelere göre etiketlenmiş AB tahsisleri fiyat gelişimi 56 15 Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programındaki birincil piyasada açık arttırmaya çıkartılan tahsislerin fiyatı ve ticaret hacimleri 57 16 RGGI’da açık arttırmaya çıkartılan tahsislerin fiyatı ve ticaret hacimleri 58 17 Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti Sisteminde açık arttırmaya çıkartılan tahsislerin fiyatı ve ticaret hacimleri 59

13

18 Faaliyet halindeki Çin pilot ETS’lerinin özellikleri 66 19 Çin pilot ETS’lerinde bugüne dek fiyatlar 67 20 Uluslararası kredi kullanımını etkileyen olaylarla etiketlenmiş olan NZ$ cinsinden ikincil CER fiyatına kıyasla NZU fiyatındaki gelişme 74 21 Taahhütlere uyum yılı bazında NZ ETS’de uyum için tedavülden kaldırılan birimlerin payı 75 22 Ormancılık, enerji ve sanayi, ve sıvı fosil yakıt sektörlerinin NZ ETS’si altındaki emisyonlar 75 23 Dünya çapında karbon vergileri ve yetkili alanlarında kapsanan SGE’lerin tahmini payı 78 24 İki farklı çaba paylaşım sisteminin 2030 yılındaki SGE emisyon izinlerinin bölgesel ticaret akışları ve 2

oC küresel hedef (pozitif = satış, negatif = alış) 96

25 Piyasadan çıkış 99 26 Aylık CER ve ERU’ların piyasaya sürülmesi, projeler ve PoA kayıtları, 2012 ve 2013 yılında onaya sunulan yeni başvurular 100 27 CDM’e tarihsel bakış: beklentiler ve sonuçlar 102 28 Çin pilot ETS’lerinde spot piyasada işlem gören hacimler 125

Kutular 1 Karbon fiyatlandırma araçları için tercih edilen tasarım nitelikleri 30 2 Özet: Faaliyet halindeki Çin pilot ETS’lerin özellikleri 65 3 Farklı yapıdaki mevzuata dayalı sistemlerin birbirleri ile ilişkilendirilmesi 93 4 2

oC için bir karbon piyasası 95

5 İklim bonoları 105 6 AB ETS ve uluslararası hava taşımacılığı 106 7 Avrupa’nın güçlü iklim hedefleri: Bu açıdan AB ETS 113 8 İlgili açıdan ABD karbon fiyatlandırma araçları 116 9 Çin’in güçlü iklim hedefleri: Bu açıdan pilot ETS’ler 127

14

Yönetici Özeti

Süregelen uluslararası iklim

müzakerelerinin çetin devam etmesine

rağmen, iklim değişikliği politikalarına

yönelik artan bir yoğunlaşma söz

konusudur ve birçok ekonomi, ulusal

azaltım eylemlerini planlamakta,

uygulamakta veya iyileştirmektedir. Bu

faaliyetler, geçmişteki deneyimleri

dikkatlice hesaba katmakta, başarıları

tekrarlamanın yoluna gitmekte ve zayıf

yönlerin üzerine eğilmektedir.

Uluslararası düzeyde Kyoto Protokolünün ikinci

taahhüt dönemi (KP2), küresel sera gazı (SGE)

emisyonlarının sadece %121’sini kapsamaktadır.

Günümüze dek onay veren sadece dokuz ülke

olduğundan2

tüm dikkatler, Paris’te

gerçekleştirilecek olan Birleşmiş Milletler İklim

Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) 2015

Taraflar Konferansı’na (COP) çevrilmiştir, zira bu

konferans uluslararası iklim eylemlerinin bir araya

gelmesi için bir fırsat teşkil etmektedir. Tüm

ülkelerin üzerinde uzlaştığı ve sağlam uluslararası

bir çözüm, özel sektörün karbon piyasalarına

yatırım yapma konusundaki güvenini yeniden

canlandırabilir zira özel sektör, yakın zamanda

ciddi kayıplar yaşamış olduğundan, müdahil

olmak konusunda isteksiz olmaya devam

etmektedir.

Uluslararası piyasanın belirsiz olduğu bir

dönemde, bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel

düzeylerde devam eden güçlü eylemler gelecek

için bir miktar da olsa ümit vaat etmektedir (bkz.

Şekil 1). Ulusal düzeydeki eylemler, hedefe odaklı

düşük karbon yatırımlarını bölgesel ve ulusal çapta

teşvik ederek, uluslararası yasal boşlukları kolektif

olarak aşma potansiyeline sahiptir. Günümüzde,

yaklaşık 40 ülke ve 20’nin üzerinde ülke içi

bölgesel yetkili merci, karbona bir fiyat

biçmektedir. Toplamda, tüm bu karbon

fiyatlandırma araçları ile sağlanan azaltım

neredeyse 6 gigaton karbon dioksit eşdeğeri

(GtCO2e) ya da yıllık küresel SGE’lerin

yaklaşık %12’sini kapsamaktadır. 3,

4

Karbon fiyatlandırması, farklı şekillerde

karşımıza çıkabilmektedir. SGE azaltımlarının

ölçeğinin büyütülmesi ve azaltım maliyetinin

düşürülmesi, iklim değişikliği ile mücadele

açısından son derece önemlidir. İklim

değişikliğinin boyutu ve müdahalenin aciliyeti

düşünüldüğünde, her türde karbon fiyatlandırma

yaklaşımı gerekli olacaktır. Karbon vergileri,

emisyon ticaret sistemleri ve kredilendirme

mekanizmaları gibi karbon fiyatlandırma araçları,

mümkün olan en geniş yelpazede ekonomik

kararların verilmesine imkan kılmaktadır. Ayrıca,

temiz kalkınmaya yönelik ekonomik teşviklerin

belirlenmesine dönük iklim değişikliğinin neden

olduğu dışsal maliyetlerin içselleştirilmesi

açısından büyük önem taşımaktadır. 14

1 Ukrayna, Kazakistan ve Beyaz Rusya dahil. Ancak bu ülkeler henüz KP’yi onaylayıp onaylamayacaklarına karar vermemişlerdir.

2 1 Mayıs 2014 itibariyle. Bangladeş, Barbados, Honduras, Kenya, Mauritius, Mikronezya (Federal Devletleri), Monako, Sudan ve Birleşik Arap

Emirlikleri. COP 18’de, KP2, Kyoto Protokolüne Doha tadili biçiminde kabul edilmiştir. Bu tadilin yürürlüğe girmesi için 144 Tarafça onanması gerekmektedir ancak Taraflar COP 18’de bu tadili 1 Ocak 2013 itibariyle geçici olarak uygulamak konusunda mutabakata varmışlardır ve bu da tadilin yürürlüğe girmesini askıya almıştır. 3 Ulusal emisyonlar için Kaynak: Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi/PBL Hollanda Çevre Değerlendirme Kurumu, EDGAR Versiyonu

4.2 FT2010, 2012, http://edgar.jrc.ec.europa.eu/index.php. İki anlamlı haneye yuvarlanmıştır. 4 Bu hesaplama, AB Gayret Paylaşımı Kararı ile kapsanan SGE’lerini ve ayrıca KP2 ile kapsanan emisyonları içermemektedir. Eğer bu iki

mekanizma da dikkate alınırsa, bu sayılar neredeyse 9 GtCO2e’ye veya küresel emisyonların %17,5’ine ulaşmaktadır (yani, Ukrayna, Beyaz Rusya ve Kazakistan, bu raporun hazırlanma tarihi itibariyle hâlâ KP2’nin onanmasını bekletmektedir ve onların SGE’lerini hesaplamaya dahil edilmemiştir).

http://edgar.jrc.ec.europa.eu/index.php

15

» Yaklaşık 40 ulusal ve 20’nin üzerinde

ülke içi bölgesel yetkili merci, karbonu fiyatlandırmaktadır.

Toplamda, tüm bu karbon fiyatlandırma araçları ile planlanan

azaltım neredeyse 6 GtCO2e veya yıllık küresel sera gazı

emisyonlarının yaklaşık %12’sini kapsamaktadır. «

Var olan sınırlı sayıdaki kamu kaynakları

düşünüldüğünde, karbon fiyatlandırma araçları,

iklim sorunu ile belli bir ölçüde mücadele

edebilmek ve tamamlayıcı nitelikte özel sektör

yatırımlarının teşvik edilmesi ve gelir

kaynaklarının arttırılması kabiliyetleri açısından

da gerekmektedir.

Farklı karbon fiyatlandırma yaklaşımları

düşünüldüğünde; karbon vergisi bir yandan

ekonomik sistemde karbon fiyatını garanti

ederken, diğer yandan bir emisyon ticaret sistemi,

emisyon üst sınırı sayesinde çevresel etki

açısından bir kesinlik sağlarken fiyat esnek kalır.

Ekonomik parametrelerdeki ani ve beklenmedik

değişiklikler zararlı olabilir, piyasanın temel

işleyişini bozar: Avrupa Birliği Emisyon Ticareti

Sisteminde (AB ETS) hâlihazırda aşılmaya

çalışılan sorunlardan biri budur.

Azaltım faaliyetlerinin tetiklenmesi açısından, bu

araçlar arasında seçim yapılması, tasarım

detaylarının doğru belirlenmesinden daha az önem

arz etmektedir. Her iki araç da, karbona bir fiyat

biçilmesi yoluyla ekonomik karar verme sürecini

etkiler ve her ikisi de gelirlerin artmasını sağlar.

Özellikle vergiler ve emisyon ticaret

sistemlerindeki açık arttırmalar geliri doğrudan

arttırır. Gelir akışının dikkatli kullanımı, politika

aracının etkinliğini arttırabilir.

Karbon fiyatlandırmasının erişim alanı

düze n l i ş ek i l de a r tmak tad ı r . Ka rbon

fiyatlandırma sistemleri artık Amerika Birleşik

Devletlerinin (ABD) ve Çin’in ülke içi bölgesel

yetkil i mercilerinde işler hale geçmiştir .

Her ne kadar ABD ve Çin’de ulusal çaptaki genel

ilerleme biraz zaman alacaksa da, dünyanın en

büyük iki emisyon üreticisinin artık karbon

fiyatlandırma araçlarına ev sahipliği yapıyor

olması dikkat çekicidir. Buna ek olarak, bu iki ülke

arasındaki görüşmelerin yoğunlaşması da, küresel

açıdan bir ümit ışığı olmaktadır.

» Dünyanın en büyük iki

emisyon üreticisi artık karbon

fiyatlandırma araçlarına ev

sahipliği yapmaktadır. «

Dünya çapındaki ilerleme aynı hızla devam

etmektedir. Sadece 2013 yılında, toplamda sekiz

adet yeni karbon piyasası5

faaliyete başlamıştır. Bu

yeni katılımcılarla, dünyanın emisyon ticaret

sistemlerinin ederi yaklaşık 30 milyar ABD

dolarını bulmaktadır.6

Çin artık dünyanın en büyük

ikinci karbon piyasasına ev sahipliği yapmakta

olup, 2013 yılındaki 2,084 MtCO2e emisyon üst

sınır değeri il7

, 1,115 megaton karbon dioksit

eşdeğerini (MtCO2e)8

kapsamaktadır. Karbon

vergilendirmesi de daha fazla ön plana

çıkmaktadır. Geçtiğimiz yıl, Meksika ve Fransa’da

yeni karbon vergileri yürürlüğe girmiştir. Kuzey

Amerika’da, Oregon ve Washington, doğru karbon

fiyatlandırma seçeneklerinin arayışındadır;

böylece, iklim değişikliği ile baş etmek amacıyla

işbirlikçi çabalar sergileyerek ilk harekete geçen

Kaliforniya, Québec ve British Columbia’ya

katılmıştır.

Şekil 1. Mevcut, geliştirilmekte olan ve potansiyel bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel karbon fiyatlandırma araçlarının (ETS ve vergi) özet haritası

5 Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı, Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti Sistemi, Kazakistan Emisyon Ticaret Sistemi ve beş adet

pilot Çin emisyon ticaret sistemi (Shenzhen, Şanghay, Pekin, Guangdong ve Tianjin). 6 Bu, bir emisyon üst sınırının belirlendiği ulusal, bölgesel ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri ile ilgilidir. Kyoto Protokolü uluslararası

emisyon ticaretini içermemektedir. 2013 emisyon üst sınırının 31 Aralık 2013 tarihindeki veya bu tarihten önce en yakın zamanda var olan tahsis fiyatı ile çarpım sonucuna dayalı olarak hesaplanmıştır. 7 Havacılık hariç.

8 1 Mayıs 2014 itibariyle işler hale geçmiş olan altı adet pilot Çin emisyon ticaret sistemi için emisyon üst sınır değeri (Pekin, Guangdong, Hubei,

Şanghay, Shenzhen ve Tianjin).

16

ETS uygulanıyor veya uygulanması planlanmış

Karbon vergisi uygulanıyor veya uygulanması planlanmış

ETS veya karbon vergisi düşünülüyor

Karbon vergisi uygulanıyor veya planlanmış, ETS düşünülüyor

ETS ve karbon vergisi uygulanıyor veya planlanmış

İki adım ileri, bir adım geri. Her ne kadar bazı

milletler, karbon fiyatlandırması konusunda somut

adımlar atıyorsa da diğerlerinde görülen son

gelişmeler gerilemeye işaret etmektedir.

Avustralya hükümeti, Karbon Fiyatlandırma

Mekanizma mevzuatını yürürlükten kaldırmayı

planlamaktadır ve en fazla emisyon salanlar

arasında ilk üçte yer alan Japonya, Yeni Zelanda

ve Rusya,9

Kyoto Protokolü’nün ikinci taahhüt

döneminde resmen geri çekilmiştir.

Buna ilaveten, Kyoto Protokolü altındaki piyasaya

dayalı mekanizmaların yarattığı altyapı dağılmaya

devam etmektedir zira mali kuruluşlar,

özel sektör aracı lar ı ve bir leşt i r ic i ler ve

Yetkilendirilmiş Bağımsız Denetçi Kuruluşlar

(DOE’ler) dahil olmak üzere birçok aktör ya

piyasadan çıkmıştır ya da faaliyetlerini ciddi

ölçüde azaltmıştır. Mevcut ve yeni çıkan

inisiyatiflerden kısa vadede toparlanmayı işaret

eden uluslararası kredi talebinin oluşmayışı, son

iki yılda özel sektör aktörlerinin yoğun bir şekilde

piyasadan ayrılmasına yol açmıştır. Temiz

Kalkınma Mekanizması (CDM) piyasa altyapısının

dağılmasına dönük endişeler, oluşan kurumsal

hafızaya ciddi ölçüde zarar verebilmekle beraber

olumlu politika sinyallerinin verilmesi halinde ve

verildiği zaman piyasanın toparlanmasını

geciktirebilir.

9 Buna ek olarak Kanada, ilk taahhüt döneminde Kyoto Protokolünden çekilmiştir.

17

Şekil 2. Mevcut karbon fiyatlandırma sistemlerindeki fiyatlar

İsveç karbon vergisi

Tokyo Üst Sınır Emisyon Ticareti

Norveç karbon vergisi (tavan değer) İsviçre karbon vergisi

Finlandiya karbon vergisi 10

11

Danimarka karbon vergi Fransa karbon vergisi, İzlanda karbon vergisi, Kaliforniya CaT, British Columbia karbon vergisi Guangdong Pilot ETS, Shenzhen Pilot ETS İrlanda karbon vergisi Québec CaT

Avustralya CPM Pekin Pilot ETS / AB ETS

UK karbon fiyat taban değeri

Meksika karbon vergisi (tavan), Güney Afrika karbon vergisi,

Tianjin Pilot ETS, Şanghay Pilot ETS Norveç karbon vergisi (taban)

Japonya karbon vergisi

Meksika karbon vergisi (taban), Yeni Zelanda ETS

10

EUA’ların 2011’deki ortalama fiyatı. Kaynak: Kıtalar Arası Borsa, EUA Gündelik Gelecekler, 20 Mart 2014. 11

İkincil CER’lerin 2013’teki ortalama fiyatı. Nisan 2013, rekor düşük fiyat olarak €0.03 gözlenmiştir. Kaynak: aynısı.

AB ETS’ye olan güven sert bir darbe almıştır zira

tasarlanan mekanizma, ciddi ekonomik darboğaz ile

baş edememiştir. AB ETS’deki fiyatlar, son yıl

içerisinde yaklaşık US$5-9 (€4-7) ile durgun bir

aralıkta kalmış, üç yıl önce gözlemlenen US$18

(€13)’a kıyasla oldukça büyük bir tezat

oluşturmuştur.10

AB ETS tesislerinden gelen talep

olmayınca, Kyoto kredi fiyatları da 2013 ve 2014

yılında tarihi taban değerlerine ulaşmış,

Sertifikalandırılmış Emisyon Azaltımları (CER’ler),

sadece US$0.51 (€0.37) değerine ulaşabilmiştir.11

Şu an ve 2020 arası dönemde Kyoto kredileri için

arta kalan talebin çok az olması ve ciddi sertifika

üretme potansiyeline sahip mevcut proje portföyü

arasındaki dengesizlik, toparlanma için pek bir ümit

vaat etmemektedir.

Fiyat sinyalleri çok çeşitlilik göstermektedir. Geçici

dalgalanmalar dışında, sistemler arasında karbon

fiyatları, Meksika karbon vergisinde

US$1/tCO2’nin daha altında kalan değerden

İsveç’teki US$168/tCO2 değerindeki karbon

vergisine kadar geniş bir aralıkta değişim

göstermektedir. Şekil 2, emisyon ticaret

sistemlerindeki fiyatların daha düşük olma

eğiliminde olduğunu, ağırlıklı US$12/tCO2’nin

altında toplandığını göstermektedir. Emisyon ticaret

sistemlerinde hâlihazırda daha düşük fiyatların

gözlemlenmesinin temel sebebi, rekabetçilik ve

karbon kaçağı sorunlarını önlemek amacıyla sıklıkla

bu vergilerin sanayiyi muaf tutup vergi yükünü özel

hanelere yüklemesinden kaynaklanmaktadır. Bu

emisyon ticaret sistemlerinde daha iddialı hedeflerin

alınması, fiyatların artmasına yol açabilir. Tokyo

Üst Sınır Emisyon Ticareti Programının

US$95/tCO2 ile çok daha yüksek düzeyde fiyat

sinyaline sahip olması dikkat çekicidir. Bunun

sebebi de, çok az miktarda azaltımın ticaretinin

yapıldığı likit olmayan bir piyasanın olmasıdır. Bu

yüzden fiyatlar, olgun bir piyasanın ekonomik

temellerini pek de yansıtmamaktadır.

18

Karbon vergilendirme sistemlerinde fiyatlar

bellidir ve bu yüzden de çeşitli siyasi gerçeklikleri

ve hedefleri yansıtırlar; ülkeler arasındaki

farklılıkların sebebi de budur. Ancak, mevcut

sistemlerdeki fiyatların çoğunluğu, günceli bir

gölge fiyat tahmini olan $35/tCO2’nin altındadır.12

Fiyatlar prensipte, düşük karbonlu yatırımları belli

bir ölçüde teşvik etmeye yetmeli ve iklim

sorununa ile mücadele etmek için gereken

dönüşümü destekler şekilde azaltımı azamiye

çıkartmalıdır.

Yerleşik aktörler yeni ve iyileştirilmiş

tasarımlarla yenilikler yapmaktadır. Karbon

fiyatlandırması ile deneyim arttıkça, sistem

tasarımı olgunluk kazanıp daha incelikli hâle

gelmektedir. Dolayısıyla kilit zorluklarla baş

etmek için yenilikçi nitelikler sunulmaktadır.

Diğer hususların yanı sıra ekonomik darboğaz,

AB ETS’de ciddi oranda tahsis fazlasına sebep

olmuş, arzda yaşanan kıtlığı azaltmış ve fiyatları

aşağı çekmiştir. Mevcut şartlar altında gelecekte

piyasaların toparlanması için fazla bir şansın

olmadığını fark eden AB paydaşları, Avrupa

Komisyonunun (EC) liderliğinde, AB ETS’ye

destek çıkmak için bir plan tasarlamıştır. Kısa

vadede “depor”13

, uzun vadede önerilen piyasa

kararlılık rezervi kurulu bu sistemin üst sınır

değerine bir miktar esneklik getirecektir. Bu plan,

AB ETS’nin ekonomik koşullardaki

öngörülemeyen değişikliklerle daha iyi başa

çıkabilmesine imkân sağlayacaktır. Bölgesel Sera

Gazı İnisiyatifinde (RGGI) katılımcı devletler,

asıl plana kıyasla 2013’te üst sınır değerini %45

oranında geriye ölçekleyerek hedef değer

düzeylerini arttırmışlar, tahsis başına fiyatın iki

katına çıkmasını tetiklemişlerdir.

Danimarka karbon vergisi, özel sektörde emisyon

azaltımlarını teşvik etmiştir ancak ilave gelirlerle,

hükümet sübvansiyonları vergiden gelen sinyali

pekiştirmiş ve azaltım eylemlerinin

yaygınlaşmasını sağlamıştır. Böylesi tamamlayıcı

politika özellikleri, bir karbon vergisinin

etkinliğini güçlendirmeye yardımcı olmaktadır.

Uluslararası düzeyde CDM tasarımı, edinilen

dersleri entegre edecek şekilde evrimleşmiştir;

böylece dinamik, aynı zamanda da sürekli değişen

bir mekanizma haline gelmiştir. Bu raporda daha

detaylı irdelendiği gibi, söz konusu durumun bu

mekanizmadan kaynaklı işlem maliyetleri üzerinde

olumlu olduğu kadar olumsuz etkileri de olmuştur.

Karbon vergilendirmesi ve emisyon ticaret

yaklaşımlarının birbirleri ile uyumlaştırılması

gittikçe daha popüler olmaktadır. Birçok bölge

artık vergilendirme, emisyon ticaret sistemleri ve

denkleştirme sertifikalandırmasından unsurlar

içeren karbon fiyatlandırma seçeneklerini tecrübe

etmektedir. Örneğin; Güney Afrika ve Meksika’da

vergiler, denkleştirme kredileri ile birlikte

düzenlenmiştir.

Yeni tasarımların, piyasa araçlarının etkinliğini

azamiye çıkartmak, geçmişi temel alarak üzerine

sağlam bir şekilde geleceği inşa etmek, fakat aynı

zamanda da daha uygun araçları konuşlandırmak

için bir yol bulması gerekmektedir. Özellikle,

yüksek düzeyde riskler içeren ticari çevrelerde yer

alan pek çok düşük karbonlu teknolojilerin, yüz

yüze kaldıkları yığınla sektörel ve bölgesel yatırım

engellerini aşabilmeleri için farklı kaldıraçlar

gerekmektedir.

En önemlisi, işbirliği, başarı için hâlâ anahtar

özelliktir. Uluslararası piyasa, bir süredir

mücadele içindedir. Ancak, günümüzdeki ülke içi

eylemlerde yoğunlaşma, bölgesel, ulusal ve ülke

içi bölgesel paydaşlar arasında artan işbirliği

sayesinde desteklenir hâle gelmiştir. Her ne kadar

tek taraflı siyasi değişiklikler, AB-Avustralya

bağını zorlamış ve bağlantıların her zamandan

basit olmadığını göstermiş olsa da, Kaliforniya ve

Québec arasındaki işbirliği, karbon piyasalarının

birbirleri arasında bağlantılar kurulması suretiyle

büyüyebileceğini göstermiştir. Gelecekte, çeşitli

işbirlikçi yaklaşımlar, karbon fiyatlandırmasını

daha da güçlendirip iklim değişikliği politikalarını

genişletebilir.

Şekil 3, dünya çapındaki ülkelerdeki toplam

SGE’leri göstermektedir. Dünya çapında ülkelerin

yurtiçi emisyonları – ve dolayısıyla, emisyon

azaltım fırsatları – arasındaki kayda değer farklar,

çok geniş aralıkta değişen yurtiçi gerçeklikler,

öncelikler ve imkânları hesaba katan bir türde

uluslararası işbirliğine ne kadar ihtiyaç

duyduğumuzun altını çizmektedir.

12

Kaynak: Amerika Birleşik Devletleri Kurumlararası Çalışma Grubu, 12866 sayılı Kararname Altında Düzenleyici Etki Analizi için Karbonun

Maliyetine yönelik Teknik Güncelleme, 2013. 13

Depor, mevcut arz-talep dengesizliğini tamir etmeye yönelik ilk adım olarak, 9000 milyon EUA’nın planlanan açık arttırmasını ilk olarak

planlanan 2014 ve sonrasından, III. Aşamanın sonuna, yani 2019 ve 2020^ye kaydırılmasını içermektedir.

19

Şekil 3. Ülke bazında sera gazı emisyonları14

>1,000 MtCO2e/yıl 100–1,000 MtCO2e/yıl <100 MtCO2e/yıl

Böylesi bir işbirliği, güçlü hedefler için bir

dayanak yaratabilir. Buna karşılık olarak bu güçlü

hedefler, maliyetin kontrol edilmesi ve hedeflere

uyum bazında esneklik sağlanması için bir araç

olarak işbirliğini güdebilir. Dikkatli işbirliği

zaman alır ve birçok farklı şekillerde

gerçekleşebilir. Karbon fiyatlandırmasının pilot

denemelerinin yapılması ve uluslararası düzeyde

ölçeğinin büyütülmesi ve piyasaya dayalı

mekanizmalar sayesinde iklim finansının

arttırılması önemli bir ilk adımdır. Bir sonraki

aşılması gereken zorluk ise, münferit inisiyatifleri

uluslararası düzeyde entegre edilmiş karbon

fiyatlandırma yaklaşımlarına dönüştürmek

suretiyle, bu münferit inisiyatiflerin toplamından

daha büyük olan bir ürün yaratmak olacaktır.

14

Ulusal emisyonlar için kaynak: Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi /PBL Hollanda Çevre Değerlendirme Kurumu, EDGAR Versiyonu

4.2 FT2010, 2012, http://edgar.jrc.ec.europa.eu/index.php . İki anlamlı rakama yuvarlanmıştır.

http://edgar.jrc.ec.europa.eu/index.php

20

Bölüm 1 /

Giriş

21

1 / Giriş

» İklim değişikliğinin

etkilerini hâlihazırda

hissediyor olanların, bunu

inkâr etmek için zamanı

yoktur – bununla baş etmekle

uğraşıyorlardır. « Barack Obama

Küresel çapta 2013, kayıtlara geçen dördüncü en

sıcak yıl olarak yerini almıştır.15

Hükümetler arası

İklim Değişikliği Paneli (IPCC), mevcut sera gazı

(SGE) emisyon trendlerimizle devam etmemiz

halinde ortalama küresel sıcaklıkların muhtemelen

2 Santigrat dereceden (2°C) daha fazla artacağını

ve yüzyıl sonu itibariyle 4°C’yi aşan bir ısınmayı

tetikleyebileceğini teyit etmiş bulunmaktadır.16

Bu

ölçekte bir artış, insanların hayatları ve refahları

üzerine öngörülememiş tehditler getirerek,17

onlarca yıl içerisinde gelişen ekonomik

kalkınmayı geriye çekme potansiyeline sahiptir. İklim sistemleri

kırılma noktaları seviyesine itilirse, gıda, su, insan

sağlığı krizleri, ve ayrıca diğer felaket riskleri

kaçınılmaz olacaktır.

Sanayileşme öncesi seviyelere kıyasla, ortalama

küresel sıcaklık artışının 2°C altında sınırlanması

tehlikeli bir iklim değişikliğini önlemenin ön şartı

olarak genel kabul görmektedir. 2°C hedefe

ulaşılması kâğıt üzerinde hala mümkün

görünmesine rağmen, fırsatlar gittikçe

daralmaktadır. Küresel SGE’ler 2010 yılında

yaklaşık 50 giga ton karbon dioksit eşdeğerine

(GtCO2e)18

ulaşmıştır ve 2020 itibariyle 59

GtCO2e’ye tırmanacağı tahmin edilmektedir. 21nci

yüzyıl sırasında sıcaklık artışlarını 2°C’de

sınırlamak için uluslararası toplumun sera gazı

emisyonlarını 15 GtCO2e ila 44 GtCO2e19

oranında

kesmesi gerekmektedir. Her ne kadar bu ölçekte

bir değişim ulaşılamaz gözükse de, teknik olarak

mümkündür. Toplamda teknik olarak emisyon

azaltım potansiyeli, 2020 yılında 14 ila 20 GtCO2e

aralığında tahmin edilmektedir.20

Pratikte bu, 2°C

hedefini ulaşılabilir kılmak için, tüm ülkelerdeki

emisyon azaltım potansiyelinin seferber edilmesi

gerektiği anlamına gelmektedir.

15

Kaynak: Ulusal İklim Veri Merkezi (NOAA), Küresel Analiz – Yıllık 2013, en son erişim tarihi: 24 Mart 2014,

http://www.ncdc.noaa.gov/sotc/global/2013/13. 16

Kaynak: IPCC, Politika Yapıcılar için Özet. Alınan Yer: İklim değişikliği 2013: Fiziksel Bilim Temeli. I. Çalışma Grubunun Hükümetlerarası İklim

Değişikliği Panelinin n Beşinci Değerlendirme Raporuna katkısı, 2013. 17

Kaynak: IPCC, Politika Yapıcılar için Özet. Alınan Yer: İklim Değişikliğine Uyumu Geliştirmek için Aşırı Hava Olayları ve Afetlerin Risklerinin

Yönetilmesi. Hükümetler Arası İklim Değişikliği I ve II. Çalışma Grupları Özel Raporu, 2012. 18

Bu rakam, 2010 yılında 45,6–54,6 GtCO2e %95 ihtimal aralığında, EDGAR veritabanına dayanmaktadır. Kaynak: UNEP, Emisyon Açığı

Raporu 2013, 2013. 19

En az %66 oranında 2oC sınırına ulaşma şansı olabilmesi için bu gereklidir ve şu Kaynak’ta geliştirilmiş olan en az maliyet azaltım yoluna

dayalıdır: UNEP, Emisyon Açığı Raporu 2013, 2013. 2oC dünya beklentisini uzun vadede canlı tutmak için, küresel yıllık SGE’lerini 2030 itibariyle

35 GtCO2e’ye, 2050 itibariyle de 22 GtCO2e’ye geriletilmesi gerekmektedir. 20

Kaynak: UNEP, Emisyon Açığı Raporu 2013, 12 Mart 2013.

http://www.ncdc.noaa.gov/sotc/global/2013/13

22

Bu potansiyelden tam olarak faydalanabilmek için

küresel ekonominin dönüşmesi gerekmektedir.

Geleceğe dönük bakarsak, mümkün olan

azaltımların %70’inin üzeri, gelişmekte olan

ekonomiler ve geçiş dönemindeki ekonomilere

aittir.21

Yeni emisyon senaryoları

düşünüldüğünde, ortak bir hedefe yönelik

çalışmak için sağlam bir uluslararası işbirliği

gerekecektir. Yeşil teknolojilere yapılacak kamu

ve özel yatırımlar sayesinde ciddi gayret sarf

edilmeli, piyasa başarısızlıklarını düzeltmek ve

doğru teşvikleri sunmak için açık ve inanılır

politikalar ortaya konmalıdır. Sadece enerji

sektöründe, 2°C senaryosu ile tutarlı olan gerekli

ilave yatırımın 2010-2050 sırasında yılda 910

milyar ABD$ olduğu tahmin edilmektedir.22

Bu

rakam, 2012 yılında azaltım amaçları için bütün

iklim finans akışı olan 337 milyar ABD$’nın üç

katını temsil etmektedir.23

» 2°C hedefini ulaşılabilir

kılmak için, tüm ülkelerdeki

emisyon azaltım

potansiyelinin seferber

edilmesi gerekmektedir. «

Her ne kadar ülkeler sorunla mücadele için

adımlar atıyorsa da, günümüze kadar

gerçekleştirilen eylemler, belli bir ölçüde gereken

etkiyi yaratmaktan çok uzak olup gerekli olan

kaynakların sadece küçük bir oranını

kapsamaktadır. Ayrıca, Kyoto Protokolü’nün

ikinci taahhüt dönemine katılan ülkeler, küresel

SGE’lerin sadece %12’sini temsil etmektedir.24

Mevcut emisyon hedeflerinin,25

tümüyle hayata

geçirilmesi durumunda 2020 yılında ortalama

5 GtCO2e mertebesinde azaltım sağlamaları

beklenmektedir ve halen10 GtCO2e’lik bir azaltım

açığı kalacaktır. Bu açık yaklaşık olarak, Avrupa

Birliği (AB), Rusya ve Hindistan toplamında

salınan yıllık SGE’lere denk düşmektedir.

Açıkça ve inkâr edilemez bir biçimde ortaya konan

emisyon hedefleri, 2°C’lik bir dünyaya ulaşmak

için gerekenin gerisinde kalmaktadır. Yine de, şu

an itibariyle sürekli, 2020 sonrasında ise daha

agresif bir şekilde peşinde olunması gereken

uluslararası düzeyde paylaşılan gayretlere yönelik

önemli bir ilk adım teşkil etmektedir. 2011 yılında,

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve

Sözleşmesinin (UNFCCC) 17nci Taraflar

Konferansında (COP) Taraflar, 2020 yılından

itibaren gerçekleştirilecek uygulamalar için, 2015

yılına kadar küresel çapta bağlayıcı olan yeni bir

anlaşma için müzakerelerin sonuçlandırılmasına

karar vermiştir. Şu anda tüm gözler, Paris’te

gerçekleştirilecek olan 2015 COP’un sonuçlarına

çevrilmiştir, zira bu konferans, çok ihtiyaç duyulan

uluslararası ortaklıklar için sahneyi oluşturacaktır.

Emisyon azaltımlarının ölçeğinin büyütülmesi ve

maliyetlerinin düşürülmesi, iklim değişikliği ile

mücadele açısından elzemdir. Bu, diğer önemli

hususların yanı sıra, hedefli politikaların,

metodolojilerin ve düzenleyici çerçevelerin

desteğini gerektirmektedir. İklim sorununun

boyutu ve dayattığı aciliyet düşünülürse, her

türden çeşitli politikalar gerekecektir ve politika

yapıcıların, bu araçların uyum içinde beraberce

varlıklarını sürdürmelerini ve birbirlerini etkili bir

şekilde tamamlamalarını sağlamak durumunda

olacaklardır. Politikalar, günümüzde mali açıdan

daha düşük bir canlılığı olan düşük karbonlu

teknolojilerin konuşlanmasını destekleyen bir

ticareti mümkün kılan ortam yaratmalı ve daha

verimli olanların geliştirilmesini desteklemelidir.

21

Kaynak: IEA, Dünya Enerjisine Bakış 2012, 2012. 22

Kaynak: IEA, Enerji Teknolojisi Perspektifleri, 2012. 23

Kaynak: İklim Politikası İnisiyatifi, İklim Finansında Küresel Manzara, 2013. 24

Ukrayna, Kazakistan ve Beyaz Rusya dahildir ancak, bu ülkeler henüz KP2’yi onaylayıp onaylamama konusunda karar vermemişlerdir. 25

Çeşitli kaynaklara göre, ülkeler mevcut emisyon hedeflerini tuttursalar bile, küresel ortalama sıcaklığın 2100 yılına kadar, endüstriyel öncesi

düzeye kıyasla 3 ila 4oC arasında yükselmesi beklenmektedir. Emisyon Açığı Raporu 2013, 12 Mart 2013; İklim Eylem Takipçisi, en son erişim

tarihi: 17 Mart 2014, www.climateactiontracker.org ; Dünya Bankası, Karbon Fiyatlandırma İnisiyatiflerinin Haritasının Çıkartılması 2013, Gelişmeler ve Beklentiler, Mayıs 2013.

http://www.climateactiontracker.org/

23

Büyük ölçekte sorunla baş edilmesi için gereken

kayda değer ilave finansmanın ve mevcut olan

sınırlı kamu kaynakları göz önünde

bulundurulduğunda, karbon fiyatlandırma araçları

ciddi bir öneme sahip olmaktadır. En çok ihtiyaç

duyulan tamamlayıcı özel sektör yatırımlarını

pekiştirmek için kendine özgü bir kapasitesi

vardır. Bu raporun amacı için karbon

fiyatlandırması, SGE’ler üzerine açık bir fiyat

getiren inisiyatiflere atıfta bulunmaktadır. Bu,

emisyon ticaret sistemlerini, denkleştirme

mekanizmalarını, karbon vergilerini ve sonuçlara

dayalı finansmanı içermektedir. Bu inisiyatifler –

bu raporda detaylı şekilde tartışılacaktır –

uluslararası, bölgesel, ulusal ve ayrıca ülke içi

bölgesel düzeylerde planlanmakta ve hayata

geçirilmektedir. Dolaylı bir şekilde SGE’lere fiyat

biçen diğer politikalar, örneğin fosil yakıt

sübvansiyonlarının kaldırılması, yakıt

vergilendirmesi, yenilenebilir enerji desteği ve

enerji verimlilik sertifikası ticareti de gereklidir,26

ancak bu rapor sadece, emisyonlar üzerine açık

bir fiyat koymayı hedefleyen politikalara

odaklanmaktadır.

Bu raporun amacı, dünya çapındaki mevcut ve

geliştirilmekte olan karbon fiyatlandırma

inisiyatifleri konusunda okuyuculara bilgi vermek,

deneyimlerden şimdiye dek edinilen başlıca

dersleri sergilemek ve mevcut zorluklar

bağlamında karbon fiyatlandırması için muhtemel

bir rol önermektir. 2. Bölüm ilk olarak dünya

çapındaki karbon fiyatlandırma yaklaşımlarına

ilişkin genel bir görünüm sunmakta, küresel

inisiyatifler arasındaki ortak yönleri araştırmakta

ve geçmiş deneyimlerden edinilen derslerin yeni

eğilimleri şekillendirmeye nasıl yardımcı

olduğuna dair ipuçları vermektedir. 3, 4 ve 5.

Bölümler aynı yapıyı takip etmektedir. 3. Bölüm,

uluslararası karbon fiyatlandırma inisiyatiflerinin

mevcut durumunu değerlendirmekte ve iki mevcut

inisiyatifi analiz etmektedir. Amacı da, edinilen

dersleri çıkartmak ve verimlilikleri

değerlendirmektedir. 4 ve 5. Bölümler, sırasıyla,

emisyon ticaret sistemleri ile kredilendirme

yaklaşımlarına ve karbon vergilerine

yoğunlaşmaktadır. Bu üç bölüm, geçen yılın

raporuna kıyasla başlıca güncel gelişmelere vurgu

yapmaktadır; detaylı bilgilere Ek I ve II’den

ulaşabilinir. ? İşareti, Eklerde daha fazla

bilginin bulunabileceği sayfa numarasını ifade

etmektedir. Raporun ana metni, 6. bölümde yer

verilen2°C seviyesinde kalabilme çabası dâhilinde,

uluslararası işbirliğinin önemi ve piyasa araçlarının

potansiyel rolü ile son bulmaktadır.

26

Kaynak: IPCC WGIII, Politika Yapıcılar için Özel, Nihai Taslak, 13 Nisan 2014; IPCC WGIII, İklim Değişikliği 2007, İklim Değişikliğinin

Azaltılması, 2007.

24

Bölüm 2 /

Karbon fiyatlandırma araçları:

genel bakış, yeni eğilimler ve

edinilen dersler

25

2 /

Karbon fiyatlandırma araçları:

genel bakış, yeni eğilimler ve

edinilen dersler

2.1 KARBON FİYATLANDIRMA

ARAÇLARINA KÜRESEL BAKIŞ

Yaklaşık 40 adet ulusal ve 20’nin üzerinde ülke

içi bölgesel uygulamalar aracılığıyla karbona bir

fiyat biçilmektedir. Karbon fiyatlandırma araçları

özelinde, yıllık küresel SGE’lerin yaklaşık 6

GtCO2e’sini ya da yaklaşık %12’sini

kapsamaktadır.27

Bu karbon fiyatlandırma araçları çok çeşitli

olabilir; diğerlerinin yanı sıra karbon vergileri,

emisyon ticaret sistemlerini, denkleştirmeleri ve

sonuçlara dayalı finansmanı bünyesine katabilir.

Tablo 1, iki en önde gelen karbon fiyatlandırma

aracı olan emisyon ticaret sistemleri ve karbon

vergilerini uygulayan ulusal ve ülke içi bölgesel

yetkili mercilerin sayısını vermektedir.28

Şekil 4, hangi yetkili mercilerin bu karbon

fiyatlandırma araçlarını geliştirmekte olduğunu

göstermektedir. Bazıları özel olarak bir emisyon

ticaret sistemi veya vergiyi seçmekte; diğerleri ise

iki yaklaşımı birleştirmekte ya da politika

seçeneklerini açık tutmaktadır.

Tablo 1. Emisyon ticaret sistemleri ve karbon vergilerinin mevcut durumu (mevcut ve gelişmekte olan)

Araç Durum Bölgesel Ulusal Ülke içi Bölgesel

Toplam

ETS Uygulanıyor 1 (31 ülke)

4 13 18

Uygulanması planlanmış

1 1 2

Düşünülüyor 8 3 11

Vergi Uygulanıyor 11 1 12

Uygulanması planlanmış

1 1

Düşünülüyor 2 2

Henüz seçilmemiş

11 3 14

27

Bu hesaplama, KP2 kapsamında yer alan emisyonları ve ayrıca AB Çaba Paylaşım Kararı kapsamında yer alan SGE’lerini içermemektedir.

Eğer bu iki mekanizma da dikkate alınırsa, bu rakamlar, neredeyse 9 GtCO2e’ye ya da küresel emisyonların %17,5’ine ulaşır (yani, Ukrayna, Beyaz Rusya ve Kazakistan, bu raporun basım tarihi itibariyle hâlâ KP2’nin onanmasını bekletmektedir ve onların SGE’leri hesaplamaya dahil edilmemiştir). 28

ETS – uygulanıyor olanlar: Bölgesel ETS: AB ETS; Ulusal ETS: Avustralya, Kazakistan, Yeni Zelanda, İsviçre; ülke içi bölgesel ETS: Alberta,

Kaliforniya, altı pilot Çin ETS, üç Japonya planı, Québec, RGGI. / ETS – uygulanması planlananlar: Ulusal ETS: Kore Cumhuriyeti; ülke içi bölgesel ETS: Chongqing. / ETS – düşünülme aşamasında olanlar: Ulusal ETS: Brezilya, Şili, Çin, Japonya, Meksika, Tayland, Türkiye, Ukrayna; ülke içi bölgesel ETS: Rio de Janeiro, Sao Paulo, Washington Eyaleti. / Vergi – uygulanıyor olanlar: Ulusal vergi: Danimarka, Finlandiya, Fransa, İzlanda, İrlanda, Japonya, Meksika, Norveç, İsveç, İsviçre, Birleşik Krallık; ülke içi bölgesel vergi: British Columbia. / Vergi – uygulanması planlananlar: Ulusal vergi: Güney Afrika. / Vergi – değerlendirmekte olanlar: Şili, Kore Cumhuriyeti. / Karbon fiyatlandırma aracı henüz seçilmemiş: Ulusal: Kolombiya, Kosta Rika, Hindistan, Endonezya, Iran, Ürdün, Fas, Peru, Rusya, Tunus, Vietnam. ülke içi bölgesel: Manitoba, Ontario, Oregon.

26

Şekil 4. Mevcut, geliştirilmekte olan ve potansiyel bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel karbon fiyatlandırma araçları (ETS ve vergi)

ETS uygulanıyor veya uygulanması planlanmış

Karbon vergisi uygulanıyor veya uygulanması planlanmış

ETS veya karbon vergisi düşünülüyor

Karbon vergisi uygulanıyor veya planlanmış, ETS düşünülüyor

ETS ve karbon vergisi uygulanıyor veya planlanmış

Not 1: Düşünülmekte olan karbon fiyatlandırma araçları (turuncu renkli olanlar), emisyon ticaret sistemlerine atıfta bulunmaktadır. Ancak sadece Oregon’da, hangi türde inisiyatifin kullanılacağına dair görüşmeler sürmektedir.

Not 2: Emisyon ticaret sistemleri hakkında daha fazla bilgi için Şekil 11’e bakınız. Karbon vergileri hakkında daha fazla bilgi için Şekil 23’e bakınız.

27

2.2

KARBON FİYATLANDIRMA ARAÇLARINDA YENİ EĞİLİMLER

Bu raporun karbon fiyatlandırmasındaki

gelişmeler konusunda yürüttüğü envanter sayımı,

uluslararası iklim müzakerelerinin bir miktar

gerilim altında olmasına rağmen karbon

fiyatlandırmasına ilişkin deneyimlerin büyümekte

olduğunu ve fiyat bilgilerinin gittikçe daha yaygın

bir şekilde erişilebilir hale geldiğini göstermiştir.

Geçmişten edinilen derslere dayalı yenilikçi

çözümler, yeni sistemlerin geliştirilmesinde ve var

olanların sürekli iyileştirmelerinde dikkate

alınmaktadır. Başlıca yeni eğilimler bu noktada

devreye girmektedir.

Uluslararası yükümlülükleri düzenleyici

ortam belirsizliğini korumaktadır Uluslararası

düzeyde ilerlemelerin yavaş kaldığı bir yılı daha

geride bırakmış bulunmaktayız. Diyalogların,

2015’te güçlü ve kayda değer uluslararası iklim

değişikliği anlaşmasının oluşturulmasına

odaklanmaya devam etmesine rağmen, 2020

öncesi hedefleri hâlâ düşük kalmakta ve iklim

rejiminin geleceğine ilişkin belirsizlik devam

etmektedir.

Genel olarak hâkim olan bu ortam, uluslararası

karbon piyasalarının gerilemesini daha fazla

tetiklemiş ve Kyoto kredileri için talep tarafında

kayda değer bir artış olmazsa, proje temelli yeni

kredilerin oluşması için pek de bir cazibe

yaratmayacaktır. Bu senaryo ayrıca, ülke içi

karbon fiyatlandırma araçlarının teşvik edilmesine

dönük eğilime de katkı sağlamaktadır.

Tüm bunlara ek olarak, mevcut uluslararası

çerçeve, sonuçlara dayalı finansman (RBF)

yaklaşımının öne çıkmaya başlamasının

sebeplerinden biri olmaktadır. RBF, somut

sonuçlara ulaşıp, diğer yandan tüm piyasa ve

piyasa dışı seçenekleri geleceğe yönelik olarak

açık bırakma potansiyeline sahiptir.

Ulusal düzeyde ilerlemeler, temkinli bir hızla

da olsa devam etmektedir Artan ulusal veya

bölgesel düzeyde karbon fiyatlandırma

sistemlerine doğru eğilim, 2013’te de sabit bir

hızda devam etmiştir. Sadece 2013 yılında,

toplamda sekiz adet yeni karbon piyasası29

faaliyete geçmiş, 2014 yılında da Hubei’de ilave

bir piyasa açılmıştır. Bu yeni katılımcılarla

dünyanın emisyon ticaret sistemleri, yaklaşık 30

milyar ABD$ etmektedir.30

Çin, artık dünyadaki en

büyük ikinci karbon piyasasına ev sahipliği

yapmaktadır, bu piyasa: AB ETS sonrasında 1.115

MtCO2e’yi31

kapsamakta olup 2013 yılındaki üst

sınır değeri 2.084 MtCO2e olmuştur.32

Hâlihazırda planları olan ülkeler ve bölgeler, ilgili

politikalarını bu yıl içinde daha da

detaylandırmaya başlamış bulunmaktadır:33

Brezilya, Şili, Tayland, Endonezya ve Güney

Afrika gibi. Meksika’da bir karbon vergisinin

getirilmesi ve enerji sektöründe olası bir ETS’nin

kurulacağı haberi, küresel karbon fiyatlandırma

tablosuna bariz bir ekleme olacağı anlamına

gelmektedir. Diğer ülkeler ve bölgeler, (Tunus ve

Rusya gibi) karbon fiyatlandırma konusunda ilgi

düzeylerine göre ileriye dönük gelişmeler

sergilemiştir34

ve Rusya, uzun vadede kendisini

ETS’ye giden bir yola götürebilecek bir Başkanlık

kararnamesi çıkartmıştır. Hükümet inisiyatiflerine

ek olarak Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü

(ICAO), 2020 itibariyle havacılık için piyasaya

dayalı bir mekanizma için potansiyeli

değerlendirmiştir.

» Sadece 2013’te, sekiz adet

yeni karbon piyasası

açılmıştır. «

Karbona fiyat konulmasına doğru kararlı ve

süregelen eğilime rağmen, aksi yönde de bazı

adımlar gözlenmiştir. Geçen yıl öngörülmüş olsa

dahi, Avustralya hükümetinin Karbon

Fiyatlandırma Mekanizmasını (CPM) kaldırmaya

yönelik önergesi, Japonya’nın emisyon azaltım

hedefini düşürmesine dair beyanları, ve Japonya,

Yeni Zelanda ve Rusya’nın Kyoto Protokolü’nün

ikinci taahhüt döneminden resmi olarak geri

çekilmeleri ciddi birer gerilemedir.

29

Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı, Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti Sistemi, Kazakistan Emisyon Ticaret Sistemi ve beş adet

pilot Çin emisyon ticaret sistemi(Shenzhen, Şanghay, Pekin, Guangdong ve Tianjin). 30

Bu, bir üst sınır değerinin tanımlı olduğu ulusal, bölgesel ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri içindir. Kyoto Protokolü uluslararası

emisyon ticaretini içermemektedir. 2013 yılı üst sınır değeri ile 31 Aralık 2013’teki tahsis fiyatının, ya da bu tarihten önce en yakın mevcut olan fiyat verisi ile çarpımı sonucunda hesaplanır. 31

Çalışır haldeki altı pilot Çin emisyon ticaret sistemi için üst sınır değeri (Pekin, Guangdong, Hubei, Şanghay, Shenzhen ve Tianjin). 32

Havacılık hariç. 33

Piyasa Hazırlık Ortaklığı (PMR) ülkelerinin çoğu dâhil. 34

Tunus, Piyasa Hazırlık Ortaklığı (PMR) Mart 2014’te katılmıştır.

28

Ulusal şartlar, önemli bir rol oynamaya devam

etmektedir. Avustralya, Japonya ve Meksika’da

gözlenenler gibi önemli değişikliklerin altında

yatan sebepler çok değişkenlik göstermektedir.

Siyasi beyanlar ve konumlandırma önemlidir,

ancak enerji fiyatları, ekonomik büyüme ve

rekabetçilik algıları gibi daha geniş politik

hususlar ve yerel nüfusun tavırları da oldukça

önem arz etmektedir. Karbon fiyatlandırma

kararlarının, ulusal çerçeve ve stratejik önceliklere

ve ayrıca bahsi geçen bu diğer baskılara özgü

kalmaya devam etmesi beklenmektedir.

Önemli olan, mevcut ve planlanan karbon

fiyatlandırma inisiyatiflerinin coğrafi dağılımının,

Tayland, Çin ve Avustralya’dan Kuzey ve Güney

Amerika’ya ve Avrupa’nın içlerine kadar, geniş

kalmaya devam etmesidir. Ancak, fiili

uygulamaya geçişin dağılımı eşit değildir. Birçok

ülke, sıklıkla Temiz Kalkınma Mekanizması

(CDM) veya Ortak Uygulamanın (JI) ev sahipleri

olarak kendi deneyimlerini dikkate almakta ve

etkili olduklarından emin olana dek yeni bir

inisiyatife kendilerini bağlamak konusunda

isteksiz davranmaktadırlar.

Hızlı gelişmekte olan bazı yeni ekonomilerde,

kuruluşlar ve mevcut mevzuat temelinin hazır

olmasından daha ziyade, ekonomik büyüme daha

hızlı bir şekilde iklim değişikliği politikalarının

gelişiminde belirleyici etken olabilir. Fas,

Kazakistan, Türkiye ve Tunus gibi ülkeler,

günümüzde (Kazakistan örneğinde olduğu gibi)

ve gelecekte, karbon fiyatlandırma araçlarının

hayata geçirilmesine imkân sağlayacak kurumsal

ve yasal çerçevelerinin geliştirilmesinde

kendilerine yardımcı olan çeşitli donör finanslı

programlardan faydalanmaktadır. Diğerlerinin

yanı sıra GIZ, EuropeAid, Dünya Bankası (WB),

USAID ve NORAD tarafından yürütülen çeşitli

programlar sayesinde, karbon fiyatlandırma

araçları gittikçe artan bir şekilde söz konusu

ülkelerin genişleyen iklim değişikliği azaltım

gündemlerine taahhütleri ya da gönüllü emisyon

azaltım hedefleri aracılığıyla entegre edilmektedir.

Meksika ve Çin gibi gelişmekte olan ülkelerin

hükümetleri, kendi çerçevelerine uyarlanmış olan

araçlar geliştirmek için CDM’de edindikleri

deneyimlerinin üzerine çıkarak hareket

etmektedirler. Mevcut projeleri veya

metodolojileri doğrudan kullanabilmekteler. Aynı

zamanda bu ülkeler, örneğin eş faydalara değer

biçilmesi ve yerel kalkınmaya katkı sayesinde

iklim endişelerini, kalkınma öncelikleri ve kısıtları

ile birleştirmeye de çalışabilirler. Bu pro-aktif

birleşim, Kyoto mekanizmalarının iklim ve

kalkınma gündemleri arasındaki etkileşimleri

yakalayıp bunlara uygun şekilde cevap verme

konusundaki sınırlı kabiliyetinin ötesine

geçilmesinde de yardımcı olacaktır.

Ekonomik büyümeyi desteklemeye yönelik

tasarımlar Yurtiçinde avantajlar sunup aynı

zamanda küresel iklim değişikliği hedeflerini de

sağlayan sistemlerin kurulmasına dönük

odaklanma, çok net bir şekilde devam etmektedir.

Hem bazı vergi uygulayan ülkelerde (örneğin,

Danimarka) hem de, elektriği yoğun olarak

kullanan sanayiler için sistemin elektrik fiyatları

üzerindeki dolaylı etkisine yönelik bu yıl telafi

mekanizmaları getirmiş olan AB ETS’de

rekabetçilik önlemlerinde bir artış gözlenmiştir. Bu

türde önlemler, her ne kadar ekonomi için önemli

ise de, bir aracın temel amacında karşı çıkma riski

taşımayacak şekilde tasarlanması gerekmektedir.

Bazı analistler, Birleşik Krallık(UK)’ın tek taraflı

olarak bir karbon fiyat tabanını uygulamaya

geçirmesini, bir yandan Birleşik Krallık’ın yoğun

2050 emisyon azaltım hedefine dönük yolundan

sapmamasına yardımcı olmak açısından önemli

kabul etmekte, diğer yandan da bunun, Birleşik

Krallık’ın SGE’leri azaltırken, EUA’lar için

toplam talebi gerileterek nihai olarak Avrupa

Birliği Tahsis (EUA) fiyatını, dönüşüm

düzeylerinin aşağısına çekebileceğini ileri

sürmektedirler. Sözkonusu durum, potansiyel

olarak diğer AB ekonomilerinde emisyonların

arttırılması pahasına UK emisyonlarını

azaltacaktır.

Buna ek olarak, yeni karbon fiyatlandırma

araçlarının çoğu, örneğin Meksika vergisi gibi,

ülke içi denkleştirme programlarını içermekte, bu

da kaynakların ilgili yetki mercilere geri

döndürülmesini sağlamaktadır. Bu denkleştirme

sistemleri, ulusal ekonomiyi desteklemeye yönelik

bir talebin olduğunu göstermekle birlikte, CDM ve

gönüllü piyasalardan edinilen bir miktar

deneyimlerin olduğuna da işaret etmektedir.

29

Hazırlık aşamalarında “no-lose (cezasız)”

önlemler üzerine yaygın bir odaklanma söz

konusudur Uluslararası karbon piyasalarının

geleceğine dair endişeler ve ihtiyatlı bir

yaklaşımın tercih edilmesi, bazı ülkelerdeki

faaliyetleri sıfır-pişmanlık önlemleriyle

kısıtlamaktadır. Ülkelerin gelecekte olabilecekler

konusunda esnek ve iyi hazırlıklı olmasına olanak

tanımak üzere, Türkiye örneğinde olduğu gibi,

hazırlıkların yürütülmesi ve temel altyapıların

geliştirilmesine; örneğin, veri yönetimi ve izleme,

raporlama ve doğrulamanın (MRV) yerleştirilmesi

hususuna ağırlık verilmektedir.

Bu, yavaş ancak kararlı yaklaşım, muhtemelen

doğru zaman geldiğinde gelecekteki ulusal ve

ülke içi bölgesel sistemlerin tasarımı ve işler hale

geçirilmesini hızlandıracaktır. Bu yaklaşım

özellikle günümüzde krediler için uluslararası

talebe dayanan ve yurtiçi talep üretecek sistemler

yaratmak için henüz hazır olmayan ülkeler için

çok uygundur. Buna paralel olarak, bu hazırlık

aşamasında elde edilen deneyimler, uluslararası

mekanizmaların oluşturulmasına destek olacaktır.

İşbirliği devam etmekle birlikte, sistemlerin

birbirine resmen bağlanması daha yavaş

ilerlemektedir. Québec–Kaliforniya bağlantısı,

2013 yılında pekişmiş, 2014’ün başı itibariyle

resmiyet kazanmıştır. Bu, karbon piyasalarının

bütünleşmesine yönelik ileriye dönük önemli bir

adımdır ve ilk başta tasarımın eş hizaya

getirilmesinin, planların birbirine bağlanmasını

nasıl kolaylaştırabileceğini göstermektedir. Ancak

2013 yılında başka bir bağlantı faaliyeti

gözlenmemiştir ve bir anlamda bu, daha önceki

yıllarda beklenene göre daha yavaş bir ilerleme

anlamına gelmektedir. Ayrıca, Avustralya’da

yakın zamanda yaşanan değişiklikler, Avustralya–

AB ETS bağlantısının oluşma ihtimaline şüphe

düşürmektedir. Diğer yandan İsviçre ile AB ETS

arasında bağlantı kurulması da geçici olarak hız

kesmiştir.

Yeni oluşmaya başlayan yurtiçi karbon piyasaları

arasında bağlantı oluşturulması, politik açıdan zor

gözükmektedir ve çoğu yetki alanı için şu anda bir

öncelik teşkil etmemektedir. Ancak, ülkelerin

etkili karbon fiyatlandırma araçları yaratması için

tek ya da doğru çözüm her zaman bağlantı

kurulması olmayabilir.

Diğer yandan, güçlü uluslararası işbirliği, karbon

fiyatlandırma araçlarının gelişimine bilgi

sağlamaya devam etmektedir; hem politik hem de

teknik düzeyde ve özel sektör ile kamu sektörü

aktörleri arasında gelişmeler hakkında diyaloglar

artmaktadır. Avustralya, Çin’le bir Muhtıra

Anlaşması imzalamıştır, ABD ve Çin hedeflerin

birbirine yakınlaştırılmasına yönelik ümit vaat

edici görüşmelere girişmiştir ve AB de hâlihazırda

aktif bir şekilde Çin’le deneyimlerini paylaşma

sürecindedir. Donör programları, Güney–Güney ve

Güney–Kuzey diyalogları için fırsat yaratmaktadır.

Buna ek olarak, daha önceden CDM faaliyetleriyle

deneyimlenen birçok özel sektör pratisyeni, artık

teknik bilgilerini yeni karbon fiyatlandırma

araçlarına taşımaktadır. Bu işbirliği, karbon

fiyatlandırma konusundaki birikim ve deneyimin

yayılmasını sağlar, bu da, CDM ve JI piyasaları

tarafından günümüzde yaşanmakta olan “beyin

göçü” riskinin giderilmesine yardımcı olur.

Karbon vergi ile ETS kıyaslama tartışmaları

sönmektedir. Karbon vergileri ve emisyon ticaret

sistemleri, en yaygın karbon fiyatlandırma

seçenekleri arasında yer almaktadır. Daha fazla

ülke, karbon fiyatlandırmasına ilişkin sorunlarla

baş ettikçe, bir karbon vergisi ve bir ETS arasında

algılanan seçim yapma zorunluluğu daha az

sıkıntılı hale gelmektedir. Kutu 1, bu araçların

ilgili hedeflerine ulaşması için gerekli olan başlıca

nitelikleri ana hatları ile vermektedir.

Karbon vergisi bir yandan sistemdeki karbon

fiyatını garantilemektedir. Diğer yandan, bir

emisyon ticaret sistemi, üst sınır değer sayesinde

çevresel etki konusunda kesinlik sağlamakta ancak

fiyatlar esnek kalmaktadır. Ekonomik

parametrelerdeki ani ve beklenmedik değişiklikler,

piyasanın temel işleyişini bozucu ve sistem için

zararlı olabilir.

30

Kutu 1. Karbon fiyatlandırma araçları için tercih edilen tasarım nitelikleri

Hazırlayan: Ian Parry Çevre Para Politikaları Baş Uzmanı, Parasal İşler Bölümü, Uluslararası Para Fonu (IMF) Ekonomik verimlilik perspektifinden, karbon fiyatlandırma sistemleri için tercih edilen tasarım nitelikleri arasında aşağıdakiler yer almaktadır:

35

–– Emisyonların geniş kapsamlı bir şekilde kapsanması: Bu niteliğe, karbon içeriğine orantılı olarak fiyatlandırmanın petrol ürünleri, kömür ve doğal gaz tedariki üzerine tatbik edilmesiyle ulaşılabilir. Alternatif olarak, bazı sektörler için (örneğin elektrik), ücretler, yakıtın yakılması noktasında uygulanabilir, ancak idare daha fazla müdahil olabilir (ve küçük ölçekli emisyon salıcılar sıklıkla hariç tutulmaktadır). –– Tüm emisyonlar için homojen bir fiyatın uygulanması, uygun olacaktır çünkü hangi yakıttan gelirse gelsin ya da yakıtı kim kullanıyor olursa olsun, ton emisyon başına verilen zarar aynıdır. –– Kararlı ve tahmin edilebilir emisyon fiyatları, zaman içerisinde farklı noktalarda adımlı artan giderme maliyetlerini eşitleyerek maliyete etkinliği arttırır ve temiz teknoloji yatırımlarının yaygınlaştırılması için gereken uzun vadeli sinyallerin yerleştirilmesine yardımcı olur. Diğer azaltım önlemleriyle (örneğin yenilenebilir enerji için teşvikler) tutarlılığın iyileştirilmesi için, fiyatların azalmasını önleyici provizyonlar da gereklidir. –– Emisyon fiyatlarının çevresel zararlarla veya iklimin stabilizasyonu hedefleri ile uyarlanması. Gelecekteki iklim değişikliği zararlarına yönelik tahminler, CO2‘nin ton başına $35 düzeyinde fiyatlandırılması gerektiğini öngörmektedir,

36 ancak zarar değerlendirmeleri fazlasıyla tartışmalıdır.

Alternatif olarak, örneğin, 2020 yılında ton başına yaklaşık $30 (cari dolar cinsinden) ile başlatan ve yılda yaklaşık %5 artan bir küresel CO2 fiyatı, kabaca, nihai olarak ortalama tahmin edilen ısınmanın en azından fiyat bazında 2,5°C ile sınırlanması amacına uygun olacaktır

37

–– Mali temettünün azamiye çıkartılması, gelirlerin arttırılması ve gelirlerin verimli şekilde kullanılması, özellikle de ekonomiyi bozan daha geniş vergilerin yarattığı yükün azaltılması ve sosyal olarak tercih edilebilir (iklimle ilgili veya diğer) harcamaların finanse edilmesi anlamına gelmektedir. Mali temettüden faydalanılamaması, karbon fiyatlandırmaya yönelik tercihin, maliyete etkinlik sebeplerinden ötürü düzenleyici yaklaşımlar karşısında baltalanmasına yol açabilir.

38

–– Hassas haneler ve firmalar için dikkatli şekilde hedeflenmiş telafi planları. Aşırı telafi, kamu bütçesinden fonların yönlendirilmesi açısından yüksek bir maliyete sahiptir. Ticari açıdan korunmasız firmalar açısından, uluslararası fiyat tabanı anlaşmaları (AB’de katma değer ve tüketim vergilerine tatbik edilenlerle benzer anlaşmalar), rekabetçilikteki kayıplara karşı bir miktar koruma sağlar, bir yandan da ferdi olarak ülkelere emisyonları daha agresif bir şekilde fiyatlandırma esnekliği sağlar (örneğin, mali veya yan çevre faydaları, ya da yeşil tercihler nedeniyle).

35

Kaynak: Uluslararası Para Fonu, İklim değişikliğini Azaltmak için Parasal Politikalar: Politika Yapıcılar için bir Rehber (Washington DC, 2012). 36

Kaynak: Amerika Birleşik Devletleri Kurumlar Arası Çalışma Grubu. 12866 sayılı Kararname altında Düzenleyici Etki Analizi için Karbonun

Sosyal Maliyeti konusunda Teknik Güncelleme, 2013. 37

Kaynak: Nordhaus, W.D., İklim Kumarhanesi: Isınan bir Dünya için Risk, Belirsizlik ve Ekonomik Değerler (New Haven, Connecticut: Yale

Üniversitesi Baskısı, 2013). 38

Kaynak: Parry, I. ve Williams, R.C., ABD İklim Politikasının İleri Götürülmesi: Karbon Vergi Kaydırmaları İyi olan Tek Alternatif midir? (İklim

Değişikliği ve Sağduyu: Tom Schelling’in anısına hazırlanan Raporlar, Oxford Üniversitesi Baskısı, 2012).

31

Prensipte, ya karbon vergileri ya da emisyon ticaret sistemleri yukarıdaki kriterleri sağlayabilmektedir, ve bu yönden, yapılacak seçim, uygulanan hangi tür araçta, tasarım detaylarının en doğru yapılabileceği noktasına gelmektedir. Örneğin ticaret sistemleri, gelirleri ve fiyat kararlılık koşullarını yükseltmek için tahsislerin açık arttırmalarını içerebilir (örneğin, fiyatların belli bir hedef düzeyin altına inmesini önlemek için gerektikçe tahsislerin piyasadan geri çekildiği fiyat taban değerleri). Diğer yandan, bir karbon vergisi, önemli muafiyetler olmadan, genel olarak kabul görev ve kolayca tatbik edilen mevcut yakıt tüketim vergilerinin ve diğer çevresel zararlar için ceza bedellerinin daha doğal bir uzantısı olabilir (en önemlisi kömürden kaynaklı hava kirliliği de anı zamanda vergilendirilebilir). Ayrıca, vergi tahsilinde maliye bakanlıkları sorumlu olduğundan bu gelirler, çalışma gayreti ve anapara birikimi üzerine uygulanan daha geniş vergilerin azaltılması için kullanılma ihtimali daha yüksek olabilecektir. -------------------------------- Burada ifade edilen görüşler, yazarlara ait olup, IMF, İcra Kurulu ya da onun yönetimine atfedilmemelidir.

Azaltım faaliyetini tetiklemek açısından tasarım

detaylarının doğru seçilmesi, bu araçlar arasında

bir seçim yapılmasından daha önemlidir.

Özellikle, vergiler gelirleri doğrudan yükseltir;

benzer şekilde bir emisyon ticaret planında da

açık arttırmalar aynı görevi görür. Bu gelirlerin

dikkatlin şekilde kullanılması, politika aracının

etkinliğinin sağlanmasına yardımcı olabilir.

Araç seçiminde çeşitli öncelikler ve koşullar

belirleyici olacaktır. Bir karbon vergisinin

uygulamaya geçirilmesi, özellikle bir piyasa

yaklaşımını pek de uygun olmayabilecek

sektörlerde örneğin az aktörün olduğu, işlevsel bir

ticarete imkân veremeyecek olan sektörlerde,

çoğunlukla daha kolay ve daha hızlı olabilir. Bir

ETS, özel sektörle bir diyalogun başlatılması,

uygunluk yaklaşımlarında esnekliğe imkân

verilmesi ve önceden belirlenmiş bir çevresel

sonucu olması dâhil olmak üzere farklı avantajlar

sunabilir. Gittikçe artan sayıda politika yapıcı,

yaklaşımlarını optimize etmek için iki araçtan

aldıkları niteliklerin bir karışımını tatbik

etmektedir.

Kuzey Amerika’daki Pasifik Kuzeybatıda, birçok

eyalet karbon fiyatlandırmasını ön planda

tutmaktadır ve araçlarının tasarımı konusunda

(vergi benzeri veya ETS benzeri olacak şekilde)

seçim yapma aşamasındadır. Brezilya’da,

potansiyel bir ETS yol haritasına yönelik

araştırmaya, karbon vergilerinin derinlemesine bir

çalışması eşlik etmiştir. Ayrıca, ETS uygulamayı

planlayan Şili hükümeti, yakın bir zamanda, bir

karbon vergisi uygulamayı düşünebileceğini

belirtmiştir. Vergilendirme sisteminde

denkleştirmeler içeren Güney Afrika, ETS’lerinde

bir maliyet çevreleme unsuru içeren ve böylece

nitelik itibariyle daha bir vergi benzeri olan

Kaliforniya ve Bölgesel Sera Gazı İnisiyatifi

(RGGI) gibi, birçok bölge hibrit yaklaşımlar

uygulamaktadır. Avustralya’daki CPM, bir vergi

olarak başlamıştır, ancak ileride bir ETS’ye

dönüşecek şekilde aşamalı olarak gelişmesi

planlanmaktadır.

Bu raporda karbon fiyatlandırması, karbon vergisi

ve ETS şeklinde ayrı kategoriler altında

incelenmektedir ancak bu ayrım, pek de siyah

beyaz benzeri bir ayrım değildir.

32

Şekil 5. Mevcut karbon fiyatlandırma mekanizmalarındaki fiyatlar

İsveç karbon vergisi

Tokyo Üst Sınır Emisyon Ticareti

Norveç karbon vergisi (tavan değer) İsviçre karbon vergisi

Finlandiya karbon vergisi

Danimarka karbon vergi Fransa karbon vergisi, İzlanda karbon vergisi, Kaliforniya CaT, British Columbia karbon vergisi Guangdong Pilot ETS, Shenzhen Pilot ETS İrlanda karbon vergisi Québec CaT

Avustralya CPM Pekin Pilot ETS / AB ETS

UK karbon fiyat taban değeri

Meksika karbon vergisi (tavan), Güney Afrika karbon vergisi,

Tianjin Pilot ETS, Şanghay Pilot ETS Norveç karbon vergisi (taban)

Japonya karbon vergisi

Meksika karbon vergisi (taban), Yeni Zelanda ETS

Karbon fiyatlandırması gittikçe daha sofistike ve

çok yönlü bir hâl almaktadır. Yerleşik olan aktörler,

RGGI’da %45 üst sınır azaltımının uygulamaya

geçirilmesi ve depor sayesinde AB ETS’deki tahsis

fazlasıyla baş etmeye yönelik bir yaklaşım konusunda

mutabakata varılması gibi, önemli değişikliklerle öne

geçmiştir. AB ETS için bir piyasa kararlılık rezervinin

getirilmesine dair yeni önergeler, geçmişten edinilen

derslerin, bu karbon piyasalarının etkinliğini

iyileştirmek yönünde bir eyleme dönüşmekte olduğunu

göstermektedir.

Daha yeni planlar da, diğerleri için örnek teşkil etmekte

ve kendi içlerinde düzeltme amaçlı tekrarlamalar

(iterasyonlar) yapmaktadır. Örneğin Kazakistan, ilk

çalışma yılından sonra piyasanın daha iyi işlemesine

yardımcı olmak için MRV ve sicile kayıt unsurları

konusunda iyileştirmeleri yürürlüğe sokacaktır. Bazı

vakalarda yeni ulusal inisiyatifler, CDM üzerine inşa

olurlar. Nasıl ki Meksika projelerinden gelen Tasdikli

Emisyon Azaltımları (CER’ler), Meksika’nın planlarına

öne çıkmaktaysa, Çin’de de Çin CER’lerinin

(CCER’ler) kullanılması planlanmaktadır.

Mevcut sistemlerdeki bu iyileştirmelerin yanı sıra,

karbon fiyatlandırma araçları ulaştıkları alanları

genişletip arttırmaktadır. Karbon fiyatlandırma

yaklaşımları, gittikçe artan bir şekilde, uluslararası mali

destek sağlanması için sonuçlara dayalı bir araç olarak,

örneğin Ağaç Kesme, Orman Bozulmasından kaynaklı

Emisyonların Azaltılması için ve kimi karbon

fiyatlandırma unsurlarının aslen karbonu, iklim finans

transferlerini yönlendirmek için bir ölçü olarak

kullanan ormanların korunumu, sürdürülebilir yönetimi

ve orman karbon stoklarının arttırılmasının (REDD+)

rolü için kullanılmaktadır.

33

Piyasa, gittikçe daha fazla fiyat bilgisini

açıklamaktadır. Kaliforniya, Québec, Kazakistan

ve yedi Çin bölgesinin altısına ait emisyon ticaret

sistemleri, 2013 ve 2014’ün başlarında işlemeye

başlamıştır; böylece bu dönem, fiili karbon

piyasası kalkınması ve fiyat keşfi açısından

önemli bir dönem olmuştur. Fiyatlar planlar

arasında ciddi farklılıklar göstermektedir; Québec

ve Kaliforniya programlarında ise fiyatlar, asgari

açık arttırma fiyatının biraz üzerinde

seyretmektedir.

Geçici dalgalanmaların dışında, planlar arası

karbon fiyatları, Meksika karbon vergisinde 1

ABD$/tCO2‘den İsveç karbon vergisindeki 168

ABD$/tCO2’ye kadar ciddi bir aralığı işgal

etmektedir. Şekil 5, mevcut emisyon ticaret

sistemlerindeki fiyatların, vergilerden daha düşük

olma eğilimde olduğu ve 12 ABD$/tCO2 altında

toplaştığını göstermektedir. Emisyon ticaret

sistemlerinde günümüzde görülen düşük

fiyatlarının temel sebebi, vergilerin genelde

sanayiyi muaf tutup vergi yükünü özel hane

halkları üzerine yıkması ve böylece rekabetçilik

ve karbon kaçağı sorunlarından kaçınması gibi

gözükmektedir.

Bu sistemlerde şevkin artması, fiyatların

artmasına yol açabilir. Üst sınır değerinin

sıkılaştırılması sonrasında RGGI’de yakın zaman

öncesinde görülen fiyat artışı, planlar olgunlaşıp

rafine hale geldikçe fiyatların artma potansiyelini

gözler önüne sermektedir.

Tokyo Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı, 95

ABD$/tCO2 ile, çoğu emisyon ticaret planından

daha yüksek bir fiyat sinyaline sahip olmasıyla

dikkat çekicidir. Bu da, çok az azaltımın takas

edildiği likit olmayan bir piyasa ile

açıklanmaktadır. Dolayısıyla, fiyatlar her

zamandan, olgun bir piyasanın ekonomik

temellerin yansıtmayabilmektedir.

Karbon vergilendirme planlarında fiyatlar sabittir,

bu yüzden çeşitli politik gerçeklikler ve gayeleri

yansıtırlar: ülkeler arasındaki büyük farklılıkların

sebebi de budur. Mevcut fiyatlandırma araçların

çoğunluğu, karbonun uygun bir gölge fiyatının

yakın zamanlı makul bir tahmini olan 35

ABD$/tCO2 altında karbon fiyatları

üretmektedir.39

Kutu 1’de açıklandığı üzere,

fiyatın doğru belirlenmesi, karbon fiyatlandırma

aracının anahtar unsurlarından biridir.

2.3 MEVCUT DENEYİMLERDEN ELDE

EDİLEN POLİTİKA TASARIM DERSLERİ

En uzun süredir işleyen bir takım karbon

fiyatlandırma araçlarına daha detaylı bakıldığında,

çıktılar, piyasa işleyişi ve söz konusu araçların

politika tasarımına dair daha fazla bir anlayış

edinilebilir. Bu rapor, birçok böylesi araca daha

yakından bakmaktadır: Kyoto Protokolü altındaki

uluslararası emisyon ticareti, CDM, AB ETS, NZ

ETS, ve Danimarka ve British Columbia’ya ait

karbon vergileri. Temel bulgular aşağıda

sunulmuştur.

Karbon fiyatlandırma araçları işe yarar: ancak

her zaman istenen şekilde ya da istenen ölçüde

değil. Yukarıda listelenen araçların tümü, emisyon

azaltımlarını tetiklemiştir ve iklim değişikliği

azaltımına yönelik öyle ya da böyle bir yol kat

etmiştir. Ancak sonuçların tümü, Danimarka

karbon vergisi gönüllü anlaşmalarında olduğu gibi,

istenen ölçekte olmamaktadır: bahsi geçen

anlaşmalar neticesinde elde edilen emisyon

azaltımları, ilk başta tahmin edilenin altında

olmuştur.

Emisyon azaltımları her zaman istenen şekilde

dağılmaz. NZ ETS, yurtiçinde emisyon

azaltımlarını öngörülen hızda tetiklememiştir ve

CDM deneyimi, ülkeler ve teknolojiler arasında

eşitsiz bir dağılım sergilemiştir. Bir karbon

fiyatlandırma aracını devreye koyarken, baştaki

politika hedeflerine bağlı olarak, sonuçların

dağılımları açısından bir miktar esneklik kabul

edilebilir ve beklenmelidir.

39

Kaynak: Amerika Birleşik Devletleri Kurumlar Arası Çalışma Grubu, 12866 sayılı Kararname altında Düzenleyici Etki Analizi için Karbonun

Sosyal Maliyeti konusunda Teknik Güncelleme, 2013.

34

Çoğunlukla, temel bir karbon fiyatlandırma

aracına ek olarak tamamlayıcı önlemler gerekli

olmaktadır. Örneğin Danimarkalı vergi

durumunda, enerji verimliliğini tetiklemek için

ilave politikalar hâlâ gerekmektedir. CDM’de,

projelere yapılan yatırımlara, bir ekonomide

dönüşümsel bir değişimi yaratmak üzere diğer

tasarım özelikleri veya araçların eşlik etmesi

gerekmektedir. AB ETS, İskandinav ülkelerinde

tamamlayıcı bir şekilde karbon vergileriyle bir

arada uygulanma eğilimindedir; bu da, sıklıkla tek

bir araç veya politika desteğinden daha fazlasının

gerekli olduğunu göstermektedir.

Burada araştırılan emisyon ticaret sistemleri ve

denkleştirme sistemleri, mali sektör için çekici

olan, bağımsız işleyebilen ve sofistike piyasalar

yaratma gücüne sahip olmuş, geniş aralıktaki

piyasa katılımcısının müdahil olmasıyla

sonuçlanmıştır. AB ETS ve özellikle CDM ile

ilgili mali altyapı, fırsatlara hızlı şekilde cevap

verebilmiş, bazen piyasaya önemli bir likidite

getirmiş, fakat bazı zamanlar da, nihayetinde uzun

vadeli azaltım hedefleri ile çelişen kısa vadeli

sinyallerin peşinden gitme mecburiyetinde

bırakılmıştır.

Buna ek olarak, ve niyetin de bu olduğu

düşünüldüğünde, piyasaya dayalı mekanizmalar

sayesinde elde edilen emisyon azaltımları

çoğunlukla en az maliyeti olan giderme

seçenekleriyle olmuştur, fakat bu yüzden de,

CDM örneğinde olduğu gibi, azaltım gayretlerinin

çok az sayıda sektöre dar bir şekilde

odaklanmasına yol açmıştır. Ayrıca, her ne kadar

düşük fiyatlar iyi politika tasarımının bir

göstergesi olarak algılanabilse de, AB’deki

politika yapıcılar, bazıları tarafından, daha pahalı

uzun vadeli ve geniş aralıktaki yatırımları, örneğin

yenilenebilir enerji yatırımlarını desteklemesi pek

de mümkün olmayan, gereğinden düşük fiyatlar

sunan bir sistem tasarladıkları yönünde

eleştirilmiştir.

Araçlar, daha maliyete etkin ve esnek olacak

şekilde tasarlanabilir. Daha düşük uygulamaya

geçirme maliyetleri, her bir aracın maliyete

etkinliğini azamiye çıkartmaya yardımcı

olabilecektir. CDM altındaki işlem maliyetleri,

MRV ve yasal masraflar dâhil, daha ziyade,

mekanizmayı kanıtlanmış temiz teknolojilerdeki

düşük riskli yatırımlara odaklamıştır. Bu gözlem,

gelecekte yine de bütünlüğü önemli ölçüde

tehlikeye düşürmeyen, daha fazla yönlendirilmiş

ve basitleştirilmiş yaklaşımlara destek verilmesine

yardımcı olabilir.

Piyasa unsurları olan araçlar, makroekonomik

koşullardaki değişikliklere adapte olacak şekilde

tasarlanmamıştır. Bu, düşük talebin olduğu bir

senaryoda, karbon tahsislerinin ve kredilerinin arz

fazlasına yol açmıştır. İlk baştaki esnek olmama

durumu nedeniyle AB ETS, şu anda bir fazlalık

sorunu yaşamaktadır. Bu, neticede CDM

piyasasını da etkilemiştir. Ayrıca uluslararası

bağlamda genel kapsamlı talep eksikliği CDM

piyasasını etkilemiştir; bu da NZ ETS üzerinde bir

domino etkisi yaratmıştır.

Kararlılık ve kesinlik yaratmak üzere karbon

fiyatlandırma araçlarına, AB ETS’de olduğu gibi,

gittikçe artan bir şekilde daha fazla kural

eklenmektedir. Bu kuralların tasarımında,

gereğinden fazla karmaşık olmayacak, diğer

yandan planlarda yeterli ölçüde tahmin edilebilirlik

sağlayacak şekilde, dikkatli ayarlar yapılması

gerekmektedir.

Sistemler arasında bağlantı kurma işlemi,

piyasalara hem olumlu hem de olumsuz etki

ederek sonuçlanabilir. Bu deneyimler ayrıca,

doğrudan ya da dolaylı olarak, piyasalar arasında

bir bağlantı oluşturulmasının, güçlü ve etkili

olduğunu da göstermektedir. NZ ETS’deki fiyatlar

sonunda, bütünüyle CDM piyasası tarafından

belirlenmiştir ve CER fiyatları, yoğun bir şekilde

AB ETS’ye bağımlı olmuştur. Bu bağlar, güçlü

talep olduğunda CDM piyasasını ayağa kaldırıp

işler hale getirmek ve Yeni Zelanda’da potansiyel

yüksek maliyetlerin aşağı çekilmesi gibi olumlu

olduğu kadar, bir piyasada oluşan sorunların zincir

boyunca her bir aktöre aktarılmasından ötürü,

olumsuz sonuçlar da doğurmuştur.

35

Özel sektörde işe yarayan araçlar, devlet

düzeyinde genelde istenen sonucu

vermeyebilmektedir. Kyoto Protokolü

kapsamındaki Atanan Miktar Birimi (AAU)

ticaretinin deneyimi, bağımsız devletleri ve özel

sektörü çalıştırmaya yönelik teşvik edici

faktörlerin farklı olduğunu göstermektedir ve bu

yüzden de, bu farklı türdeki aktörün devreye

alınması için çeşitli türden politika yaklaşımlarına

ihtiyaç vardır. Ancak bu deneyim aynı zamanda,

özel ve kamu sektör kuruluşlarının birbirini

tamamlayabileceğini ve farklı rolleri (projelerin

tanıtımı, risk alıcı, hakem, vb.) üstlendiğini de

gözler önüne sermektedir.

Özel sektörün emisyon azaltımı elde etmedeki

rolü güçlü olmuş ve iyi karşılanmıştır. Özel

finansın sağladığı bu destek ve ayrıca yetiler,

iklim azaltım politikasının nihai başarısı açısından

önem arz etmektedir. Ancak, özel sektörün

liderliğini yaptığı gayretlere dayanma durumu –

CDM kapsamında olduğu gibi – en sahibi

ülkelerin daha geniş kapsamdaki iklim değişikliği

stratejilerine, emisyon azaltım faaliyetlerinin

entegrasyonunu sınırlı tutabilir.

Politika tasarımcıları, örtüşmeleri ve

etkileşimleri dikkate almalıdır. Daha önemlisi,

bu örneklerin her biri, diğer politikalarla

etkileşimin karmaşık ve tümüyle tahmin

edilmesinin zor olduğunu göstermektedir. Bu

etkileşimler, yenilenebilir enerji ve enerji

verimliliği politikalarının etkilerinin uygun

şekilde hesaba katılmamış olduğu AB ETS

örneğinde olduğu gibi, yurtiçi politikalarıyla

olabilir veya Kyoto esnek mekanizmalarıyla açık

bağlantının tam etkisinin öngörülememiş olduğu

NZ ETS örneğinde olduğu gibi, diğer uluslararası

politikalarla olabilir.

Bu dersler, karbon fiyatlandırma araçlarını

uygulamaya geçiren politika yapıcıların, hangi

politika örtüşmelerinin ilk baştan itibaren önemli

olduğunu daha net bir şekilde tahmin etmesine

yardımcı olmalıdır. Buna ek olarak, politikaları

gözden geçirmek ve beklentiler ile teslim

arasındaki eşleşmeme durumları için hesap vermek

amacıyla mekanizmalara sahip olma ihtiyacı sonuç

elde etmek ve hem kamu hem de özel sektör

tarafındaki tüm aktörleri devrede tutmak açısından

önemlidir.

Daha derin araştırmalar, daha iyi politika

seçimlerini yönlendirmeye yardımcı olacaktır. Karbon fiyatlandırma yaklaşımların altında yatan

ekonomik teorinin ne ölçüde gerçekliğe dönüştüğü,

belli bir ulusal bağlamda azaltımı sağlayan karbon

fiyatlandırma araçlarının geliştirilmesine yardımcı

olacaktır. Mevcut planların daha da yakından

irdelenmesi faydalı olacak ve gelecekteki bu

eğilimlere yön gösterecektir.

36

Bölüm 3 /

Uluslararası karbon

fiyatlandırma yaklaşımları

37

3 /

Uluslararası karbon

fiyatlandırma yaklaşımları

3.1 ULUSLARARASI İKLİM

MÜZAKERELERİNİN DURUMU

COP 19, Kasım 2013’te Varşova Polonya’da

gerçekleşmiştir ve yeni 2020 sonrası iklim

anlaşması için dört yıllık müzakere penceresinin

orta noktasını teşkil etmiştir. Yeni bir anlaşma

akdetmeden önce, taraflar arasındaki keskin

ayrımların çözümlenmesi gerekmektedir. Yeni

çıkan ekonomiler arasında yer alan büyük

emisyon yayıcılar, gelişmiş ülkeler eğer hedef

düzeylerini arttırmazlarsa, 2020 sonrası bağlayıcı

emisyon azaltım hedeflerini kabul

etmeyeceklerini açıkça ifade etmişlerdir. Peru,

Lima’da gerçekleşmesi planlanan COP 20

sonrasındaki amaç, Mayıs 2015’e kadar bir

müzakere metninin hazır edilmesidir.40

Taraflar,

COP 21’den önce, 2015’in ilk üç aylık dönemine

kadar, 2020 sonrası ulusal azaltım “katkı

paylarını” sunmaya davet edilmiştir.

2020 öncesi için azaltım hedefinin eksik oluşu,

mevcut ve yeni uluslararası piyasaya dayalı

mekanizmalar konusundaki görüşmeleri

yavaşlatmaya devam etmiştir.41

Kyoto

Protokolünün ikinci taahhüt dönemine (KP2) –

2013’ten 2020’ye kadar – katılımda bulunan

taraflar, küresel emisyonların sadece %12’sini

temsil etmektedir ve Tarafların KP2 için ortaya

koymuş olduğu emisyon azaltma hedeflerini içeren

Doha Tadil metni henüz yürürlüğe girmemiştir.

COP, 2020 öncesi hedef değer açığını kapatmak

için bir katkı sağlamak üzere, çift sayım olmadan,

CER’lerin gönüllü iptalini yaygınlaştırmaya

yönelik olarak Taraflara bir davet ortaya

koymuştur. Arttırılmış Faaliyet için Durban

Platformunda Özel Amaçlı Çalışma Grubu (ADP)

altında COP, Tarafları 2020 için mevcut emisyon

azaltım hedeflerini genişletmek, arttırmak ve

hayata geçirmek konusunda baskı yapmış, ve

emisyon hedeflerini henüz sunmamış olan

Tarafları emisyon hedeflerini sunmaya davet

etmiştir.42

Varşova, yerel ve ülke içi bölgesel hükümetlerin

uluslararası iklim müzakerelerine bütünleşmesi

açısından bir kilometre taşı olmuştur. Görüşmeler

daha ziyade kentleşme, özel olarak binalar ve

ulaştırma, yerel hükümetlerin yerel düzeyde

eylemler sayesinde küresel azaltım gayretlerini

geliştirmedeki rolüne odaklanmıştır.43

40

Kaynak: UNFCCC, Karar no. 1/CP.19, Durban Platformunun Daha İleriye Götürülmesi, 31 Ocak 2014. 41

Mevcut Olanlar: Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM) ve Ortak Uygulama (JI) için Bölüm 3.2.2 ve 3.2.3’e bakınız. Yeniler: Yeni Piyasaya

dayalı Mekanizma (NMM) ve Çeşitli Yaklaşımlar için Çerçeve (FVA) için Bölüm 3.3’e bakınız. 42

Kaynak: UNFCCC, Karar no. 1/CP.19, Durban Platformunun Daha İleriye Götürülmesi, 31 Ocak 2014. 43

Kaynak: 2020 öncesi Hedefe Dair Çalıştay: Kentleşme ve Şehirlerde İklim Eylemine Kolaylık Sağlamada Hükümetlerin Rolü, 14 Kasım 2013,

http://unfccc.int/files/documentation/submissions_from_parties/adp/application/pdf/adp2.3_urbanization_workshop_agenda_.pdf.

http://unfccc.int/files/documentation/submissions_from_parties/adp/application/pdf/adp2.3_urbanization_workshop_agenda_.pdf

38

3.2 KYOTO PROTOKOLÜ ALTINDAKİ

MEKANİZMALAR

3.2.1

Kyoto kredileri için

arz ve talep durumu

Talep. Ülkelerin UNFCCC altındaki hedef

değerlerinde bir artış olmaması nedeniyle Kyoto

kredileri (CER’ler ve Emisyon Azaltım Birimleri

– ERU’lar) için talep düşük kalmaktadır. Büyük

emisyon üreticiler, Kyoto Protokolünden

çekilmektedir ve Avustralya’nın CPM’sini

sorgulamaya geçmesi, hâlihazırda sınırlı olan

talebi daha da baskılamaktadır. Maksimum kalan

talep, 1.120 ila 1.230 megaton karbon dioksit

eşdeğeri (MtCO2e) civarı olarak tahmin edilmekte

olup bunun çoğunluğu AB ETS’den ve Çaba

Paylaşım Kararından gelmektedir (Tablo 2’ye

bakınız). AB üye devletlerinin Çaba Paylaşım

Kararı altında hedeflere yönelik ilerlemeleri

düşünülürse, muhtemelen olduğundan fazla

öngörülmüş bir değerdir. Piyasa analistleri,

hâlihazırdaki düşük fiyat, Avrupa Birliği

Tahsislerindeki (EUA’lar) yayılımı ve 2020

sonrasında Kyoto kredilerinin uygunluğu

konusundaki belirsizliği dikkate alarak, AB ETS

tesislerinin Kyoto kredi sınırlarının çoğunu, 2020

son tarihinden altı yıl önce, önümüzdeki birkaç yıl

içinde kullanmasının yüksek bir ihtimal olduğunu

öngörmektedir.44

Bu, Kyoto kredilerini tarihsel en

büyük alıcılarından yoksun bırakacaktır.

Arz. Mevcut CDM ve JI portföyünün, talep

olması halinde 2014-2020 için 3.500 ila 5.400

MtCO2e piyasaya sürme potansiyeli olacağı

tahmin edilmektedir (Tablo 2’ye bakınız). Bu,

beklenen kalan talebin üç ila beş katı etmektedir.

Bu dengenin, 2020’ye kadar bozulması

beklenmemektedir. Kredilerin fiili arzı, talebe

doğru aşağı inişe devam edecektir.

Arz-talep dengesizliğinin üzerine gidilmesi. Geliştirilmekte olan çeşitli inisiyatifler, 2020

öncesinde uluslararası krediler için ilave talep

yaratabilir. Birkaç hükümet yakın zamanda CER

alımı için ihaleye çıkmıştır (bkz. Bölüm 3.2.2), ve

yeni Meksika vergisi (bkz. Bölüm 5.2.9) ve Çin

pilot emisyon ticaret sistemleri (bkz. Bölüm 4.3.1)

gibi bazı yurtiçi planlar, ülkede yer alan CDM

projeleri tarafından piyasaya sürülen CER’lerin

kullanımına olanak tanımaktadır. Bu inisiyatiflerin

etkisinin ne olacağı şu aşamada belli değildir, fakat

hedef değer açığını kapatıp piyasayı yeniden

canlandırmak için yeterli olmayacaktır.

3.2.2

Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM)

Piyasa güncellemesi. 2012’ini ikinci yarısından

bu yana, CDM piyasasında talebin doygunluğa

ulaştığı yönünde gittikçe artan bir his hâkim

olmuştur. Kayda değer bir toparlanma için pek bir

beklenti olmadığından, en büyük aktörler,

becerileri ve uzmanlıkları ile birlikte piyasadan

çekilmeye başlamıştır. İlk dalgada, yatırım

bankaları ve ticaret birlikleri ayrılmıştır. Buna

paralel olarak proje geliştiricileri birleşmeye,

karbon işletmelerini azaltmaya ve faaliyetlerini

farklı alanlara yönlendirmeye devam etmiştir.

Şubat 2014’te, CDM’nin kararlı gerilemesine dair

ilave bir işaret olarak, bir zamanların en büyük

DOE olan DNV GL, tasdik ve doğrulama hizmeti

işlerinden çekildiğini duyurmuş; Martta ise onu

JCI takip etmiştir.

Bu piyasadan çıkış, son 15 yıldır biriktirilmiş olan

bilgi ve teknik deneyimleri seyreltmektedir. Ayrıca

özel sektör aktörlerinin ve kamunun özel olarak

CDM’ye, genel olarak da karbon piyasalarına karşı

güvenini baltalamaktadır. Birçok özel sektör

öncüsü tarafından maruz kalınan şiddetli zararlar

Tablo 2. CER ve ERU için kalan talep ve bunların muhtemel piyasaya sürülmeleri (2014–2020)

2014–2020 için kalan talep

(MtCO2e)

2014–2020 için piyasaya sürmeye ilişkin tam potansiyel (MtCO2e)

Rakamlar, kayıtlı portföye dayalı olup, talebin piyasaya sürme düzeyleri üzerindeki etkisi dikkate alınmamıştır

CER’ler ve ERU’lar

AB ETS: 400–500 Çaba Paylaşım Kararı: < 700 NZ ETS: 20–30

3.500–5.400

Toplam: < 1.120–1.230

Kaynak: Kendi hesaplamalarımız, Thomson Reuters Noktasal Karbon, 19 Aralık 2013 ve CDC Climat, Aralık 2013.

44

2030 emisyon azaltım hedefleri için mevcut AB önergesi altında, 2020 sonrası için uluslararası kredilerde herhangi bir talep planı

bulunmamaktadır.

39

sonrasında – üstlenilen CDM maliyetlerinin bazı

tahminleri, 66 milyar ABD$ nominal aktif değer

azaltımı kadar yüksektir45

– piyasanın

toparlanabilmesi için hem güvenin hem de

becerilerin yeniden oluşturulması gerekmektedir.

Yerdeki CDM projelerindeki faaliyet düzeyi,

Şekil 6 ve 7’de gösterildiği üzere piyasanın girdiği

darboğazı aynen yansıtmaktadır. 2013 yılında

ortalaması €0.37 ($US0.51) olan CER fiyatı46

ve

yakın gelecekte bir fiyat toparlanmasının

öngörülmediği düşünüldüğünde, bütün CDM

stoku, tasdik başlangıcından piyasaya sürülmeye

kadar, 2013’de ciddi bir azalmaya şahit olmuştur:

–– Tasdik için yapılan başvurularda 2012’ye

kıyasla %88 bir azalma gözlenmiştir: 2013’te tasdik için 226 adet proje ve faaliyet

programı (PoA) sunulmuştur – 2012 için bu

rakam: 1.891. 2013’te toplamda, sadece

Nisan 2012’ye kıyasla dahi %30 daha az

proje tasdik işlemine başlamıştır. Nisan

2012, CDM tarihindeki en yüksek yeni

tasdik sayısına şahit olmuştur.47

–– 2012’ye kıyasla 2013’te on kat daha az

proje ve PoA kaydı yapıldı: 2012’deki

3.428’e kıyasla 2013’te 338 kayıt yapılmıştır

(bkz. Şekil 7). Ayrıca 2013 kayıtlarının

bazıları, geliştiricilerini AB ETS’nin III.

Aşamasına CER’lerin kabul edilmesi için 31

Aralık 2012 son tarihine yetişmesini ümit

ettikleri ertelenen proje yüküne aittir. Bu

nedenle, 2014’teki kayıt sayısının daha bile

düşük olması beklenmektedir. Buna paralel

olarak, mevcut projeler için kredilendirme

dönemlerinin yenilenme oranı da düşüştedir.

–– Mart 2014, son üç yıl içerisinde en düşük

aylık CER piyasaya sürümünü

sergilemiştir: Mart 2014’te 6 MtCO2e’nin

biraz altında piyasaya sürüm gerçekleşmiştir;

bu rakam, 2012’de her ay piyasaya sürülen

ortalama 28 MtCO2e’ye kıyasla %75 daha

düşük bir değerdir. 2013’teki piyasaya

sürümler, 2012’ye nazaran %22 azalmıştır

(bkz. Şekil 6). 2013’te toplamda 265 MtCO2e

piyasaya sürülmüştür ve bunun %58’i48

, AB

ETS’deki bazı endüstriyel gaz projelerinden

gelen CER’lere ilişkin 30 Nisan’daki yasağın

yürürlüğe girmesinden önce olmuştur.49

Günümüzdeki karbon fiyatı, tCO2e başına

€0,20 ile €1’in üzeri arası olarak tahmin

edilen MRV maliyetini zar zor

karşılamaktadır.50

Bu MRV faaliyetini daha

fazla projenin durdurması beklenmektedir ve

bazıları sera gazlarını atmosfere salarak,

emisyon azaltımını tümden durdurma

riskindedir. 2014’te yaklaşık 161 MtCO2e’nin

piyasaya sürülmesi beklenmektedir ki bu,

2013’e kıyasla %40’lık bir azalmayı temsil

etmektedir.51

Şekil 6. CER ve ERU’nun piyasaya sürülmesi (2005-2013) Şekil 7. Proje ve PoA kayıtları (2004–2013)

Yıllık CER piyasaya sürümü Yıllık proje ve PoA kayıtları

Yıllık ERU piyasaya sürümü Kümülatif proje ve PoA kayıtları

Kümülatif CER piyasaya sürümü

Kümülatif ERU piyasaya sürümü Kaynak: UNFCCC Kaynak: UNFCCC

45

Kaynak: Philp, L., Temiz Kalkınma Mekanizmasının Sona Ermesinden Ötürü Üstlenilen Maliyetler, Mayıs 2013,

http://www.co2spain.com/strandedcostpaper.php . 46

2013’te ikincil CER’lerin ortalama fiyatı. Kaynak: Kıtalar Arası Borsa, CER’lerin Gündelik Geleceği. 47

Kaynak: UNFCCC, Kişisel İletişim, 6 Mayıs 2014. 48

Kaynak: UNFCCC, Kişisel İletişim, 28 Nisan 2014; UNFCCC, Kişisel İletişim, 6 Mayıs 2014. 49

Adipik asit üretiminden kaynaklı triflorometan hidroflorokarbon 23 (HFC-23) bir nitröz oksit (N2O) emisyonlarının yok edilmesini içeren

projelerden gelen CER’ler. 50

Kaynak: Ecofys, CDM Piyasa Desteği Çalışması, 10 Mayıs 2013; Warnecke, C., Bir Yandan Çevresel Bütünlüğü Korurken Bir Yandan CDM

İzleme Gereksinimleri Azaltılabilir mi?, İklim Politikası, 2014. 51

Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Karbon Piyasasına Bakış 2014–2016 … Kararlılık Bu İşi Çözer…, Karbon Piyasa Analisti, 26

Şubat 2014.

Ha

cim

(M

tCO

2e)

Pro

je v

e P

oA

sayıs

ı

http://www.co2spain.com/strandedcostpaper.php

40

Analistler, 2013’e kıyasla %38’lik bir düşüşle,

2014’te birincil CER piyasasında yaklaşık 125

MtCO2e’nin işlem göreceğini tahmin etmektedir.

Tahminlere göre değerler 2015 yılında 70

MtCO2e’ye, 2016’da ise 30 MtCO2e’ye

gerileyecektir. İkincil CER (sCER) piyasasında

2013 yılında 527 MtCO2e’nin işlem gördüğü

tahmin edilmektedir ve bu 2012’ye

kıyasla %76’lık bir düşüş anlamına gelmektedir.

sCER piyasa değerinin, 2014 yılında 236 milyon

€’ya ulaşması beklenmektedir.52

CDM İcra Kurulu (EB), özel sektör ve kamu

sektörü kurumsal yatırımcıları, karbon piyasasını

canlandırmak için finansman ve politika araçların

arayışına girmiştir: örneğin CER için bir taban

fiyatın oluşturulması, CER’lerin iptali, yeni talep

kaynaklarının devreye alınması, satın alma

faaliyetleri ve sonuçlara dayalı finansman

(RBF).53

Bu inisiyatiflerin, tarafların hedef değer

açığına eğilmesi ihtiyacını denkleştirmesi pek

muhtemel gözükmemektedir. CDM’nin

başlangıcında aktif olan büyük kamu sektörü

kurumsal yatırımcılar, altyapının tasfiyesini

yavaşlatmak, RBF sunmak üzere CDM’nin

kullanımını imkânlı kılmak ve piyasaya dayalı

mekanizmalara yönelik yeni yaklaşımları test

etmek için yine daha önemli bir rol oynamaktadır.

Politika güncellemesi. CDM’nin tasarımının

iyileştirilmesi ve doğru yönlendirmesine yönelik

çabalar sürmektedir. Bunlar, CDM’yi, talep

arttığında işler bir araç olarak konumlandırmayı

ve RBF üzerinden dâhil olmak üzere uygunsuzluk

kullanımı için çekici yapmayı amaçlamaktadır.

Ancak bunlar, baskı yaratan talep eksikliği ve

piyasa altyapısının zayıflaması sorunları üzerine

eğilmemektedir.

CDM altındaki ilk dört standardize referans

değer54

2013’te onaylanmıştır. PoA’lar için

prosedürlerin düzgün yönlendirilmesi ve

metodolojilerin yukarıdan aşağıya gelişiminin

desteklenmesi çalışmaları da devam etmiştir.

Bölgesel işbirliği merkezleri, hâlihazırda CDM’de

olması gerektiğinden az temsil edilen bölgelerde

proje gelişimi için kapasite oluşumu ve doğrudan

desteği sağlamıştır.55

Mevcut piyasa şartları ve beklentiler düşünülürse,

COP 19’da CDM reformuna ilişkin müzakereler

ümit vaat edici olmuştur. Şu anda reform için

dikkate alınan alanlar eskileridir yani: idare,

prosedürlerin düzgün yönlendirilmesi ve çevresel

bütünlük.56

CDM yöntemlerinin ve prosedürlerinin

revizyonu ertelenmiş olup, buna ilişkin bir

tavsiyenin COP 20’de görülmesi beklenmektedir.57

3.2.3.

Ortak Uygulama (JI)

Piyasa güncellemesi. JI, hem hedef değer

eksikliği hem de ERU’ların piyasaya sürümü için

gelecekteki düzenleyici altyapı konusundaki

belirsizlik olmak üzere iki yönlü bir zorlukla karşı

karşıyadır. 2012’de ERU’ların piyasaya sürümü,

2005’te piyasaya girişten beri görülen eğilimi

tersine çevirerek, CER’lerden daha yüksek

gerçekleşmiştir (bkz. Şekil 6). Rusya ve Ukrayna,

Kyoto Protokolünün ilk taahhüt döneminin (KP1)

sonundan önce ve en büyük alıcıları (AB ETS

tesisleri) için yeni uygunluk kuralları devreye

girmeden önce o yıl toplam 526 milyon ERU’nun

492 milyonunu piyasaya sürmüştür. 2013 yılında

kayda değer bir şekilde 184 milyon ERU’nun

piyasaya sürümü gözlenmiştir. ERU’ların çoğu,

Ortak Uygulama Gözetim Komitesinin (JISC)

denetimi olmadan 1. Hattan çıkmıştır

(2013’te %97, 2012’de %98), bu da tatbik edilen

sıkı koşulların düzeyi konusunda bazı

spekülasyonları tetiklemiştir.

2012 yılındaki 229’a göre dokuz kat azalma ile

2013 yılında 26 adet yeni JI projesi UNFCCC

stokuna girmiştir. 2013 yılında sadece beş yeni

proje listeye alınmıştır ve bu, hedef değerlerin

bariz şekilde az olduğunun net bir göstergesi

olarak, 2012’ye göre %98’lik bir azalmayı temsil

etmektedir.58

52

Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Karbon Piyasasına Bakış 2014–2016 … Kararlılık Bu İşi Çözer…, Karbon Piyasa Analisti, 26

Şubat 2014. 53

Kaynak: Ecofys, CDM Piyasa Destek Çalışması, 10 Mayıs 2013. 54

İki şebeke emisyon faktörü (Güney Afrika Enerji Havuzu ve Özbekistan Cumhuriyeti), Uganda’da kok kömürü üretimi için bir referans değer ve

Kamboçya’daki pirinç fabrikalarında teknoloji değişimi için bir referans değeri. Kaynak: UNFCCC, Standardize Referans Değerler, son erişim tarihi: 17 Şubat 2014, https://cdm.unfccc.int/methodologies/standard_base/new/sb7_index.html . 55

Özellikle Afrika, Karayipler ve Latin Amerika’daki bazı ülkeler. 56

İdare: EB’nin üyeliği ve bileşimi, atanmış ulusal kurumun (DNA) rolü, DOE’lerin mesuliyeti. Prosedürlerin düzenli yönlendirilmesi: PoA’lar için

provizyonlar, kredilendirme döneminin süresi, belli proje kategorileri için proje döngüsünün basitleştirilmesi. Çevresel bütünlük: Yeni değer yaratma özelliği gösterimi. 57

Kaynak: UNFCCC, Karar -/CMP.9 Temiz Kalkınma Mekanizması için Modaliteler ve Prosedürlerin İncelenmesi, 2013.

https://cdm.unfccc.int/methodologies/standard_base/new/sb7_index.html

41

Politika güncellemesi. 2012 sonrası azaltımlar

için ERU’ların, KP2 için Atanan Miktar Birimleri

(AAU’lar) piyasaya sürülünceye kadar

yaratılamayacak olması nedeniyle 2013 ERU

piyasaya sürümleri, 2012 öncesi emisyon

azaltımlarına tekabül etmektedir. 2012 sonrası

emisyon azaltımları için ERU’ların piyasaya

sürülmesine imkân vermek üzere JISC, COP’tan,

JI ev sahibi Taraflarına AAU’ların önceden

piyasaya sürümünü üstlenmeye yönelik bir hedef

belirlemesi için müsaade etmesini rica etmiştir.

Varşova’da bir karar alınmadığından, bu husus

aynen beklemektedir.59

JISC, mekanizma üzerinde

acil bir reform talebinde bulunduysa da, JI kılavuz

bilgilerinin incelenmesi ertelenmiştir. Görüşmeler

bu yıl devam edecektir ve müzakereciler, COP

20’de bir kararın alınmasını amaçlamaktadır.

3.2.4

Uluslararası Emisyon Ticareti

(IET)

AAU’ların KP1’den KP2’ye taşınmasına ilişkin

Doha 2012’den bu yana bir karar alınmamıştır.

Taraflar hâlâ, KP1’den AAU’ları alıp satmaktadır

zira 2015’in ilk yarısında hedeflerine eşdeğer

AAU’yu tedavülden kaldırması gerekmektedir.

Dünya Bankası, 2011 yılsonu itibariyle AAU ve

Giderme Birimlerinin (RMU’lar) toplu alımlarını

277 MtCO2e olarak tahmin etmiştir.60

2012 ve

2013’te ilave bilinen AAU alımları yaklaşık 121,6

MtCO2e etmektedir. 2014 boyunca ticarete hâlâ

izin veriliyorsa da, bu noktadan itibaren çok az

AAU alımı öngörülmektedir; İspanya ve

Lüksemburg’dan planlanan potansiyel ilave

alımların toplamı 14 MtCO2e’dir.61

3.3 UNFCCC ALTINDA PİYASA ARAÇLARINA DÖNÜK YENİ

YAKLAŞIMLAR: YENİ PİYASA TEMELLİ MEKANİZMA (NMM) VE ÇEŞİTLİ YAKLAŞIMLAR

İÇİN ÇERÇEVE (FVA)

Yukarıdan aşağıya yeni piyasaya dayalı

mekanizma (NMM) ve Çeşitli Yaklaşımlar için

Çerçeve (FVA), son iki yıldır görüşülmektedir.

Doha’daki COP 18’de, Bilimsel ve Teknolojik

Tavsiye için Yan Kurum (SBSTA), bu iki

mekanizmanın rolü ve bunların teknik tasarımı

üzerinde çalışmak için görevlendirilmiştir.62

63

Ancak, artan sayıda gelişmekte olan ülke, gelişmiş

ülkeler hedef değer düzeylerini arttırıncaya kadar

yeni araçların tartışılmasının gereğini sorgular hâle

gelmiştir. Bunun neticesi olarak, NMM ve FVA’yı

çevreleyen müzakereler, 2013’te yavaş bir hızda

ilerlemiş ve SBSTA bir fikir birliğine

ulaşamamıştır. Varşova’da müzakereler, azaltım

gereci olarak piyasaların kullanımı ve FVA’nın

2015 anlaşmasında muhasebe kurallarına yönelik

temeli oluşturmadaki muhtemel rolü konusunda

daha geniş tartışmalarla geçmiştir. FVA’nın bilgi

paylaşım platformu olarak rolüne ilişkin bir tür

fikir birliği ortaya çıkmıştır ancak nihayetinde

müzakereler kesilmiş ve bir karara ulaşılamamıştır.

Görüşmelerin, Haziran 2014’teki bir sonraki

SBSTA toplantısında devam etmesi

beklenmektedir.

Uluslararası müzakerelere paralel olarak piyasaya

dayalı mekanizmalara yönelik yeni yaklaşımları

test etmek ve sonuçlarını müzakerelere iletmek

için artan sayıda inisiyatif başlatılmıştır.

58

Kaynak: UNEP Risoe, JI Stoku, 1 Mart 2014, http://cdmpipeline.org/publications/JiPipeline.xlsx . 59

Kaynak: UNFCCC, FCCC/KP/CMP/2013/4, Ortak Uygulama Gözetim Komitesinin, Kyoto Protokolü Taraflarının Toplantısı Görevini Gören

Taraflar Konferansı için hazırladığı Yıllık Rapor, 21 Ekim 2013. 60

Kaynak: Kossoy, A., Guigon, P., Karbon Piyasasının Durumu ve Eğilimleri 2012, 2012. 61

Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Karbon Piyasasına Bakış 2014–2016 … Kararlılık Bu İşi Çözer …, 26 Şubat 2014. 62

Kaynak: UNFCCC, FCCC/TP/2013/6, Yeni Piyasaya Dayalı Mekanizma üzerinde Teknik Sentez, 22 Ekim 2013. Kaynak: UNFCCC,

FCCC/TP/2013/5, Çeşitli Yaklaşımlar için Çerçeve üzerinde Teknik Sentez, 22 Ekim 2013. 63

Ülkelerin iklim değişikliğiyle baş etmek için hem piyasaya hem de piyasa dışına dayalı yaklaşımlardan oluşan bir karışıma ihtiyaç duyduğunun

farkına vararak, Piyasa dışına dayalı yaklaşımlara (NMA’lar) ilişkin üçüncü çalışma programını başlatmak için Doha’da SBSTA şart koşulmuştur. Görüşmeler sürmektedir, fakat NMA’lar henüz tanımlanmamıştır, ve bunların NMM ve FVA ile ilişkisi de henüz belirsizdir.

http://cdmpipeline.org/publications/JiPipeline.xlsx

42

3.4 DİĞER ULUSLARARASI KARBON

FİYATLANDIRMA YAKLAŞIMLARINA TARİHSEL BAKIŞ

3.4.1

Sonuçlara Dayalı Finansman

(RBF)

Sonuçlara dayalı finansman64

(RBF), kalkınma

hedeflerini ve ülke içi politika çabalarını

desteklemek için gittikçe yaygın bir şekilde tatbik

edilen bir finansman yaklaşımıdır. Tanımlayıcı

unsur, ödemelerin, önceden tanımlanmış,

doğrulanmış sonuçlara erişilmesi durumunda

yapılmasıdır. RBF ilk olarak sağlık sektöründe

çığır açmıştır ancak, Yeşil İklim Fonu (GCF)65

dâhil olmak üzere gittikçe artan bir şekilde, düşük

karbonlu kalkınma patikalarının ve SGE

kesintilerinin benimsenmesini finanse etmek için

bir yöntem olarak kabul görmektedir.

İklim finansı açısından doğrulanmış sonuçlar için

ödeme yapılması, MRV’nin gereksinimlerine ve

özel sektör azaltım faaliyetlerini teşvik etme

amacına son derece uygundur. RBF, emisyon

azaltımları veya önlenen emisyonlar dahil olmak

üzere ödeme için farklı ölçüler kullanabilir.

Karbon ölçüsünü kullanırken, doğrudan karbon

fiyatlandırma aracına dönüşür ve mevcut piyasa

araçlarının altyapısı üzerine inşa olabilir. Bu

nitelik, UNFCCC altında kabul edilmektedir.

2020 öncesi hedef değerlerini arttırmak için ve

Çerçeve Anlaşma altında mümkün olan en yüksek

azaltım çabasını temin etmek için COP Tarafları,

CER’lerin gönüllü iptalini yaygınlaştırmaya

çağırmaktadır (bkz. Bölüm 3.1).

RBF ile çeşitli iklim finans inisiyatifleri ve

emisyon azaltımlarının iptali de düşünülmektedir.

Örneğin, 2012 sonlarına doğru G8’in talebi

üzerine oluşturulmuş metan finansına ilişkin bir

çalışma grubu, metan giderimi sağlamak için bir

araç olarak RBF’nin karbon ölçüsünü

kullanmasını tavsiye etmiştir. Bu, CDM altyapısı

ve diğer karbon denkleştirme standartlarından

faydalanarak ve bir açık arttırma yaklaşımı

kullanarak gerçekleştirilebilir.66

Çalışma grubu

sayesinde, Yeşil İklim Fonu da dâhil olmak üzere,

performans için öde iklim finans yaklaşımlarının

ölçeğinin büyütülmesine yönelik bilgi sağlamak

üzere metan ve iklim azaltımı için özel tahsis

edilmiş pilot açık arttırma imkânı tasarlanmaktadır.

Örneğin Ci-Dev inisiyatifi altında, yüksek

kalkınma avantajları olan azaltım faaliyetleri için

RBF’nin uygulanmasına yönelik de artan bir ilgi

söz konusudur.

3.4.2

Ağaç Kesme ve Orman Bozulmasından

Kaynaklı Emisyonların Azaltılması ve

Ormanların Korunması, Sürdürülebilir

Yönetiminin Rolü ve Orman Karbon

Stoklarının Arttırılması

(REDD+)

2012 sonrası iklim değişikliği anlaşmasının bir

parçası olarak ormanlarla bağlantılı resmi bir

azaltım mekanizması geliştirmek için bir fırsat

yaratan REDD+, Bali’deki 2007 COP’ta önemli

bir müzakere konusu olmuştur (orman kaybından

ötürü ortaya çıkan yıllık emisyonlar küresel olarak

yaklaşık 3.000 MtCO2e’dir).67

Kasım 2013’te COP 19’da, finans konusunda yedi

karar, kurumsal düzenlemeler ve metodolojik

konuları içeren Varşova REDD+ çerçevesinin68

kabulü ile REDD+ konusunda önemli ilerleme

kaydedilmiştir. 2007 ve 2012 arasında alınan eski

COP kararları ile birlikte bunlar, REDD+’nın yapı

taşlarını oluşturmaktadır. Özellikle REDD+’in

finansmanı konusunda Varşova’da, REDD+ için

RBF’nin piyasalar ve kamu kaynakları dâhil çeşitli

kaynaklardan gelebileceği yeniden teyit edilmiştir.

GCF, REDD+ finansmanı konusunda “kilit rol”

oynuyor olarak kabul edilmiştir.

REDD+ için büyük emisyon azaltım

programlarının geliştirilmesi şimdiye kadar bir

yükümlülüklere uyum mekanizması olmadan

gerçekleşmektedir. Fonların önemli bir kısmı,

Orman Karbon Ortaklık Fonu (FCPF) ve

Sürdürülebilir Orman Peyzajları için yeni Biyo-

64

Birçok terim günümüzde, önceden tanımlı olan sonuçların onaylı şekilde teslimi üzerine ödemenin yapıldığı finansman yaklaşımlarını tarif

etmek için kullanılmaktadır. Bu rapor, bu şekilde çalışan finansman araçlarının tüm portföyünü kapsayan bir şemsiye terim olarak RBF’yi kullanmaktadır. 65

“Fon, özellikle azaltım eylemlerinin teşvik edilmesi, uygun olduğu yerde onaylı sonuçlar için ödeme yapılması dahil sonuçlara dayalı

finansman yaklaşımlarını tatbik edebilir.”, Kaynak: Yeşil İklim Fonu Yeşil İklim Fonu için Yönetici Araç, 2011. 66

Kaynak: Metan Finansı Çalışma Grubu, Metan Finansı Çalışma Grubunun Raporu, Nisan 2013. 67

Kaynak: Harris, N., Brown, S., Hagen, S. C., Baccini, A., Houghton, R., Tropik Ağaç Kesiminden Karbon Emisyonu konusunda bir Fikir

Birliğine doğru Kaydedilen İlerleme, Kasım 2012. 68

Kaynak: UNFCCC, Tarafların Konferansının On Dokuzuncu Oturumuna ait Rapor, Varşova’da 11 ile 23 Kasım 2013 tarihlerinde

gerçekleştirilmiştir, Birinci Bölüm: Bildiri Kitapçığı, Gelişmiş Versiyon, Paragraf 44, 31 Ocak 2014.

43

Karbon Fonu İnisiyatifi gibi ikili ve çok taraflı

finansmanlardan gelmektedir. Farklı inisiyatifler

için fiyatlandırma yaklaşımları, program

ölçeğinde bulunan sınırlı sayıda diğer REDD+

RBF planları arasında bölünmüş durumdadır.

Bunun bir örneği Norveç’in Uluslararası İklim ve

Orman İnisiyatifidir: burada hem Brezilya

Amazon Fonu hem de Guyana REDD+ Yatırım

Fonu için 5 ABD$/tCO2e ödeme düzeyi

kullanılmıştır.69

Ulusal veya yetki alanı düzeyinde

öngörülen REDD+ programlarının aksine orman

karbon piyasalarında emisyon azaltımları, proje

seviyesindeki faaliyetlerle üretilmektedir.

2012’de, ormancılık denkleştirmeleri için

ortalama fiyat biraz düşerek 7,8 ABD$/tCO2e

olmuştur.70

Fiyatlar, sınırlı talep ve artan arz

yüzünden düşmektedir. 2014’ün başlarında,

piyasaya sürülen krediler için ortalama ihale ve

teklif 5–6 ABD$/tCO2e olmuştur.71

Neredeyse

tüm proje seviyesindeki REDD+ emisyon

azaltımları günümüzde gönüllü karbon

piyasasında işlem görmektedir fakat talep

heterojenliği, yüksek fiyat değişkenliği ve şeffaf

olmayışı ile nitelenmektedir.

Özel sektör ve piyasalara destek sağlanması

genelde, daha büyük bir REDD+ emisyon azaltım

payının kapsanması ve azatlımın genel maliyete

etkinliğini arttırmak için yeterli REDD+

finansman seviyesini elde etmek açısından elzem

kabul edilmektedir. Ancak, uluslararası düzeyde

karbon kredisi için mevcut talep eksikliği

düşünülürse, bu ön koşullara ulaşılması zor

gözükmektedir.

3.4.3

Özel sektör gönüllü piyasası72

Gönüllü karbon denkleştirmesi için talep tarafı,

olası kanuni yaptırımlara uyum sağlanması

dışında belli başlı motivasyonlara bağlı

bulunmaktadır. Yine de uluslararası politika

eylem ve sinyallerinin, gönüllü denkleştirme arz

ve talep dengesinde – iyi ya da kötü yönde – etkisi

bulunmaktadır. Gönüllü denkleştirme talebinde

sadece hafif değişikliklerin olduğu uzun yıllar

sonrasında denkleştirme tedarikçileri 2013 yılında

hem piyasa boyutunda hem de ortalama fiyatta bir

düşüş rapor etmiştir. Orman Eğilimleri Ekosistem

Piyasası tarafından yayınlanan ön araştırma

sonuçlarına göre tedarikçiler, 2012 yılındaki 101

MtCO2e’den sonra, 2013’te en az 67 MtCO2e ile

işlem yapmıştır. Küresel ortalama denkleştirme

fiyatı da, yaklaşık %17 gerileyerek 4,9

ABD$/tCO2e’ye ulaşmıştır.

Bu gelişmeler, Kaliforniya’nın bir uyum

denkleştirme piyasası olarak başlatılması ve

karbon fiyatlandırmasını yakın zamana dek

sınırlayan belirsizliğin ortaya çıkmasıyla,

Avustralya menşeli denkleştirmelere yönelik

talebin hızının kesilmesinde olduğu gibi

politikaların büyük ölçekli etkilerini

sergilemektedir.73

Piyasanın nispeten daha düşük fiyatta seyretmesi,

hem zorunlu piyasalardaki durgun devam eden

denkleştirme fiyatlarına, hem de aşırı arz ile karşı

karşıya olan denkleştirme tedarikçileri arasında

gittikçe artan rekabetçi baskılara dayanmaktadır.

Tüm bunlara ilaveten, ormancılık ve temiz pişirme

ocakları (cookstove) alanlarında geliştirilen ve

tümüyle gönüllü denkleştirme projelerinden gelen

yeni kredilerin piyasaya sürülmeye devam

edilmesi de fiyatlara etki etmektedir. 2013 yılında

başarılı şekilde denkleştirmelerin ticaretini yapan

tedarikçiler; alıcıların, emisyon azaltım amacının

ötesine geçerek çevresel ve sosyal “eş faydaları”

sunabilen ve ölçebilen proje ve metodolojilere

dayalı denkleştirme projelerine odaklanmaya

devam ettiklerini ifade etmiştir.

Ulusal düzeyde, Japonya’da birçok gönüllü karbon

piyasası bulunmaktadır (bkz. Bölüm 4.2.10). Şirket

düzeyinde, zorunlu rejimlerin dışında dahi karbonu

ciddiye alan şirketlerin olduğu bilinmektedir.

ABD’de 29 şirket, 6 ile 60 ABD$/tCO2e arasında

değişen, bir türde “dâhili” karbon fiyatı getirmiştir.

Bu, asıl işine bağlı olarak karbonu yoğun kullanan

hizmet ve enerji sektör şirketlerinde (BP ve

Exxon-Mobil gibi) yaygındır, fakat karbon

fiyatlandırması tüm sektörlerde de

görülebilmektedir (Google, Microsoft, Disney,

Walmart ve Delta Havayolları tarafından

kullanılanlar gibi).74

69

Kaynak: Norveç Hükümeti, Ara Performans Göstergelerine Dayalı olarak Guyana’ya 2012’de yapılan Performansa Dayalı Ödemeler, 2012,

http://www.regjeringen.no/upload/MD/2012/Nyheter/Technical_note_payments.pdf . 70

Kaynak: Peters-Stanley, M. Ve ark., Yeni Konuların İncelenmesi, Orman Karbon Piyasalarının 2013’teki Durumu, 2013. 71

Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Mart 2014 REDD fiyat raporu, 16 Nisan 2014. 72

Bu bölüm büyük ölçüde Orman Eğilimleri Ekosistem Pazarının nazik katkılarından fazlasıyla faydalanmıştır. Burada yer alan ifadeler, Orman

Eğilimleri Ekosistem Pazarı tarafından derlenen verilerle desteklenmekte ve bu raporla eş zaman çerçevesinde yayınlanmaktadır. 73

Dolayısıyla işlemler artık Orman Eğilimleri Ekosistem Pazarının bu yıllık araştırmasında takip edilmemektedir. Kaliforniya’nın program

geliştirmeleri için uygunluk öncesi hazırlıkları, daha önceki yıllarda işlem gören yaklaşık 10 MtCO2e/yıl’ı teşkil etmektedir. 74

Örnekler: Delphi Automotive Plc., Walt Disney Company, ConAgra Foods, Inc., Wal-Mart Stores, Inc., Apache Corporation, BP, Chevron

Corporation, ConocoPhillips, Devon Energy Corporation, Exxon Mobil Corporation, Hess Corporation, Royal Dutch Shell, Total, Wells Fargo & Company, Cummins Inc., Delta Air Lines, General Electric Company, Google Inc., Jabil Circuit Inc., Microsoft corporation, E.I. du Pont de

http://www.regjeringen.no/upload/MD/2012/Nyheter/Technical_note_payments.pdf

44

3.5 ULUSLARARASI KARBON

FİYATLANDIRMA YAKLAŞIMLARINA TARİHSEL BAKIŞ:

ULUSLARARASI EMİSYON TİCARETİ VE CDM

3.5.1

Kyoto Protokolü altında uluslararası

emisyon ticareti

AAU ticaret deneyimi, bir karbon piyasasından

neyin beklenebileceğine dair bazı anlayışlar

sunmaktadır. Edinilen bazı kilit dersler aşağıda

sunulmaktadır:

Uluslararası mimaride ticaretin merkeze

konması, maliyete etkinliği iyileştirmeyebilir. AAU piyasası, yükümlülükleri olan ülkelerin bu

asgari maliyete ulaşmasına imkân verme niyetiyle

kurulmuştur. Bazı yorumcular, ilk baştan itibaren,

ticaret varken dahi, ulusal politikaların

heterojenliğinin, AAU ticaretinin asgari maliyet

sonucuna ulaşamayacağı anlamına geldiğini

gözlemlemiştir. Bağımsız ülkeler yine başka

önceliklere ve kendi ulusal bağlamlarına göre

politik kararlar alacak, sadece karbon fiyatına

dayalı olarak muhtemelen etkili kılmayacaktır.75

AAU sistemi, çevresel çıktıları konusunda

belirsizlik olması nedeniyle aksamış, bağımsız

alıcıları için çekiciliği olumsuz etkilenmiştir76

.

Kyoto Protokolünün imzalanmasından kısa süre

sonra Doğu bloğu ülkelerinin çöküşü ile AAU

arzı, çevresel faydalarına dair net bir delil

olmadan anında piyasaya çıkmıştır. Yeşil Yatırım

Planlarının (GIS) geliştirilmesi, istendiği gibi

AAU alımlarının çevresel dürüstlüğünü

sağlamamıştır. Hükümetler de, hedeflere ulaşma

maliyetini asgariye indirecek şekilde pek alım

yapmamış, erken bir ticaret stratejisini

benimsemeyi seçmeden önce başka faktörlere

odaklanmışlardır.

Buna ek olarak, şeffaf prosedürlerin olmayışı,

yasadışı faaliyet iddialarına yol açmıştır (Ukrayna

AAU’larının Japonya alımlarından fonların

kullanımı gibi) ve alıcı ülkeler için bir itibar riski

getirmiştir. Herhangi gelecek yapının transferleri

daha da kamuya açık yapması gerekebilecektir.

AAU alımlarına dair veriler, çok sınırlı aralıkta

alıcı olduğunu göstermektedir. Çoğu satın alma

faaliyeti Japonya’daki özel sektör alıcıları, İspanya

ve Avusturya’daki bağımsız alıcılar ve – karbon

fonları için emanetçi olarak hareket eden – Dünya

Bankasından kaynaklanmaktadır; bunların çoğu,

yukarıda bahsedilenlerle aynıdır.77

Ticaret yapmayı

seçen ülkeler, AAU’ların en büyük dezavantajını

muhtemelen öngörmüş olan ve bu yüzden önceden

provizyonlarını almış olanlardır. Satıcıların

perspektifinden, tahsislerin satışı, önceden satış

yaparak gelecekte kendileri için bir karbon kısıntısı

yaratabileceği ya da GIS gibi tamamlayıcı

kuralların yerleşik hale getirilmemiş olması

yönünde endişeler yüzünden bekletilmiş olabilir.

Bağımsız aktörlerin bir Pazar alanı kullanacağı

varsayılamaz. Ticaret faaliyeti aslen özel sektör

aktörleri tarafından güdülmektedir. Eğer AAU

piyasası gibi bir piyasa etkili kılınacaksa, özel

sektör için bariz bir rolün olması gerekebilir.

3.5.2

Uluslararası denkleştirme mekanizması:

CDM

CDM, on yılı aşkın bir süredir işlemektedir. En

fazla sayıda – gelişmekte olan ve gelişmiş – ülkeyi

müdahil eden, SGE’lerini azaltma çabasıyla

piyasaya dayalı mekanizma olmuştur. Geriye

dönüp CDM’nin kilit sonuçlarına ve beklentilerle

uyuşup uyuşmadığına bakılması, denkleştirme

mekanizmalarının işleyişi konusunda önemli

anlayışlar sağlar.

CDM, gelişmekte olan ülkelere ciddi emisyon

azaltımını ve mali akışları mümkün kılan bir

ölçeğe kadar büyümüştür. CDM’nin içinde

işlemekte olduğu piyasadaki art arda

olumsuzluklara rağmen, analistler tarafından 2001

öncesinde öngörülen kadar iyi iş görmüştür. 2011

sonu itibariyle, birincil piyasada 2.400 milyon

2013 öncesi CER sözleşmesi yapılmış ve 2012

sonu itibariyle 1.155 milyar CER piyasaya

Nemours and Company ve çeşitli tesisler. Kaynak: Karbon Açıklama Projesi, Dahili Karbon Fiyatının Şirketler tarafından Teşvik ve Stratejik Planlama Aracı olarak Kullanılması: CDP 2013 Açıklamasından alınan Bulguların İncelemesi, Aralık 2013. 75

Kaynak: Stavins, R., Hahn, R., Kyoto Ne Yaptı? Uluslararası Ticareti Yapılabilir İzin Piyasalarının Gerçek Mimarisi, Mart 1999. 76

Kaynak: Aldrich, E., Korner, C., Aranmış Miktar Birimi (AAU) Ticaretlerine Açıklık Getirilmesi: Mevcut Piyasa Etkileri ve Gelecek için

Beklentiler, Mart 2012. 77

Kaynak: Ranson, M., Stavins, R., Sera Gazı Emisyon Ticaret Sistemlerinin Bağlantıları: Deneyimlerden Ders Alınması, Kasım 2013.

45

sürülmüştür. 2012 itibariyle, 28 milyar

ABD$ ederinde 2013 öncesi CER için ileriye

dönük olarak sözleşme yapılmış ve CDM, SGE

azaltıcı faaliyetlere 130 milyar ABD$ yatırımını

harekete geçirmiştir.78

Sadece 2012’de – proje hacmi ve CER piyasaya

sürümü açısından CDM’nin tavan yılı – 3.403

proje ve PoA kaydı yapılmış, 339 MtCO2e

piyasaya sürülmüştür (bkz. Şekil 8). Toplamda,

piyasaya sürülen CER’lerin %90’ı, 2008-2012

ortalama piyasa fiyatı olan 13 ABD$’nın altında

bir maliyette üretilmiştir.79

Bu, kredilendirme

mekanizmalarının sermayeyi, maliyete etkin

düşük karbonlu yatırımlara etkili bir şekilde

seferber etme kapasitesi olduğunu teyit

etmektedir.

CDM’nin yaparak öğrenme becerisi,

başarısındaki kilit faktörlerden biridir ancak,

aynı zamanda büyümesini sınırlayan

faktörlerden de biridir. Tablo 3’e özetlendiği

üzere CDM’deki değişiklikler, mekanizmanın kilit

güçlü yönlerden birine ışık tutmaktadır: yaparak

öğrenme becerisi. Ancak bu, karmaşıklığına ve

yüksek işlem maliyetlerine de katkı yapmaktadır.

Ayrıca mekanizmanın deneyimini, CDM’ye

odaklanan danışmanlıklar gibi uzmanlaşmış

teşkilatlara yoğunlaştırmakta, mekanizmanın

erişilebilirliği ve kapsamasını sınırlamaktadır.

Şekil 8. Sayılarla CDM

TOPLAM 2012 GÖRÜNÜMÜ (CDM tavan değeri)

1.400+ MtCO2e azaltım = Japonya’nın yıllık emisyonları

339 MtCO2e azaltım =

790 milyon varil tüketilen petrol

emisyonu

10 yıldan az bir süre içerisinde 7.700+ proje ve PoA kayıt yaptırdı =

Günde ortalama 2’den fazla proje

SGE azaltım faaliyetlerine yaklaşık 130 milyar ABD$ yatırım >

2011’deki toplam yıllık ODA akışı

CER alımları sayesinde 2008’den 2012’ye kadar olan AB ETS tesisleri tarafından 4–20 milyar € (6–28 milyar ABD$) tasarruf edildi

3.400+ proje ve PoA kayıt yaptırdı

= Günde ortalama

9’dan fazla proje

Yaklaşık 200 GW kurulu yenilenebilir enerji kapasitesi =

Birleşik Krallık’ta kurulu olan toplam kapasitenin iki katından

fazla

CDM’ye müdahil olan 150 ülke = Dünyadaki ülkelerin ¾’ünden

fazlası

Not 1: Proje ve ülke rakamları için kaynak: UNFCCC, Kişisel İletişim, 28 Nisan 2014, ve kendi hesaplamalarımız. Not 2: Ulusal emisyonlar için Kaynak: Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi/PBL Hollanda Çevre Değerlendirme Kurumu, EDGAR

Versiyonu 4.2 FT2010, 2012. Not 3: Yatırım rakamları için Kaynak: Kossoy, A., Guigon, P., Karbon Piyasasının Durumu ve Eğilimleri 2012, 2012. Toplam ODA akışı:

2011’de 125 milyar ABD$; kaynak: OECD, OECD Değerler Kitabı 2013: Ekonomik, Çevresel ve Sosyal İstatistikler, 2013. Not 4: AB ETS tesisleri tarafından tasarruflar için Kaynak: CDC Climat Araştırması, İklim Raporu No. 43, Ocak 2014. Not 5: UK’deki toplam kurulu kapasite: 2012’de 89 GW; kaynak: Enerji & İklim Değişikliği Departmanı, Elektrik: Bölüm 5, Birleşik Krallık Enerji

İstatistikleri Özetleri (DUKES), Temmuz 2013. CDM altında toplam kurulu kapasite: 2012’de 110 GW; kaynak: Kirkman, G.A., Haites, E., Seres, S., Spalding-Fecher, R., Temiz Kalkınma Mekanizmasının Faydaları 2012, UNFCCC, 2012. O zamandan bu yana kabaca iki katına çıktığı tahmin edilmektedir; kaynak: UNFCCC, Kişisel İletişim, 28 Nisan 2014.

Tablo 3. CDM tasarımının evrimi

Belirlenen sorunlar

Getirilen veya getirilmek üzere olan reformlardan örnekler

Karmaşık prosedürler, bunların yüksek işlem maliyetlerine yol açması Kaçırılan düşük maliyetli azaltım fırsatları CDM’nin maliyete etkinliği üzerinde etki

–– Standardize referans değerlerin getirilmesi –– Kuralların konsolide edilmesi, örneğin Tasdik ve Doğrulama Standardı –– Gereklilik kavramının getirilmesi –– Olumlu listelerin kullanımı –– Piyasa katılımcıları ile iletişimin artması

İlave olmayan projelerin kaydedilmesi Kumar (örneğin, HFC-23) Olağan ticari projeler ve emisyon azaltımları, mekanizmanın çevresel dürüstlüğü üzerine olumsuz etki yapmıştır, çok fazla emisyon azaltımı iddia edilmektedir

–– Katma değer sağladığını kanıtlamak üzere aracın sürekli revizyonu –– Metodolojilerin revizyonu –– CDM’nin önceden dikkate alınmış olduğunu göstermeye yönelik prosedürlerin getirilmesi –– Harici uzman danışmanlığı

CDM’nin faydaları, bir takımyıldız ülkeye odaklanmıştır Ek I dışı emisyonların çoğunu ele almaktadır ancak mekanizmanın en az gelişmiş olan ülkeler açısından alakası üzerine şüphe düşürmektedir

–– PoA’ların getirilmesi –– Baskılanmış talep kavramının dahil edilmesi –– Bölgesel işbirliği merkezlerinin oluşturulması

78


Kaynak: CDC Climat Araştırması, CDM’den “Çeşitli Yaklaşımlara” Geçiş, 2014, http://www.cdcclimat.com/Climate-Brief-no34-Moving-from-

the.html.

http://www.cdcclimat.com/Climate-Brief-no34-Moving-from-the.html

http://www.cdcclimat.com/Climate-Brief-no34-Moving-from-the.html

46

Özel sektör, CDM piyasasından gelen olumlu

– fakat ayrıca olumsuz sinyallere hızlı tepki

vermektedir. Proje tabanlı yaklaşımı ile CDM,

özel sektörü projelere doğrudan müdahil etmiştir.

Bu, gelişmekte olan ülkelere ciddi mali akışlara

imkân vermektedir. Ancak 3.2.2 Bölümünde de

ele alındığı üzere, koşullar kötüleştiğinde özel

sektör katılımcıları piyasadan ayrılmaktadır.

Kurumsal kapasite oluşturulmasına olanak

sağlamak üzere, özel sektör oyuncularına

dayanma ile ev sahibi hükümetlerin proaktif bir

rolünün sağlanması arasında bir dengenin

kurulması gerekmektedir.

CDM, özellikle düşük yatırım engellerinin

olduğu bir senaryoda azaltım fırsatları etkili bir

arama motoru olduğunu kanıtlamıştır80

. CDM

projeleri, Şekil 9’da vurgulandığı üzere bir

takımyıldız ülkeler ve teknolojilerde

yoğunlaşmaktadır.

CER’lerin satışından gelen gelirlerin zamanlaması

ve bu gelirlerin büyüklüğü açısından kesinlik

düzeyi gibi CDM’nin bazı merkezi özelliklerinin

incelenmesinden, CDM tasarımının belli bazı

projeleri tercih ettiğini göstermektedir (Şekil 10).

Şekil 9. Kayıtlı CDM projelerinin ülke ve teknolojiye göre dağılımı

Çin %50 Rüzgar Hidro Hindistan %20 Metan önleme Brezilya %4 Biyokütle

enerjisi

Diğer %3 (1)* Diğer (2)*

0 %10 %20 %30 %40 %50 %60 0 500 1.000 1.500 2.000 2.500

Ev sahibi ülke itibariyle kayıtlı proje % Teknoloji itibariyle kayıtlı proje sayısı

(1)* Diğer ev sahibi ülkelerden kayıtlı projelerin (2)* Diğer proje türlerinin her biri her birinin sayısı toplamın ≤ %3’üne < 400 kayda sahiptir. tekabül etmektedir.

Kaynak: UNFCCC, UNEP Risoe Merkezi

80

Şu Kaynakta vurgulandığı gibi: Kossoy, A., Ambrosi, P., 2010 Karbon Piyasasındaki Durum ve Eğilimler, 2010.

47

Şekil 10. CDM projelerinin ülke ve teknoloji dağılımındaki belirleyici etkenler

Brezilya, Çin ve Hindistan’daki endüstriyel gaz

giderimi ve yenilenebilir enerji projeleri özellikle

tercih edilmektedir ve kayıtlı CDM

projelerinin %61’ini temsil etmektedir.

Bu ülke dağılımı, sürdürülebilir enerjiye genel

yatırımlarla ve gelişmekte olan ülkelerin

emisyonlarının dağılımıyla tutarlıdır: Çin,

Brezilya ve Hindistan, 2012 yılında yenilenebilir

enerjiye yatırım yapan yeni çıkan ekonomiler

arasında ilk üç sırada yer almaktadır81

ve aynı

zamanda bunlar, en çok emisyon üreten

gelişmekte olan ülkeler arasında da ilk üç sırayı

almaktadır. Bu, CDM’nin marjinal kârlılık oranı

olan kanıtlanmış teknolojilere yapılan nispi olarak

düşük riskli yatırımları daha çekici ve kârlı

kıldığına, geliştirilme ve işletimde kalma

ihtimallerini arttırdığına işaret etmektedir.82

CDM örneğinin yapılanmış bir şekilde yeni

nesil araçlar için hazırlanmak amacıyla

kullanılması, konuşlanmalarını hızlandırmaya

yardımcı olacak ve düşük karbon

teknolojilerine yatırımı maksimize edecektir. Yeni kredilendirme mekanizmaları, yani,

reformdan geçmiş CDM, ya da NMM için, on

yıllık CDM deneyiminden faydalanılabilir. En yeni

inisiyatifler, araçların başlangıcı öncesinde ve/veya

piyasaya çıkışlarında yoğun hazırlık faaliyetlerini

dâhil ederek bu konuyu çözümlemeye

çalışmaktadır. İyileştirmelere imkân verilmesi ve

çevresel dürüstlüğün, katılımcılar için yeterli

basitlik ve kararlılıkla sağlanması için, esnekliğin

dengelenmesine ihtiyaç vardır. Bu konu, CDM

yöntemi ve prosedürlerinin incelenmesi (bkz.

Bölüm 3.2.2), NMM tanımı (bkz. Bölüm 3.3) ve

PMR gibi UNFCCC müzakereleri dışındaki

inisiyatiflerin incelenmesinin bir parçası olarak

değerlendirilmektedir.

81

Kaynak: UNEP, Yenilenebilir Enerji Yatırımında Küresel Eğilimler 2013, 2013. 82

Şu Kaynakta vurgulandığı gibi: Kossoy, A., Ambrosi, P., Karbon Piyasasının Durumu ve Eğilimleri 2010, 2010.

GELİRLERİN ZAMANLAMASI:

Karbon finansı çoğunluk CERlerin teslimine kadar

Çok az ön ödeme mevcut

Proje finansında ERPAlar Kabul edilmiyor

GELİRLERİN BOYUTUNA İLİŞKİN KESİNLİK:

CER fiyatlarında belirsizlik

Karbon gelirlerinin süresine dair belirsizlik

AŞAĞIDAKİ PROJELER TERCİH EDİLİR:

Sınırlı sayıda tesisde yoğunlaşmış yüksek emisyon azaltımı / CER hacimleri potansiyeli olanlar

Düşük sermaye yatırımı ve hızlı getiri (örneğin kısa inşaat süresi; HFC gibi)

CER dışında gelirler (örneğin yenilenebilir elektrik)

ERPAların müzakere edilebilmesi

AŞAĞIDAKİ ÜLKELER TERCİH EDİLİR:

Düşük maliyetli azaltımlar için büyük potansiyel / güçlü endüstriyel faaliyet

Tercih edilen yatırım ortamı

Kurumsal kapasite

Endüstriyel gaz azaltım projeler, yenilenebilir enerji projeleri

Çin, Brezilya ve Hindistan’da

Kayıtlı CDM projelerinin

> %61’i Düzenlenen CERlerin

> %67’si

48

Bölüm 4 /

Bölgesel, ulusal ve

ülke içi bölgesel emisyon

ticaret sistemleri ve

kredilendirme yaklaşımları

49

Bölüm 4 /

Bölgesel, ulusal ve

ülke içi emisyon ticaret sistemleri

ve kredilendirme yaklaşımları

4.1 BÖLGESEL, ULUSAL VE ÜLKE İÇİ

EMİSYON TİCARET SİSTEMLERİNE (ETS) VE KREDİLENDİRME

YAKLAŞIMLARINA GENEL BAKIŞ

Bölgesel, ulusal, ve ülke içi bölgesel emisyon

ticaret sistemleri ve kredilendirme yaklaşımları,

uluslararası karbon piyasasının sıkıntılı durumuna

rağmen belli bir hızda gelişmeye devam

etmektedir. Bu bölüm ilk olarak, başlıca

sistemlerin ana özelliklerini sunmaktadır (Şekil 12

ila Şekil 14 ve Tablo 4) ve sonra, geçtiğimiz yıl

içerisinde her birinde görülen kayda değer

gelişmelerin detaylarına girmektedir.83

Bazı planlar

için (AB ETS, Kaliforniya’nın Üst Sınır Emisyon

Ticareti Programı, RGGI, Québec, Avustralya ve

Çin), Ek II’deki ilgili detaylı güncelleme

dosyasında, ilave bilgiler sunulmaktadır.

» Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri

ve kredilendirme yaklaşımları, uluslararası karbon piyasasının

sıkıntılı durumuna rağmen belli bir hızda gelişmeye devam

etmektedir. «

83

Ocak 2013'ten Nisan 2014'e.

50

ORTAK BİR EMİSYON TiCARET SİSTEMİ MÜMKÜN MÜ? Mevcut, gelişmekte olan ve potansiyel emisyon ticaret sistemleri

Uygulanma Durumu Uygulanıyor (belirlenmiş kurallarla yürürlükte) Uygulama planlanıyor (Direktif mutabakat edildi, Başlangıç tarihi bildirildi, kurallar hazırlanıyor)

Düşünülüyor*** (hükümet, bir ETS’nin geliştirilmesi İçin kamuya sinyal vermiş)

Ulusal Ülke içi bölgesel

Denkleştirme Bağlantı Kurulması CDM ve JI kredileri Planlanan bağlantı

İki taraflı denkleştirme Bağlantı

Yurtiçi denkleştirme * WCI – Batı İklim İnisiyatifi. Katılan yetki bölgeleri, Not 1: Dairelerin boyutu, planların boyutunu

British Columbia, Kaliforniya, Manitoba, Ontario ve Québec temsil etmemektedir. ** RGGI – Bölgesel Sera Gazı İnisiyatifi Not 2: Alberta’da, emisyon yoğunluğuna dayalı bir *** Düşünülmekte olan planlar, süreçte farklı aşamalardadır. plan uygulanmaktadır.

Daha fazla detay için Bölüm 4.3.3’e bakınız. (Alberta Sera Gazı Azaltım Programı).

KAYNAK: Kossoy, Alexandre; Oppermann, Klaus; Platonova-Oquab, Alexandrina; Suphachalasai, Suphachol; Höhne, Niklas; Klein, Noémie; Gilbert, Alyssa; Lam, Long; Toop, Gemma; Wu, Qian; Hagemann, Markus; Casanova-Allende, Carlos; Li, Lina; Borkent, Bram; Warnecke, Carsten; Wong, Lindee. 2014. State and Trends of Carbon Pricing 2014 (Dünya Bankası 2014, Karbon Fiyatlandırmasının Durumu ve Eğilimleri). Washington, DC: Dünya Bankası. © World Bank. https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/18415 License: CC BY 3.0 IGO.

https://eposta.csb.gov.tr/owa/redir.aspx?C=NkkTlvMdJ0y4EXi26pKClvmZq9NnttEIl0m_GORaf7Ed6RCBjoBlCx3sD4kL_AFYDacuKQnX1ww.&URL=https%3a%2f%2fopenknowledge.worldbank.org%2fhandle%2f10986%2f18415

51

Şekil 12. Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: kapsanan küresel emisyonların payı84

%10 %9

Québec CaT: 2015’te kapsamanın %30’dan %85’e artması

%8 Kaliforniya CaT: 2015’te kapsamanın %35’ten %85’e artması

AB ETS: 2013’te kapsamanın %40’tan %45’e artması %7 %6 %5 %4 %3 %2 %1 0

Kore ETS

Chongqing Pilot ETS

Hubei Pilot ETS

Kazakistan ETS

Guangdong Pilot ETS

Şanghay Pilot ETS

Tianjin Pilot ETS

Pekin Pilot ETS

Shenzhen Pilot ETS

Québec CaT

Avustralya CPM

Kaliforniya CaT

Kyoto ETS

Saitama ETS

Tokyo CaT

RGGI

Yeni Zelanda ETS

İsviçre ETS

Alberta SGER

AB ETS

84

Sadece bir ETS’nin getirilmesi veya kaldırılması gösterilmektedir. Emisyonlar, 2010’daki küresel emisyonların yüzdesi olarak gösterilmektedir.

Küresel, bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel SGE’lerdeki yıllık değişimler grafikte gösterilmemektedir.

Kü

rese

l e

mis

yo

nla

rda

ki p

ayla

r

52

Şekil 13. Bölgesel, ulusal, ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: kapsam

AB ETS %45 Kore ETS %60 Avustralya CPM %60 Guangdong Pilot ETS %42 Kaliforniya CaT %35

RGGI %20 Hubei Pilot ETS %35 Kazakistan ETS %50

Şanghay Pilot ETS %50 Alberta SGER %50

Chongqing Pilot ETS %38 Tianjin Pilot ETS %60 Pekin Pilot ETS %50 Shenzhen Pilot ETS %38 Québec CaT %30

Yeni Zelanda ETS %50 İsviçreli ETS %10 Tokyo CaT %20

Saitama ETS %16 Kyoto ETS

Emisyonlar (MtCO2e) ETS ile kapsanan Endüstri İnşaat emisyonlar Ormancılık Atık Kapsanmayan emisyonlar Havacılık Tarım

Ulaştırma

Tahmini kapsamı Enerji Not 1: Semboller, kapsanan sektörleri temsil etmektedir. Mavi çubuklar, emisyonları temsil etmektedir. Turuncu çubuklar, toplam emisyonların

ne kadarının ETS ile kapsandığını göstermektedir. Bazı planlar, sorumlu tüzel kuruluşların tanımlanma yönteminden ötürü, şekilde gösterilenden daha fazla sektörü kapsıyor olabilir. Kyoto ETS ile kapsanan toplam emisyonlar gösterilmemiştir çünkü bunlar gönüllü ETS kategorisindedir.

53

Tablo 4. Bölgesel, ulusal, ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: tahsisat yaklaşımları

Yetki alanı Serbest tahsisat Alım tahsisleri Diğer mekanizmalar ve yorumlar

Kıy

asla

ma

Tari

hse

l

tah

sis

Açı

k

artı

rma

Sab

it

AB ETS

Sadece proses emisyonları için kazanılmış hakların korunumu (tahsislerin < %1’i) Geri kalanı kıyaslama

İsveç ETS

Sadece proses emisyonları için kazanılmış hakların korunumu. Geri kalanı kıyaslama

Kaliforniya CaT

Tahsislerin yeniden açık arttırmada

satılması gerekmektedir.

RGGI

Alberta SGER

Başka mekanizma: kredilendirme

(azaltımlar yapıldıktan sonra emisyon tahsislerinin kazanılması)

Québec CaT

KAZ ETS

Avustralya CPM

NZ ETS

Tokyo, Saitama ve Kyoto CaT

Başka mekanizma: kredilendirme

(azaltımlar yapıldıktan sonra emisyon tahsislerinin kazanılması)

Pekin Pilot ETS

Chongqing Pilot ETS Şu anda bilgi mevcut değildir.

Guangdong Pilot ETS

Hubei Pilot ETS

Şanghay Pilot ETS

Shenzhen Pilot ETS

Tianjin Pilot ETS

Kore ETS

Not: Bu tablo, tahsislerin her bir ETS içerisindeki dağılımını göstermektedir.

Bu rapor, emisyon ticaret sistemlerinden her

birini, bazı kilit başlıklarla ilişkileri açısından

incelemektedir: kapsam, tahsisat yaklaşımları,

rekabetçilik hususları, denkleştirme kullanımı,

fiyat dengeleme mekanizmaları, performans ve

etkililik, MRV ve kayıt, ve diğer planlarla bağlantı.

Tablo 5, 2013’te hangi başlıklar için gelişmelerin

olduğunu göstermektedir. Raporun takip eden

bölümleri, bu gelişme alanlarına odaklanmaktadır.

54

Tablo 5. Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: 2013’teki gelişim alanları

2013 yılındaki gelişim alanları

Kap

sam

Tah

sisa

t

yakl

aşım

ları

Re

kab

etç

ilik

hu

susl

arı

De

nkl

eşt

irm

e

kulla

nım

ı

Fiya

t d

en

gele

me

me

kan

izm

alar

ı

Pe

rfo

rman

s ve

veri

mlil

ik

MR

V v

e k

ayıt

Diğ

er

sist

em

lerl

e

bağ

lan

tı

AB ETS

İsviçre ETS Kaliforniya CaT RGGI

Alberta SGER

Québec CaT KAZ ETS

Avustralya CPM

NZ ETS

Japonya (çeşitli) Çin pilot sistemler

Kore ETS

Not: Turuncu noktalar, geçtiğimiz yıl içinde söz konusu alanda kayda değer bir gelişmenin gözlendiğini ifade etmektedir. Takip eden

bölümlerde sadece bu alanlar kapsanmaktadır. İlave temel bilgiler, 2013 raporu: Karbon Fiyatlandırma İnisiyatiflerinin Haritasının Çıkartılması, Gelişmeler ve Beklentiler’den edinilebilir.

85

4.2 MEVCUT EMİSYON TİCARET

SİSTEMLERİ VE KREDİLENDİRME YAKLAŞIMLARI

4.2.1

Avrupa Birliği Emisyon Ticaret

Sistemi (AB ETS)

AB ETS, Avrupa’nın mecburi Üst Sınır Emisyon

Ticareti planıdır ve 2005’ten beri yürürlüktedir.

Planın III. Aşaması 2013’te başlamıştır. Bu yıl,

katılımcılar için birçok belirsizliğin bulunduğu ve

Depor için resmi bir onay dâhil olmak üzere

planın gelecekteki iş leyiş ine dair öneml i

kararların alındığı bir yıl olmuştur. Planın kapsamı

da, III. Aşamadan itibaren Hırvatistan ve yeni

sektörler ve yeni gazları içerecek şekilde

genişletilmiştir. 2013 yılında, AB ETS’de sabit

tesisler için yeni üst sınır 2.084 milyon tahsis olup

2012’de bu değer 1.977 milyon tahsis olarak

gerçekleşmiştir.86

Havacılık için “Saati Durdur”

tadili, Mart 2014’te Avrupa Parlamentosu

tarafından lehine alınan umumi oylama ve Nisan

2014’te Avrupa Konseyi tarafından onaylama

sonrasında, 2016’ya kadar uzatılmıştır. Bu, sadece

Avrupa Ekonomik Alanı (EEA) içindeki uçuşların

kapsanacağı ve dolayısıyla, geçici 201 milyon

tahsisinden daha düşük bir havacılık üst sınırı

anlamına gelmektedir.87

85

Kaynak: Dünya Bankası, Karbon Fiyatlandırma İnisiyatiflerinin Haritasının Çıkartılması 2013, Gelişmeler ve Beklentiler, Mayıs 2013. 86

Bir tahsis, bir metrik ton CO2e’ye eşittir. 87

210 milyon tahsis üst sınırı, EEA’da yer alan tüm ülkelere gidiş ve dönüş uçuşlarının dahil edileceğini varsaymaktadır. Kaynak: Avrupa

Komisyonu, Tahsisler ve Üst Sınırlar, en son erişim tarihi: 28 Ocak 2014, http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/cap/index_en.htm.

http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/cap/index_en.htm

55

AB ETS’de 2013’teki kilit gelişmeler aşağıda

özetlenmiştir ve Ek II’de yer alan detaylı

güncelleme dosyasından ilave bilgiler edinilebilir.

Kapsam. III. Aşamanın başında Hırvatistan’ın

AB ETS’ye katılması.

AB ETS’nin “Saati durdur” tadilinin 1 Mayıs

2014’te yürürlüğe girecek şekilde uzatılması.

Tahsisat yaklaşımları. III. Aşamanın

başlangıcında tahsisat yaklaşımlarındaki

değişiklikler: tesisatlarda elektrik üretimi

için %100 açık arttırma,88

onların ısı üretimi ve

endüstriyel katılımcıları için kıyaslama yoluyla bir

miktar serbest tahsisler.

Rekabetçilik hususları. Doğrudan emisyonlar:

Karbon kaçağı riskini hafifletmek için ilave

serbest tahsise hak kazanmış olan sektörlerin

2015–2019 için listesi: 2014’te yenilenmesi

beklenmektedir. Mayıs 2014’te taslak bir liste

yayınlanmıştır.89

Dolaylı emisyonlar: Almanya, Birleşik Krallık,

Hollanda, İspanya ve Belçika’da (Flandra)

2013’ten devlet yardım telafisi.

Denkleştirmelerin kullanılması. Kyoto kredileri

için 2008–2020’ye yönelik tanınan hakların

yaklaşık dörtte üçü, AB ETS işletmecileri

tarafından kullanılmıştır.

Mevcut CER fiyatları ve CER–EUA yayılımı

düşünülürse, kalan sınırın çoğunun, önümüzdeki

birkaç yıl içerisinde kullanılması beklenmektedir.

III. Aşamada, kayıt yönetmeliklerinde yapılan bir

değişiklik sonrasında, Kyoto kredilerinin artık

tedavülden kaldırılmadan önce EUA için takas

edilmesi gerekmektedir.

Fiyat dengeleme mekanizması. Aylar süren

yeniden tekrarlamalar (reiteration) ve

belirsizlikler sonrasında, Depor teklifi Şubat

2014’te mevzuata dahil edilmiştir.

2013’te EUA fiyatlarında, Depor kararları ve

duyurularına yol açan evrimleşen beklentiler

baskın gelmiştir (bkz. Şekil 14).

Performans ve verimlilik. Artık miktar olarak

anılan miktara dair tartışmalar, bu yıl da devam

etmiştir. III. Aşamada kurulan NER300 fonu,

yenilikçi yenilenebilir enerji teknolojilerinde ve

karbon tutma ve depolama konularındaki demo

projelerini hedeflemiştir, Yeni Girenler

Rezervinden (NER) 300 milyon işaretli EUA’nın

açık arttırmasından elde edilen gelirleri

kullanmıştır. Bu EUA’lar için açık arttırma, Nisan

2014’te tamamlanmıştır.

MRV ve kayıtlar. İzleme & Raporlama

Yönetmeliği (MRR) ile Akreditasyon ve

Doğrulama Yönetmeliği (AVR) konusundaki yeni

mevzuat, 2013’te yürürlüğe girmiştir. Kayıt / sicil

yönetmelikleri, uluslararası kredilerin AB ETS’de

uyum için tedavülden kaldırılma yöntemini

değiştirmek üzere Mayıs 2013’te tadil edilmiştir

(yukarıdaki “Denkleştirmelerin Kullanılması”na

bakınız).

Diğer planlarla bağlantılar. İsviçre planı ile AB

ETS arasında bağlantı kurulması için müzakereler

devam etmektedir.

Avustralya CPM’si ile bağlantı kurmaya ilişkilen

gelişmeler, Avustralya planının geleceğine dair

belirsizliklerden ötürü hâlihazırda beklemeye

alınmıştır.

Geleceğe bakış. 2030’a kadar iklim ve enerjiye

dair Avrupa çerçevesi Ocak 2014’te

yayınlanmıştır. Önergeler arasında şunlar yer

almaktadır: Bütün olarak AB için 1990 düzeylerine

nazaran %40 SGE azaltım hedefi, AB ETS üst

sınırının yıllık doğrusal azaltımında artış, 2020 ve

sonrası için tüm emisyon azaltımlarına AB içinde

riayet edilmesi, IV. Aşama ve sonrası için AB ETS

altında piyasa kararlılık rezervinin getirilmesi.

88

Elektrik santrallerini modernleştirmek için bazı Doğu Avrupa üye devletlerine verilen bazı geçici serbest tahsisler hariç. 89

Kaynak: Avrupa Komisyonu – DG İklim Kanunu. Haber Başlığı: Komisyon, 2015-2019 için önerilen karbon kaçağı listesini sunmuştur. En son

erişim tarihi: 7 Mayıs 2014, http://ec.europa.eu/clima/news/articles/news_2014050501_en.htm.

http://ec.europa.eu/clima/news/articles/news_2014050501_en.htm

56

Şekil 14. Depor teklif sürecindeki kilit gelişmelerle etiketlenmiş AB tahsis fiyatı gelişimi

AB Parlamentosu çevre komitesi AB Parlamentosu ve Konseyi Hızlandırılmış depor depor lehine oy kullandı depor desteğini onayladı mevzuata dahil edildi AB Parlamentosu tarafından depora karşı olumsuz oy

AB Parlamentosu tarafından depora karşı olumsuz oy AB Parlamentosu çevre komitesi, deporu AB Parlamentosu sanayi komitesi AB Parlamentosu çevre komitesi düzeltilmiş hızlandırmak için depora karşı oy verdi depor lehine oy verdi takibe başladı Ocak 13 Nisan 13 Temmuz 13 Ekim 13 Ocak 14 Nisan 14

Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon

4.2.2

İsviçre Emisyon

Ticaret Planı

İsviçre Emisyon Ticaret Planı, 25 faaliyet

kategorisinden 55 şirketi kapsamaktadır. 2013’ten

bu yana plan, yüksek enerji kullanan sanayiler

için mecburi hale getirilmiştir (>20MW termal

girdi ve diğer özel eşik değerleri). Orta ölçekli

sanayiler, gönüllülük esasına dayalı olarak bu

plana katılmayı seçebilirler (>10MW).90

2013–

2020 aşamasında, ETS katılımcıları CO2

vergisinden muaf tutulacaktır. İsviçre ETS’nin

üzerine 2010 emisyonlarına kıyasla

yılsa %1,74’lük bir toplam azaltım patikası

uygulanmaktadır.

Tahsisat yaklaşımları. Mecburi aşama (2013-

2020) sırasında, AB ETS’ye benzer şekilde,

endüstri kıyaslarına dayalı olarak ücretsiz tahsisat.

Karbon kaçağı riski olan sektörlere Kıyas

değerinin %100’ü atanmaktadır. Diğer sanayi

sektörleri, ücretsiz tahsislerden doğrusal olarak

azalan bir pay almaktadır (2013’te ücretsiz

tahsisatın %80’i, 2020’de %30’a düşmektedir).

Elektrik sektörü için ücretsiz tahsisat yoktur.

Kıyaslanan tahsisat, genel emisyon üst sınırını

aşarsa, düzeltme faktörü uygulanmaktadır.

Tahsislerin %5’i, Yeni Girenler Rezervinde bir

kenara ayrılmaktadır.91

Diğer planlarla bağlantılar. AB ETS ile bağlantı

konusunda müzakereler, yavaş da olsa devam

etmektedir (bkz. Bölüm 4.2.1). Anlaşma, havacılık

ve sabit tesisleri kapsamalıdır.

90

Kaynak: Çevre Federal Bürosu, İsviçre, Emisyon Ticaret Planına Katılım ve Son Kayıt Tarihleri, en son erişim tarihi: 22 Ocak 2014,

http://www.bafu.admin.ch/emissionshandel/05545/12432/index.html?lang=en. 91

Kaynak: Çevre Federal Bürosu, İsviçre, Ücretsiz Piyasaya Sürülen Emisyon Tahsisleri (Kıyaslamalı Yaklaşım), en son erişim tarihi: 22 Ocak

2014, http://www.bafu.admin.ch/emissionshandel/05545/12434/index.html?lang=en.

Dec

sö

zleş

me

fiya

tı (

€)

http://www.bafu.admin.ch/emissionshandel/05545/12432/index.html?lang=en

http://www.bafu.admin.ch/emissionshandel/05545/12434/index.html?lang=en

57

4.2.3

Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti

Programı (ABD)

Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı,

2012 yılında başlamış ve 1 Ocak 2013’ten itibaren

ilk uyum dönemine girmiştir. Kaliforniya Hava

Kaynakları Kurulunun (ARB) İklim Değişikliği

Kapsama Alma Planı Güncellemesi, son beş yıl

boyunca oluşan gelişmeleri ve 2020’ye kadar

Genel Görünümü özetlemektedir. Program,

eyaletin iklim değişikliği planlarının merkezi bir

kısmını teşkil etmekte, hem emisyon azaltımlarını

teşvik etmekte hem de, diğer iklim değişikliğiyle

ilgili faaliyetler için açık arttırmalar yoluyla gelir

elde etmektedir.92

2013 yılına ait Kaliforniya Üst Sınır Emisyon

Ticareti Programındaki kilit gelişmeler aşağıda

özetlenmiştir ve Ek II’de yer alan detaylı


Tahsisat yaklaşımları. Yatırım planı, açık

arttırmadan elde edilen getirilerin kullanımı

konusunda Mayıs 2013’te93

onaylanmıştır.

Ağustos 2013’te Programda açık arttırma

kullanılmasıyla ilgili olarak yasal kararlar94

ARB’nin lehine karar vermiştir.

Rekabetçilik hususları. Karbon kaçağı

değerlendirmeleri sürmektedir.

ARB, çimento sektöründe sınır karbon

ayarlamalarını kullanmayı düşünmektedir,

Temmuz 2014’te detaylı bir önerge

beklenmektedir.95

Denkleştirmelerin kullanılması. İki yeni

protokol hazırlanmaktadır. Nisan 2014 itibariyle

yedi buçuk milyon üzeri uyum ve erken eylem

denkleştirmesi.96

Performans ve verimlilik. Birincil tahsis

piyasasında fiyatlar kararlıdır. Şekil 15, günümüze

dek Kaliforniya birincil piyasasındaki fiyatları

göstermektedir.97

Diğer planlarla bağlantılar. Ocak 2014’te

Québec ile resmi bağlantı başlangıcı.

Geleceğe bakış. Genel kapsamlı mevzuata dair

önerilen tadiller arasında tahsisat kuralları, piyasa

program uygulaması ve denkleştirme programı

uygulaması yer almaktadır.98

Devam eden işbirlikçi inisiyatifler arasında İklim

ve Enerjiye dair Pasifik Kıyıları Eylem Planı ve

Çin ile bir Anlaşma Muhtırası yer almaktadır.99

Şekil 15. Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programındaki birincil piyasada açık arttırmaya çıkartılan tahsislerin fiyatı ve ticaret hacimleri100

Kas 12 Şub 13 May 13 Ağu 13 Kas 13 Şub 14

2013-4 model hacim 2015-7 model hacim

2013-4 model fiyatlar 2015-7 model fiyatlar

92

Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, İklim Değişikliği Kapsama Alma Planı İlk Güncellemesi, 1 Ekim 2013. 93

Kaynak:Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Üst Sınır Emisyon Ticareti Açık Arttırma Getirileri Yatırım Planı: 2013–14 ila 2015–16 Mali Yılları,

14 Mayıs 2013. 94

Kaynak: Kaliforniya Üst Mahkemesi, Sacremento Vilayeti, Sunulan Konulara İlişkin Ortak Karar. Dava No: 34-2012-80001313 ve İlgili Dava

No: 34-2013-80001464, 28 Ağustos 2013. 95

Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı: Çimento Sektörü için Potansiyel Sınır Karbon

Ayarlaması, 5 Şubat 2014, http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/meetings/020514/border-carbon-adjustment.pdf. 96

Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Kaliforniya’nın Uyum Denkleştirme Programı, 19 Şubat 2014. 97

Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu Üç Aylık Açık Arttırma 6 Şubat 2014, Özet Sonuçlar Raporu,

24 Şubat 2014, http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/auction/february-2014/results.pdf. 98

Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı için Önerilen Değişiklikler Duyurusu ve Özeti, en

son erişim tarihi: 25 Şubat 2014, http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/meetings/071813/ctnotice0713.pdf. 99

Kaynak: Pasifik Kıyısı İşbirliği, en son erişim tarihi: 28 Mart 2014, http://www.pacificcoastcollaborative.org/Pages/Welcome.aspx. 100

Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Açık Arttırma Bilgileri, en son erişim tarihi: 21 Mart 2014,

http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/auction/auction.htm.

Tica

ret

hac

mi (

MtC

O2e

)

Fiya

t (A

BD

$)

http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/meetings/020514/border-carbon-adjustment.pdf

http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/auction/february-2014/results.pdf

http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/meetings/071813/ctnotice0713.pdf

http://www.pacificcoastcollaborative.org/Pages/Welcome.aspx

http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/auction/auction.htm

58

4.2.4

Bölgesel Sera Gazı İnisiyatifi

(RGGI)

RGGI, ABD’nin dokuz Kuzeydoğu ve Orta

Atlantik eyaletindeki elektrik santrallerinden

gelen CO2 emisyonlarını kapsayan piyasaya dayalı

bir SGE azaltım programıdır. Ocak 2014’te,

Eyalet CO2 Bütçe Ticaret Programlarındaki

revizyonları tamamladıktan sonra, RGGI üst sınırı

azaltılmıştır. Yeni 2014 üst sınırı sadece 91

milyon ton CO2 olup, bir önceki üst sınıra

göre %45’lik bir azaltımı temsil etmektedir.101

RGGI üst sınırı, 2015’ten 2020’ye kadar her

yıl %2,5 daha düşürülecektir.

RGGI’de 2013’teki kilit gelişmeler aşağıda

özetlenmiştir.

Kapsam. 2013’te kapsam değişikliği olmamıştır,

ancak New Jersey’de bazı paydaşlar, eyaletin

yeniden RGGI’ye katılması için baskılarını

sürdürmektedir.

Performans ve verimlilik. 2013’ün üçüncü

çeyreğinde birincil ve ikincil piyasa fiyatları 3

ABD$ ile birbirine yakın olmuştur (bkz. Şekil

16).102

RGGI’nin maliyet çevreleme rezervi

(CCR) ilk olarak Mart 2014’te tetiklenmiştir.103

Geleceğe bakış. RGGI eyaletler, Temiz Hava

Kanununa dair yorumlarını USEPA’ya

bildirmişler, eski aktörlerin ödüllendirilmesi ve

karbon kirliliği hakkındaki kurallara nasıl

uyacakları konusunda eyaletlere esneklik

getirilmesi, diğer mekanizmaların yanı sıra

piyasaya dayalı bir yaklaşımın kullanma

seçeneğinin sunulması gerektiğini

vurgulamışlardır.104

4.2.5

Alberta Sera Gazı Azaltım Programı

(Kanada)

1 Temmuz 2007’den beri Alberta’da yılda 0,1

MtCO2e’nin üzerinde emisyon salan tesislerin,

Belirlenen Gaz Emisyon Üreticileri Yönetmeliği

(SGER) uyarınca emisyon yoğunluklarını (yani

üretim birimi başına emisyon), 2003–2005’teki

ortalama emisyon yoğunluğuna nazaran %12

oranında azaltması gerekmektedir.105

2012’de 120

MtCO2e, SGER’in Sera Gazı Azaltım Programı

kapsamında yer almıştır ve bu yaklaşık olarak

Alberta’daki toplam SGE’lerin %50’sine denk

düşmektedir.106

Yeni tesisler, işletmelerinin

dördüncü yılından başlayarak %2’lik bir azaltım

hedefini tutturmalıdır ve bu oran, her yıl %2

artarak %12’ye ulaşmaktadır.107

Şekil 16. RGGI’de açık arttırmaya çıkartılan tahsislerin fiyatı ve ticaret hacimleri108

Ticaret hacmi (mevcut dönem) Fiyat (mevcut dönem) Ticaret hacmi (gelecek dönem)

Fiyat (gelecek dönem) Eyl08 Mar09 Eyl09 Mar10 Eyl10 Mar11 Eyl11 Mar12 Eyl12 Mar13 Eyl13 Mar14

101

Kaynak: Regional Greenhouse Gas Initiative, Inc., RGGI Eyaletleri Elektrik Santrallerinden Çıkan Sera Gazı Emisyonlarında Önemli

Kesintiler Yapmaktadır, 13 Ocak 2014, http://www.rggi.org/docs/PressReleases/PR011314_AuctionNotice23.pdf. 102

Kaynak: Potomac Economics, RGGI CO2 Tahsisleri için İkincil Piyasa Raporu: 2013 Dördüncü Çeyreği, Şubat 2014. 103

Kaynak: RGGI Inc., Açık Arttırma Sonuçları, http://www.rggi.org/market/co2_auctions/results/auction-23, son erişim: 25 Nisan 2014. 104

Kaynak: Esty, D.C. ve ark., Yönetici McCarthy’e Mektup, 2 Aralık 2013,

http://www.rggi.org/docs/RGGI_States_111d_Letter_Comments.pdf. 105

Bu yoğunluk azaltımı, her uyum dönemi için geçerlidir ve kademelideğişim etkisi olmadan, referans değer yoğunluğunun %12’sinde sabit

kalır. Yeni kabul edilen tesisler için gerek görülen yüzde azaltım farklıdır. 106

Kaynak: Alberta Hükümeti, Belirlenen Gaz Emisyon Üreticileri Yönetmeliği Yıllık Özeti: 2009, 29 Şubat 2012; Alberta Çevre ve

Sürdürülebilir Kaynak Gelişimi, Kişisel İletişim, 28 Nisan 2014. 107

Kaynak: Alberta Hükümeti, Belirlenen Gaz Referans Değer Emisyon Yoğunluğu Uygulamalarının Tamamlanmasına Yönelik Teknik

Rehber, Versiyon 4.0, Temmuz 2012. 108

Kaynak: Potomac Economics, RGGI CO2 Tahsisleri için İkincil Piyasa Raporu: 2013 Üçüncü Çeyreği, Kasım 2013; Regional Greenhouse

Gas Initiative, Inc., Açık Arttırma Sonuçları, son erişim tarihi: 21 Mart 2014, http://www.rggi.org/market/co2_auctions/results.

Tica

ret

hac

mi (

MtC

O2e

)

http://www.rggi.org/docs/PressReleases/PR011314_AuctionNotice23.pdf

http://www.rggi.org/docs/RGGI_States_111d_Letter_Comments.pdf

http://www.rggi.org/market/co2_auctions/results

59

Kapsam, Denkleştirmelerin kullanılması, Ödül

dengeleme mekanizması. Tesisler

yükümlülüklerini ya SGE performansını

iyileştirerek ya da aşağıdaki üç seçenekten biriyle

emisyonlarını denkleştirerek sağlayabilirler:

–– Hükümet Emisyon Performans Kredilerine

(EPC) teslim ederek: bu, %12 emisyon

yoğunluk azaltımının üzerine çıkarak

kazanılabilir. EPC’ler ya gelecekteki uyum

için bankada saklanabilir ya da diğer tesislere

satılabilir.109

–– Alberta hükümeti tarafından onaylanan

protokolleri kullanarak Alberta’da yaratılan

Hükümet Denkleştirme Kredilerine teslim

ederek.110

Günümüzde 34 protokol

onaylanmıştır ve birçoğu da gelişim

aşamasındadır.

–– Mecburi hedefin üzerinde 15 KAN$/tCO2e (14

ABD$/tCO2e) tutarında İklim Değişikliği ve

Emisyon Yönetimi Fonuna katkı yaparak.111

Fona ne kadar katkı yapılabileceğine dair bir

sınır olmadığından bu, EPC’ler ve

denkleştirmeler için fiyat tavanı görevini

görür. Fon, başlangıçtan bu yana 398 milyon

KAN$ (374 milyon ABD$) toplamıştır ve

bu, iklim dostu teknolojiler ve projelerin

finansmanında kullanılmaktadır.

Geleceğe bakış. Alberta, Eylül 2014’te sona

erecek olan İklim Değişikliği Stratejisi ve SGER’i

yenileme sürecindedir. Mevcut Sera Gazı Azaltım

Programının detaylarının değişebileceğine dair

bazı spekülasyonlar söz konusudur.

4.2.6

Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti

Sistemi (Kanada)

Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti Sistemi, Ocak

2013’te hizmete girmiş ve Québec’in iklim

değişikliği politikası açısından merkezi olmaya

devam etmektedir. Sistem, hem emisyon azaltımı

sağlamak açısından hem de sistemin diğer

bölümlerini finanse etmek için bir gelir kaynağı

olarak eyaletin 2013–2020 İklim Değişikliği

Eylem Planının kilit bir unsuru olarak

tanımlanmaktadır.112

Québec Sisteminde 2013’teki kilit gelişmeler

aşağıda özetlenmiştir ve Ek II’de yer alan detaylı


Performans ve verimlilik. Sistemdeki birinci açık

arttırma sonuçlarına dair bilgiler Şekil 17’de yer

almaktadır.

Diğer planlarla bağlantılar. Québec ve

Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti

programları resmi olarak 1 Ocak 2014’te birbirine

bağlanmıştır.113

Şekil 17. Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti Sisteminde açık arttırmaya çıkartılan tahsislerin fiyatı ve açık arttırma hacimleri114

Aralık 13 Mart 14 2013-4 model 2016-7 model Fiyat tahsisler tahsisler

4.2.7

Kazakistan Emisyon

Ticaret Sistemi

Kazakistan Emisyon Ticaret Sistemi (KAZ ETS),

CO2 emisyonlarını kapsayan mecburi bir plan

olarak 2013’te bir pilot aşamayla başlamıştır.

Sistemin içerik, emisyon kapsamı ve üst sınır

belirlemesi gibi temel teknik nitelikleri

belirlenmiştir. Ancak aslen, tesis düzeyinde kesin

doğrulanmış emisyon verilerinin toplanmasıyla

ilgili olarak çözülmesi gereken bazı sorunlar hâlâ

mevcuttur.115

109

Kaynak: Alberta Hükümeti, Sera Gazı Azaltım Programı, son erişim tarihi: 31 Ocak 2014, http://environment.alberta.ca/01838.html. 110

Kaynak: Alberta Hükümeti, Denkleştirme Kredi Sistem Protokolleri, erişim tarihi: 31 Ocak 2014, http://environment.alberta.ca/02275.html. 111

Kaynak: Alberta Hükümeti, İklim Değişikliği ve Emisyon Yönetimi Vakfı, erişim tarihi: 31 Ocak 2014,

http://environment.alberta.ca/02486.html. 112

Kaynak: Québec Hükümeti, 2013–2020 İklim Değişikliği Eylem Planı 1. Aşama, 2012. 113

Kaynak: Québec Hükümeti, Gazette Officielle Du Québec, Cilt 145, No 49, 4 Aralık 2013. 114

Kaynak: Québec Hükümeti, Québec Sera Gazı Emisyon Birimlerinin 3 Aralık 2013’teki Açık Arttırması, Özet Rapor Sonuçları, 2013;

Québec Hükümeti, Québec Sera Gazı Emisyon Birimlerinin 4 Mart 2014’teki Açık Arttırması, Özet Rapor Sonuçları, 2014. 115

Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Mevcut Emisyon Ticaret Sistemleri – Karşılaştırmalı Analiz, PETER Projesi için

hazırlanmıştır, Şubat 2013.

Tica

ret

hac

mi (

MtC

O2e

)

Fiya

t (K

AN

$)

http://environment.alberta.ca/01838.html



60

Kapsam. 2013’te CO2 emisyonlarını kapsamaktadır,

sadece metan (CH4) ve N2O izlenmektedir. CH4

denkleştirme projelerine dâhil edilmiştir.116

Uyum

noktası, detaylı tesis düzeyinde verilerin olmaması

nedeniyle işletmeci düzeyine yerleştirilmiştir: 166

işletmeci 20.000 tCO2e/y’nin üzerine emisyon

üretmektedir.117

Enerji, madencilik ve metalürji,

kimyasallar, çimento ve elektrik sektörü dâhildir.118

İlk başta mevzuat, tarım ve ulaştırmayı da

içermesine rağmen artık pek muhtemel

gözükmemektedir.

Tahsisat yaklaşımları. İlk üç yıl için (2013-2015)

tarihsel emisyonların tarihsel tahsisine dayalı

ücretsiz tahsisat. 2013 için referans değer: 2010’dan

alınan doğrulanmamış emisyonlar. 2014 ve 2015

için: sırasıyla 2011 ve 2012’den alınan doğrulanmış

emisyonlar. 2014 için tahsisat, referans değer ile

aynıdır ve 2015 için %1,5 azaltılır.119

Pilot aşaması

sırasında derlenen doğrulanmış emisyon verilerine

dayalı açık arttırma ve kıyaslamalar, 2016 ve

sonrasında kullanılabilir.120

, 121

Denkleştirmelerin kullanılması. Projelerin yurtiçi

denkleştirmesi için tercih edilen sektörler:

madencilik ve metalürji; tarım; konut ve halk

hizmetleri; ormancılık; arazi bozulmasının

önlenmesi; yenilenebilirler; belediye atığının

işlenmesi; ulaştırma ve enerji verimliliğine sahip

inşaat. Diğer sektörlerden kredi kullanımına getirilen

resmi bir sınırlama bulunmamaktadır.122

Uluslararası kredilerin (CER, ERU) kullanımı teorik

olarak mümkündür fakat kaydın Uluslararası İşletme

Kütüğüne (ITL) bağlanmasını gerektirir.123

KAZ

ETS için net bir fiyat sinyali yoktur, bu yüzden de,

uluslararası krediler için talebin değerlendirilmesi

mümkün değildir.

Fiyat dengeleme mekanizması. Fiyat koridoru,

borsayla yönetilmekte, tam fiyat düzeylerinin

belirlenmesi gerekmektedir. Rezerv hem tahsisleri

hem de bunları satın almaya yönelik parayı

içermektedir.

Performans ve verimlilik. KAZ ETS’nin birinci

aşamasında veri sıkıntıları bulunmaktaydı. Tahsisat

planı detayları dâhil olmak üzere mevzuat paketinde

değişiklikler öngörülmektedir. Onaylı SGE raporu

sunacak şirketler için ilk uyum noktası olarak Mayıs

tarihi yürürlüğe konmuştur. İkinci uyum noktası,

tahsislerin tedavülden kaldırılması; veri ve kayıt

sorunları nedeniyle yürürlüğe konamamıştır. Tam

yürürlüğe girme dönemi 2014-2015 olarak

planlanmaktadır.

MRV ve kayıtlar. Kazakistan sicili oluşturulmuştur

fakat bazı güvenlik iyileştirmelerine ihtiyaç

duymaktadır ve mevcut çalışmaların temelinde bu

vardır. Tahsisler sadece borsa üzerinden alınıp

satılabilmektedir. MRV sistemi, güncellenmekte olup

buna mevzuat, raporlama formatları, detaylı

metodoloji şablonlarının ve izleme planlarının

sunulması, ve doğrulayıcılar için daha net

gereksinimler dahildir.124

Diğer planlarla bağlantılar. Resmi bir çalışma

bulunmamaktadır ancak gelecekte bağlantı

beklenmektedir. KAZ ETS büyük ölçüde MRV ve

tahsisat kurallarını AB ETS’ninkilerle hizalamıştır.

Geleceğe bakış. Kazakistan hükümeti, diğer teknik

detaylı hususlarına yanı sıra, ulusal mevzuatta

değişiklikler yapmayı planlamakta, gelecekteki

tahsisat planları için sektörel kıyas noktaları

geliştirme potansiyelini ve daha fazla doğrulayıcı için

gereklilik olup olmadığını araştırmaktadır. KAZ

ETS’de çok çeşitli donörler faaliyetleri finanse

etmektedir.125

126

127

116

Kaynak: Sergazina, G. ve Khakimzhanova, B., Kazakistan’ın Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi, 23 Ekim 2013,

http://www.thepmr.org/system/files/documents/Kazakhstan_Update_October%202013.pdf. 117

Kaynak: Kazakistan Hükümeti, 2014–2015 için Ulusal Tahsisat Planı. Kazakistan Hükümetinin 1536 sayılı Kararnamesi, 31 Aralık 2013,

http://www.eco.gov.kz/files/pprk-20-01-2014-1-rus.htm. 118


Hazırlanmıştır, Şubat 2013. 119

Kaynak: Kazakistan Hükümeti, 2014–2015 için Ulusal Tahsisat Planı. Kazakistan Hükümetinin 1536 sayılı Kararnamesi, 31 Aralık 2013,

http://www.eco.gov.kz/files/pprk-20-01-2014-1-rus.htm. 120

Kaynak: Sergazina, G. ve Khakimzhanova, B., Kazakistan’ın Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi,23 Ekim 2013,


Kaynak: Sergazina, G., Tanayev, E. ve Baigunakova, D., Kazakistan’ın Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi, 27 Mayıs 2013,

https://www.thepmr.org/system/files/documents/PA6_Info_Sharing_Kazakhstan_May_22.pdf. 122


hazırlanmıştır, Şubat 2013. 123

Kaynak: Sergazina, G. ve Khakimzhanova, B., Kazakistan’ın Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi 23 Ekim 2013,




Kaynak: PETER Projesi, PETER EBRD Bölgesinde Emisyon Ticareti için Hazırlık, erişim tarihi: 18 Şubat 2014,

http://www.ebrdpeter.info/EngNews.html. 126



Kaynak: Vassilyev, S., Kazakistan’ın PMR Hedefli Teknik Destek için Önergesi, 4 Mart 2014,

https://www.thepmr.org/system/files/documents/Kazakhstan%27s%20Proposal%20for%20Targeted%20Technical%20Support_0.pdf.

http://www.thepmr.org/system/files/documents/Kazakhstan_Update_October%202013.pdf

http://www.eco.gov.kz/files/pprk-20-01-2014-1-rus.htm

http://www.eco.gov.kz/files/pprk-20-01-2014-1-rus.htm


https://www.thepmr.org/system/files/documents/PA6_Info_Sharing_Kazakhstan_May_22.pdf



http://www.ebrdpeter.info/EngNews.html


https://www.thepmr.org/system/files/documents/Kazakhstan%27s%20Proposal%20for%20Targeted%20Technical%20Support_0.pdf

62

4.2.8

Avustralya Karbon Fiyatlandırma

Mekanizması (CPM)

Avustralya Karbon Fiyatlandırma Mekanizması

(CPM), Temmuz 2012’de hizmete girmiştir. İki

adımı bulunmaktadır: 2012’den 2015’e kadar

sabit fiyat dönemi ve 2015’te başlaması planlanan

esnek fiyat dönemi. 2013’te Avustralya

hükümetinin değişmesi, bu politikalar üzerinde

önemli etki yapmıştır ve CPM’nin durumu

belirsizdir. Mevcut idare, CPM’yi yürürlükten

kaldırıp Doğrudan Eylem Planını hayata

geçirmeyi önermektedir.128

Yenilenebilir Enerji

Hedefi ile birlikte Doğrudan Eylem Planının,

2020 yılında 2000 emisyonlarının %5 altındaki

mevcut minimum emisyon azaltım hedefini

tutturmak konusunda Avustralya’ya destek olması

amaçlanmaktadır.129

CPM’nin temel unsurları, eğer planlandığı gibi

devam ettirilirse, aşağıda yer almaktadır ve

Avustralya’daki muhtemel değişikliklere dair

daha fazla detay, Ek II’de yer alan detaylı

güncelleme dosyasında yer almaktadır.

Kapsam. 2012–2013 yılında CPM, 348 üzeri

kuruluş için en az 285 MtCO2e’yi kapsamıştır.

İklim Değişikliği Kurumu, Avustralya’nın 2020

hedefinin, 2000 emisyonlarına nazaran %5’ten

asgari %15 altına düşürülmesi şeklinde

değiştirilmesi tavsiyesinde bulunmuş ve buna

istinaden yeni CPM üst sınırları teklif etmiştir.

Rekabetçilik hususları. Piyasaya sürülen ilk 104

milyon birim, rekabetçilik telafisiyle bağlantılı

olarak piyasaya sürülmüştür;130

ikinci yıl için

şimdiye dek 84 milyon birim piyasaya

sürülmüştür.131

Denkleştirmelerin kullanılması. İlk yıl için 281

milyon karbon birimi ve 2,6 milyon Avustralya

Karbon Kredi Birimi (ACCU) tedavülden

kaldırılmıştır. Sabit fiyat döneminde uluslararası

krediler uyum için seçilemezler.

Performans ve verimlilik. Sektörlerden gelen

CPM tarafından kapsanan SGE’ler, çoğunlukla

elektrik üretim sektöründeki azalmalar nedeniyle

ilk yılda %1,5 gerilemiştir.

Diğer planlarla bağlantılar. CPM’nin geleceği

belirsiz olduğundan, AB ETS bağlantı konusu

askıya alınmıştır.

Geleceğe bakış. Doğrudan Eylem Planının

merkezi unsuru, Emisyon Azaltım Fonudur.132

Hükümet, açık eksiltmelerle düşük maliyetli

emisyon azaltımları için mali teşvikler

vermektedir. Fon, 2,55 milyar A$ (2,3 milyar

ABD$) başlangıç ile 1 Temmuz 2014’ten 202’ye

kadar çalışacak şekilde düzenlenmiştir.133

Emisyon

Azaltım Fonu altında firmalar, tarihsel BAU

emisyonlarına eşit oranda emisyonlarını

azaltmaları yönünde teşvik edilecektir. Bir

‘koruma’ mekanizması, firmaları referans değer

emisyonlarının altında kalmaları için teşvik

edecektir. Yakın tarihli Beyaz Rapor, yaklaşıma

dair daha fazla detay sunmaktadır.134

4.2.9

Yeni Zelanda Emisyon

Ticaret Planı (NZ ETS)

Yeni Zelanda Emisyon Ticaret Sistemi (NZ ETS),

2008’de başlamış olup 2009 ve 2012’de mevzuat

düzeltmeleri yapılmıştır. Sistem zorunludur ve bazı

gönüllü tercihleri içermektedir. Tahsislere Yeni

Zelanda Birimi (NZU) adı verilmektedir.

Kapsam Tarımdan kaynaklı biyolojik

emisyonların uyum yükümlülüğü süresiz olarak

ertelenmiştir.135

128

Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, Karbon Fiyatlandırma Mekanizması, erişim tarihi: 21 Ocak, 2014,

http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Pages/default.aspx. 129

Koşullu %5-25’lik bir hedef aralığı durmaktadır. 130

Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, 2012-13 Mali Yılında Piyasaya Sürülen Birimler, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Industry-Assistance/jobs-and-competitiveness-program/free-carbon-units/Pages/units-issued-in-2012-13.aspx. 131

Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, Ücretsiz Karbon Birimlerinin Piyasaya Sürümü, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Industry-Assistance/jobs-and-competitiveness-program/free-carbon-units/Pages/default.aspx. 132

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Avustralya Hükümeti, Emisyon Azaltım Fonu, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.environment.gov.au/topics/cleaner-environment/clean-air/emissions-reduction-fund. 133

Kaynak: Avustralya Hükümeti, Emisyon Azaltım Fonu Beyaz Raporu, Nisan 2014. 134

Kaynak: Avustralya Hükümeti, Emisyon Azaltım Fonu Beyaz Raporu, Nisan 2014. 135

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Yeni Zelanda, Yeni Zelanda Emisyon Ticaret Sistemindeki (NZ ETS) Mevzuat Değişiklikleri, erişim tarihi: 20

Ocak 2014, http://www.climatechange.govt.nz/emissions-trading-scheme/ets-amendments/index.html.

http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Pages/default.aspx

http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Industry-Assistance/jobs-and-competitiveness-program/free-carbon-units/Pages/units-issued-in-2012-13.aspx


http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Industry-Assistance/jobs-and-competitiveness-program/free-carbon-units/Pages/default.aspx


http://www.environment.gov.au/topics/cleaner-environment/clean-air/emissions-reduction-fund

http://www.climatechange.govt.nz/emissions-trading-scheme/ets-amendments/index.html

63

Tahsisat yaklaşımları. Mevcut geçici önlemler

uzatılmıştır, yani ormancılık dışı sektörlerde iki

ton CO2 başına bir emisyon biriminin tedavülden

kaldırılması ve hükümete NZ$25/tCO2e

(US$21/tCO2e) ödeyerek yükümlülükleri

karşılamak için sabit fiyat seçeneği getirilmiştir.

1990 öncesi orman arazi sahipleri için ücretsiz

tahsis provizyonları tamamlanmıştır. 1990 öncesi

ormancılık için denkleştirme provizyonu, diğer

arazi kullanım kalanlarına dönüştürülmüştür.

Toplam üst sınır içerisinde açık arttırma ile

hükümet NZU’ların arzını arttırabilmiştir.

Denkleştirmelerin kullanılması Hâlihazırda NZ

ETS’de uyum için uluslararası krediler üzerinde

kullanılabilecek nicel bir sınır bulunmamaktadır.

Yeni Zelanda tüzelliklerinin KP2 kredisi üreten

yeni CDM projelerine katılmalarını engelleyen bir

dondurma süreci yürürlüktedir.135

KP1’den gelen uluslararası krediler uyum için 31

Mayıs 2015’e kadar kullanılabilir.136

Bu tarihten

sonra katılımcıların NZU’ları tedavülden

kaldırmaları veya Yeni Zelanda kökenli AAU’ları

uyum için KP1’den bankaya yatırmaları

gerekmektedir. 1990 öncesi orman sahiplerinin

de, Yeni Zelanda’da başka bir yerde doğrudan

emisyon eşdeğeri bir ormanı dikerek denkleştirme

yapma seçeneği bulunmaktadır. UNFCCC

tarafından uluslararası nakil işlemi getirildiğinde,

NZ-AAU’ların dışında, kamu harici hesaplardaki

tüm uluslararası krediler iptal edilecektir.137

Performans ve verimlilik. NZ ETS, KP1

taahhüdüne erişmek suretiyle Yeni Zelanda’da

merkezi bir rol oynamaktadır. 2012’de uyum için

27 milyon birim tedavülden kaldırılmıştır; %95

uluslararası birimi etmektedir.138

NZU fiyatları

2012’de, uluslararası kredilerin yaygın fiyatını

takip ederek, NZ$8’den NZ$2,5’a gerilemiştir

(US$6,5’tan US$2’a). Hiçbir katılımcı, emisyon

birimi başına NZ $25 (US$ 21) sabit fiyat

seçeneğini kullanmamıştır. Bu uluslararası

krediler ile birlikte NZ ETS’nin ağaç kesimi

üzerinde caydırıcı etkisini kaybetmesinin

neticesinde, Nisan 2014’te KP1 uyumu için net 90

milyon birim artığı oluşmuştur, hükümet

tarafından da asgari alım gerçekleşmiştir.139

Ocak 2014’te bir NZU’nun fiyatı, bir yıl önceki

NZ$2’den (US$1,5) 140

NZ$3,50 (US$3) civarına

artış göstermiştir.141

2015’ten sonra KP1

kredilerinin artık piyasaya sunulmayacak oluşu ve

Yeni Zelanda’nın KP2 altında herhangi bir hedef

belirlememesine bağlı olarak KP2 kredilerine

erişimin kısıtlanması sonucu NZU için talebin

artması beklenmektedir.

Geleceğe bakış. Ağustos 2013’te hükümet,

2009’da bildirdikleri 2020 itibariyle 1990

değerlerinin %10-20 altında koşullu hedeflerine ek

olarak, 2020’de 1990 düzeylerinin %5 altında

koşulsuz emisyon azaltım hedefi belirlemiştir.142

NZ ETS’nin 2015 yılından gözden geçirilmesi

beklenmektedir.

4.2.10

Japonya (çeşitli planlar)

Varşova’daki COP 19 sırasında Japonya, 1990’a

göre %3,1’lik bir artışa tekabül edecek şekilde,

2020 emisyon azaltım hedeflerini 2005 mali yıl

düzeylerinin %3,8 altına çekeceğini

duyurmuştur.143

Buna ilişkin temel gösterilen

neden, 2011’deki Fukushima kazası sonrasında

Japonya’da nükleer enerjinin kapatılmış olmasıdır.

Japonya, enerji politikasını gözden geçirdikten

sonra bu yaklaşım revize edilebilir.144

Ortak

Kredilendirme Mekanizması (JCM) altında

üretilen denkleştirmeler ve orman korunumu dâhil

olmak üzere bu hedefe yurtiçi azaltım ile

ulaşılması düşünülmektedir.

Hedefin revize edilmesine rağmen Japonya, hem

ülke içi bölgesel hem de uluslararası düzeyde çok

çeşitli türde ticaret ve kredilendirme planı ile

deneylerine devam etmektedir (bkz. Tablo 6).

136

Kaynak: Yeni Zelanda Hükümeti, Kyoto Protokolü Emisyon Birimlerine Dair Kararlar, erişim tarihi: 20 Ocak 2014,

http://www.beehive.govt.nz/release/decisions-kyoto-protokol-emission-units. 137

Kaynak: Yeni Zelanda Hükümeti, 2015 sonrasına Aktarmalar ve Kyoto Piyasalarına Erişim Hakkında Duyuru, erişim tarihi: 20 Ocak 2014,

http://www.eur.govt.nz/how-to/guides-hmtl/guides-pdf/Post%202015%20announcement%20factsheet.pdf. 138

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Yeni Zelanda, ETS 2012 – Gerçekler ve Rakamlar, Eylül 2013. 139

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Yeni Zelanda, Yeni Zelanda’nın Kyoto Protokolü altındaki Net Konumu, erişim tarihi: 2 Mayıs 2014,

http://www.mfe.govt.nz/issues/climate/greenhouse-gas-emissions/net-position/index.html. 140

Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Karbon Piyasa Avustralya-Yeni Zelanda Cilt 6 Sayı 8, 16 Ağustos 2013. 141

Kaynak: Karbon Eşleştirmesi, Karbon Eşleştirmesi, erişim tarihi: 20 Ocak 2014, http://www.carbonmatch.co.nz/. 142

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Yeni Zelanda, Sera Gazı Emisyonlarının Azaltılması, erişim tarihi: 20 Ocak 2014,

http://www.mfe.govt.nz/issues/climate/policies-initiatives/. 143

Kaynak: Ecofys, İklim Analitikleri ve Potsdam İklim Etki Araştırması Enstitüsü, Japonya: Önde Gidenden Geride Kalana, 15 Kasım 2013,

http://climateactiontracker.org/assets/publications/briefing_papers/CAT_Policy_brief_Japan-Nov15-2011.pdf. 144

Kaynak: Ishihara, N., Japonya Çevre Bakanı Nobuteru Ishihara’dan Açıklama, COP19/CMP9, erişim tarihi: 22 Ocak 2014,

http://unfccc.int/files/meetings/Warsaw_nov_2013/statements/application/pdf/cop19_hls_Japan.pdf.

http://www.beehive.govt.nz/release/decisions-kyoto-protokol-emission-units

http://www.eur.govt.nz/how-to/guides-hmtl/guides-pdf/Post%202015%20announcement%20factsheet.pdf

http://www.mfe.govt.nz/issues/climate/greenhouse-gas-emissions/net-position/index.html

http://www.carbonmatch.co.nz/

http://www.mfe.govt.nz/issues/climate/policies-initiatives/

http://climateactiontracker.org/assets/publications/briefing_papers/CAT_Policy_brief_Japan-Nov15-2011.pdf

http://unfccc.int/files/meetings/Warsaw_nov_2013/statements/application/pdf/cop19_hls_Japan.pdf

64

Tablo 6. Japonya’daki karbon fiyatlandırma araçları

Düzey Araç Türü Adı Ülke içi bölgesel (Tokyo) ETS Tokyo Emisyon Üst Sınırı ve Ticaret Programı

Ülke içi bölgesel (Saitama) ETS Saitama’daki Hedef Belirleme Emisyon Ticaret Programı

Ülke içi bölgesel (Kyoto) Gönüllü ETS Kyoto ETS

Ülke içi bölgesel (çeşitli bölgeler)

Denkleştirme planları Çeşitli denkleştirme planları

Ulusal (düşünülme aşamasındadır)145

ETS Düşünülme aşamasındadır

Ulusal (2012’de sona ermiştir) Gönüllü ETS Japon Gönüllü Emisyon Ticaret Planı (JVETS)

Ulusal Gönüllü kredilendirme J-Kredi Planı (eski adıyla Japonya Yurtiçi Kredi Planı (J-CDM) ve Denkleştirme Kredisi (J-VER) Planı)

Ulusal (2013’te sona ermiştir) Denkleştirmeyle gönüllü anlaşma Keidanren Gönüllü Eylem Planı

Ulusal Denkleştirmeyle gönüllü anlaşma Keidarnen’in Düşük Karbon Toplumuna Bağlılığı

Ulusal Karbon vergisi İklim Değişikliği Azaltım Vergisi

Uluslararası Gönüllü kredilendirme Ortak kredilendirme mekanizması (JCM)

Ülke içi bölgesel düzeyler (Tokyo, Saitama ve

Kyoto). Bu planlar, Japonya’daki karbon

fiyatlandırmasında küçük fakat önemli bir rol

oynamaya devam etmekte ve Japonya’daki toplam

SGE’lerin %8’ini kapsamaktadır.146

Tüm planlar aynı şekilde işlemektedir: belli bir yıl

için emisyon azaltım hedeflerini aşmış olan

tesisler fazla olan azaltımları ya takip eden yıllar

için kullanabilirler ya da diğer tesislere satılmak

üzere fazla azaltım kredisi olarak piyasaya

sürülebilirler.147

Tokyo ve Saitama planları

mecburidir ve Kyoto, bağlayıcı hedefleri olmayıp

gönüllü olandır. Üç planın ilk uyum dönemi, 2014

mali yılının sonuna kadardır.

Kasım 2013’te Tokyo planındaki fiyat ¥8,000-

10,000/tCO2e (76-95 ABD$/tCO2e) olarak tahmin

edilmektedir.148

2012’de sadece altı, 2013’te ise 11

ticari işlem yapılmıştır.149

Dünyanın geri kalanına

kıyasla nispi olarak yüksek olan fiyat, ikinci uyum

dönemine kadar fazla azaltım kredilerini satma

konusundaki tereddüde atfedilebilir.150

İkinci uyum

döneminde, birinci uyum döneminden kredilerin

Saitama ve Tokyo planları arasındaki takası

mümkün olacaktır.

145

Çevre Bakanlığı, ulusal bir ETS getirmenin zorluklarını araştırmaktadır fakat Mart 2012’den bu yana, bu konudaki ilerlemeye dair bir

açıklama yapılmamıştır. Kaynak: Çevre Bakanlığı, Japonya Hükümeti, Yurtiçi Emisyon Ticaret Planı (Üst Sınır Emisyon Ticareti), erişim tarihi: 12 Mart 2014, https://www.env.go.jp/earth/ondanka/det/capandtrade.html. 146

Kendi hesaplamalarımız. Kaynak: Tokyo Büyükşehir Çevre Bürosu, Tokyo’daki Sera Gazı Emisyonları, erişim tarihi: 30 Ocak 2014,

http://www.kankyo.metro.tokyo.jp/climate/other/emissions_tokyo.html ; Saitama Bölgesi, Saitama Bölgesindeki Sera Gazı Emisyonlarının Durumu, 22 Mayıs 2013, http://www.pref.saitama.lg.jp/page/ontaico2.html ; Kyoto bölgesi Web sitesi, Kyoto Sera Gazı Emisyonları (2011 Mali yılı için Ön Rakamlar), 23 Temmuz 2013, http://www.pref.kyoto.jp/tikyu/news/press/2013/haishuturyou.html ; Çevre Bakanlığı, Japonya Hükümeti, 2011 Mali Yılı için Japonya’nın Ulusal Sera Gazı Emisyonları (Nihai Rakamlar), 12 Nisan 2013, http://www.env.go.jp/en/headline/headline.php?serial=1935. 147

Kaynak: Tokyo Büyükşehir Hükümeti, Emisyon Ticaret Planındaki Toplam Azaltım Yükümlülükleri – Emisyon Ticareti İşletme Kılavuz

Bilgileri, 30 Nisan 2013; Saitama Bölgesi Hükümeti, Saitama Bölgesi Sistemindeki Çeşitli Krediler, erişim tarihi: 30 Ocak 2014, http://www.pref.saitama.lg.jp/page/saitamacredit.html; Kyoto Çevre Eylem Tanıtım Konseyi, Kyoto’nun CO2 Emisyon Ticaret Planı Versiyonu, erişim tarihi: 30 Ocak 2014, http://www.kyoto-ets.com/kyoto_co2_toha.html. 148

Kaynak: Tokyo Büyükşehir Hükümeti, Emisyon Ticaret Planındaki Toplam Azaltım Yükümlülükleri – İşlem Fiyatı için Değerlendirme

Sonucu, Aralık 2013, http://www.kankyo.metro.tokyo.jp/climate/large_scale/attachement/kakakusatei_201312.pdf. 149

Kaynak: Tokyo Büyükşehir Hükümeti, Emisyon Ticaretine İlişkin Bilgiler (2012 Mali Yılı), erişim tarihi: 31 Mart 2014,

http://www.kankyo.metro.tokyo.jp/climate/large_scale/attachement/torihiki_kouhyou_201303.pdf ; Tokyo Büyükşehir Hükümeti, Emisyon Ticaretine İlişkin Bilgiler (Şubat 2014), erişim tarihi: 31 Mart 2014, http://www.kankyo.metro.tokyo.jp/climate/large_scale/attachement/torihiki_kouhyou_201402.pdf. 150

Kaynak: Tokyo Büyükşehir Hükümeti, Tokyo’da Emisyon Ticaret Planına ilişkin Anket – Kilit Bulgular, 25 Aralık 2013,

http://www.kankyo.metro.tokyo.jp/climate/large_scale/%E3%82%A2%E3%83%B3%E3%82%B1%E3%83%BC%E3%83%88_131224.pdf.

https://www.env.go.jp/earth/ondanka/det/capandtrade.html

http://www.kankyo.metro.tokyo.jp/climate/other/emissions_tokyo.html

http://www.pref.saitama.lg.jp/page/ontaico2.html

http://www.pref.kyoto.jp/tikyu/news/press/2013/haishuturyou.html

http://www.env.go.jp/en/headline/headline.php?serial=1935

http://www.pref.saitama.lg.jp/page/saitamacredit.html

http://www.kyoto-ets.com/kyoto_co2_toha.html

http://www.kankyo.metro.tokyo.jp/climate/large_scale/attachement/kakakusatei_201312.pdf

http://www.kankyo.metro.tokyo.jp/climate/large_scale/attachement/torihiki_kouhyou_201303.pdf

http://www.kankyo.metro.tokyo.jp/climate/large_scale/attachement/torihiki_kouhyou_201402.pdf

http://www.kankyo.metro.tokyo.jp/climate/large_scale/%E3%82%A2%E3%83%B3%E3%82%B1%E3%83%BC%E3%83%88_131224.pdf

65

Ulusal düzey (J-Kredi Planı). 2013’te iki adet

ulusal yurtiçi gönüllü kredilendirme planı:

Japonya Yurtiçi Kredi Planı (J-CDM)151

ve

Denkleştirme Kredisi (J-VER) Planı152

merkezi

hükümet tarafından yönetilen yeni J-Kredi Planı

içinde birleştirilmiştir.153

Üretilen krediler çeşitli

amaçlar için kullanılabilmektedir (Keidarnen’in

bir Düşük Karbon Toplumuna Taahhüdü altında

yükümlülüğün sağlanması,154

gönüllü karbon

denkleştirmesi). Planın 31 Mart 2021’de

sonlandırılması planlanmaktadır. Bu tarih sonrası

için şimdiye kadar bir plan sunulmamıştır.

Uluslararası düzey (JCM). Japon hükümeti,

2014 mali yılından itibaren JCM kredilerinin

denkleştirmede kullanılmasına müsaade etmeyi

planlamaktadır ve hâlihazırda gereken sicil

altyapısını oluşturmak için çalışmaktadır.

Japonya, JCM altında 11 ülke ile çift taraflı

anlaşma imzalamıştır: Moğolistan, Bangladeş,

Etiyopya, Kenya, Maldivler, Vietnam, Lao PDR,

Endonezya ve Kosta Rika (hepsi 2013’te

katılmıştır), ve Palau ve Kamboçya (2014).155

Aralık 2013’te JCM Tanıtım Planı altında

finansman için on proje seçilmiştir156

:

Endonezya’da beş proje, Vietnam’da iki,

Kamboçya’da bir, Moğolistan’da bir ve

Bangladeş’te bir adet.157

4.2.11

Çin Emisyon Ticaret Sistemi

(Pekin, Guangdong, Hubei, Şanghay,

Shenzhen ve Tianjin)

Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu (NDRC),

2011 yılında yedi adet resmi pilot ETS programı

geliştirme planını açıklamıştır (Pekin, Şanghay,

Tianjin, Chongqing, Guangdong, Hubei ve

Shenzhen).158

Bu plan 2013’ten itibaren iş

yapmaya başlamıştır. Nisan 2014’e gelindiğinde,

yedi pilot plandan altısı159

ticarete başlamıştır (bkz.

Tablo 7), geriye kalan – Chongqing – ise 2014’te

başlayacaktır. Chongqing ETS pilot programı ve

ulusal ETS planları hakkında daha fazla bilgi için

Bölüm 4.3.1’e bakınız.

Karbon piyasaları artık resmi olarak Çin’de

ticarete açılmıştır. Bu altı pilot planın toplam 2013

tahsisatı 1.115 MtCO2e etmiştir ve bu da Çin’i AB

ETS’den sonra, dünyadaki en büyük ikinci karbon

piyasası yapmaktadır. Guangdong ETS, Çin pilot

ETS’lerinin en büyüğü, kendi başına 2013’te 388

MtCO2e’yi kapsamaktadır,160

(Fransa’nın 2012

emisyonlarının boyutuna eşdeğerdir161

).

Pilotların her biri kendine özgü niteliklere sahiptir;

karbon piyasaların ne yöne gelişeceği, politika

yapıcıların ulusal bağlama uygulanabilecek dersler

edinmesine yardımcı olacaktır. Kutu 2 ve Şekil 18,

dikkat çekici bazı niteliklerin bir resmini

çizmektedir.

151

Ekonomi, Ticaret ve Sanayi Bakanlığı (METI), Çevre Bakanlığı (MOE) ve Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık Bakanlığı (MAFF) tarafından

yönetilmektedir. 152

MOE tarafından yönetilmektedir. 153

Kaynak: J-Kredi Planı, Kasım 2013, http://Japancredit.go.jp/pdf/english/credit_english_001_2.pdf. 154

Keidanren’in Düşük Karbon Toplumuna Taahhüdü, “emisyon hedefi ve incelemesi” sistemidir ve Keidanren’in takipçisi Gönüllü Eylem

Planı, 2012 Mali yılında sona ermiştir. Keidanren’in Düşük Karbon Toplumuna Taahhüdü hakkında daha fazla bilgi için Keidanren’in Düşük Karbon Toplumuna Taahhüdü, 17 Ocak 2013, http://www.keidanren.or.jp/en/policy/2013/003_commitment.pdf. 155

Kaynak: Japonya Hükümeti, Ortak Kredilendirme Mekanizmasındaki (JCM) Yakın Tarihli Gelişmeler, Ocak 2014,

http://www.mmechanisms.org/document/20140122_JCM_goj.pdf. 156

Denkleştirme alımını ve yatırım finansını içermektedir. 157

JCM Tanıtım Planı, bir projenin yatırım maliyetlerinin yarısına kadarını finanse etmektedir ve buna karşılık, piyasaya sürülecek olan JCM

kredilerinin yarısı, Japonya Hükümetine teslim edilecektir. Kaynak: Bannai, O., JCM Finansman Programı ve Çalışma Programı, 12 Kasım 2013, http://www.mmechanisms.org/document/cop19_sideevents/unfccc/6_GEC.pdf. 158

Kaynak: Çin Halk Cumhuriyeti Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, Pilot Karbon Emisyon Ticaret Sistemleri Bildirisi, 29 Ekim 2011. 159

Shenzhen, Şanghay, Pekin, Guangdong Tianjin ve Hubei 160

Kaynak: SinoCarbon, 2013 Karbon Piyasaları Yıllık Raporu, Ocak 2014. 161

Kaynak: PBL Hollanda Çevre Değerlendirme Kurumu, Küresel CO2 Emisyonları Hâlâ Yükseliyor Mu?, n.d.,

http://infographics.pbl.nl/website/globalco2/.

http://japancredit.go.jp/pdf/english/credit_english_001_2.pdf

http://www.keidanren.or.jp/en/policy/2013/003_commitment.pdf

http://www.mmechanisms.org/document/20140122_JCM_goj.pdf

http://www.mmechanisms.org/document/cop19_sideevents/unfccc/6_GEC.pdf

http://infographics.pbl.nl/website/globalco2/

66

Tablo 7. Çin’de faaliyet halindeki pilot ETS’lere genel bakış

Shenzhen Şanghay Pekin Guangdong Tianjin Hubei

Başlangıç tarihi 18 Haziran 2013162

26 Kasım 2013163

28 Kasım 2013164

18 Aralık 2013165

26 Aralık 2013166

2 Nisan 2014167

Ticaret hacmi (ktCO2e)168

0,250 0,239 0,096 0,126 0,140 1,608

Ortalama fiyat (CNY) [ABD$]169

75,2 [12,4]

31,4 [5,2]

52,6 [8,7]

61,8 [10,2]

34,7 [5,7]

24,7 [4,1]

Kutu 2. Özet: Faaliyet halindeki Çin pilot ETS’lerin özellikleri

Shenzhen, hizmete giren ilk Çin pilot ETS’sidir ve bu yüzden en uzun fiyat geçmişine sahiptir (bkz. Şekil 19). Shenzhen’in sanayi tabanı hafif imalat, örneğin yarı iletken ve araba parçası üretimini içermektedir. Bu nedenle, likidite sağlamaya yetecek kadar emisyonu olan bir piyasa yaratmak için Shenzhen’in 635 işletmeyi kapsaması gerekmektedir. Özel Ekonomik Bölge (SEZ) statüsüne sahip tek pilot plan olarak Shenzhen, ETS uygulamasını desteklemek için bir yasa tasarısı geçirmeye dair mevzuat gücüne sahip olmuştur. Şanghay, Çin’in finans merkezidir ve bu sebeple de bölge, planın likiditesini arttırıcı yenilikçi mali imkânları araştırmak için planlarını açıklamıştır. Şanghay, bir miktar ağır sanayi ve hafif sanayi içeren bir şehir olup plan, havacılık ve limanlar dâhil olmak üzere çok geniş aralıktaki sektörleri kapsamaktadır. Şanghay, birçok çok uluslu şirkete ev sahipliği yapmaktadır ve bunların çoğu, dünyanın diğer kısımlarında hâlihazırda ETS uyum deneyimlerine sahiptir: ki bu, sanayi katılımcılarıyla kurulacak ilişkilerde yardımcı olabilir. Pekin, başkent olup yüksek bir profile sahiptir. Bu nedenle bu pilottan edinilecek derslerin çoğu doğrudan ulusal plana besleme sağlayacaktır. 2008 Olimpiyat Oyunları öncesinde, elektrik, çelik ve çimento dâhil ağır sanayiler, Pekin’in dışına taşınmaya mecbur bırakılmıştır, bu da komşu bölgelerdeki (Tianjin ve Hubei) enerji kullanımı ve emisyonları arttırmıştır. Bu yüzden Pekin’in ETS’si, azaltılmış bir elektrik sektörünü kapsamaktadır ve şehre hizmet verenlerin tümünü içermemektedir. Guangdong, güney Çin’deki endüstriyel elektrik santrali mekânlarından biridir ve en büyük emisyon hacminin kapsandığı ETS’dir. Guangdong ayrıca planın tasarımına açık arttırmayı dahil eden ilk pilot ETS’dir. Mevcut kurallar, tahsislerin kalan %97’siyle işlem yapılabilmesi için katılımcıların birincil piyasalarda toplam tahsisatlarının asgari %3’ünü CNY60 (US$10) rezerv fiyatından satın almasını şart koşmaktadır. Tianjin, güçlü bir sanayi tabanına sahip bir liman şehridir. Tianjin, ciddi hava kirliliğinden mustarip olan Pekin-Tianjin-Hubei alanının bir parçasıdır. Emisyonları kesmek için Tianjin ETS’si, rekabetçilik konusunda ciddi endişeler yaratarak birçok kilit sanayiyi kapsamaktadır (elektrik ve ısı, demir çelik, kimyasal, petrokimyasallar, petrol ve doğalgaz arama). Hubei, orta Çin’in göbeğinde yer almaktadır ve ortalama ekonomik büyümenin üzerinde büyüme sergileyen bir ulaştırma merkezidir. Demir çelik üretimi, emisyonların önemli bir yüzdesini teşkil etmektedir. Hubei ETS, diğer pilotların kapsamında yer almayan eczacılık, yiyecek ve içecek dahil olmak üzere 12 sektörü kapsamaktadır. Hubei, açık arttırma ve tahsisatta bazı yeniliklere sahiptir.

Not: Planlar, hizmete girme sırasıyla sunulmuştur.

162

Kaynak: Çin Shenzhen Emisyon Borsası, Shenzhen Pilot Emisyon Ticareti Piyasaya Çıkışı Resmi Basın Açıklaması, erişim tarihi: 10

Mart 2014, http://www.cerx.cn/cn/trade_details.aspx?ArticleID=274. 163

Kaynak: Şanghay Enerji ve Çevre Borsası, Şanghay Pilotunun Başlatılması Resmi Basın Açıklaması, 26 Kasım 2013,

http://www.cneeex.com/xwdt/tpxw/383432.shtml. 164

Kaynak: Çin Haberleri, Pekin Pilot Sisteminin Piyasaya Çıkışı, Yıl içerisinde Başka Piyasaya Çıkışlar Beklenmektedir, 28 Kasım 2013,

http://finance.Chinanews.com/ny/2013/11-28/5559428.shtml. 165

Kaynak: Çin İklim Değişikliği Info-Net, Guangdong Emisyon Ticareti Hizmete Girdi, 20 Aralık 2013,

http://www.ccchina.gov.cn/Detail.aspx?newsId=42530&TId=57. 166

Kaynak: Tianjin İklim Borsası, Tianjin Pilotu Hizmete Giriş Basın Açıklaması, 27 Aralık 2013,

http://www.chinatcx.com.cn/tcxweb/pages/news/news_info.jsp?article_id=2136. 167

Kaynak: Hubei Emisyon Borsası, Hubei ETS Hizmete Girdi, 8 Nisan 2014, http://www.hbets.cn/html/zxdtXwzx/1079_1.shtml. 168

Planın başlangıcından itibaren 18 Nisan 2014’e kadar ikincil piyasada işlem gören hacim. Shenzhen, Pekin, Şanghay, Guangdong,

Tianjin ve Hubei’deki Çin emisyon borsalarına ilişkim kaynaklardan yapılan analiz. 169

Aynı kaynaktan alınmıştır.

http://www.cerx.cn/cn/trade_details.aspx?ArticleID=274

http://www.cneeex.com/xwdt/tpxw/383432.shtml

http://finance.chinanews.com/ny/2013/11-28/5559428.shtml

http://www.ccchina.gov.cn/Detail.aspx?newsId=42530&TId=57

http://www.chinatcx.com.cn/tcxweb/pages/news/news_info.jsp?article_id=2136

http://www.hbets.cn/html/zxdtXwzx/1079_1.shtml

67

Şekil 18. Faaliyet halindeki Çin pilot ETS’lerinin özellikleri

4 sektör toplamda Açık arttırma ve tahsisat Gelişmiş mevzuat ve Havacılık ve limanlar 388 MtCO2 etmektedir, konusunda yenilikleriyle En büyük sayıda katılımcıya dahil geniş aralıktaki Çin ETS’sindeki Çin’deki en büyük sahip pilot sistem sektörler en büyük değer ikinci ETS SHENZHEN ŞANGHAY GUANGDONG HUBEI 18 Haziran 13 26 Kasım 13 18 Aralık 13 2 Nisan 14 PEKİN TIANJIN 28 Kasım 13 26 Aralık 13 Enerji temini aslen Tüm önde gelen şehrin dışından ağır sanayileri sağlanmakta olup barındıran şehir Çin’in başkentidir

2013’ün başından bu yana sistemi tasarımında

kayda değer ilerleme kaydedilmiştir. Pilotların

tümü, özel tasarım hususlarını tanımlayan kilit

doküman olan ETS Uygulama Planlarını

yayınlamışlardır. Bazı pilotlar, Karbon Emisyon

Tahsisat Planlarını ve ETS Pilot Yönetim

Yöntemlerini çıkartmışlardır. Ancak detayların

çoğu daha fazla açıklama gerektirmektedir ya da

kamuya açık değildir ve bunların önümüzdeki

yılda çözümlenmesi beklenmektedir.

Kilit gelişmeler aşağıda tarif edilmekte olup, daha

fazla bilgi Ek II’de yer alan detaylı güncelleme

dosyasından edinilebilir.

Kapsam Çoğu pilot ETS’de mutlak bir üst sınır

varken Shenzhen’de yoğunluğa dayalı bir üst sınır

bulunmaktadır. Bu yüzden, Çin’in 2020

itibariyle %40-45 karbon yoğunluk azaltım

hedefine paralel olarak, genel anlamda pilotların

büyüyen bir üst sınırı bulunmaktadır.

Tahsisat yaklaşımları Çoğu pilot ETS tarihsel

yoğunluk veya emisyona dayalı ücretsiz tahsisat

kullanmaktadır. Guangdong, açık arttırmayı ilk

kullanan olmuştur.170

Dinamik tahsisat,

Shenzhen,171

Tianjin,172

ve Şanghay173

için ETS

Uygulama Planlarına dâhil edilmiştir. Elektrik

sektörü için tahsisat, farklı üretim teknolojileri ve

kurulum kapasiteleri için kıyas noktalarına dayalı

olarak pilotlar arasında benzerlik

göstermektedir.174

Denkleştirmelerin kullanılması Nisan 2014’te,

CDM metodolojilerine dayalı 178 CCER

metodolojisi yayınlanmıştır. NDRC tarafından

yaklaşık 200 proje onaylanmıştır.175

Fiyat dengeleme mekanizması Shenzhen,

Guangdong ve Hubei, fiyat dalgalanmalarını idare

etmek üzere bir kenara rezerv tahsisler

ayırmışlardır.

170

Kaynak: Guangdong Kalkınma ve Reform Komisyonu, Guangdong ETS Tahsisat ve Açık Arttırma Duyurusu, 10 Aralık 2013,

http://www.gddpc.gov.cn/xxgk/tztg/201312/t20131210_232286.htm. 171

Kaynak: Shenzhen Belediye Hükümeti, Shenzhen ETS Uygulama Planı (Taslak), 29 Ekim, 2013,

http://fzj.sz.gov.cn:8080/cms/fzbDetails.action?-siteName=fzb&pageId=4443. 172

Kaynak: Tianjin Hükümeti, Tianjin Belediye Hükümet Bürosunun Tianjin’deki Karbon Emisyon Ticaretine ilişkin Ara Önlemleri, 20 Aralık

2013, http://www.tj.gov.cn/zwgk/wjgz/szfbgtwj/201312/t20131224_227448.htm. 173

Kaynak: Şanghay Belediye Hükümeti, Şanghay Karbon Piyasası Uygulama Planı, 18 Kasım 2013,

http://www.Shanghai.gov.cn/Shanghai/node2314/node2319/node12344/u26ai37414.html. 174

Kaynak: Ecofys, Tianjin’in ETS Tasarımı için Öneriler, 8 Kasım 2013. 175

Kaynak: Çin’in Tasdikli Emisyon Azaltım Borsası Bilgi Platformu, n.d., http://203.207.195.145:92/zylist.aspx?clmId=162.

http://www.gddpc.gov.cn/xxgk/tztg/201312/t20131210_232286.htm

http://fzj.sz.gov.cn:8080/cms/fzbDetails.action?-siteName=fzb&pageId=4443

http://www.tj.gov.cn/zwgk/wjgz/szfbgtwj/201312/t20131224_227448.htm

http://www.shanghai.gov.cn/Shanghai/node2314/node2319/node12344/u26ai37414.html

http://203.207.195.145:92/zylist.aspx?clmId=162

68

Performans ve verimlilik Pilot sistemlerde

günümüze kadarki karbon fiyatları Shenzhen’de

yaklaşık CNY120/tCO2e

(US$20)’den,176

Hubei’de CNY22/tCO2e

(US$3,6)’ye kadar değişmektedir (bkz. Şekil

19).177

MRV ve kayıtlar SGE hesaplama metodolojileri,

10 sektör için yayınlanmıştır.178

Daha küçük

tesislerdeki emisyonların izlenmesine yönelik

rehber de sunulmuştur.

Diğer planlarla bağlantılar Hubei’nin

Guangdong ile bağlanması muhtemeldir ancak

resmi bir ilerleme veya detay açıklaması yoktur.

Geleceğe bakış İlk pilot aşamasının Haziran

2016’da bitmesi planlanmakta ve ulusal ETS için

dersler sağlaması beklenmektedir. Pilot sistemler

ile ulusal ETS arasında nasıl bir ilişki olacağına

dair henüz bir açıklama bulunmamaktadır.179

Ulusal ETS’ye dair daha fazla bilgi için Bölüm

4.3.1’e bakınız.

4.3 YENİ ÇIKAN EMİSYON

TİCARET PLANLARI VE KREDİLENDİRME YAKLAŞIMLARI

4.3.1

Çin Emisyon Ticaret sistemleri

(ulusal ve Chongqing)

Ulusal Çin ETS’nin 13ncü Beş Yıl Planı (2016–

2020) sırasında başlaması beklenmektedir. Bazı

hazırlıklara başlanmıştır ancak 2014 sonuna kadar

daha fazla detay beklenmektedir.180

Bu arada

yedinci pilot ETS programının – Chongqing –

2014’te başlaması beklenmektedir. Hâlihazırda

hizmette olan altı pilot ETS programının detayları

için Bölüm 4.2.11’e bakınız.181

Şekil 19. Çin pilot ETS’lerinde bugüne dek fiyatlar

Shenzhen

Tianjin

Pekin

Şanghay

Guangdong

Hubei Eyl 13 Eki 13 Kas 13 Ara 13 Oca 14 Şub 14 Mar 14 Nis 14 May 14 Kaynak: Birleşik Crystal karbon bilgisi, Çin Emisyon borsaları web sitesi, 18 Nisan 2014 itibariyle.

176

Shenzhen İklim Borsası, Çin Emisyon Borsası Web Sitesi sayesinde fiyatlandırma verilerini günlük bazda güncellemektedir. Kaynak: Çin

Emisyon Borsası, Çin Emisyon Borsası, erişim tarihi: 24 Ocak 2014, http://www.szets.com/Portal/home.seam. 177

Kaynak: Çin Hubei Emisyon Borsası, Tahsis Ticareti Günlük Raporu, 2 Nisan 2014, http://www.hbets.cn/html/zxggXxpl/1075_1.shtml. 178

Kaynak: Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, 10 Endüstri için SGE Hesaplama Metodolojileri ve Raporlama Rehberliği, 2013,

http://www.ndrc.gov.cn/zcfb/zcfbtz/2013tz/t20131101_565313.htm. 179

Kaynak: Bo, K. ve Freeman, C., Çin’deki Karbon Piyasa Gelişiminden Anlam Çıkartılması, Karbon ve İklim Kanunu İncelemesi, Sayı 3,

2013. 180

Kaynak: Çin Enerji Gazetesi, Ulusal Karbon Tahsisler Hükümet Tarafından Piyasaya Sürülecektir, 20 Nisan 2014,

http://energy.people.com.cn/n/2014/0420/c71661-24918882.html. 181

Buna ek olarak, Tayvan, Çin, erken eylem kredilendirme ve denkleştirme programı için kurallarını 2013’te oluşturmuştur. İlk erken eylem

kredileri 2013’te piyasaya sürülmüştür ve Mart 2013’te 16 MtCO2 piyasaya sürülmüştür. Bu, yurtiçi karbon piyasası oluşturmaya yönelik ilk adımdır ve bu daha ileriki bir aşamada bir ETS’yi de içerebilir. Kaynak: Tayvan SGE Azaltım Yönetim Ofisi Çevre Koruma İdaresi, Tayvan’ın MRV Sistemi ve Karbon Piyasası Gelişimi, 18 Nisan 2014.

Fiya

t (R

MB

/tC

O2e

))

http://www.szets.com/Portal/home.seam

http://www.hbets.cn/html/zxggXxpl/1075_1.shtml

http://www.ndrc.gov.cn/zcfb/zcfbtz/2013tz/t20131101_565313.htm

http://energy.people.com.cn/n/2014/0420/c71661-24918882.html

69

4.3.2

Kore Cumhuriyeti Emisyon

Ticaret Sistemi

ETS’nin Ocak 2015’te başlayıp, üç aşama halinde

2025’e kadar devam etmesi beklenmektedir. Kore

Cumhuriyeti (Kore), 2020 itibariyle sera gazı

emisyonlarında %30’luk bir kesinti hedefini (233

MtCO2e) sağlamak açısından doğru yoldadır ve

Kore Çevre Bakanlığı, 2014’ün başında yeni Ulusal

Sera Gazları Emisyon Azaltım Yol Haritası 2020’yi

yayınlamıştır.182

183

Kapsam. ETS sektörleri için genel kapsamlı ve

sektörel emisyon üst sınırının dayanağı artık

mevcuttur.184

Endüstri, elektrik ve inşaat sektörleri,

2020 itibariyle Kore’nin emisyon

azaltımının %80’inin üzerini (190 MtCO2e)

paylaşacaktır.185

Tahsisat yaklaşımları. Ücretsiz tahsisat için mevcut

tesislere yönelik olarak tarihsel tahsis, yeni piyasaya

girenler için ise kıyaslama kullanılmaktadır.186

Ücretsiz tahsisat, 2018’den itibaren azalacaktır.187

Rekabetçilik hususları. “Üretim Maliyet Oluşma

Oranı” 188

%5’ten fazlaysa veya Ticaret

Yoğunluğu189

%10’u aşıyorsa, ya da ETS

uygulaması neticesinde bu iki orandan herhangi

biri %30’dan fazla ise ilgili sanayi %100 ücretsiz

tahsisata hak kazanır.

Denkleştirmelerin kullanılması. Toplam

tahsisin %10’luk bir sınırına kadar denkleştirmelere

izin verilmektedir. Uluslararası denkleştirmelere

sadece birinci ve ikinci aşamadan (2015–2020)

sonra müsaade edilecektir ve ticaret hacmi, her

uyum yılı için kullanılan yurtiçi denkleştirme

sayısını aşamaz.

Fiyat dengeleme mekanizması. Ticaret fiyatı veya

hacmi ciddi şekilde dalgalanırsa dengeleme önlemleri

tetiklenecektir. ETS altında ticarete ev sahipliğini

Kore Borsası yapacaktır.190

Performans ve verimlilik. Birinci ve ikinci aşama

sırasında ticaret yapmak için sadece ETS

katılımcılarına Kore Endüstri Bankasına, Kore

İhracat-İthalat Bankasına ve Kore Kuruluşuna

müsaade edilecektir.

Tahsislerin tedavülden kaldırılmaması durumu için

uyum yılı sırasında ortalama tahsis fiyatının üç katına

eşit bir ceza uygulanacaktır. Maksimum ceza:

KRW100.000/tCO2e (US$90/tCO2e).191

MRV ve kayıtlar. Ulusal Çevre Araştırma Enstitüsü,

ETS’de kullanılmak üzere SGE ve enerji emisyon

doğrulamasına yönelik 25 yeni yöntem

geliştirmiştir.192

Geleceğe bakış Kontrole tabi kuruluşlar ve gönüllü

katılımcılarla görüşmeler sonrasında Ulusal Tahsisat

Planının özel tahsisat kuralları ve kriterleri ile

Haziran 2014’te yayınlanması beklenmektedir. Plan

tarafından kapsanan kuruluşların listesi de ardından

gelecektir. İşletme deneyimi elde etmek üzere ETS

ticaret simülasyon fikri ortaya atılmıştır. ETS

politikasının hedef yönetim sistemi ile koordinasyonu

konusunda daha hâlâ bazı çalışmaların yapılması

gerekmektedir.

182

Kaynak: İklim Değişikliğine Cevap Verilmesi, Güney Kore 2020 itibariyle % 30 Karbon Azaltım Hedefini Teyit Etmiştir, 31 Ocak 2014,

http://www.rtcc.org/2014/01/31/south-korea-confirms-30-carbon-reduction-target-by-2020/ 183

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Kore, Ulusal Sera Gazı Emisyonları Azaltım Yol Haritası 2020, 28 Ocak 2014,

http://eng.me.go.kr/eng/web/board/read.do?menuId=21&boardMasterId=522&boardId=339283. 184





Kaynak: Çevre Bakanlığı, Kore, Emisyon Ticaret Planı Kararnamesi Madde15, 15 Kasım 2012. 187

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Kore, Emisyon Ticaret Planı Kararnamesi Madde13, 14, 15 Kasım 2012. 188

Üretim Maliyeti Oluşma Oranı: (Geçerli sanayinin referans değerı dönemindeki ortalama toplam SGE, x Referans değer döneminin

ortalama tahsis fiyatı) / Geçerli sanayinin referans değerı dönemindeki ortalama toplam üretilen katma değer. 189

Ticaret Yoğunluğu: Geçerli sanayinin referans değer dönemindeki ortalama yıllık ticaret tutarı / (Geçerli sanayinin referans değer

dönemindeki ortalama yıllık satış + Geçerli sanayinin referans değer dönemindeki ortalama yıllık gelir). 190

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Kore, Kore Borsasının Emisyon İzin Borsası olarak Atanması, 15 Ocak 2014,

http://eng.me.go.kr/eng/web/board/read.do?pagerOffset=10&maxPageItems=10&maxIndexPages=10&searchKey=&searchValue=&menuId=21&orgCd=&boardId=338102&boardMasterId=522&boardCategoryId=&decorator=. 191

Bir sonraki uygulama yılının başlangıcından 6 ay önce. 192

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Kore, Sera Gazı Emisyon Doğrulamalarının Daha Yüksek Düzeye Çıkartılması, 31 Aralık 2013,

http://eng.me.go.kr/eng/web/board/read.do?pagerOffset=10&maxPageItems=10&maxIndexPages=10&searchKey=&searchValue=&menuId=21&orgCd=&boardId=336822&boardMasterId=522&boardCategoryId=&decorator=.

http://www.rtcc.org/2014/01/31/south-korea-confirms-30-carbon-reduction-target-by-2020/

http://eng.me.go.kr/eng/web/board/read.do?menuId=21&boardMasterId=522&boardId=339283



http://eng.me.go.kr/eng/web/board/read.do?pagerOffset=10&maxPageItems=10&maxIndexPages=10&searchKey=&searchValue=&menuId=21&orgCd=&boardId=338102&boardMasterId=522&boardCategoryId=&decorator




70

4.3.3

Brezilya, Şili, Kosta Rika, Meksika,

Kuzey Amerika Pasifik Kıyıları, Rusya,

Tayland, Türkiye ve Ukrayna’daki diğer

potansiyel sistemler

Birçok diğer ülke, karbon fiyatlandırma araçları

konusunda bir ilerleme kaydetmektedir. Bazıları

açıkça bir ETS’ye doğru gitmek için çalışıyorsa da,

başkaları seçeneklerini açık tutmakta, çeşitli araçları

değerlendirmekte ve uygulamalarının potansiyel

etkilerini irdelemektedir. Bu bölüm, bir ETS

konusunda ilgilerini belirtmiş olan ülkelerdeki

ilerlemeleri özetlemektedir.

Brezilya. Brezilya’nın ulusal ETS planları

konusunda kayda değer bir ilerleme elde

edilmemiştir. Bölgesel düzeyde, Rio de Janeiro

ETS’sinin hizmete girmesine karşı sanayiden

muhalefet sürmektedir193

ve Sao Paulo için ETS

planları konusunda da bir ilerleme kaydedilmemiştir.

Ancak bazı şirketler, kendi perspektiflerini

oluşturmak üzere bir ETS’de pratik deneyim

kazanma yönünde ilgilerini göstermiştir. Bu, İklim

Platformu İşletmelerinin Emisyon Ticaret Planının

(SCE EPC) hizmete girmesine yol açmıştır ve

tahsislerin ilk açık arttırması Mart 2014’tedir. SCE

EPC, 2012 yılında toplamda 22 MtCO2eemisyon

üretmiş olan 22 büyük ölçekli şirketin yer aldığı

simüle edilmiş bir ETS’dir194

ve Kasım 2014’ün

sonuna kadar çalışması planlanmıştır.195

Tahsisler,

BV Trade borsa platformu üzerinden işlem

görebilmektedir. 21 Mart 2014’te tahsisler

R$35,00’ten (US$14,83) teklif edilmiş ve

R$24,15’ten (US$10,24) kabul görmüştür. En son

gerçekleşen işlem R$25,00 (US$10,60) üzerinden

olmuştur.196

Şili, enerji sektöründe muhtemel bir ETS hazırlıkları

yapmaktadır. PMR, düzenleyici, ekonomik ve

kurumsal analizleri ve ayrıca MRV ve kayıt

sistemlerinin tasarımı ile uygulamaya geçirilmesini

finanse ederek bu gayretlere destek vermektedir.197

Kosta Rika. Eylül 2013’te Kosta Rika’nın

Cumhurbaşkanı, yurtiçi karbon piyasasının

düzenlenmesi ve işletilmesi için bir Kararname

imzalamıştır. Ekim 2013’te yurtiçi karbon birimleri

(Kosta Rika Karbon Birimleri) için bir karbon borsası

olan BANCO2 yaratılmıştır.198

PMR, yurtiçi karbon

piyasasını oluşturup işletmesi için Kosta Rika’yı

desteklemektedir.199

Aralık 2013’te Kosta Rika,

Japonya JCM’sine katılmak için iki taraflı bir

anlaşma imzalamış, JCM’ye katılan ülke sayısını

dokuza çıkarmıştır (JCM hakkında daha fazla detay

için Bölüm 4.2.9’a bakınız).200

Meksika. Şubat 2014’te Enerji Bakanlığı, enerji

sektöründe muhtemel bir ETS’nin geliştirilmesinden

bahsetmiştir.201

Kısa süre önce getirilen Meksika

karbon vergisi Bölüm 5.2.9’da irdelenmektedir.

Kuzey Amerika Pasifik Kıyıları.202

28 Ekim 2013’te

Kaliforniya, Washington, Oregon ve British

Columbia eyaletleri, SGE’leri azaltmaya yönelik

politikaları eş hizaya getirmek üzere bölgesel bir

anlaşma olan Pasifik Kıyısı İklim ve Enerji Eylem

Planını imzalamıştır. İşbirliği, karbon fiyatlandırması

ve SGE azaltım hedefleri çevresindeki faaliyetleri

içerecektir. Bu pakt, Oregon ve Washington’ı karbon

fiyatlandırma konusunda harekete geçmek için

görevlendirmektedir. Oregon, bir ETS ve karbon

vergisi (vergi için Bölüm 5.3.2’ye bakınız) dahil

olmak üzere emisyonları için bir fiyat belirleme

seçeneklerini araştırmaktadır; Washington ise bir üst

193

Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Brezilya Bakanı, Yerel Karbon Piyasasını Tıkadığı için Sanayiyi Eleştiriyor, 28 Ağustos

2013, http://www.pointcarbon.com/news/1.2540889?date=20130828&sdtc=1. 194

Simülasyona katılan şirketler arasında Banco do Brasil, CCR, Braskem, Camargo Correa, Anglo American, Citibank, Duratex, EDP,

Furnas, Grupo Abril, Klabin, Raizen ve TAM yer almaktadır. 195

Kaynak: Thomson Reuters Eikon, Vale, Braskem Brezilya’da r Üst Sınır Emisyon Ticareti Simülasyonuna katılacaktır - RTRS, 13 Mart

2014, http://www.bvrio.org/site/images/pressreleases/katerva-reuters.pdf. 196

Kaynak: BV Trade, BV Ticaret Platformu, erişim tarihi: 21 Mart 2014,

http://www.bvtrade.org/login/homepage.do?notices=carbono.somente.habilitados. 197

Kaynak: Fernandez, I., MRP Uygulama Aşamasına ilişkin Şili Güncellemesi, Ekim 2013,

http://www.thepmr.org/system/files/documents/PA%26_Chile%20MRP%20update%20PMR%20Marrakech%20Oct%202013.pdf. Şili, Piyasa Hazırlık Önergesinin uygulamaya geçirilmesi için Mart 2013’te PMR’den uygulama finansmanı alan ilk grup ülkeler arasında yer almaktadır. 198

Kaynak: BanCO2, BanCO2, erişim tarihi: 17 Mart 2014, http://www.banco2.com/BCO2_WEB/ ; Thomson Reuters Noktasal Karbon,

Kosta Rika’nın Karbon Kredi Ticaretini Yönetecek Yeni Banka, 23 Ekim 2013, http://www.pointcarbon.com/news/1.2675033?date=20131023&sdtc=1. 199

Kaynak: Kosta Rika PMR Güncellemesi, Ekim 2013,

http://www.thepmr.org/system/files/documents/Costa%20Rica_MRP%20Implementation%20Update%20Oct%2013.pdf. Kosta Rika da, Mart 2013’te PMR’den uygulama finansmanı alan ilk grup ülkeler arasında yer almaktadır. 200

Kaynak: Japonya Tarafı ve Kosta Rika Tarafı arasında Düşük Karbonlu Büyüme İşbirliği Muhtırası, erişim tarihi: 12 Şubat 2014,

http://www.mmechanisms.org/document/JCM/costarica/JCM_CR_bilateral_document.pdf. Erişim tarihi: 12 Şubat 2014. 201

Kaynak: Meksika Enerji Bakanlığı, Enerji Reformu Temiz Enerjiyi Tetikleyecektir, 26 Şubat 2014,

http://energia.gob.mx/portal/Default.aspx?id=2762. 202

Kaynak: Valilik, Edmund G. Brown Jr., Vali Brown, İklim Değişikliğiyle Mücadele için Oregon, Washington, British Columbia Liderleriyle

Buluşuyor, 28 Ekim 2013, http://gov.ca.gov/news.php?id=18284.

http://www.pointcarbon.com/news/1.2540889?date=20130828&sdtc=1

http://www.bvrio.org/site/images/pressreleases/katerva-reuters.pdf

http://www.bvtrade.org/login/homepage.do?notices=carbono.somente.habilitados

http://www.thepmr.org/system/files/documents/PA%26_Chile%20MRP%20update%20PMR%20Marrakech%20Oct%202013.pdf

http://www.banco2.com/BCO2_WEB/

http://www.pointcarbon.com/news/1.2675033?date=20131023&sdtc=1

http://www.thepmr.org/system/files/documents/Costa%20Rica_MRP%20Implementation%20Update%20Oct%2013.pdf

http://www.mmechanisms.org/document/JCM/costarica/JCM_CR_bilateral_document.pdf

http://energia.gob.mx/portal/Default.aspx?id=2762

http://gov.ca.gov/news.php?id=18284

71

sınır emisyon ticareti planını düşünmektedir.203

British Columbia ve Kaliforniya, mevcut karbon

fiyatlandırma programlarını sürdürecektir. Pakt,

mümkün oldukça planlar arasında bağlantı

kurulmasının dikkate alınması gerektiğini ifade

etmektedir.

Rusya. 2011’de Rusya, Kyoto Protokolünün

KP2’sine katılmayacağını duyurmuş ancak Durban

Eylem Planına yönelik taahhütte bulunmuştur. Nisan

2014’te Rusya hükümeti, 2020’ye kadar 1990

düzeylerine kıyasla %25 emisyon azaltım hedefi

belirlemiştir.204

Hükümet bu hedeflere ulaşmak için

bir eylem planı geliştirmiştir. Bu plan, 2014’te bir

ulusal sivil ve MRV çerçevesinin geliştirilmesini ve

2015’te sektör düzeyinde emisyon azaltım

göstergelerinin oluşturulmasını içermektedir. İlk

başta şirketler, zorunlu MRV gereksinimleriyle karşı

karşıya kalabilirler. Bir sonraki adım olarak,

emisyon azaltımları için JI benzeri sonuçlara dayalı

ödemeler sunmak amacıyla hükümet fonları devreye

sokulabilir. Taslak eylem planı, 2020’den önce ve

2030’a yönelik olarak SGE’lerin azaltılması için

başka politika tedbirlerinin geliştirilmesine yönelik

potansiyeli barındırmaktadır. Bu politika tedbirleri,

piyasaya dayalı mekanizmaları içerebilir ancak son

karar henüz verilmemiştir. Plan ayrıca, diğer

ülkelerde düzenleyici emisyon azaltım sistemleri ile

bağlantı kurulması ve uluslararası finansal

kuruluşlarla işbirliğine gidilmesi potansiyelini de

öngörmektedir. Rusya hükümeti bu politika

fikirlerini, Rusya ticaret ve sanayisi ile yakın

konsültasyon içerisinde geliştirmektedir.

Tayland, bir ETS’ye dönüştürmek amacıyla enerji

sektöründeki enerji tüketimi ve SGE’leri azaltmak

için bir yurtiçi piyasaya dayalı mekanizma

tasarlamaktadır. Mart 2014’te Tayland’a bu işe

yardımcı olması için PMR’den 3 milyon

ABD$ tahsis edilmiştir. Çalışmaların birinci

aşaması, bir Enerji Performans Sertifika Planının

(EPC) tasarlanmasına ve veri toplama ile MRV

sisteminin altyapısının hazırlanmasına

odaklanacaktır.205

Potansiyel bir ETS için muhtemel

yasal çerçeveye dair bir çalışma da yapılacaktır.

Çalışmaların ikinci aşaması, EPC’nin hayata

geçirilmesine odaklanacaktır.

Türkiye, 2012 yılında MRV mevzuatını kabul

etmiştir. Kapsamda yer alan tesislerin, Haziran

2014’e kadar Çevre ve Şehircilik Bakanlığına izleme

planlarını sunmaları gerekmektedir. Uygun piyasaya

dayalı mekanizmaların analizi ve seçimi, elektrik

sektöründe muhtemel bir ETS dahil olmak üzere

PMR mevcut mevzuatın uygulamaya geçirilmesini

desteklemektedir.206

Ukrayna, Birleşmiş Milletler Çevre Programı

(UNEP), Ukrayna’da bir karbon piyasası yaklaşımı

geliştirme potansiyeli üzerinde çalışmaktadır, diğer

yandan EBRD, karbon vergileri ve diğer destekleri

içerebilecek tamamlayıcı bir yaklaşım konusunda

Ukrayna’ya destek vermektedir. PMR, Ukrayna’nın

potansiyel bir ETS’ye yönelik ilk adım olarak bir

SGE MRV sistemini geliştirmesini destekleyecektir.

Bu inisiyatifler Ukrayna’nın karbon fiyatlandırması

konusunda uygun bir yaklaşımda karar vermesine

yardımcı olacaktır.

Kolombiya, Hindistan, Endonezya, Ürdün, Fas,

Peru, Tunus ve Sosyalist Vietnam Cumhuriyeti

(Vietnam) da, PMR altında karbon fiyatlandırma

araçlarını araştırmaktadır; İran da, potansiyel bir

ETS için çalışmalarını yürütmektedir.207

4.4

TESİS DÜZEYİNDEKİ EMİSYON TİCARETİNE TARİHSEL BAKIŞ:

AB ETS VE NZ ETS

4.4.1

AB ETS

AB ETS, o zamanın Avrupa Birliği üye devletleri

arasında yoğun müzakerelerin neticesinde 2005’te

kurulmuştur. Birçok yıl sonra, karbon fiyatı, Kyoto

kredilerinin kullanımı ve rolü ve piyasanın ne şekilde

işletildiği gibi temel belirleyiciler açısından beklenen

çıktılar ile elde edilen sonuçları

karşılaştırabilmektedir.

203

Kaynak: Washington Eyaleti, Valilik, Resmi Kararname 14-04, Washington karbon kirliliği azaltımı ve temiz enerji kanunu, 29 Nisan 2014.

http://governor.wa.gov/office/execorders/documents/14-04.pdf. 204

Kaynak: Rusya Federasyonu Hükümeti, Başkanlık Kararnamesi 504p, 2 Nisan 2014; Rusya Federasyonu Hükümeti, Başkanlık

Kararnamesi 752, 20 Eylül 2013. 205

Kaynak: Piyasa Hazırlığı için Ortaklık, Tayland’a Uygulama Aşaması Finansmanı Tahsisatı, Mart 2014,

https://www.thepmr.org/system/files/documents/PMR%20Resolution%20PA%202014_2_Allocation_Implementation%20Funding_Thailand.pdf. 206

Kaynak: Ozkal, S. ve Ecer, M., Türkiye Nihai Piyasa Hazırlık Önergesi, 27 Mayıs 2013,

http://www.thepmr.org/system/files/documents/Final-MRP-Presentation_Turkey_v3.pdf. Türkiye, Mayıs 2013’te PMR’den3 milyon ABD$ almıştır. 207

PMR altında ülke faaliyetleri için daha fazla bilgi: www.thepmr.org. İran için bkz: Shana, Karbon Borsası Öngörülmektedir, 16 Şubat 2014.

http://governor.wa.gov/office/execorders/documents/14-04.pdf

https://www.thepmr.org/system/files/documents/PMR%20Resolution%20PA%202014_2_Allocation_Implementation%20Funding_Thailand.pdf

http://www.thepmr.org/system/files/documents/Final-MRP-Presentation_Turkey_v3.pdf

http://www.thepmr.org/

72

» Esnek olmayan, önceden tanımlanmış tahsis arzı,

öngörülemeyen makro-ekonomik değişiklikleri dikkate alamaz,

diğer yandan talep kendi kendini ayarlar. «

Karbon fiyatı ve belirleyicileri. Avrupa

Komisyonunun (EC) 2008’deki beklentisi –

planın II. Aşamasının başında – “AB’de karbon

fiyatının €30/tCO2e’den (US$41/tCO2e) daha

yüksek olmayacak şekilde uluslararası kredilerin

yükselmesine müsaade edeceği”dir.208

Diğer

senaryolar, fiyatların çoğunlukla €30 ile

€40/tCO2e (US$41 ile US$55/tCO2e) arasında

olacağını göstermiştir. EC’nin uluslararası

kredilere sınırsız erişimi olan asıl modelleme

senaryosunda €4/tCO2e’lik (US$5,5/tCO2e) bir

karbon fiyatından bahsedilmiştir. Yenilenebilir

hedefinin ve uluslararası kredilerinin kullanımının

etkisi irdelenmiştir ancak modellerin hiçbirinde

ekonomik kriz öngörülmemiştir.

Gerçekte karbon fiyatı 2009’dan beri

€30/tCO2e’nin (US$41/tCO2e) altında olmuş,

2013’te €4/tCO2e’ye (US$5,5/tCO2e) gerilemiştir.

AB ETS kapsamındaki emisyonlarda ciddi

azalmalar, tahmin edilenden daha yüksek tahsis

arzına yol açmış, böylece fiyat da ilk öngörülene

göre daha düşük gerçekleşmiştir. EC, AB ETS’de

elde edilen emisyon azaltımlarının temel nedeni

olarak uluslararası ekonomik krizini

göstermektedir.209

Bazı analistlere göre düşük

karbon fiyatı aslen yenilenebilir enerjilerin büyük

ölçekte alınmasından kaynaklanmaktadır: olağan

ticari işlere kıyasla yenilenebilir enerjiler,

emisyon azaltımlarının yaklaşık %60’ına tekabül

etmektedir, diğer yandan ekonomik gerileme

sadece %30 civarına denk düşmektedir.210

Bunun

aksine başkaları, yenilenebilir enerjiler için yakın

zamana ait ve geleceğe yönelik tahmin edilen

büyüme yolunun, AB ETS üst sınırını belirleme

kullanılan varsayımlara son derece uygun

düştüğünü ifade etmektedir. Bu yüzden onlar, EC

ile paralel olarak, arz-talep dengesizliğinin temel

sebebini ekonomik durgunluk olarak

göstermektedir.211

Sistemde azaltılan emisyonlar bir arz-talep

dengesizliğine yol açmış, piyasaya sürülmüş ancak

henüz ihtiyaç duyulmamış olan fazla tahsislerin

birikimine yol açmıştır. AB ETS’den çıkartılacak

temel ders, piyasa kararlılık rezervi için önergede

açıkça belirtilmiştir. Mekanizma, esnek olmayan,

önceden tanımlanmış tahsis arzının,

öngörülemeyen makro-ekonomik değişiklikleri

dikkate alamadığı, diğer yandan talebin kendi

kendini ayarladığını deneyimle öğrenmiştir. Teklif

edilen rezerv, hem mevcut fazla/artık arzla baş

etmeli hem de gelecekteki tahsis arzını, değişen

ekonomik koşullar karşısında daha esnek

kılmalıdır. Tümüyle ekonomik bakış açısından

soru, önerilen piyasa kararlılık rezervinin AB

karbon fiyatını yukarı güdüp güdemeyeceğidir:

toplam tahsis arzı azaltılmaz, fakat tahsisler geçici

olarak rezervde “park ettirilir” ve daha sonra

erişime açılırsa, bu deporun altında yatan fikrin bir

yansımasıdır. Ancak depor müzakereleri sayesinde

şahit olunan mevcut piyasa deneyimi, karbon

fiyatının belli ölçüde de olsa, konuyla ilgili her tür

habere tepki verdiğine işaret etmektedir. Bu tepki,

cari fiyatların, belli ölçüde, daha kısa vadeli

öncelikleri yansıttığı anlamına gelebilir ve bu

tahsislerin nihayetinde iptal edileceği yönünde bir

beklentiyi de yansıtıyor olabilir.

208

Kaynak: Avrupa Toplulukları Komisyonu, Etki Değerlendirmesine Ek, 2020 için AB’nin İklim Değişikliği ve Yenilenebilir Enerji

Konusundaki Amaçları için Uygulama Önlemleri Paketine Eşlik Eden Doküman, SEC (2008) 85, Cilt. II, 27 Şubat 2008. 209

Kaynak: Avrupa Komisyonu, 2012’de Avrupa Karbon Piyasasının Durumu, COM (2012) 652 Final, 14 Kasım 2012. 210

Kaynak: CDC Climat Araştırması, İklim Özeti No. 32, Ekim 2013. 211

Kaynak: Oko-Institut, Avrupa Birliği Emisyon Ticaret Planının Güçlendirilmesi ve İklim Hedeflerinin Arttırılması, Haziran 2012.

73

Kyoto kredilerinin kullanımı. AB ETS’deki

tesislerin 2008-2020 döneminde EUA’lara ek

olarak 1.600 ila 1.700 milyon Kyoto kredisini

(CER’ler ve ERU’lar) tedavülden kaldırmasına

müsaade etmektedir. EC’nin 2008 etki

değerlendirmesi212

, AB ETS’nin II ve III.

Aşamalarında uluslararası kredilere erişimin AB

düzeyinde doğrudan maliyetleri 2020 yılında AB

GSYİH’nin %0,61 ila %0,45’i oranında

düşüreceğini öngörmüştür ve bu yaklaşık 25

milyar € civarında bir maliyet avantajı anlamına

gelmektedir.213

Buna karşılık, uluslararası

kredilerin kullanıldığı senaryoda karbon fiyatının

€43/tCO2e’den €30/tCO2e’ye (US$59/tCO2e’den

US$41/tCO2e’ye) düşmesi beklenmektedir. Daha

düşük bir karbon fiyatı, üye devletler için açık

arttırmalardan gelecek gelirlerin düşmesine yol

açacak, dolayısıyla, yenilenebilir enerji

hedeflerini sağlamak için daha fazla destek

gerekecektir; ancak nicel bir etki tahmini

yapılmamıştır. Uluslararası kredilerin

kullanılmasıyla, yurtiçi CO2 azaltımlarının 1900’a

kıyasla 2020 yılında %20 tasarruftan %14

tasarrufa gerileyeceği tahmin edilmektedir.

2008–2012 döneminde (II. Aşama), işletmeciler

hâlihazırda 1.059 milyon uluslararası kredi

kullanmıştır (%64 CER ve %36 ERU). 2008-

2012’de CER ve ERU’ların kullanımı, AB ETS

tesisleri için 4 ila 20 milyar € (6 ila 28 milyar

ABD$) tahmini maliyet tasarrufuna yol

açmıştır.214

Bu tasarruflar hem uluslararası

krediler ile EUA’lar arasındaki fiyat farkı hem de

EUA’ların düşük olan fiyatı sayesinde elde

edilmiştir. Uluslararası kredilerin çok düşük olan

fiyatı, uyum maliyetlerini asgariye indirmek

amacıyla, fazla EUA’sı olan tesisler dahil olmak

üzere AB ETS tesislerinin %70’inin EUA’lar

yerine söz konusu kredileri tedavülden kaldırma

yoluna gitmelerine sebep olmuştur. Düşük karbon

fiyatları, üye devletlerin yenilenebilir enerjiyi

desteklemek ve yenilenebilir enerji hedeflerine

ulaşmak için ilave masraflara maruz kalmasına

sebep olması muhtemeldir ancak bu konuda

hazırda veriler elimizde bulunmamaktadır. Şunu

belirtmek gerekir ki, AB ETS’deki artık/fazla adı

verilen miktarın mevcut tahmini olan yaklaşık 2

milyar tahsisin, şimdiye kadar kullanılan

uluslararası tahsislerden ciddi oranda daha

yüksektir ve dolayısıyla uluslararası krediler

olmasa dahi, bir miktar artık tahsis kalacaktır.215

AB tarafından sunulan güncel teklifler/önergeler,

2020 sonrasında AB ETS’de uluslararası krediler

için çok daha az bir rol ileri sürmektedir (bkz.

Bölüm 4.2.1).

EUA piyasasının çok yönlülüğü. Yukarıdaki

bölümler, karbon fiyatını belirleyen temel politika

hususlarını ana hatlarıyla vermektedir; ancak

günlük fiyatlar, piyasadaki aktörler tarafından

belirlenmektedir. EUA piyasası hızlı bir şekilde

yüksek düzeyde çok yönlülüğe ulaşmış, sofistike

olmuştur. Bu durum başlangıçta açıkça öngörülen

bir durum değildir. Özel sektör piyasa aktörleri

teşviklere hızlı tepki vermiş ve karmaşık finansal

yapıları devreye sokmuştur.

2009’da ekonomik gerileme sırasında AB ETS’de

nakit sıkıntısı çeken endüstriyel katılımcılar,

kredilere sınırlı erişimin olduğu bir zamanda nakit

elde etmek için karbon aktiflerini çok düşük

fiyatlardan satmıştır. Aynı zamanda, AB ETS’nin

II. Aşama sonu yakın olduğundan, birçok tüzellik,

özellikle tesisat kuruluşları, 2012 sonrasında

ücretsiz tahsisatı artık alamayacakları ve bu

yüzden III. Aşamaya açılımlarını sınırlamaları

gerekeceği varsayımı ile EUA modellerini

(vintage) alma peşine düşmüştür. Bunun neticesi

olarak EUA fiyat eğrisi ciddi şekilde repor

(contango) şeklinde dikleşmiştir. Aksine CDM

fiyat eğrisi de bir depor eğrisine doğru

bükülmüştür.216

212

Kaynak: Avrupa Toplulukları Komisyonu, Etki Değerlendirmesine Ek, 2020 için AB’nin İklim Değişikliği ve Yenilenebilir Enerji

Konusundaki Amaçları için Uygulama Önlemleri Paketine Eşlik Eden Doküman, SEC (2008) 85, Cilt. II, 27 Şubat 2008. 213

Referans verilen örnek, maliyete etkin referans seçeneği + dağıtılmış ETS dışı hedefler’dir. 214

Kaynak: CDC Climat Araştırması, İklim Raporu No. 43, Ocak 2014. 215

Analiz, şu Kaynağa dayanmaktadır: Avrupa Çevre Kurumu, AB Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) veri görüntüleyicisi, erişim tarihi: 2 Mayıs

2014, http://www.eea.europa.eu/data-and-maps/data/data-viewers/emissions-trading-viewer. 216

Repor: ileri eğimli bir eğri, yani gelecekteki fiyat, ilgili emtianın anlık fiyatından daha yüksektir. Depor: belli piyasa şartlarına cevaben

gelecekteki fiyat, anlık fiyattan daha düşüktür: burada gereğinden az teslimat, daha önceki satış taahhütlerini yerine getirmek üzere satıcıların piyasadaki anlık CER üzerine bir prim ödemesine yol açar.

http://www.eea.europa.eu/data-and-maps/data/data-viewers/emissions-trading-viewer

74

Bir arada ele alındığında bu iki faktör, mali

sektörün, bu işe girmekten kâr elde etmesi için bir

fırsat yaratmıştır. Bazıları hâlihazırda enerji

sektörü için ticaret stratejileriyle ilgili olarak

müdahil durumda olmasına rağmen bu yeni

arbitraj rolü, ilave bir müdahiliyet olmuştur. Bu

eğri ancak, likidite artıp finansman maliyeti

azaldığında, 2009’un ikinci yarısı sırasında

düzleşmeye başlamıştır.217

AB ETS, daha geniş Kyoto piyasaları üzerinde de

bir etki yapmıştır. Birincil piyasalarda Kyoto

kredilerinin alımlarına ait veriler, sistemdeki

baskın talep kaynağının, her zamandan (aslen AB

ETS tarafından güdümlenen) Avrupa olduğunu

göstermektedir.218

AB ETS’deki özel sektör

katılımcıları, 2008-2011 (iki yıl da dahil) dönemi

boyunca işlem gören 24.061 milyon tahsis ile

piyasa likiditesini arttırmıştır. Aynı dönemdeki

kümülatif üst sınır, 7.437 milyon tahsis olarak

gerçekleşmiştir. Bu artışın sebebi, bütün döneme

ait hedefleri olan Kyoto Protokolünün aksine,

yıllık uyum hedeflerinin hızlı eylemi

tetiklemesidir.

AAU ticareti nasıl ki hükümetlerin piyasa

katılımcıları kadar donanımlı olmadığını

göstermekteyse, EUA ve CER piyasalarının çok

yönlülüğü de, özel sektörün piyasa şartlarına daha

hızlı tepki verme kabiliyetine sahip olduğunu

göstermektedir. Bu fırsatçı tavırlar dengeli

olmayıp şartların değişmesi halinde tersine

dönebilirler. Her ne kadar piyasaya dayalı

mekanizmada kilit imkân sağlayıcı aracı özel

sektörse de, bu kısa vadeli stratejiler, iklim

değişikliği ile baş etmek için ihtiyaç duyulan uzun

vadeli perspektifle çelişmektedir. Bu risklerin

giderilmesi için bazı tedbirler artarak uygulamaya

geçirilmektedir (örneğin fiyat dengeleme

mekanizmaları) fakat mali sektörün özünde yer

alan esneklik ve çok yönlülük, piyasanın bu türde

değişikliklere nasıl tepki vereceğini öngörmeyi

zorlaştırmaktadır.

4.4.2

Yeni Zelanda

(üst sınırsız) ETS

NZ ETS, yumuşak emisyon üst sınırı ile

tanımlanmakta ve bu da, Yeni Zelanda’nın

uluslararası taahhüdü ile bağlantılı durumdadır. Bu

nedenle NZ ETS, sınırsız şekilde denkleştirme

kullanımına müsaade eden bir mekanizma

hakkında fikir vermektedir. Ağustos 2013’te

hüküm, 2020 itibariyle 1990 düzeylerinin net %5

altında koşulsuz bir hedefin benimsendiğini

duyurmuştur.219

Mevcut politikalar ve önlemler,

yurtiçinde bu hedefin sağlanması için yeterli

değildir.220

NZ ETS’de uluslararası kredilerin

sınırsız kullanımı ve beraberinde bu uluslararası

kredilerin rekor düşük fiyatı, yetersiz yurtiçi

azaltımlara yol açmıştır ancak bu sonuç, yurtiçi ve

uluslararası emisyon azaltımını birbirine denk

kabul eden bir ETS’ye uygun olmaktadır. Diğer

yandan NZ ETS ormanların kesilmesi ve ağaç

kesilmesinin caydırılması üzerinde olumlu etki

yapmıştır ancak düşük NZU fiyatı nedeniyle bu

etki beklenenden düşük olmuştur çünkü Yeni

Zelanda, CER’ler veya ERU’lar olmadan dahi KP1

taahhüdünü tutturmaktadır.221

Orman kesimlerinin

azalacağı öngörülmekte ve Yeni Zelanda’nın 2020

hedefini sağlamak için KP1 fazlasına ve

uluslararası karbon piyasalarına dayanması

gerekecektir.222

Uluslararası denkleştirmeler üzerinde

sınırsızca kurulan sistemler arası bağlantıların

karbon fiyatı üzerindeki etkisi. Sınırsız

denkleştirme kullanımına müsaade edilmesinin

amacı, piyasa likiditesini desteklemek ve aksi

durumda küçük kalacak bir piyasadaki fazla

dalgalanmaları azaltıp, piyasayı uluslararası

fiyatlarla hizalamaktır.223

Yeni Zelanda’da şirketler

böylece çevre hedeflerini daha düşük maliyetle

sağlayabileceklerdir.

217

Şu Kaynakta vurgulandığı gibi: Kossoy, A., Ambrosi, P., Karbon Piyasasının Durumu ve Eğilimleri 2010, 2010. 218


Kaynak: Groser, T., Bayan Christiana Figueres’e Mektup, 29 Ağustos 2013,

http://unfccc.int/files/documentation/submissions_from_parties/application/pdf/13-1620.pdf. 220

Kaynak: İklim Eylem İzleyicisi, Yeni Zelanda, erişim tarihi: 13 Şubat 2014, http://climateactiontracker.org/countries/newzealand. 221

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Yeni Zelanda, Yeni Zelanda’nın Sera Gazı Envanteri 1990–2012, erişim tarihi: 2 Mayıs 2014,

http://www.mfe.govt.nz/publications/climate/greenhouse-gas-inventory-2014/index.html. 222

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Yeni Zelanda, UNFCCC ve Kyoto Protokolü altında Yeni Zelanda’nın Altıncı Ulusal Bildirisi, Aralık 2013. 223

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Yeni Zelanda, Yeni Zelanda Emisyon Ticaret Planında Likidite ve Fiyatlar – Hükümetin Rolü, erişim tarihi: 13

Şubat 2014, https://www.mfe.govt.nz/publications/climate/liquidity-prices-nz-ets-role-government-dec07/liquidity-prices-nz-ets-role-government-dec07.html.

http://unfccc.int/files/documentation/submissions_from_parties/application/pdf/13-1620.pdf

http://www.mfe.govt.nz/publications/climate/greenhouse-gas-inventory-2014/index.html

https://www.mfe.govt.nz/publications/climate/liquidity-prices-nz-ets-role-government-dec07/liquidity-prices-nz-ets-role-government-dec07.html

https://www.mfe.govt.nz/publications/climate/liquidity-prices-nz-ets-role-government-dec07/liquidity-prices-nz-ets-role-government-dec07.html

75

Şekil 20. Uluslararası kredi kullanımını etkileyen olaylarla etiketlenmiş olarak NZ$ cinsinden ikincil CER fiyatına kıyasla NZU fiyatındaki gelişme224

Uluslararası kredi 2012 ETS düzeltme Yeni Zelanda’nın KP2 için Uluslararası kredi fiyatlarının çöküşü ve tasarısında uluslararası katılmayı reddetmesi, NZU kullanımının %50 ile NZU fiyatı eşleşmesi kredi kullanımının %50 ile fiyatının tümden ayrılması sınırlanmasına yönelik tasarı

sınırlanması

Şub 11 Haz 11 Eki 11 Şub 12 Haz 12 Eki 12 Şub 13 Haz 13 Eki 13 Şub 14

NZU İkincil CER Kaynak: NZU fiyatları için Westpac Kurumsal Banka,

İkincil CER fiyatları Thomson Reuters Noktasal Karbon

Uluslararası kredilerin fiyatları ciddi ölçüde

düşmeye başladığında, NZ ETS katılımcıları,

NZU’lar yerine CER ve ERU almaya

başlamışlardır. CER ve ERU fiyatları, NZU

fiyatını belirler hale gelmiş ve bu fiyatların

düşmesine neden olmuştur. (Şekil 20). 2015’te

uluslararası kredilerin kullanılamama riski,

sonraki yıllarda NZU fiyatının tümden

ayrılmasına yol açmış ancak NZU fiyatları düşük

seyretmeye devam etmiştir.

NZ ETS ve yurtiçi azaltım eylemi. NZU’lar ve

uluslararası krediler arasındaki ciddi fiyat farkında

ötürü NZ ETS katılımcıları, 2012 uyum yılı için

NZU’lardan ziyade, neredeyse münhasır olarak

uluslararası krediler alıp tedavülden

kaldırmışlardır (Şekil 21).

Enerji, sanayi ve sıvı fosil yakıt sektörlerinden

gelen emisyonlar, NZ ETS’ye katılmış oldukları üç

yılda azalmamıştır (Şekil 22). Enerji ve sanayi

sektöründeki emisyon artışı büyük ölçüde

2012’den bu yana yeni sektörlerin dahil

edilmesiyle ilgilidir. Bununla birlikte diğer

sektörlerden kaynaklı emisyonlar kararlı düzeyde

kalmıştır. Uluslararası kredilere sınırsız erişim,

karbon fiyatını düşürmüş ve NZ katılımcılarına

emisyon azaltımları, temiz teknolojiye ve

yenilenebilir elektrik üretimine yatırım yapmaları

ve ağaç dikmeleri için çok sınırlı bir mali teşvik

sağlamıştır.225

224

Ağustos 2013’te uluslararası kredi kullanımını %50 ile sınırlamak için yeniden bir yasa tasarısı önerilmiştir fakat bu konu henüz mecliste

tartışılmamıştır. Fiyatlar, Mart 2014’ün başına kadar gösterilmektedir. Kaynak: Yeni Zelanda Meclisi, İklim Değişikliği Cevabı (Uluslararası Birimlerin Sınırlanması) Düzeltme Tasarısı, 5 Ağustos 2013, http://www.parliament.nz/en-nz/pb/legislation/proposed-bills/50HOH_MEMBILL223_1/climate-change-response-restriction-of-international-units. 225

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Yeni Zelanda, Neden NZ ETS’miz Var?, erişim tarihi: 13 Şubat 2014,

https://www.climatechange.govt.nz/emissions-trading-scheme/about/why.html.

Fiya

t (Y

Z$/b

irim

)

http://www.parliament.nz/en-nz/pb/legislation/proposed-bills/50HOH_MEMBILL223_1/climate-change-response-restriction-of-international-units

http://www.parliament.nz/en-nz/pb/legislation/proposed-bills/50HOH_MEMBILL223_1/climate-change-response-restriction-of-international-units

https://www.climatechange.govt.nz/emissions-trading-scheme/about/why.html

76

Orman kesimi ve ekin biçmeden kaynaklı

emisyonlar 2011’den 2012’ye ciddi artış

göstermiştir. Ormanlarda ekin biçerken, arazi

sahiplerinin NZU’ları veya uluslararası kredileri

tedavülden kaldırmaları gerekmektedir. Orman

sahiplerine NZ ETS altında NZU’lar verilir ve

bunlar, bu yükümlülüğün yerine getirilmesi için

kullanılır. NZU’lar ve uluslararası kredilerindeki

düşük fiyatlar, orman sahipleri için ormanlarını

başka arazi kullanımlarına dönüştürmeyi ve

yükümlülüklerini karşılamak için daha ucuz olan

uluslararası kredileri tedavülden kaldırmayı daha

çekici kılmış olabilir.226

Halihazırda elde bulunan

NZU’lar sonra kullanım için bankaya yatırılır

veya ileriki bir zamanda satılabilir. Orman

sahipleri emisyonlarını 2008-2012 uyum dönemi

için ister yıllık olarak isterlerse de bahsi geçen

dönemin sonunda 2012’de rapor etmek konusunda

özgür olduklarından, emisyonlardaki artışın

kısmen açıklaması bu da olabilir. Emisyonlardaki

artışın bir diğer sebebi de, 1989 sonrası orman

sahiplerinin beklenmedik kârlar elde etmelerine

imkân veren, NZ ETS’deki bir açık kapıdır.227

Bağlantı kurulmasına dair alınan bir ders. Yeni Zelanda’daki deneyim, yumuşak bir üst

sınırın, emisyonları yurtiçinde azaltmaya yönelik

mali teşviki tehlikeye düşürebileceği ve daha

büyük piyasalara bağlantının, daha küçük piyasalar

üzerinde ciddi etkiler doğurabileceğidir. Bu

deneyim, bağlantı kurma konusunda tüm

hususların dikkate alınması gerektiğini, her iki

aktör için de muhtemel çıktıların iyi

değerlendirilmesinin önemli olduğunu

vurgulamaktadır.

Şekil 21. Yükümlülük yılı başına NZ ETS’de uyum için Şekil 22. Ormancılık, enerji ve sanayi ve sıvı fosil tedavülden kaldırılan birimlerin payı yakıt sektörlerinin NZ ETS altındaki emisyonları

%100

%90

%80

%70

%60

%50

%40

%30

%20

%10

%0

Ormancılık NZU RMU Enerji & Sanayi

Diğer NZU ERU Sıvı fosil yakıtlar

NZ AAU CER

Kaynak: Yeni Zelanda Hükümeti Kaynak: Yeni Zelanda Hükümeti

226

Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Karbon Piyasası Avustralya–Yeni Zelanda Cilt 6 Sayı 8, 16 Ağustos 2013. 227

Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, CO2 Fiyatlarının Çökmesi ile NZ Ormancılar Hasadı Kârlarının Gerilemesi, 8 Şubat 2013,

http://www.pointcarbon.com/news/1.2175692.

Emis

yon

(M

tCO

2)

YZ$25 Sabit Fiyat seçeneği

Ormancılık (ağaç kesimi, ekin biçme ve ETS’den giderme)

http://www.pointcarbon.com/news/1.2175692

77

Bölüm 5 /

Ulusal ve ülke içi bölgesel

karbon vergileri

78

5 / Ulusal ve ülke içi bölgesel

karbon vergileri

5.1 KARBON VERGİLERİNE GENEL

BAKIŞ

Bu raporun amacına yönelik olarak karbon

vergileri, açıkça karbon üzerine bir fiyat getiren

veya karbona dayalı bir metrik/ölçü kullanan

vergiler olarak tanımlanmıştır (yani, tCO2e başına

fiyat). Bazı yetkili mercilerde, kısmen yakıtın

karbon içeriğine dayalı enerji vergileri

bulunmaktadır ve bazıları hedef olarak SGE

azaltımını belirlemiş olan vergileri uygulamaya

geçirmişlerdir: bunların her ikisi de bu rapor

kapsamında yer almamaktadır. Bu raporda

kapsanan vergiler Şekil 23’te gösterilmektedir.

Bu bölüm, temel vergilerin kilit özelliklerini

sunmakta ve son yıl içerisinde her birinde

gözlemlenen önemli değişikliklerin detaylarına

girmektedir.228

Bu rapor, her bir vergiyi, oranı ve

gelir geri dönüşümü ve rekabetçilik hususları

dahil diğer ilgi çekici nitelikleriyle bağlantılı

olarak araştırmaktadır.

Karbon vergilerinin tümü, temel amacı SGE’leri

azaltmak olarak çevresel dayanaklarla getirilmiştir

ancak hepsinin bağlamı farklıdır. İskandinav

ülkelerinde karbon vergileri doksanlı yıllardan

beri uygulanmaktadır ve çevresel hedefler

değiştikçe evrimleşmiştir. Bazı ülkelerde

(örneğin, İsveç) karbon vergisi, zaten mevcut olan

bir enerji vergisinin üzerine getirilmiştir,

diğerlerinde ise (örneğin, Danimarka ve

Finlandiya), toplam vergi yükünü sabit tutmak

için enerji veya gelir vergisi düşürülmüştür.229

AB

ETS’nin getirilmesiyle, çifte karbon fiyatlandırma

yüküne maruz kalacak ve bu yüzden de

rekabetçiliğini kaybetme riskinde olan kuruluşlara

kademeli olarak karbon vergisi üzerinden

muafiyetler getirilmiştir.

Mevcut karbon fiyatlandırmasının yanı sıra

getirilen karbon vergileri, zaten karbon

fiyatlandırma aracı kapsamında olmayan

emisyonları kapsamak amacını taşımaktadır;

İrlanda ve Fransa’da olduğu gibi. Buna bir istisna

Birleşik Krallık’tır: burada karbon vergisinin

getirilmesinin nedeni, mevcut düzenleyici aracın

fazla zayıf kabul edilmesiydi. Bir ticaret sistemi

kapsamına girebilecek emisyon üreticilerinin

sınırlı sayısı nedeniyle Afrika, ETS yerine karbon

vergisini tercih etmiştir. Ancak bu, gelecekte

Güney Afrika’nın bir ETS’yi yürürlüğe koyması

ihtimalini ortadan kaldırmamaktadır.

Karbon vergilerinin tasarımı, emisyonları azaltmak

için daha fazla esneklik sağlayacak şekilde

gelişmiştir. Kuruluşlar, örneğin enerji verimliliğini

arttırmaya yönelik gönüllü anlaşmalara katılarak

(Danimarka) veya bir emisyon azaltım hedefini

benimseyerek (İsviçre) kısmen veya tümden

karbon vergisinden muaf tutulabilmektedir. Güney

Afrika ve Meksika’daki daha yeni sistemlerdeki

kuruluşların, bir karbon vergisi altında

sorumluluklarını yerine getirmek için

denkleştirmeler kullanmalarına müsaade

edilecektir. Meksika’da sadece ülke içi CDM

projelerinden gelen kredilere müsaade

edilmektedir ve bunun da, yerel denkleştirme

piyasası için kaldıraç etkisi göstermesi

beklenmektedir.

228

Ocak 2013’ten Nisan 2014’e kadar. 229

Kaynak: Speck, S. ve ark., İskandinav ve Baltık Çevre Politikasında Ekonomik Araçların Kullanımı 2001–2005, 2006.

79

Şekil 23. Dünya çapında karbon vergileri ve yetkili merci alanlarında kapsanan SGE’lerin tahmini payı

Denkleştirmelerin kullanılması ile karbon vergisi/ Not 1: Güney Afrika’daki karbon vergisinin Ocak 2016’da hizmete fiyat oranı azaltılabilmektedir girmesi beklenmektedir. Not 2: Avustralya’nın CPM’si bir karbon vergisi değildir, ancak sabit fiyat

döneminde, bir karbon vergisine benziyor olarak kabul edilebilir.

5.2 MEVCUT KARBON VERGİLERİ

5.2.1

Avustralya

Avustralya’nın CPM’si, toplam

SGE’lerin %60’ına denk gelecek şekilde sanayi

sektörlerinden, büyük doğal gaz tüketicilerinden

atık deponi tesislerine kadar tüm büyük emisyon

üreticilerini kapsayarak Temmuz 2012’de

başlamıştır. CPM, teknik olarak bir ETS’dir

ancak, şu anda sabit fiyatla çalışmaktadır, böylece

etkin bir karbon vergisi gibi işlemektedir.

Vergi oran. A$24.15/tCO2e (US$21.54/tCO2e).

Vergi oranı, 1 Temmuz 2013’e aittir.230

İlgi çekici özellikler En güncel gelişmeler için

Bölüm 4.2.8’e bakınız.

230

Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, Sabit Fiyat 2012–2015, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/About-the-Mechanism/Fixed-Price-2012-15/Pages/default.aspx.

http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/About-the-Mechanism/Fixed-Price-2012-15/Pages/default.aspx

80

5.2.2

British Columbia

British Columbia’nın sabit gelirli karbon vergisi

2008 yılında hizmete girmiştir.Isı veya enerji için

yakıt, turba kömürü veya lastik yakan tüm

tüketicileri kapsamaktadır ve bu tüm

SGE’lerinyaklaşık %70’ine tekabül etmektedir.231

İhraç edilen yakıtlar ve havacılık ile denizcilik

tarafından British Columbia dışına seyahat eden

hava-deniz taşıtlarının yakıt tüketimleri, karbon

vergisi kapsamında yer almamaktadır. Endüstriyel

işlem emisyonları gibi yanmadan kaynaklı

olmayan SGE’ler, kaçak ve uçucu emisyonlar da

kapsam dışıdır. Geliri getirisi olmayan

vergilendirme, çeşitli gelir vergisi azaltmaları ve

vergi kredileri sayesinde elde edilmektedir.

Vergi oranı. CAN$30/tCO2e232

(US$28/tCO2e).

Vergi oranı, 2012’den bu yana dondurulmuştur.

Isıtma için doğal gaz ve propan kullananlar ve

sera yetiştiricileri için CO2 üretiminde karbon

vergisine %80 muafiyet bulunmaktadır. Ocak

2014’ten itibaren çiftçiler tarafından satın alınan

boyalı benzin ve boyalı dizel için de muafiyet

uygulanmaktadır.

İlgili çekici özellikler Karbon vergisi, hizmete

girdiğinden bu yana gelirle ters orantılı (gelir-

negatif) işlemektedir, yani vergi kesintileri ve

krediler geliri aşmaktadır. Bütçe tahminlerine

göre bu durum 2016/17 dönemine kadar bu

şekilde kalacaktır.

5.2.3

Danimarka

Danimarka, CO2-afgiftsloven (CO2 vergi

kanununu) 1992’de getirmiştir ve bu petrol,

doğalgaz, kömür ve elektrik için geçerlidir;

SGE’lerin yaklaşık %45’ini kapsamaktadır.233

AB

ETS’ye tabi olan sanayiler

genelde, proses ve güç üretimi için yakıtlarda CO2

vergisinden muaf tutulmaktadır. Ancak bölgesel

ısıtma santralleri AB ETS’de yer alıyorsa dahi,

bölgesel ısıtma üretimi için yakıtlar CO2 vergisine

tabi tutulmaktadır. AB ETS’ye dahil olmayıp

yoğun enerji kullanan sektörlere, AB ETS’deki

ücretsiz tahsislere benzer şekilde karbon vergisi

muafiyetleri tanınmaktadır. 2013’ten itibaren atık

yakma tesisleri de AB ETS’ye dahil edilmiştir ve

dolayıyla çifte düzenlemeye tabidir.

Vergi oran. Dkr.167/tCO2 (US$31/tCO2). 2014’e

ait vergi oranı. 2008 ile 2015 arasında yıllık %1,8

artış.

İlgi çekici özellikler 2014’ten önce, zaten AB

ETS kapsamında yer alan yoğun enerji kullanan

sektörler, bir gönüllü anlaşma sayesinde elektriğe

uygulanan enerji tasarruf vergisinden (elektrik

kullanımı için eski CO2 vergisi) muaf

tutulabilmekteydi. 2013’te hükümet bu kullanıcılar

için enerji tasarruf vergisini yürürlükten kaldırdı ve

gönüllü anlaşma planını da feshetti.234

5.2.4

Finlandiya

1990 yılında Finlandiya Hiilidioksidivero (CO2

vergisini) hizmete sokmuş ve böylece bir karbon

vergisi getiren ilk ülke olmuştur. Karbon vergisi,

elektrik üretimine, ticari havacılığa ve ticari yat

işletmeye yönelik yakıtlar hariç olmak üzere tüm

fosil yakıt tüketicilerini kapsamaktadır. SGE’lerin

yaklaşık %15’i kapsanmaktadır.235

Vergi oranı Isıtma amaçlı yakıtlar için vergi oranı

2013’te €30/tCO2 (US$41/tCO2)’den €35/tCO2

(US$48/tCO2)’ye yükselmiştir.236

Sıvı trafik

yakıtları için oran €60/tCO2 (US$83/tCO2) olarak

değişmeden kalmıştır.237

231

Kaynak: British Columbia Maliye Bakanlığı, Karbon Vergisi hakkında Mitler ve Gerçekler, 28 Nisan 2013,

http://www.fin.gov.bc.ca/tbs/tp/climate/A6.htm. 232

Kaynak: British Columbia Hükümeti, Karbon Vergi İncelemesi, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.fin.gov.bc.ca/tbs/tp/climate/Carbon_Tax_Review_Topic_Box.pdf. 233

Kaynak: Yazarın hesaplamaları ve IEEP, Çevre Vergi Reformlarının Değerlendirilmesi: Uluslararası Deneyimler - Nihai Raporun Ekleri,

Haziran 2013, http://www.ieep.eu/assets/1282/ETR_study_by_IEEP_for_the_Swiss_Government_-_Annexes_-_21_June_2013.pdf. 234

Kaynak: Danimarka Hükümeti, Atık ve Ham Maddeler Vergi Kanununu Tadil Eden Yasa, Belli Enerji Ürünlerine Uygulanan Karbon

Dioksit Vergisi, Elektrik Vergisi, KDV Kanunu ve Çeşitli Diğer Kanunlar, erişim tarihi: 21 Ocak 2014, https://www.retsinformation.dk/Forms/r0710.aspx?id=152727. 235

Kaynak: Yazarın hesaplamaları ve IEEP, Çevre Vergi Reformlarının Değerlendirilmesi: Uluslararası Deneyimler - Nihai Raporun Ekleri,


Kaynak: Finlandiya Hükümeti Adalet Bakanlığı, Akaryakıtlar Yasa Tasarısı ve Elektrik ile Belli Yakıtlar Yasa Tasarısı, 21 Ocak 2014,

http://www.finlex.fi/fi/esitykset/he/2012/20120091. 237

Kaynak: Finlandiya Hükümeti, Devlet Bütçe Önergeleri, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://budjetti.vm.fi/indox/sisalto.jsp?year=2014&lang=fi&maindoc=/2014/tae/hallituksenEsitys/hallituksenEsitys.xml&id=/2014/tae/hallituksenEsitys/YksityiskohtaisetPerustelut/11/08/07/07.html.

http://www.fin.gov.bc.ca/tbs/tp/climate/A6.htm

http://www.fin.gov.bc.ca/tbs/tp/climate/Carbon_Tax_Review_Topic_Box.pdf

http://www.ieep.eu/assets/1282/ETR_study_by_IEEP_for_the_Swiss_Government_-_Annexes_-_21_June_2013.pdf

https://www.retsinformation.dk/Forms/r0710.aspx?id=152727


http://www.finlex.fi/fi/esitykset/he/2012/20120091

http://budjetti.vm.fi/indox/sisalto.jsp?year=2014&lang=fi&maindoc=/2014/tae/hallituksenEsitys/hallituksenEsitys.xml&id=/2014/tae/hallituksenEsitys/YksityiskohtaisetPerustelut/11/08/07/07.html

http://budjetti.vm.fi/indox/sisalto.jsp?year=2014&lang=fi&maindoc=/2014/tae/hallituksenEsitys/hallituksenEsitys.xml&id=/2014/tae/hallituksenEsitys/YksityiskohtaisetPerustelut/11/08/07/07.html

81

5.2.5

Fransa

Aralık 2013’te Fransız Meclisi, Taxe intérieure de

consommation sur les produits énergétiques (Enerji

ürünlerine uygulanan yurtiçi tüketim vergisi)’ne bir

CO2 bileşenini eklenmesini onaylamıştır. 1 Nisan

2014’te yürürlüğe giren bu vergi, AB ETS

kapsamında yer almayan doğal gaz, ağır akaryakıt

ve kömür kullanımına uygulanmaktadır ve tüm

SGE’lerin yaklaşık %35’ini kapsamaktadır.238

2015’ten itibaren karbon vergisi ulaşım yakıtları ve

kalorifer yakıtını da kapsayacak şekilde

genişletilecektir.239

Vergi oranı. €7/tCO2 (US$10/tCO2). 2015’te

€14,5/tCO2 (US$20/tCO2), 2016’da ise €22/tCO2

(US$30/tCO2)’ye yükselmesi planlanmıştır.240

5.2.6

İzlanda

2010’da İzlanda, Kolefnisgjald á kolefni af

jarğefnauppruna (Fosil kökenli karbona ilişkin

karbon vergisi)’ni getirmiştir. Karbon vergisi,

akaryakıt, dizel, benzin, ağır mazot, petrol gazı ve

diğer gaz halindeki hidrokarbonların kullanımını

kapsamaktadır ve tüm SGE’lerin yaklaşık %50’sini

içermektedir.241

Karbon vergisi tüm ithal edilen veya

yurtiçinde üretilen veya işlenen yakıtlar için

geçerlidir ancak yurtdışına gidecek taşıtlar, karbon

vergisini geri alabilirler. İlk başta vergi sadece sıvı

fosil yakıtlar için geçerliydi ve 2012 sonunda

kaldırılması planlanıyordu, fakat sonrasında süresiz

olarak uzatılmıştır. AB ETS’ye dahil olan firmalar,

bu vergiden muaf tutulmaktadır.

Vergi oranı 2014’te Íkr1120/tCO2 (US$10/tCO2).

Bu oran, AB ETS’nin ton karbon başına Íkr4000

referans fiyatına veya Íkr1090/tCO2’ye dayalıdır.242

2010’daki karbon vergisi, AB ETS referans

fiyatının %50’si olarak hesaplanmıştır,

2011’de %75’e yükselmiş ve 2012’de %100’e

ulaşmıştır. 2013’te karbon vergisinin %3 veya

2014’teki enflasyonla orantılı olarak artmasına karar

verilmiştir.243

5.2.7

İrlanda

İrlanda Cumhuriyetinde karbon vergisi 2010’da,

Doğal Gaz Karbon Vergisi altında tüm doğal gaz

tüketicileri için, Madeni Yağ Vergisi altında madeni

yağ tüketicileri için getirilmiştir. Karbon

ücretlendirmesi tüm SGE’lerin yaklaşık %40’ını

kapsamaktadır.244

2013’te, Katı Yakıt Karbon Vergisi

altında katı fosil yakıtlar için de bir karbon vergisi

getirilmiştir. AB ETS’ye dahil olan işletmeciler, bu

vergilerden muaf tutulmaktadır.

Vergi oranı Mayıs 2014’te tüm fosil yakıtlar için

€20/tCO2 (US$28/tCO2). Doğal gaz ve madeni yağ

üzerindeki vergi oranı 2012’den beri aynıdır,245

ve

katı yakıta uygulanan vergi oranı €10/tCO2

(US$14/tCO2)’den Mayıs 2014’te €20/tCO2’ye

çıkmıştır.246

5.2.8

Japonya

Japonya’da İklim Değişikliği Azaltım Vergisi

2012’den beri geçerlidir ve tarım, ulaştırma, sanayi

ve elektrik üretim sektörlerinin bazı kısımları hariç

tüm fosil yakıt kullanımını kapsamaktadır. Karbon

vergisi, toplam SGE’lerin yaklaşık %70’ini

kapsamaktadır.247

238

Kaynak: Yazarın hesaplaması, Fransa Hükümeti, Finans Yasa Tasarısı 2014, erişim tarihi: 21 Ocak 2014, http://www.assemblee-

nationale.fr/14/projets/pl1395.asp. 239

Kaynak: Ekoloji, Sürdürülebilir Kalkınma ve Enerji Bakanlığı, Fransa, 2014 için Geçerli Enerji Ürünleri Vergilendirmesi, erişim tarihi: 21

Ocak 2014, http://www.developpement-durable.gouv.fr/La-fiscalite-des-produits,11221.html. 240

Kaynak: Ekonomi ve Maliye Bakanlığı, Fransa, 2014 Mali Mevzuat altında Enerji ve Çevre Vergilendirmesine dair Açıklama Getirilmesi,

12 Mart, 2014, http://circulaire.legifrance.gouv.fr/pdf/2014/03/cir_38051.pdf ; Fransa Hükümeti, 29 Aralık 2013 tarih ve 2013-1278 sayılı 2014 Finans Kanunu, 30 Aralık 2013, http://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do;jsessionid=C112ACA602EF0580353CFCAEDCFFDE56.tpdjo09v_1?cidTexte=JORFTEXT000028399511&categorieLien=id. 241

Kaynak: Yazarın hesaplaması ve İzlanda Hükümeti, 2014 için Çeşitli Temel Taslak Bütçeler Kanunu (Fiyat vb.), erişim tarihi: 21 Ocak

2014, http://www.althingi.is/altext/143/s/0471.html. 242

Kaynak: İzlanda Hükümeti, Çevre ve Kaynak Vergileri Yasa Tasarısı, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.althingi.is/altext/138/s/0293.html. 243

Kaynak: İzlanda Hükümeti, 2014 için Çeşitli Temel Taslak Bütçeler Kanunu (Fiyat vb.), erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.althingi.is/altext/143/s/0471.html. 244

Katı yakıtlara ait karbon vergisi ile kapsanan SGE’lerini içermemektedir. Kaynak: Convery, F.J., Dunne, L., Joyce, D., İrlanda’nın Karbon

Vergisi ve Mali Krizi. Parasal Düzenleme, Çevresel Etkinlik, Rekabetçilik, Kaçak/Sızıntı ve Öz Sermaye Getirilerine Dair Konular, OECD Çevre Çalışma Makaleleri, 3 Ekim 2013. 245

Kaynak: İrlanda Gelir ve Gümrük Vergileri, Doğal Gaz Karbon Vergisi Rehberi, Kasım 2013. 246

Kaynak: İrlanda Gelir ve Gümrük Vergileri, Katı Yakıt Karbon Vergisi Rehberi, Aralık 2013. 247

Kaynak: Yazarın hesaplamaları, Çevre Bakanlığı, Japonya, Karbon Vergisi Detayları (İklim Değişikliği Azaltım için Vergi), erişim tarihi: 21

Ocak 2014, http://www.env.go.jp/en/policy/tax/env-tax/20121001a_dct.pdf.

http://www.assemblee-nationale.fr/14/projets/pl1395.asp

http://www.assemblee-nationale.fr/14/projets/pl1395.asp

http://www.developpement-durable.gouv.fr/La-fiscalite-des-produits,11221.html

http://circulaire.legifrance.gouv.fr/pdf/2014/03/cir_38051.pdf

http://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do;jsessionid=C112ACA602EF0580353CFCAEDCFFDE56.tpdjo09v_1?cidTexte=JORFTEXT000028399511&categorieLien=id

http://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do;jsessionid=C112ACA602EF0580353CFCAEDCFFDE56.tpdjo09v_1?cidTexte=JORFTEXT000028399511&categorieLien=id

http://www.althingi.is/altext/143/s/0471.html



http://www.env.go.jp/en/policy/tax/env-tax/20121001a_dct.pdf

82

Vergi oranı 1 Nisan 2014’te ¥192/tCO2

(US$2/tCO2). 3,5 yıl içerisinde aşamalı bir şekilde

¥289/tCO2 (US$3/tCO2)’ye yükselmesi

planlanmaktadır.248

Ekim 2012’de bu vergi

getirildiğinde, ta verginin üçte biri mecburi

kılınmıştır. Nisan 2014’te bu iki katına çıkmıştır

ve tam vergi oranı Nisan 2016’dan itibaren

uygulanacaktır.

İlgi çekici özellikler Karbon vergisinden gelen

gelirler, enerjiyle ilişkili CO2 emisyonlarını

azaltmaya yönelik tedbirler için kullanılacaktır:

örneğin, düşük karbon teknolojisindeki yenilikler,

küçük ve orta ölçekli işletmelerde enerji tasarrufu

yapan cihazların yaygınlaştırılması ve

yenilenebilir enerjinin yaygınlaştırılması.249

5.2.9

Meksika

Ley del impuesto especial sobre producción y

servicios (üretim ve hizmetlere uygulanan özel

vergi) altında hükümet, fosil yakıtın satışları ve

imalatçılar, üreticiler ve ithalatçılar tarafından

ithalat üzerine bir karbon vergisi getirmiştir.

2014’ten beri yürürlükte olan bu vergi, toplam

SGE’lerin yaklaşık %40’ını kapsamaktadır.250

Bu,

yakıtların tam karbon içeriğinden ziyade doğal

gaza kıyasala sebep olunan ilave emisyonlara

getirilen bir vergidir. Bu nedenle, doğal gaz

karbon vergisine tabi değildir ancak gelecekteki

bir düzenlemede durum değişebilir. Günümüzde,

gazın hariç tutulması, mümkün olan yerde yakıt

dönüşümünün yapılmasını da desteklemektedir.

Vergi oranı 2014 rakamları Mex$10–50/tCO2

(US$1–4/tCO2). Yakıt türüne göre değişmektedir.

Üst sınır, yakıtın satış fiyatının %3’üdür.

İlgi çekici özellikler Karbon vergisini ödemekle

yükümlü şirketler, vergiyi ödeme zamanında

kredilerin piyasa değerine eşdeğer olarak

Meksika’da geliştirilen CDM projelerinden

kredilerle ödeme yapmayı tercih edebilirler.251

Karbon vergisini ödemek için CER’leri

kullanmanın tam detayları Maliye Bakanlığı

tarafından belirtilecektir.

5.2.10

Norveç

Norveç CO2 avgift (CO2 vergisi)’ni 1991’de

yürürlüğe koymuştur. Vergi, her türde madeni yağ,

benzin ve doğal gaz tüketimi için geçerlidir.

Karbon vergisi, toplam SGE’lerin

yaklaşık %50’sini kapsamaktadır.252

AB ETS’ye

dahil olan işletmeciler, açık deniz petrol sanayi

hariç olmak üzere karbon vergisinden (kısmen)

muaf tutulmaktadır.

Vergi oranı 2014 rakamları Nkr.25–419/tCO2

(US$4–69/tCO2). Yakıt türü ve kullanıma bağlıdır.

Madeni yağ, doğal gaz ve ayrıca yurtiçi

havacılıktaki yakıt kullanımı için 2013’te

arttırılmıştır.253

Yurtiçi havacılıkta karbon

vergisinin arttırılmasının amacı, EUA

fiyatlarındaki azalışın dengelenmesidir.

İlgi çekici özellikler Açık deniz petrol sektörü,

AB ETS altında kapsanıyor olmasına rağmen en

yüksek vergi oranlarını ödemektedir. Bunun

amacı, petrol platformlarında üretilen elektrik

yerine neredeyse tümüyle hidroelektrik santraller

üzerinden karada üretilen elektrik kullanımının

teşvik edilmesidir.253

248

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Japonya, Karbon Vergisi Detayları (İklim Değişikliği Azaltım için Vergi), erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.env.go.jp/en/policy/tax/env-tax/20121001a_dct.pdf. 249

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Japonya, İklim Değişikliği Azaltımı için Verginin Getirilmesi, 28 Nisan 2014,

http://www.env.go.jp/policy/tax/about.html. 250

İlk başta karbon vergisi altında kapsanan ancak nihai yasa tasarısında hariç tutulan doğal gazı da içermektedir. Kaynak: Yazarların

hesaplamaları; Meksika Federal Hükümeti, 2014 Mali Yıl için Federal Gelirlere dair bir Kanun için İnisiyatif, 1 Ocak 2014, http://www.diputados.gob.mx/PEF2014/ingresos/01_lif_2014.pdf; Meksika Federal Hükümeti, Katma Değer Vergisi Kanununa, Üretim ve Hizmet Özel Vergisi Kanununa ve Federal Parasal Tüzüğüne dair Çeşitli Düzenlemeleri Reforme Eden, Eklemeler ve Düzeltmeler Yapan bir Kararname için İnisiyatif, 1 Ocak 2014, http://www.diputados.gob.mx/PEF2014/ingresos/03_liva.pdf. 251

Kaynak: Üretim ve Hizmet Özel Vergisi Kanunu, 11 Aralık 2013, http://www.normateca.gob.mx/Archivos/66_D_3629_13-01-2014.pdf. 252

Kaynak: Yazarların hesaplamaları ve IEEP, Çevre Vergi Reformlarının Değerlendirilmesi: Uluslararası Deneyimler - Nihai Raporun Ekleri,


Kaynak: Maliye Bakanlığı, Norveç, Vergiler ve Gümrük Vergileri 2014, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.regjeringen.no/nb/dep/fin/dok/regpubl/prop/2013-2014/prop-1-ls-20132014/7.html?id=741130.

http://www.env.go.jp/en/policy/tax/env-tax/20121001a_dct.pdf

http://www.env.go.jp/policy/tax/about.html

http://www.diputados.gob.mx/PEF2014/ingresos/01_lif_2014.pdf

http://www.diputados.gob.mx/PEF2014/ingresos/03_liva.pdf

http://www.normateca.gob.mx/Archivos/66_D_3629_13-01-2014.pdf


http://www.regjeringen.no/nb/dep/fin/dok/regpubl/prop/2013-2014/prop-1-ls-20132014/7.html?id=741130

83

5.2.11

İsveç

1991’de İsveç, ısıtma ve motor yakıtları için

kullanılan tüm fosil yakıtları kapsayan (SGE’lerin

yaklaşık %25’ini kapsayan) Koldioxidskatt (CO2

vergisi)’ni getirmiştir.254

Konut ve hizmet

sektörleri, karbon vergisi tarafından tümüyle

kapsanmaktadır ancak, ETS dışı sanayi ve tarım

kısmen muaftır. AB ETS tesisleri tarafından fosil

yakıt kullanımı, eğer imalat amaçları için

kullanılıyorsa tümden, diğer amaçlar için ise

kısmen muaftır.

Vergi oranı 1 Ocak 2014 rakamları

Skr.1076/tCO2 (US$168/tCO2). Çoğu yakıtlar için

2013’ten 2014’e geçişte rakamlar ya hafif azalmış

ya da aynı kalmıştır.255

İlgi çekici özellikler AB ETS altında kapsanan

tüm SGE’lerin doğrudan muafiyet sağlamak

yerine karbon vergisi muafiyetleri yıllar içerisinde

aşamalı olarak artmıştır.256

AB ETS’ye katılan

bölgesel ısıtma santralleri ve AB ETS

santrallerinde imalat amaçları için kullanılmayan

ısı için 2014 öncesindeki %94’e kıyasla şu anda

vergi oranının %80’ini ödemeleri

gerekmektedir.257

5.2.12

İsviçre

2008’den beri İsviçre, ısıtma ve aydınlatma

amaçları, termal tesislerde elektrik üretimi ve ısı ve

elektrik kombine santrallerinin işletimi için

kullanılan fosil yakıtlar üzerine CO2 vergisi

uygulamaktadır. Motor yakıtları dahil değildir.

Karbon vergisinin kapsamı, toplam SGE’lerin

yaklaşık %30’una tekabül etmektedir.258

İsviçreli

ETS tesisleri bu vergiden muaftır.

Vergi oranı 2014 değeri SFr.60/tCO2

(US$68/tCO2). Belli emisyon azaltım hedeflerine

ulaşılamazsa SFr.120/tCO2 (US$135/tCO2)’ye

yükseltilebilir. İsviçre’nin 2012 için CO2 emisyon

azaltım hedefini tutturamayacağı anlaşıldıktan

sonra Temmuz 2013’te vergi oranı

SFr.36/tCO2’den SFr.60/tCO2’ye (US$41/tCO2’den

US$68/tCO2’ye) yükseltilmiştir.259

İsviçre

hükümeti, 2016 ve 2018’de karbon vergisinde

başka düzenlemelerin yapılabileceğini

belirtmiştir.260

İlgi çekici özellikler Yoğun enerji kullanan,

İsviçre ETS’sine dahil olmayan şirketler, göreceli

olarak yüksek karbon vergi yükü olan ve rekabetin

yüksek olduğu sanayi sektörlerinden geliyorlarsa

karbon vergisinden muaf tutulabilirler. Buna

karşılık bir emisyon azaltım hedefi üstlenmeleri

gerekmektedir.261

Hedefler bağımsız olarak,

ekonomik açıdan geçerli SGE tedbirlerine göre

belirlenmektedir ve 2013’ten 2020’ye kadar

senelik olarak azalmaktadır. Elde edilen başarılar

2021 taahhüt döneminin sonunda değerlendirilecek

ve uygunsuz olan sonuçlar cezaya çarptırılacaktır.

254

Kaynak: IEEP, Çevre Vergi Reformlarının Değerlendirilmesi: Uluslararası Deneyimler - Nihai Raporun Ekleri, Haziran 2013,

http://www.ieep.eu/assets/1282/ETR_study_by_IEEP_for_the_Swiss_Government_-_Annexes_-_21_June_2013.pdf. 255

Kaynak: İsveç Vergi Kurumu, Enerji, Karbon Dioksit ve Kükürt Vergileri, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.skatteverket.se/foretagorganisationer/skatter/punktskatter/energiskatter.4.18e1b10334ebe8bc8000843.html. 256

Kaynak: İsveç Vergi Kurumu, ETS ile Kapsanan Tesiste Kullanılan Yakıtlara ilişkin Azaltılmış Karbon Vergisi, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.skatteverket.se/foretagorganisationer/skatter/punktskatter/energiskatter/utslappsratter.4.121b82f011a74172e5880006846.html. 257

Kaynak: İsveç Vergi Kurumu, Belli Isılar için Azaltılmış Karbon Vergisi, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.skatteverket.se/foretagorganisationer/skatter/punktskatter/energiskatter/sanktkoldioxidskattforvissvarmeproduktion.4.8dcbbe4142d38302d71373.html. 258

Kaynak: Yazarların hesaplamaları ve IEEP, Çevre Vergi Reformlarının Değerlendirilmesi: Uluslararası Deneyimler - Nihai Raporun Ekleri,


Kaynak: Çevre Federal Bürosu, İsviçre, 2012 CO2 Hedefine Ulaşılamadı: Yakıtlara Uygulanan CO2 Vergisi 2014’te Arttırılacaktır, 3

Temmuz 2013, http://www.bafu.admin.ch/dokumentation/medieninformation/00962/index.html?lang=de&msg-id=49576. 260

Kaynak: Çevre Federal Bürosu, İsviçre, Yakıtlara Uygulanan CO2 Vergisi, erişim tarihi: 21 Ocak 2014, http://www.bafu.admin.ch/co2-

abgabe/12357/index.html?lang=de. 261

Kaynak: Çevre Federal Bürosu, İsviçre, Yakıtlara Uygulanan CO2 Vergisi, erişim tarihi: 29 Nisan 2014, http://www.bafu.admin.ch/co2-

abgabe/12357/index.html?lang=de.


http://www.skatteverket.se/foretagorganisationer/skatter/punktskatter/energiskatter.4.18e1b10334ebe8bc8000843.html

http://www.skatteverket.se/foretagorganisationer/skatter/punktskatter/energiskatter/utslappsratter.4.121b82f011a74172e5880006846.html

http://www.skatteverket.se/foretagorganisationer/skatter/punktskatter/energiskatter/sanktkoldioxidskattforvissvarmeproduktion.4.8dcbbe4142d38302d71373.html

http://www.skatteverket.se/foretagorganisationer/skatter/punktskatter/energiskatter/sanktkoldioxidskattforvissvarmeproduktion.4.8dcbbe4142d38302d71373.html


http://www.bafu.admin.ch/dokumentation/medieninformation/00962/index.html?lang=de&msg-id=49576

http://www.bafu.admin.ch/co2-abgabe/12357/index.html?lang=de




84

5.2.13

Birleşik Krallık

Birleşik Krallık, 2013’ten beri Karbon Fiyat

Tabanını uygulamakta ve bu uygulama, elektrik

üretimi için kullanılan fosil yakıtlar için

geçerlidir. Coğrafi kapsama Büyük Britanya ile

sınırlıdır (Kuzey İrlanda dahil değildir), böylece

karbon vergisinin kapsamı, toplam SGE’lerin

yaklaşık %25’i olmaktadır.262

Verginin gayesi,

kasıtlı olarak AB ETS tarafından kapsanan

elektrik üretim sektörünü hedefleyerek, dalgalı

EUA fiyatlarının ışığında kararlı bir karbon fiyat

sinyali sunmaktır.

Vergi oranı 1 Nisan 2014 fiyatı: £9,55/tCO2

(US$15,75/tCO2) olarak belirlenmiştir. Yıllık

olarak güncellenir ve EUA fiyatı ile yıllık Karbon

Fiyat tabanı hedefi arasındaki fark olarak

hesaplanır: 2013’te £16/tCO2 ile başlayıp doğrusal

olarak 2020’de £30/tCO2’ye yükselecektir. 19

Mart 2014’te hükümet, 1 Nisan 2016’dan 31 Mart

20202’ye kadarki dönemde vergi oranı üst sınırını

£18/tCO2 (US$30/tCO2) olarak açıklamıştır.

Böylece vergi oranı esas olarak, 2015–2016

düzeyleri olan £18,08/tCO2 (US$29,93/tCO2)

civarında dondurulacaktır.263

İlgi çekici özellikler Hükümet, sahada

kullanılmak üzere kaliteli elektrik üreten kombine

ısı ve elektrik santralarında kullanılan fosil

yakıtlar için vergiye yönelik olarak 1 Nisan

2015’ten itibaren bir muafiyet getirmeyi

planlamaktadır.264

5.3 GELİŞTİRİLMEKTE OLAN KARBON

VERGİLERİ

5.3.1

Güney Afrika

26 Şubat 2014’te Hazine, karbon vergisinin

hizmete girişinin bir yıl daha ertelenerek 2016’ya

bırakıldığını, bu süreçte vergi tasarımının teknik

analizinin yapılıp potansiyel etkilerinin

değerlendirileceğini duyurmuştur. Verginin orta

vadede GSYİH üzerinde nötre yakın bir etki

yaratması beklenmektedir.265

Hükümet Mayıs

2013’te karbon vergisine dair bir makale

yayınlamış,266

yakıtın karbon içeriğine dayalı bir

yakıt girdi vergisi önerisinde bulunmuştur. Karbon

vergisi, hem yakıt yanmasından hem de enerji

harici endüstriyel proses emisyonlarından gelen

tüm sabit doğrudan SGE’leri kapsayacaktır: bu da

toplam SGE’lerin %80’ine denk düşmektedir.267

Vergi oranı 2016’da R120/tCO2 (US$12/tCO2)

olması, 2019’un sonuna kadar her yıl %10

arttırılması düşünülmektedir. Sonraki döneme ait

yıllık artış, gözden geçirmeye tabi olacaktır. 2016–

2019 geçiş döneminde, tüm sektörler için temel bir

vergisiz eşik değeri getirilecek, maksimum etkin

vergi oranı R48/tCO2 (US$5/tCO2)’ye çekilecektir.

İlgi çekici özellikler Tamamlayıcı bir

denkleştirme planı da teklif edilmiştir ancak,

parametreleri henüz nihai halini almamıştır.

Meksika’da olduğu gibi kuruluşlar, vergi

yükümlülüklerinin bir kısmını (şu anki teklif %5-

10’dur) karbon denkleştirmeleriyle

sağlayabilecektir. Ticarete açık sektörlere dair

rekabetçilik endişeleri göz önünde bulunduran

Güney Afrika, vergiyi 10-15 yıllık bir dönemde

aşamalara yaymak ve vergi tahsisleri dahil olmak

üzere çeşitli tedbirleri dikkate almaktadır.

262

Kaynak: Yazarların hesaplamaları ve Aether & Ricardo-AEA, İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda için Sera Gazı Envanterleri:

1990–2011, 31 Mayıs 2013. 263

Kaynak: HM Gelirler & Gümrük, Karbon Fiyat Tabanı: Reform ve Diğer Teknik Tadiller, erişim tarihi: 24 Mart 2014,

https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/293849/TIIN_6002_7047_carbon_price_floor_and_other_technical_amendments.pdf. 264

Kaynak: HM Gelirler & Gümrük, Karbon Fiyat Tabanı, erişim tarihi: 29 Nisan 2014, http://www.hmrc.gov.uk/climate-change-levy/carbon-

pf.htm. 265

Kaynak: Gordhan, P., Bütçe Konuşması, 26 Şubat 2014,

http://www.treasury.gov.za/documents/national%20budget/2014/speech/speech.pdf. 266

Kaynak: Ulusal Hazine, Güney Afrika Cumhuriyeti, Güncellenmiş Karbon Vergisi Politika Makalesi: Kamu Görüşünün Talep Edilmesi, 2

Mayıs 2013, http://www.treasury.gov.za/public%20comments/Press%20Release%20-%20Carbon%20Tax%20Policy%20Paper%202013.pdf. 267

Yazarların hesaplamaları, 2000 yılı için sektör başına bölünmüş en güncel SGE’leri kullanmaktadır.

https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/293849/TIIN_6002_7047_carbon_price_floor_and_other_technical_amendments.pdf

https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/293849/TIIN_6002_7047_carbon_price_floor_and_other_technical_amendments.pdf

http://www.hmrc.gov.uk/climate-change-levy/carbon-pf.htm

http://www.hmrc.gov.uk/climate-change-levy/carbon-pf.htm

http://www.treasury.gov.za/documents/national%20budget/2014/speech/speech.pdf

http://www.treasury.gov.za/public%20comments/Press%20Release%20-%20Carbon%20Tax%20Policy%20Paper%202013.pdf

85

5.3.2

Brezilya, Şili, Oregon ve Kore

Cumhuriyetindeki diğer muhtemel

vergiler

Brezilya Hükümet, bir karbon vergisi dahil çeşitli

karbon fiyatlandırma araçlarını araştırmaktadır.268

2013’te Brezilya, çeşitli araçların etkilerine dair

bir ekonomik değerlendirme ve PMR altındaki

karbon verileriyle uluslararası deneyime dair bir

çalışma yürütmüştür.

Şili Şili’nin yeni seçilen hükümeti bir karbon

vergisini yürürlüğe koymayı planlamaktadır ve bu

planlama, büyük ölçüde kömüre dayalı olan

elektrik sektörü üzerinde büyük bir etki

yaratacaktır. Yasa tasarısı kongreden geçerse,

termal kapasitesi 50 MW ve üzerinde olan kazan

veya türbinleri olan işletmeciler US$5/tCO2

düzeyinde karbon vergisine tabi olacaktır.269

Karbon vergisi, yeşil vergilerde bir artışa tanık

olacak bir vergi reformunun parçasını

oluşturmaktadır.

Oregon Oregon eyaleti, bir karbon vergisinin

ekonomi ve SGEler üzerindeki etkisini ve

fizibilitesini araştırmaktadır. Çalışmanın 15

Kasım 2014’ten önce sonuçlanması

beklenmektedir.270

Tasarım seçenekleri arasında,

British Columbia’daki karbon vergisine benzer

şekilde gelir geri dönüşümü olan bir karbon

vergisi yer almaktadır.

Kore Cumhuriyeti Kore, Ocak 2015’ten itibaren

taşıtlara yönelik bir karbon vergisi getirmeyi

düşünmektedir.271

Hükümet, muhtemel karbon

vergisini Kore ETS, hedef yönetim sistemi ve

elektrik sektörü için 6nci Temel Plan ile koordine

etmek üzerine çalışmaktadır.

5.4 KARBON VERGİLERİNE TARİHSEL BAKIŞ: DANİMARKA VE BRITISH

COLUMBIA ÖRNEKLERİ

5.4.1

Danimarka karbon vergisi

20 yılı aşkın deneyim İskandinav ülkeleri karbon

vergilerini ilk 90lı yıllarda getirmişler, Finlandiya

karbon vergisini 1990 yılında yürürlüğe koymuş,

İsveç ve Norveç 1991’de ve Danimarka ise

1992’de hizmete sokmuştur. Bu vergi planlarının

performans verileri karışıktır. Ülkelerin tümü 1990

ile 2006 arasında enerji yoğunluğu açısından bir

gelişme göstermiş, en büyük düşüşü Danimarka

sergilemiş ve enerji yoğunluğunda çok kısıtlı bir

azalma da Norveç’te görülmüştür.272

Ancak bunun

ne ölçüde karbon vergilerine atfedilebileceği pek

net değildir. Danimarka karbon vergisinin amacı,

iklim değişikliği profilini arttırmak ve yüksek

karbon içerikli kaynaklardan daha az enerji

tüketilmesi için ekonomik bir teşvik

sağlamaktır.273

Aşamalı olarak daha büyük bir

çevre vergisi paketinin bir parçası olarak

getirilmiştir. Söz konusu çevre vergisi, enerji

vergileri ve bir kükürt vergisini ve ayrıca yeşil

yatırımlar için sübvansiyonları içermektedir.

Amaç genel vergi yükünü arttırmak değildir, bu

yüzden enerji vergisi, karbon vergisinin getirilmesi

ile düşürülmüştür.274

Danimarka karbon vergisi tüm fosil yakıtların

(doğal gaz, petrol, kömür ve yakıt olarak

kullanılan biyolojik olarak bozulabilir olmayan

atık) tüketimini içermekte olup AB ETS

kapsamında yer alan sektörler için (kısmi)

muafiyet ve para iade hükümleri bulunmaktadır

(bkz. bölüm 5.2.3).275

268

Kaynak: Maliye Bakanlığı, Brezilya, Düşük Karbonlu bir Ekonomi için Vergi ve Finansal Mekanizmalar, Ağustos 2013,

http://www19.senado.gov.br/sdleg-getter/public/getDocument?docverid=2f586209-8d54-4ba3-ad16-cdea14fca104;1.1. 269

Kaynak: Şili Hükümeti, Vergi Reformu – Başkanlık Mesajı No. 24-362, 1 Nisan 2014, http://reformatributaria.gob.cl/Proyecto.pdf. 270

Kaynak: Oregon Hükümeti, Senato Yasa Tasarısı 306, erişim tarihi: 1 Mayıs 2014, http://gov.oregonlive.com/bill/2013/SB306/. 271

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Kore Cumhuriyeti, Karbon Vergisinin Gözden Geçirilmesi. Yerli Araçlara Karşı Ayrım Yapılması Kararından

Geri Dönülmeyecektir, erişim tarihi: 30 Nisan 2014, http://www.me.go.kr/home/web/board/read.do?boardMasterId=1&boardId=342566&menuId=286. 272

Kaynak: Prasad, M., Bir Yönetmelik Aracı olarak Vergilendirme: Avrupa’daki Çevre Vergilerinden Edinilen Dersler, 2009. 273

Kaynak: Speck, S. ve ark., 2001-2005 İskandinav ve Baltık Çevre Politikasında Ekonomik Araçların Kullanımı, 2006. 274

Kaynak: Çevre ve Ekonomi Çalışma Grubu, 1999–2001 İskandinav Çevre Politikasında Ekonomik Araçların Kullanımı, 2002. 275

Kaynak: SKAT, CO2 Vergisinin Tarihi, Yasal Rehberlik 2014-1, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.skat.dk/SKAT.aspx?oID=2060515&chk=209219.

http://www19.senado.gov.br/sdleg-getter/public/getDocument?docverid=2f586209-8d54-4ba3-ad16-cdea14fca104;1.1

http://reformatributaria.gob.cl/Proyecto.pdf

http://gov.oregonlive.com/bill/2013/SB306/

http://www.me.go.kr/home/web/board/read.do?boardMasterId=1&boardId=342566&menuId=286

http://www.skat.dk/SKAT.aspx?oID=2060515&chk=209219

86

Etkili tasarım ve olanak sunan bir ortamın

birleşimi Birincil enerji yoğunluğu 1990’dan

2010’a %26 azalmış ve 1993 ile 2000 arasında her

bir üretilen birin başına CO2 emisyonları %25

oranında azaltılmıştır. Bu büyük ölçüde, karbon

vergisi dahil olmak üzere çevre vergilerinin, enerji

verimliliği ve rüzgar enerjisi için sübvansiyonlarla

birleşimi nedeniyle olmuştur.276

Kömüre fazlasıyla

dayanılıyor olması ve 1990lı yıllarda yenilenebilir

enerjinin kısıtlı gelişiminin, emisyon azaltımı için

ciddi bir potansiyel oluşturduğu ve karbon

vergisinin başarısına katkıda bulunduğu ileri

sürülmektedir.277

GSYİH ve istihdam üzerindeki

etkileri de genel anlamda olumlu olmuştur zira

diğerlerinin yanı sıra gelir vergisi üzerine etki

eden birçok tedbir, karbon vergisi ile beraber

yürürlüğe konmuştur.

Buna ek olarak Danimarka karbon vergisi,

sanayinin rekabetçiliği üzerindeki etkileri asgariye

indirecek şekilde tasarlanmıştır. Vergi aşamalı

olarak uygulamaya geçirilmiş ve enerji

kullanımları arasında fark gözetilmiştir. 1992’de

hizmete konduğunda şirketler, karbon vergisine

dair tam para iadesi alabiliyorlardı. Bu para iadesi

1993’ten itibaren %50’ye indirilmiş, rekabetçilik

kaybı yaşamış olan imalatçı şirketler için ilave

hükümler getirilmiştir. 1996’dan itibaren sadece

yoğun enerji kullanan, verginin katma değerleri

üzerinde büyük etkisi olduğu şirketler, Danimarka

Enerji Kurumu ile bir gönüllü anlaşma imzalamak

suretiyle karbon vergilerinin iadesini alabilmeye

başlamıştır. Bahsi geçen anlaşma, katılımcıları

için, enerji verimliliği ve yönetim tedbirlerini

hayata geçirmelerini şart koşmaktadır.278

Danimarka hükümeti, bu gönüllü anlaşmaların

toplamda 400 ktCO2 tasarruf edeceğini

öngörmüştür. Fiili olarak 1996 ile 2004 arasında

230 ktCO2 tasarruf ettikleri tahmin

edilmektedir.279

Anlaşmanın katılımcıları inisiyatif

hakkında genelde olumlu görüş bildirmekle

birlikte, sürekli enerji verimliliği iyileştirmeleri

yapmanın zorluğuna dikkat çekmişlerdir. Bu da,

ilk başta tahmin edilen emisyon azaltımlarına

ulaşılmasının oldukça zor olacağı anlamına

gelmektedir.

2010’da Danimarka gönüllü anlaşması, AB ETS

altında kapsanan emisyonları karbon vergisinden

muaf tutacak ve anlaşmayı elektrik tüketimi ve

ağır sanayi için alan ısıtmasıyla sınırlandıracak

şekilde değiştirilmiştir. 2014’ten itibaren gönüllü

anlaşma, zaten AB ETS tarafından kapsanıyor

olduğundan elektriğe uygulanan vergiyi (enerji

tasarruf vergisini) yürürlükten kaldıran bir elektrik

vergi reformu kapsamında sona erdirilmiştir.280

Karbon vergisi ve AB ETS: “mükerrer

vergilendirmenin önlenmesi. Danimarka, AB

ETS’ye katılmaktadır. CO2 emisyonlarına ilişkin

“mükerrer vergilendirme”yi önlemek amacıyla,

sanayinin önemli bir kısmı karbon vergisinden

muaftır. Sadece AB ETS’ye katılmayan şirketler

tarafından kullanılan yakıtlar vergiye tabidir.

Ancak bölgesel ısıtma ve 2013’ten itibaren atık

yakma AB ETS’ye dâhil edilmiş ve çifte

düzenlemeye tabi olmuştur. EUA fiyatı, karbon

vergi oranından çok daha düşük olduğundan, bu

durum gönüllü olarak AB ETS’ye katılmak için bir

teşvik oluşturabilir. Yine de firmaların AB ETS’ye

katılmayı seçmeleri yeterli değildir; ilave

sektörlerin dahil edilmesi konusunun üye devlet

tarafından önerilmesi ve EC tarafından

onaylanması gerekmektedir. Ayrıca yoğun enerji

kullanan, AB ETS’de yer almayan sanayiler, AB

ETS sektörleri için ücretsiz tahsislere benzer

şekilde karbon vergisinden bir indirim almaktadır.

Tasarım itibariyle AB ETS’deki göreli olarak

düşük karbon fiyatı, karbon vergisinin gelecekteki

işletimi üzerinde sınırlı bir etkiye sahip olacaktır.

276

Kaynak: IRENA, Danimarka: Piyasaya Genel Bakış, erişim tarihi: 28 Mart 2014,

https://www.irena.org/DocumentDownloads/Publications/GWEC_Denmark.pdf. 277

Kaynak: Avrupa Çevre Politikası Enstitüsü, Çevre Vergi Reformlarının Değerlendirilmesi: Uluslararası Deneyimler, Nihai Rapora Ekler, 21


Kaynak: Danimarka Enerji Kurumu, Enerji Verimliliğine dair Gönüllü Sanayi Anlaşmaları, erişim tarihi: 19 Şubat 2014,

http://www.ens.dk/en/consumption-savings/energy-consumption-production-industries/voluntary-agreements-industry-energy. 279

Kaynak: Ericsson, K., Sanayi ve Ticarette Danimarka’daki Enerji Verimliliğine dair Gönüllü Anlaşmaların Değerlendirilmesi, 13 Nisan

2006, http://www.ens.dk/sites/ens.dk/files/forbrug-besparelser/indsats-virksomheder-0/tilskud-energispareafgift-aftale-energieffektivisering/evaluation%20of%20the%20danish%20voluntary%20agreements%20april%202006.pdf. 280

Kaynak: Danimarka Vergilendirme Bakanlığı, Danimarka Büyüme Planının Parasal Unsurlarına Genel Bakış, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.skm.dk/media/11864/faktaark_vaekst.pdf.

https://www.irena.org/DocumentDownloads/Publications/GWEC_Denmark.pdf


http://www.ens.dk/en/consumption-savings/energy-consumption-production-industries/voluntary-agreements-industry-energy

http://www.ens.dk/sites/ens.dk/files/forbrug-besparelser/indsats-virksomheder-0/tilskud-energispareafgift-aftale-energieffektivisering/evaluation%20of%20the%20danish%20voluntary%20agreements%20april%202006.pdf

http://www.ens.dk/sites/ens.dk/files/forbrug-besparelser/indsats-virksomheder-0/tilskud-energispareafgift-aftale-energieffektivisering/evaluation%20of%20the%20danish%20voluntary%20agreements%20april%202006.pdf

http://www.skm.dk/media/11864/faktaark_vaekst.pdf

87

5.4.2

British Columbia’nın hazine gelirlerine

etkisiz karbon vergisi

British Columbia geliri etkilemeyen karbon vergisi

(BC karbon vergisi) 2008 yılında, Kuzey

Amerika’da önemli bir karbon fiyatına sahip ilk

karbon fiyatlandırma aracı olarak getirilmiştir. BC

karbon vergisi, British Columbia’nın SGE’lerini

2020 yılında 2007 düzeylerinin %33 altına

indirmeye yönelik İklim Eylem Planının kilit

araçlarından biridir.281

2012 yılında BC karbon

vergisi için büyük ölçekli bir gözden geçirme

gerçekleştirilmiş fakat kilit nitelikleri getirilmesinde

bu yana büyük ölçüde aynen kalmıştır.

Bir takım temel tasarım prensipleri BC karbon

vergisinin birincil gayesi, toplamda vergi yükünü

arttırmadan düşük karbonlu gelişmeyi teşvik

etmektir. BC karbon vergisi, aşağıdaki prensiplere

uymaktadır:282

–– Vergi, olabilecek en geniş mükellef tabanına

sahiptir. Aynı BC karbon vergisinin, tüm yakıt

tüketicileri ve ısı veya enerji için yakılan turba

kömürü ve lastik kullanıcıları tarafından

ödenmesi gerekmektedir,283

bu da toplam

SGE’lerin yaklaşık %70’ine tekabül etmektedir

(bkz Bölüm 5.2.2).

–– Vergi oranı düşük başlayıp aşamalı olarak

artmıştır. Başlangıçtaki karbon vergi oranı

CAN$10/tCO2e olup yılda CAN$5/tCO2e

artarak 2012’de CAN$30/tCO2e’ye ulaşmıştır.

British Columbia hükümeti, beş yıl boyunca

vergi oranını dondurma kararı almıştır ancak,

özellikle Kuzey Amerika’daki eğer diğer

yetkili merciler, benzer karbon fiyatlandırma

araçlarını getirirse, bu karar revize edilebilir.

–– Tüm karbon vergisi gelirler, vergi indirimleri

üzerinden geri dönüştürülmektedir. Her yıl,

Maliye Bakanının yıllık bütçe ve parasal planda

gelecek üç yıl için bir plan hazırlaması ve bu

planda, karbon vergisi gelirlerinin vergi

mükelleflerine vergi indirimleri sayesinde nasıl

geri dönüştürüleceğinin ana hatlarını açıklaması

gerekmektedir. Hazine gelirlerinin

etkilenmemesini sağlamaya dönük alınan

önlemlerin yetersiz olması halinde, Bakanın

maaşı %15 oranında düşürülecektir.

–– Düşük gelirli bireyler ve aileler gözetilmektedir.

Gelir geri dönüştürme mekanizması, düşük

gelirli hane halkları için, onların karbon vergisi

yükümlülüklerini denkleştirmek üzere çeşitli

vergi indirimleri ve kredileri içermektedir.

–– Vergi, diğer önlemlerle entegre edilecektir.

British Columbia hükümeti, başka araçlar

tasarlanıp uygulamaya geçirildiği zaman karbon

vergisini Üst Sınır Emisyon Ticareti programı

diğer araçlarla entegre etmeyi planlamaktadır.

BC karbon vergisi, kapalı kapılar ardındaki fikir

alışverişleri ve akademik uzmanların katkıları ile

tasarlanmış fakat bir lobicilik veya medyaya açık bir

tartışma olmamıştır.284

Karbon vergisi, motorlu taşıt

yakıt vergisi ile aynı şekilde tahsil edilmekte, aynı

idari altyapı kullanılmaktadır; sadece doğal gaz

perakende düzeyinde tahsil edilmektedir.285

Bu

faktörler, verginin hızlı bir şekilde getirilebilmesini

sağlamıştır.

Sabit gelire odaklanılmış olmasına rağmen verginin

etkisi üzerine tartışma. British Columbia hükümeti,

verginin geliri etkilememesine fazlasıyla önem

vermektedir. Gelir, kişisel ve kurumsal gelir

vergilerinde indirimler ve vergi kredileri ile iade

edilmektedir.286

BC karbon vergisi aslında geliri

olumlu yönde etkiler olmuştur zira vergi indirimleri

ve krediler, vergiden elde edilen gelirlerin üzerine

çıkmıştır ve durumun bu şekilde kalması

beklenmektedir.287

281

2008 Planındaki diğer inisiyatifler, Sera Gazı Azaltım Hedefleri Kanunu, bir ETS’nin oluşturulmasına imkân sağlayan Sera Gazı Azaltım

(Üst Sınır Emisyon Ticareti) Kanunu, taşıt emisyonları standartları, çöp deponi gazını düzenlemek üzere emisyon standartları, düşük karbonlu enerji üretim projeleri için teşvikler, yenilenebilir ve düşük karbonlu yakıt gereksinimleri ve yeşil toplumların geliştirilmesini içermektedir. Daha fazla detay için: http://www.gov.bc.ca/premier/attachments/climate_action_plan.pdf 282

Kaynak: British Columbia Maliye Bakanlığı, Karbon Vergisi Nedir?, erişim tarihi:28 Nisan 2014,

http://www.fin.gov.bc.ca/tbs/tp/climate/A1.htm. 283

Kaynak: British Columbia Maliye Bakanlığı, Yakıtlara Uygulanan Vergiler, Haziran 2013,

http://www.sbr.gov.bc.ca/documents_library/bulletins/mft-ct_005.pdf. 284

Kaynak: Jaccard, M., Karbon Vergilerinin Politik Kabul Edilebilirliği: British Columbia’dan Elde Edilen Dersler, Çevre Vergilendirmesine

Dair Araştırma El Kitabı (Edgar Elgar Publishing, Aralık 2012). 285

British Columbia Maliye Bakanlığı, Karbon Vergisi Nasıl Çalışır, erişim tarihi: 28 Nisan 2014,

http://www.fin.gov.bc.ca/tbs/tp/climate/A4.htm 286

Kaynak: IEEP, Çevre Vergi Reformlarının Değerlendirilmesi: Uluslararası Deneyimler - Nihai Raporun Ekleri, Haziran 2013,

http://www.ieep.eu/assets/1282/ETR_study_by_IEEP_for_the_Swiss_Government_-_Annexes_-_21_June_2013.pdf. 287

Kaynak: British Columbia Maliye Bakanlığı, Bütçe ve Mali Plan – 2014/15 ile 2016/17 arası Karbon Vergi Raporu ve Planı, Şubat 2014.

http://www.gov.bc.ca/premier/attachments/climate_action_plan.pdf


http://www.sbr.gov.bc.ca/documents_library/bulletins/mft-ct_005.pdf



88

Halk, 2008’de BC karbon vergisinin getirilmesine

geniş anlamda olumlu tepki vermiştir.288

Geliri

etkilememe özelliği halkın desteğini güvenceye

almak açısından kilit husus olmuştur ve ticari

toplum dahi vergiyi hafif ölçüde de olsa

desteklemiştir. Ancak verginin getirilmesinden

kısa süre sonra yakıt fiyatları sıçramış, bu da

verginin eleştirilmesine yol açmıştır. Buna

rağmen, verginin fiyat tırmanışının

sadece %6’sından sorumlu olduğu tahmin

edilmektedir.289

2009, vergiden kurtulup yerine bir

Üst Sınır Emisyon Ticareti planı getirmeye

yönelik kampanyalar olmuştur. Ancak belediye

seçimi sonrasında vergi olduğu gibi kalmıştır.

» Verginin getirildiği

2008’den 2011’e kadar

British Columbia, karbon

vergisine tabi kaynaklardan

kişi başına SGE’lerini

toplamda %10 oranında

azaltmıştır.«

Çeşitli menfaat grupları, karbon vergisine ilişkin

endişelerini ifade etmeye devam etmekte, düşük

gelirli hanelerin, yüksek gelirli hanelerden gittikçe

daha sert bir şekilde etkilenmekte olduğunu

savunmaktadırlar.290

Yıllar içerisinde hükümet,

hibeler ve muafiyetlerle çeşitli menfaat grupları

için çeşitli imtiyazlar sağlamıştır; bunun en yenisi,

2012 karbon vergisinin gözden geçirilmesi

sonrasında, sera yetiştiricileri için sağlanan kısmi

hibeler ve çiftçiler için boyalı benzin ve dizel

kullanımı için muafiyetlerdir. 291

Diğer karbon

fiyatlandırma araçlarının aksine, yoğun enerji

kullanan sanayi için herhangi özel bir imtiyaz

sağlanmamıştır.

Verginin ekonomik etkisi, 2012 incelemesinin

odak konularından birisidr ve eyaletteki gayrı safi

yurtiçi hasıla üzerinde küçük bir olumsuz etkiyi

belirtmiştir.291

British Columbia’daki ekonomik

büyümenin, verginin yürürlüğe konmasından bu

yana Kanada’nın geri kalanı ile aynı düzeyde

olduğu tahmin edilmektedir.292

BC karbon

vergisinin, ciddi bir çevresel etkisi olmuştur.

Verginin getirildiği 2008’den 2011’e kadar British

Columbia, karbon vergisine tabi kaynaklardan kişi

başına SGE’lerin toplamda %10 oranında azaltmış,

bu sürede Kanada’nın geri kalanı, aynı türdeki

kaynaklardan gelen emisyonlarını sadece %1

oranında azaltmıştır.292

Yakıt tüketimindeki azalma

daha güçlü olmuştur. BC karbon vergisine tabi

olan yakıtların kişi başı tüketimi, bu dört yıllık

sürede Kanada’nın geri kalanına kıyasla yaklaşık

olarak %19 düzeyinde gerilemiştir. Bu durum,

ülkenin geri kalanına kıyasla yılda %5’lik bir

tüketim azalmasına eşdeğerdir ve böylece

Kanada’nın geri kalanıyla aynı hizada olan tarihsel

yakıt tüketimi eğiliminden uzaklaşılma

sağlanmıştır. Azaltımın yaklaşık %80’i, normal

fiyat tırmanışına kıyasla karbon vergisinin

normalde güçlü talep etkisi yüzünden olmuştur.293

Hidro-elektriğe fazlasıyla erişimin sağlanması da,

British Columbia’da SGE azaltımlarına katkıda

bulunmuştur.289

BC karbon vergisi, British Columbia’nın mali

politikasının ayrılmaz bir parçası olmuş ve bütçe

gittikçe artan bir şekilde karbon vergisi gelirlerine

dayanır hale gelmiştir. Böylece, mevcut karbon

vergisini kaldırmaktansa korumak politik olarak

daha kolay bir hal almıştır.289

BC karbon vergisinin

yürürlüğe girmesinden bu yana başarılı olup iş

dünyası ve halk tarafından genel anlamda destek

görüyor olmasına rağmen, gelecekte de bu

başarısını sürdürüp sürdüremeyeceği sorusu önem

arz etmektedir. Kuzey Amerika’daki diğer yetkili

merciler karbon fiyatlandırma araçlarını

uygulamaya geçirmekte veya bunun arayışında

iken, British Columbia Kuzey Amerika’daki en

yüksek karbon fiyatına sahip olduğu sürece,

rekabetçilik endişelerinin ışığında imtiyazları

genişletmeye yönelik siyasi baskının artması

beklenmektedir.

288

Kaynak: Harrison, K., İki Verginin Hikâyesi: Çevre Vergi Reformunun Kanada’daki Seyri, Politika Araştırma ve İnceleme, Cilt. 29 (3), sf.

93-114., 2012. 289

Kaynak: Harrison, K., British Columbia’nın Karbon Vergisinin Siyasi Ekonomisi, OECD Çevre Çalışma Makaleleri, No. 63 (OECD

Publishing, 2013). 290

Kaynak: Lee, M., Adil ve Etkili Karbon Fiyatlandırması –BC’den Edinilen Dersler, Şubat 2011. 291

Kaynak: British Columbia Maliye Bakanlığı, Bütçe ve Mali Plan – 2013/14’ten 2015/16’ya kadar Karbon Vergi Raporu ve Planı, Haziran

2013 Güncellemesi, 2013. 292

Kaynak: Elgie, S. ve McClay, J., Beş Yıl Sonra BC’nin Karbon Vergisindeki Kayma: Sonuçlar – Bir Çevresel (ve Ekonomik) Başarı

Hikâyesi, Temmuz 2013. 293

Kaynak: Rivers, N. ve Schaufele, B., Karbon Vergisi Çekiciliği ve Benzin Talebi, Ottawa Üniversitesi, Ekonomi Bölümü, Çalışma Makalesi

1211E, Ağustos 2012.

89

Bölüm 6 /

Uluslararası iklim işbirliğinde

karbon fiyatlandırması

90

Bölüm 6 /

Uluslararası iklim işbirliğinde

karbon fiyatlandırması

Karbon fiyatlandırması dahil, ulusal düzeyde

iklim politikasına dair gelişmeler, ülkelerin 2020

emisyon azaltım hedeflerini uygulamaya

geçirmelerini desteklemektedir (bkz. Tablo 8).

Ancak, günümüzde uygulamaya geçirilmiş olan

inisiyatiflerle, uluslararası emisyon hedefi

bildirmiş olan 22 başlıca emisyon üreticisinden

sadece 3 adedi (Hindistan, AB ve Brezilya) bu

hedefi tutturabilecek gibi gözükmektedir.294

Bu 22

ülke doğru yolda olsa dahi, mevcut emisyon

hedefleri, küresel emisyonları 2°C’lik bir sıcaklık

artışı ile sınırlamaya uygun olan bir yolda tutmak

için yeterli değildir.295

Emisyon hedefleri ve 2°C

patikası arasındaki açığın 10 GtCO2e olduğu

tahmin edilmektedir (bkz. Tablo 9).

Daha fazla eylemin gerekli olduğuna şüphe yoktur.

Önemli bir soru, karbon fiyatlandırmasının bu

adım değişikliğini sağlamada oynayabileceği rolün

ne olduğudur.

» Emisyon hedefleri ve 2°C patikası arasındaki açığın

10 GtCO2e olduğu tahmin edilmektedir. Daha fazla eylemin

gerekli olduğuna şüphe yoktur. Önemli bir soru, karbon

fiyatlandırmasının bu adım değişikliğini sağlamada

oynayabileceği rolün ne olduğudur. «

294

Kaynak: Vieweg, M. ve ark, Mevcut Sera Gazı Emisyon Eğilimlerinin Analizi, 2013,

http://climateactiontracker.org/assets/publications/publications/CAT_Trend_Report.pdf. 295

Kaynak: UNEP, Emisyon Açığı Raporu 2013, 12 Mart 2013; Rogelj, J. Ve ark., Copenhagen Accord Pledges Are Paltry (Kopenhag Uyum

Emisyon Hedefleri Cüzi Kalmaktadır). Nature, 464, 2010.

http://climateactiontracker.org/assets/publications/publications/CAT_Trend_Report.pdf

91

Tablo 8. 2020 için emisyon azaltım hedefleri

Ülke 2010

emisyonları (MtCO2e)296

2020 için hedeflenen

emisyon düzeyi (MtCO2e)297

2020 için mevcut gidişat

(MtCO2e)298

Emisyon hedefinin tarifi299

2020 sonrası için taahhütler300

Çin 11.182 13.445 – 13.561 12.770 – 14.765 2005 düzeylerine kıyasla GSYİH başına CO2e emisyonlarında %40-45 azalma

Yok

ABD 6.715 5.974 6.041 – 6.465 2005 düzeylerinin %17 altına inmek

2050’ye kadar 2005 düzeylerinin %83 altına inmek

AB 5.023 3.935 – 4.479 4.500 1990 düzeylerinin %20 altına inmek (koşulsuz) 1990 düzeylerinin %30 altına inmek (koşullu)

2050’ye kadar 2005 düzeylerinin %80-95 altına inmek

Hindistan 2.692 3.751 – 3.834 2.655 – 4.016 2005 düzeylerine kıyasla GSYİH başına CO2e emisyonlarında %20-25 azalma

Yok

Rusya Federasyonu

2.510 2.515 – 2.763 2.05 – 2.750 1990 düzeylerinin %15-25 altına inmek


Endonezya 1.946 1.603 – 1.820 N/A BAU düzeylerinin %26-41 altına inmek

Yok

Brezilya 1.621 1.973 – 2.068 1.500 – 2.630 BAU düzeylerinin %36-39 altına inmek

Yok

Japonya 1.379 Verilerin tarihi geçmiş

Verilerin tarihi geçmiş

2005 mali yılı düzeylerinin %3,8 aşağısına inmek – mevcut emisyon hedefi301


Kongo (Demokratik Cumhuriyeti)

1.113 Emisyon hedefi yok

Almanya 979 AB emisyon hedefinin bir

parçasını teşkil ediyor

Kanada 728 614 730-780 2005 düzeylerinin %17 altına inmek


Meksika 661 672 800-845 BAU düzeyinin %30 altına inmek


Kore Cumhuriyeti

647 543 630-675 BAU düzeyinin %30 altına inmek

Yok

296

2010’da kısa akışlı biyokütlenin yakılması hariç toplam CO2e emisyonları. Kaynak: Avrupa Komisyonu, EDGAR – Küresel Atmosferik

Araştırma için Emisyon Veritabanı, en son erişme tarihi: 17 Mart 2013, http://edgar.jrc.ec.europa.eu/. 297

Kaynak: UNEP, Emisyon Açığı Raporu 2013, 12 Mart 2013. 298

Bağımsız ve resmi tahminler verilmiştir. Resmi tahminler, köşeli parantez içinde belirtilmiştir. Kaynak: UNEP, Emisyon Açığı Raporu 2013,

12 Mart 2013. 299

Kaynak: İklim Eylem İzleyicisi, İklim Eylem İzleyicisi, en son erişme tarihi: 18 Aralık 2013, www.climateactiontracker.org. 300

Kaynak: İklim Eylem İzleyicisi, İklim Eylem İzleyicisi, en son erişme tarihi: 18 Aralık 2013, www.climateactiontracker.org. 301

Kopenhag emisyon hedefi, 1990 düzeylerinin %25 altına inmekti fakat Varşova’daki COP 19’da (2013) %3,8 olarak revize edildi.



92

Ülke 2010

emisyonları (MtCO2e)296

2020 için hedeflenen

emisyon düzeyi

(MtCO2e)297

2020 için mevcut gidişat

(MtCO2e)298

Emisyon hedefinin tarifi299

2020 sonrası için

taahhütler300

Avustralya 629 427 – 541 475 – 645 2000 düzeylerinin %5 altına inmek (koşulsuz) 2000 düzeylerinin %15-25 altına inmek (koşullu)


Birleşik Krallık

620 AB emisyon hedefinin bir

parçasını teşkil ediyor.

2050’ye kadar 1990 düzeylerinin %80 altına inmek (Birleşik Krallık iklim değişikliği Kanunu)

Fransa 538 AB emisyon hedefinin bir


İran İslam Cumhuriyeti

528 Emisyon hedefi yok

Merkezi Afrika Cumhuriyeti

512 Emisyon hedefi yok

İtalya 491 AB emisyon hedefinin bir


Polonya 450 AB emisyon hedefinin bir


Güney Afrika 422 400 - 600 560 – 690 BAU düzeyinin %34 altına inmek

2025’e kadar BAU düzeyinin %40 altına inmek Bu düzeyde sabitlenmek, 2035’ten sonra düşüşe devam etmek

Türkiye 420 Emisyon hedefi yok

Tayland 413 Emisyon hedefi yok

Ukrayna 397 1990 düzeylerinin %20 altına inmek (0,7 GtCO2e) Taban yılı emisyonlarının %14 altına inmek (koşullu)


Myanmar 362 Emisyon hedefi yok

İspanya 354 AB emisyon hedefinin bir

parçasını teşkil ediyor

Pakistan 340 Emisyon hedefi yok

Malezya 330 Emisyon hedefi yok

Kazakistan 318 1990 düzeylerinin %10 altına inmek (koşullu) – Kyoto Protokolü 1990 düzeylerinin %15 altına inmek– Kopenhag emisyon hedefidir.


93

Tablo 9. 2020 ve 2050’ye kadar küresel emisyon gidişat yolu302

2020 için değer (GtCO2e cinsinden)

2050 için değer (GtCO2e cinsinden)

Referans senaryo 59

Mevcut emisyon hedefleri için emisyon değeri (medyan değer)303 52-56

2oC’ye uygun olan emisyon değeri (medyan değer)304 44 22

Referans değer faaliyetlerine kıyasla 2oC sınır dahilinde kalmak için aradaki fark

15

Emisyon hedeflerini dikkate alarak 2oC sınır dahilinde kalmak için geriye kalan aradaki fark

10 (aralık: 8-12)

Farklı politikaların bir arada daha etkin

şekilde çalışmasını sağlamak İklim değişikliği

sorununun özellikleri düşünüldüğünde, karbon

fiyatlandırma araçları, emisyonların giderilmesi

için mali etkin bir yol olabilir. Bu araçlar, tüm

SGE, sektörler, kaynaklar ve teknolojileri

kapsayabilir, küresel ölçekte en az maliyetli

azaltım fırsatlarından faydalanabilir ve zaman

içerisinde entegre bir karar verme sürecini

destekleyebilir. Mevcut emisyon ticaret sistemleri,

sanayi (14 adet ETS305) ve elektrik (12 adet ETS),

ve düşük ölçüde, ulaştırma (5 adet ETS306

) ve yapı

(5 adet ETS307

) dahil ekonominin kilit sektörlerini

kapsamaktadır. Ancak mevcut hedef düzeylerinde

ve uluslararası düzeydeki belirsizlik ortamı

düşünüldüğünde, karbon fiyatlandırma araçlarının

çok taraflı kullanımının tasarlanması, bağlantı

kurulması ve yasal düzenlemesinin siyasi ve

kurumsal karmaşıklığı ciddi bir zorluk teşkil

etmektedir.

Karbon fiyatlandırmasının daha geniş bir

uygulamaya sahip olmasını emin kılan karbon

fiyatlandırmasının uluslararası rekabet üzerindeki

etkisi ve piyasa tasarım yaklaşımlarının şimdiye

kadar sağlam bir fiyat sinyali verme hususunda

sınırlı kalması dâhil olmak üzere bazı sorunlara ve

hususlara gerektiği şekilde eğilmek gerekmektedir.

Karbon fiyatlandırmasının diğer enerji ve

ekonomik politikalarla etkileşiminin de ele alınıp

çözümlenmesi önem arz etmektedir. Ülkelerde

yenilenebilir enerjiye destek artmakta – tüm

başlıca emisyon üreticilerin bir çeşit yenilenebilir

enerji hedefi bulunmakta – ev aletleri ve yapı

yönetmelikleri açısından yaygın verimlilik

standartları getirilmiş ve yeni araç verimlilik

standartları hayata geçirilmektedir.308

Bazıları,

politikaların birbirine bağlanmasının, mevcuttaki

çok çeşitli uluslararası politikaların

optimizasyonuna yardımcı olabileceğini ileri

sürmektedir (Kutu 3’e bakınız).

302

Kaynak: UNEP, Emisyon Açığı Raporu 2013, 2013. 303

2oC ile tutarlı olan emisyon düzeyi medyan tahminine kıyasla.

304 Küresel sıcaklık artışının 2

oC ile sınırlanması için muhtemel aralık (≥%66).

305 Chongqing dahil.

306 Avustralya için ulaştırma yakıtı gönüllü katılımı dahil.

307 Dört pilot Çin sistemi ve Tokyo.

308 Kaynak: Ecofys, İklim Analitikleri ve Potsdam İklim Etki Araştırma Enstitüsü, Mevcut Sera Gazı Emisyon Eğilimlerinin Analizi, 30 Kasım

2013.

94

Kutu 3. Farklı düzenleme yapılarına sahip sistemlerin birbiri ile ilişkilendirilmesi

Hazırlayan: Gilbert E. Metcalf, Yardımcı Akademisyen, Harvard Çevre Ekonomisi Programı, Harvard Kennedy Devlet Okulu; ve Ekonomi Profesörü, Tufts Üniversitesi Aralık 2015’te, Paris’te düzenlenecek olan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflarının Yirmi Birinci Konferansında yeni bir uluslararası iklim anlaşması tamamlanacaktır. Bu anlaşma, 2020’de yürürlüğe girecektir. Çerçeve Anlaşmasına taraf olan ülkeler, hedef emisyon düzeyi ve katkı türüne (örneğin mutlak ekonomi çapında emisyon azaltımları, yoğunluk hedefleri, potansiyel olarak sayısal çıktıları olan politikalar) bağlı olarak muhtemelen geniş ölçüde farklılıklar gösteren emisyon taahhütleri sunacaktır. Ayrıca, ülkeler muhtemelen taahhütlerini nasıl yerine getirebileceklerini seçme konusunda özgür bırakılacak (büyük ihtimalle bazı, henüz belirlenmemiş olan bir gözden geçirme sürecine tabi olarak) ve yurtiçi politikalar hem piyasaya dayalı mekanizmaları hem de piyasa harici düzenlemeleri içerecektir. İklim bilimi ve entegre değerlendirme modellemelerine göre, 2020’den sonra gerekli olacağı ileri sürülen emisyon azaltım hacmine bakılırsa, münferit ulusal çabalar arasında potansiyel sinerjiler ve ölçek ekonomileri araştırmalarının yapılması makul olacaktır. Böylesi bir yaklaşım, bağlantı kurma seçeneğini içerebilir: bu tipik olarak, Üst Sınır Emisyon Ticareti sistemleri arasında izinlerin (emisyon tahsislerinin) karşılıklı tanınması anlamına gelmektedir. Bir Üst Sınır Emisyon Ticareti sisteminin temel amacı, emisyon üreticilerinin (bu durumda açık-seçik) fiyat sinyalleri sayesinde, en düşük maliyetli azaltım seçeneklerini belirleyip bunların peşinden gitmelerine imkân sağlamaktır; böylece sistem çapında marjinal azaltım maliyetleri birbirine yakınlaşacak ve sistem bir bütün olarak emisyon azaltım hedeflerine mali etkin bir şekilde ulaşabilecektir. Üst Sınır Emisyon Ticareti sistemleri arasında bağlantı kurulması, daha geniş emisyon giderme fırsatlarından oluşan bir havuz yaratarak ilişkilendirilmiş sistemler çapında mali etkinliği arttırır – böylece fiyat uyumunu geliştirir, kaçağı azaltır (maliyet uyumsuzlukları nedeniyle yoğun karbonlu üretimin taşınması), piyasa likiditesini arttırır, fiyat dalgalanmalarını azaltır ve piyasanın belli bir yerde yoğunlaşma potansiyelini düşürür. Farklı yapıdaki sistemleri – Üst Sınır Emisyon Ticareti, karbon vergisi ve piyasa dışı düzenleme sistemlerini – birbiri ile ilişkilendirerek 2020 sonrasında gerekli olarak daha büyük ölçeklerde bağlantı kurmanın faydalarını yakalamak mümkün müdür? Üst Sınır Emisyon Ticareti ve karbon vergisi sistemlerinin ilişkilendirilmesi göreceli olarak kolay olacaktır çünkü fiyat her ikisinde de belirgindir. (Bir karbon vergisi sistemi, emisyon azaltımlarının yerine karbon fiyatının sınırlandığı piyasaya dayalı bir sistem olarak da düşünülebilir.) Bir Üst Sınır Emisyon Ticareti sistemine sahip bir A Ülkesi ve bir karbon vergisi olan bir B Ülkesini ele alalım. B ülkesindeki bir firma, A ülkesi izinlerini satın alabilir ve B ülkesi buna karşılık gelecek şekilde vergi oranını hafifleterek vergi ödemelerini azaltabilir. Tam tersine B ülkesindeki bir firma, emisyonlarını aşan karbon vergisi ödemelerini, devletine verebilir ve fazla vergi ödemelerine karşılık emisyon vergi ödeme kredileri (ETPC’ler) alabilir, bunlar da, izinlere denk gelecek şekilde A ülkesindeki firmalara satılabilir.

95

Fiyatların belirgin olduğu bir Üst Sınır Emisyon Ticareti veya vergi sistemini, fiyatların belirgin olmadığı piyasa dışı bir sistem ile bağlamak ile daha zordur. Piyasa dışı sistemlerin kendileri oldukça çeşitlidir, fakat miktar standardı olan (örneğin bu durumda, bağımsız bir endüstriyel tesis veya elektrik santrali düzeyinde sabit bir emisyon üst sınırının olduğu) bir A ülkesi ve bir Üst Sınır Emisyon Ticareti sisteminin ya da bir verginin yürürlükte olduğu bir B ülkesini ele alalım. Bağlantılı olan bir sistemde eğer A ülkesindeki firmalar, B ülkesinde yer alan firmalardan satın alınmış olan izinler veya ETPC’leri sunarlarsa, bu sistem, söz konusu A ülkesi firmalarının standart üzerinde emisyon üretmesine müsaade edecektir. Eğer miktar standardı olan bir ülke, firmaların gereken azaltımının üzerinde elde ettikleri emisyon azaltımları için krediler almasına müsaade ediyorsa, bu durumda bu krediler B ülkesindeki firmalara satılabilir. Yoğunluk standartlarına (örneğin birim GSYİH başına bir miktar emisyon standardı) tabi ülkeler için benzer bağlantılar tasarlanabilir. Teknoloji standardı kullanan ülkelerle (örneğin belli türde elektrik santrallerinin, “mevcut olan en iyi teknolojiyi kullanma “zorunluluğunun olması) bağlantı kurulması daha zor olacaktır; bunun büyük ölçüde sebebi, standardın olmadığı yerde emisyon düzeyini belirtmenin zor oluşudur. Bu “katma değer yaratma özelliği” sorununun yeterli derecede ele alınması veya fazla öneme sahip olmadığının belirlenmesi (oldukça anlamlı bir varsayım) halinde, işlemin geri kalanı, diğer piyasa dışı sistemlere benzer şekilde yürüyecektir. Farklı yapıdaki sistemlerin arasında bağlantı kurulması elbette ki beraberinde bazı idari ve politik zorlukları getirmektedir. Fakat, 2020’dan önemli ölçüde daha zorlu olacak emisyon azaltımına gereksinimlerine – mali etkin ve dolayısıyla politik açıdan yapılabilir bir şekilde – ulaşma ihtimalini arttırmaktadır. Yine de, kayda değer bir ölçüde bağlantıların hayata geçirilebilmesi için daha fazla araştırma, analiz ve deneylemeler gereklidir. Daha detaylı analiz için bkz: Gilbert E. Metcalf ve David Weisbach (2010). Zevkler Farklı iken Politikalar arasında Bağlantı Kurulması: Heterojen bir Dünyada Küresel İklim Politikası. İklim Anlaşmalarına dair Harvard Projesi, Cambridge, Massachusetts, ABD. http://belfercenter.ksg.harvard.edu/publication/20264

Kısa vadede, ulusal ve ülke içi bölgesel düzeyde

karbon fiyatlandırma inisiyatiflerinin çoğalıyor

olmasına ve uluslararası iklim işbirliği tarafından

kullanılabilecek envai çeşit ve biçimde karbon

fiyatlandırma araçlarının gün geçtikçe artıyor

olmasına rağmen, koordinasyon beklentileri

sınırlıdır. Yine de, birçok münferit karbon

fiyatlandırma önceliklerikoordinasyonuna

giden yolda ciddi bir potansiyel mevcuttur (Kutu

4’e bakınız). Bu, küresel bir anlaşmanın olmadığı

yerde daha etkin bir işbirliği elde etmek amacıyla,

daha geniş ölçekteki uygulamaların sunabileceği

bazı mali etkin getiriler pahasına da olsa, gerçekçi

bir strateji halini alabilir.

http://belfercenter.ksg.harvard.edu/publication/20264

96

Kutu 4. 2°C için bir karbon piyasası

Massimo Tavoni tarafından hazırlanmıştır, Fondazione Eni Enrico Mattei (FEEM) ve İklim Değişikliğine ilişkin Avrupa-Akdeniz Merkezi (CMCC) Küresel sıcaklık artışını makul bir olasılık dahilinde 2°C’nin altında tutabilmek, küresel emisyon azaltımları açısından geniş çaplı ve hırslı eylemler gerektirecektir. Son 20 yıldır uluslararası iklim müzakerelerinin yavaş ilerleyişi düşünülürse, böylesi bir geçiş muhtemelen – olursa dahi – kademeli artan aşamalar halinde gerçekleşecektir. Ancak böylesi parçalanmış politika eylemlerinin, iklim politikalarının maliyetlerini ciddi oranda arttırıp uygulanabilirliğini de düşürdüğü kanıtlanmıştır, bu da politikaların yasalaşıp hayata geçirilmesini görme şansımızı daha fazla tehlikeye düşürmektedir.

309

Politika çıkmazının ardında yatan asli sebepler, sorumluluk ve eyleme geçme ihtiyacı arasındaki doğal gerilimden gelmekte ve bu öğeler bölgeler arasında ciddi farklılıklar göstermektedir: önümüzdeki on yıllar boyunca ilave SGE’lere en fazla katkı sağlayacak olan ülkeler, geçmişte en az katkı sağlamış olanlardır. Karbon piyasaları, öz kaynak ve etkinlik hususlarını uzlaştırmak için bir fırsat sunmaktadır. Emisyon azaltımlarına kendini adamış olanlarla bu azaltımlar için para ödeyenler arasında ayrım yaparak karbon piyasaları, iklim politikasının en düşük (veya en düşüğe yakın) maliyetle yerine getirilmesini sağlamak, bir yandan da farklı öz kaynak prensiplerine imkân sağlamak potansiyeline sahiptir. Her ne kadar bu mekanizmalar teoride iyi anlaşılmışsa ve Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM) sayesinde Kyoto sürecinde bir rol oynamışsa da, bunların 2°C gibi hırslı iklim stabilize politikaları bağlamında da kullanılıp kullanılamayacağını zaman gösterecektir. Yakın bir zaman öncesinde tamamlanmış olan bir araştırma projesi (LIMITS), 2°C ile tutarlı olan bir dizi iklim politikası senaryosunu işletmek üzere bir takım üstün teknolojili entegre değerlendirme modellerini tatbik ederek bu hususları irdelemiştir. Modeller, ülkelere karbon izinleri vererek ve bunların serbestçe ticaretine müsaade ederek, verimlilik ve öz kaynağın eş zamanlı bir şekilde yönetilebileceğini varsaymakta ve farklı azaltım yükü paylaşma planları dâhilinde 2°C’ye ulaşmak için 2020 sonrası küresel bir anlaşma ile ortaya çıkacak olan bir karbon piyasasını simüle etmiştir. Özellikle, yüzyılın ortasındaki kişi başı emisyon haklarının eşitlenmesine dayalı bir kaynak paylaşım planı, politika masraflarının (GSYİH’den kaybedilen % olarak ifade edilen) bölgeler çapında eşitleneceği bir çaba paylaşım planı ile karşılaştırılmıştır. 2030 yılını ilgilendiren politikanın temel sonuçları, Şekil 24’te özetlenmiştir. Çizelge, modeller ve azaltım yükü paylaşım plan türü arasında beklenen farklılıklara rağmen 2030 karbon piyasası ticareti ile ilişkili mali akışların kayda değer olacağını, Avrupa ve Kuzey Amerika gibi OECD ülkelerinin her birinin kabaca 50 milyar ABD$ eşdeğeri CO2 izni alacağını göstermektedir. Bunun sebebi, 2°C’yi tutturmaya yönelik politikalar için yüksek ticaret hacimlerinin ve karbon fiyatlarının korunmasının gerekli olacak olmasıdır. Her iki yük paylaşım planında OECD ülkeleri, izinlerin net alıcıları olacaktır. İzinlerin büyük çoğunluğu, kişi başına düşen emisyonların düşük olması ve hızla büyüyen nüfusundan ötürü Hindistan ve Afrika tarafından kişi başı tahsisat planında satılacaktır. Ve yine benzer bir gayret çerçevesinde Çin ve Orta Doğu tarafından satılacaktır. Bu, yüksek emisyon yoğunluğu ile nitelenen (Çin gibi) veya fosil yakıt ticaretine dahil olan (Orta Doğu gibi) gelişmekte olan ekonomilerin, diğer bölgelere kıyasla karbon ticareti olmayan bir iklim politikasından çok daha sert etkileneceğine ve emisyon hakları ile tazmin edilmelerinin gerekeceğine işaret etmektedir.

310

309

Kaynak: Clarke, L. Ve ark., Uluslararası İklim Politikası Mimarileri: EMF 22 Uluslararası Senaryolarına Genel Bakış, Energy Economics,

Cilt 31, Cilt Eki 2, Sayı 0, Aralık 2009; Kriegler, E. Ve ark., İklim Hedeflerinin Tutturulması veya Kaçırılması: İklim Politikası için Aşamalı Giriş Senaryolarına ilişkin AMPERE Çalışması, Technological Forecasting and Social Change’de yayınlanmak üzere kabul edilmiştir, 2014. 310

Kaynak: Stern, D.I. ve ark., Dünyanın Neresinde Karbon Emisyonlarında Kesinti Yapmak En ucuzdur? Australian Journal of Agricultural

and Resource Economics cilt 56, sayı 3, 2012; Tavoni, M. ve ark., Başlıca Ekonomilerin Durban Platformu Senaryolarındaki Çabalarının Dağılımı, Climate Change Economics’te yayınlanmak üzere kabul edilmiştir, 2014.

97

Şekil 24. İki çaba paylaşım planı için ve 2°C küresel hedef için 2030 yılındaki SGE izinlerinin bölgesel ticaret akışları (pozitif = satış, negatif = alış)

203

0’d

aki C

O2 iz

in tic

are

ti (

mily

ar

AB

D$

)

KİŞİ BAŞI EŞİT GAYRET

Kaynak: Tavoni ve ark. 2014, bölgesel tanımlar için de bu kaynağa bakınız.

Avru

pa

Ku

ze

y A

me

rika

PA

C O

EC

D

Latin A

me

rika

Asya

’nın

ka

lanı

Çin

+

Hin

dis

tan

+

Afr

ika

RE

F E

CO

N

Ort

a D

oğ

u

Avru

pa

Ku

ze

y A

me

rika

PA

C O

EC

D

Latin A

me

rika

Asya

’nın

ka

lanı

Çin

+

Hin

dis

tan

+

Afr

ika

RE

F E

CO

N

Ort

a D

oğ

u

98

Bu analiz, 2°C karbon piyasasının, CDM kredileri (CER’ler) ile elde edilen deneyimden hareketle çok daha büyük bir ölçeğe sahip olacağını ve kuruluşlar, izleme ve doğrulama, mülkiyet hakları, vb. konularında ciddi ilerlemelerin kaydedilmesini gerektireceğini göstermektedir. Ayrıca çeşitli bölgelerin ticaret konumları büyük ölçüde seçilen yükümlülük paylaşım planına dayalı olacaktır ve herkesin ihtiyaçlarını karşılayan bir plan olduğu da şüphelidir. Yine de alternatifler çok daha karamsardır: ya, şu anki sınırlı çaptaki iklim değişikliği kontrol faaliyetleri eğilimlerinin devam etmesine yol açacak ya da politikaların daha da parçalanması ile sonuçlanacaktır ve bu da ne iklim için ne de ekonomi için pek bir fayda getirmeyecektir. Emisyon azaltımları için en elverişli oldukları yerde ortak bir platform geliştirme ihtimali, iklim değişikliği ile mücadele için hâlâ en önemli fırsatımızdır. Belli başlı ülkelerde geliştirilen deneyimler ve piyasaların birbirine bağlanması (AB, Kaliforniya, gibi), ve bunların başlıca emisyon üreten ekonomileri içine alacak şekilde genişletilmesi, başlamak için en doğru yerdir.

Uluslararası işbirliğine yönelik mevcut

araçların tümden seferber edilmesi

gerekmektedir Uzun vadede, gözlemlenen bir

azaltım eylemi rotasından ve azaltım eylemi için

belli bir senaryodan bağımsız olarak, toplam

azaltım maliyetlerini mümkün olan en düşük

düzeyde tutabilmek için işbirlikçi çalışmaların

ciddi oranda arttırılması gerekecektir. Yukarıda

vurgulandığı üzere, 2°C hedefine giden yoldaki

emisyon açığını kapatmak, azaltım çabasının

kapsamı ve ölçeği açısından ciddi bir yukarı

tırmanışı, uluslararası işbirliği araçlarının çok da

eksiksiz bir şekilde seferber edilmesini

gerektirmektedir. IPCC’nin en yakın tarihli

analizi, iklim değişikliğinin gittikçe artan sayıda

forumlarda ve kuruluşlarda, uluslararası düzeyden

ülke içi bölgesele ve kamu harici ortamlara kadar

daha geniş aralıktaki ölçeklerde ele alınmakta

olduğu kanaatini ifade etmektedir. Eskiden başka

sorunlarla (ticaret, enerji, biyo-çeşitlilik ve insan

hakları) ilgilenen bazı çevrelerin artık iklim

değişikliğine eğilmeye başladığına da dikkat

çekmektedir.311

Karbon piyasalarında her seviyede artan deneyim,

daha sağlam ve daha esnek araçların

tasarlanmasına ve işbirliği ile koordinasyon için

fırsatlardan faydalanmaya yardım edecektir.

Mevcut karbon fiyatlandırma araçlarından elde

edilen kilit derslerden biri, etkili karbon

piyasalarının inşa edilmesinin zaman aldığıdır.

Hem politika yapıcıların hem de piyasa

aktörlerinin bir öğrenme eğrisinden geçmesi

gerekmektedir.

Karbon fiyatlandırmasına uluslararası düzeyde

kılavuzluk etmek ve RBF gibi piyasaya dayalı

mekanizmalar sayesinde iklim finansı sağlamak,

büyük ölçüde bağımsız gelişen ulusal ve bölgesel

karbon fiyatlandırma yaklaşımları ile uluslararası

seviyede entegre karbon fiyatlandırma yaklaşımları

arasındaki açığın zaman açısından kapatılmasına

yardımcı olabilir. Piyasay temelli olmayan işbirliği

biçimleri (örneğin iklim finansı sayesinde

doğrudan para transferleri, teknoloji transferleri ve

teknik yardım)312

da, ulusal karbon fiyatlandırma

inisiyatiflerinin gelişiminin desteklenmesi ve yeni

çıkan iyi uygulamalara geçişin teşvik edilmesinin

bir yolu olarak öne çıkmaya başlamıştır.

Daha önemlisi, küresel iklim değişikliği azaltım ve

uyum çabalarına olan gereksinimin gittikçe artan

aciliyeti ve baskı yaratan maliyetleri nedeniyle

karbon fiyatlandırma araçları, iyi işleyen bir

ekonominin diğer esaslı bileşenleriyle başa baş

sıralandırma potansiyeline sahiptir. Bu, diğer

politikalarla karbon fiyatlandırma etkileşimlerinin

dinamiklerini değiştirebilir ve siyasi kabul

edilebilirliğin ve piyasa araçlarının

uygulanmasının önündeki engelleri azaltabilir.

Artan çabanın, uluslararası karbon fiyatlandırma

yaklaşımlarıyla bağdaştırılmasının gerektiği bir

zaman gelecektir. Her ne kadar bu anın ne zaman

geleceğini tahmin etmek zorsa da, hazırlığa imkân

tanımak ve zamanında azaltım sağlamak için

erkenden harekete geçilmesi gerekmektedir.

311

Kaynak: IPCC, Çalışma Grubu III, Bölüm 13 Uluslararası İşbirliği: Anlaşmalar ve Araçlar, Nihai Taslak, 17 Aralık 2013. 312

İklim bonoları gibi, özel sektör ve kurumsal yatırımcıları bir araya getiren yenilikçi mali araçlar önem kazanmaktadır. Ek I’deki Kutu 5’e

bakınız.

99

EK I ULUSLARARASI KARBON FİYATLANDIRMA

YAKLAŞIMLARINA DAİR TESPİTLER VE RAKAMLAR

I) Kyoto kredilerine yönelik talep durumuna bakış

Kyoto kredileri (CER’ler ve Emisyon Azaltım Birimleri – ERU’lar) için artan bu talep çoğunlukla AB ETS’den ve Çaba Paylaşım Kararından gelmektedir.

313

AB ETS altında 2008-2020 için Kyoto kredilerine yönelik toplam talebin havacılık dâhil 1.600 ila 1.700 MtCO2e olduğu tahmin edilmektedir. Bunun içinden 1.192 MtCO2e’i tesisler tarafından hâlihazırda yükümlülüklere uyum amacıyla 2013’ün sonuna kadar kullanılmıştır.

314 Dolayısıyla 2020’ye kadar kullanım için müsait olan

400 ila 500 MtCO2e daha bulunmaktadır. Piyasa analistleri, şu anki düşük fiyat ve EUA’ların dağılımı ve ayrıca 2020 sonrasında Kyoto kredilerinin seçilebilirliği konusundaki belirsizlik nedeniyle AB ETS tesislerinin Kyoto kredileri limitinin çoğunu önümüzdeki birkaç yıl içerisinde, yani 2020 son tarihinden altı yıl kadar öncesinde, kullanmasının yüksek bir ihtimal olduğu görüşündedir.

315

Karar aşamasındaki maksimum talep 700 MtCO2e civarındadır. Ancak çoğu AB üye devleti, ya da en azından büyük çoğunluğu, emisyon azaltım hedefini sağlamak için doğru yoldadır ve bu yüzden Kyoto kredilerini kullanmaya ihtiyaç duymayacaktır. Talep ayrıca NZ ETS’den de gelmektedir. NZ ETS’de, 2013 sonu itibariyle yükümlülüklere uyum için yaklaşık 60–70 MtCO2e’nin kullanılmış olduğu ve 2014’te yaklaşık 20–30 MtCO2e’nin kullanılacağı tahmin edilmektedir. Uluslararası karbon kredilerine 2015’ten itibaren müsaade edilmeyecektir. Japonya’nın, Kyoto Protokolünden çekilmesiyle ve AB ETS talebinin sağlanmasıyla, aslen kamu ve ticari şirketlerden gelen Japonya’nın talebinin olsa dahi çok asgari düzeyde olacağı tahmin edilmektedir. Gönüllü sistemlerde yer alan özel sektör aktörlerinden geriye kalan diğer talebin de çok az düzeyde olması beklenmektedir.

313

Çaba Paylaşım Kararına dair daha fazla detay için AB ETS detaylı güncelleme dosyasına bakınız. 314

1.059 MtCO2e, 2012’nin sonuna kadar kullanılmış ve 132,8 MtCO2e, 2013’ün sonuna kadar EUA’lara karşılık takas edilmiştir. 2013 takas

rakamı, çoğu analistin beklediğinden çok daha düşük gerçekleşmiştir. Bunun sebebi, son takas tarihinden sadece altı hafta önce işler hale geçmiş olan yeni takas mekanizmasının piyasaya sürülmesindeki gecikmeler olabilir. Kaynak: Avrupa Komisyonu, Takas edilen uluslararası kredilerin

toplamı 13,8 milyon etmektedir, 2 Mayıs 2014, http://ec.europa.eu/clima/news/articles/news_2014050201_en.htm. 315

2030 emisyon azaltım hedefleri için güncel AB önergesi altında, 2020 sonrasında uluslararası krediler için herhangi bir talep

planlanmamıştır.


100

Avustralya’da uluslararası krediler için talep şu anda belirsizdir. Söz konusu talep, CPM’nin yürürlükten kaldırılıp kaldırılmamasına ve hükümetin Doğrudan Eylem Planının uluslararası krediler için herhangi bir rolü içerip içermeyeceğine bağlı olacaktır. Ayrıca hükümetin hedeflerine ilişkin konumundan, yani hükümetin 2020 itibariyle 2000 düzeylerine kıyasla emisyonlarını asgari %5 oranında azaltım hedefine bağlı kalmayı mı yoksa yakın bir süre öncesinde İklim Değişikliği Kurumu tarafından tavsiye edildiği üzere daha güçlü bir hedefi benimseyip benimsememesi durumuna göre de talebi etkilenecektir. Genel olarak bakıldığında mevcut gidişat, AB ETS, Çaba Paylaşım Kararı ve NZ ETS’den gelen yaklaşık 1,120 ila 1,230 MtCO2e maksimum artan talebe işaret etmektedir.

316 Fakat AB üye

devletlerinin Çaba Paylaşım Kararı altında ilerlemesi düşünülürse, muhtemelen bu durum fiiliyatta olacak değerden daha yüksek bir tahmindir.

II) CDM Şekil 25. Piyasadan çıkış

JP Morgan EcoSecurities’i sattı & karbon ticaret işlemini kapattı.

Barclays, Tricorona’yı Deutsche Bank ve Mabanaft şirketin yönetimine geri sattı. karbon ticaret işlemlerini kapattı.

Sindicatum, faaliyetlerinin Güney Kutbu, Perenia’yı satın aldı. çeşitlendirileceğini duyurdu ve DNV GL ve JCI, onaylama ve personelinin büyük bir kısmını Camco, CDM faaliyetlerini doğrulama hizmeti işinden Asya’ya taşıdı. durduracağını açıkladı. çekildiklerini açıkladılar.

Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon

316

Kaliforniya’da, CER’ler ve ERU’lar yasaktır. Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Yönetmelikleri, birinci uyum döneminde REDD

kredilerinde %2, üçüncü uyum döneminde ise %4’e müsaade etmektedir ve bu da maksimum 90 MtCO2e civarı bir talebe denk gelmektedir.

101

99 Tablo 10. CDM projesi ve PoA kayıtları ve CER’in piyasaya sürümleri

Kayıtlar (Proje ve PoA

sayısı)

Piyasaya sürülenler (MtCO2e)

Günümüze dek toplam

7.740 1.451

2013’te 338. 265

2012’de 3.428 339

2011’de 1.119 320

2010’da 812 132

2009’da 686 123

2008’de 431 138

2007’de 426 77

2006’da 409 26

2005’te 62 0,1

2004’te 1 -

Kaynak: UNFCCC, Kişisel İletişim, 28 Nisan 2014. Not 1: 25 Nisan 2014 itibariyle olan sayılar. Not 2: 2013’te şahit olunan kayıt sayısı, 2013 yılında kayıt için

sunulup henüz tümüyle işleme alınmamış olan projeleri içermemektedir. Bu projelerin bir kısmı, geriye dönük olarak 2013 yılında kayıt tarihli olarak girilebilir.

Şekil 26. Aylık çıkartılan CER ve ERU, projeler ve PoA kayıtları ve 2012 ile 2013’te yeni onaya sunulanlar

Kaynak: UNFCCC, Kişisel İletişim, 7 Mayıs 2014.

Oca 1

2

Mar

12

May 1

2

Haz 1

2

Eyl 12

Kas 1

2

Oca 1

3

Mar

13

May 1

3

Haz 1

3

Eyl 13

Kas 1

3

Oca 1

2

Mar

12

May 1

2

Haz 1

2

Eyl 12

Kas 1

2

Oca 1

3

Mar

13

May 1

3

Haz 1

3

Eyl 13

Kas 1

3

Oca 1

2

Mar

12

May 1

2

Haz 1

2

Eyl 12

Kas 1

2

Oca 1

3

Mar

13

May 1

3

Haz 1

3

Eyl 13

Kas 1

3

Ay b

aşın

a k

ayıt e

dile

n p

roje

ve P

oA

sayıs

ı

Çık

art

ıla

n C

ER

(m

ilyon

) A

y b

aşın

a o

nay için

sun

ula

n p

roje

ve

PoA

sayıs

ı

102

Tablo 11. CDM’yi desteklemeye yönelik inisiyatif örnekleri

Araçlar Yerleşik mi?

(muhtemel) inisiyatif örnekleri Daha fazla bilgi için bakınız

Bir CER taban fiyatının yerleştirilmesi

Önerilmiştir Taraflarca bir CER taban fiyatının oluşturulması, EB tarafından önerilmiştir.

UNFCCC, CMP Gündemine dair Taslak Metin Madde 4 (a), Temiz Kalkınma Mekanizmasına İlişkili Hususlar, Versiyon 2, Tarih 18 Kasım 2013, saat: 09:30

CER’lerin iptali

Evet CER’lerin Taraflar ve özel sektörce gönüllü iptali, EB tarafından Eylül 2012’de kabul edilen kurallarla imkânlı kılınmıştır. O zamandan bu yana, CDM Sicilindeki 790.815 CER, gönüllü olarak iptal edilmiştir. Varşova ADP kararında yer alan 2020 öncesi hedef değer açığının kapatılmasının bir yolu olarak CER’lerin gönüllü iptalinin teşvik edilmesi

UNFCCC, Temiz Kalkınma Mekanizması Yönetim Kurulu Altmış Dokuzuncu Toplantı Raporu, 13 Eylül 2012. UNFCCC, Gönüllü İptallerin Onay Listesi, 30 Nisan 2014’te kabul edilmiştir, http://cdm.unfccc.int/Registry/vc_attest/index.html. UNFCCC, Karar 1/CP.19, Durban Platformunun Daha İleriye Götürülmesi, 31 Ocak 2014.

Yeni talep kaynaklarının aktifleştirilmesi

Evet Meksika karbon vergisi, Çin’deki pilot planlar ve Kore Cumhuriyetindeki ETS gibi karbon fiyatlandırma planları, Kyoto Protokolü harici planlar altında CER’lerin denkleştirme olarak kabul edilmesi

Satın alma faaliyetleri

Evet CER satın alma fonlarının devam ettirilmesi veya bir adım yukarı çıkartılması, örneğin:

Norveç hükümeti, Norveç Karbon Satın Alma Tesisi (NorCaP) üzerinden, 2020’ye kadar hassas projelerden 30 milyona kadar CER satın almak için Kasım 2013’te ihaleye çıkmıştır

İsveç hükümeti de, henüz hizmete girmemiş olan yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve atık yönetim projelerinden ve durdurulma riski taşıyan ve/veya En az Gelişmiş Ülkelerde yer alan projelerden 10 milyona kadar CER satın almaya yönelik olarak Aralık 2013’te benzer bir ihaleye çıkmıştır.

İskandinav Çevre Finans Kuruluşu, NEFCO Norveç Karbon Satın Alma Tesisi (NorCaP) – Teklife Davet, erişim tarihi: 17 Mart 2014, http://www.nefco.org/financing/norcap_call_for_proposals İsveç Enerji Ajansı, CDM Teklifleri için Davet, 20 Aralık 2013, https://www.energimyndigheten.se/en/Cooperation/For-abetter-climate/Flexible-mechanisms-for-monitoring-green-house-gas-emissions/Swedish-CDM-and-JI-climate-programmes-/Call-for-CDM-proposals-/

RBF Evet CER’lerin RBF planlarında kullanımı, örneğin:

CER satın almak için 95 milyon ABD$’nı ayırmış olan mevcut Kalkınma için Karbon İnisiyatifi (Ci-Dev) (daha fazla detay için Bölüm 3.4.1’e bakınız)

Muhtemelen gelecekte Yeşil İklim Vakfı ve Küresel Çevre Tesisi

Afrikalı Grup, RBF sunmak açısından kullanımına imkân vermek üzere düşük gelirli ülkelerde CDM’ye erişimi arttırmak için önemli reformlar gerektiğini ileri sürmüştür.

Ci-Dev:

http://cdm.unfccc.int/Registry/vc_attest/index.html

http://cdm.unfccc.int/Registry/vc_attest/index.html

http://www.nefco.org/financing/norcap_call_for_proposals

http://www.nefco.org/financing/norcap_call_for_proposals

https://www.energimyndigheten.se/en/Cooperation/For-abetter-climate/Flexible-mechanisms-for-monitoring-green-house-gas-emissions/Swedish-CDM-and-JI-climate-programmes-/Call-for-CDM-proposals-/






103

Şekil 27. CDM’ye tarihsel bakış: beklentiler ve sonuçlar

BEKLENTİLER SONUÇLAR 2001 öncesi KP1 sonu (2012)

Not 1: 2001 öncesinde Kyoto Protokolü altında emisyon

azaltımları için yıllık talebin KP1 boyunca 1.000 MtCO2e yani KP1 boyunca 5.000 MtCO2e olarak tahmin edilmekteydi. Marjinal azaltım maliyet eğrilerine dayalı olarak CDM’nin tabandan tavana tahminlere göre bu azaltımların %10 ila 58’ine katkı sağlaması beklenmekteydi.

Not 2: Analistler, çok defalar ilk baştaki 2001 öncesi

beklentilerinin, CDM kullanımı için tabandan tavana tahminlerinin muhtemel abartıldığını ve CDM’nin emisyon azaltım potansiyeline yönelik aşağıdan yukarıya tahminlerinin genelde skalanın alt ucuna daha yakın olduğunu ifade etmişlerdir. Bu büyük ölçüde siyasi kısıtlamalar, gelişmekte olan ülkelerdeki kurumsal zorluklar, mekanizmanın operasyonel altyapısını oluşturmak için gereken işlem maliyetleri ve büyük çabalar nedeniyle olmuştur.

Not 3: 2011’in sonu itibariyle, 2.400 milyon 2013 öncesi CER için birincil piyasada sözleşme yapılmış ve 2012 sonu itibariyle 1.155 milyar CER, çok rahat bir şekilde 2001 öncesi tahminler aralığında piyasaya sürülmüştür (sırasıyla, KP1 altında beklenen emisyon azaltımlarının %48 ve %23’ünü temsil etmektedir).

Not 4: Gelişmekte olan ülkelere giden mali akışlar çoğunlukla

CDM projelerine doğrudan yatırım ve birincil CER’lerin satın alınması ile gerçekleşmektedir. 2012 itibariyle 28 milyar ABD$ ederinde 2013 öncesi CER ileriye dönük olarak sözleşme kapsamında satın alınmıştır.

Not 5: 130 milyar ABD$ yatırım rakamı, tüm dayanak teşkil eden

projelerin uygulamaya geçirildiğini varsaymaktadır. Kaynak: Kossoy, A., Guigon, P., Karbon Piyasasının Durumu ve Eğilimleri 2012, 2012.

Kaynaklar: Grubb, M., Kyoto Protokolünün Ekonomik Değerleri, World Economics, Cilt. 4, No. 3, 2003; Kossoy, A., Guigon, P., Karbon Piyasasının Durumu ve Eğilimleri 2012, 2012; Michaelowa, A. ve Dutschke, M., Temiz Kalkınma Mekanizması sayesinde İklim ve Kalkınma Politikalarının Entegrasyonu, 21nci Yüzyılda Avrupa ve Afrika.. Yenilenmiş bir İşbirliği için Zorluklar, CD-Rom, 2002; Vrolijk, C., Temiz Kalkınma Mekanizmasının Potansiyel Boyutu, Nisan 1999; Zhang, Z.X., 12 Bölgenin Marjinal Giderim Maliyetlerine Dayalı olarak Küresel bir Model Kullanarak Kyoto Protokolünün Ekonomik Değerlendirmesi, Kasım 2001.

Potansiyel talebe dayalı tavandan tabana tahminler Potansiyel tedarike dayalı

2001 öncesi tabandan

beklenen tavana azaltımların tahminler

%10-58’si

Potansiyel talebe dayalı tavandan tabana aşağıya tahminler Potansiyel tedarike dayalı CER alımlarına tavandan tabana bağlı olarakKP1’in

12-100 milyar tahminler

ABD$ üzerinde

2001 öncesi beklenen

azaltımların

%23-48’i

CER alımlarına bağlı

olarak KP1’in

28 milyar ABD$ Üzerinde

CDM projelerine 130 milyar ABD$

yatırım

2000’lerin başı: - ABD’nin Kyoto

Protokolünden çekilmesi

- Yutaklar için kredilendirmenin dâhil edilmesi

- Rusya enerji tahminlerinin revize edilmesi

2012 ortasından itibaren: - CER talebi

doygunluğa ulaştı, çok düşük fiyatlar, piyasa gerilemesi

- Uluslararası azaltım şevkini arttırmak için fazla bir beklenti yok.

CDM’NİN TOPLAM KP

AZALTIMLARINA KATKISI

CDM ALTINDA MALİ AKIŞLAR

104

III) NMM ve FVA Tablo 12. NMM ve FVA’nın rolü ve teknik tasarımına ilişkin temel değerlendirme hususlarının özeti

NMM FVA Rolü

NMM’nin 2015 anlaşmasının tasarımında, özellikle Tarafların 2020 öncesi ve sonrası için azaltım ve mali destek açısından hedeflerini arttırmak açısından rolü

FVA, CDM, JI ve Ulusal Programlara Uygun Azaltım Faaliyetleri (NAMA’lar) gibi diğer mekanizmalarla ilişkisi

Teknik tasarımı

COP’un NMM’deki rolü

NMM’ye katılım: sadece gelişmekte olan ülkelerle sınırlama veya gelişmiş ülkelerin muhtemel katılımı

Çevresel bütünlük sağlamak için standart çeşitleri, örneğin FVA altında tanımlanacak olan standartlar, Uluslararası Standartlar Kuruluşu (ISO) standartları, CDM ve JI altındaki uygulamalara dayalı standartlar

Referans değerlerin belirlenmesi

Net azaltım için yöntemler: kullanım veya piyasaya sürme noktasında indirim, sıkı kredilendirme eşik değerleri, ev sahibi ülke tarafından kredilerin bir tarafa ayrılması

MRV kuralları: hangi standartlardan ders alınabileceği, CDM deneyiminin en iyi şekilde nasıl kullanılabileceği

Tasarım: sektörel ticaret ve kredilendirmeye karşılık daha geniş yaklaşım kapsamları

Ekonominin daha geniş kesimlerinin tanımı

NMM birimlerinin kayıt ve takip edilme seçenekleri

Rolü

FVA’nın 2015 anlaşmasının tasarımında, özellikle Tarafların 2020 öncesi ve sonrası için azaltım ve mali destek açısından hedeflerini arttırmak açısından rolü.

FVA’nın amacı: üç seçenek ortaya çıkmıştır: 1) bir takım ortak kurallar, 2) bir takım asgari kriterler ve gözden geçirme ve 3) bilgi paylaşımı, raporlama ve değerlendirme için bir platform

FVA’nın kapsamı: sadece piyasaya dayalı yaklaşımlardan gelen karbon birimleri veya piyasa haricine dayalı yaklaşımlarından gelen faydalar; sadece UNFCCC yaklaşımları veya bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel ve iki taraflı yaklaşımlar; sadece azaltım mekanizmaları veya ilgili olanların uyarlanması. Kapsanacak olan muhtemel yaklaşımlar arasında CDM ve JI, NMM, bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel ETS, iki taraflı denkleştirme planları, REDD+, NAMA’lar, ülke içi yönetmelikler / politikalar / hedefler / vergiler, vb. yer almaktadır.

Teknik tasarımı

Teknik tasarım, FVA’nın amacı ve kapsamına bağlı olacaktır. Kapsanacak olan nitelikler arasında muhasebe standartları, MRV standartları, raporlama gereksinimleri, bağımsız doğrulama, birimlerin merkezi özellikleri, izleme altyapısı, ev sahibi ülkede sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağlanması, net azaltıma yönelik yaklaşım

IV) RBF Ci-Dev inisiyatifi. Ci-Dev, Afrika’ya odaklanarak düşük gelirli ülkelerde enerjiye erişim projelerini desteklemek için CDM’yi kullanacaktır. Satın alınan CER’lerin çoğu iptal edilip fon katılımcılarının azaltım yükümlülüklerine karşı yeniden kullanılmayacaktır. Ci-Dev’in ana çabalarından biri, CDM’nin kapsamını, özellikle PoA’lar için standardize referans değerlerin geçerliliği ve ”suppressed(referans senaryoya göre emisyonları bulunmayan) demand” raporlama standartlarının oluşturulması bağlamında iyileştirmek ve genişletmektir. Ci-Dev özellikle kırsal alanlara elektrik sağlanması, hane halkı enerji erişimi ve enerji verimliliği gibi toplumun ve hane halklarının faydalanacağı alanlara yoğunlaşacaktır. Ayrıca, RBF’nin CER satın alımları sayesinde özel sektör katılımını cazip kılacak başarılı ve geçerli işletme modellerine yol açabildiğini göstermeyi de amaçlamaktadır.

105

V) REDD+ Varşova REDD+ kararları Kasım 2013’te gerçekleştirilen COP 19’da, finans, kurumsal düzenlemeler ve metodolojik hususlara dair yedi karar içeren Varşova REDD+ çerçevesinin

317 kabul edilmesi ile

REDD+ konusunda önemli bir ilerleme kaydedilmiştir. 2007 ve 2012 arasında alınan daha evvelki COP kararları ile birlikte bunlar, REDD+’nın yapı taşlarını oluşturmaktadır. Özellikle REDD+’nın finansmanı konusunda, Varşova’da REDD+ için RBF’nin piyasalar ve kamu kaynakları gibi çok çeşitli kaynaklarda gelebileceği yeniden teyit edilmiştir. GCF, REDD+ finansmanın “kilit rol” oynuyor olarak kabul edilmiştir.

Varşova’da ayrıca REDD+ faaliyetleri için bir UNFCCC bilgi merkezinin oluşturulacağı konusunda da anlaşılmış, böylece 2020 sonrası bir iklim çerçevesine yönelik bir anlaşma öncesi REDD+ için RBF’nin izlenmesine giden yol döşenmeye başlanmıştır. Koruma tedbirlerine dair Cancun kararını dayanak alarak Taraflar, RBF almanın, uluslar iletişimler ile aynı raporlama düzenini takip ederek koruma tedbirlerinin rapor edilmesine bağlı olması gerektiği konusunda mutabakata vardılar.

Metodolojik hususlarda,318

orman referans emisyon seviyeleri ve orman referans seviyelerinin incelenmesi ve teknik değerlendirilmesine yönelik kılavuz bilgiler ve prosedürler konusunda anlaşılmıştır. REDD+ faaliyetlerine ilişkin izleme ve raporlama, bir ulusal orman izleme sistemine dayalı olmalı ve mevcut sistemler üzerine inşa edilmesi beklenmektedir. İzleme ayrıca REDD+ için aşamalı yaklaşımı, yani ülke içi bölgesel düzeyden başlayıp ulusal düzeye çıkacak şekilde ölçeğin büyütülmesini de yansıtmalıdır.

REDD+ fonları Genel anlamda Varşova REDD+ çerçevesinin kabul edilmesi, REDD+ gündemi için ivmeyi yenilemiştir. Daha öncesinde REDD+ finansmanı için temel kaynak, hazırlık faaliyetlerine yönlendiriliyordu. Varşova’daki gelişmeler, gereken ölçekte arazi kullanma programların emisyon azaltımı için RBF’yi yönlendirmekte olan Orman Karbon Ortaklığı Fonu (FCPF) ve yeni Sürdürülebilir Orman Peyzajları için Biyo-Karbon Fonu İnisiyatifi gibi çok taraflı inisiyatiflerin donörlerinden kayda değer yeni emisyon seviyelerinin alınmasına yol açmıştır. –– FCPF, 2008’de REDD+ kapasite oluşumu ve uygulanmasını

yaygınlaştırmak için yaratılmış çok taraflı bir küresel inisiyatiftir. FCPF’nin önemli bir katkısı, UNFCCC altındaki aşamalı politika çerçevesine uygun hazırlık faaliyetleri için bir işletme çerçevesinin geliştirilmesi olmuştur. FCPF’nin Karbon Fonu 2011’den beri çalışmakta olan, gereken ölçekte REDD+ RBF’yi yönlendirmek içim çok taraflı bir finansman mekanizmasıdır. Mevcut sermaye miktarı 465 milyon ABD$ civarı olan Karbon Fonu, yetki alanı (örneğin vilayet) veya ulusal ölçekte birkaç (tam olarak altı) büyük program tarafından sağlanan emisyon azaltımları için ödeme amacıyla oluşturulmuştur. Örnekleme yapmak gerekirse, varsayımsal US$5–10/tCO2e düzeyinde bir fiyat, orman kesiminden gelen mevcut emisyonların %2’sini yani toplam yıllık 3.000 MtCO2e emisyonlarından 60 MtCO2e’yi kapsayabilir.

317

Kaynak: UNFCCC, On Dokuzuncu Oturumda Tarafların Konferansına dair Rapor, 11 ile 23 Kasım 2013 tarihleri arasında Varşova’da

gerçekleştirilmiştir. Bölüm Bir: Toplantı Tutanakları, Gelişmiş Versiyon, Paragraf 44, 31 Ocak 2014. 318

Kaynak: UNFCCC, 9 ila 15/CP.19 Kararları, 31 Ocak 2014.

106

–– Sürdürülebilir Orman Peyzajları için Biyo-Karbon Fonu İnisiyatifi (ISFL), donör hükümetler tarafından desteklenen ve Dünya Bankası tarafından yönetilen yeni çok taraflı bir fondur. Kasım 2013’te devreye alınmış olan ISFL, arazi sektörü, REDD+ ve sürdürülebilir tarımdan kaynaklı emisyon azaltımlarını arttırmanın ve ayrıca daha akıllı arazi kullanım planlaması, ilgili politikalar ve uygulamaların peşindedir. Mevcut finansman düzeyiyle (309 milyon ABD$), BioCF ISFL, 4-6 yetki alanı programından oluşan bir portföy yaratacaktır.

VI) İklim bonoları

Kutu 5. İklim bonoları

İklim değişikliğinin sebep olduğu gittikçe artan riskler, dünyanın en hızlı büyüyen şehirleri ve gelişmekte olan ülkeler için kalkınma maliyetlerini yükseltmektedir. Tek başına devlet fonları, aşırı hava şartlarına karşı direnç oluşturmak ve enerji, su ve gıda kaynaklarına karşı tehditlerle baş etmek için kesinlikle yeterli olmayacaktır. Özel sektör ve kurumsal yatırımcıların müdahil edilmesi gerekmektedir. Yeşil bonolar, yatırımcılara yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve diğer düşük karbonlu projeleri desteklemek için bir giriş noktası sağlayan bir yeniliğe örnek teşkil etmektedir. Bu, desteklenen projelerinin ömür sürelerinden bağımsız olarak ülkelerin kendi seçtikleri para birimi ve vadede likit, ticareti yapılabilir bir araç sayesinde iklim değişikliğine uyum sağlamaları ve gidermeleri için yardımcı olabilir. Bonolar, en büyük tek başına sermaye havuzunu temsil etmektedir (80 trilyon ABD$’na karşılık öz sermayede 53 trilyon ABD$) ve teminat piyasasının seferber edilmesi, iklim finans hedeflerinin sağlanmasında kilit bir rol üstlenmektedir.

319

Her ne kadar teminatlar on yıllardır düşük karbonlu altyapı, özellikle demiryolları için finans kaynağı toplamak için çıkartılıyorsa da, çok nadiren “iklim” veya “yeşil” sıfatlarıyla nitelendirilmiştir. İklim Bonoları İnisiyatifi, iklim değişikliği ile bağlantılı olan bu etiketlenmemiş piyasanın 2013 yılında 346 milyar ABD$ ederinde olduğunu tahmin etmektedir.

320 Kısa süre

öncesinden itibaren teminatlar özel olarak “yeşil” veya “iklim” sıfatlarıyla çıkartılmaktadır. Bu mali araçlar, çevre projeleri için özel sektör finansmanını seferber etmeye yardımcı olan bir yeşil bono piyasasının geliştirilmesinde ve nihayetinde sermaye piyasalarındaki iklim finans fırsatları hakkında farkındalık yaratılmasında başarılı olmuştur. 2013 yılında bu teminatları piyasaya sürenler, açıkça “yeşil bono” olarak etiketlenmiş bonolar sayesinde toplamda 11 milyar ABD$’ından fazlasını toplamışlardır.

321

Bu yeni piyasa büyüdükçe, risk spektrumu içerisinde daha fazla bono düzenleyicileri ve ürün çeşitlerini kapsayacak şekilde genişlemektedir. İklime dirençli bir ekonomi inşa etmek çok ihtiyaç duyulan ilave finansmanı sağlayabilir ve yatırımcılar ile bono düzenleyiciler arasındaki ilişkileri arttırabilir. Ayrıca, sabit gelirli yatırımcıların, mali getirilerin yanı sıra yatırımlarından olumlu bir çevresel etki elde edebileceklerini de göstermektedir.

319

Kaynak: İklim Bonoları İnisiyatifi, 20132e Genel Bakış: Yeşil Bonolar Çağının Gün Doğumu mu Geldi?, 6 Şubat 2014,

http://www.climatebonds.net/2014/02/2013-overview/. 320

Kaynak: İklim Bonoları İnisiyatifi, Bonolar ve İklim değişikliği – 2013’teki Piyasanın Durumu Haziran 2013. 321

Günümüze dek Dünya Bankası grubu toplamda 8,7 milyar ABD$ eşdeğerini piyasaya sürmüştür (60’ı aşkın sayıda, 17 para biriminde

yeşil bono işlemi sayesinde IBRD’den 5,3 milyar ABD$ eşdeğeri ve Uluslararası Finans Kuruluşundan 3,4 milyar ABD$).

http://www.climatebonds.net/2014/02/2013-overview/

107

EK II EMİSYON TİCARET PLANLARINA

İLİŞKİN DETAYLI GÜNCELLEME DOSYALARI

Aşağıdaki kısımlar, çeşitli emisyon ticaret sistemleri ve kredilendirme

yaklaşımlarına dair daha fazla detay sunmakta, 4. Bölümde yer alan özeti tamamlayıcı bir nitelik taşımaktadır.

VII) AB ETS Kapsam Hırvatistan’daki en büyük kurulu tesis emisyon üreticileri, III. Aşamanın başlangıcından itibaren, Hırvatistan’ın AB’ye resmi girişinden altı ay önce, AB ETS’ye katılmıştır. 1 Ocak 2014’ten itibaren Hırvatistan’daki havacılık sektörü de AB ETS altında tümüyle kapsanmaktadır. Hırvatistan içindeki ve Hırvatistan ile EEA harici ülkeler arasındaki uçuşlardan kaynaklı emisyonların zaten Hırvatistan resmi olarak AB’ye katıldığında, 1 Temmuz 2013’ten itibaren izlenmesi ve rapor edilmesi gerekiyordu.

322

Kutu 6. AB ETS ve uluslararası hava taşımacılığı

AB-28 havalimanları ile Norveç, Liechtenstein ve İzlanda (Avrupa Ekonomik Alanı; EEA) arasındaki tüm gidiş geliş uçuşlarının Ocak 2012’den itibaren AB ETS altında kapsanması gerekiyordu. Fakat uçuşların dahil edilmesiyle ilgili olarak diğer ülkelerden çok şiddetli muhalefet olması nedeniyle, Kasım 2012’de EC, “Saati Durdur” tadilini çıkardı. Bu kanun, Ekim 2013’te gerçekleştirilen Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) Genel Kurulu sırasında küresel bir piyasaya dayalı mekanizmanın geliştirilmesine yönelik bir kararın alınması için zaman tanımak üzere, tüm EEA ülkelerine gidiş ve dönüşü içeren uluslararası uçuşları, bir yıl boyunca AB ETS’den muaf tutmaktadır.

322

Kaynak: Avrupa Komisyonu, Hırvatistan’ın AB ETS’nin Havacılık Kısmına Entegrasyonu, erişim tarihi: 28 Ocak 2014,

http://ec.europa.eu/clima/policies/transport/aviation/croatia/index_en.htm.

http://ec.europa.eu/clima/policies/transport/aviation/croatia/index_en.htm

108

3 Ekim 2013’te 38nci ICAO Genel Kurulu, 2020 itibariyle planı yürürlüğe koyma öngörüsü ile, ICAO’nun 2016’daki bir sonraki Genel Kuruluna kadar küresel bir piyasaya dayalı mekanizma geliştirmek konusunda anlaşmışlardır.

323 Uluslararası havacılık için hedefler, 2020’den

başlamak üzere emisyon artışlarında karbon nötrlüğüne ulaşmaktır. Uluslararası havacılık emisyonları için küresel piyasaya dayalı bir mekanizmayı tasarlama çalışması, ICAO çerçevesi dahilinde 2014’te hâlihazırda başlamıştır. Gelişmekte olan ülkeler, kendilerinin yeni veya mevcut piyasaya dayalı bir mekanizmaya dahil edilmeleri için ülkeler arasında karşılıklı bir mutabakata ulaşılması gerektiğini belirten bir tadili ICAO karar metnine dahil etmiştir.

324 AB, bu karar metnine resmi çekincesini belirtmiştir.

325

ICAO Genel Kurulunun elde ettiği sonuca cevaben ve havacılık için küresel piyasaya dayalı bir mekanizmanın başarılı şekilde yerleştirilmesine yönelik bir ivme yaratmak amacıyla EC, havacılıktan gelip AB ETS kapsamına giren emisyonları, 2014’ten 2020’ye kadar EEA’nın hava sahası ile sınırlamayı teklif etmiştir.

326 ICAO Genel Kurulunda alınan karara uygun olarak,

uluslararası sivil havacılık faaliyetlerinde küresel taşımacılık hacminin (gelir bazında ton kilometre olarak) %1’den azını teşkil eden gelişmekte ülkelere gidiş ve dönüş uçuşları, AB ETS’den muaf tutulacaktır.

327 EC ayrıca, uçak işletmecilerinin, AB ETS’nin tam kapsamına

gönüllü olarak katılması (ve dolayısıyla bunun için ücretsiz tahsis alması) seçeneğinin olmamasını da teklif etmektedir. EEA’da yer alan havalimanları arasındaki uçuşlar için AB ETS kapsamındaki yükümlülükler aynen devam etmektedir ve tam etki ile yürütülmeye devam edecektir. Müzakereler sonrasında Avrupa Konseyi ve Parlamentosu Mart 2014’te 2016’ya kadar “Saati Durdurma” planını uzatmak, 2*13’ten 2016’ya kadar AB ETS ile kapsanan havacılık emisyonlarını EEA içerisindeki uçuşlarla sınırlamak konusunda mutabakata ulaşmıştır. Avrupa Parlamentosu, 3 Nisan 2014’te bu uzatmanın lehine oy kullanmıştır ve bu uzatmanın 1 Mayıs 2014 itibariyle yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Uçak işletmecileri dahil değillerse veya tümüyle dahil değillerse, AB ETS’ye katılma seçeneğine sahip değillerdir. 2016’da, o yılki ICAO Genel Kurulunun ışığında, Komisyon tarafından yeni bir mevzuat teklifi getirilebilir.

Tahsisat yaklaşımları AB ETS’nin III. Aşamasındaki tahsisat, kamu

hizmetleri ve sanayi sektörleri için farklıdır. Kamu hizmetlerinin, ihtiyaç duyduğu tüm tahsisleri açık arttırmayla veya diğer kaynaklardan alması gerekmektedir, diğer yandan kıyas noktalarına dayalı olarak sanayi katılımcıları için müsait olan hâlâ bazı ücretsiz tahsisler bulunmaktadır.

323

Kaynak: ICAO, Karar no. A38-18, Geçici Baskı, Çevre Koruması – İklim Değişikliği ile ilişkili Devam eden ICAO Politikaları ve

Uygulamalarının Konsolide Beyanatı, Paragraf 19, Kasım 2013, 19. 324


Uygulamalarının Konsolide Beyanatı, Paragraf 16a, Kasım 2013. 325

Kaynak: ICAO, A38-18 sayılı Karara dair Çekincelerin Özet Listesi, Kasım 2013. 326

Kaynak: Avrupa Komisyonu, Uluslararası Havacılık Emisyonları için Tek bir Küresel Piyasaya dayalı Önlemi uygulayan bir Uluslararası

Anlaşmanın 202’ye kadar uygulamaya geçirilmesi görüşüyle, Avrupa Parlamentosu ve Konseyin, Topluluk içerisinde Sera Gazı Emisyon Tahsis

Ticareti için bir Sistem Oluşturan 2003/87/EC sayılı Direktifi tadil eden bir Direktif için Teklifi, 16 Ekim 2013. 327


Uygulamalarının Konsolide Beyanatı, Paragraf 16b, Kasım 2013.

109

2013’te üye devletler, bu ücretsiz tahsisler için ön tahsisat planlarını

(Ulusal Uygulama Ölçütleri – NIM’ler) EC’ye sunmuşlardır. EC Eylül 2013’te, sanayiye sunulan ücretsiz tahsislerin her yıl azalacak olan belli bir miktar ile sınırlanmasını temin edecek sektörler arası bir düzeltme faktörünün gerekli olduğunu tespit etmiştir.

328 329

Prensipte azaltım rotası, III. Aşamanın tümü için sabittir. Kamu hizmetleri zaten, elektrik harici emisyonlar için doğrusal bir şekilde her yıl %1,74 düzeyinde artan bir azaltım faktörüne tabi tutulmaktadırlar. Aralık 2013’te sektörler arası düzeltme faktörü için kurallar yayınlanmıştır.

330 O zamandan beri üye devletler, 2013 için tesislere

ücretsiz tahsisler tayin etmeye başlamışlardır. Ücretsiz tahsisat hâlâ ciddi kapasite değişimlerinde ve kısmi olarak faaliyetlerin durması hallerinde farklılık gösterebilmektedir. 2013 tahsislerinin tahsisatı 27 Şubat 2014’te tamamlanmıştır.

331 Bir gün sonra 2014 tahsislerinin

tahsisatı için bir kapı aralanmıştır ve artık üye devletler 2014 tahsislerini dağıtmaya başlayabilir hale gelmiştir. 2013’te sanayi ve ısı üretimi için ücretsiz tahsislerin toplamı AB-28 için 848 milyon EUA

332 etmiş, elektrik üreticileri için geçici ücretsiz

tahsislerin toplamı ise 152 milyon EUA olmuştur.333

Rekabetçilik hususları Karbon kaçağı riskine eğilimli olan sektörlerin daha fazla ücretsiz tahsis almaya hakkı vardır. Bu hak için uygun olan sektörlerin listesi 2014’te sona ermektedir ve yıl içerisinde yenilenecektir. EC’nin teklifi, €30/tCO2’lik bir referans karbon fiyatı dahil olmak üzere mevcut sektör listesi için kullanılmış olan aynı kriterleri ve varsayımları kullanmaya devam etmektir.

334

Karbon kaçağı riski altında olan sektörler için ilave ücretsiz tahsisler sadece doğrudan emisyonlarını kapsamak için verilmektedir. Elektrik tüketiminden ötürü dolaylı emisyon maliyetlerinden ötürü sektörlerin karbon kaçağının potansiyel etkisini azaltmak için EC, yoğun olarak elektrik kullanan sektörlere, devlet yardımı biçiminde mali tazminat verilmesine müsaade etmektedir.

335 Sektörlere mali tazminat verilip

verilmeyeceği, üye devletlerin takdirine bırakılmıştır. Günümüzde Almanya, Birleşik Krallık, Hollanda, İspanya ve Belçika (Flandra), EC

328

Kaynak: DG İklim Kanunu, Avrupa Komisyonu, 2013’ten 2020’ye kadar Sektörler Arası Düzeltme Faktörünün Belirlenmesi için

Hesaplamalar, 22 Ekim 2013, http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/cap/allocation/docs/cross_sectorial_correction_factor_en.pdf. 329

Bu, tüm endüstriyel tesisler için toplam ön tahsislerin 2012’deki %100’ten 2013’te %94,3’e ve 2014’te %92,6’ya düşürüleceği, 202’de

ise %82,4’e azaltılacağı anlamına gelmektedir. Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve Konseyin 2003/87/EC sayılı Direktifinin 11(3)

Maddesi uyarınca Sera Gazı Emisyon Tahsislerinin Geçici Ücretsiz Tahsisatı için Ulusal Uygulama Ölçütlerine dair 5 Eylül 2013 tarihli Komisyon Kararı (2013/448/EU) , OJ L240/27, 2013. 330

Her bir tesis için ücretsiz tahsisine yönelik nihai miktarı belirlemesi için üye devletlerden en son talep edilen kural budur. 331

Kaynak: Avrupa Komisyonu, 2013 için Sanayi ve Isı Üretimine Yönelik Ücretsiz Tahsisatın Durum Tablosu, Son Güncelleme, 26 Şubat

2014, http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/cap/allocation/docs/process_overview_nat_en.pdf. 332

Kaynak: Avrupa Komisyonu, 3. Aşama için Sanayi ve Isı Üretimine Yönelik Ücretsiz Tahsisatın Durum Tablosu, 2013 ve 2014 tahsisatları

için son güncelleme, 5 Mayıs 2014, http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/cap/allocation/docs/process_overview_nat_2014_en.pdf. 333

Kaynak: Avrupa Komisyonu, 2013 için Elektrik Üreticilerine Geçici Ücretsiz Tahsisatın Durum Tablosu, 28 Ocak 2014,

http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/cap/auctioning/docs/process_overview_10c_en.pdf. 334

Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve Konseyin 2003/87/EC sayılı Direktifini takiben 2015 ile 2019 arasındaki dönem için

önemli ölçüde karbon kaçağı riskine maruz olduğu kabul edilen sektörler ve alt sektörlerin bir listesini belirleyen Komisyon Kararı (taslak), 2014. 335

Kaynak: Avrupa Komisyonu, 2012 Sonrasında Sera Gaz Emisyon Tahsis Ticaret Sistemi Bağlamında Belli Devlet Yardımı Önlemlerine

dair Kılavuz Bilgiler, 2012/C 158/04, 2012.

http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/cap/allocation/docs/cross_sectorial_correction_factor_en.pdf

http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/cap/allocation/docs/process_overview_nat_en.pdf

http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/cap/allocation/docs/process_overview_nat_2014_en.pdf

http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/cap/auctioning/docs/process_overview_10c_en.pdf

110

tarafından onaylı olan mali tazminatı vermeye karar vermiştir.336

Norveç de, yoğun elektrik kullanılan sektörlerde mali tazminat / telafi sağlamaktadır.

337

Denkleştirmelerin kullanılması. AB ETS altında işletmecilerin emisyonlarının bir kısmını kapsamak için uygun uluslararası kredileri kullanmasına müsaade edilmektedir.

338 Uluslararası kredileri

kullanmaya ilişkin minimum hak, 2008–2020 için AB ETS Direktifinin 11a Maddesinde belirtilmektedir. Kasım 2013’te EC, uluslararası kredilerin müsaade edilen maksimum değeri, mevzuatın müsaade ettiği minimum düzey olarak belirlemiş

339 ve bu değer 2008-2020 için

1.600 ila 1.700 milyon uluslararası kredi olarak tahmin edilmektedir. Toplamda işletmeciler II. Aşamada 1.059 milyon Kyoto kredisi kullanmış ve 2013 yılında 133 milyon Kyoto kredisinin takasını yapmıştır, bu da 2020’ye kadar yükümlülüklere uyum taahhütlerini sağlamak üzere 400–500 milyon uluslararası kredinin kullanımı için pay bırakmıştır.

340 Güncel CER fiyatları ve CER–EUA yayılımı

düşünülürse, uluslararası krediler için limitin çoğunun önümüzdeki birkaç yıl içerisinde kullanılması beklenmektedir. II. Aşamada uluslararası krediler uyum için doğrudan tedavülden kaldırılabilir. III. Aşamadan itibaren, yeni kayıt yönetmelikleri altında uluslararası krediler doğrudan uyum için kullanılamayacaktır ve işletmecilerin bunları tedavülden kaldırabilmek için önce bunları EUA’lara dönüştürmesi gerekecektir. AB ETS’de uyum için uygun olan uluslararası krediler “Kabul Gören Uluslararası Kredi Stokları” (ICH) olarak işaretlenecek ve sadece uygun ICH’ler EUA’lara karşı takas edilebilecektir.

341 Uluslararası kredileri dönüştürmek için son

tarihler, kredilerin dayandığı proje özelliklerine bağlı olarak Mart 2015 sonu ve Aralık 2020 sonudur.

342

Fiyat dengeleme mekanizması 2012’de EC, III. Aşamanın başından sonuna kadar 900 milyon EUA’nın açık arttırmasını ertelemek için tek seferlik bir “depor” teklifi sunmuştur. Teklifin uygulamaya geçirilebilmesi için Avrupa Parlamentosu tarafından yakından incelemeye ve AB İklim Değişikliği Komitesinin onayına tabi tutulmuştur. Parlamento ve Konseyde fikir ayrılığı bulunduğundan 2013 seyri sırasında depor teklifi birçok gecikme ve düzeltmeye tabi tutulmuştur. Bazıları, tahsis fazlasının çok olması nedeniyle EUA fiyatının herhangi düşük karbonlu teknoloji yatırımını teşvik etmek ve yoğun karbon kullanan teknolojilerin sabitlenip kalmasını önlemek için fazla düşük olduğundan endişe duymaktadır. Aşağıda “Performans ve

336

Kaynak: Avrupa Komisyonu, Tarihe göre Devlet Yardım Vakaları – Son 3 Ay, erişim tarihi: 28 Ocak 2014,

http://ec.europa.eu/competition/elojade/isef/index.cfm?fuseaction=dsp_sa_by_date. 337

Kaynak: EFTA Gözetim Kurumu, Devlet Yardımı: Norveç CO2 Tazminat Planı Onaylandı, erişim tarihi: 28 Ocak 2014,

http://www.eftasurv.int/press--publications/press-releases/state-aid/nr/2082. 338

AB ETS’deki kabul gören uluslararası kredilerinin bir listesi için 2013 raporuna ve şu adrese bakınız:

http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/linking/faq_en.htm 339

Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve Konseyin 2003/87/EC sayılı Direktifini takiben Uluslararası Kredi Haklarını

Belirlemeye dair Komisyon Yönetmeliği (EU) (Taslak Mevzuat), 2013. 340

Kaynak: Dünya Bankası, Karbon Fiyatlandırma İnisiyatiflerinin Haritasının Çıkartılması 2013, Gelişmeler ve Beklentiler, Mayıs 2013;

Avrupa Komisyonu, Uluslararası Karbon Piyasası, erişim tarihi: 28 Ocak 2014, http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/linking/index_en.htm. 341

Kaynak: Avrupa Komisyonu, AB ETS’de Uluslararası Kredilerin Uygunluğuna dair Kuralların hayata geçirilmesine dair Sorular & Cevaplar

(07/2013), erişim tarihi: 28 Ocak 2014, http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/linking/faq_en.htm. 342

Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve Konseyin 2003/87/EC sayılı Direktifi, Avrupa Parlamentosu ve Konseyin

280/2004/EC ve 406/2009/EC sayılı kararlarını takiben bir Birlik Sicili oluşturan ve 920/2010 ile 1193/2011 sayılı Komisyon Yönetmeliklerini (AB) yürürlükten kaldıran Komisyon Yönetmeliği (AB), 2013.

http://ec.europa.eu/competition/elojade/isef/index.cfm?fuseaction=dsp_sa_by_date

http://www.eftasurv.int/press--publications/press-releases/state-aid/nr/2082

http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/linking/faq_en.htm

http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/linking/index_en.htm


111

verimlilik”e bakınız. Başkaları, depor teklifinin AB’nin rekabetçiliği üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olacağından ve gelecekte AB ETS’de politik müdahale için bir emsal teşkil edeceğinden endişe duymaktadır. Çeşitli üye devletler ve AB komiteleri tarafından depor teklifine dair beklentiler ve duyurular büyük ölçüde EUA fiyat gelişiminde egemen olmuştur (bkz. Şekil 14).

Depor teklifi, Avrupa Parlamentosu genel oylamasına gitmeden önce çeşitli parlamento komite oylamalarından geçmiştir. Parlamentonun sanayi komitesi (ITRE) Ocak 2013’te teklifin aleyhinde oy kullanmıştır. Ancak, bu dosyanın öncülüğünü çevre komitesi (ENVI) yapmakta bu yüzden ITRE oylaması sadece tavsiye niteliğinde bir rol oynamaktadır. Şubat’ta ENVI teklif lehine oy vermiş fakat görüşmelerin şimdiden Avrupa Konseyine mi aktarılacağı yoksa tam Parlamento oylamasından sonraya mı beklenmesi gerektiği konusunda mutabakata ulaşılamamıştır. Bunun neticesinde EUA fiyatı üzerinde göreli olarak zayıf düzeyde olumlu şekilde sonuçlanmıştır.

Nisan 2013’te Parlamento, depor taslak tadilini reddetmiştir, bunun üzerine EUA fiyatı inanılmaz bir düşüşle €2,60 rekor minimum rakamına gerilemiştir

343 ve tadil de, revizyon için geri gönderilmiştir.

Haziranda ENVI, revize edilmiş depor tadilinin lehine oy kullanmıştır ve yasa tasarısı Parlamentoya Temmuzda iki adet kilit düzeltme ile yeniden sunulmuştur; bu sefer tasarı oylamadan geçmiştir. Sanayi için rekabetçilik kaybı ile sonuçlanmaması gerektiği ve bu tadilin “tek seferlik” bir tedbir olduğu şeklinde bir ön koşul eklenmiştir. Farklı üye devletlerdeki ulusal seçimlerden ötürü aylar süren belirsizlik sonrasında Aralık 2013’te Avrupa Konseyi da depor tadilini kabul etmiş ve Parlamento, desteğini teyit etmiştir. Ocak 2014’te depor, AB İklim Değişikliği Komitesi tarafından onaylanmıştır.

344

Aylar süren yeniden tekrarlamalar ve belirsizlikler neticesinde depor teklifi nihayet Şubat 2014’te mevzuata yerleştirilmiştir.

345 Bu, 2014’te

400 milyon, 2015’te 300 milyon ve 2016’da da 200 milyon EUA’nın açık arttırmalardan ayrı tutulmasının yolunu açmaktadır. Tahsisler aşamalı olarak 2019 (300 milyon EUA) ve 2020 (600 milyon EUA) yıllarında aşamalı olarak açık arttırmalarda satışa açılacaktır.

Planın IV. Aşaması için daha kalıcı bir fiyat dengeleme mekanizması planlanmaktadır (aşağıda “Geleceğe bakış”a bakınız). Teklifin bir kısmı temelde 2020’deki 600 milyon EUA’nın yeniden getirilmesinin 2021 ve 2022 boyunca yayılmasını içermektedir.

Performans ve verimlilik II. Aşamada talep, emisyonların önüne geçmiş, bu da, düşük karbon fiyatları ve neredeyse 2 milyar tahsis artığına yol açmıştır. Bu fazla miktara nasıl bir muamelenin en uygun olacağı, 2013’te yoğun tartışmaların konusu olmuştur. “NER300” vakfı III. Aşamada kurulmuştur ve hedefi, yenilikçi yenilenebilir enerji teknolojileri ve karbon tutma ve depolama konusundaki demo projelerdir. Bu fon aslında tam bir fon değildir zira parası, Yeni

343

Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, AB Parlamentosu Karbon Piyasasını Kurtarma Düzeltmesini Reddetti, 16 Nisan 2013,

http://www.pointcarbon.com/news/1.2282756?-date=20130416&sdtc=1. 344

Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupa Karbon Piyasasında Yapısal Karbon, erişim tarihi: 28 Ocak 2014,

http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/reform/index_en.htm. 345

Kaynak: Avrupa Komisyonu, Depor: 2014 Açık Arttırma Hacmi, 400 Milyon Tahsis kadar Azaltıldı, 27 Şubat 2014,

http://ec.europa.eu/clima/news/articles/news_2014022701_en.htm.

http://www.pointcarbon.com/news/1.2282756?-date=20130416&sdtc=1

http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/reform/index_en.htm


112

Girenler Rezervinden (NER) 300 milyon EUA’nın satışından gelmektedir. 2012’nin sonunda 200 milyon EUA çoktan açık arttırmaya sunulmuş, geriye kalan 100 milyon, açık arttırmaya sunulma sürecindedir.

MRV ve kayıtlar 2013’te iki adet yeni yasal olarak bağlayıcı yönetmelik yürürlüğe girmiştir: İzleme ve Raporlama Yönetmeliği ile Akreditasyon ve Doğrulama Yönetmeliğinin amacı, Avrupa üye devletleri çapında MRV’nin daha da uyumlulaştırılmasıdır. Kayıt-sicil yönetmelikleri, uluslararası kredilerin AB ETS’de uyum için tedavülden kaldırılma yöntemini değiştirmek için Mayıs 2013’te tadil edilmiştir.

346 (Yukarıda “Denkleştirmelerin kullanılması”na bakınız)

Diğer planlarla bağlantılar İsviçre planı ile AB ETS arasında bağlantı oluşturmak için müzakereler sürmektedir. Müzakerelerin dördüncü ve beşinci turları Temmuz Aralık 2013’te gerçekleştirilmiştir. Avustralya CPM’si ile bağlantı planlanlanmaktaydı ancak, Avustralya planının geleceğine dair belirsizlikler olmasından ötürü görüşmeler şu anda beklemeye alınmıştır.

Geleceğe bakış 22 Ocak 2014’te EC, 2030’a kadar iklim ve enerjiye dair bir Avrupa çerçevesi için niyetlerini açıklamıştır. Çerçeve, 2030 için ilk tekliftir ve kanuna yerleştirilmeden önce önümüzdeki yıllarda yoğun tartışmalara konu olacaktır. Yine de bu teklif, EC’nin nasıl bir geleceği yönelik çalışmakta olduğunun somut bir göstergesini teşkil etmektedir.

2030 çerçevesi, 2030’a gelindiğinde Avrupa Birliği için 1990 düzeylerinin toplamda %40 altında bir SGE azaltıma hedef önerisini içermektedir.

347 Bunun bir parçası olarak EC, 20201’de IV. Aşamanın

başlangıcından itibaren AB ETS üst sınırına ait doğrusal yıllık azaltımın %1,74’ten %2,2’ye çıkartılmasını teklif etmektedir.

Teklifte, 2020’den itibaren AB içerisinde tüm emisyon azaltımlarına uyulması gerekecektir. AB ETS’nin III. Aşamasından taşınıp getirilen tahsisler 2020’den sonra kullanılabilmekte ancak bir bütün olarak AB için emisyon azaltım yükümlülükleri, uluslararası kredilerle sağlanamamaktadır. Eğer 2015’te iklim değişikliğine dair küresel bir anlaşmaya ulaşılırsa, AB için emisyon azaltım hedefi arttırılacak ve uluslararası kredilerin kullanımı revize edilebilecektir.

AB ETS'de devam eden reformun bir parçası olarak 2030 çerçevesi, AB ETS altında IV. Aşama ve sonrası için bir piyasa kararlılık rezervi için bir önergeyi içermektedir.

348 Bu rezervin amacı, birikmiş olan

tahsis fazlasının üzerine eğilmek ve gelecekte sistemin büyük talep darbelerine karşı direncini arttırmaktır. Bu, EC veya üye devletler tarafından herhangi ihtiyari ayarlamaları önleyen açık, önceden tanımlı kurallara göre açık arttırmaya çıkartılacak olan tahsis miktarını ayarlayarak yapılmaktadır.

346

Kaynak: Avrupa Komisyonu, AB ETS’de Uluslararası Kredilerin Uygunluğuna dair Kuralların hayata geçirilmesine dair Sorular & Cevaplar

(07/2013), erişim tarihi: 28 Ocak 2014, http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/linking/faq_en.htm. 347

Kaynak: Avrupa Komisyonu, Komisyon, AB ETS’in Reformu için için İkinci Adımı Yürürlüğe Koyuyor, 22 Ocak 2014,

http://ec.europa.eu/clima/news/articles/news_2014012201_en.htm. 348

Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupa Karbon Piyasasında Yapısal Reform, erişim tarihi: 28 Ocak 2014,

http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/reform/index_en.htm.



http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/reform/index_en.htm

113

EC tarafından önerilmiş olan piyasa kararlılık rezervi 2021’de başlayacak ve piyasadaki tahsis fazlası (EC tarafından “dolaşımdaki emisyon tahsisleri” olarak adlandırılmaktadır) önceden tanımlı bir aralık dahilinde olmadığında tetiklenecektir:

349

–– Eğer iki yıl önce kaydedilen piyasa fazlası, 833 milyon EUA’dan

fazla ise (veya 2.084 milyon ton toplam yıllık tahsisat üst sınırının yaklaşık %42’si), fazla tahsisin %12’si, açık arttırma hacimlerinden ayrılacak ve rezerve eklenecektir.

–– Eğer piyasa fazlası 400 milyon EUA’dan azsa, yıl başına önceden

tanımlı 100 milyon EUA’lık bir hacim serbest bırakılacaktır. Piyasa fazlası

350, evvelki yıllardan kalan, gelecek yıllarda uyum için

kullanılabilecek olan ve EC tarafından yıllık olarak Mayıs’ta yayınlanan tahsislerin miktarıdır. Buna ek olarak, eğer toplam fazla miktar, 400 milyon EUA’nın üzerindeyse, AB ETS Direktifinin 29a Maddesi ile de tahsislerin serbest bırakılması tetiklenebilir. Bunun anlamı, eğer gerçek EUA fiyatı, iki evvelki yıl içerisinde art arda altı ay boyunca ortalama EUA fiyatının üç katından daha fazla ise, gelecekteki açık arttırma hacimlerine 100 milyon EUA’nın (veya rezervde 100 milyondan az varsa tüm EUA’ların) ekleneceği anlamına gelmektedir. Piyasa kararlılık rezervinin gözden geçirmesi 31 Aralık 2026’da gerçekleştirilecek, tetikleme düzeylerine ve geri çekilecek ve serbest bırakılacak miktarlara odaklanılacaktır. AB ETS’nin piyasa kararlılık rezervi, dünyadaki ilk örneği olacaktır zira tahsislerin toplam fazlası ile tetikleniyor olacaktır. Kaliforniya, Québec ve Bölgesel Sera Gazı İnisiyatifi (RGGI) planında da bir piyasa kararlılık rezervi bulunmakta fakat bunlar, tahsis fazlası gibi niceliğe dayalı bir gösterge yerine açık arttırma hacimlerini düzenlemeye yönelik tetikleyici olarak tahsis fiyatını kullanmaktadır.

Kendi bağlamı içinde karbon fiyatlandırması Karbon fiyatlandırma araçları sıklıkla, enerji veya altyapı gibi alanlara eğilerek doğrudan veya dolaylı olarak SGE’lerin azaltılmasına katkıda bulunabilecek diğer farklı yapıdaki politikalarla bir arada var olmaktadırlar. Dolayısıyla bölgesel ve ulusal düzeyde diğer stratejik önceliklerle etkileşip birbirini tamamlayacak şekilde planlanması gerekir. AB ETS, AB iklim politikasının omurgası olmaya devam etmektedir. AB düzeyindeki diğer ilgili politikalar, aşağıdaki Kutu 7’de gösterilmektedir.

349

Kaynak: Avrupa Komisyonu, Birlik Sera Gazı Emisyon Ticaret Sistemi için bir Piyasa Kararlılık Rezervinin Kurulması ve İşletimine dair ve

2003/87/EC sayılı Direktifi tadil eden Avrupa Parlamentosu ve konseyi Karar Teklifi, 2014. 350

Piyasa fazlası, 2008’den bir önceki yıla kadar kullanılan uluslararası kredilerin toplam miktarını, aynı dönem içerisinde piyasaya sürülen

toplam EUA miktarına ekleyerek, sonra da 2008’den bir önceki yıla kadar toplam emisyonları ve bir önceki yıldaki piyasa kararlılık rezervindeki tahsis sayısını çıkartarak hesaplanır.

114

Kutu 7. Avrupa’nın iklim hedefleri: İlgili Kapsamda AB ETS

AB ETS, Avrupa’daki önde gelen karbon fiyatlandırma mekanizması olarak Ocak 2005’ten beri hizmettedir. Elektrik sektörü, bazı sanayi sektörlerini ve havacılığı kapsamaktadır. Bu sistem, ETS dışında kalan sektörleri kapsayan Çaba Paylaşım Kararı ile tamamlanmaktadır. Buna ek olarak, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği gelişimi için yürürlükte olan Direktifler vardır. En önemli politikalara genel bir bakış Tablo 13’te yer almaktadır. Tablo 13. AB düzeyindeki en ilgili karbon harici fiyatlandırma politikaları ve bunların AB ETS ile bağlantıları351

Politika SGE’ler açısından anlamı AB ETS ile bağlantı ve örtüşme Çaba Paylaşım Kararı 2013–2020 için ETS dışı sektörler için

ulusal SGE azaltım hedeflerini içerir, üye devletler arasındaki transferler gibi esneklik hükümlerini tümüyle hesaba katmaktadır.

Bir örtüşme yoktur çünkü açıkça ETS dışında kalan sektörleri kapsamaktadır. Esnek mekanizmaların kısıtlı kullanımı mümkün olmakla birlikte ETS ile ticaret bağlantısı yoktur.

Yenilenebilir Enerji Direktifi

Toplam enerji tüketiminde yenilenebilir enerji payının 2020 yılına kadar AB çapındaki hedefin %20’sine ulaşmak yönünde ulusal hedefler

Elektrik sektöründe ETS hedefine ulaşılmasına katkıda bulunduğu için örtüşme söz konusudur.

Enerji Verimliliği Direktifi

Farklı sektörlerdeki enerji verimliliğini etkilemesi beklenmektedir.

Elektrik sektöründe, talep tarafında ulaşılan enerji verimliliği ETS hedefine ulaşılmasına katkıda bulunduğu için örtüşme söz konusudur.

Binaların Enerji Performansı Direktifinin Yeniden Düzenlenmesi

Yeni bina gereksinimlerinin binaların termal bütünlüğünü ve 2020 sonrasına yeni binaların gereksinimlerini olumlu yönde etkilemesi beklenmektedir.

Eğer elektrik veya bölgesel ısıtma azaltılırsa örtüşme olur ancak bu sadece çok kısıtlı bir ölçüde mümkün olabilir.

Eko-tasarım ve Enerji Etiketlemesi Çerçeve Direktifleri

Direktif, çok geniş aralıktaki ürünler için enerji performans standartlarını belirlemektedir. Gereksinimler ve etiketleme sadece yeni ürünlerle ilgili olduğu için etki aşamalı olacaktır (2010’da marjinal seviyede; 2015’te az ve 203’da tam etkiye ulaşacak).

Elektrik sektöründe, talep tarafında ulaşılan enerji verimliliği ETS hedefine ulaşılmasına katkıda bulunduğu için örtüşme söz konusudur.

İklim kanunun kapsamlılığı. AB, iklim ve enerji paketinin bir parçası olarak 2020 için iklim ve enerji hedeflerini belirlemiştir. “20-20-20” adı verilen hedefler şu şekildedir: 1990 düzeylerine kıyasla SGE’de %20 azaltım, yenilenebilir kaynaklardan üretilen enerji tüketiminin %20’ye çıkartılması ve enerji verimliliğinde %20 iyileşme. Ancak hedefler kendi içinde tutarlı değildir – eğer yenilenebilir enerji ve enerji verimlilik hedeflerine ulaşılırsa, SGE hedefinin üzerine çıkılacaktır.

352 2030’a yönelik olarak

EC’nin hazırlığı bir önerge, %40 SGE azaltım hedefi (1990 düzeylerine kıyasla) ve en az %27 yenilenebilir enerji hedefini içeren bir vizyon ortaya koymaktadır.

353 Vizyon konusunda henüz

mutabakata ulaşılmamıştır ve detayların da açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.

351

Kaynak: Roelfsema, M. ve ark., Başlıca Ekonomiler 2020 için Emisyon Hedeflerini Sağlamak için Doğru Yoldalar mı? Yurtiçi İklim ve

Enerji Politikalarının Değerlendirmesi, Energy Policy, 2013. 352

Kaynak: Hohne, N. Ve ark., Politika Araçlarının Tutarlılığı: AB nasıl -%30 Sera Gazı Azaltım Hedefine Gidebilir, 2011. 353

Kaynak: Avrupa Komisyonu, Rekabetçi, Güvenli ve Düşük Karbonlu AB Ekonomisi için 2030 İklim ve Enerji Hedefleri, 22 Ocak 2014,

http://europa.eu/rapid/press-release_IP-14-54_en.htm.

http://europa.eu/rapid/press-release_IP-14-54_en.htm

115

VIII) Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı

Tahsisat yaklaşımları Tahsisat, dinamik ürüne dayalı kıyaslamaya göre ücretsiz tahsisat ile açık arttırmanın bir kombinasyonuna dayalıdır. Bir yatırım planı Mayıs 2013’te onaylanmıştır:

354 Bu plan, Programdan gelen

açık arttırma tahsislerinden elde edilen getirilerin nasıl kullanılacağını ortaya koymakta ve finansman önceliklerini tavsiye etmektedir. Sera Gazı Azaltım Fonu, hem tahsislerin açık arttırmasından hem de merkezi rezervden elde edilen getirilerin tümünü almaktadır. Finansmanın üç kilit alanda önceliklendirilmesi tavsiye edilmektedir: sürdürülebilir toplumlar ve temiz ulaştırma; enerji verimliliği ve temiz enerji; doğal kaynaklar ve atığın (atık depolama alanlarından) yönünün değiştirilmesi. Finansman için seçilebilirlik, ilk fikirden uygulamaya kadar her türde faaliyeti içermektedir. Finansman için başvuran kamu sektörü kurumları, takip edilecek süreçler ve paranın kullanımına dair mevzuat gereksinimlerine riayet etmelidir. Ağustos 2013’te, açık arttırmaya ilişkin iki benzer davada ARB’nin lehine alınan karar olmuştur

355. Hem Kaliforniya Ticaret Odası hem de Morning

Star Ambalaj Şirketi, Kaliforniya Programı altındaki tahsis açık arttırmalarının bir vergiye eşdeğer olduğu ve bu yüzden de yönetmelik gelişiminin uygun organlar üzerinden onay almamış olduğunu ileri sürmüşlerdir. Hakim durumun böyle olmadığı ve açık arttırmaların bir yönetmelik harcına benzer olduğu, bu yüzden de müsaade edilebilir olduğu kararını almıştır. Rekabetçilik hususları. Özellikle tarım sektörü ve gıda üreticilerinin karbon maliyetlerini tüketicilerine aktarabilme becerileri düşünülerek, karbon kaçağı değerlendirmeleri sürmektedir. Karbon kaçağı belirleyicileri ve tahsisat yaklaşımları ile ilgili olarak yönetmeliklerdeki herhangi değişikliklerin Kasım 2014’e kadar yerleştirilmesi gerekmektedir. Şubat 2014’te ARB, tüm sektörlerde karbon kaçağını ele almak üzere günümüzde kullanılan ücretsiz tahsisat yaklaşımına alternatif olarak, çimento sektöründeki karbon kaçağı sorununa eğilmek için bir sınır karbon ayarlaması ihtimalini görüşmek için bir kamu toplantısı düzenlemiştir. Temmuz 2014’de detaylı bir önerge beklenmektedir.

356

Denkleştirmelerin kullanılması. Kaliforniya denkleştirme protokolleri sadece alt 48 eyalette geçerlidir.

357 Eğer Québec tarafından piyasaya

sürülmüşse, Kanada’dan gelen denkleştirmeler de kabul edilmektedir. Kaliforniya tarafından piyasaya sürülen denkleştirmeler, onaylı bir denkleştirme protokolüne riayet etmelidir. Ormanlar, kentsel ormanlar, hayvancılık ve ozon tabakasını inceltici maddelerle ilişkili projeler için protokoller mevcuttur. Hâlihazırda iki adet yeni protokol tartışılmaktadır – madende metan yakalanması ve pirinç yetiştirme – bunlara ilişkin kararların sırasıyla İlkbahar ve Sonbahar 2014’ta alınması beklenmektedir. ARB, düzenli olarak erken eylem denkleştirme projelerini düzenli olarak listelemekte, gönüllü kredileri uyum denkleştirmelerine ve ARB’nin denkleştirme protokolü altında geliştirilmiş olan uyum denkleştirme projelerine dönüştürmektedir. ARB, Nisan 2014 itibariyle 7,5 milyon üzeri uyum ve erken eylem denkleştirmesini piyasaya sürmüştür.

358

354

Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Üst Sınır Emisyon Ticareti Açık Arttırma Getirileri Yatırım Planı: 2013–14 ila 2015–16 Mali

Yılları, 14 Mayıs 2013. 355

Kaynak: Kaliforniya Üst Mahkemesi, Sacramento Vilayeti, 34-2012-80001313 sayılı Dava ve 34-2013-80001464 sayılı İlişkili Davada

İletilen Konularda Ortak Karar, 28 Ağustos 2013. 356

Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı: Çimento Sektörü için Potansiyel Sınır

Karbon Ayarlaması, 5 Şubat 2014, http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/meetings/020514/border-carbon-adjustment.pdf. 357

Alt 48 eyalete Alaska ve Hawaii dahil değildir. 358

Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Kaliforniya’nın Uyum Denkleştirme Programı, 19 Şubat 2014.

http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/meetings/020514/border-carbon-adjustment.pdf

116

Kabul gören sektörlere dayalı sistemlerden gelen uluslararası denkleştirmeler, birinci ve ikinci (yükümlülüğe) uyum dönemlerinde toplam uyum taahhüdünün %2’si sınırına kadar kullanılabilir (veya denkleştirmelerin kullanımı için toplam %8 sınırının %25’i) ve bu rakam, üçüncü uyum dönemi için azami %4’tür. Çerçeve, yeterli kalitedeki uluslararası programların katılımına imkân verecek şekilde ve bir bölgede sektör düzeyinde yapılandırılmaktadır. Bu çerçeve özellikle REDD+’e atıfta bulunmaktadır fakat daha fazla gelişmeye ihtiyacı vardır. Nihayetinde REDD+’dan daha geniş çaplı olarak kullanılabilir.

359

Performans ve verimlilik Açık arttırmada tahsis fiyatları kararlıdır ve Programın başında belirtilen aralıktadır. Rezerv açık arttırmaları henüz tetiklenmemiştir zira tahsis fiyatları ciddi ölçüde tetikleme fiyatı olan US$40’ın altında kalmıştır.

360

Diğer planlarla bağlantılar. Ekim 2013’te, ARB ve Québec Hükümeti, iki Üst Sınır Emisyon Ticareti programlarının birbirine bağlanması işlemine devam edileceği kararını almıştır. Bu açıklamanın ana özelliği, iki programı uyumlulaştırmak ve entegre etmek için beraber çalışmaya yönelik süreci tanımlayan açık bir anlaşma yer almış olmasıdır.

361 Resmi olarak birbirleri arasında

bağlantı kurulması Ocak 2014’te başlamıştır. İlk ortak açık arttırmaların Sonbahar 2014’te gerçekleşmesi beklenmektedir.

362 Bir

bağlantı hazırlık raporu, programların gelecekteki gelişiminin koordine edilmesi ve ortak bir açık arttırma platformuna yönelik çalışmalar dâhil daha fazla çalışmanın gerekli olduğu bazı alanları ana hatlarıyla belirtmektedir.

363 Bu iki program arasında bağlantı kurulması, iki

programın ortak gelişim güzergâhının bir sonucu olmuştur; her ikisi de Batı İklim İnisiyatifi (WCI) şablonlarını kullanmaktadır. Buna ek olarak Kaliforniya ve Québec Programlarının, bağlantı için uygun olarak değerlendirmek üzere zaten önceden tanımlı kriterleri mevcuttur. Programlar ortak bir sicil sistemini, Uyum Aracı Takip Sistem Hizmetini (CITSS) kullanacaktır.

Geleceğe bakış. Genel içerikli mevzuata dair önerilen düzeltmeler tahsisat kurallarını, piyasa programının ve denkleştirme programının hayata geçirilmesini içermektedir.

364 Tahsisat kuralları içerisinde ARB,

mevcut sektörler için desteğe geçişte değişiklikler ve yeni sektörler için tahsisatı planlamaktadır.

359

Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, ARB Emisyon Ticaret Programına Genel Bakış, 21 Ocak 2011,

http://www.arb.ca.gov/cc/factsheets/emissions_trading_program.pdf. 360

Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu Üç Aylık Açık Arttırma 6 Şubat 2014, Özet Sonuçlar

Raporu, 24 Şubat 2014, http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/auction/february-2014/results.pdf. 361

Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Bağlantı Kurulması, erişim tarihi: 6 Ocak 2014,

http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/linkage/linkage.htm. 362

Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Vali Brown’a Mektup, 1 Kasım 2013,

http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/linkage/readiness_report_transmittal_final.pdf. 363

Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Bağlantıya Hazırlık Raporu, 1 Kasım 2013. 364

İlave özel değişiklikler arasında şunlar yer almaktadır: kurşun asit pil geri dönüştürücülerinin eklenmesi; eşik değerlerin dahil edilmesine

açıklık getirilmesi ve atıktan enerji üretme tesislerinin arıtımındaki değişikliler; tahsisatın gerçekleşmiş olduğu ancak uyum döneminin sona ermediği yerde kapanışara nasıl muamele edileceğine karar vermek için bir yer iminineklenmesi; tahsisatların verilmesi ve sonra kuruluşların tercihli katılma yönündeki isteklerini geri çekmeleri durumunu önlemek için tercihli katılan kuruluşlara dair açıklamalar; gönüllü okuruluşlar olarak katılacak olan bireylerin veya kayıtlı katılımcıların çıkar çatışmalarının olmadığını temin etmeye yönelik piyasayı koruma hükümleri; kaynak karıştırma konusuna açıklık getirilmesi; askeri tesislerin muaf tutulmasına ilişkin bir sona erme hükmünün çıkartılması; borç almanın kısıtlı kullanımına müsaade edilmesi; kısıtlı borç almaya olanak sağlamak üzere tahsisat tarihinin 15 Ekim’den 1 Kasım’a kaydırılması; kaçak yardım faktörünün kaydırılması böylece ikinci uyum dönemi için %100’de tutulmasının sağlanması. Üçüncü uyum döneminde, yüksek kaçak sınıflandırmaları için %100, orta için %75 ve düşük için %50 olacaktır. Üçüncü uyum döneminde, kaçak sınıflandırmalarının değerlendirilmesi öngörülmektedir; akış yukarı petrol ve doğal gaz, rafineri, cam imalatı dahil birçok sektör ve diğerleri için revize edilmiş veya değiştirilmiş ürün kıyas noktaları; doğal gaz tedarikçilerine tahsisat için yeni önerge (yaklaşım, %100 ücretsiz tahsisat ile başlayacak, sonra gönderiler ve ilgili fonların kullanımı konusunda çeşitli aşamalara tabi olacaktır); düzgün çalışacak şekilde Québec ile bağlantı kurulmasına imkân verecek hükümler; denkleştirme projeleri ile ilişkili MRV kurallarına yönelik değişiklikler ve açıklamalar.

http://www.arb.ca.gov/cc/factsheets/emissions_trading_program.pdf

http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/auction/february-2014/results.pdf

http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/linkage/linkage.htm

http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/linkage/readiness_report_transmittal_final.pdf

117

SGE’lerin azaltım yatırımlarını daha fazla desteklemek amacıyla, sanayiye verilecek olan tahsislerin sayısına dair önceden daha fazla uyarı verilebilmesi amaçlanmıştır.

365 Bu çerçevede, tahsislerin

tahsisini destekleyici faktörlerin azaltılmasının366

bir yükümlülük dönemi kadar geciktirilmesi yönünde bir önerge mevcuttur. Devam eden işbirlikçi inisiyatifler arasında Pasifik Kıyısı İklim ve Enerji Eylem Planı (Batı Kıyısı ABD eyaletleri ve British Columbia arasındaki 2008’deki anlaşmalar üzerine oluşturulmuştur) ve Çin ile akdedilmiş bir Anlaşma Muhtırası yer almaktadır.

367

Eyalet düzeyinde karbon fiyatlandırma çabaları, doğrudan veya dolaylı olarak SGE’lerin azaltımına katkıda bulunabilecek diğer eyalet ve federal düzeydeki politikalarla birlikte var olmaktadır. Böylesi politikalara dair bazı örnekler Kutu 8’de gösterilmektedir.

Kutu 8. İlgili bağlamda ABD karbon fiyatlandırma araçları

Başlıca SGE azaltım politikaları: Hem eyalet hem de federal düzeyde, hem ABD’nin tüm sektörlerinde çeşitli faaliyetler gerçekleşmektedir. Eyalet düzeyindeki faaliyetlerin, yerel düzeydeki faaliyetler üzerinde büyük etkisi söz konusudur. Tablo 14, federal düzey politikalar ve eyalet düzeyindeki karbon fiyatlandırma araçları arasındaki muhtemel bağlantılara ışık tutmaktadır.

Tablo 14. ABD’de eyalet düzeydeki en ilgili karbon harici fiyatlandırma politikaları ve bunların karbon fiyatlandırması ile bağlantısı

Politika SGE’ler açısından anlamı Karbon fiyatlandırması ile bağlantı ve örtüşme

Hafif iş taşıtı standardı, Aşama II

Çoğunlukla uzun vadeli etki (2020 sonrasında)

Eyalet düzeyinde karbon fiyatlandırması ile örtüşme, örneğin, Kaliforniya’da ulaştırma da dahil olup, bariz bir bağlantı yoktur

Yeni Kaynak Performans Standardı

Düşük doğalgaz fiyatları nedeniyle referans senaryo (BAU)da neredeyse hiç sapma yok

Eyalet düzeyinde karbon fiyatlandırma mekanizması ile örtüşme (örneğin, Kaliforniya)

Başkanın İklim Eylem Planı (CAP)

Belirlenen hedefler, ulusal emisyonların 2020’de 2005’e göre %17 oranında azaltılması şeklindeki uluslararası emisyon hedefini tutturmaya yol açacaktır, fakat henüz tam olarak uygulamaya geçmemiştir

Açıkça dahil edilen bir karbon fiyatlandırması yoktur ancak planın çeşitli unsurları, Kaliforniya programı ile örtüşebilir

İklim eyleminin kapsamlılığı. ABD’nin Kopenhag Mutabakatındaki emisyon hedefi 2020’de 2005 düzeylerine göre %17 emisyon azaltımı ve ayrıca 2050’ye yönelik bir uzun vadeli hedeftir. Obama’nın “İklim Eylem Planı”, ilişkin olarak kapsamlı bir ilave faaliyetler listesidir ve bunların çoğu henüz uygulamaya geçmemiştir. Azaltım eylemlerini tarif etmektedir ve ABD Çevre Koruma Ajansına (EPA), SGE’lerini düzenlemek için talimatları içermektedir. Ancak şu anda, karbon fiyatlandırması, emisyon ticareti ya da karbon vergilerinin bir incelemesini içermemektedir. EPA, SGE’lerini düzenlemek için Temiz Hava Kanununu kullanmanın imkânlarını araştırmakta ve bu eyaletlerin, karbon fiyatlandırma mekanizmaları dâhil olmak üzere çeşitli politikalar kullanarak yeni kurallara uyma esnekliği sağlamayı içerebilir.

365

Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı için Önerilen Değişiklikler Bildirimi ve Özeti,

erişim tarihi: 25 Şubat 2014, http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/meetings/071813/ctnotice0713.pdf. 366

Bu faktörler, karbon kaçak riski ile ilgilidir ve ücretsiz tahsislerin tahsisatını hesaplamak üzere tahsisat kıyaslama metodolojisi ile

bağlantılı olarak kullanılır. 367

Kaynak: Pasifik Kıyısı İşbirliği, erişim tarihi: 28 Mart 2014, http://www.pacificcoastcollaborative.org/Pages/Welcome.aspx.

http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/meetings/071813/ctnotice0713.pdf

http://www.pacificcoastcollaborative.org/Pages/Welcome.aspx

118

IX RGGI

Kapsam. New Jersey’in 2011’de çekilmesi sonrasında program artık dokuz eyaletin elektrik sektörünün CO2 emisyonlarını içermektedir: Connecticut, Delaware, Maine, Maryland, Massachusetts, New Hampshire, New York, Rhode Island ve Vermont. New Jersey’de bazı paydaşlar, eyaletin RGGI’ye yeniden katılması zorlamaya devam etmektedir. 14 Aralık 2013’te Senato Çevre ve Katı Atık Komitesi, eyaletin inisiyatife katılıp katılmaması için seçmenlere sormak lehine oylama yapılması kararı almıştır. Bu eyalet kararı oylaması henüz planlanmamıştır ve birkaç yıl daha gerçekleşmeyebilir.

368 Mart 2014’te, New Jersey Üst Mahkemesi

Temyiz Kürsüsü, New Jersey idaresinin 2011’de RGGI’dan çekilirken uygun prosedürleri takip etmediği kararını almış fakat bu mahkeme kararı, eyaletin yeniden katılması gerekeceği anlamına gelmemektedir.

369

Performans ve verimlilik 2013’ün üçüncü çeyreğinde açık arttırma fiyatları, aynı dönemde ikincil piyasadaki 3 ABD$’ının biraz üzerindeki ortalama fiyatlara paralel olarak, 3 ABD$’ında kalmıştır.

370 Birincil

piyasadaki ticaret hacmi artmaktadır. RGGI’nin maliyet çevreleme rezervi (CCR) ilk olarak Mart 2014 açık arttırmasında 4 ABD$ olan tetikleme fiyatına ulaşıldığında tetiklenmiş ve ekstra 5 milyon tahsis serbest bırakılıp bu fiyattan satılmıştır.

371

Geleceğe bakış RGGI eyaletleri, Temiz Hava Kanunu altında mevcut elektrik santralleri için önerilen SGE hedefleri ile ilgili olarak beklentilerine dair yorumlarını USEPA’ya göndermişlerdir. Bu yorumlar, erken aktörleri ödüllendirme gereğini ve karbon kirliliğine dair kurallara nasıl uyulacağı konusunda eyaletlere esneklik sağlanması ve diğer mekanizmaların yanı sıra bir piyasaya dayalı yaklaşımı kullanma seçeneğinin sunulması ihtiyacını vurgulamıştır.

372

X Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti Sistemi (Kanada)

Performans ve verimlilik Açık arttırma satışlarının tüm getirileri, enerji verimliliği, yenilenebilir enerjilerin kullanımı, toplu taşımacılık ve ulaştırmanın elektrikli hale gelmesini teşvik eden programları içeren 2013–2020 iklim değişikliği eylem planını uygulamaya geçirmeye adanmıştır. 2020’ye gelindiğinde hükümet, tümüyle SGE azaltım ve iklim değişikliğine uyum inisiyatifine yatırılacak olan en az 3 milyar CAN$ toplamayı beklemektedir. Hâlihazırda Québec’in elektrik üretiminin ve %98’i ve enerji kullanımının %50’si, çoğunlukla hidro ve rüzgâr olmak üzere yenilenebilir kaynaklardan gelmektedir.

373

368

Kaynak: Friedman, M., Senato Paneli, RGGI’ye Geri Katılmak için Chris Christie’yi Pas Geçmenin Yollarını Arıyor, 12 Aralık 2013,

http://www.nj.com/politics/index.ssf/2013/12/senate_panel_seeks_to_go_around_chris_christie_to_re-join_rggi.html ;Çevresel Finans, RGGI: Canlandırılan bir Sera Gaz İnisiyatifi, 12 Mart 2014, http://www.environmental-finance.com/content/analysis/rggi-a-revived-greenhouse-gas-initiative.html. 369

Kaynak: Sheppard, K., Court: Christie İdaresi Emisyon Programından Ayrılırken Kurallara Riayet Etmedi, 25 Mart 2014. 370

Kaynak: Potomac Economics, RGGI CO2 Tahsisleri için İkincil Piyasa Raporu: 2013 Dördüncü Çeyreği, Şubat 2014. 371

Kaynak: Regional Greenhouse Gas Initiative, Inc., Açık Arttırma Sonuçları, erişim tarihi: 25 Nisan 2014,

http://www.rggi.org/market/co2_auctions/results/auction-23. 372

Kaynak: Esty, D.C. ve ark., İdareci McCarthy’e Mektup, 2 Aralık2013, http://www.rggi.org/docs/RGGI_States_111d_Letter_Comments.pdf. 373

Kaynak: Ministere du Developpement durable, de l’Environnement, de la Faune et des Parcs, Doğrudan İletişim, 31 Mart 2014.

http://www.nj.com/politics/index.ssf/2013/12/senate_panel_seeks_to_go_around_chris_christie_to_re-join_rggi.html

http://www.environmental-finance.com/content/analysis/rggi-a-revived-greenhouse-gas-initiative.html

http://www.environmental-finance.com/content/analysis/rggi-a-revived-greenhouse-gas-initiative.html

http://www.rggi.org/market/co2_auctions/results/auction-23

http://www.rggi.org/docs/RGGI_States_111d_Letter_Comments.pdf

119

Diğer planlarla bağlantılar Québec ve Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti programları resmi olarak 1 Ocak 2014’te birbirine bağlanmıştır.

374 2013 sırasında detaylı hazırlıklar gerçekleşmiştir

(Kaliforniya’ya ilişkin Bölüm 4.2.3’e bakınız). Anlaşmanın bir parçası olarak bağlantıyı izlemek ve koordine etmek için bir danışma komitesi oluşturulmuştur. Québec bu komitede, Sürdürülebilir Kalkınma, Çevre, Vahşi Yaşam ve Parklar Yardımcı Bakan Vekili ile, Kaliforniya ise bir ARB Üst Düzey Görevlisi ile temsil edilmektedir. Sistemlerin uyumunun devamını teminen düzenli konsültasyonlar gerçekleştirilmektedir. Québec ve Kaliforniya, bir üst sınır emisyon ticaret sistemini kurmuş olan tek WCI üyeleridir. Ancak Kurul toplantılarına Ontario ve British Columbia Kanada vilayetleri de katılmıştır.

375 Québec ve

Kaliforniya’nın sistemlerine bağlanabilecek olan benzeri sistemler oluşturmak isteyen diğer vilayetlerin ve eyaletlerin katılımı da memnuniyetle karşılanacaktır.

XI Avustralya CPM

Avustralya CPM, Temmuz 2012’de hizmete girmiştir. İki adımda gerçekleşmektedir: 2012’den 2015’e kadar bir sabit fiyat dönemi ve 2015’te başlaması planlanan bir esnek fiyat dönemi. CPM’nin durumu şu anda belirsizdir. Mevcut idare, CPM’yi yürürlükten kaldırmayı ve Doğrudan Eylem Planını uygulamaya geçirmeyi teklif etmektedir.

376

Yenilenebilir Enerji Hedefi ile birlikte Doğrudan Eylem Planının gayesi, 2020’ye gelindiğinde Avustralya’ya, 2000 emisyonlarının %5 altında kalmaya yönelik mevcut minimum emisyon azaltım hedefini tutturmada yardımcı olmaktır.

377

Doğrudan Eylem Planının amacı, tüm ekonomi çapında azaltım faaliyetlerini teşvik etmektir. Doğrudan Eylem Planının ana öğesi, Emisyon Azaltım Fonudur.

378 Hükümet, “reverse” açık arttırmalar

yapısında, düşük maliyetli emisyon azaltımları için mali teşvikler vererek fon üzerinden azaltımları “satın almayı” planlamaktadır. Fonun 1 Temmuz 2014’ten 202’ye kadar çalışması düşünülmüştür ve ilk olarak 2,55 milyar A$ (2,3 milyar ABD$) tahsisat alacaktır.

379Fon,

mevcut Karbon İşleme İnisiyatifine (CFI) dayanmaktadır. Doğrudan Eylem Planı ışığında yapılan emisyon azaltımlarına CFI altındaki ile aynı ACCU’lar verilecektir. Hükümet, Emisyon Azaltım Fonu altında sunulacak olan sözleşmelerin süresi konusunda müzakereler yapmaktadır.

380

Emisyon Azaltım Fonu altında firmalar, tarihsel BAU emisyonlarına eşit düzeyde emisyonlarını azaltmaya teşvik edilecektir. Firmaların referans değer emisyonları altında kalmaya yönelik teşvik etmek için ilave bir ‘koruma’ mekanizması geliştirilecektir. En yakın tarihli Beyaz Rapor, yaklaşıma dair daha fazla detay vermektedir.

381

374

Kaynak: Québec Hükümeti, Gazette Officielle Du Québec, Cilt 145, No 49, 4 Aralık 2013. 375

Kaynak: WCI, Inc., http://www.wci-inc.org/docs/2013-09-19_WCI%20Inc%20Board%20Minutes.pdf, Yönetim Kurulu Toplantı Tutanağı,

19 Eylül 2013. 376

Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, Karbon Fiyatlandırma Mekanizması, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Pages/default.aspx. 377

Koşullu %5-25 hedef aralığı hâlâ durmaktadır. 378

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Avustralya Hükümeti, Emisyon Azaltım Fonu, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.environment.gov.au/topics/cleaner-environment/clean-air/emissions-reduction-fund. 379

Kaynak: Avustralya Hükümeti, Emisyon Azaltım Fonu Beyaz Rapor, Nisan 2014. 380

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Avustralya Hükümeti, Emisyon Azaltım Fonu Yeşil Rapor, 2013. 381

Kaynak: Avustralya Hükümeti, Emisyon Azaltım FonuBeyaz Rapor, Nisan 2014.

http://www.wci-inc.org/docs/2013-09-19_WCI%20Inc%20Board%20Minutes.pdf

http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Pages/default.aspx

http://www.environment.gov.au/topics/cleaner-environment/clean-air/emissions-reduction-fund

120

Hükümet, CPM’nin mevzuat temelini oluşturan Temiz Enerji Kanunu 2011’ü yürürlükte kaldıracak olan Temiz Enerji Mevzuatı (Karbon Vergisinin Yürürlükten Kaldırılması) Yasa Tasarısı 2013’ü ve bir takım diğer yasa tasarılarını getirerek, Kasım 2013’te CPM’yi yürürlükten kaldırma sürecini başlatmıştır.

382 Yasa Tasarısında, tasarı bu tarihten

önce yasalaşmasa dahi, CPM’nin 30 Haziran 2014’te son bulacağı belirtilmiştir. Yasalaşmanın daha geç bir tarihte gerçekleşmesi halinde geriye dönük değişiklikler uygulanacaktır.

383

CPM’yi yürürlükten kaldırmak için tasarının hem Temsilciler Meclisinden hem de Senatodan geçmesi gerekmektedir. Hükümet, Temsilciler Meclisinde oy çoğunluğuna sahip olduğundan yasa tasarısı, 21 Kasım 2013’te Temsilciler Meclisinden geçmiştir.

384 Ancak

hükümet, Senatoda oy çoğunluğuna sahip değildir385

ve Senato yasa tasarısını 20 Mart 2014’te reddetmiştir.

386 Temmuz 2014’te

Senatonun bileşimi değişecektir, bu da tasarının 2014’ün daha ileriki bir tarihinde onaylanmasına neden olabilir. Bu arada Avustralya’nın CPM’si işlemlerine devam etmektedir ve ilk yıl işletimini 30 Haziran 2013’te tamamlamıştır. Planın ilk üç yılında sabit karbon fiyatı bulunmaktadır: Birinci yıl için A$23 (US$20.52) olan rakam ikinci yıl A$24.15 (US$21.54) fiyatına yükselmiştir.

387

Kapsam CPM’nin birinci ticari yılında, Yükümlü Tüzel Kuruluşlar Kamu Bilgileri Veritabanında (LEPID) yayınlandığı üzere mekanizmaya 348 kuruluş dahil edilmiştir.

388 14 Mart 2014 itibariyle

bu kuruluşlarca rapor edilen toplam yıllık emisyonlar, 285 MtCO2e olmuştur. Şubat 2014’te, Avustralya’nın emisyon azaltım hedefini gözden geçirmekle görevlendirilen İklim Değişikliği Kurumu, 2020 hedefinin 2000 emisyonlarının %5 altı yerine asgari %15 altına inilmesi şeklinde arttırmasını tavsiye etmiştir. Avustralya’nın Kyoto Protokolü KP1’i altındaki kullanılmamış tahsisler naklini hesaba katarak, İklim Değişikliği Kurumu 2020’ye kadar 2000 emisyonlarının %19 altında olacak şekilde etkin bir hedef tavsiye etmiştir. Tavsiye edilen hedef altında CPM’nin üst sınırı ve esnek fiyat dönemi Tablo 15’te gösterilmektedir.

389

382

Kaynak: Çevre Bakanlığı, Avustralya Hükümeti, Karbon Vergisinin Yürürlükten Kaldırılması, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.environment.gov.au/topics/cleaner-environment/clean-air/repealing-carbon-tax. 383

Kaynak: Avustralya Meclisi, Temiz Enerji Mevzuatı (Karbon Vergisinin Yürürlükten Kaldırılması) Yasa Tasarısı 2013, erişim tarihi: 21

Ocak 2014, http://parlinfo.aph.gov.au/parlInfo/search/display/display.w3p;query=Id%3A%22legislation%2Fbills%2Fr5137_first-reps%2F0000%22. 384


Ocak 2014, http://www.aph.gov.au/Parliamentary_Business/Bills_Legislation/Bills_Search_Results/Result?bId=r5137. 385

Kaynak: Avustralya Meclisi, Senato Bileşimi, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.aph.gov.au/Senators_and_Members/Senators/Senate_composition. 386


Ocak 2014, http://parlinfo.aph.gov.au/parlInfo/search/display/display.w3p;query=Id%3A%22legislation%2Fbillhome%2Fr5137%22. 387

Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, Sabit Fiyat 2012–2015, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/About-the-Mechanism/Fixed-Price-2012-15/Pages/default.aspx. 388

Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, 2012–13 Mali Yılı için LEPID, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Liable-Entities-Public-Information-Database/LEPID-for-2012-13-Financial-year/Pages/default.aspx. 389

Kaynak: İklim Değişikliği Kurumu, Avustralya Hükümeti, Avustralya’nın Sera Gazı Emisyonlarının Azaltılması – Hedefler ve İlerlemenin

Gözden Geçirilmesi, Nihai Rapor, Şubat 2014, http://climatechangeauthority.gov.au/sites/climatechangeauthority.gov.au/files/files/Target-Progress-Review/Targets%20and%20Progress%20Review%20Final%20Report.pdf.

http://www.environment.gov.au/topics/cleaner-environment/clean-air/repealing-carbon-tax

http://parlinfo.aph.gov.au/parlInfo/search/display/display.w3p;query=Id%3A%22legislation%2Fbills%2Fr5137_first-reps%2F0000%22

http://www.aph.gov.au/Parliamentary_Business/Bills_Legislation/Bills_Search_Results/Result?bId=r5137

http://www.aph.gov.au/Senators_and_Members/Senators/Senate_composition

http://parlinfo.aph.gov.au/parlInfo/search/display/display.w3p;query=Id%3A%22legislation%2Fbillhome%2Fr5137%22

http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/About-the-Mechanism/Fixed-Price-2012-15/Pages/default.aspx

http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Liable-Entities-Public-Information-Database/LEPID-for-2012-13-Financial-year/Pages/default.aspx

http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Liable-Entities-Public-Information-Database/LEPID-for-2012-13-Financial-year/Pages/default.aspx

http://climatechangeauthority.gov.au/sites/climatechangeauthority.gov.au/files/files/Target-Progress-Review/Targets%20and%20Progress%20Review%20Final%20Report.pdf

http://climatechangeauthority.gov.au/sites/climatechangeauthority.gov.au/files/files/Target-Progress-Review/Targets%20and%20Progress%20Review%20Final%20Report.pdf

121

Tablo 15. Esnek fiyat döneminin ilk beş yılı için CPM senaryoları için önerilen üst emisyon sınırı

Yıl 2000 düzeylerinin %15 altındaki 2020 hedefi altındaki üst sınır (MtCO2e)

2015–16 234

2016–17 229

2017–18 222

2018–19 215

2019–20 209

Rekabetçilik hususları İşler ve Rekabetçilik Programı altında, ilk

yılda toplamda bedava karbon birimi için 129 başvuru onaylanmış ve 104 milyon birim piyasaya sürülmüştür.

390 11 Mart 2014 itibariyle,

ikinci yıl için 111 başvuru onaylanmıştır ve 84 milyon birim piyasaya sürülmüştür.

391

Denkleştirmelerin kullanılması Sabit fiyat döneminin ilk yılı için 281 milyon karbon birimi ve 2,6 milyon ACCU tedavülden kaldırılmıştır. Uluslararası krediler, sabit fiyat döneminde uyum için kullanılamaz.

Performans ve verimlilik Avustralya’nın toplam emisyonları ilk CPM yılında, bir önceki yıla kıyasla sadece %0,1 gerilemiştir.

392

Ancak, sektörlerden gelen ve CPM kapsamında yer alan SGE’ler, aynı dönemde %1,5 azalmıştır. Toplam CPM emisyonlarının %50’sinden fazlasını kapsayan elektrik üretim sektöründe emisyonlar %6 oranında azalmıştır. Kaçak emisyonlar %11 artmış fakat bunlar, kapsanan emisyonların %15’ten azını temsil etmektedir.

393 CPM’nin yıllık üst sınırlarının,

Avustralya’nın 2012–2020 için emisyon azaltım hedefini tutturma ihtimalinin yüksek olmasını emin kılacak şekilde tasarlanmış olduğunu belirtmekte fayda vardır.

Diğer planlarla bağlantılar CPM’nin muhtemel yürürlükten kaldırılması ile gelecekte 2018'e kadar iki yönlü birbirleri arasında bağlantı kurulmasına dair AB ile müzakereler kesilmiştir. CPM’nin yürürlükten kaldırılması halinde, 2015’ten itibaren AB ETS ve Avustralya’nın CPM’si arasında tek yönlü bağlantı durumu da söz konusu olmayacaktır.

390

Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, 2012–13 Mali Yılında Piyasaya Sürülen Birimler, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Industry-Assistance/jobs-and-competitiveness-program/free-carbon-units/Pages/units-issued-in-2012-13.aspx. 391

Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, Ücretsiz Karbon Ünitelerinin Piyasaya Sürülmesi, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,

http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Industry-Assistance/jobs-and-competitiveness-program/free-carbon-units/Pages/default.aspx. 392

Kaynak: Hunt, G., Karbon Vergisi Altında Ülke içi Emisyonlarda Bir Değişiklik Yok, 24 Ekim 2013,

http://www.environment.gov.au/minister/hunt/2013/mr20131024.html?utm_source=mins&utm_medium=rss&utm_campaign=feed. 393

Kaynak: İklim Değişikliği Kurumu, Avustralya Hükümeti, Avustralya’nın Sera Gazı Emisyonlarının Azaltılması – Hedefler ve İlerlemenin

Gözden Geçirilmesi, Nihai Rapor, Şubat 2014.





http://www.environment.gov.au/minister/hunt/2013/mr20131024.html?utm_source=mins&utm_medium=rss&utm_campaign=feed

122

Karbon Fiyatlandırma Mekanizması ve Doğrudan Eylem Planının Karşılaştırılması Birçok rapor, Doğrudan Eylem Planı altında teklif edilen fonlarla Avustralya’nın emisyon azaltım hedefini tutturamayacağını, hatta 2020’ye gelindiğinde 2000 emisyonlarının %8 ila 18 üzerine çıkacağını belirtmektedir.

394 Ancak

bu çalışmalar, teklif edilen fonların tam tasarım detayları olmadığından, varsayımlara dayandırılmak zorunda kalmıştır.

XII JCM

Japon hükümeti tarafından geliştirilen JCM, düşük karbonlu teknolojiler, ürünler, sistemler, hizmetler ve altyapının gelişmekte olan ülkelere transferini desteklemektedir.

395 Japonya, JCM kredilerinin

Japonya’nın emisyon azaltım hedefine yönelik kullanımına müsaade edilmesi için JCM’nin UNFCCC FVA altında uluslararası platformda tanınmasını istemektedir.

Hükümet, JCM’yi, CDM’ye yardımcı olarak görmekte, fakat KP2’yi imzalamayacak olduğu için CER’lere gelecekteki erişim, Japonya kuruluşlarının doğrudan katılımı olan CDM projelerinden elde edilen CER’lerle sınırlı olacaktır.

396 Bu nedenle 2020 öncesi JCM krediler

için talep hükümetten veya ülke içi sistemlerine katılmakta olan bazı Japon özel sektör çevrelerinden gelebilir ancak talep seviyesi oldukça büyük bir belirsizlik teşkil etmektedir.

JCM, CDM’nin uygulamaya geçirilmesinde Japonya hükümeti tarafından tespit edilen zorluklarla baş etmek için tasarlanmıştır. Bu nedenle JCM’nin yapısı, bazı değişikliklere rağmen CDM’ninkine benzemektedir.

397 Örneğin, her bir projenin varsayımsal senaryolar

karşısından getirdiği katma değerin değerlendirilmesinde JCM, SGE’lerde net bir azaltımı temin etmek için, diğerlerinin yanı sıra, pozitif listeler ve kıyas noktalarının ve standardize referans değerlerin kullanımını önermektedir.

398 Bu, JCM altında projelerin geniş olarak

kapsanmasına imkân sağlamayı amaçlamaktadır. Ayrıca, şu anda tanımlanmakta olan MRV kuralları, basit ve şeffaf olmayı hedefleyecektir. JCM altında, projelerin daha fazla kuruluşlarca onaylanıp doğrulanmasına müsaade edilmektedir (yani DOE’lerin yanı sıra ISO 140565 ile akredite edilmiş kuruluşlar). JCM yönetimi kısmen bağımsız yapıdadır: belli bir ev sahibi ülkede proje için kurallar ve rehber bilgilerin tanımlanmasında bir miktar esneklik bulunmakta ancak yine de, diğer ev sahibi ülkelerle tutarlılık sağlanmalıdır. JCM’nin aşması gereken zorluklardan biri, çevresel bütünlük ve standartlaştırılmış kuralları birleştirmesi olacaktır.

Günümüzde, JCM’nin uluslararası çerçeve altına nasıl yerleşeceği ve bunun genel anlamda yaptırımlara uyum maliyetleri üzerinde nasıl bir etki yaratacağı belirsizdir. JCM projeleri uygulamaya geçirilip, FVA etrafındaki müzakereler ilerledikçe, bu durum daha bir netlik kazanacaktır.

394

Kaynak:İklim Enstitüsü, İklim Politikası Koalisyonu ve Ulusal İklim Çıkarı, Ağustos 2013; RepuTex, Sayıların Ardında: Doğrudan Eylem

Planına Ulaşılması, 12 Eylül 2013, http://www.reputex.com/publications/behind-the-numbers-adding-up-to-the-direct-action-plan/. 395

Kaynak: Japonya Hükümeti, Ortak Kredilendirme Mekanizmasındaki (JCM) Güncel Gelişmeler, Aralık 2013,

http://www.mmechanisms.org/document/20131226_JCM_goj.pdf. 396

Kaynak: Hongo, T., Mitsui Küresel Stratejik Çalışmalar Enstitüsü, Uluslararası Emisyon Ticareti Derneği, Sera Gazı Piyasası 2013, 2013. 397

Kaynak: Sterk, W., Kachi, A., ve Taenzler, D., Uluslararası Karbon Piyasası için bir Tutkal olarak CDM?, Şubat 2013,

http://www.dehst.de/SharedDocs/Downloads/EN/Publications/discussion_paper_glue_CDM.pdf?__blob=publicationFile. 398

Net SGE azaltımını temin etmek için emisyon azaltımlarının nasıl hesaplandığına dair daha fazla bilgi için bakınız: Japonya Hükümeti,

Ortak Kredilendirme Mekanizmasındaki (JCM) Güncel Gelişmeler, Aralık 2013, http://www.mmechanisms.org/document/20131226_JCM_goj.pdf.

http://www.reputex.com/publications/behind-the-numbers-adding-up-to-the-direct-action-plan/


http://www.dehst.de/SharedDocs/Downloads/EN/Publications/discussion_paper_glue_CDM.pdf?__blob=publicationFile


123

XIII. Çin (mevcut ve geliştirilmekte olan)

Aşağıda yer alan Tablo 16, pilot Çin ETS’lerinin başlıca bazı özelliklerini göstermektedir. Daha detaylı açıklamalar, tablodan sonra yer almaktadır.

Tablo 16. Çin’deki pilot ETS’lerin başlıca özellikleri Shenzhen Şanghay Pekin Hubei Guangdong Tianjin Chongqing

Karbon Yoğunluğu Hedefi (2011–2015)

-%21 -%21 -%18 -%17 -%19,5 -%19 -%17

2010’da bölgenin toplam emisyonları

399

MtCO2e

83,4 230 110 306 541 155 131

Eşik değeri >20,000 tCO2e

>20,000 tCO2e

>10,000 tCO2e

>60,000 tSCE

>20,000 tCO2e

>20,000 tCO2e

>20,000 tCO2e

2013 yılında kapsamda yer alan kurumlar

400

635 191 490 138 242 114 N/A

İlk yıl tahsisleri

401

33 Mt 160 Mt 50 Mt 324 Mt402

388 Mt 160 Mt N/A

Kapsanan emisyonlar %

%38 %50 %50 %35 %42 %60 %35-%40

Tahsisat (temel yaklaşımlar)

Kıyaslama Geçmiş emisyonlar +

kıyaslama (elektrik)

Geçmiş emisyonlar +

geçmiş yoğunluk + kıyaslama


kıyaslama


kıyaslama


geçmiş yoğunluk + kıyaslama (elektrik)

Geçmiş emisyonlar

Cezalar 3x piyasa fiyatı

10K–100K CNY

3–5x piyasa fiyatı

3x piyasa fiyatı

3x piyasa fiyatı

N/A 2x piyasa fiyatı

Denkleştirmeler %10 %5 %5 %10 %10 %10 N/A

Kapsam Birçok emisyon ticaret sisteminden farklı olarak pilot Çin ETS’lerinde artan bir üst sınır bulunmaktadır. Üst sınır, 2005’e kıyasla 2020 için toplamda %40-45 karbon yoğunluğu azaltım hedefine uygundur (ya da 2015’e kıyasla %11,7–19 karbon yoğunluğunun azaltılması).

403

399

Kaynak: Quemin, S. ve Wang, W., Çin’de İklim Değişikliği Politikaları ve Emisyon Ticaretinin Gelişimine Genel Bakış, 20 Mart 2014,

http://www.postcarbonpathways.net.au/2014/03/21/overview-of-climate-change-policies-and-development-of-emissions-trading-in-China/#.U13Qw_mSzVU. 400

Kaynak: SinoCarbon, 2013 Karbon Piyasaları Yıllık Raporu, Ocak 2014. 401

Kaynak: 21nci Yüzyıl İşletme Habercisi, Çin Karbon Piyasası Beklentileri: Likidite, Üst Sınır ve Azaltım Potansiyeli, 21 Ocak 2014,

http://epaper.21cbh.com/html/2014-01/21/content_89329.htm?div=-1. 402 Kaynak: SinoCarbon, Hubei, Ticaret Tahsisat Planını Açıklıyor, 31 Mart 2014,

http://mp.weixin.qq.com/s?__biz=MjM5NjgzMjQ2NA==&mid=200162138&idx=1&sn=ce2f4c04c48d298aa1b8d8387be22fe1. 403

Kaynak: Dünya Kaynakları Enstitüsü, Çin’in Devlet Konseyi, %40-45 Karbon Yoğunluğu Hedefini Açıklıyor. 26 Kasım 2009,

http://www.wri.org/blog/China%E2%80%99s-state-council-unveils-40-45-carbon-intensity-target.

http://www.postcarbonpathways.net.au/2014/03/21/overview-of-climate-change-policies-and-development-of-emissions-trading-in-China/#.U13Qw_mSzVU

http://www.postcarbonpathways.net.au/2014/03/21/overview-of-climate-change-policies-and-development-of-emissions-trading-in-China/#.U13Qw_mSzVU

http://epaper.21cbh.com/html/2014-01/21/content_89329.htm?div=-1

http://mp.weixin.qq.com/s?__biz=MjM5NjgzMjQ2NA==&mid=200162138&idx=1&sn=ce2f4c04c48d298aa1b8d8387be22fe1

http://www.wri.org/blog/China%E2%80%99s-state-council-unveils-40-45-carbon-intensity-target

124

Çin’deki pilot sistemlerin çoğu mutlak SGE üst sınırı belirlemişse de Shenzhen’de mecburi yoğunluk üst sınırı bulunmaktadır. Bu, her CNY10.000’lik (US$1.650) endüstriyel üretim için tCO2e olarak hesaplanmaktadır. ETS sektörlerinin daha büyük emisyon azaltım payı vardır, zira karbon yoğunluk hedefi, Shenzhen’in ortalama hedefi olan %21 azaltıma kıyasla 2011’den 2015’e %32’lik bir azalmadır (0,812 tCO2e/CNY10.000’den 0,641 tCO2e/CNY10.000’e).

404

Tahsisat yaklaşımları Tüm işler haldeki pilotlar (Shenzhen hariç), tarihsel yoğunluk veya tarihsel emisyonlara, bazen de sektör büyümesi veya verimlilik ile ilgili ilave faktörlere dayalı olarak ücretsiz tahsisat özelliğine sahiptir. Guangdong, açık arttırmayı kullanan ilk pilot ETS olmuştur.

405 Dört açık arttırmadan sonra, 10,7 milyon tahsis,

CNY60 (US$10) rezerv fiyatından satılmıştır.406

Hubei, 31 Mart 2014’teki ilk açık arttırmasında 2 milyon tahsisi CNY20 (US$3,3) fiyatından satmıştır

407 ve 2014’te 8 milyona kadar tahsisi açık

arttırmaya çıkarmayı planlamaktadır.408

Fiili üretime dayalı olarak pilot sırasında tahsisattaki değişiklikler (“dinamik tahsisat”), Shenzhen,

409 Tianjin

410 ve Şanghay

411için ETS

Uygulama Planlarına dahil edilmiştir.

Elektrik üretim sektörü için tahsisat, pilot ETS’ler çapında benzerlik göstermektedir. Farklı nesil teknolojiler ve tesis kapasitelerinden oluşan kıyas noktalarına dayanmaktadır,

412 ancak Pekin ve Tianjin’de

tarihsel yoğunluk (tCO2/kWh) kullanılmaktadır. Diğer sektörler için temel yaklaşım, tarihsel tahsistir. Tablo 17, hâlihazırda işler haldeki pilotlar için tahsisat yaklaşımlarını özetlemektedir.

413

404

Kaynak: Shenzhen Belediye Hükümeti, Shenzhen ETS Konferansı Basın Açıklaması, 21 Mayıs 2013,

http://www.sz.gov.cn/cn/xxgk/xwfyr/wqhg/20130521/. 405

Kaynak: Guangdong Kalkınma ve Reform Komisyonu, Guangdong ETS Tahsisat ve Açık Arttırma Duyurusu, 10 Aralık 2013,

http://www.gddpc.gov.cn/xxgk/tztg/201312/t20131210_232286.htm. 406

Kaynak: Guangdong Emisyon Borsası, Açık Arttırma Raporları, erişim tarihi: 20 Nisan 2014,

http://www.cnemission.com/article/news/jysgg/. 407

Kaynak: Hubei Emisyon Borsası, İlk Açık Arttırma Raporu, 1 Nisan 2014, http://www.hbets.cn/html/zxggXxpl/1074_1.shtml. 408 Kaynak: SinoCarbon, SinoCarbon, Hubei, Ticaret Tahsisat Planını Açıklıyor, 31 Mart 2014

http://mp.weixin.qq.com/s?__biz=MjM5NjgzMjQ2NA==&mid=200162138&idx=1&sn=ce2f4c04c48d298aa1b8d8387be22fe1 409

Kaynak: Shenzhen Belediye Hükümeti, Shenzhen ETS Uygulama Planı (Taslak), 29 Ekim 2013,

http://fzj.sz.gov.cn:8080/cms/fzbDetails.action?-siteName=fzb&pageId=4443. 410

Kaynak: Tianjin Hükümeti, Tianjin Belediye Halk Hükümeti Ofisi, Tianjin’de Karbon Emisyon Ticaretine ilişkin Ara Dönem Önlemleri, 20

Aralık 2013, http://www.tj.gov.cn/zwgk/wjgz/szfbgtwj/201312/t20131224_227448.htm. 411

Kaynak: Şanghay Belediye Hükümeti, Şanghay Karbon Piyasası Uygulama Planı, 18 Kasım 2013,

http://www.Shanghai.gov.cn/Shanghai/node2314/node2319/node12344/u26ai37414.html. 412

Kaynak: Ecofys, Tianjin ETS tasarımı için Öneriler, 8 Kasım 2013. 413

Kaynak: SinoCarbon, 2013 Karbon Piyasaları Yıllık Rapor, Ocak 2014.

http://www.sz.gov.cn/cn/xxgk/xwfyr/wqhg/20130521/

http://www.gddpc.gov.cn/xxgk/tztg/201312/t20131210_232286.htm

http://www.cnemission.com/article/news/jysgg/


http://mp.weixin.qq.com/s?__biz=MjM5NjgzMjQ2NA==&mid=200162138&idx=1&sn=ce2f4c04c48d298aa1b8d8387be22fe1

http://fzj.sz.gov.cn:8080/cms/fzbDetails.action?-siteName=fzb&pageId=4443

http://www.tj.gov.cn/zwgk/wjgz/szfbgtwj/201312/t20131224_227448.htm

http://www.shanghai.gov.cn/Shanghai/node2314/node2319/node12344/u26ai37414.html

125

Tablo 17. Çin’de işler durumdaki pilot ETS’ler için tahsisat yaklaşımları.

Pilot Tarihsel emisyonlar Tarihsel yoğunluk Kıyaslama

Shenzhen Hayır Elektrik üretim (azınlık) Elektrik üretim(çoğunluk), su tesisleri bina ve endüstri sektörleri

Şanghay Elektrik üretim, kamu binaları hariç endüstri sektörü

Hayır Elektrik üretim, havacılık, havalimanları, deniz limanları

Pekin Çimento, kimyasallar, diğer endüstri sektörleri

Güç/elektrik ve ısı mevcut kapasite

Yeni girenler ve genişleyen kapasite

Guangdong Eş-üretim, çimentoda madencilik, Petro-kimyasallar, demir ve çelik hurda işlemesi

Hayır Elektrik üretim, çimento, uzun işlemli demir çelik yapımı

Tianjin Çelik, kimyasallar, Petro-kimyasallar, rafine işlemleri

Güç/elektrik ve ısı mevcut kapasite

Yeni girenler ve genişleyen kapasite

Hubei414 Çelik, çimento, Petro-kimyasal, kimyasal, otomotiv ve diğer imalat, demirsiz ve diğer metaller, cam ve inşaat malzemeleri, sentetik fiber, kağıt, ecza ürünleri, yiyecek ve içecek

Hayır Elektrik üretim (%50 ön tahsisat, tarihsel emisyonlara dayalıdır, kalanı, kıyaslama noktalarına dayalıdır)

Denkleştirmelerin kullanılması CCER’ler üzerinden gönüllü ticareti teşvik etmek ve ticari faaliyetlerin uygun bir şekilde yürütülmesini temin etmek üzere Haziran 2012’de NDRC “Gönüllü Sera Gazı Emisyon Ticaretinin Yönetimi için Geçici Tedbirler”i yayınlamıştır.

415 Bu doküman ayrıca, CCER üretim projelerinin

değerlendirmesi için CDM DOE’lerine yeterlik verilmesi için sıkı personel ve sermaye gereksinimlerini de içermektedir. Nisan 2014’e gelindiğinde NDRC, 4 tur, CDM metodolojisine dayalı 178 CCER metodolojisi yayınlamıştır.

416 Yaklaşık 200 proje NDRC

tarafından onaylanmış, resmi CCER kaydını beklemekte ve bunun da 2014’ün ortalarına doğru sonuçlanması beklenmektedir.

417

Fiyat dengeleme mekanizması Ulusal sistemin bir türde fiyat dengeleme mekanizması içereceğine dair bazı görüşmeler olmuştur ancak, buna dair detaylar henüz teyit edilmemiştir.

418 Shenzhen,

Guangdong ve Hubei, dalgalanmaları yönetmek üzere bir kenara rezerv tahsisler ayırmışlardır.

Performans ve verimlilik Fazla değişiklik gösteren fiyatlar, Çin için ulusal çapta bir ETS’nin geliştirilmesi için zorluk teşkil edebilir. Pilot ETS’lerdeki karbon fiyatları günümüze dek Shenzhen’de yaklaşık CNY120/tCO2e (US$20)

419 ile Hubei’de CNY22/tCO2e (US$3,6)

arasında değişmektedir.420

414

Kaynak: Hubei Emisyon Borsası, Hubei ETS Başlatıldı, erişim tarihi: 8 Nisan 2014, http://www.hbets.cn/html/zxdtXwzx/1079_1.shtml. 415

Kaynak: Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, Gönüllü Sera Gazı Emisyon Ticaretinin Yönetimi için Geçici Tedbirler, erişim tarihi: 5

Mart 2014, http://qhs.ndrc.gov.cn/zcfg/t20120621_487133.htm. 416

Kaynak: Çin Onaylı Emisyon Azaltım Borsası Bilgi Platformu, n.d., http://203.207.195.145:92/ccer.aspx. 417

Kaynak: Reuters, Çin’in Kamu Hizmetleri, Karbon Denkleştirme Piyasasında Tercihli Kurallara Geçiyor, 8 Ocak 2014,

http://in.reuters.com/article/2014/01/08/China-carbon-idINL3N0KI2E820140108. 418

Kaynak: Uluslararası Emisyon Ticareti Derneği, Çin’de Emisyon Ticareti için Kullanıcı Rehberi, Eylül 2013. 419

Shenzhen İklim Borsası, fiyatlandırma verilerini günlük bazda Çin Emisyon Borsası Web Sitesi üzerinden güncellemektedir. Kaynak: Çin

Emisyon Borsası, erişim tarihi: 24 Ocak 2014, http://www.szets.com/Portal/home.seam. 420

Kaynak: Hubei Emisyon Borsası, Tahsis Ticaret Günlük Rapor, Nisan 2014, http://www.hbets.cn/html/zxggXxpl/1075_1.shtml.

http://www.hbets.cn/html/zxdtXwzx/1079_1.shtml

http://qhs.ndrc.gov.cn/zcfg/t20120621_487133.htm

http://203.207.195.145:92/ccer.aspx

http://in.reuters.com/article/2014/01/08/China-carbon-idINL3N0KI2E820140108

http://www.szets.com/Portal/home.seam


126

Piyasaların boyutuna kıyasla, işler haldeki pilot ETS’lerdeki işlem hacmi çok yüksek değildir (Şekil 28). Bunun temel sebeplerinden biri, Çin pilot ETS’lerinde sadece spot ticarete müsaade edilmesidir, bu da ikincil piyasada likidite oluşumuna engel olmaktadır. Çin pilot ETS’leri, ticareti canlandırmanın yollarını aramaktadır. Şanghay Enerji ve Çevre Borsası örneğin plandaki likiditeyi arttırmak için aktif bir şekilde mali araç ve ürün arayışındadır. Guangdong, şirketlerden, ikincil piyasaya katılmalarına müsaade etmeden önce birincil piyasadan tahsis almalarını gerek görmektedir.

Şekil 28. Çin pilot ETS’lerinin spot piyasadaki ticaret hacimleri

Hubei

Tianjin

Guangdong

Pekin

Şanghay

Shenzhen

Ticaret Hacmi (MtCO2e) Kaynak: Çeşitli Çin emisyon borsalarından toplanan veriler, 18 Nisan 2014 itibariyle

MRV ve kayıtlar. 15 Ekim 2013’te NDRC, on sektör için SGE Muhasebe Metodolojilerini ve Raporlama Rehberliğini yayınlamıştır: elektrik üretimi, elektrik dağıtımı, çimento, çelik, kimyasallar, alüminyum elektroliti, tabak camı, magnezyum eritme, seramik ve havacılık.

421 Bu kılavuz bilgiler, Çin’de Birleşmiş Milletler Kalkınma

Programı (UNDP) sayesinde Norveç hükümetinden gelen fonlar kullanılarak geliştirilmiştir.

422 Avustralya hükümeti, 10 Nisan 2013’te,

üç ilave sektör – kömür, rafine işlemleri, petrol ve doğal gaz arama – için MRV Kılavuz Bilgilerinin Geliştirilmesi konusunda çalışmak üzere NDRC ile bir MoU (Anlaşma Muhtırası) imzalamıştır.

423

421

Kaynak: Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, 10 Endüstri için SGE Muhasebe Metodolojileri ve Raporlama Rehberliği, 2013,

http://www.ndrc.gov.cn/zcfb/zcfbtz/2013tz/t20131101_565313.htm. 422

Kaynak: Ecofys, Tianjin’in ETS Tasarımı için Öneriler, 8 Kasım 2013. 423

Kaynak: Pekin’deki Avustralya Elçiliği, Başbakan Julia Gillard’ın Çin Ziyareti, 10 Nisan 2013,

http://www.china.embassy.gov.au/files/bjng/China%20Visit%20-%20Overview%20of%20Annoucements-EN.docx.

http://www.ndrc.gov.cn/zcfb/zcfbtz/2013tz/t20131101_565313.htm

http://www.china.embassy.gov.au/files/bjng/China%20Visit%20-%20Overview%20of%20Annoucements-EN.docx

127

Ocak 2014’te NDRC, web sitesinde 2010’da 13.000 tCO2e’den fazla emisyon üretmiş olan tüm şirketlerin başlıca altı SGE’lere yönelik gelecek yıllara dair yıllık bazda emisyonlarını rapor etmesi gerektiğini belirten bir bildiri açıklamıştır.

424

Diğer planlarla bağlantılar. 2011’de, Hubei ile Guangdong sistemlerinin birbirine bağlanmasına (linking) ilişkin görüşmeler olmuştur. Bu birleştirmenin amacı, Çin’in endüstriyel elektrik santralleri (Pearl Nehri Deltasında kıyı bölgelerinde yer alanlar) ile Batı ve Orta bölgeler arasında bir bağlantı kurma potansiyelini test etmek ve 2015 sonrasında ulusal bir piyasanın oluşturulması için önemli dersler elde etmektir. NDRC bu iki plan arasında bağlantı kurulmasını istemektedir ancak resmi olarak bu bağlantıyı henüz teyit ya da tasdik etmemiştir. Detaylar henüz teyit edilmemiştir.

Geleceğe bakış. 12nci Beş Yıllık Plana göre ulusal ETS, yedi pilot ETS’den alınan dersler üzerine inşa edilecektir. İlk olarak 2015’te geliştirileceği bildirilen ulusal sistemin uygulamaya geçirilmesinin 13ncü Beş Yıllık Plan (2016–2020) çerçevesinde ileriki yıllarda başlaması beklenmektedir. Ulusal çapta, başta ulusal sicil olmak üzere SGE envanteri, birkaç sanayi için MRV kılavuz bilgileri ve CCER metodolojileri alanlarında bir kısım hazırlıklar çoktan başlamıştır. Üst düzey NDRC görevlilerine göre ön ulusal tahsisat planı çok uzak olmayan bir zamanda geliştirilecektir.

425 Yasal çerçeve üzerinde henüz çalışılması

gerekmektedir. NDRC, pilot ETS’lerden ulusal plana nasıl bir katkı yapılabileceğini belirtmemiştir. 2015 sonrası dönem için açık bir sinyalin olmayışı (sadece Guangdong, 2020’ye kadar çıkan planların taslağını çıkartmıştır) Çin’deki karbon piyasasının geleceği hakkında bazı belirsizlikler yaratmaktadır. Ulusal planın daha ziyade tavandan tabana mı yoksa tabandan tavana bir yaklaşımla geliştirileceğini zaman gösterecektir.

426

İlk uyum dönemi, 30 Haziran 2014’te sonlanacak ve ilk pilot aşamasının Haziran 2016’ya kadar sürmesi planlanmaktadır. O zamana dek Çin, pilot ETS’lerin gelişimi ve canlılığı için hangi tasarım özelliklerinin uygun olduğunu ve yeni çıkacak ulusal plan açısından hangilerinde düzeltmeler yapılmasının gerektiğini tespit etmeye devam edecektir. Karbon fiyatlandırması, Çin’de iklim değişikliği ile mücadele için kullanılan araçlardan biridir. Kutu 9’da, doğrudan veya dolaylı olarak Çin’deki emisyonları azaltmaya yardımcı olan diğer politika örnekleri verilmektedir.

424

Kaynak: Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, Çin, Büyük Şirketlerin SGE’leri Rapor Etmek üzere Örgütlemeye dair Bildirim, 13 Ocak

2014, http://www.sdpc.gov.cn/zcfb/zcfbtz/201403/t20140314_602463.html. 425

Kaynak: Çin Enerji Gazetesi, Ulusal Karbon Tahsisleri Hükümet tarafından Piyasaya Sürülecek, 20 Nisan 2014,

http://energy.people.com.cn/n/2014/0420/c71661-24918882.html. 426

Kaynak: Bo, K. ve Freeman, C., Çin’de Karbon Piyasasının Anlamlı Hale Gelmesi, Karbon ve İklim Kanunu Değerlendirmesi Sayı: 3,

2013.

http://www.sdpc.gov.cn/zcfb/zcfbtz/201403/t20140314_602463.html

http://energy.people.com.cn/n/2014/0420/c71661-24918882.html

128

Kutu 9. Çin’in güçlü iklim hedefleri: Kapsam dâhilindeki pilot ETS’ler

Çin, 2005’ten 2020’ye kadar karbon yoğunluğunu %40-45 oranında azaltmak için bir politika aracı olarak 12nci Beş Yıllık Planı (2011-2015) içerisinde tanımladığı ulusal ölçektebir pilot ETS geliştirmeyi amaçlamıştır. ETS’nin 13ncü Beş Yıllık Plan (2016-2020) sırasında başlaması beklenmektedir. Çin’in SGE’lere ilişkin sağlaması gereken başka ulusal hedefleri de vardır. Bunlar arasında şunlar sayılabilir: 2011 ile 2015 arasında enerji yoğunluğunu %16 azaltmak; fosil harici yakıtların birincil enerji tüketimindeki payını 2020’ye kadar yaklaşık %15’e çıkartmak, 2005’e kıyasla 2020’da orman alanlarını 40 milyon hektar kadar ve orman stok hacmini 1,3 milyar metre küp kadar arttırmak. Aşağıdaki tablo, Çin’deki önemli daha geniş azaltım politikalarının bazılarına ve bunların ETS ile bağlantısına örnekler vermektedir. Tablo 18. Çin’de ulusal ölçekteki en ilgili karbon harici fiyatlandırma politikaları ve bunların karbon fiyatlandırması ile bağlantısı427

Politika SGE’ler açısından anlamı Karbon fiyatlandırması ile bağlantı ve örtüşme

Güncellenen 12nci Beş Yıllık Plandaki yenilenebilir enerji kapasite planları

Uluslararası emisyon hedefinin altında kalan fosil dışı enerjinin hedeflenmiş payı aşılacaktır. Hedef: 2020’de 700 GW kapasite

Ülke içi bölgesel ETS planları ile örtüşme: Yenilenebilir enerji politikalarının bölgelerde elektrik sektöründe ETS hedefine ulaşılmasına katkı sağlaması muhtemeldir

İLK 10.000 işletme Uygulamaya geçirmenin Beş Yıllık

Plana uygun olması beklenmektedir Ülke içi bölgesel ETS planları ile örtüşme: İLK 10.000 işletme programı sayesinde elde edilecek enerji verimliliğinin bölgelerde elektrik sektöründe ETS hedefine ulaşılmasında katkı sağlaması muhtemeldir.

427

Kaynak: Roelfsema, M. ve ark. Başlıca Ekonomiler 2020 Emisyon Hedeflerini Sağlamak için Doğru Yoldalar mı? Ülke İçi İklim ve Enerji

Politikalarının Değerlendirmesi, Energy Policy.

129

EK III DÖVİZ KURLARI

Tablo 19. 31 Aralık 2013 itibariyle döviz kurları Döviz Birimi Sembol ABD$ eşdeğeri Avustralya Doları A$ 1,12 Brezilya Reali R$ 2,36

İngiliz Poundu ￡ 0,61

Kanada Doları CAN$ 1,06 Çin Yeni CNY 6,05 Danimarka Kronu Dkr 5,40 Avro € 0,72 İzlanda Kronu Ikr 115,27 Japonya Yeni ¥ 104,93 Meksika Pesosu Mex$ 13,06 Yeni Zelanda Doları NZ$ 1,22 Norveç Kronu Nkr 6,07 Güney Afrika Randı R 10,42 İsveç Kronu Skr 6,41 İsviçre Frankı SFr 0,89 Kaynak: Yahoo! Finans, Döviz Dönüştürücüsü, erişim tarihi: 3 Nisan 2014, http://finance.yahoo.com/currency-converter/#from=USD;to=EUR;amt=1.

http://finance.yahoo.com/currency-converter/#from=USD;to=EUR;amt=1

130

TERİMLER SÖZLÜĞÜ

Özgün Katkı

Referans senaryoda (olağan durumda) meydana gelen emisyonlar ile önerilen projede meydana gelen emisyonlar arasında pozitif bir fark oluşması durumu anlamına gelir. SGE

Ek I (Taraflar)

UNFCCC Ek I’inde listelenmiş olan ve SGE sera gazı emisyonlarını 2000 yılına geldiklerinde 1990 düzeylerine indirmeyi taahhüt etmiş olan sanayileşmiş ülkeler. Bu ülkelerin mevcut haldeki listesi: Avustralya, Avusturya, Beyaz Rusya, Belçika, Bulgaristan, Kanada, Hırvatistan, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İzlanda, İrlanda, İtalya, Japonya, Letonya, Liechtenstein, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Monako, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya Federasyonu, Slovakya, Slovenya, İspanya, İsveç, İsviçre, Türkiye, Ukrayna, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri ve ayrıca Avrupa Birliği.

Tahsis Edilmiş Birim (AAU)

Ek I Taraflarına, onlara tahsis edilmiş olan miktar limitine kadar AAU’lar tanzim edilmektedir ve bu, Kyoto Protokolü uyarınca (Madde 3) protokolün birinci taahhüt dönemi (2008–2012) sırasında salabilecekleri SGE miktarına tekabül etmektedir. Bir AAU, bir metrik ton karbon dioksit eşdeğeri salma hakkını temsil etmektedir.

Depor

Kısa vadede AB ETS’de emisyon tahsislerinin arz ve talebini yeniden dengelemek için Avrupa Komisyonu, geçici olarak, 900 milyon tahsisin açık arttırmasını III. Aşamanın başından sonuna dek ertelemeyi teklif etmiştir. Bu tedbir, dönem içerisinde açık arttırmaların dağılımını etkileyecek fakat III. Aşama sırasında açık arttırmaya çıkartılacak toplam tahsis sayısını azaltmayacaktır. Aylar süren tekrarlayan iterasyonlar ve belirsizlikler neticesinde depor teklifi Şubat 2014’te mevzuata dahil edilmiştir.

131

Bankalama veya İleriki Döneme Taşıma

SGE’lerini sınırlamaya yönelik oluşturulan çeşitli ticaret sistemleri altındaki sisteme uyum birimleri, bir taahhüt döneminden diğerine taşınabilir ya da taşınamayabilir. Bankalama işlemi, yasal olarak mecbur tutulan kurumlar tarafından, bu kurumların o anki durumu ve gelecekteki karbon kısıtlamaları konusuna dair beklentilerine bağlı olarak erken eyleme geçişi teşvik edebilir. Buna ek olarak bankalama, piyasa sürekliliğini sağlar. AB ETS’nin I. Aşaması ile II. Aşaması arasında bankalamaya müsaade edilmemektedir; II. Aşama ve sonraki aşamalar arasında müsaade edilmektedir. Taşınabilecek olan birim miktarına dair bazı kısıtlamalar olabilir; örneğin EUA’lar sınırlama olmadan bankalanabilir ancak bir Kyoto Tarafınca taşınabilecek CER’lerin miktarı, her bir Taraf için tahsis edilen miktarın %2,5’u ile sınırlıdır.

Referans Değer

Herhangi bir politika katkısı veya proje faaliyeti olmadan oluşacak sera gazı emisyonu.

Kıyaslama (Benchmarking)

Kıyaslama, bir şirketin başka şirketlerle, sanayi ortalamasıyla veya en iyi uygulama ile karşılaştırarak, bu şirketlerin enerji verimliliğini arttırmak veya SGE’leri azaltmak için fırsatların olup olmadığını belirlemek için kullanılır. Örneğin AB ETS’de ücretsiz tahsisat, SGE performansının yüksek hedefli kıyas noktalarına dayalı olarak gerçekleştirilir. Bu kıyas noktaları, düşük emisyon üreten iyi uygulamaları ödüllendirir.

Üst Sınır Emisyon Ticareti

Üst Sınır Emisyon Ticaret sistemleri, emisyonlar için istenen bir maksimum tavan (veya üst sınır) belirler ve emisyonları o üst sınırın altında tutmak için fiyatı belirlemeyi piyasaya bırakır. Emisyon hedeflerine en az maliyetle ulaşmak için düzenlemeye tabi tutulan kuruluşlar, seçeneklerin ilgili maliyetlerine bağlı olarak ya sınırları içinde azaltım tedbirlerini seçebilir veya piyasadan tahsis ya da emisyon azaltım sertifikaları temin etmeyi seçebilir.

Karbon Aktifi

Bir projenin üretip satabileceği SGE azaltım potansiyeli.

Karbon Dioksit Eşdeğeri (CO2e)

Kyoto Protokolü altında düzenlemeye tabi altı adet SGE’nin her birinin küresel ısınma potansiyelini belirtmek üzere kullanılan evrensel ölçü birimi. Karbon dioksit – fosil yakıtların ve biyokütlenin yakılmasından, arazi kullanım değişikliklerinden ve diğer endüstriyel işlemlerden elde edilen bir yan ürün olan, doğal olarak bulunan bir gaz – küresel ısınma potansiyelleri kullanılarak diğer SGE’lerin ölçümünde referans olarak kullanılan gazdır.

Karbon Finansı

Söz konusu emisyon azaltımlarının ticari işlem görmesi sonucunda SGE’lerin azaltımı sağlayan (veya sağlaması beklenen) faaliyetlere sağlanan finansal kaynaklar.

Karbon Kaçağı

CO2 emisyonlarının, sıkı azaltım faaliyetleri yürüten ülkelerden daha rahat azaltım faaliyetleri yürüten ülkelere doğru kayması.

132

Sertifikalandırılmış Emisyon Azaltması (CER)

Kyoto Protokolünün Temiz Kalkınma Mekanizmasını takiben tanzim edilen ve metrik ton karbon dioksit eşdeğeri olarak ölçülen bir SGE azaltım birimi. Bir CER, bir metrik ton karbon dioksit eşdeğeri kadar SGE’lerinde azaltımı temsil etmektedir.

Çin Onaylı Emisyon Azaltımı (CCER)

NDRC, Haziran 2012’de CCER biçiminde, Çin’deki gönüllü emisyon azaltım kredileri piyasasını düzenlemek için kurallar yayınlamıştır. Bunlar, tCO2e biriminden piyasaya sürülecektir ve CO2, CH4, N2O, HFC’ler, PFCler ve SF6’yı içerecektir.

Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM)

Kyoto Protokolünün 12. Maddesi ile sunulan, Ek I Taraflarından kurum/kuruluşların sürdürülebilir kalkınmayı sağlama yönünde düşük karbon projelerine katılıp karşılığında CER almalarına müsaade eden ve bu çerçevede gelişmekte olan ülkelere destek olacak şekilde tasarlanmış mekanizma.

Taraflar Konferansı (COP)

UNFCCC’nin en üst organı. Halihazırda, UNFCCC’nin ilerlemesini gözden geçirmek için yılda bir buluşmaktadır. Buradaki “konferans” terimi, “toplantı” anlamında değil, daha ziyade “dernek / birlik” anlamındadır. Bu da “Tarafların Konferansının dördüncü oturumu” ifadesinde fazla gibi gözüken kelime sıralamasına açıklık getirmektedir.

Taraflar Toplantısı yerine geçen Taraflar Buluşması (CMP)

UNFCCC’nin en üst organı COP’tur ve bu, Kyoto Protokolü Taraflarının toplantısı görevini görür. COP ve CMP oturumları, maliyetleri azaltmak ve UNFCCC ile Kyoto Protokolü arasındaki koordinasyon arttırmak için aynı dönemde yapılır.

Boyalı yakıt

Benzin ve dizel gibi yakıtlar, uygulanacak vergi seviyesini belirtmek üzere özel bir renkle boyanırlar. Bu genelde yakıtın kullanım amacına bağlıdır. British Columbia’da, çiftçilik alanında kullanılan yakıtlar boyalıdır.

Yetkilendirilmiş Bağımsız Denetim Kuruluşu (DOE)

Yetkilendirilmiş Bağımsız Denetim Kuruluşu, potansiyel bir projenin CDM’ye uygunluk kriterlerinin tümünü sağlayıp sağlamadığı (onaylama) ve projenin SGE azaltımlarına ulaşıp ulaşmadığını (doğrulama ve sertifikalandırma) değerlendiren bağımsız bir denetçidir.

Çaba Paylaşım Kararı

Çaba Paylaşım Kararı, 2013-2020 dönemi için AB Üye Devletlere yönelik bağlayıcı yıllık SGE hedeflerini de ortaya koymaktadır. Bu hedefler, AB ETS kapsamında yer almayan çoğu sektörden – örneğin ulaştırma (havacılık hariç), bina / inşaat, tarım ve atık – kaynaklı emisyonları ilgilendirmektedir.

Emisyon Azaltımı

Belli bir faaliyetten ve belli bir dönem için SGE’lerin atmosfere salımında ölçülebilir azaltım

133

Karbon Emisyon Azaltımı Satım Sözleşmesi (ERPA)

Emisyon azaltımına dönük ticari işlemleri yöneten anlaşma.

Emisyon Azaltım Birimi (ERU)

Ortak Uygulamayı takiben piyasaya sürülen bir birim emisyon azaltımı. Bir ERU, bir metrik ton eşdeğer karbon dioksitin salınması hakkını temsil eder.

Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)

Bkz. Üst Sınır Emisyon Ticareti.

Avrupa Birliği Emisyon Tahsisi (EUA)

AB ETS kapsamında kullanımda olan tahsisler. Bir EUA birimi, bir metrik ton karbon dioksit eşdeğerine eşittir.

Kyoto Protokolü Birinci Taahhüt Dönemi (KP1)

Sanayileşmiş ülkelerin toplu halde SGE’lerini Kyoto Protokolü altında ortalama 1990 seviyelerine göre en az %5,2 oranında azaltmayı taahhüt ettikleri 2008’den 2012’ye kadar süren beş yıllık dönem.

Çeşitli Yaklaşımlara Yönelik Çerçeve (FVA)

Durban’daki COP 17’de tanımlanmıştır: gerçek, kalıcı ve doğrulanmış azaltım sonuçları veren, çabaların çifte sayımını önleyen ve SGE’ler açısından net bir azaltım ve/veya önleme sağlayan standartları yerine getirmesi gereken gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin farklı şartlarını göz önünde bulundurarak azaltım faaliyetlerini yaygınlaştırmak ve faaliyetlerin mali etkinliklerini arttırmak ve piyasaların kullanılması için fırsatlar dahil olmak üzere çeşitli yaklaşımlara müsaade eden, UNFCCC düzeyindeki genel çerçeve.

Sera Gazı (SGE)

Hem doğal hem de insan kaynaklı oluşan SGE, yeryüzünün atmosferinde ısıyı hapseder, sera etkisine yol açarlar. Su buharı (H2O), karbon dioksit (CO2), nitröz oksit (N2O), metan (CH4), ve ozon (O3) başlıca SGE’lerdir. İnsan faaliyetleri (örneğin fosil yakıt yakılması veya orman kesilmesi) ile meydana gelen SGE salımları ve bunların atmosferde birikimi, ilave bir baskı yaratarak iklim değişikliğine katkı yapmaktadır.

Ortak Uygulama (JI)

Kyoto Protokolünün 6. Maddesi tarafından sunulan mekanizma; bu mekanizma ile Ek I Taraflarından kurum/kuruluşlar, Ek I ülkelerinde ev sahipliği yapılan düşük karbonlu projelere katılabilir ve karşılığında Emisyon Azaltma Birimleri (ERU’lar) elde edebilirler.

Kyoto SGE’leri

Kyoto Protokolü altı adet SGE’yi düzenlemeye tabi tutmaktadır: karbon dioksit (CO2), metan (CH4), ve nitröz oksit (N20), hidroflorokarbonlar (HFC’ler), perflorokarbonlar (PFC’ler) ve kükürt hekzaflorür (SF6).

Kyoto Mekanizmaları

Kyoto Protokolünün Ek I Taraflarınca, taahhütlerini yerine getirmek için kullanılabilecek üç esneklik mekanizması. Bunlar: Ortak Uygulama (JI, Madde 6), Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM, Madde 12), ve Uluslararası Emisyon Ticaretidir (Madde 17).

134

Kyoto Protokolü

Kyoto Protokolü, UNFCCC Taraflarının Kyoto, Japonya’da, Aralık 1997’de gerçekleştirdiği üçüncü Konferansta kabul edilmiştir. Sanayileşmiş ülkelerden oluşan imza sahiplerini, toplu halde SGE’lerini 2008-2012 döneminde ortalama 1990 düzeylerine göre en az %5,2 oranında azaltmaları için taahhüt verdirmektedir. Gelişmiş ülkeler öncelikli önlemler alabilir ve gönüllü olarak emisyon azaltım ve giderme faaliyetlerine CDM üzerinden katılabilir. Kyoto Protokolü Şubat 2005 itibariyle yürürlüğe girmiştir.

İzleme Planı

Bir proje tarafından ulaşılan emisyon azaltımlarının izlenmesi ve doğrulanması için bir takım gereklilikler.

Ulusal Tahsisat Planı (NAP)

Tahsislerin miktarını ve nasıl tahsisat işleminin yapılacağını detaylandıran bir doküman. Bu doküman örneğin, ETS’deki tesislerin listesini, tahsisat kurallarını, emisyon üst sınırını, tahsisatı belirleyen kriterleri, her bir tesise tahsisatı yapılan emisyon tahsis miktarı ve her bir yıl için bu tesisler tarafından kullanılabilecek olan herhangi uluslararası kredileri içerebilir ve ayrıca, yeni girenler rezervinin hacmi, çıkan tesislere nasıl muamele edileceği, tahsisat süreci (ücretsiz tahsisat veya açık arttırma) gibi diğer özellikleri de içerebilir. NAP’lar her bir üye devlet tarafından AB ETS’nin I ve II. aşamalarına hazırlık sırasında yayınlanmış ve KAZ ETS, pilot Çin sistemleri ve Kore ETS gibi birçok yeni sistemde de kullanılmaktadır.

Ulusal Programlara Uygun Azaltım Faaliyetleri (NAMA)

SGE’lerini azaltmayı hedefleyen ve gönüllülük esasına dayalı olarak UNFCCC’ye rapor veren gelişmekte olan bir ülkenin üstlendiği bir takım azaltım politikaları ve/veya faaliyetlerine atıfta bulunmaktadır. NAMA’lar kavramı 2007 yılında UNFCCC Bali Eylem Planında şu şekilde tanımlanmıştır: “Gelişmekte olan ülke Taraflarınca, sürdürülebilir gelişme bağlamında gerçekleştirilen, teknoloji, finansman ve kapasite oluşumu ile desteklenmiş ve ölçülebilir, raporlanabilir ve doğrulanabilir Ulusal Programlara Uygun Azaltım Faaliyetleri.”

Yeni Girenler Rezervi (NER)

ETS’ye yeni giren tesisler veya mevcut tesislerce yapılan kapasite genişletmeleri için atanmış tahsis rezervi. Bu tahsisler ücretsiz olarak veya açık arttırma ile tahsis edilebilir.

Yeni Piyasa Temelli Mekanizma (NMM)

Durban’daki COP 17’de tanımlanmış olan yeni piyasaya dayalı mekanizma, COP’un rehberliği ve otoritesi altında işlemekte olup amacı, 1/CP.18 kararı 51. Paragraf uyarınca, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin farklı şartlarını hatırlayarak, azaltım faaliyetlerini yaygınlaştırmak ve faaliyetlerin mali etkinliklerini arttırmayı amaçlamaktadır. Gelişmiş olan ülkelerin, UNFCCC altındaki azaltım hedeflerinin bir kısmını tutturmasında yardımcı olabilir ancak Tamamlayıcı Olma Unsurunu göz önünde bulundurmalıdır.

Denkleştirme SGE azaltımı kapsamında mevzuata uyum veya kurumsal sorumluluk hedeflerini sağlamak için kullanılabilen proje bazlı faaliyetlerden meydana gelen emisyon azaltımlarını ifade eder.

135

Birincil Ticari İşlem

Karbon aktifinin asıl sahibi (veya piyasaya sürücü) ile alıcı arasındaki ticari işlem

REDD Artı (REDD+)

Orman kesimi ve ormanların bozulmasından meydana gelen emisyonları azaltan ve ormanların korunum, sürdürülebilir yönetimine ve orman karbon stoklarının arttırılmasına katkıda bulunan tüm faaliyetler.

Kayıt

CDM Yönetim Kurulu tarafından onaylı bir projenin resmi bazda CDM proje faaliyeti olarak kabul edilmesi.

Uzaklaştırma Birimi (RMU)

RMU’lar, Kyoto Protokolü Taraflarınca Kyoto Protokolünün 3(3) ve 3(4) Maddeleri kapsamında yer alan faaliyetler çerçevesinde yutaklar tarafından oluşan net SGE uzaklaştırmaları için piyasaya sürülür.

Kyoto Protokolü İkinci Taahhüt Dönemi (KP2)

Kyoto Protokolü Ek I Taraflarının SGE’lerini ortalama 1990 seviyelerine göre en az %18 oranında azaltmayı taahhüt ettikleri 2013’ten 2020’ye kadar süren sekiz yıllık dönem. İkinci taahhüt dönemindeki Tarafların kompozisyonu, birinci döneminkinden farklıdır.

İkincil Ticari İşlem

Satıcının, karbon aktifinin asıl sahibi (veya piyasaya sürücüsü) olmadığı bir ticari işlem.

Karbonun Gölge Fiyatı

Atmosferik konsantrasyona yönelik bir dengeleme hedefi verildiğinde oluşan karbonun sosyal maliyeti.

Tamamlayıcı Olma Unsuru(Supplementarity)

Marakeş Mutabakatlarını takiben, Kyoto mekanizmalarının kullanımı için, her bir Taraf ülkenin Kyoto Protokolü altında ilgili taahhüdünü gerçekleştirmek için sağlayacağı çabanın önemli bir unsuru olan ulusal eylemlere ek/tamamlayıcı nitelikte olması şartı getirilmiştir. Ancak, bu mekanizmalardan faydalanılmasına ilişkin sayısal bir sınır yoktur. Tamamlayıcı olma unsurunun, UNFCCC NMM için modaliteler ve prosedürlerin geliştirilmesinde de dikkate alınması gerekmektedir (Taslak karar -/CP.18, para 51, 28 Şubat 2013).

(Avrupa) Birlik Sicili

Ulusal sicillerden aktarılmış olan kurulu tesisler için hesapları ve ayrıca, Ocak 2012’en beri AB ETS’ye dahil edilmiş olan havacılık kuruluşlarının hesaplarını tutan internet temelli bir veri tabanı. Birlik sicili, AB üye devletlerinin ulusal sicillerinin yerini alır.

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC)

Haziran 1992’de gerçekleştirilen Rio Dünya Zirvesinde İklim değişikliği ile mücadele amacıyla kabul edilen uluslararası yasal çerçeve. Atmosferdeki sera gazı birikimlerinin, iklim sistemi üzerindeki tehlikeli insan kaynaklı etkiyi önleyecek bir düzeyde durdurulmasını başarmak amacıyla; UNFCCC, Taraflarına, ““ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar”a dayalı olarak, İlgili kabiliyetler”i çerçevesinde SGE’lerin azaltımı taahhüdünü verdirmektedir.

136

Onaylama

Onaylama, bir proje faaliyetinin bir Yetkilendirilmiş Bağımsız Denetçi Kuruluş (DOE) tarafından, CDM gereksinimlerine göre bağımsız değerlendirilmesi sürecidir. CDM gereksinimleri; CDM modalitelerini, prosedürlerini, CMP tarafından alınan güncel kararları ve CDM İcra Kurulu tarafından çıkartılan dokümanları içerir.

Doğrulama

Doğrulama, doğrulama dönemi sırasında hali hazırda kayıtlı bir CDM Projesi veya belirlenmiş bir JI projesi (veya başka bir standart altında onaylı bir proje) aracılığıyla sağlanan izlenmiş emisyon azaltımlarının bağımsız bir üçüncü şahıs tarafından gözden geçirilmesi ve faaliyet-sonrası durumun belirlenmesi işlemidir

Doğrulanmış Gönüllü Emisyon Azaltımı (VER)

Bağımsız bir denetçi tarafından doğrulanmış bir birim SGE azaltımı. Çoğunlukla bu, gönüllü piyasada işlem gören emisyon azaltım birimleri için kullanılmaktadır.

Gönüllü Karbon Piyasası

Gönüllü karbon piyasası, denkleştirmeler kullanarak karbon ayak izini azaltmaya gönüllü olarak karar veren kurumların ihtiyaçlarına hitap etmektedir. Bazı ülkelerdeki yönetmelik boşluğu ve SGE’lere ilişkin gelecekte bir mevzuat çıkmasının beklentisi de, uyum öncesi bazı faaliyetleri motive etmektedir.

Batılı İklim İnisiyatifi (WCI)

Batılı İklim İnisiyatifi, bölgesel düzeyde iklim değişikliği ile baş etmek için eyaletler ve vilayetler arasında bir işbirliğidir. Şu anda British Columbia, Kaliforniya, Ontario, Québec, ve Manitoba, kendi emisyon ticaret planı politikalarını geliştirmek ve uyumlu hale getirmek için beraberce WCI üzerinden çalışmaktadır.

137

Notlar

139

DÜNYA BANKASI GRUBU İklim Değişikliği 1818 H Street, NW Washington, DC 20433 ABD

www.carbonfinance.org

ECOFYS

karbon fiyatlandırmasının washington dc durumu ve...

Documents