KARAPARA,SUÇ GELİRLERİ VE TERÖRÜN FİNANSMANI İLE

MÜCADELE

Bankacılık Sektörü Açısından Konunun Önemi

Selim Önal/TBB Çalışma Grubu

GÜNDEM

SORUNUN GÜNCELLİĞİ VE ÖNEMİ

TANIMLAR/KAVRAM VE OLGULAR

BANKALARIN MÜCADELE STRATEJİSİ

AKLAMA YÖNTEMLERİ/AŞAMALARI

ŞÜPHELİ İŞLEM TÜRLERİ YÜKÜMLÜLÜKLER SONUÇ

GÜNCEL GELİŞMELER

IMF dünya çapında bir yıl içinde aklanan para tutarının 1,5 trilyon USD olduğunu tahmin etmektedir.

Bankacılık sektörünü karapara aklayıcıların hedefi haline getiren gelişmeler ortaya çıkmıştır.

Finansal ürün ve hizmetlerin gelişmesi, karmaşık nitelik kazanması

Finansal piyasaların küreselleşmesi ve sermaye hareketlerinin serbestleşmesi

Teknolojik ilerlemelerin paranın hızı ve hareket yeteneğini artırması

KAVRAMLAR, TANIMLAR VE OLGULAR

Karapara (4208 sayılı yasa md: 2) Yasal ve meşru olmayan yollardan elde edilen kazançlar 4208 sayılı yasada yapılan tanımlama ile belli yasalar ve yasa

maddeleri sayılmaktadır

Suç Geliri (Türk Ceza Yasası md: 282) Alt sınırı 1 yıl veya daha fazla hapis cezası gerektiren bir

suçtan kaynaklanan malvarlı değerleridir.

AKLAMA SUÇU/ÖNCÜL SUÇ

Aklama Suçu Yasalarca tespit edilen belli suçların işlenmesi sonucu

elde edilen para ve para hükmündeki değerlerin yasal değerlere dönüştürülmesi için yapılan işlemlerdir

4208 sayılı yasa ile hukuk sistemimize dahil edildi

Öncül Suç Aklama suçuna konu menfaat ve değerlere kaynaklık

eden suçlardır 4208 sayılı yasada sayma yöntemi ile belirlenmiştir.

ÖNCÜL SUÇLAR

Uyuşturucu madde ticareti ve kullanımı Gümrük kaçakçılığı Silah kaçakçılığı Organ ve doku kaçakçılığı Tarihi eser kaçakçılığı Sahte fatura ile ilgili suçlar Devletin şahsiyetine karşı suçlar Resmi/Özel belgede sahtecilik Paralarda kalpazanlık/taklit parayı tedavüle çıkarma ...vd.

AKLAMA SUÇU/SUÇ GELİRİ

4208 sayılı yasa

Karapara Karapara aklama Öncül suç yaklaşımı Sayma yöntemi Özel bir yasa

TCK madde: 282 Suç Geliri Suçtan kaynaklanan

malvarlığı Suç geliri aklama Alt sınırı 1 yıl hapis cezası Eşik yöntemi Genel Yasa

KARAPARA-KAYITDIŞI EKONOMİ

Kayıtdışı Ekonomi

Vergi KaçağıKARAPARA

Yasa dışı kazanç alanı

Yasadışı Alan Yasal Alan

TERORİZMİN FİNANSMANI

Terorizmin Finansmanı Terör örgütlerinin suçtan kaynaklanan gelirler (karapara)

yardımıyla faaliyetlerine kaynak yaratmasıdır BM ve FATF ülkelere bu yöndeki faaliyetlere karşı tedbir

geliştirilmesini önermiştir. MASAK şüpheli işlem grupları arasına eklemiştir. Terör faaliyetlerinin artması ve uluslararası hale gelmesi Suç gelirlerinin (karapara) terör faaliyetlerinin finasmanında

kullanılmak üzere aklanması Organize suç şebekeleri- terör örgütü bağlantıları

BANKALARIN MÜCADELE STRATEJİSİ

MÜŞTERİNİ TANI

Müşteri kabul politikası Kimlik tespiti Kayıtların saklanması ve güncel

tutulması Riskli bölgelere dikkat edilmesi Düzenlemelere uyum İç Denetim ve Risk Yönetimi

MÜŞTERİ KABUL POLİTİKASI

Müşteri olarak kabul edilmeyecekler; Bilgi ve belge vermekten kaçınanlar Anonim isimler yada rumuzla hesap açtırmak isteyenler İşlemleri ve parasının kaynağı hakkında tatminkar bilgi

veremeyenler BM’in terörizmin finansmanına karışanlar listesinde

bulunanlar Tabela bankaları (shell bank)• Müşteri olarak kabulde ilave özen gösterilecekler Riskli bölge ve ülkelerden gelen müşteriler (FATF-NCCT)

MÜŞTERİNİ TANI/KİMLİK TESPİTİ

Bankalar için kimlik tespiti bir yükümlülüktür Kimlik tespiti yapılmadan iş ilişkisi başlatılmamalıdır Kimlik tespiti, belirlenmiş usule uygun olmalıdır Kimlik tespiti, müşterinin kendi adına yada başkası adı veya

hesabına hareket edip etmediğini belirlemek açısından da önemlidir

Müşteri kimliğinin tespitinde, bilgilerin resmi, güvenilir, bağımsız kaynaklı belge, veri yada bilgi kullanılarak doğrulanması gereklidir

12.000 YTL veya muadili döviz tutarı işlemlerde sınır kabul edilip, parasal sınıra tabi olan olmayan ayrımı yapılmıştır

KİMLİK TESPİT YÖNTEMİ

Gerçek Kişiler T.C.Vatandaşları

Nüfus Cüzdanı Sürücü Belgesi Pasaport

Yabancı Uyruklu

Kendi Ülke Pasaportu İkamet Tezkeresi

Tüzel KişilerTicaret Siciline Kayıtlı

Tescile dair belge örneği Yetkili temsilci ve imza sirküleri

Vakıflar Vakıflar siciline ilişkin belgeler

Dernekler Dernekler Tüzüğüne ilişkin

belgeler

KİMLİK TESPİTİ/PARASAL SINIR

Parasal Sınıra tabi

Her türlü alım-satım Havale-Ödeme Saklama –Takas-Trampa Borç alma-Borç verme Borç nakli-Alacak temliki Kiralama-Kiraya verme Mevduat Çek ve senet tahsili Sermaye piyasası işlemleri

Parasal sınıra tabi değil

Sigortalama Finansal kiralama Kiralık kasa hizmetleri Mevduat hesabı Kar-zarara katılma hesabı Cari hesap Repo

AKLAMA YÖNTEMLERİ

Fonların fiziken ülke dışına kaçırılması Şirinler (smurfing) yöntemi Parçalama (structuring) yöntemi Vergi Cennetleri (off-shore) Tabela bankaları(Shell bank)/Paravan- hayali şirketler Oto-finans borç yöntemi/Döviz büfeleri İnternet Dolandırıcılıkları Alternatif Havale Sistemleri Bireysel Emeklilik poliçeleri Yoğun nakit para kullanımı olan işyerleri işletilmesi

KARAPARA AKLAMANIN AŞAMALARI

AKLAMA AŞAMALARI/YERLEŞTİRME

ÖZELLİKLERİ Gelir nakit formundan

kurtarılarak finansal sisteme dahil edilir.

Tespit, takip, yakalama ve el koymanın en kolay aşamasıdır.

Gelir nakit formundadır. Kayıtdışı ekonominin ve nakit

para kullanımının yaygın olduğu ülkeler bu aşama için elverişli ortamları sunar.

YÖNTEMLERİ• Nakit para fiziki olarak yurdışına

çıkarılarak denetimin az olduğu ülkelerde bankaya yatırılabilir.

• Küçük tutarlara bölünür, bildirim tutarlarının altında kalan paralar çeşitli bankalara, farklı kişiler adına açılmış hesaplara yatırılabilir.

• Gayrimenkul, lüks araba, mücevher, antika veya sanat eserleri alımında kullanılabilir.

• Hisse senedi, tahvil, bono, çek gibi finansal araçlara dönüştürülebilir.

AKLAMA AŞAMALARI/AYRIŞTIRMA

ÖZELLİKLERİ• Yasadışı yollardan elde

edilen para kaynağından mümkün olduğunca uzaklaştırılmaya çalışılır.

• Para nakit formundan kurtulmuştur.

• Paranın izinin sürülmesi zorlaştırılmıştır.

YÖNTEMLERİ• Para bankacılık sistemine

girmiş ise transferler yoluyla hızla kaynağından uzaklaşmaktadır.

• Paranın izinin kaybedilmesi için sıklık, karmaşıklık ve hacim açısından bir dizi işlem süratle yapılır.

AKLAMA AŞAMALARI/BÜTÜNLEŞTİRME

ÖZELLİKLERİ• Karaparanın yuvaya dönme

aşamasıdır.• Ayrıştırma aşamasında yasadışı

kaynağı ile bağı kopan karapara ülkenin mali sistemine girer.

YÖNTEMLERİ• Yerleştirme ve ayrıştırma

aşamalarından geçtiğinden, işlemler yasal kimlikle yapılır.

ŞÜPHELİ İŞLEM VE TÜRLERİ Şüpheli İşlem Nedir?

Yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işlemlere konu para veya para hükmündeki değerlerin yasa dışı yollardan temin edildiğine dair;

Bilgi Şüphe Şüpheyi gerektirecek belirti

Olması halidir.

ŞÜPHELİ İŞLEM GÖSTERGELERİ

Eksik bilgi ve belge verilmesi Bilgilerin tutarsız ve yetersiz olması Yüzyüze ilişkiden ve fazla bilgi vermeden kaçınılması Kendisiyle iletişimde net bir adres vermek istememesi Belgelerin sahte olması Verilen telefon numaralarından erişim sağlanamaması Medyaya yansıyan olumsuz haberlerinin olması İsminin uluslararası sakıncalı listelerinde yer alması İşlemlerinin çabuk yapılması konusunda aşırı ısrar ve baskı

yapılması

ŞÜPHELİ İŞLEM GÖSTERGELERİ

İşlemler için sürekli farklı kişilerle gelmesi, bu kişilerin banka çalışanlarıyla temastan kaçınması

Daha önceki bankacılık işlemleriyle alakalı bilgi vermekten kaçınması ve sürekli farklı bankalarla çalışılması

İşyeri veya oturduğu yer ile mali profili arasında uyumsuzluk olması

Beyan edilen faaliyet gelirleriyle temin edilmesi olanaksız malvarlığına sahip olması

Faaliyet gösterildiği belirtilen sektör ile işyeri adresi arasında uyumsuzluk olması

ŞÜPHELİ İŞLEM GÖSTERGELERİ

Yapılan işlemlerin hacmi, türü ve sayısı dikkate alındığında kişinin sosyo-ekonomik konumu ile orantısızlık bulunması

İş ortaklarının ve çalıştığı diğer bankaların riskli olması, off shore bölgelerdeki firma ve bankalarla yoğun ilişkiler

Firmanın büyüklüğü ile orantısız çapta mali işlemler olması İşin gerektirdiği işlemlerin belli bir zaman aralığında

yapılması beklenirken münferit olarak tek bir işlemde bitirilmesi

ŞÜPHELİ İŞLEM GÖSTERGELERİ

Karlılık konusunda belirleyici olan faktörleri yeterince dikkate almıyor olması, örneğin faiz-komisyon vb.fiyatlamalarda duyarlı olunmaması

Normalde bir defada yapılabilecek nitelikteki bir işlemin parçalara bölünerek yapılması

Ekonomik mantığı olmayan, mali zararla sonuçlanması çok muhtemel işlemler yapılması

Uzun vadeli temin edilen krediyi birdenbire ekonomik olarak mantıklı olmasa dahi kapatmak istemesi

Geçerli ve makul sayılabilecek bir nedeni olmadan çok sayıda hesap açtırılması,

ŞÜPHELİ İŞLEM GÖSTERGELERİ

Beyan edilen amaçla kıyaslandığında, yapılmak istenen işlemin gereğinden fazla karmaşık olması

Müşterinin nakit gişe işlemlerinde sürekli küçük kupürlü paralarla ödeme yapılmasını istemesi

Sürekli ve yüksek tutarlı nakit paraların getirilmesi, paraların küçük kupürlü olması, taşıma ve saklama koşullarının kötü oluşu, paraların kirli olması

Makul ve geçerli neden olmaksızın vekalet veya talimatla çok sayıda kişi adına hesap açılması ve işlemler yaptırılması

ŞÜPHELİ İŞLEM GÖSTERGELERİ

Aile, akrabalık ve iş ilişkisi olmayan kişilerle ortak olarak kasa kiralanması ve yoğun bir ziyaret trafiği oluşması

Tüzel kişiliğin ortaklık yapısının sıklıkla değişmesi, yeni ortakların sermaye olarak hesaba aktardıkları paraların kaynağı hakkında yeterli açıklama yapmaktan kaçınmaları veya bu paraların riskli bölgelerden transfer edilmesi

Uzun süre hareketsiz kalan hesaplarda birdenbire sık ve yoğun işlemler görülmesi, yurtdışı para transferlerinin olması

Hesap kullanmaksızın yurtdışı transfer işlemi yaptırılması

ŞÜPHELİ İŞLEM GÖSTERGELERİ

Kredi talep edilen bankaya teminat olarak yüksek tutarlı ve yabancı banka üzerine keşide edilmiş çeklerin teminat olarak verilmek istenmesi

Kaynağı belirsiz hamiline yazı finansal araçların teminat gösterilerek kredi alınmak istenmesi

Müşteri ile ilişkisi saptanamayan ve makul nedeni bulunmadığı halde 3.kişilerin kredi için teminat vermeye çalışmaları

3.şahısların çekleri veya çok sayıda ciro bulunan çeklerle gerçekleştirilen kredi geri ödemeleri

YÜKÜMLÜLÜKLER

Şüpheli İşlemi Bildirim Yükümlülüğü Kimlik Tespit Yükümlülüğü Bilgi ve Belge Verme Yükümlülüğü Uyum Görevlisi Atanması İç Denetim Eğitim

SONUÇ

Yasal yükümlülüklerimizi iyi bilmeliyiz Müşterilerimizi tanımalıyız, bunun için çaba göstermek

zorundayız Yapılan işlemlerin müşterilerimiz için anlamını bilmeliyiz Müşterilerimizle açık ve güvene dayalı ilişkiler kurmanın,

yükümlülüklerimize uygun bir çalışma ortamı ile sağlanabileceğini unutmamalıyız.