izne 1. motivation - herausforderung 2. lösungsbausteine: … · 2012-11-13 · izne...
TRANSCRIPT
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
1
Vorle
sung
Bio
ener
gie
im S
pann
ungs
feld
, 6.1
1.20
12
Bio
mas
seko
nzep
te, B
eisp
iel 1
: B
ioen
ergi
edor
f Jüh
nde
als
B
eisp
iel f
ür e
ine
nach
halti
ge
Stro
m- u
nd E
nerg
ieve
rsor
gung
Dr.
Swan
tje E
igne
r-Th
iel
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
2
Glie
deru
ng:
1. M
otiv
atio
n -
Her
ausf
orde
rung
2.
Lös
ungs
baus
tein
e: B
ioen
ergi
edör
fer
3. T
echn
isch
e U
mse
tzun
g 4.
Bio
mas
sebe
reits
tellu
ng
5. In
vest
ition
, Fin
anzi
erun
g, W
irtsc
haftl
ichk
eit
6. S
ozia
le u
nd b
etrie
blic
he U
mse
tzun
g 7.
Aus
blic
k
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
3
1. M
otiv
atio
n - H
erau
sfor
deru
ng
Es
gib
t vie
le G
ründ
e fü
r Bio
ener
gied
örfe
r ...
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
4
… d
ie B
egre
nzth
eit d
er fo
ssile
n En
ergi
eträ
ger
Erdö
lförd
erun
g in
ein
em Z
eitfe
nste
r von
3.0
00 J
ahre
n
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
5
... d
ie Im
port
abhä
ngig
keit
bei E
nerg
ietr
äger
n
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,
0
in P
roze
nt S
tein
kohl
e
Bra
unko
hle
M
iner
alöl
N
atur
gase
Ura
n
Insg
esam
t
1991
1996
2001
2006
Stei
n-ko
hle
Min
eral
öl
Nat
urga
se
Ura
n In
sges
amt
Bra
un-
kohl
e
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
6
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
7
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
8
... d
er K
limaw
ande
l dur
ch A
nstie
g de
s C
O2-
Geh
alte
s un
d de
r Tem
pera
tur i
n de
r Atm
osph
äre
IPCC (2001)
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
9
USA
Nie
derla
nde
Deu
tsch
land
Rus
slan
d
Japa
n
EU
Fran
krei
ch
Wel
t
Mex
iko
Chi
na
Afrik
a
Indi
en
Phili
ppin
en
Paki
stan
19,7
10,4
10
,8
11,6
9,2
8,8
6,2
3,9
2,5 3,
5
1,0
0,9
0,7 0,
6 0,
6
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
10
Klim
awan
del f
inde
t sta
tt !
Bei
spie
le fü
r die
Fo
lgen
des
bis
herig
en
Tem
pera
tura
nstie
gs
von
ca. 0
,8 °C
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
11
Sch
wei
z, E
ngad
in:
Mor
tera
tsch
-Gle
tsch
er
1901
und
200
1
Que
lle: Z
ängl
, W.;
Ham
berg
er, S
.: G
lets
cher
im T
reib
haus
, St
einf
urt 2
004
ww
w.g
lets
cher
arch
iv.d
e
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
12
http://www.munichre.com/publications/302-03630_de.pdf
http://www.munichre.com/publications/302-03970_de.pdf
…. d
ie Z
unah
me
extr
emer
Wet
tere
reig
niss
e
Dür
re 2
003
und
Hoc
hwas
ser 2
002
in D
euts
chla
nd
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
13
311111
... d
er A
nstie
g de
r Ene
rgie
prei
se
1 B
arre
l = 1
59 L
iter
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
14
Que
lle: Ö
kolo
gie
& L
andb
au 1
19, 3
/200
1
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
15
Verlu
st v
on A
rbei
tspl
ätze
n
Schl
ießu
ng v
on E
inka
ufsl
äden
, Gas
tstä
tten,
...
Entw
ickl
ung
zu S
chla
fdör
fern
Weg
zug
der B
evöl
keru
ng im
er
wer
bsfä
hige
n A
lter
... d
ie V
ersc
hlec
hter
ung
der L
eben
squa
lität
auf
de
m L
ande
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
16
Gef
ühl d
es V
erlu
stes
von
Ei
nflu
ssm
öglic
hkei
ten:
„I
ch k
ann
sow
ieso
nic
hts
ände
rn.“
Des
inte
ress
e an
der
Ges
taltu
ng d
er
öffe
ntlic
hen
Ang
eleg
enhe
iten
A
ber:
Ein
e D
emok
ratie
lebt
vom
En
gage
men
t ihr
er B
ürge
r! (E
rnst
Ben
da)
... d
ie E
ntw
ickl
ung
unse
rer D
emok
ratie
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
17
2. L
ösun
gsba
uste
ine:
Bio
ener
gied
örfe
r
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
18
Öko
logi
e
Sozi
ales
Ö
kono
mie
…
ver
knüp
fen
mit
eine
r ei
gens
tänd
igen
Reg
iona
lent
wic
klun
g
Nac
hhal
tige
Ener
giev
erso
rgun
g …
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
19
D a
s
B i
o e
n e
r g i
e d
o r f
inte
rdis
zipl
inär
es
(Akt
ions
-) Fo
rsch
ungs
- pr
ojek
t
beis
piel
hafte
U
mst
ellu
ng d
er
Ener
giev
erso
rgun
g in
ein
em D
orf
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
20
Bet
eilig
te D
iszi
plin
en
A
grar
wis
sens
chaf
ten
G
eow
isse
nsch
afte
n
Öko
nom
ie
Psyc
holo
gie
So
ziol
ogie
Polit
ikw
isse
nsch
aft
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
21
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
22
Förd
erun
g
Fach
agen
tur N
achw
achs
ende
Roh
stof
fe (F
NR
) / B
MVE
L
Land
krei
s G
öttin
gen
EU –
LEA
DER
+
Land
Nie
ders
achs
en
Sam
tgem
eind
e D
rans
feld
Gem
eind
e Jü
hnde
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
23
Def
initi
on e
ines
Bio
ener
gied
orfe
s
es
ist m
ind.
so
viel
Str
om z
u er
zeug
en, w
ie im
Dor
f ge
brau
cht w
ird
min
d. 5
0 %
des
dör
flich
en W
ärm
ebed
arfs
(KW
K)
wird
per
Bio
ener
gie
bere
itges
tellt
B
ioen
ergi
eanl
agen
bef
inde
n si
ch z
u m
ehr a
ls 5
0 %
im
Eig
entu
m d
er D
orfb
evöl
keru
ng u
nd d
er L
andw
irte
mög
l. al
le B
etei
ligte
n so
llten
Ant
eile
an
an d
en
Bio
ener
giea
nlag
en b
esitz
en
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
24
Vora
usse
tzun
gen
für e
in B
ioen
ergi
edor
f
enga
gier
te A
ktiv
engr
uppe
und
auf
gesc
hlos
sene
/r B
ürge
rmei
ster
/in
gute
s M
itein
ande
r im
Dor
f
Verf
ügba
rkei
t lan
dwirt
scha
ftlic
her u
nd g
gf. f
orst
liche
r B
iom
asse
kom
pakt
e D
orfs
truk
tur
mög
lichs
t kei
n Er
dgas
netz
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
25
Such
e na
ch d
em M
odel
ldor
f
Okt
. 200
0: S
tart
des
Pro
jekt
es
A
usw
ahl v
on g
eeig
nete
n G
emei
nden
Präs
enta
tion
und
Bef
ragu
ng in
17
Gem
.
für 4
Dör
fer:
Kon
zept
e, B
efra
gung
Aus
wah
l von
Jüh
nde
zum
Mod
elld
orf
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
26
780
Einw
ohne
r
9 la
ndw
irtsc
haftl
iche
Bet
riebe
1300
ha
land
wirt
scha
ftlic
he N
utzf
läch
e
800
ha W
ald
rege
s Ve
rein
sleb
en
Erst
es B
ioen
ergi
edor
f: Jü
hnde
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
27
3. T
echn
isch
e U
mse
tzun
g
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
28
Was
ist B
iom
asse
?
Säm
tlich
e or
gani
sche
Sto
ffe:
•Ti
eris
che
Exkr
emen
te w
ie G
ülle
, Mis
t
•(E
nerg
ie-)
Pfla
nzen
wie
Hol
z, M
ais,
R
aps,
Get
reid
e, G
ras
•B
iom
üll,
Säge
rest
e, S
troh
, ....
•(S
chla
chta
bfäl
le)
Phot
osyn
thes
e
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
29
Ener
giei
nhal
t
Bre
nnst
off
H
eizw
ert
Foss
il B
raun
kohl
e
5,
6 kW
h / k
g
St
eink
ohle
8,
9 kW
h / k
g
H
eizö
l
1
1,7
kWh
/ kg
Bio
gen
Stro
h
4,0
kWh
/ kg
G
etre
idep
flanz
en
4,2
kW
h / k
g
H
olz
4,4
kWh
/ kg
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
30
R
esth
olz
Sc
hwac
hhol
z
La
ndsc
hafts
- pf
lege
holz
feuc
ht
troc
ken
Verb
renn
ung
Verg
ärun
g
Gül
le
Gan
zpfla
nzen
- si
lage
(W
inte
rget
reid
e,
Mai
s, G
rün-
La
ndgr
as e
tc.)
Bek
annt
e te
chni
sche
Gru
ndpr
inzi
pien
fü
r die
ene
rget
isch
e N
utzu
ng v
on
land
- und
fors
twirt
scha
ftlic
her B
iom
asse
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
31
.
Wär
me
Elek
triz
itäts
-ve
rsor
gung
s-U
nter
nehm
en
Stro
m
Spitz
enla
stke
ssel
(H
eizö
l, R
ME)
Hol
zhac
k-sc
hnitz
el-
heiz
wer
k
BH
KW
Grü
ner
S
trom
Bio
gas-
an
lage
Tech
nisc
hes
Gru
nd-
konz
ept i
n Jü
hnde
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
32
1
2
3
4
5
6
7 8
9 10
11
12
13
14
15
16
Luftb
ild d
er B
ioen
ergi
eanl
age
in J
ühnd
e
1 b
efah
rbar
e W
aage
2
bef
ahrb
are
Silo
plat
ten
3 G
ülle
vorg
rube
4
Vor
rats
cont
aine
r für
Fer
men
ter
5 F
erm
ente
r 6
Nac
hgär
behä
lter
7 B
lock
heiz
kraf
twer
k-C
onta
iner
8
Hol
zhac
ksch
nitz
elha
lle
9C
onta
iner
mit
Hol
z-ha
cksc
hnitz
elof
en u
nd
Wär
mev
erte
ilung
10
Ölk
esse
lcon
tain
er
11 W
ärm
epuf
fers
peic
her f
ür
das
Nah
wär
men
etz
12 T
rans
form
ator
haus
für
Stro
mei
nspe
isun
g 13
Feu
erlö
scht
eich
14
Übe
rlauf
beck
en
15 W
arte
16
Nah
wär
men
etz
in d
er
Stra
ße n
ach
Jühn
de
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
33
Wär
mel
inie
Jan
Feb
Mär
Apr
Mai
Jun
Jul
Aug
Sep
Okt
Nov
Dez
Leistung (kW)
Wär
me
aus
Bio
gas
Wär
me
aus
Hol
z / Ö
l
Wär
meb
edar
f und
Wär
meb
erei
tste
llung
üb
er e
in J
ahr
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
34
Tech
nisc
he D
aten
der
Ene
rgie
anla
gen
in J
ühnd
e:
Blo
ck-H
eiz-
Kra
ftwer
k
716
KW
elek
tris
ch G
asm
otor
Stro
mve
rkau
f
ca
. 5 M
io. k
Wh/
Jahr
Hol
zhei
zwer
k
55
0 K
Wth
erm
isch
Spitz
enla
stke
ssel
1,6
MW
ther
mis
ch
Wär
mev
erka
uf
ca. 3
,2 M
io. k
Wh/
Jahr
Nah
wär
men
etz
5,5
km L
änge
Ein
spar
ung
Hei
zöl:
ca. 4
00.0
00 l
/ Ja
hr
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
35
Inne
nans
icht
en d
es
Jühn
der B
HK
W-K
onta
iner
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
36
Hei
zkes
sel-C
onta
iner
un
d Sp
eich
er
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
37
Ges
amtlä
nge:
5,5
km
A
nsch
luss
quot
e: c
a. 7
0%
Nah
wär
men
etz
in J
ühnd
e
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
38
Verle
gung
des
N
ahw
ärm
enet
zes
in
Jühn
de
Nah
wär
mer
ohre
Vor
- un
d R
ückl
auf
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
39
Plat
z fü
r z. B
. Sau
na u
nd F
itnes
sber
eich
sta
tt H
eizö
llage
r
Hau
sübe
rgab
esta
tion
Bra
uch-
w
asse
r- sp
eich
er
Gas
ther
me
kann
ra
us!!
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
40
4. B
iom
asse
bere
itste
llung
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
41
Bio
mas
sebe
reits
tellu
ng
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
42
Ack
erpf
lanz
en
A
ls E
nerg
ietr
äger
wird
die
ga
nze
Pfla
nze
genu
tzt.
Es
kön
nen
viel
e A
rten
und
Sor
ten
in
ein
er b
reite
n Fr
ucht
folg
e
eing
eset
zt w
erde
n.
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
43
Anb
ausy
stem
: Zw
eiku
lturn
utzu
ng
nach
Sch
effe
r u. S
tülp
nage
l (19
93),
Kar
pens
tein
-Mac
han
(199
7)
0246810121416
Mär
zA
pril
Mai
Juni
Juli
Aug
.Se
pt.
Okt
Nov
t TM / ha
Win
terr
aps
Win
terg
etre
ide
Legu
min
osen
Ernt
e
Mai
s So
nnen
blum
en
Phac
elia
G
rasm
isch
ung
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
44
Ernt
e de
r En
ergi
epfla
nzen
Tr
itica
le u
nd M
ais
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
45
Einl
ager
ung
des
Ernt
egut
es a
uf d
er S
ilage
plat
te
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
46
646464646466466646664666664646444444444
Lage
rung
der
Bio
mas
se
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
47
Lage
rung
der
Bio
mas
se
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
48
Aus
brin
gung
der
Gär
rest
e m
it Sc
hlep
psch
läuc
hen
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
49
Vort
eile
/ C
hanc
en
gr
oße
Pfla
nzen
viel
falt
br
eite
re F
ruch
tfolg
e
wen
iger
Pfla
nzen
schu
tzm
ittel
Näh
rsto
ffkre
islä
ufe
ve
rrin
gert
e B
oden
eros
ion
gerin
ge N
itrat
ausw
asch
ung
ho
he B
iom
asse
ertr
äge
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
50
Hol
zhac
ksch
nitz
el v
on „
Stra
ßenb
egle
itgrü
n“ ..
..
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
51
Ber
eits
tellu
ng d
er H
olzh
acks
chni
tzel
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
52
Bio
gasa
nlag
e (7
00 K
Wel
ektr
isch
) G
ülle
7.00
0 m
³ En
ergi
epfla
nzen
ca
. 15.
000
t Sila
ge
en
tspr
icht
ca.
4.5
00 t
Sila
ge (T
rock
enm
asse
)
ents
pric
ht c
a. 3
00 -
320
ha A
cker
fläch
e
ents
pric
ht c
a. 1
/4 d
er F
eldm
ark
Hol
zhei
zwer
k H
olzh
acks
chni
tzel
ca.
1.4
00 S
RM
ents
pric
ht R
esth
olz
von
ca. 3
00 h
a
Jähr
liche
r Ein
satz
an
Ener
giet
räge
rn in
Jüh
nde
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
53
Bet
eilig
te J
ühnd
er L
andw
irte
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
54
5. In
vest
ition
, Fin
anzi
erun
g,
Wirt
scha
ftlic
hkei
t
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
55
Bio
gas-
und
Str
ompr
oduk
tion
ca
. 2,
9 M
io. €
Hei
zwer
k
ca
. 0,
9 M
io. €
Nah
wär
men
etz
ca
. 1,
6 M
io. €
Sum
me
ca.
5,4
Mio
. €
Inve
stiti
onsv
olum
en in
Jüh
nde
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
56
Eige
nkap
ital
ca. 0
,5 M
io. €
Zusc
huss
FN
R /
BM
ELV
ca
. 1,3
Mio
. €
Zusc
hüss
e La
nd, G
emei
nde
ca. 0
,2 M
io. €
Frem
dkap
ital
ca. 3
,5 M
io. €
Su
mm
e
ca. 5
,5 M
io. €
Fina
nzie
rung
in J
ühnd
e
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
57
Grö
ßeno
rdnu
ng:
Sü
d-O
st-U
mge
hung
Ros
dorf
(4,8
km
): 14
,5 M
io. €
(3,0
2 M
io. €
/ km
)
B 2
41 E
llier
ode,
OU
Usl
ar (1
8 km
): 61
Mio
. €
(3
,4 M
io. €
/ km
)
B 2
47 O
U D
uder
stad
t (11
,5 k
m):
42,9
Mio
. €
(3
,73
Mio
. € /
km)
A 38
AD
Frie
dlan
d –
Ude
r (16
,1 k
m):
93,8
Mio
. €
(5
,83
Mio
. € /
km)
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
58
Wär
mek
unde
n: A
kzep
tabl
e H
eizk
oste
n, n
icht
höh
er a
ls
bei H
eizö
lhei
zung
inkl
. der
Neb
enko
sten
(War
tung
, Sc
horn
stei
nfeg
er, e
tc.)
Land
wirt
e: G
leic
her G
ewin
n be
im A
nbau
von
B
iom
asse
wie
bei
Win
terw
eize
n
Bet
reib
erge
sells
chaf
t: D
auer
hafte
Wirt
scha
ftlic
hkei
t de
s G
esch
äfts
betr
iebe
s
Öko
nom
isch
e B
edin
gung
en
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
59
Jähr
liche
Kos
ten
Nahw
ärm
eHe
izöl
Flüs
sigg
as
0,04
90,
350,
45E
uro
/ kW
hE
uro
/ Lite
rE
uro
/ Lite
r
Fixe
Kos
ten
688
793
740
Varia
ble
Kos
ten
1.17
61.
050
1.83
8
Ges
amtk
oste
n1.
864
1.84
32.
578
Hei
zkos
tenv
ergl
eich
für W
ärm
ekun
den
in J
ühnd
e 20
04
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
60
Pr
eis
von
1 l H
eizö
l ges
tern
, 5.1
1.20
12:
0,
94 €
(Fas
t das
Dre
ifach
e vo
n 20
04!)
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
G
rund
betr
ag
50
0 €
/ Jah
r
Wär
mep
reis
per
kW
h
0,04
9 €
/ kW
h
k
eine
Anp
assu
ngsk
laus
eln
A
nsch
luss
gebü
hr
1.00
0 €
U
mst
ellu
ngsk
oste
n
2.
500
€
B
etei
ligun
g G
eno.
m
in. 1
.500
€
Lief
erko
nditi
onen
für W
ärm
ekun
den
in J
ühnd
e
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
62
2
005/
2006
Wär
mev
erbr
auch
in J
ühnd
e in
kW
h
3
.600
.000
en
tspr
icht
(bei
80%
) in
l Hei
zöl
45
0.00
0 H
eizö
lpre
is A
ug.,M
ärz
in €
/l
0,
60
Hei
zölp
reis
Okt
. in
€/l
0,58
Verb
rauc
hsko
sten
Nah
wär
me
in €
17
6.40
0 ve
rmie
dene
Hei
zölk
oste
n in
€
26
5.50
0
Ges
amte
rspa
rnis
in E
uro
89.
100
Hei
zkos
tene
rspa
rnis
für W
ärm
ekun
den
in J
ühnd
e
2
005/
2006
200
7
Wär
mev
erbr
auch
in J
ühnd
e in
kW
h
3
.600
.000
3.
100.
000
ents
pric
ht (b
ei 8
0%) i
n l H
eizö
l
450.
000
38
7.50
0 H
eizö
lpre
is A
ug.,M
ärz
in €
/l
0,
60
0
,54
H
eizö
lpre
is O
kt. i
n €/
l
0,
58
0
,65
Verb
rauc
hsko
sten
Nah
wär
me
in €
17
6.40
0
151.
900
verm
iede
ne H
eizö
lkos
ten
in €
265.
500
23
0.60
0
Ges
amte
rspa
rnis
in E
uro
89.
100
78.
700
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
63
Lief
erun
g au
f der
Bas
is v
on la
ngfr
istig
en
Lief
erve
rträ
gen
Vorg
abe:
Gew
inn
pro
Hek
tar s
oll m
inde
sten
s so
ho
ch s
ein
wie
bei
m A
nbau
von
Win
terw
eize
n
ggf.
über
Pre
isan
pass
ungs
klau
seln
auf
sc
hwan
kend
e W
inte
rwei
zenp
reis
e re
agie
ren
Bez
ahlu
ng d
er B
iom
asse
nac
h M
enge
(Waa
ge)
und
Qua
lität
(Tro
cken
mas
sege
halt)
Land
wirt
scha
ft
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
64
fast
alle
Lan
dwirt
e w
erde
n Li
efer
ante
n
20
02: b
ei V
ergl
eich
spre
is v
on c
a. 1
2 €/
dt W
W
und
eine
r Ern
te v
on 1
5 t T
M /
ha:
Mai
s - G
PS
à 69
,- €/
t
1.03
5 €
Um
satz
Get
reid
e - G
PS
à 64
,- €/
t
96
0 €
Um
satz
In
sges
amt:
ca
. 200
.000
€ /
Jahr
w
eite
res
Stan
dbei
n al
s En
ergi
ewirt
Land
wirt
scha
ft
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
65
Land
wirt
scha
ftl. B
iom
asse
/ Pr
eisb
erec
hnun
g
Wei
zen
(Kor
n)in
€/d
t
Win
ter-
getr
eide
in €
/t FM
Mai
sin
€/t
FMG
ras
in €
/t FM
bis
(< =
)15
,00
24,2
025
,40
23,1
015
,50
25,0
026
,20
23,8
016
,00
25,8
027
,10
24,6
016
,50
26,7
027
,90
25,0
017
,00
27,5
028
,80
25,0
017
,50
28,3
029
,60
25,0
0ab
(> =
)18
,00
29,0
030
,00
25,0
0
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
67
Rah
men
bedi
ngun
g EE
G:
Gru
ndve
rgüt
ung
bei E
insp
eisu
ng in
200
5
bi
s 15
0 kW
:
11
,33
Cen
t / k
Wh
bi
s 50
0 kW
:
9
,75
Cen
t / k
Wh
bi
s 5
MW
:
8,7
7 C
ent /
kW
h B
onus
land
w. B
iom
asse
:
bi
s 50
0 kW
:
6,0
Cen
t / k
Wh
üb
er 5
00 k
W:
4,0
Cen
t / k
Wh
Bon
us K
raft-
Wär
me-
Kop
pl.:
max
. 2,
00 C
ent /
kW
h
Bet
reib
erge
sells
chaf
t
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
68
Für d
as M
odel
lpro
jekt
in J
ühnd
e w
urde
dur
ch e
inen
ei
nmal
igen
Zus
chus
s ei
n da
uerh
aft w
irtsc
haftl
iche
r B
etrie
b er
mög
licht
.
In F
olge
der
ges
tiege
nen
Hei
zölv
ergl
eich
spre
ise
kann
he
ute
bei e
iner
hoh
en A
nsch
luss
quot
e un
d ak
zep-
tabl
en B
iom
asse
prei
sen
ein
wirt
scha
ftlic
her B
etrie
b gg
f. be
reits
ohn
e ei
nen
Zusc
huss
err
eich
t wer
den.
Um
jedo
ch g
enau
e or
tsan
gepa
sste
Zah
len
zu
erha
lten,
ist e
ine
Mac
hbar
keits
stud
ie a
nzuf
ertig
en.
Wirt
scha
ftlic
hkei
t von
Bio
ener
giea
nlag
en
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
69
Inve
stiti
on in
Jüh
nde:
58
% w
urde
in d
er
Reg
ion
ausg
egeb
en,
ca. 3
,3 M
io. E
uro
Sich
erun
g be
steh
ende
r un
d Sc
haffu
ng n
euer
A
rbei
tspl
ätze
im H
och-
, Ti
ef- u
nd A
nlag
enba
u,
Plan
ungs
büro
s,
Han
dwer
k
Einm
alig
e Vo
rtei
le fü
r den
Ort
und
die
Reg
ion
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
70
Stär
kung
regi
onal
er
Wirt
scha
ftskr
eisl
äufe
: ca
. 60%
der
lauf
ende
n A
usga
ben
(ohn
e A
bsch
rei-b
unge
n) b
leib
en
in J
ühnd
e,
ca. w
eite
re 2
5% in
der
Reg
ion
Sich
erun
g be
steh
ende
r und
Sc
haffu
ng n
euer
Arb
eits
plät
ze
Stän
dige
Vor
teile
für d
en O
rt u
nd d
ie R
egio
n
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
71
Eige
nstä
ndig
e R
egio
nale
ntw
ickl
ung,
auf
baue
nd a
uf
vorh
ande
nen
Pote
nzia
len
und
Fach
wis
sen
Stär
kung
der
Inno
vatio
nskr
aft:
„Bio
ener
gied
örfe
r sin
d zu
alle
m fä
hig!
“
Vort
eile
für d
ie R
egio
n
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
72
6. S
ozia
le
und
betr
iebl
iche
Um
setz
ung
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
73
Turn
vate
r Jah
n:
„G
roße
s W
erk
gede
iht
nur d
urch
Ein
igke
it.“
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
74
Bes
icht
igen
von
Anl
agen
, um
Tec
hnik
“b
egre
ifbar
” zu
mac
hen
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
75
Info
-Ver
anst
altu
ngen
Arb
eits
grup
pen
Ö
ffent
lichk
eits
arbe
it
Land
wirt
scha
ftl. B
iom
asse
B
iom
asse
Hol
z B
ioga
sanl
age
Hol
zhei
zwer
k N
ahw
ärm
enet
z H
aust
echn
ik
Bet
reib
erge
sells
chaf
t
Them
enbe
zoge
ne W
orks
hops
Gem
eins
chaf
tlich
e Pl
anun
g un
d En
tsch
eidu
ng
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
76
AG
-Spr
eche
r
Gem
eind
erat
Sam
tgem
eind
e
Vere
ine
Kirc
he
Juge
ndve
rtre
tung
Se
nior
enve
rtre
tung
Zusa
mm
ense
tzun
g ei
ner
zent
rale
n Pl
anun
gsgr
uppe
Ggf
. ext
erne
Mod
erat
ion
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
77
Mitg
liede
r der
Initi
ativ
e B
ioen
ergi
edor
f Jüh
nde
(200
1)
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
78
20
01
Initi
ativ
e B
ioen
ergi
edor
f Jüh
nde
20
02
GbR
als
Vor
gese
llsch
aft
Vor
vert
räge
: Wär
mek
unde
n un
d La
ndw
irte
Pla
nung
und
Gen
ehm
igun
g
20
04
Gen
osse
nsch
aft a
ls B
etre
iber
gese
llsch
aft
für
den
lauf
ende
n G
esch
äfts
betr
ieb,
19
5 M
itglie
der,
davo
n 39
Nic
ht-J
ühnd
er (2
007)
Bio
ener
gied
orf J
ühnd
e eG
Org
anis
atio
nsfo
rmen
in J
ühnd
e
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
79
M
itglie
dsch
aft a
uf fr
eiw
illig
er B
asis
ca
. 40
Grü
ndun
gsm
itglie
der
Ve
rtra
gspa
rtne
r für
den
A
bsch
luss
der
Vor
vert
räge
A
uftr
agge
ber f
ür d
ie w
eite
ren
Plan
ungs
schr
itte
Ei
nwer
ben
von
Förd
erge
lder
n
be
i Auf
lösu
ng c
a. 7
2 M
itglie
der
GbR
-Grü
ndun
g al
s Vo
rges
ells
chaf
t
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
80
M
itglie
dsch
aft a
uf fr
eiw
illig
er B
asis
ca
. 40
Grü
ndun
gsm
itglie
der
Ve
rtra
gspa
rtne
r für
den
A
bsch
luss
der
Vor
vert
räge
A
uftr
agge
ber f
ür d
ie w
eite
ren
Plan
ungs
schr
itte
Ei
nwer
ben
von
Förd
erge
lder
n
be
i Auf
lösu
ng c
a. 7
2 M
itglie
der
GbR
-Grü
ndun
g al
s Vo
rges
ells
chaf
t
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
81
78%
14%
8%
Gen
osse
nsch
aft
Gm
bH &
Co
KG
egal
Gew
ünsc
hte
Rec
htsf
orm
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
82
Grü
ndun
g de
r Gen
osse
nsch
aft i
m O
kt. 2
004
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
83
Satz
ung
rege
lt u.
a.:
A
lle W
ärm
ekun
den
müs
sen
Mitg
liede
r wer
den.
B
etei
ligun
g m
inde
sten
s 1.
500
Euro
St
imm
enbe
gren
zung
für A
usw
ärtig
e au
f 25
%
ca.
195
Mitg
liede
r, da
von
39 N
icht
-Jüh
nder
K
eine
aut
omat
isch
en P
reis
anpa
ssun
gen
an s
teig
ende
Hei
zölp
reis
e, S
teig
erun
gen
müs
sen
auf e
iner
Gen
osse
nsch
afts
-
vers
amm
lung
bes
chlo
ssen
wer
den.
Es
sol
l auc
h ei
n G
ewin
n er
wirt
scha
ftet w
erde
n.
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
84
D
ie U
mge
stal
tung
der
Ene
rgie
vers
orgu
ng
is
t kei
ne re
in te
chni
sche
Ang
eleg
enhe
it.
Sie
biet
et a
uch
die
Cha
nce
für e
ine
Wie
der-
anei
gnun
g vo
n Ei
nflu
ssm
öglic
hkei
ten
im
dire
kten
Leb
ensu
mfe
ld.
... F
örde
rung
der
Mitg
liede
r mitt
els
gem
eins
chaf
tlich
en G
esch
äfts
betr
iebe
s ...
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
85
7. W
eite
re B
ioen
ergi
edör
fer
in d
er R
egio
n
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
86
Es
gibt
nic
hts
Gut
es ..
.
...
auß
er: m
an tu
t es
!
Jühn
de N
ov. 2
004:
Es
geh
t los
!!!
Jühn
de 2
7.9.
2005
: Ei
nwei
hung
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
87
Zufr
iede
nhei
t der
Jüh
nder
Ein
woh
ner m
it de
m
Ans
chlu
ss a
n da
s N
ahw
ärm
enet
z
sehr
zuf
riede
n89
,3 %
zufr
iede
n10
,7 %
nich
t zuf
riede
n: 0
%
Bef
ragu
ng im
Jun
i 200
7
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
88
Ei
gens
tänd
ige
Reg
iona
lent
wic
klun
g G
emei
nsch
afts
leis
tung
Lebe
n au
f dem
Lan
de
CO
2: R
eduk
tion
der P
ro-K
opf-
Emis
sion
en u
m m
ehr a
ls 9
0 %
Nac
hhal
tige
Ener
giev
erso
rgun
g
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
89
He
me
ln
Lö
din
gse
n
Erb
sen
Ba
rlis
sen
Re
iffe
nh
au
sen
Ge
llie
ha
use
n
La
nd
olf
sha
use
n
Kre
be
ck
Jüh
nd
e
Wo
llbra
nd
sha
use
n
Ziel
: M
inde
sten
s fü
nf w
eite
re
Bio
ener
gied
örfe
r im
La
ndkr
eis
Göt
tinge
n
Sat
ten
ha
use
n
Atz
en
ha
use
n
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
90
Bei
spie
l Lan
dkre
is G
öttin
gen:
Zie
l: A
nsto
ßen
von
wei
tere
n B
ioen
ergi
edör
fern
Ein
satz
von
Hau
shal
tsm
ittel
in H
öhe
von
ca. 2
00.0
00 E
uro,
ergä
nzt u
m 2
00.0
00 E
uro
LEA
DER
+ - M
ittel
Inf
orm
atio
nska
mpa
gne,
8 V
orpl
anun
gsst
udie
n
400
.000
Eur
o
12
Mio
. Eur
o
1 :
30
Kna
ppe
öffe
ntlic
he M
ittel
sin
nvol
l ein
setz
en
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
91
•G
emei
nsch
afts
proj
ekt f
ür z
wei
Dör
fer
(Kre
beck
750
und
Wol
lbra
ndsh
ause
n 68
0 Ei
nwoh
ner)
•
259
Vert
räge
für A
nsch
luss
obje
kte
•
Gen
osse
nsch
aft
•In
vest
ition
: ca
. 9 M
io. €
Bio
ener
gie
Wol
lbra
ndsh
ause
n - K
rebe
ck e
G
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
92
•Ze
ntra
le B
ioga
sanl
age
zwis
chen
den
Dör
fern
m
it kl
eine
m B
HK
W fü
r die
Pro
zess
wär
me
•B
ioga
slei
tung
en z
u de
n be
iden
Hei
zzen
tral
en
mit
BH
KW
und
Hei
zöls
pitz
enla
stke
ssel
n (je
2 x
700
KW
th) i
n de
n D
örfe
rn
•C
a. 1
,35
MW
BH
KW
s c
a. 1
0 M
io. k
Wh
Stro
m
•Ve
rsor
gung
der
Ort
e üb
er N
ahw
ärm
enet
ze
•C
a. 3
,5 d
irekt
e A
rbei
tspl
ätze
Bio
ener
gie
Wol
lbra
ndsh
ause
n - K
rebe
ck e
G
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
93
•La
ndw
irt: B
ioga
sanl
age,
265
+ 2
50 K
Wel
BH
KW
c
a. 4
Mio
. kW
h St
rom
pro
Jah
r •
Gen
osse
nsch
aft:
N
ahw
ärm
enet
z, c
a. 4
990
m, 1
00 A
nsch
luss
obje
kte
H
olzh
acks
chni
tzel
heiz
wer
k m
it 74
5 K
Wth
H
eizö
lspi
tzen
last
kess
el m
it 1.
120
KW
c
a. 2
,7 M
io. k
Wh
Wär
mev
erka
uf
•In
vest
ition
: ca.
2,6
Mio
. €
Bio
ener
gied
orf R
eiffe
nhau
sen
eG
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
94
•K
onze
pt w
ie in
Jüh
nde:
Öko
-Str
ompr
oduk
tion
und
D
orfz
entr
alhe
izun
g fü
r 45
Ans
chlu
ssob
jekt
e •
Bio
gasa
nlag
e: B
HK
W m
it 25
0 K
Wel
2
Mio
kW
h St
rom
•
Hei
zwer
k: 5
50 K
Wth
, mob
iler S
pitz
enla
stke
ssel
•
Nah
wär
men
etz:
2.5
00 m
•
Inve
stiti
on: c
a. 2
,2 M
io. €
•
Sons
t: St
rom
tank
stel
le
Bio
ener
gied
orf B
arlis
sen
eG
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
95
Bes
uche
n un
d be
sich
tigen
Sie
das
B
ioen
ergi
edor
f Jüh
nde!
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
96
Uni
vers
ität G
öttin
gen
(IZN
E):
ww
w.b
ioen
ergi
edor
f.inf
o
Bio
ener
gied
orf J
ühnd
e:
ww
w.b
ioen
ergi
edor
f.de
Fach
agen
tur N
achw
achs
ende
Roh
stof
fe:
ww
w.w
ege-
zum
-bio
ener
gied
orf.d
e
Wei
tere
Info
rmat
ione
n
IZN
E In
terd
iszi
plin
äres
Zen
trum
für N
achh
altig
e En
twic
klun
g de
r Uni
vers
ität G
öttin
gen
- Pr
ojek
tgru
ppe
Bio
ener
gied
örfe
r -
97
Her
zlic
hen
Dan
k
für I
hre
Auf
mer
ksam
keit