kan ve kan ÜrÜnlerİnİn kullanimi
DESCRIPTION
KAN VE KAN ÜRÜNLERİNİN KULLANIMI. Dr. Fatma ERSOY. Tarihçe. Tarihte bilinen ilk kan transfüzyonu Oxford’tan Richard Lower yapmıştır. 1665’te bir köpeğin karotis arterinden diğerinin juguler venine direkt olarak yapılmış. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
KAN VE KAN ÜRÜNLERİNİN KULLANIMI
Dr. Fatma ERSOY
Tarihçe Tarihte bilinen ilk kan transfüzyonu Oxford’tan
Richard Lower yapmıştır.
1665’te bir köpeğin karotis arterinden diğerinin juguler venine direkt olarak yapılmış.
Lower ve J.Baptıst Denis 1667’de koyundan insana kan transfüzyonu yapmışlar , hastaların ölmesi üzerine transfüzyon tarihine 150 yıllık ara verilmiş.
1900 yılında ABO kan grupları , daha sonra Rh sistemi keşfedildi.
Kan Ürünlerinin Depolanması Acid-Fosfat-Dextroz (APD)--- 21 gün Sitrat-Fosfat-Dextroz (CPD)---21 gün CPDA-1 ( glukoz oranı arttırılmış)-35 gün AS-1 ( Adsol),AS-3 (Nutrisel), 42 gün
AS-5(Optisol) SAG-M(Salin-Adenin-Glukoz-Mannitol)-42 gün Heparin --- 24 - 48 saat
TAM KAN Hem eritrosit hem de plazma hacminin birlikte
azaldığı kanamalarda kullanılır. Eritrosit,plazma proteinleri,stabil pıhtılaşma
faktörleri içerir. 24 saatten daha kısa süre beklemiş kana ‘ TAZE
TAM KAN ‘denir. Tam kan sterilize edilemediği için verici tarama
yöntemleri ile her zaman belirlenemeyen ,plazmaya veya hücreye ilişkili MO. ile enfeksiyon riski taşır
Tam kan trasfüzyonu en önemli endikasyonu; hipovolemik şoka neden olacak kadar kan kayıpları
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU Plazması alınarak eritrositten zengin hale
getirilmiş kana denir.
Htc :% 65-70 , volüm 300 ml’dir.
1 Ü ES -> Htc’ i % 3 arttırır.
Akut kanamalarda kaybedilen volüm total kan volümünün % 20’sinden fazla ( 1000-1500 ml/70 kg) ise kristaloid ve kolloidlerle birlikte ES de verilmelidir.
Eritrosit süspansiyonu endikasyonları Hemolotik anemiler
Aplastik ve refrakter anemiler
KBY ve kr.enfeksiyon anemileri
Lösemi , lenfoma
Talasemi , orak hücreli anemi
YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU Kanın plazmasında bulunan ve pek çok allerjik
ve anaflaktik transfüzyon reaksiyonundan sorumlu proteinlerden uzaklaştırılmıştır.
* otoimmun hemolitik anemiler * paroksismal nokturnal hemoglobinüri * lökosit ve plazma proteinlerine bağlı reaks. * transplantasyon yapılacak hastalarda ,
endikedir
Dondurulmuş eritrositler Soğuk etkisi ile yıkımı önlemek için % 20’lik
gliserol içinde sıvı azot yardımıyla -196 0C’de 2.5 dk’da dondurulur.
Nadir bulunan kan gruplarının fazla miktardaki acil ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla hazırlanır.
Saklama süresi yaklaşık 10 yıldır.
Lökositten fakir eritrosit süspansiyonu Lökositler febril atakların en sık sebebidir.
Daha evvel transfüzyon ve gebeliklere maruz kalan alıcıda, lökosit ve trombositlere karşı antikor gelişmesi nedeniyle ,
Nonhemolitik febril reaksiyonları önlemek, alloimmünizasyonu önlemek veya geciktirmek, CMV enfeksiyonu geçişini azaltmak amacıyla kullanılır.
Trombosit süspansiyonu
RANDOM Volüm: 40-60 ml Tromb: 5,5 x 1010
Trom artışı: 5000-10000 / mm3
Tedavi dozu: 4-6 Ü (erişkinlerde)
1Ü/ 10 kg (çocuklarda)
AFEREZ Volüm: 150-350 ml Tromb: 240 x 1010
Tromb arışı: 40.000-50.000/ mm3
Tedavi dozu: 1 Ü (genellikle yeterli)
Trombosit transfüzyonu endikasyonları Tromb: 10.000-20.000/mm3->Spontan
hemoraji riski (+)
< 50.000 -> cerrahi veya invaziv girişimlerde
50.000-100.000 -> kanama riski dikkate alınmalıdır
> 100.000 -> nadiren endikedir
Taze donmuş plazma (TDP) İçerisinde tüm koagülasyon faktörleri, globulin
ve albumin bulunur.
< 20 0C’de 5 yıla kadar saklanabilir.
F-8 en labil faktördür , yine de aktivitesi 24 saatte % 50’nin üstünde kalır.
TDP endikasyonları Kumadin benzeri antikoagülan ilaçların etkisini
antagonize etmek
APTZ ve PZ’nin beraber uzadığı durumlar
TTP
AT-3 replasmanı
Birden fazla koagülasyon faktörünün eksik oluğu durumlarda
Kriyopresipitat TDP eritildikten sonra santrifüj edildiğinde
dipte kalan çökeltidir. 80 Ü F-8 200 mg fibrinojen Normalin %50’si kadar VWF Normalin % 25’ i kadar F-13 Fibronektin , içerir.
Diğer ürünler Faktör-8 konsantresi
Faktör-11 konsantresi
Antitrombin-3
Human albumini
Granülosit süspansiyonu
Kabul Edilebilir Minimal Hb Düzeyleri İntravasküler volümün kristaloidlerle ya da
kolloidlerle sağlanması ve kritik Hb düzeyine kadar ES verilmemesi görüşü son zamanlarda savunulmaktadır.
Organ disfonksiyonu olmadan tolere edilebilen minimal Hb düzeylerine ;Kritik Hb ,
denmektedir.
Kabul Edilebilir Minimal Hb Düzeyleri İlk yıllarda kritik Hb düzeyi < 7 gr/dl olarak
belirtilmiş.
Son yayınlarda kritik Hb düzeyi < 6 gr/dl olarak belirtilmiş.
Ancak bu Hb düzeyinde hastanın hemodinamisi stabil ve O2 sunumunun bozulduğuna ait bir bulgu yoksa transfüzyon yapılmayabilir.
Oksijenizasyonun tehlikede olduğunun belirtileri 1- Normovolemi ve optimal anestezi
derinliğine rağmen hipotansiyon ve taşikardi gözlenmesi
2- O2 ekstraksiyonunun %50’den fazla artışı
3- Mixt venöz O2 basıncının ( PvO2) ; <25 mmHg olması
4- O2 tüketiminin %50’den düşük olması
Allojenik Kan Transfüzyonu Alternatifleri Preoperatif Otolog Kan alınması (PAD) Preoperatif Eritropoietin kullanımı Akut Normovolemik Hemodilüsyon (ANH) İntraoperatif Hücre Korunması ve Retransfüzyon Farmakolojik tedavi Anestezi Teknikleri Normovoleminin sağlanması Optimal sıvı ted ve koagülasyonun devamının
sağlanması Hiperoksik Ventilasyon Hipotansif Anestezi Cerrahi Teknikler Kabul Edilebilen Minimal Hb Değeri
Preoperatif Otolog Kan Alınması (PAD) Alınan kan 35 gün saklanabilir Donasyon haftalık ya da 4 günlük intervallerle
yapılır. Faydası, allojenik kan transfüzyonu ihtiyacının
azalması. Anemi ve şiddetli kardiyak hastalarda
kontrendikedir. Kullanılmayan kan ünite oranının yüksekliği ve
allojenik kanın enfektivitesindeki belirgin azalma nedeniyle sadece viral enfeksiyonların transmisyonunu engelleyen bir model olarak düşünülmüştür.
Preoperatif Eritropoietin Kullanımı EPO, 5-30 günlük aralarla preop. olarak iv veya
sc 300 -6400 IU/kg uygulanmaktadır.
Rölatif olarak pahalıdır ve allojenik kan transfüzyonunu azaltır.
HT ve trombotik olaylar gibi yan etkiler uzun süre tedavi alan son dönem renal hastalarda gözlenir.
Kardiak cerrahiye gidecek yüksek yüksek riskli hastalarda PAD kontrendike iken EPO, allojenik kan trans’unu % 11- 53 arasında azaltır.
Akut Normovolemik Hemodilüsyon (ANH) Preop. anestezi indüksiyonundan hemen önce veya
sonra kan alınması aynı anda kolloid veya kristaloid solüsyonların verilmesini içeren bir uygulamadır.
Bu yöntemde Htc’te düşme ve kan viskozitesinin azalması dokulara oksijen dağılımını arttırır ve doku perfüzyonunu iyileştirir.
Hemodilüsyon sırasında toplanan kan ,labil plazma koagülsayon faktörleri, plateletler, ve eritrositleri içerir ve major kanama durumlarında retransfüze edilebilir.
Akut Normovolemik Hemodilüsyon (ANH) Perop. kan trans’na ihtiyacı % 18-90 oranında
azaltır. Kan operasyon odsında alındığı için yazışma
hatalarını ve trans’a bağlı potasiyel yan etkileri minimale indirir.
Depolamaya bağlı biyokimyasal değişikliklere uğramaz ve 2-3 DPG düzeyleri de değişmediğinden O2-Hb disosiasyon eğrisini etkilemez.
Oda sıcaklığında trombosit fonks’u korur ve hipotermi görülmez.
Kanın Htc’i düşük olduğu için kaybedilen eritrosit sayısı azalır.
Diğer yöntemlerFarmakolojik tedavi;
Profilaktik Aprotinin, Epsilon aminokaproik asid , Tranexamik asid ,kardiak cerrahide kan trans’u azaltır.
Anestezi Teknikleri; Normoterminin sağlanması , koagülasyonun
devamını sağlayacak şekilde optimal sıvı replasmanının yapılması , hiperoksik ventilasyon ve hipotansif anestezi ,kan transfüzyonunu azaltmada katkıda bulunurlar.
Transfüzyon risk ve komplikasyonları 1-İmmünolojik ; * febril reaksiyon * anaflaktoid
reaksiyon * hemolitik
reaksiyon * TRALI
2- Enfeksiyöz; * adi
kontaminasyonlar * hepatit * HIV * sifiliz * sıtma * diğer ( EBV , CMV)
İmmünolojik komplikasyon
Anaflaktoid reaksiyon Protein uyuşmazlığına dayanır
Hastada antikorlar vardır ve transfüzyonla allerjen verilir
Hastada allerjen vardır ve transfüzyonla antikor verilmiştir
İmmünolojik komplikasyon
Anaflaktoid reaksiyon Olayın şiddetine göre; 1-Deri belirtileri: döküntü, kaşıntı, ürtiker, titreme, ateş 2-Hemodinamik belirtiler: taşikardi, hipotansiyon, bronkospazm, şok,
dolaşım arresti 3 -Diğer: hematüri, hemoglobinüri, diffüz kanama
İmmünolojik reaksiyonlara genel tedavi prensipleri Hafif deri belirtileri; transfüzyon kesilir Ağır ürtiker; antihistaminikler kortikosteroidler Dolaşım ve solunum belirtilerine; havayolu dilüe adrenalin iv. yüksek doz kortikosteroid + antihistaminikler
İmmünolojik komplikasyon
Hemolitik reaksiyon Ağır hemolitik reaksiyonda % 90’ı ABO’daki
hatalardan kaynaklanır
Özellikle O grubuna A , B veya AB grubu verilirse
Hemolitik reaksiyonda olaylar zinciri antijen- antikor reaksiyonu Trombositler,kompleman,sempatik sistem
aktivasyonu Seratonin,bradikinin,histamin,katekolaminler,s
erbestleşir Damar içi pıhtılaşma ve fibrinolizisi aktive edici
ajanlar salınır DİC Mikrotrombüsler, ve vazokostrüksiyon Böbrekte iskemi ve nekroz
İmmünolojik komplikasyon
Hemolitik reaksiyon Belirtiler; *bel ağrısı,nefes darlığı,sıcaklık hissi,bulantı *soğuk
terleme,ateş,titreme,taşikardi,hipotansiyon,idrar ve gaita inkontinansı,kanama diyatezi
Çoğu zaman anestezi sırasında bu bunların çoğu farkedilmez
* Beklenmeyen ve izah edilemeyen kanama * Hipotansiyon * hematüri
Hemolitik reaksiyonda tedavi Damaryolu yerinde bırakılır Kan torbası ve set incelemeye gider Cross-match tekrarı için kan alınır Dolaşım stabilizasyonu Haptoglobulin Forse diürez ( ozmotik,furosemid) DİC profilaksisi ( heparinizasyon) İdrar alkalileştirilir Gerekirse hemodiyaliz,exchange transfüzyon Yüksek doz kortikosteroidler
İmmünolojik komplikasyon
TRALI Granülosit ve HLA antikorları sebep olur, donör
kanı ile iletilen bu maddelere hastanın lökositleri reaksiyon verir
Transfüzyona bağlı ölümlerde ABO uyumsuzluğuna bağlı hemolitik reaksiyondan sonra 2. sırayı alır.
ARDS’ye benzer ancak daha selimdir.
İmmünolojik komplikasyon
TRALI Alıcı granülositleri donör kanındaki antikorlar
bağlar ve olay aktive edilir Sonuçta; * adhezyon molekülleri ekspresyonu * AC’lerde alveolar ve damar endoteli
arasındaki interstisyel dokuya granülositler transmigrasyonu
* sitokinler,proteazlar,O2 radikalleri deşarj olur * kapiller duvar hasarı ve hiperpermeabilite
durumu ortaya çıkar * akciğer ödemi gelişir
İmmünolojik komplikasyon
TRALI ‘de tedavi Transfüzyon kesilir
Olguların %72’sinde intübasyon
Dolaşım stabilizasyonu için katekolaminler
Akciğer ödemi için diüretikler
İnvaziv monitörizasyon
İmmünolojik komplikasyon
DIC Transfüzyona bağlı metabolik
komplikasyonlarda biridir
Dilüsyona bağlı
Parçalanmış lökosit ve trombositlerden açığa çıkan pıhtılaşmayı ve fibrinolizisi aktive edici maddeler
Saklanan kanda oluşan değişikler PH düşer ( asidoz) Serum potasyumu artar ( 20-30 mEq/L) Labil pıhtılaşma faktörleri inaktifleşir ( F5 , F8 ) 2-3 DPG enzim seviyesi azalır Amonyak miktarı artar Lökosit ve trombositler parçalanır Hemoliz nedeniyle sağlam eritrositler azalır( 21
gün sonra %78-80’i sağlam kalır)
Transfüzyon risk ve komplikasyonları 3 -Metabolik ; *hemoliz *asidoz *hipokalsemi *hiperkalemi *hipomagnezemi *hipotermi
*hepatik ensefal.(amonyak) *mikroagregatlar *demir yüklenmesi *sitrat
intoksikasyonu * DIC
Transfüzyon risk ve komplikasyonları
4 -Diğer;
Hava embolisi
Kalp yetmezliği
TEŞEKKÜRLER