■><*•/ vir \ff il/ v>/ vi/ vi/ ■vir *1# vi# vi/* vi/ vi/ vi/ vif vir v|/ vi/ v|/ vL «I/

^0©60OQ0O00O00O00O600000OeO©^^!oA THÖR ISM l c-£

PHYSIO LOGICI,Do

«(«*

«i*

*k«f«f«i*«k

HVMANI CORPORIS PAR.tibus, Cercbro,Corde Sc

Hcpate.Pro confequendo fummo inPhilofopKia

gfätfü,Jninclytd Upßltenß cÄcademidadcri-

lfm[() SUR PR

'■ Clarifsimi ac dodiflimi viri, Dn.fjM.WENED 1CTIPSEUQOKIl

Acadetnt&Upfaltenfis Profe(Joris Pub. &*protem-f\ porefäcultütis Philofophics. Decani.'

* ^

a

NICO L A O P S TR I NIllReNIO.

UPSA LI JE,JmprimebatAcademi#Mölybdographusr*

ESCHILLVSMA ITH I M,U 2L 2t O

tM, D C> X L X.

^:>flc^^^^0c^^^^30oÖC5}c30C^c^}c ^Qc;3y.^cDOc^Ctfisfi ffrs&jfim

f L LfSTRI ET MAGN1FICODOMINO

GU8TAVOE R ICI Énwtifcufunitil)D E

5>(J>f)dd/&c; Difcipulofuo quondam cU-rißtmo, nunc Domino omni honorc

femper colendo*

Hos ApHorifmes PfiyfJofogicosInauguro dicocg

Nicolaus Petri Niureniu$Author &Hefpondcns,

i

APHORISMUS I.

Bdalas ille barbarus oJim rogatus ®

quid in hoc mundo maximé puta-ret admirabile ? Hominemrefpon-difle fe^tur \ non barbare profedd,,fed fapienter admodum, ob naturaeejusmajeflatem, qua omnem plane

_ rationis captum excedio.Hinc Pia-to eundemmiracutummiraculorum efle indigitavit.II. Quare operjepretium nos Fa&uros fperamus,

fi demiraculi hujus, hominis inquam, partibus prin-xipibus (qua; abfoluté ad individui totius conferva-tionem neceflariae func) Cerebro, Corde & Hepate,phyfiologicam inftituamus difputationerru.III. A cerebro itaq;, parte nobiliori aufpicamuiv

quodefl: vifcerum excelcifsimum, non tantum fen-fuum ledes, &motuum voluntariorum artifex; Sedetiam fapientiae,memoria, judicij & cogicationumdomicilium, quo genus humahum opifici Deo fimilimum redditun..IV. Cerebrum eft pars mollis, alba &medullär«,

expuriftima feminis & fpirituum portionefabricata,in gyros quafi circumvoluta, åmeningibus circum^data, & in cranij cavitate contenta,facultatis anima-Iis principiumj. , -V. Ccrcbri nomine defignamus, qüicquidin cra«

nii cavitate continetur, & å meningibus tegitür, Scundiq; obvallatur«

A* VI

V I., Ex quibus una dura meninx di£la, quse. eft':membrana exteriör,dura, euticularisfuprapiam era-nio aliigata, cerebrum cirigens & undiq; muniens.VII.Hårdetra&å, eonlpicua efl altera pia me¬

ninx, quae-elfmembrana admodum tenuis, proxi-mum &. immediåtum cerebri velamen, non exterio-remmodo ejus fuperficiem tegens, fed in penitiores .

ejus.receflTus pervadensr3,.VIII.'. Cerebrum orbicularem figuram obtinet,,

qua omnium figurarum nobiliflima ftatuitur, quamfiguram non temeré ipfi tribuit natura, prudens re- -rum omnium archite<5lonica_> •

IX. Tant#:magni cudinis.&mo liseft, utquan--titate cerebrum unius hominis duorum bourofupe-ret. Unde;Arift: in hifb: animal: cap. 6: Homo in- -ter omnia animalia plurimum habet cerebri,'.X. ■ Subilantia ejusmollis ed, alba & medullaris».

Mollis utfäciliusrecipiat imprefhonem 3 Sicuti cera.facile recipitiiguiram figilli.', Non tarnen håc molli-tieprseditumeft, quåilatim id quodimpreflum, abo-ietur, ut in aqua contingit; fed qua cummollitie, a-liquam confiflentiam obtinet, ut aliquandiuhareat..XI.'- Alba ratiöne materik fpermatica, quia ex

puriffima & fubtiliffima feminis lpirituumqj portio-ne fabricata&ratione finis y ut fpiritus animales,lympidifiimi fint, & non obfcurj,,XII.. Medullaris,quia,medulialimilitudinemge-rit, ;difcrcpatitamen å lubftantiamedulla, quia nec i-

gne liquatur, ncc perinediåsminuitur, necineranio,1continctur ut illudnutriåo.,XIII. Temperamentum ejus ed frigidum & hu-

mi-

midüm.. Irigidum eft, nc ipiritus animalcs ob infkgnem tenuitatem.citd evanefcant; Humidumeft,ut faciüusrerumimagines intromittåtur, tum utner¬vi fint flexibiles,nec duritie nec ponderegraves,quo~rum feptem pariaa cercbro prodeuno. ■

XIV. Ufus ejus eft infignis.& nobiüffimus, ut inejus fubftantia fpiritus animales elaborentur, & in eacontineantur, indeqj adXenfuum & motuum Organaferåtur, Xine cuj? uXu, animalcd inftar-flatus cujusdå/XV. Cerebrum:motu quodam5 proprio .5 >morecordismoveriftatuitGalenus Üb, de odor: orga: cap.

4. Huic, Xententia^XubXcribitfXerneüusdih6.cap r 13.LaurentiüsliE: 10:.. Goiümbus:übb,8.» Bauhinns üb: 3.Vallefius üb: 2. • Nos tarnen exereitij gratiä, cumVe-falio üb: i;cap; 19. Iallopio,& aÜjs,contrariam tuebi-niurXententiam_s.,

• XVII. Licet beneficio cerebriXentiamus,eft tameexpers fenfus; Arift: üb. 2: de part: anim: cap.7. Hancfententiam fövetGalenusüb:3.de cauXisXym: ubi ap-pellat cerebrum Organum2nonXentiens.. Expcrien-tiahujusreifidem facit:. Uulheratüm cerebrumni¬hil Xentit nec calvarise fra&ura", aut acuto aüquo fpe«cillo prefium.. wolcheru&infuis tabulü-Anat::XV11.. Totum cerebri corpus in diias; dividitur

partes > Anticam& Pofiicäm. - IUa proptcr magni-tudinem totius nomen.retinet,.)8£propriexerebrumdicitur. Haec quiäminor eft; eerebeüüm nominatur»XVII I. Anticaicerebri pars amplas Habet ca-

vitates; Xed quia Hae diverfimodé formatae Xunt»Nam liujus pars aüa eftmagis ampla, aliamagis angu-

fta3

angufta, ideomtetvallis dhHnguuntuf, qua: Phyficisyentriculidicuntur,quinumerö funt tres, Dexter,Si~nifter & Medius.XIX. Dexter in dextrå, Sinifter in fmiftrå cere¬

bri parte confiftit, qui forma & magnitudinc ütu &:ufufunt pares.XX. Hi dicfbi ventriculifiguram referunt femi^

circularem,quidam auricuiis humanis aflimilant, di-fterminantur teiiuilHmäf quådam cerebri portione,quae feptum lucidum vocatur, & efi: duorum ventri-eulorum quafipariesr1. In hiseollocant fenfum com¬munenu,

XXI. Sequitur tertius,qui centrum quodammo-do cerebri occupat, nihil aliud eil,quam duorum cö-curfus & communis c.ayitas,in quam primorum uter-q; humiliorifui fede dehifcio.XXII. Hicbinospro'ducitmeatus. Prior deorr

fum verfus glandulam vcrgit, pituitam excipiens. Po¬steriormeatus, priore amplior 9 ad quartum dirigiturventriculum , ut pateat fpiritui animali å tertio adquartum aditus. In hoc collocanc Phantafiarru.XXIII" Sunt a.utem hi didi ventriculi recepta-

cula fpiritus animalis,quae aerem per nares attraduminyentriculis prseparants adSpiritusanimafis refedi-onem &: nutritionem_3.XXIV. Sequitur poflica pars cerebriCerebellums

quod tranfmiflum e yentriculis fpiritum animalemconfervat,& fpinalimedullär adaptat.XXV, Subftantia ejus eft fubflava, durior & fic-

cior duobus proccffibus prxdita ? qui Anatomicisproceffus vermi formes dicuntur.

XXIV*

XXVt. Quartus tandem hic occurrlt ventricu-lus cerebello& fpinali medull# communis omniumminimus, folidiffimus & fubtililTimus,qui fpiritus anLmalksåprioribus excipit, & fpinali medull# tranf-tit. Locus eft in quo continerimemoriamajunt.XXVII. Figurahujuseft rotunda, qu#åprinci-

pio paulum ämpliatur propter fpirituum influxum,propé medullam fpin# contrahit fe, donec in acu-men inftar calami definam.XXVIII. A cerebri& cerebelli fubftantia,fpinalis

medulla emergit, å quå 30. paria nervorum pro-deunt, qui fpiritum in ventriculis perfe&um per uni-verfum corpus diffundunt.XXIX H#c de cerebro : fequituf cor vit# princl-

pium y fons caloris, arteriarum fcaturigo, pulfus Strefpirationis primp autlior,quo Vigénte vigent omni-a, languente languefcunt, intereunte intereunm.XXX. Cor eft parsprincipalis ventris medii du-

fa, denfa & folida carne conftans, triplici villorumgenere intertexta, figur# pyramidali non diftimilis,facultatis vitalis domicilium.XXXI. Figura ejus eft quidem pyramidalis, fed

iion abfoluté ficut in brutis,fed depreftumeftpotiuscorinhomino.XXXII. Situmeftinthorace, tanquamintutifli-

mo loco, undiq; pericardio coopertum, non tarnenipfum immediaté ambiens; fedtantum ab eodiftat,quantum motus ejus poftulat. Hoc fpacium ferofohumore impletum eft, ut cor hujus beneficio hume-fretur, ipfiusq; motus facilior reddatum.XXXIII» Magnitudo ejus in homine proportio¬

nall-

naliter amplior eft, quam In cseterls animantibus, va-riaturtamenpro setate & temperamento. Nam fri-,gidiores & timidimajori,calidiores & audaccs mino-ri cordc donantun..XXXIV. Subftantia cordis dura eft & denfa, cx

calidiflima fanguiriis parte genita,;ne; in validismoti-bus diftumpatur, neq;; fpiricuum vitälium in cordecontentorum tenuitas in omnes partesexhaleo."XXXV. Cordimotum inefle perennem experien-

tia fufficienter demqnftrat,eumq; naturalem efle fla-tuimus.ii:Quianec concitari,necfedaripro volunta-tis imperiö potefl. ;2. Qjaia fit absq;:pra;cedente co-gnitione./Motus autem animälis fit cum cognitione.XXXVI. /Ad hosmotus prxftandos /tribus fibra-

tum generibus, re&is^ obliqui? ,& transverfis pra;di-tum eft, ut cor trahat, contineat Sc expellao.XXXVII. Temperamentum coräis calidum efle

ftatuimus. i. Authoritate Hippocratis & Galenilib : de temper: c. i. ubi cor,vifcus natura omniumcalidiffimum perhibetur. 2- qiiia; fanguinem gignitarteriöfüm & vitales fpiritus conficit^qua; omnia ca-loris eft &<nonfrigoris. Cor ita efl calidum,ut di-gitum in fiiiiftrum cordis finum immiflum > fenfibill-ter afficiat.5 Galenus. lib: de format, faetus".XXXVIII. "Ufus cordis eft, ut facültatis vitalis fit

domicilium, fp iritu vitalem propriå vi ex; aére & fan-guine fimul inje&is continué gignens,älimentum propulmonumnutrimento conficiens^.XXXIX. Cor in duas partes, dextram & finiftra

diftribuitur, eas ventriculos, finus, thalamosvocant,quarum dexter refert formam Lun<e crefcentis, q ex

vena

iféna c a? a fangülnem éxcipIt &pf£fåfätmagis, c-nraq; diftribuit, partim in pulmonem pro ejus nutri-tione,partim in finiflrum cordis finum, üt fitmateriafpirituurn vitalium, ideoq; multd major eft fuiifter^XL. Sinifter habet eandeixi förmam, lp i ritum vi¬

talem expurilfimo fanguine genitum continens, &:in corpus per aortam diftnhuens, & vicilfim aérem expulmone excipiensr\ - ,

X L I. Hi dl&i ventriculi\ difcernuntur feptosquod interjlitium, paries dicitur, ne content a con-fundantur, npiltis tarnen föraminibus plenum , ut ådextro in finiftrum facilis fit aditus.XLII. Prsetereå ad utrumq; ventriculi latus,emi-

cant appendices membranoLe,qu2e å fimilitudine au-riculze dicuntur_. Earum dextra, ven# eav# oltiopr#iacet,finiftra arteri# venof# orificiö éfl: appofita.

> Illa amplior, quia cralfioris fangvinis efb receptacu-lum_9: H#cminor, quia aérem contineo.XLIII. Harum auricularum ufus pr#cipui Funt,

i. ut fint veluti promptuaria qu#dam fanguinis & aé-ris, ne confeftim in cor influant, & cor per opprelfio-nem quafi fulfocent. z. ne vena cava & arteria veno-fa in violentismotibus difrumpantun.iXLIV. Habet uterq; linus fuä vafa totidemq; ori-

ficia. Dextro yentriciilö gemin# inferuntiir ven#,i. vena cava, qu# fanguinem in dextrum cordis tha-lamum intromittit. 2. Vena arteriofä, qu# eodemcordis finu fanguinem pulmonibus adducit, nutritivonis gratiå.XLV. In finiflro ventriculo totidem funtarte-

tix. h Arteria venofaex finiftro cordis fmu ad pul-B mo-

monem tendit,qiKe praeter expulilönetofumtda' fuh-ftantia?, adfert aérem refrigerandi cordis gratiå. z~Arteria magna, omnium arteriarum ftipes,ex eodemfinu oritur, fpiritum vitalem cum fanguine arterialiomnibus partibus communicat.XLVI. Ha&enus egimus de cerebro &-corde:po-

ftremo fe offert hepar, generofiffimum illud yifcus»inter Organa nutritive potential, principaln.XLVII. Hepar eft pars organica infimi ventris,

conftans carne rubra proxime fub diaphragmate indextro hypochondrio fita & fangüinis offtcina: undeejusaftio xy}fXiiia'li ai&aii&eisXLVIII. Qua parte diaphragma attingit, rotun-

dum eft,. ne diaphragmatis motui impedimento fit„quåventriculo incumbit concavum eft,.ut ventriculalocum cedat, eumq; fuo calore foveat.XLlX. Grandior hepatis moles in hominibus,.

quam in exte ris animantibus, non tantum ob nutri-tionem, fed ob varias funffiones , qua; a fpiritibus p~ficiuntur,. quorummateria fanguis eft.L. Hepar conftat carne rubra, fanguini coagu-

lato iimilima, cujus qualitates five temperamentumretinet, calidum eft ut coquat, humidum ut univerfucorpus irriget.LI. Ufus ejus eft propriå & infttå propenfione

chylum, quem intrå fe retinet rft fanguinem conver-tere, & fibi ftmilem reddero.LII. Per fanguinem inhepate elaboratum,nonin-

telligendus fincerus &: purus sanguis: fed geniti cumhoc humores naturales,ut funt flava bilis,,Melancho-lia, Pituitsu..

LXIL

Lill. Häva biüs ex tenmori & calidk>ri, Mekn-cholia ex crafliore & fseculentiore, Pituita ex frigidi-ore chyli portione gignuntur... Solus fangvis ex par¬tibus chyli temperatioribus & aéreis inhepate con-ftcitun,.LIV. De hepatis excrementis ex humorum con-

codtione & diftributiöne redundantibus,qua; ad cer-ta membra deturbantur, noftri propofici non eil

difputare, idcoq; his di&is iuperfedereduximusrL

I I K I S.

(tÄT)FRJESTANTISSIMUM T>n. QAN~dtdamm, horum jfpborifmomm Authovcm

&propugnatore confanguineumfuum& amtcmn [uavißi-

77ium.

NICOLÄVS PETRI NlVRENI VSvocyotygot^a:

EN INI: TU A.UROS PERVINCIS.

Sub veritatis Frsefide ftrenuoLeuchoyio, cujus ab entheoSuadcCmedulla emanat ore,

Theipiadum ingrederis duellurrL*.Con-

Confperfamulto CpicukToxIco,Qu.« pro Cérebro,Corde vel Hep ate,

; i ( Mittunturinnoftrasphalangcs,'i Paliadis «gide jam re p elie.EN ficpotenter, TU probe Niureni,Certationes ambiguas, INI: :

EncomiumPERVINCIS indéNobile, Pieriasq; LAURQSv

Ii

Adfedu optumo properatum

AR TENo ERICPGcßrimo.

??• - ■ ••